ДАСТУРИ ИСТИФОДАБАРАНДА

ХУШ ОМАДЕД БА CОМОНАИ РАСМИИ МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН!

КОР БО МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Муҳтарам меҳмонон ва истифодабарандагони сомонаи расмии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (ММҚ),

Барои оғози кор бо «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) ба блоки бо номи шабеҳ дар сомонаи расмии ММҚ зер кунед. Блоки «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» кушодашаванда буда, ҳамеша дар қисми болои сомона дастрас аст. Шумо инчунин метавонед ба «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) аз феҳристи асосӣ (меню асосӣ) бо зеркунии пайванди «Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» дастрасӣ пайдо намоед.

БЛОКИ «МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН» (МҚҶТ)

Ҳамаи модулҳо ва имконоти ҷустуҷӯи санадҳо дар «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) мустақилона кор мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки ҳангоми кор бо МҚҶТ ворид кардани «Ном»-и санад ва бо ҳамроҳи он интихоб кардани ҳамаи имконоти дигар, масалан «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра ҳатмӣ нест. Аммо барои ҷустуҷӯи васеъ шумо метавонед аз ҳамаи имконоти ҷустуҷӯи санадҳо ба таври дилхоҳ истифода баред. Ҳамаи санадҳое, ки ба МҚҶТ ворид шуданд дар зери «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ», яъне дар «Ҷадвали санадҳо» дастрасанд.

ЛАВҲАИ ИМКОНОТИ ҶУСТУҶӮ

Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ

ҶАДВАЛИ САНАДҲО

ТУГМАҲОИ «ТАТБИҚ КАРДАН» ва «БОЗСОЗӢ»

Тугмаи «Татбиқ кардан»: Баъд аз он ки Шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» имконоти дилхоҳро ворид карда, интиход мекунед, барои намоиш додани натиҷа тугмаи «Татбиқ кардан»-ро зер кунед. Аммо, вақте ки шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» дархостеро ворид мекунед ё имконеро интихоб менамоед, онҳо ба таври худкор дарҳол татбиқ карда мешаванд.

Тугмаи «Бозсозӣ»: Агар хоҳед, ки ҳамаи дархостҳо ва имконотеро дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» лағв кунед, аз тугмаи «Бозсозӣ» истифода баред.

Агар шумо хоҳед, ки номи санади дақиқро аз санадҳои дар махзан мавҷудбуда ба даст оред, калидвожаи номи санадро ба сатри «Ном» ворид намоед. Ҳамаи санадҳое, ки дорои калидвожаи воридуша мебошанд нишон дода мешаванд. Масалан, агар шумо калидвожаи «дастрасӣ»-ро ворид кунед, санадҳое, ки калимаи «дастрасӣ»-ро дар бар мегиранд, дар «Ҷадвали санадҳо» нишон дода мешаванд (масалан, ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ)

САТРИ «НОМ»

Шумо инчунин метавонед санадҳоро аз рӯи муҳтаво бо истифодаи сатри «Матни асосӣ» ва полои дилҳол ҷустуҷӯ намоед. Масалан, барои ёфтани санад(ҳо)и дорои калима(ҳо), калидвожа(ҳо) ё ибора(ҳо)и лозимӣ, ба сатри «Матни асосӣ» дархостро ворид намуда, имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед. Санадҳои дархостшуда ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред. Ҳамин тавр аз имкони «Дар бар намегирад» ё имконоти ҷустуҷӯи дигар истифода баред, Масалан, агар шумо ба сатри «Матни асосӣ» калимаи «Интернет»-ро ворид кунед ва имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед, саданҳое, ки дар муҳтавои худ дорои калимаи «Интернет» мебошанд, нишод дода мешаванд.

САТРИ «МАТНИ АСОСӢ»

Сатри «Матни асосӣ»

Шумо метавонед санадҳоро аз рӯи «Ном», «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра алоҳида ё якҷоя ба таври дилхоҳ ҷустуҷӯ намоед.

Масалан, агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо «Аз рӯи моҳ ва сол» ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз рӯи моҳ ва сол» бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо дар давраи муайян ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз санаи интихобшуда» ва/ё «То санаи интихобшуда» алоҳида ё якҷоя бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Ҳамин тавр Шумо метавонед ҳар гуна санадҳои махзанро алоҳида ё бо интихоби имконоти иловагӣ ҷустуҷӯ намоед ва ба даст оред.

Барои дидани санад ва мутолиа кардани он, аз тугмаи «ДИДАН» истифода баред ва барои пинҳон кардани он, аз тугмаи «ПИНҲОН КАРДАН» истифода баред.

ТУГМАҲОИ «ДИДАН» ва «ПИНҲОН КАРДАН»

Шумо ҳам метавонед, бо зеркунии пайванди номи санад онро дар саҳифаи алоҳида кушоед ё ин ки дар форматҳои Word, PDF ва ZIP аз сомонаи мо боргирӣ намоед.

ЗАМИМА ДАР ФОРМАТҲОИ WORD, PDF ва ZIP (ДАР ҶАДВАЛИ САНАДҲО)

Замима

КОР БО СОМОНАИ РАСМӢ - БАҚАЙДГИРӢ ВА ВОРИДШАВӢ

Ҳамаи маводҳои Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба ахбори омма дахл доранд, дар сомонаи мо дастрасанд. Барои гирифтани маълумот Шумо метавонед аз Феҳристи асосӣ (менюи асосӣ), Харитаи сомона, имкони Ҷустуҷӯ ва Ҷустуҷӯи васеъ истифода баред.
Барои бақайдгирӣ дар сомонаи Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, лутфан ба таври расмӣ муроҷиат намоед. Корбарони бақайдгирифташуда метавонанд аз имкониятҳои иловагӣ истифода баранд, масалан, пайдо кардани дастрасӣ ба лоиҳаҳои санадҳо.

Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ДОНИШГОҲИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН**

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ ва идоракунии Донишгоҳи миллии Тоҷикистонро муайян намуда, самтҳои фаъолият ва таъминоти молиявии онро муқаррар менамояд.

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Муносибатҳое, ки бо Қонуни мазкур танзим мешаванд**

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон» вазъи ҳуқуқӣ ва раванди фаъолияти Донишгоҳи миллии Тоҷикистонро ҳамчун муассисаи таълимии худмухтор муайян мекунад.

**Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон** Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, санадҳои меъёрии ҳуқуқии дигар, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

**БОБИ 2. ВАЗЪИ ҲУҚУҚӢ ВА ФАЪОЛИЯТИ ДОНИШГОҲИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН**

**Моддаи 3. Мақоми Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон муассисаи таълимии давлатии таҳсилоти олии касбӣ буда, ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тобеъ ва ҳисоботдиҳанда мебошад.

2. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба мақомоти молия, андоз, омор ва мақомоти ваколатдори давлатии дигар ҳисоботҳои соҳавӣ пешниҳод менамояд.

3. Муассиси Донишгоҳи миллии Тоҷикистон Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

**Моддаи 4. Худмухтории Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Худмухторӣ рукни асосии ташкили раванди таълимию методӣ, илмию таҳқиқотӣ, робитаҳои байналмилалӣ, тарбиявӣ ва муносибатҳои молиявию иқтисодии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон мебошад. Худмухторӣ шакли фаъолияти Донишгоҳи миллии Тоҷикистон мебошад, ки масъулияташро дар назди муассис муайян мекунад.

2. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон дар интихоб ва ҷобаҷогузории кадрҳо, фаъолияти таълимию методӣ, илмию таҳқиқотӣ, инноватсионӣ, байналмилалӣ, тарбиявӣ, молиявию иқтисодӣ ва фаъолияти дигар мустақил буда, татбиқи онҳоро дар мувофиқа бо муассис амалӣ менамояд.

**Моддаи 5. Фаъолияти Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон фаъолияти худро дар асоси стандартҳои давлатии таҳсилот дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мегарданд, амалӣ менамояд.

2. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ҳамчун муассисаи таълимии худмухтор ҳуқуқи таҳия ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани стандартҳои давлатии таҳсилот дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистонро дорад.

3. Барномаҳои таълимӣ аз рӯйи ихтисос (самт) ва нақшаҳои таълимии зинаҳои таҳсилоти амалкунанда аз ҷониби Донишгоҳи миллии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд.

**Моддаи 6. Сохтори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Сохтори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аз роҳбарият, шурои олимон, раёсатҳо, шуъбаҳо, факултетҳо ва кафедраҳо иборат мебошад.

2. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон дар мувофиқа бо муассис воҳидҳои сохторӣ (пажӯҳишгоҳ, донишкада, академия, коллеҷ, литсей, муассисаи томактабӣ ва дигар) таъсис медиҳад, ки онҳо шахси ҳуқуқӣ буда, мустақилона самти мушаххаси фаъолияти онро амалӣ менамоянд.

3. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон бо мақсади инкишофи фаъолият ва робитаҳои байналмилалӣ ҳуқуқ дорад бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мувофиқа бо муассис дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва хориҷ филиалҳо ва намояндагиҳо кушояд.

**Моддаи 7. Оинномаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Оинномаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

2. Оинномаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон дар асоси Қонуни мазкур ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия мегардад.

3. Оинномаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон маълумоти зеринро дар бар мегирад:

- ном, маҳалли ҷойгиршавӣ ва мақоми ҳуқуқии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

- мақсад, вазифа ва самтҳои асосии фаъолияти Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

- ваколатҳои Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

- тартиби идоракунии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, сохтори он ва фаъолияти онҳо;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон қабули донишҷӯён, магистрантон, аспирантон, унвонҷӯён, докторантон аз рӯйи ихтисос, докторантон, постдокторантон, коромӯзон ва кормандон ба Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

- ҳуқуқу уҳдадориҳои донишҷӯён, магистрантон, аспирантон, унвонҷӯён, докторантон аз рӯйи ихтисос, докторантон, постдокторантон, коромӯзон ва кормандони Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

- ваколатҳо, тартиби ташкил ва муҳлати ваколатҳои мақомоти идоракунии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

- шакл ва усулҳои фаъолияти Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

- тартиби ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Оинномаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон.

4. Дар оиннома метавонанд муқаррароти дигари вобаста ба хусусиятҳои фаъолияти Донишгоҳи миллии Тоҷикистон пешбинӣ гарданд.

Моддаи 8. Тартиби таъин ва озод намудани ректор, муовини якум ва муовинони ректори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон

1. Ректори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъин ва озод карда мешавад.

2. Муовини якум ва муовинони ректори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон дар мувофиқа бо муассис аз ҷониби ректори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон таъин ва озод карда мешаванд.

**Моддаи 9. Фаъолияти таълимӣ, илмӣ ва методии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон муассисаи таълимӣ мебошад, ки бо мақсади амалӣ намудани фаъолияти таълимӣ, илмӣ ва илмию инноватсионӣ, методӣ, ташкили инфрасохтори таълимию илмӣ ва фаъолияти дигар мутобиқи оинномаи он таъсис дода шудааст.

2. Фаъолияти таълимию методии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон дар асоси стандартҳои давлатии таҳсилот дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ба роҳ монда мешавад.

**Моддаи 10. Амалӣ намудани фаъолияти таълимӣ аз ҷониби Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон барномаҳои таълимиро дар зинаҳои бакалавриат, мутахассис, магистратура, аспирантура, унвонҷӯй, докторантура аз рӯйи ихтисос, докторантура, постдокторантура дар асоси стандартҳои давлатии таҳсилот дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон амалӣ менамояд.

2. Қабули донишҷӯён, магистрантон, аспирантон, унвонҷӯён, докторантон аз рӯйи ихтисос, докторантон ва постдокторантон ба Донишгоҳи миллии Тоҷикистон дар асоси иҷозатномаи мақоми ваколатдори давлатӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ба роҳ монда мешавад.

3. Тартиби гузарондани имтиҳонҳои ҷорӣ ва аттестатсияи хатм аз ҷониби Донишгоҳи миллии Тоҷикистон муайян карда мешавад. Раиси комиссияи аттестатсияи хатм бо муассис мувофиқа карда мешавад.

4. Намунаи дипломи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон бо пешниҳоди Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

**Моддаи 11. Фаъолияти байналмилалии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ташкилотҳо, фондҳо ва созмонҳои молиявии байналмилалӣ робитаи бевоситаро ба роҳ монад.

2. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ҷиҳати баланд бардоштани сатҳи ҳамкориҳои байналмилалии байнидонишгоҳӣ, иштироки фаъол дар барномаҳои созмонҳои байналмилалии соҳавӣ ва гузарондани чорабиниҳои сатҳи байналмилалӣ тадбирҳои амалӣ меандешад.

3. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон дар доираи ваколатҳои муқарраргардида дар мувофиқа бо муассис ҳуқуқи баргузор намудани озмунҳои сатҳи ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ, ҳамчунин таҳия ва тасдиқи низомномаи озмунҳои мазкурро дорад.

**Моддаи 12. Маблағгузорӣ ва молу мулки Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Маблағгузории Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ, маблағҳои махсуси Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ва маблағҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, ба роҳ монда мешавад.

2. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ба молу мулки дар истифодааш қарордошта (биною иншоот, маҷмааҳои таълимӣ, таҷҳизот ва ашёи дигари зарурии таълимӣ, инноватсионӣ, фарҳангӣ, иҷтимоӣ, истеҳсолӣ ва ғайра) дар доираи муайяннамудаи қонун мутобиқи мақсади фаъолияташ, супоришҳои муассис ё мақомоти ваколатдори он ва таъиноти молу мулк ҳуқуқи соҳибӣ, истифода ва ихтиёрдориро дорад.

3. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ҳуқуқ надорад молу мулки ба он вобасташуда ё молу мулки бо харҷнома бадастовардаашро фурӯшад ё онҳоро ба тарзи дигар ихтиёрдорӣ намояд.

**БОБИ 3. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 13. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 14. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе, 20 июни соли 2024, № 2061

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Қонун	2061	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ДОНИШГОҲИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН	Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон	20.06.2024	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ МАСЪУЛИЯТ**

**БАРОИ ТАЪЛИМУ ТАРБИЯИ КӮДАК**

Қонуни мазкур муносибатҳоро оид ба масъулият дар таълиму тарбияи кӯдак бо мақсади таълиму тарбияи кӯдак дар руҳияи инсондӯстӣ, ифтихори ватандорӣ, эҳтиром ба арзишҳои миллӣ, умумибашарӣ ва фарҳангӣ танзим намуда, ба ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои кӯдак равона гардидааст.

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

1) вақти шабона - аз 1 апрел то 30 сентябр - аз соати 22:00 то соати 06:00 ва аз 1 октябр то 31 март - аз соати 20:00 то соати 06:00;

2) кӯдак - шахсе, ки ба синни ҳаждаҳ нарасидааст;

3) марказҳои дилхушӣ - клубҳои шабона, дискоклубҳо, толорҳои букмекерӣ ва марказҳои бозиҳои бурднок;

4) масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак - уҳдадории шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар раванди таълиму тарбияи кӯдак;

5) тарбия - раванди ҳадафмандонаи ба воя расондани кӯдак аз ҷониби падару модар (шахсони онҳоро ивазкунанда), муассисаи таълимӣ, ҷомеа ва ба зиндагии мустақилона омода намудани ӯ;

6) таълим - фаъолияти муштараки падару модар (шахсони онҳоро ивазкунанда), омӯзгор ва муассисаи таълимӣ барои инкишофи кӯдак, донишомӯзӣ, такмили истеъдод, маҳорат, малака ва қобилияти фикрию ҷисмонии ӯ;

7) шахсоне, ки падару модарро иваз мекунанд - васӣ, парастор, шахсоне, ки дар асоси шартнома кӯдакро тарбия мекунанд, намояндагони дигари қонунии онҳо, инчунин шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии дигаре, ки кӯдак воқеан таҳти таълиму тарбияи онҳо қарор дорад.

**Моддаи 2. Доираи амали Қонуни мазкур**

Амали Қонуни мазкур нисбат ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, новобаста ба маҳалли истиқомати онҳо, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон зиндагӣ мекунанд ва шахсони ҳуқуқӣ, новобаста ба шакли моликият, татбиқ мегардад, агар санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, тартиби дигарро муқаррар накарда бошанд.

**Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак**

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

**Моддаи 4. Принсипҳои масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак**

Масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак ба принсипҳои зерин асос меёбад:

1) эҳтироми кӯдак, ҳуқуқ ва озодиҳои ӯ;

2) таъмини ҳифзи ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои қонунии кӯдак;

3) қонуният;

4) адолат;

5) инсондӯстӣ;

6) муносибати инфиродӣ ба таълиму тарбияи кӯдак, аз ҷумла кӯдаки дар вазъияти номусоиди иҷтимоӣ қарордошта;

7) пешгирии зӯроварӣ нисбат ба кӯдак;

8) иштироки аҳли ҷомеа дар таълиму тарбияи кӯдак;

9) ногузирии ҷавобгарӣ барои вайрон намудани ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои кӯдак.

**Моддаи 5. Сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак**

Сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак аз инҳо иборат мебошад:

1) таъмини ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии кӯдак, роҳ надодан ба поймолкунии онҳо;

2) таҳкими кафолатҳои ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии кӯдак, инчунин барқарор кардани ҳуқуқҳои поймолшудаи ӯ;

3) ташаккули асосҳои ҳуқуқии кафолатҳои ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии кӯдак;

4) мусоидат ба рушди ҷисмонӣ, зеҳнӣ, маънавӣ ва ахлоқии кӯдак, тарбияи ӯ дар руҳияи ватандӯстӣ, ҳисси баланди шаҳрвандӣ ва сулҳдӯстӣ;

5) таъмини фаъолияти мақсаднок оид ба ташаккули ҷаҳонбинӣ ва маърифатнокии кӯдак;

6) роҳ надодан ба табъизи кӯдак, новобаста ба мансубияти нажодӣ, миллӣ, ҷинсӣ, динӣ, забонӣ, вазъи иҷтимоӣ ва молумулкӣ, ҳолати саломатӣ ва дигар аломатҳо;

7) дастгирии давлатии ташкилотҳое, ки ҳуқуқу манфиатҳои қонунии кӯдакро ҳифз менамоянд.

**Моддаи 6. Ҷалби аҳли ҷомеа барои таълиму тарбияи кӯдак**

Мақомот ва ташкилоте, ки масъалаҳои вобаста ба таълиму тарбияи кӯдакро баррасӣ мекунанд, метавонанд иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва динӣ, раисони маҳаллаҳо, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии дигарро дар амалишавии сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак ҷалб намоянд.

БОБИ 2. МАҚОМОТИ ҲОКИМИЯТИ ДАВЛАТӢ ВА МАҚОМОТИ ХУДИДОРАКУНИИ ШАҲРАК ВА ДЕҲОТ, САЛОҲИЯТ ВА ВАКОЛАТИ ОНҲО ДАР САМТИ МАСЪУЛИЯТ БАРОИ ТАЪЛИМУ ТАРБИЯИ КӮДАК

**Моддаи 7. Мақомоте, ки масъалаҳои вобаста ба масъулият барои таълиму тарбияи кӯдакро баррасӣ мекунанд**

1. Мақомоте, ки барои таълиму тарбияи кӯдак масъуланд, мақоми ваколатдори давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак (минбаъд - мақоми ваколатдори давлатӣ) ва мақомоти дигаре мебошанд, ки дар амалисозии сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак иштирок мекунанд.

2. Ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоте, ки масъалаҳои вобаста ба таълиму тарбияи кӯдакро баррасӣ мекунанд, аз ҷониби Комиссияи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳуқуқи кӯдак анҷом дода мешавад.

**Моддаи 8. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак**

Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак мансубанд:

1) пешбурди сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

2) тасдиқ ва назорати барномаҳои давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

3) муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ;

4) тасдиқ намудани низомномаи намунавии комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

5) ҳамоҳанг намудани фаъолияти мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин ташкилоти дигари дахлдор дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

6) амалӣ намудани дигар ваколатҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

**Моддаи 9. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ**

Мақоми ваколатдори давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак дорои ваколатҳои зерин мебошад:

1) амалигардонии сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

2) таҳияи лоиҳаи қонунҳо ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

3) ҳамоҳанг намудани фаъолияти мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин ташкилоти дигари дахлдор дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

4) таҳия ва пешниҳод намудани барномаҳои давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

5) таҳия ва пешниҳод намудани низомномаи намунавии комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

6) дар доираи ваколатҳои худ амалӣ намудани назорати фаъолияти комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

7) гузаронидани мониторинг дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

8) ба роҳ мондани ҳамкории байналмилалӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

9) андешидани тадбирҳо ҷиҳати таъмини риояи талаботи Қонуни мазкур;

10) ба роҳ мондани корҳои ташвиқотию тарғиботӣ ва фаҳмондадиҳӣ;

11) дархости маълумот аз вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва ташкилотҳои дигар оид ба иҷрои санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

12) амалӣ намудани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардааст.

Моддаи 10. Мақомоти дигар, ки дар амалисозии сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак иштирок мекунанд

1. Ба мақомоти дигар, ки дар амалисозии сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак иштирок мекунанд, дохил мешаванд:

1) мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

2) мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот;

3) Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи дин, танзими анъана ва ҷашну маросими назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак аз инҳо иборатанд:

1) иштирок дар амалисозии сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

2) таъмини амалисозии барномаҳои давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

3) андешидани тадбирҳо оид ба таъмини риояи талаботи Қонуни мазкур;

4) таъмини ҳамкорӣ байни мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои дигар дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

5) назорати фаъолияти комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

6) амалӣ намудани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардааст.

3. Ваколатҳои мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак аз инҳо иборатанд:

1) иштирок дар амалисозии сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

2) иштирок дар таъмини амалисозии барномаҳои давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

3) андешидани тадбирҳо оид ба таъмини риояи талаботи Қонуни мазкур;

4) назорати фаъолияти комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак дар мақомоти худфаъолияти ҷамъиятӣ;

5) амалӣ намудани ваколатҳои дигар, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардааст.

4. Ваколатҳои мақомоти дигар, ки дар банди 3) қисми 1 ҳамин модда номбар шудаанд, тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

**БОБИ 3. КОМИССИЯҲОИ ҶАМЪИЯТӢ ДАР САМТИ МАСЪУЛИЯТ БАРОИ ТАЪЛИМУ ТАРБИЯИ КӮДАК**

**Моддаи 11. Комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак**

1. Комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак мақоми ҳамоҳангсози ҷамъиятӣ буда, дар мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, мақомоти худфаъолияти ҷамъиятӣ ва муассисаҳои таълимӣ таъсис дода мешаванд.

2. Низомнома ва ҳайати комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак аз ҷониби роҳбарони мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, мақомоти худфаъолияти ҷамъиятӣ ва муассисаҳои таълимӣ тасдиқ карда мешаванд.

3. Шумораи умумии аъзои комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак набояд аз 7 нафар кам бошад.

4. Ба ҳайати комиссияҳои ҷамъиятӣ дар мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот бояд кормандони милитсия, ходимони иттиҳодияҳои динӣ ва аъзои шурои занон дохил карда шаванд.

**Моддаи 12. Вазифаҳои комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак**

1. Комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак ба амалисозии Қонуни мазкур мусоидат менамоянд.

2. Комиссияҳои ҷамъиятӣ риояи талаботи Қонуни мазкурро аз падару модар, шахсони онҳоро ивазкунанда, омӯзгор ва шахсони дигар талаб намуда, ҷиҳати пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо дар ин самт тадбирҳои зарурӣ меандешанд.

**БОБИ 4. ҲУҚУҚ ВА УҲДАДОРИҲОИ ПАДАРУ МОДАР ВА ШАХСОНИ ОНҲОРО ИВАЗКУНАНДА ДАР ТАЪЛИМУ ТАРБИЯИ КӮДАК**

**Моддаи 13. Баробарии ҳуқуқ ва уҳдадориҳои падару модар**

Падару модаре, ки якҷоя ё ҷудо зиндагӣ мекунанд, дар таълиму тарбияи кӯдак ҳуқуқ ва уҳдадориҳои баробар доранд, ба истиснои ҳолатҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

**Моддаи 14. Ҳуқуқҳои падару модар дар таълиму тарбияи кӯдак**

Падару модар дар таълиму тарбияи кӯдак ҳуқуқҳои зеринро доранд:

1) ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии кӯдакро ҳимоя намоянд;

2) муассисаҳои таълимиро интихоб намоянд;

3) дар раванди таълиму тарбия, аз ҷумла назорати сатҳу сифати таълим ва донишомӯзии кӯдак дар муассисаҳои таълимӣ, иштирок ва мусоидат намоянд;

4) дар фаъолияти мақомоти худидоракунии муассисаи таълимӣ иштирок намоянд;

5) аз операторон ва провайдерони хизмати алоқаи барқӣ дар бораи аз тарафи кӯдак истифода шудани хизмати алоқаи барқӣ маълумоти дахлдорро ба таври ройгон гиранд;

6) ҷиҳати беҳтар намудани сифати таълиму тарбияи кӯдак ба муассисаи таълимӣ муроҷиат кунанд;

7) азхудкунии барномаҳои таълимиро назорат намоянд;

8) ба фаъолияти муассисаи таълимие, ки кӯдак дар он таҳсил мекунад, мусоидат намоянд;

9) ба раванди таълиму тарбия, мазмуни таҳсилот, давомот ва сатҳу сифати донишомӯзии кӯдак шинос шаванд;

10) бо шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҷиҳати таълиму тарбияи кӯдак тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон шартнома банданд;

11) нисбат ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳангоми аз ҷониби онҳо монеа эҷод кардан ба таълиму тарбияи кӯдак ба мақомоти дахлдор муроҷиат намоянд;

12) аз имтиёзҳои пешбинишуда тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода намоянд;

13) дигар ҳуқуқҳоеро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст, амалӣ намоянд.

**Моддаи 15. Уҳдадориҳои падару модар дар таълими кӯдак**

Падару модар дар таълими кӯдак уҳдадориҳои зеринро доранд:

1) таълим гирифтани кӯдакро таъмин намоянд;

2) барои гирифтани таълиму тарбияи томактабии кӯдак тадбирҳо андешанд;

3) ба гирифтани таҳсилоти миёнаи умумии кӯдак монеъ нашаванд;

4) кӯдакро бо воситаҳои зарурии таълимӣ таъмин карда, барои таълими ӯ шароит муҳайё намоянд;

5) риояи пӯшидани либосҳои дахлдори муассисаи таълимиро аз ҷониби кӯдак дар ҳамаи зинаҳои таҳсилот таъмин ва назорат карда, ба шакли зоҳирӣ ва санитарию беҳдоштии ӯ диққат дода, бидуни зарурати тиббӣ ҷиҳати пешгирии тағйири сунъии намуди зоҳирӣ, аз ҷумла холкӯбӣ, чораандешӣ намоянд;

6) ба кӯдаки дорои имконияти маҳдуди ҷисмонӣ ва руҳӣ барои таҳсил кардан ва касбу ҳунар омӯхтан шароит муҳайё намоянд;

7) донишомӯзӣ ва иштироки кӯдакро дар раванди таълим назорат карда, бо маъмурияти муассисаи таълимӣ, омӯзгорон ва кормандони дигари соҳаи маориф оид ба таълими кӯдак мунтазам ҳамкорӣ намоянд;

8) ба омӯзиши забони давлатӣ, инчунин забонҳои хориҷӣ мусоидат намоянд;

9) дар ҷаласаҳои падару модар ва чорабиниҳои дигари муассисаи таълимӣ фаъолона иштирок намоянд;

10) талаботи дахлдори қоидаву тартибот ва санадҳои дохилии муассисаи таълимиро, ки кӯдак дар он таълим мегирад, риоя намоянд;

11) дар ҷашну маросим ва таҷлили зодрӯзи кормандони муассисаҳои таълимӣ пешниҳоди туҳфаҳои молию пулиро аз ҷониби кӯдак манъ намоянд;

12) ҳама гуна пардохти маблағро аз ҷониби кӯдак ба кормандони муассисаҳои таълимӣ иҷозат надиҳанд;

13) гирифтани таълими ғайриқонунӣ, аз ҷумла таълими ғайриқонунии диниро аз ҷониби кӯдак роҳ надиҳанд;

14) таълими динии кӯдакро дар хориҷи кишвар бе розигии хаттии мақоми ваколатдори давлатӣ иҷозат надиҳанд;

15) уҳдадориҳои дигареро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба таълими кӯдак муқаррар намудааст, иҷро намоянд.

**Моддаи 16. Уҳдадориҳои падару модар дар тарбияи кӯдак**

Падару модар дар тарбияи кӯдак уҳдадориҳои зеринро доранд:

1) ба кӯдак тибқи арзишҳои миллӣ номи нек гузоранд;

2) пас аз таваллуд кӯдакро аз қайди давлатии сабти асноди ҳолати шаҳрвандӣ гузаронанд;

3) барои ҳифзи саломатӣ, ташаккули ҷисмонӣ, маънавӣ ва ахлоқии кӯдак шароит муҳайё намоянд;

4) кӯдакро ба зиндагии мустақилона омода намоянд;

5) кӯдакро дар руҳияи эҳтиром ба Ватан, волоияти қонун, арзишҳои миллӣ ва умумибашарӣ, эҳтиром ба шахсияти худ ва атрофиён, оила, урфу одат, анъанаҳо, фарҳанги миллӣ ва халқҳои дигар, инчунин бартарии манфиатҳои миллӣ тарбия намоянд;

6) оид ба рушди маърифати ахлоқӣ, эстетикӣ, санитарӣ ва экологии кӯдак чораандешӣ карда, асосҳои гигиенаи шахсӣ, фарҳанги шаҳрнишинӣ ва муоширатро ба ӯ омӯзонанд;

7) кӯдакро дар руҳияи сарфаю сариштакорӣ ва муносибати эҳтиёткорона нисбат ба молу мулк ва арзишҳои дигар тарбия намоянд;

8) дар раванди тарбия нисбат ба кӯдак зӯроварӣ, аз ҷумла ҷазои ҷисмониро истифода набаранд;

9) шаъну шарафи кӯдакро эҳтиром намоянд ва ба муносибати бераҳмона, ғайриинсонӣ ва пастзананда нисбат ба ӯ роҳ надиҳанд;

10) новобаста ба ҷинс, синну сол, қобилияти зеҳнӣ, ҷисмонӣ ва руҳии кӯдакон, нисбат ба онҳо муносибати баробар дошта бошанд;

11) дар сурати хабардор шудан аз ҳолати кӯдаке, ки дар тарбияи дигар шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ қарор дорад, бо онҳо ҳамкорӣ намоянд;

12) ба марказҳои дилхушӣ рафтани кӯдакро манъ намоянд;

13) гаштугузори кӯдаки то шашсоларо бе ҳамроҳии шахси аз чордаҳсола боло дар кӯча ва дигар ҷойҳои ҷамъиятӣ иҷозат надиҳанд;

14) аз соати 18:00 то соати 08:00 ба марказҳои пешниҳоди бозиҳои компютерӣ рафтани кӯдаки худро иҷозат надиҳанд;

15) бе ҳамроҳии шахси болиғ гаштугузор кардани кӯдаки то шонздаҳсоларо дар ҷойҳои хатарнок манъ намоянд;

16) кирдорҳои зиддиҷамъиятӣ, муомилаи дағалона бо атрофиён, халалдор намудани оромии ҷомеа, истифодаи суханҳои қабеҳ, рафтори дағалона дар кӯча, хиёбон, майдон, ҷойҳои фароғатӣ, дохили нақлиёт, хобгоҳ, манзили истиқоматӣ, дигар ҷойҳои ҷамъиятӣ ва муносибати харобкоронаи кӯдакро ба муҳити зист пешгирӣ намоянд;

17) ба кӯдак ба муассисаи таълимӣ овардани маҳсулоти тамоку, машруботи спиртӣ, воситаҳои нашъадор, моддаҳои психотропӣ, сахтаъсир ва мадҳушкунандаи дигар, асбобу ашёи манъшуда ва халандаву бурандаро, ба истиснои асбобу ашёи таълимӣ, манъ намоянд, инчунин ба гирифта гаштани онҳо роҳ надиҳанд;

18) фарҳанги истифодаи телефони мобилиро омӯзонанд ва ҷиҳати дар вақти дарс истифода набурдани он чораандешӣ намоянд;

19) ба кӯдак тамошои филмҳои дорои хусусияти террористӣ, экстремистӣ, тундгароӣ, ҷудоихоҳӣ, порнографӣ, ваҳшатангезӣ, зӯроварӣ ва аксу наворҳои дигари манъшударо иҷозат надиҳанд;

20) аз тарафи кӯдак мақсаднок истифода шудани интернетро назорат намоянд;

21) ба кӯдак мутолаа ва паҳн кардани сабту наворҳои электронӣ (аз ҷумла тавассути телефонҳои мобилӣ), китобҳо, варақаҳо, рӯзномаҳо, маҷаллаҳо ва дигар маводи чопии дорои хусусияти террористӣ, экстремистӣ, тундгароӣ, ҷудоихоҳӣ, порнографӣ ва зӯровариро манъ намоянд;

22) иштироки кӯдакро дар фаъолияти иттиҳодияҳои динӣ, ба истиснои кӯдаконе, ки ба таври расмӣ дар муассисаҳои таълимии динӣ ба таълим фаро гирифта шудаанд, иҷозат надиҳанд;

23) ба кӯдак истеъмоли машруботи спиртӣ, воситаҳои нашъадор, маҳсулоти тамоку, моддаҳои психотропӣ ё моддаҳои мадҳушкунандаи дигарро манъ намоянд;

24) иштироки кӯдакро дар чорабиниҳои барои ӯ тавсиянашуда иҷозат надиҳанд;

25) ба кӯдак барои идора кардани воситаҳои нақлиёт бе шаҳодатномаи ронандагӣ, инчунин барои омадан ба муассисаи таълимӣ бо воситаҳои нақлиёти механикӣ иҷозат надиҳанд;

26) ба кӯдак ҷиҳати интихоби касбу кор мусоидат кунанд;

27) ба оворагардӣ ва рафторҳои зиддиахлоқии дигари кӯдак роҳ надиҳанд;

28) кӯдакро ба кори ғайриқонунӣ ҷалб насозанд;

29) ба зишту касиф ва хароб намудани биною иншоот, шикастани панҷараҳо, санги болои қабрҳо, ҳайкалҳо, нимпайкараҳо ва ороишоти дар оромгоҳҳо ва ҷойҳои таърихию фарҳангӣ насбшуда ва расондани зарари дигар ба онҳо аз тарафи кӯдак роҳ надиҳанд;

30) дастрасии кӯдакро ба маводи сӯзандаю тарканда ва силоҳ иҷозат надиҳанд;

31) истифодаи ҷавоҳирот, зару зевар, дигар ашёи қиматбаҳо (ба истиснои як ҷуфт гӯшвораи андозааш хурд барои духтарон)-ро аз тарафи кӯдак дар муассисаҳои таълимӣ манъ намоянд;

32) уҳдадориҳои дигарро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба тарбияи кӯдак муқаррар намудааст, иҷро намоянд.

**Моддаи 17. Ҳуқуқу уҳдадориҳои шахсоне, ки падару модарро иваз мекунанд**

Шахсоне, ки падару модарро иваз мекунанд, дорои ҳамаи ҳуқуқу уҳдадориҳое мебошанд, ки дар моддаҳои 14, 15 ва 16 Қонуни мазкур нисбат ба падару модар пешбинӣ шудаанд, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигарро муқаррар накарда бошад.

**БОБИ 5. ҲУҚУҚУ УҲДАДОРИҲОИ МУАССИСАИ ТАЪЛИМӢ ВА ОМӮЗГОР**

**Моддаи 18. Ҳуқуқҳои муассисаи таълимӣ дар таълиму тарбияи кӯдак**

Муассисаи таълимӣ дар таълиму тарбияи кӯдак ҳуқуқҳои зеринро дорад:

1) ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии кӯдакро ҳимоя намояд;

2) ҷиҳати беҳтар намудани сатҳу сифати таълиму тарбияи кӯдак ба падару модар ва мақомоти давлатии дахлдор бо пешниҳод муроҷиат кунад;

3) бо падару модар ҷиҳати таълиму тарбияи кӯдак тибқи қонунгузорӣ шартнома бандад;

4) падару модарро ба ҷаласаҳо вобаста ба таълиму тарбияи кӯдак даъват намояд;

5) иҷрои талаботи санадҳои дохилии муассисаи таълимиро аз ҷониби падару модар талаб намояд;

6) ҳангоми аз тарафи падар ё модар риоя накардани талаботи санадҳои дохилии муассисаи таълимӣ ва иҷро накардани уҳдадориҳое, ки тибқи Қонуни мазкур муқаррар шудаанд, ба мақомоти дахлдор муроҷиат намояд;

7) нисбат ба шахсони воқеӣ ва мансабдор ҳангоми монеа эҷод кардани онҳо ба таълиму тарбияи кӯдак ба мақомоти дахлдор муроҷиат намояд;

8) ҳуқуқҳои дигарро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, амалӣ намояд.

**Моддаи 19. Уҳдадориҳои муассисаи таълимӣ дар таълиму тарбияи кӯдак**

Муассисаи таълимӣ дар таълиму тарбияи кӯдак уҳдадориҳои зерин дорад:

1) ба кӯдак таълиму тарбияи дуруст диҳад;

2) омодагии кӯдакро ба таҳсилоти умумӣ дар сатҳи зарурӣ таъмин намояд;

3) талаботи таълимии кӯдакро бо дар назар гирифтани хоҳишу қобилият қонеъ гардонад;

4) барои таълими кӯдак шароит фароҳам оварда, воситаҳои зарурии таълимиро таъмин намояд;

5) риояи пӯшидани либосҳои дахлдори муассисаи таълимиро аз ҷониби кӯдак таъмин ва назорат карда, ба шакли зоҳирӣ ва санитарию беҳдоштии ӯ диққат дода, ҷиҳати пешгирии тағйири сунъии намуди зоҳирӣ бидуни зарурати тиббӣ, аз ҷумла холкӯбӣ, чораандешӣ намояд;

6) ба кӯдаки дорои имконияти маҳдуди ҷисмонӣ ва руҳӣ барои таҳсил шароит муҳайё намояд;

7) донишомӯзӣ ва иштироки кӯдакро дар раванди таълим назорат карда, бо падару модар ҳамкорӣ намояд;

8) бо тартиби муқарраршуда ҷаласаҳои падару модар ва чорабиниҳои дигари муассисаи таълимиро ташкил ва баргузор намояд;

9) ба кормандони муассисаҳои таълимӣ аз ҷониби кӯдак пардохти ҳама гуна маблағро иҷозат надиҳад;

10) барои ҳифзи саломатӣ, ташаккули ҷисмонӣ, маънавӣ ва ахлоқии кӯдак тадбирҳо андешад;

11) кӯдакро дар руҳияи эҳтиром ба Ватан, волоияти қонун, арзишҳои миллӣ ва умумибашарӣ, эҳтиром ба шахсияти худ ва атрофиён, оила, урфу одат, анъанаҳо, фарҳанги миллӣ ва таҳаммулгароӣ, инчунин бартарии манфиатҳои миллӣ тарбия намояд;

12) оид ба рушди маърифати ҳуқуқӣ, ахлоқӣ, эстетикӣ, санитарӣ ва экологии кӯдак чораандешӣ карда, асосҳои гигиенаи шахсӣ, фарҳанги ҳамзистӣ дар ҷомеа ва муоширатро ба ӯ омӯзонад;

13) ба кӯдак ба муассисаи таълимӣ овардани маҳсулоти тамоку, машруботи спиртӣ, воситаҳои нашъадор, моддаҳои психотропӣ, сахттаъсир ва мадҳушкунандаи дигар, асбобу ашёи манъшуда ва халандаву бурандаро, ба истиснои асбобу ашёи таълимӣ, роҳ надиҳад;

14) ба кӯдак барои ба муассисаи таълимӣ бо воситаҳои нақлиёти механикӣ омадан, истифодаи ҷавоҳирот, зару зевар, дигар ашёи қиматбаҳо (ба истиснои як ҷуфт гӯшвораи андозааш хурд барои духтарон) дар муассисаи таълимӣ роҳ надиҳад ва дар сурати вайрон кардани ин талабот чораҳои дахлдор андешад, аз ҷумла ба мақомоти давлатии дахлдор хабар диҳад;

15) уҳдадориҳои дигарро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба таълиму тарбияи кӯдак муқаррар намудааст, иҷро намояд.

**Моддаи 20. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои омӯзгор**

Омӯзгор дар таълиму тарбияи кӯдак ҳуқуқу уҳдадориҳои зеринро дорад:

1) қоидаҳои одобу ахлоқи омӯзгориро риоя намояд;

2) дар муассисаи таълимӣ либоси дахлдор пӯшад;

3) аз қабули ҳар гуна маблағ, аз ҷумла дар ҷашну маросим ва таҷлили зодрӯз, аз гирифтани туҳфаҳои молию пулӣ аз таълимгирандагон худдорӣ намояд;

4) дар раванди таълиму тарбия нисбат ба кӯдак зӯроварӣ, аз ҷумла ҷазои ҷисмониро истифода набарад;

5) ҳуқуқу озодӣ ва шаъну шарафи кӯдакро риоя ва эҳтиром карда, ба муносибати бераҳмона, ғайриинсонӣ ва пастзананда нисбат ба ӯ роҳ надиҳад;

6) фарҳанги истифодаи телефони мобилиро омӯзонад ва ҷиҳати дар вақти дарс истифода набурдани он чораандешӣ намояд;

7) азхудкунии барномаҳои таълимиро дар асоси стандартҳои давлатии таҳсилот аз таълимгиранда талаб намояд;

8) новобаста ба нажод, ранги пӯст, пайдоиш, ҷинс, забон, дин ва эътиқод, мансубияти миллӣ ва (ё) этникӣ, маъюбият, ҳолати саломатӣ, синну сол, шаҳрвандӣ, ақида, вазъи молумулкӣ ё ҳолати дигар, нисбат ба кӯдакон муносибати баробар дошта бошад;

9) бо падару модар дар масъалаҳои давомот, дониш ва интизоми кӯдак ҳамкорӣ намояд;

10) бо тартиби муқарраршуда дарсҳои кушода ташкил карда, падару модарони таълимгирандагонро ба онҳо ҷалб намояд;

11) нисбат ба таълимгирандагоне, ки тартиботи дохилии муассисаи таълимиро халалдор менамоянд, ба дарсҳо бе тайёрӣ меоянд ва шакли зоҳириашон ба талабот ҷавобгӯ нест, маъмурияти муассисаи таълимӣ ва падару модарро сари вақт хаттӣ ё шифоҳӣ огоҳ намояд;

12) оид ба таълимгирандагоне, ки аз таҳсил саркашӣ карда, аз хондан дур мемонанд, падару модар ва роҳбарияти муассисаи таълимиро сари вақт хаттӣ ё шифоҳӣ огоҳ намояд;

13) аз тарғиби ғояҳои бегона ва ташвиқи ҳама гуна масъалаҳое, ки аз доираи мавзуи дарс берунанд, худдорӣ намояд;

14) барои инкишофи маҳорат, малакаи хаттӣ ва нутқи шифоҳии таълимгирандагон кӯшиш намояд;

15) барои дар озмуну олимпиадаҳо ва чорабиниҳои монанди онҳо иштирок намудани таълимгирандагон саъю талош намояд;

16) аз таълимгирандагон ҳамроҳи худ овардани маводи таълимиро талаб карда, омодагии онҳоро ба дарс, машғулиятҳои таълимӣ назорат намояд, онҳоро ба хондани китобҳои илмию бадеӣ, рӯзномаю маҷаллаҳо ташвиқ карда, барои васеъ кардани ҷаҳонбинии онҳо тадбирҳо андешад;

17) иштироки таълимгирандагонро дар маҳфилҳои илмӣ, адабӣ, эҷодӣ ва маҳфилҳои дигар, ҳамчунин созмонҳои хонандагон таъмин карда, ба фаъолона ширкат варзиданашон мусоидат намояд;

18) таълимгирандагонро дар руҳияи ватандӯстӣ, зебоипарастӣ, риояи қонун, эҳтиром ба ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, падару модар, ҳамсолон, насли калонсол, арзишҳои фарҳангию миллӣ, таърихӣ ва муқаддасоти миллӣ тарбия кунад;

19) ҳуқуқу уҳдадориҳои дигарро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардааст, амалӣ намояд.

**БОБИ 6. ПЕШГИРИИ ҲУҚУҚВАЙРОНКУНИҲО ДАР САМТИ ТАЪЛИМУ ТАРБИЯИ КӮДАК**

**Моддаи 21. Пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо дар самти таълиму тарбияи кӯдак**

1. Мақомоте, ки масъалаҳои вобаста ба масъулият барои таълиму тарбияи кӯдакро баррасӣ мекунанд, уҳдадоранд тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маҷмуи чораҳои дорои хусусияти иқтисодӣ, иҷтимоӣ, ҳуқуқӣ, иттилоотӣ, таълимӣ, тарбиявӣ ва тавонбахширо бо мақсади пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо аз ҷониби падару модар, васӣ, парастор, шахсоне, ки дар асоси шартнома кӯдакро тарбия мекунанд, дигар намояндагони қонунии онҳо, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии дигар, ки кӯдак воқеан таҳти таълиму тарбияи онҳо қарор дорад, инчунин ҷиҳати бартараф кардани сабабу шароитҳои ба онҳо мусоидаткунандаро амалӣ намоянд.

2. Ҳангоми аз таълиму тарбия дур мондани кӯдак ва содир шудани амали номатлуб нисбат ба кӯдак, инчунин дар мавриди муайян шудани ҳолатҳое, ки ба ҳаёт ва саломатии кӯдак таҳдид менамоянд, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ уҳдадоранд, ки ба мақомоти дахлдори давлатӣ хабар диҳад.

**Моддаи 22. Чораҳои пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо дар самти таълиму тарбияи кӯдак**

Чораҳои пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо дар самти таълиму тарбияи кӯдак аз инҳо иборатанд:

1) гузарондани ташвиқот дар байни аҳолӣ ҷиҳати амалӣ шудани уҳдадориҳои падару модар дар таълиму тарбияи кӯдак;

2) баргузор намудани ҷаласаҳои падару модарон вобаста ба таълиму тарбияи кӯдак;

3) ташкил намудани «Рӯзҳои падару модар» дар муассисаҳои таълимӣ бо мақсади расондани кумаки педагогӣ, равонӣ, методӣ ба падару модарон;

4) аз ҷиҳати моддӣ ва маънавӣ ҳавасманд гардондани падару модаре, ки ҳуқуқу уҳдадориҳои худро дар таълиму тарбияи кӯдак муваффақона иҷро менамоянд;

5) андешидани тадбирҳо оид ба пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ аз тарафи кӯдакон;

6) доир намудани суҳбатҳои пешгирикунанда;

7) роҳандозии корҳои инфиродӣ бо падару модар;

8) бо тартиби муқарраргардида муваққатан гирифтани кӯдак аз падару модаре, ки уҳдадориҳои худро ба таври дахлдор иҷро намекунанд ё ҳангоми мавҷуд будани хатар ба ҳаёт ва саломатии кӯдак;

9) андешидани чораҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти таълиму тарбияи кӯдак пешбинӣ кардааст.

**БОБИ 7. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 23. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 24. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд» аз 2 августи соли 2011, №762 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2011, №7-8, мод. 616; с. 2016, №3, мод. 147; с. 2018, №5, мод. 283; с. 2019, №4-5, мод. 222; с. 2022, №6, мод. 353, №12, қ. 2, мод. 778) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 25. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе, 20 июни соли 2024, № 2049

Қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон

«Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак»

Мутобиқи моддаи 60 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак» ҷонибдорӣ карда шавад.

Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси

Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Рустами ЭМОМАЛӢ

ш. Душанбе, 19 июни соли 2024, № 500

Қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Дар бораи қабул кардани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон

«Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак»

Мутобиқи моддаи 60 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак» қабул карда шавад.

Раиси Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон М. ЗОКИРЗОДА

ш. Душанбе, 8 майи соли 2024, № 1304

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Қонун	2049	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ МАСЪУЛИЯТ БАРОИ ТАЪЛИМУ ТАРБИЯИ КӮДАК	Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон	20.06.2024	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ТАНЗИМИ**

**ҶАШНУ МАРОСИМ ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

Қонуни мазкур тартиби гузарондани ҷашну маросимро муайян карда, ба ҳифзи арзишҳои асили фарҳанги миллӣ, пешгирии хурофоту таассуб, баланд бардоштани маънавиёт ва сатҳи иҷтимоию иқтисодии мардуми Тоҷикистон равона гардидааст.

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

1) маросим - маҷмуи амалҳои рамзӣ ва анъанавӣ, ки муносибати шахс ва гурӯҳҳои иҷтимоиро ба падидаҳои муҳимми ҳаёти фарҳангии ҷомеа ифода менамояд;

2) ҷашн - таҷлили рӯйдодҳо ва ё санаҳои таърихию фарҳангӣ, ҷамъиятӣ, касбӣ ва оилавӣ.

**Моддаи 2. Доираи амали Қонуни мазкур**

1. Қонуни мазкур нисбат ба мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва динӣ, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, сарфи назар аз тобеияти идоравӣ ва шакли моликият, ҳамчунин ба шахсони воқеӣ, новобаста ба вазъи иҷтимоию иқтисодии онҳо, татбиқ мегардад.

2. Намояндагони миллату халқиятҳо ва дину мазҳабҳои дигар ҷашну маросими худро дар асоси расму оинҳои худ метавонанд гузаронанд. Онҳо ҷашну маросими дар Қонуни мазкур пешбинишударо бо риояи муқаррароти ҳамин Қонун мегузаронанд.

**Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи танзими ҷашну маросим**

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи танзими ҷашну маросим ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, санадҳои меъёрии ҳуқуқии дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

БОБИ 2. САЛОҲИЯТ ВА ВАКОЛАТҲОИ МАҚОМОТИ ҲОКИМИЯТИ ДАВЛАТӢ ВА МАҚОМОТИ ХУДИДОРАКУНИИ ШАҲРАК ВА ДЕҲОТ ОИД БА ТАНЗИМИ ҶАШНУ МАРОСИМ

**Моддаи 4. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба танзими ҷашну маросим**

1. Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба танзими ҷашну маросим мансубанд:

1) пешбурди сиёсати давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

2) муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

3) тасдиқи низомномаи намунавии комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

4) тасдиқи низомномаи намунавии комиссияҳои ҷамъиятӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

5) тасдиқи тартиби сафари шаҳрвандон барои адои ҳаҷ ва умра;

6) қабули қарор дар бораи дар сатҳи давлатӣ ҷашн гирифтани санаи таъсиси корхона, муассиса ва ташкилотҳои давлатии дигар, ҳамчунин зодрӯз ва ёдбуди шахсоне, ки ба давлат ва ҷамъият хизматҳои шоиста кардаанд;

7) амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Дар ҳолатҳои истисноӣ бо риояи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми вазъияти фавқулода, пандемияи бемориҳои сироятӣ, ҳолатҳои фавқулодаи дорои хусусияти табиӣ ва техногенӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад чораҳои маҳдудкунандаро оид ба гузарондани ҷашну маросим муқаррар намояд.

Моддаи 5. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим мансубанд:

1) амалигардонии сиёсати давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

2) таҳияи лоиҳаи қонунҳо, санадҳои меъёрии ҳуқуқии дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба танзими ҷашну маросим;

3) тасдиқи тартиби гузарондани маросими дафну азодорӣ;

4) ташкили сафари шаҳрвандон барои адои ҳаҷ ва умра;

5) шарҳу тавзеҳ додани масъалаҳо оид ба танзими ҷашну маросим;

6) назорати иҷрои талаботи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба ҷашну маросим;

7) андешидани чораҳо ҷиҳати таъмини риояи талаботи Қонуни мазкур;

8) додани тавсияҳо ҷиҳати дуруст амалӣ кардани корҳои хайриявӣ ва эҳсонкорӣ;

9) андешидани тадбирҳо ҷиҳати аз байн бурдани хурофоту таассуб;

10) андешидани тадбирҳо ҷиҳати пешгирии зиёдаравию исрофкорӣ дар баргузории ҷашну маросим;

11) андешидани тадбирҳо ҷиҳати пешгирии ақди никоҳи бармаҳал ва ғайрирасмӣ;

12) таъмини ҳамкорӣ байни мақомоти давлатӣ ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва динӣ оид ба танзими ҷашну маросим ва ташкили корҳои маърифатию тарғиботӣ дар байни аҳолӣ;

13) таблиғи адабиёти илмию оммавӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

14) дархости маълумот дар бораи иҷрои санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба танзими ҷашну маросим аз вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва динӣ, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, сарфи назар аз тобеияти идоравӣ ва шакли моликият;

15) амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 6. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот оид ба танзими ҷашну маросим

Ба ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот оид ба танзими ҷашну маросим мансубанд:

1) иштирок дар амалигардонии сиёсати давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

2) андешидани чораҳо ҷиҳати таъмини риояи талаботи Қонуни мазкур;

3) таъмини ҳамкорӣ байни мақомоти давлатӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва динӣ оид ба танзими ҷашну маросим ва ташкили корҳои маърифатию тарғиботӣ дар байни аҳолӣ;

4) иштирок дар таблиғи адабиёти илмию оммавӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

5) амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

**Моддаи 7. Комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим**

1. Ҷиҳати амалӣ намудани Қонуни мазкур дар назди мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва ҷамоатҳои шаҳраку деҳот комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим таъсис дода мешаванд.

2. Ба ваколатҳои комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим мансубанд:

1) иштирок дар амалигардонии сиёсати давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

2) шарҳу тавзеҳ додани масъалаҳо оид ба танзими ҷашну маросим;

3) ба ҳисоб гирифтани тӯйи домодию арӯсӣ ва маросими азодорӣ дар асоси муроҷиатҳои хаттӣ ва электронии шахсони воқеӣ, инчунин пешбурди омор дар ин самт;

4) андешидани чораҳо ҷиҳати таъмини риояи талаботи Қонуни мазкур;

5) расонидани ёрии амалӣ ба раисони маҳаллаҳо ва шахсони ҳуқуқӣ дар танзими ҷашну маросим;

6) додани тавсияҳо ҷиҳати дуруст сафарбар кардани корҳои хайриявӣ ва эҳсонкорӣ;

7) андешидани чораҳо ҷиҳати аз байн бурдани хурофоту таассуб;

8) додани тавсияҳо ҷиҳати пешгирии зиёдаравию исрофкорӣ дар баргузории ҷашну маросим;

9) андешидани чораҳо ҷиҳати пешгирии ақди никоҳи бармаҳал ва ғайрирасмӣ;

10) таъмини ҳамкорӣ байни мақомоти давлатӣ ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва динӣ оид ба танзими ҷашну маросим ва ташкили корҳои маърифатию тарғиботӣ дар байни аҳолӣ;

11) иштирок дар таблиғи адабиёти илмию оммавӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

12) дархости маълумот дар бораи иҷрои санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба танзими ҷашну маросим аз иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва динӣ, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, сарфи назар аз тобеияти идоравӣ ва шакли моликият;

13) амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

3. Низомномаи комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим, ки дар асоси низомномаи намунавии комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим таҳия шудааст, аз ҷониби маҷлиси вакилони халқи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳо ва ҷамоати шаҳраку деҳот тасдиқ карда мешавад.

4. Аъзои комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим дар доираи ваколатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амал карда, ҳуқуқ надоранд ба рафти гузарондани ҷашну маросим монеъ гарданд.

**Моддаи 8. Комиссияҳои ҷамъиятӣ оид ба танзими ҷашну маросим**

1. Дар вазорату идораҳо, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, сарфи назар аз тобеияти идоравӣ ва шакли моликияташон, ки дар онҳо на камтар аз 30 нафар корманд фаъолият мекунад, комиссияҳои ҷамъиятӣ оид ба танзими ҷашну маросим таъсис дода мешаванд.

2. Фаъолияти комиссияҳои ҷамъиятӣ оид ба танзими ҷашну маросим тибқи Қонуни мазкур ва низомнома, ки дар асоси низомномаи намунавии комиссияҳои ҷамъиятӣ оид ба танзими ҷашну маросим таҳия ва аз ҷониби роҳбарони вазорату идораҳо, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар тасдиқ карда мешавад, ба роҳ монда мешавад.

3. Комиссияҳои ҷамъиятӣ оид ба танзими ҷашну маросим риояи талаботи Қонуни мазкурро аз ҷониби кормандони вазорату идораҳо, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, ки дар онҳо таъсис дода шудаанд, назорат намуда, ҷиҳати пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ дар ин самт чораҳои зарурӣ меандешанд.

4. Дар сурати риоя накардани талаботи Қонуни мазкур комиссияҳои ҷамъиятӣ оид ба танзими ҷашну маросим дар муҳлати то се рӯз ба мақоми ваколатдор ва ё комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим дар ин бора хабар медиҳанд.

**БОБИ 3. ТАНЗИМИ ҶАШНУ МАРОСИМ**

**Моддаи 9. Ҷашнҳои расмӣ**

1. Ҷашни Рӯзи Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Рӯзи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Рӯзи Ваҳдати миллӣ, Иди байналмилалии Наврӯз, Иди Меҳргон, Иди Сада, Иди Рамазон, Иди Қурбон ва идҳои дигар тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор мегардад.

2. Дар рӯзҳои Иди Рамазон ва Иди Қурбон дастархони камхарҷи идона ороста шуда, исрофкорӣ, зиёдаравӣ, тақдими ширинӣ ва туҳфаҳои дигар (идгардак) манъ аст.

**Моддаи 10. Зодрӯз**

Ҷашни зодрӯз ба таври ихтиёрӣ танҳо дар доираи оила гузаронда мешавад.

**Моддаи 11. Хатнасур ва маросими дигари вобаста ба таваллуди кӯдак**

1. Маъракаҳои номгузорӣ, гаҳворабандон, чиллагурезон, мӯйсаргирони тифл ва маъракаҳои дигари вобаста ба таваллуди кӯдак дар доираи оила, бе забҳи чорво ва хизматрасонии ҳунармандон баргузор карда мешаванд.

2. Маросими хатнасур ба таври ихтиёрӣ танҳо дар доираи оила ва бе хизматрасонии ҳунармандон гузаронда мешавад.

3. Хатна бо розигии падару модар дар давоми як моҳи баъди таваллуди писар дар муассисаҳои тиббии дахлдор бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тандурустӣ ба таври ройгон гузаронда мешавад.

4. Гузарондани маъракаи ақиқа манъ аст.

**Моддаи 12. Тӯйи домодию арӯсӣ**

1. Тӯйи домодию арӯсӣ бо гузарондани на зиёда аз ду маърака ва дар давоми на бештар аз ду рӯз ба таври ихтиёрӣ бо оростани зиёфат барои то 150 нафар ва додани оши тӯй барои то 200 нафар аз ҳисоби ҳар ду ҷониб гузаронда мешавад.

2. Ташкили маъракаҳои фотиҳаи тӯй, маслиҳатошӣ, идонабарӣ, сандуқбарон, сарупобинон, чойгаштак, раисталбон, қудоталбон, ноншиканон, хонакашон, модарталбон, падарталбон, рӯйбинон, чодарканон, муборакбодӣ, шаҳтозон (роҳбандон), тақдими сарупо барои меҳмонони тарафҳо ва хешу табори домоду арӯс ва маъракаҳои дигари бо тӯйи домодию арӯсӣ алоқаманд, ба истиснои тақдими туҳфаҳо барои домоду арӯс ва падару модари онҳо, манъ мебошанд.

3. Маросими домодталбон ва арӯсбинон ба таври ихтиёрӣ дар доираи оила бо иштироки то 15 нафар гузаронда мешаванд.

4. Падару модари домоду арӯс ва ё шахсони онҳоро ивазкунанда бо маслиҳати тарафҳо метавонанд ба ҷойи додани зиёфат ё оши тӯй маблағи онро ҷиҳати беҳтар гардондани шароити зиндагии навхонадорон ё барои корҳои хайриявию эҳсонконӣ, аз ҷумла таъмири роҳ, кашидани хатти об, сохтмон ва ё таъмири иншооти иҷтимоӣ ва пулҳо, сарф намоянд.

5. Гусели арӯсу домод бо истифодаи на бештар аз 4 автомошинаи сабукрав гузаронда мешавад.

6. Маросими бақайдгирии давлатии ақди никоҳ аз ҷониби мақомоти сабти асноди ҳолати шаҳрвандӣ ва мақомоти дигари дахлдор амалӣ карда мешавад.

**Моддаи 13. Маросими ҳаҷ ва умра**

1. Маъракаҳои гуселу пешвоз вобаста ба адои ҳаҷ ва ё умра дар доираи оила гузаронда мешаванд.

2. Ташкили маъракаҳои ҳоҷизиёрат, ҳоҷиталбон, ҳоҷиошӣ ва маъракаҳои дигар, инчунин тақсими туҳфаҳо, идона оро додани ҳавлӣ, кӯчаву маҳалла ва мошинҳо ба хотири ҳаҷ ва ё умра манъ аст.

3. Ҳоҷиён ва умракунандагон ба ҷойи маъракаҳои дар қисми 2 моддаи мазкур манъшуда метавонанд корҳои хайриявию эҳсонкорӣ, аз ҷумла таъмири роҳ, кашидани хатти об, сохтмон ва ё таъмири иншооти иҷтимоӣ ва пулҳоро анҷом диҳанд.

Моддаи 14. Маросими дафну азодорӣ

1. Маросими ҷаноза бе маҳдудияти шумораи иштироккунандагон сурат мегирад.

2. Маросими се, чил ва сол бе забҳи чорво ва додани таом гузаронда мешаванд.

3. Дар маросими дафну азодорӣ забҳи чорво ва додани таом, ташкили оши сари тахта, душанбегӣ, ҷумъагӣ, ҳафт, бист, шашмоҳагӣ, ҳамчунин додани пули нақд ва ашёи дигар, ба истиснои ҳаққи хизмати қабркан ва мурдашӯй, манъ мебошанд.

**Моддаи 15. Ҷойи баргузории ҷашну маросим**

1. Ҷашну маросим дар майдончаҳо (ҳавлиҳо)-и назди биноҳои истиқоматӣ, дохили манзили истиқоматӣ, тарабхона, қаҳвахона, ошхона ё тӯйхонаҳо бо риояи тартиботи ҷамъиятӣ гузаронда мешаванд.

2. Маросими мавлудхонӣ ба таври ихтиёрӣ танҳо дар масҷидҳо бе ҷамъоварӣ ва додани маблағи пулӣ ва таом сурат мегирад.

**Моддаи 16. Вақт ва давомнокии баргузории ҷашну маросим**

1. Тӯю маъракаҳо дар шаҳрҳо дар рӯзҳои истироҳатӣ аз соати 8 то соати 22 ва дар рӯзҳои корӣ аз соати 18 то соати 22, дар шаҳраку деҳот (аз ҷумла шаҳраку деҳоти тобеи шаҳр) дар рӯзҳои истироҳатӣ аз 1 апрел то 31 октябр аз соати 6 то соати 22, аз 1 ноябр то 31 март аз соати 8 то соати 22 ва дар рӯзҳои корӣ аз соати 18 то соати 22 гузаронда мешаванд.

2. Давомнокии тӯю маъракаҳо то се соат муқаррар карда мешавад.

**БОБИ 4. ТАРТИБИ ХИЗМАТРАСОНӢ ДАР ҶАШНУ МАРОСИМ**

**Моддаи 17. Тартиби хизматрасонӣ дар ҷашну маросим**

1. Хизматрасонии ҳунармандон дар тӯю маъракаҳо дар асоси шартномаи хаттии тарафҳо бо риояи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

2. Маъмурияти тарабхона, қаҳвахона, ошхона ва тӯйхонаҳо уҳдадоранд хизматрасонии тӯю маъракаҳоро дар асоси шартномаи хаттии тарафҳо ба роҳ монда, ҳангоми баргузории тӯю маъракаҳо талаботи Қонуни мазкурро вобаста ба шумораи даъватшудагон ва вақти баргузории онҳо риоя намоянд.

**БОБИ 5. УҲДАДОРИИ ШАХСОНИ ВОҚЕӢ ВА ҲУҚУҚӢ, ИНЧУНИН ҶАЛБИ АҲЛИ ҶОМЕА ҲАНГОМИ ГУЗАРОНДАНИ ҶАШНУ МАРОСИМ**

**Моддаи 18. Уҳдадории шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳангоми гузарондани ҷашну маросим**

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ уҳдадоранд ҷашну маросимро бо риояи талаботи Қонуни мазкур баргузор карда, комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросимро доир ба барпосозии тӯйи домодию арӯсӣ ва маросими азодорӣ хабардор намоянд.

2. Оростани зиёфат ба муносибати таъин шудан ба мансаби давлатӣ, гирифтани мукофоти давлатӣ, рутба, унвон, ҷоиза, мукофоти дигар, дараҷа ва унвонҳои илмию тахассусӣ манъ аст.

3. Дар ҷашну маърака пошидан ва часпондани пул манъ аст.

4. Сархатибон, имомхатибон, имомҳои масҷидҳои панҷвақта, ходимони ғайрирасмии динӣ, раисони маҳаллаҳо ва роҳбарони мақомоти худфаъолияти ҷамъиятӣ барои риояи талаботи Қонуни мазкур дар ҳудуди деҳаю маҳалли истиқомат ва ё фаъолият масъулият доранд.

5. Шаҳрвандон ва шахсони ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон уҳдадоранд рукнҳои фарҳанги миллӣ, аз ҷумла забони давлатӣ ва пӯшидани либосҳои миллиро риоя намоянд. Воридот, фурӯш, тарғиби либосҳои ба фарҳанги миллӣ бегона, инчунин дар ҷойҳои ҷамъиятӣ пӯшидани чунин либосҳо манъ мебошанд.

**Моддаи 19. Ҷалби аҳли ҷомеа ҳангоми гузаронидани тӯю маъракаҳо**

Мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот метавонанд иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва диниро ҷиҳати гузарондани чорабиниҳои омӯзишӣ ва маърифатӣ оид ба таъмини риояи талаботи Қонуни мазкур, аз ҷумла пешгирии зиёдаравию исрофкорӣ дар баргузории ҷашну маросим, ақди никоҳи бармаҳал ва ғайрирасмӣ ва ҳуқуқвайронкуниҳои дигар дар ин самт, ҷалб намоянд.

**БОБИ 6. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 20. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур**

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

2. Аъзои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, раисони Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳр ва ноҳия, судяҳо, кормандони мақомоти прокуратура, амният, корҳои дохилӣ, назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия, андоз ва гумрук, кормандони мақомоти дигари ҳифзи ҳуқуқ, хизматчиёни ҳарбӣ, аъзои комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим, хизматчиёни давлатӣ, шахсони мансабдори дигари давлатӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур аз ҷониби онҳо ё фарзандонашон мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз мансаб озод карда мешаванд.

Моддаи 21. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз 8 июни соли 2007 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2007, №6, мод. 428; с. 2008, №6, мод. 448; с. 2010, №7, мод. 568; с. 2017, №5, қ.1, мод. 285, №7- 9, мод. 580; с.2021, №6, мод.392) аз эътибор соқит дониста шавад.

**Моддаи 22. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

**Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.**

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе, 20 июни соли 2024, № 2048

Қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон»

Мутобиқи моддаи 60 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» ҷонибдорӣ карда шавад.

Раиси Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Рустами ЭМОМАЛӢ

ш. Душанбе, 19 июни соли 2024, № 499

Қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Дар бораи қабул кардани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон»

Мутобиқи моддаи 60 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» қабул карда шавад.

Раиси Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон М. ЗОКИРЗОДА

ш. Душанбе, 8 майи соли 2024, № 1302
Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Қонун	2048	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ТАНЗИМИ ҶАШНУ МАРОСИМ ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН	Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон	20.06.2024	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

ДАР БОРАИ ҚӮШУНҲОИ ДОХИЛИИ ВАЗОРАТИ КОРҲОИ ДОХИЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

^-A A ⁺A

Забон Тоҷикӣ

Замима:

Word

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

916

Мақомот:

Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

28.12.1993

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Дар бораи қӯшунҳои дохилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон

(Ахбори Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1994, № 3 - 4, мод. 62; Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1998, № 10, мод.127; с. 2000, №11, мод. 535; с. 2002, №4, қ. 1, мод. 260, мод. 263; с. 2003, № 4, мод. 141; с. 2014, № 11, мод. 658; с. 2015, № 12, қ. 1, мод. 1111)

(Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630, аз 29.11.2000 № 20, аз 10.05.2002 № 35, № 36, 22.04.2003 № 11, аз 27.11.2014 № 1149, аз 25.12.2015 № 1265, аз 17.05.2018 № 1522, аз 17.12.2020 № 1733)

Қонуни мазкур асосҳои ташкилию ҳуқуқӣ, вазъи ҳуқуқӣ, ҳайат, вазифаҳо, таъинот ва принсипҳои фаъолияти қӯшунҳои дохилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистонро муайян менамояд (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149).

ФАСЛИ I. ҚОИДАҲОИ УМУМӢ

Моддаи 1. Қӯшунҳои дохилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Қӯшунҳои дохилӣ ба системаи Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дохил мешаванд ва ташкилоти ҳарбии он буда, барои иҷрои вазифаи хизматӣ-муҳорибавие, ки ин Қонун пешбинӣ мекунад, дар назар дошта шудаанд. Қӯшунҳои дохилӣ барои муҳофизаи амният ва манфиатҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон захираи Қувваҳои Мусаллаҳро ташкил медиҳанд ва дар замони ҷанг ба ҳайати он дохил мегарданд (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630).

Моддаи 2. Вазифаҳои қӯшунҳои дохилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Вазифаҳои қӯшунҳои дохилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - қӯшунҳои дохилӣ) аз инҳо иборатанд:

- мусоидат ба мақомоти корҳои дохилӣ дар муҳофизати тартиботи Ҷамъиятӣ, таъмини амнияти ҷамъиятӣ ва назми ҳуқуқии вазъияти фавқулодда;

- посбонӣ ва муҳофизаи объекту иншоотҳои махсусан муҳим ва дорои тартиботи махсуси роҳҳо ва борҳои махсус;

- сархати чоруми кисми якуми хорич карда шуд (Қонуни ҶТ аз 22.04.2003 № 11);

- посбонӣ ва муҳофизаи муассисаҳои ислоҳоти меҳнатӣ, қаравулӣ карда бурдани маҳкумон ва шахсони маҳбус;

- иштирок дар мубориза бар зидди терроризм (Қонуни ҶТ аз 10.05.2002 № 35);

- иштирок дар бартараф намудани оқибатҳои ҳодисаҳои стихиявӣ, офатҳои калон ва дигар ҳолатҳои фавқулодда.

Қӯшунҳои дохилӣ вазифаҳои дигареро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудааст, амалӣ менамояд (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149).

Моддаи 3. Принсипҳо ва асоси ташкилии фаъолияти қӯшунҳои дохилӣ

Фаъолияти қӯшунҳои дохилӣ дар асоси принсипҳои қонуният, эҳтироми ҳуқуқи инсон, яккасардорӣ ва идоракунии марказонидашуда сурат мегирад.

Қисми дуюм хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630).

Такмили қӯшунҳои дохилӣ дар асоси қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ӯҳдадории умумии ҳарбӣ ва хизмати ҳарбӣ" сурат мегирад.

Моддаи 4. Ҳайати қӯшунҳои дохилӣ

Ба ҳайати қӯшунҳои дохилӣ инҳо дохил мешаванд;

- қисмҳо ва воҳидҳои ҳарбии таъиноти оперативӣ ва махсус;

- қисмҳо ва воҳидҳои ҳарбӣ барои муҳофизаи объектҳои муҳими давлатӣ ва борҳои махсус;

- сархати чоруми кисми якум хорич карда шуд (Қонуни ҶТ аз 22.04.2003 № 11);

- қисмҳо ва воҳидҳои ҳарбӣ оид ба муҳофизаи муассисаҳои ислоҳоти меҳнатӣ;

- мақомоти идоракунӣ, муассисаҳо ва қисмҳои ҳарбӣ барои таъмини фаъолияти қӯшунҳои дохилӣ, таълимӣ, сохтмон, алоқа ва ғайра.

Қисмҳо ва воҳидҳои ҳарбӣ ба ҳайати Раёсати қӯшунҳои дохилӣ шомил мебошанд.

Моддаи 5. Забони идоракунӣ ва коргузории қушунҳои дохилӣ

Идоракунӣ, коргузорӣ ва муросилоти хизматӣ дар қӯшунҳои дохилӣ дар асоси Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон" сурат мегирад (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149).

Моддаи 6. Фондҳои асосии қӯшунҳои дохилӣ

Биноҳои истиқоматӣ ва дигар биноҳои шаҳракҳои ҷузъу томҳо, қисмҳо ва воҳидҳои ҳарбӣ, муассисаҳои таълими ҳарбӣ ва муассисаҳои қушунҳои дохилӣ, объектҳои таълимӣ, молу мулк, таълимӣ ва моддию техникии дар онҳо буда ва заминаи дигар, ки аз тарафи қӯшунҳои дохилӣ барои иҷрои вазифаҳои дар зиммаашон гузошташуда истифода мешаванд, моликияти Ҷумҳурии Тоҷикистон буда, фондҳои асосии қушунҳои дохилиро ташкил медиҳанд. Ин молу мулк ва дигар молу мулке, ки барои қушунҳои дохилӣ ҷудо карда шудааст, дар асоси ҳуқуқи идоракунии оперативӣ истифода бурда мешавад (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149).

Замин барои буду бош ва фаъолияти доимии ҷузъу томҳо, қисмҳо ва воҳидҳои ҳарбӣ, муассисаҳо ва таълимгоҳҳои ҳарбӣ, барои қӯшунҳои дохилӣ ҷиҳати истифодаи бемӯҳлат, доимӣ, муваққатӣ ё иҷора аз тарафи мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва идораи маҳаллӣ дар доираи салоҳиятҳои онҳо дода мешаванд.

Моддаи 7. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи қӯшунҳои дохилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон

(Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149)

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи қӯшунҳои дохилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149, аз 17.05.2018 № 1522).

ФАСЛИ II. ВАКОЛАТҲОИ МАҚОМОТИ ҲОКИМИЯТИ ДАВЛАТӢ ВА МАҚОМОТИ ҲОКИМИЯТИ ИҶРОИЯ ДАР МАҲАЛҲО ОИДИ РОҲБАРӢ БА ҚӮШУНҲОИ ДОХИЛӢ

(Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630)

Моддаи 8. Ваколатҳои Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

(Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630)

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- ба қонуни будани ҷалби қӯшунҳои дохилӣ барои иҷрои вазифаҳои ба зимаашон гузошташуда назорат мекунад;

- бо пешниҳоди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон шумораи умумӣ, сохтор ва ҳайати қӯшунҳои дохилиро тасдиқ мекунад;

- либосҳои ҷанги ва байрақи қӯшунҳои дохилиро тасдиқ мекунад (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630).

Моддаи 9. Ваколатҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

(Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630)

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- ҳар сол шумораи шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистонро, ки бояд ба хизматӣ ҳарбӣ ва ҷамъомадҳо дар қӯшунҳои дохилӣ даъват карда шаванд, муайян мекунад;

- барои таъмини фаъолияти қӯшунҳои дохилӣ маблағи зарурӣ ҷудо менамояд;

- бо силоҳу аслиҳа, маводи муҳорибавӣ, техникаи ҷангӣ, махсус ва воситаҳои алоқа таҷҳизонидани қӯшунҳои дохилиро муайян мекунад (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149);

- тартиби бо озуқа, молу мулк ва манобеъи дигари моддию техникӣ таъмин гардондани қӯшунҳои дохилиро муайян менамояд (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149);

- барои вазоратҳо ва идораҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти ҳокимияти иҷроия дар маҳалҳо, корхонаҳо, муассисахо ва ташкилотҳо дар бобати омода сохтан, ба қӯшунҳои дохилӣ додани воситаҳои нақлиёт, алоқа ва дигар воситаҳои моддию техникӣ ҳангоми эълони сафарбарӣ ва дар вақти ҷанг, инчунин дигар вазифаҳои вобаста ба сафарбариро муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630);

- феҳристи объекту иншоотҳои басо муҳим ва дорои тартиботи махсуси роҳҳо ва борҳои махсусро, ки бояд аз тарафи қисмҳои қӯшунҳои дохилӣ посбонӣ карда шаванд, муайян мекунад;

- дар бораи муқаррар намудану бекор кардани посбонии ҳарбӣ дар объекту иншоотҳои басо муҳим ва дорои тартиботи махсуси давлатии роҳҳо ва борҳои махсус қарор қабул мекунад, шумораи ҳайати шахсиро, ки барои иҷрои ин вазифаҳо зарур аст, муқаррар менамояд;

- дар бораи ташкил, таъсис ва барҳам додани ҷузъу томҳо, қисмҳо, муассисаҳо ва таълимгоҳҳои ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ қарор қабул мекунад;

- асоси ба ҷумлаи гарнизонҳои дар маҳалҳои дурдаст ва дорои иқлими номусоид воқеъшуда нисбат додани қисмҳо ва воҳидҳои ҳарбиро муайян мекунад;

- доир ба ҳимояи иҷтимоӣ, таъминоти моддӣ ва маишии хизматчиёни ҳарбӣ, шахсони дар эҳтиёт, истеъфобуда ва аъзои оилаҳои онҳо тадбирҳо меандешад;

- дигар масъалаҳои таъминоти фаъолияти қӯшунҳои дохилиро, ғайр аз масъалаҳое, ки мутобиқи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Қонуни мазкур ба салоҳияти Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон тааллуқ доранд, ҳал мекунад (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149, аз 17.05.2018 № 1522).

Моддаи 10. Ваколатҳои мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва идораи маҳаллӣ

Мақомоти ҳокимияти иҷроия дар маҳалҳо:

- дар доираи салоҳиятҳои худ дар баррасии таклифҳои Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ташкилу ҷойгиронии ҷузъу томҳо ва қисму воҳидҳои қӯшунҳои дохилӣ дар ҳудуди тобеъашон иштирок менамоянд (Қонуни ҶТ аз 17.05.2018 № 1522);

- барои қӯшунҳои дохилӣ шароити мусоиди зиндагӣ муҳайё менамоянд, татбиқи кафолатҳои ҳимояи ҳуқуқӣ ва иҷтимоии хизматчиёни ҳарбӣ ва аъзои оилаҳои онҳоро таъмин мекунанд;

- ба фармондеҳи қисмҳои қӯшунҳои дохилӣ барои бо ҳайати шахсӣ такмил намудани воҳидҳои ҳарбӣ ёри мерасонанд.

Моддаи 11. Вазифаҳои мақомоти давлатӣ ва шахсони мансабдори онҳо дар бобати ёри расонидан ба қӯшунҳои дохилӣ

Мақомоти давлатӣ ва шахсони мансабдори онҳо дар доираи ваколатҳои худ ба қӯшунҳои дохилӣ дар иҷрои вазифаҳое, ки ба зиммаи онҳо гузошта шудаанд, ёрӣ мерасонанд.

Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон шаҳрвандонро ба хизмати ҳарбӣ ва ҷамъомадҳо дар қӯшунҳои дохилӣ даъват мекунад, ҳайати шахсӣ ва техникаи қӯшунҳои дохилиро ҳангоми иҷрои вазифаҳояшон дар ҳолати фавқулодда интиқол медиҳад, барои ин онҳоро бо самолётҳои авиатсияи боркашони ҳарбӣ таъмин менамояд, ба онҳо дар тайёр намудан ва баланд бардоштани маҳорати кадрҳои афсарии қӯшунҳои дохилӣ дар асоси шартномавӣ мадад мерасонад.

Вазоратҳо ва идораҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ба манфиати қӯшунҳои дохилӣ дар майдонҳои ҳавоии худ нишастан, истодан, бо сӯзишворӣ таъмин намудан ва бархостани ҳавопаймоҳоеро, ки супоришҳои махсусро иҷро менамоянд, таъмин месозанд.

Роҳи оҳани тоҷик барои интиқоли маҳкумшудагон ва маҳбусон ба қӯшунҳои дохилӣ вагонҳои махсусро ба иҷора медиҳад, дар истгоҳҳои роҳи оҳан ҷойҳои таҷҳизонидашударо барои таваккуфи вагонҳо ва ба вагонҳо савор кардану фуровардани шахсонеро, ки дар зери назорат ба ҷойҳои дигар кашонда мешаванд, дар ихтиёри қӯшунҳои дохилӣ қарор медиҳад (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630).

Шахсони мансабдори идораи ҳамагуна намудҳои нақлиёт, комендантҳои ҳарбӣ ва намояндагони мақомоти ҳарбӣ ва интиқолоти махсуси Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар нақлиёт барои интиқоли хизматчиёни ҳарбӣ ҳангоми иҷрои вазифаҳои хизматиашон ёрӣ мерасонанд ва дар ҳолатҳои фавқулодда бе навбат фиристодани онҳоро таъмин менамоянд.

Вазорати мудофиа, Хадамоти алоқа, Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Роҳи оҳани тоҷик дигар вазоратҳо ва идораҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон хатҳо ва каналҳои алоқаро барои идоракунии қисмҳои ҳарбӣ ва воҳидҳои қӯшунҳои дохилӣ ҳангоми иҷрои вазифаашон оид ба таъмини назми ҳуқуқии вазъияти фавқулодда ва бартараф намудани оқибатҳои фалокатҳо, офатҳои табиӣ ва бадбахтиҳои стихиявӣ дар ихтиёри онҳо қарор медиҳанд (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630), аз 27.11.2014 № 1149).

Механизми амалӣ намудани ин вазифаҳои мақомоти давлатӣ ва шахсони мансабдори онҳо аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

ФАСЛИ III. ХИЗМАТ ДАР ҚӮШУНҲОИ ДОХИЛӢ

Моддаи 12. Ҳайати шахсии қӯшунҳои дохилӣ

Ҳайати шахсии қӯшунҳои дохилӣ, хизматчиёни ҳарбӣ, хизматчиён ва коргаронро дарбар мегирад.

Хизматчиёни ҳарбӣ, яъне шахсоне, ки хизмати ҳақиқии ҳарбиро дар қӯшунҳои дохилӣ адо менамоянд, дорои унвонҳои ҳарбӣ, аломатҳои фарқкунанда ва намуди муайяни либос мебошанд. Нисбати онҳо санадҳои меъёрӣ, ки шароит ва тартиби адои хизматро дар Қувваҳои Мусаллаҳ ба тартиб меандозанд, талаботи оинномаҳои умумиҳарбӣ, бо назардошти тағйироту иловаҳое, ки ин қонун пешбинӣ мекунад, татбиқ мешаванд.

Фаъолияти хизматӣ ва меҳнатии коргарон ва хизматчиёни қӯшунҳои дохилӣ тавассути қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба меҳнат ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим мегардад (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149).

Моддаи 13. Хизмати ҳарбӣ дар қӯшунҳои дохилӣ

Қӯшунҳои дохилӣ бо ҳайати шахсӣ, ки ба хизмати ҳарбӣ мувофиқи қонуни мавҷудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон даъват карда мешаванд, такмил мегарданд (Қонуни ҶТ аз 29.11.2000 № 20).

Шароит, тартиб ва мӯҳлатҳои адои хизмати ҳарбии хизматчиёни қӯшунҳои дохилӣ, статуси онҳо, ҳуқуқ ва вазифаҳояшон, тартиби додани унвонҳои ҳарбӣ, ишғоли вазифа, аттестатсия, рухсат шудан ва таъминоти нафақавии онҳо тавассути қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Шаҳрвандоне, ки ба хизмати ҳарбӣ ба қӯшунҳои дохилӣ шомил мешаванд, Савганди ҳарбии Ҷумҳурии Тоҷикистонро ёд мекунанд.

Хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ аз ҳуқуқ ва озодиҳои шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардааст, мувофиқи маҳдудиятҳое, ки хусусияти адои хизмати ҳарбӣ муайян мекунад, истифода мебаранд. Ба зиммаи онҳо, ғайр аз вазифаҳои конститутсионӣ, дигар вазифаҳои умумишаҳрвандӣ ва вазифаҳои хизмати ҳарбӣ, инчунин вазифаи ёрӣ расонидан ба мақомоти корҳои дохилӣ дар муҳофизаи тартиботи ҷамъиятӣ гузошта мешаванд.

Ба афсарон, прапоршикҳо, хизматчиёни ҳарбии хизматашон изофамӯҳлат ва хизматчиёни ҳарбӣ, ки шаҳодатномаи муқаррарӣ, ки ваколатҳои онҳоро тасдиқ менамояд, дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 29.11.2000 № 20).

Моддаи 14. Тайёр намудани кадрҳои қӯшунҳои дохилӣ

Тайёр намудани афсарон барои Қӯшунҳои дохилӣ дар муассисаҳои таълими ҳарбӣ, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъ гардидаанд, сурат мегирад. Тайёр намудани афсарон инчунин дар муассисаҳои таълими ҳарбии давлатҳои дигар дар асоси шартномавӣ сурат гирифта метавонад (Қонуни ҶТ аз 17.05.2018 № 1522).

Баланд бардоштани маҳорати касбии ҳайати афсарони қӯшунҳои дохилӣ дар факултетҳо, курсҳо ва кафедраҳои академияҳои ҳарбии давлатҳои дигар дар асоси шартномавӣ сурат гирифта метавонад.

Моддаи 15. Масъулияти хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ

Хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ барои содир намудани ҷиноят ва дигар қонуншиканиҳо мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149).

Хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ барои вайрон намудани тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим аз мансаб озод карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 17.05.2018 № 1522).

Парвандаҳо дар бораи ҷиноятҳое, ки аз тарафи хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ содир карда шудаанд, тавассути мақомоти додситони ҳарбӣ таҳиқ ва аз тарафи додгоҳҳои ҳарбии Ҷумҳурии Тоҷикистон баррасӣ карда мешаванд.

Нисбати амалҳои хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ шаҳрвандон метавонанд мувофиқи тартиби муқарраршуда ба командир, сардор, додситони ҳарбӣ ё дар ҳолатҳое, ки қонун муқаррар кардааст, ба суд шикоят кунанд (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630).

Дар сурати аз тарафи хизматчиёни ҳарбӣ вайрон карда шудани ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии шаҳрвандон командирҳо (сардорон), вазифадор ҳастанд, ки барои барқарор намудани ин ҳуқуқҳо, ба ҷавобгарӣ кашидани гуннаҳкорон ва ҷуброн намудани зарари расонидашуда мувофиқи тартиботи мавҷуда чора бинанд.

Моддаи 16. Иҷрои вазифаҳои хизмати ҳарбӣ аз тарафи хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ

Хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ҳангоми иҷрои вазифаҳои ҳарбӣ дар маҳалли ҷойгиршавии қисм ва воҳиди ҳарбӣ, таълимгоҳи ҳарбӣ, муассиса ё берун аз онҳо, аз ҷумла дар роҳи рафтан ба хизмат ё бозгашт аз он қарор доранд.

Вазифаҳои хизматии хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ва тартиби иҷрои ин вазифаҳо тавассути Қонуни мазкур ва оинномаҳои умумиҳарбии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630).

кисми сеюм хорич карда шуд (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630).

ФАСЛИ IV. ВАЗИФАҲО ВА ҲУҚУҚИ ҚӮШУНҲОИ ДОХИЛӢ

Моддаи 17. Вазифаҳои ҷузъу томҳо ва қисмҳои қӯшунҳои дохилӣ

Ба зиммаи ҷузъу томҳо ва қисмҳои қӯшунҳои дохилӣ чунин вазифаҳо гузошта мешаванд:

- якҷоя бо мақомоти корҳои дохилӣ иштирок кардан дар посбонии тартиботи ҷамъиятӣ бо иҷрои хизмати патрулӣ ва қаровулӣ, инчунин дар таъмини амнияти ҷамъиятӣ ҳангоми гузаронидани чорабиниҳои оммавӣ;

- мусоидат ба мақомоти корҳои дохилӣ дар таъмини муҳофизаи тартиботи ҷамъиятӣ ҳангоми тасодумот, фалокатҳо, сухтор, офатҳои табиӣ, инчунин дар таъмини назми ҳуқуқии вазъияти фавқулодда;

- иштирок дар мубориза бар зидди терроризм (Қонуни ҶТ аз 10.05.2002 № 35);

- иштирок дар пешгири намудани бетартибиҳои оммави дар маҳалҳои аҳолинишин (Қонуни ҶТ аз 22.04.2003 № 11);

сархатхои панчум, шашум, хафтум хорич карда шуданд (Қонуни ҶТ аз 22.04.2003 № 11);

- қаровулӣ карда бурдани маҳкумшудагон ва шахсони маҳбус аз ҳабсхонаҳои таҳқиқ бо роҳе, ки пешакӣ ба нақша гирифта шудааст, инчунин бурдани онҳо ба ҷаласаҳои Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, судҳои вилоятӣ ва дигар судҳо мувофиқи феҳристе, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ намудааст ва муҳофизаи ин шахсон дар вақти маҷлисҳои додгоҳ (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630).

- посбонии объекту иншоотҳои махсусан муҳим ва дорои тартиботи махсуси роҳҳо ва борҳои махсус, ки ба феҳристи тасдиқнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон шомил карда шудаанд;

- иштирок дар бартараф намудани оқибатҳои садамот, фалокатҳо, сӯхтор, офатҳои табиӣ ва дигар ҳолатҳои фавқулодда дар объектҳо ва иншооте, ки таҳти посбонӣ қарор доранд;

- иштирок дар кофтуков ва дастгир намудани шахсоне, ки пинҳонӣ ба ҳудуди посбонишаванда дохил, шудаанд.

Моддаи 18. Ҳуқуқи хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ҳангоми иҷрои вазифаҳое, ки ба зиммашон гузошта шудаанд

Хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ҳангоми иҷрои вазифаҳои ба зиммаашон гузошташуда ҳуқуқ доранд:

а) аз шаҳрвандон ва шахсони мансабдор риоя намудани тартиботи ҷамъиятиро талаб кунанд, ҷинояткорӣ, қонуншикании маъмурӣ ва аъмолеро, ки ба иҷрои вазифаҳои онҳо мамоният мекунанд, пешгирӣ намоянд;

б) ҳуҷҷатҳои шаҳрвандони мансабдорро барои муайян намудани шахсияти онҳо, агар ба содир намудани ҷиноят ё қонуншикании маъмурӣ гумонбар шудани онҳо асоси комил дошта бошанд, тафтиш кунанд;

в) шахсонеро, ки қонуншиканӣ намудаанд ё қасди онро доштаанд ё ба мақсади муайян намудани шахсияташон дастгир намуда, ба мақомоти милиса оваранд;

г) шахсонеро, ки ба объектҳои посбонишаванда қасд намудаанд, дастгир карда, то се соат онҳоро дар бинои хизматии қӯшунҳои дохилӣ то супориданашон ба мақомоти милисия нигоҳ дошта, тафтиш кунанд, чизҳо ва ҳуҷҷатҳояшонро аз назар гузаронанд ва мусодира намоянд;

д) воситаҳои нақлиёт, воситаҳои шиноварӣ (киштиҳо)-еро, ки қоидаҳои дар объектҳои посбонишаванда муқарраргардидаро вайрон кардаанд, тафтиш кунанд.

е) дар ҳар вақти шабу рӯз бидуни мамоният ба маҳал ва биноҳои корхонаҳо, муассисаҳо, ташкилотҳои посбонишаванда сарфи назар аз шаклҳои моликияташон, ба истиснои онҳое, ки масунияти дипломатӣ доранд, дохилшаванд ва онҳоро ба мақсади пешгирӣ намудани қонуншиканӣ, ки ба тартиботи ҷамъиятӣ ва амнияти шаҳрвандон таҳдид мекунад, аз назар гузаронанд, шахсонеро, ки ба ҳудуди маҳалли посбонишаванда ворид шудаанд, кофтуков намуда, дастгир кунанд, маҳкумшудагон ва шахсони маҳбусро, ки гуннаҳкоранд, ҷустуҷӯ кунанд;

ж) бо қарори сардори баландтари оперативӣ ва дар ҳолатҳои фавқулодда - командири қисм ё воҳиди ҳарбӣ қитъаҳои маҳаллот, биноҳо ва объектҳои алоҳидаро ҳангоми кофтукови маҳкумшудагон ва маҳбусоне, ки гурехтаанд, таъқиби шахсоне, ки ба ҳудуди маҳалли посбонишаванда дохил шудаанд, пешгирӣ намудани бетартибиҳои оммавӣ ва ба таври дастҷамъи вайрон намудани тартиботи ҷамъиятӣ, инчунин ҳангоми бартараф намудани оқибатҳои офатҳои табий, садамот ва фалокатҳо касалиҳои сирояткунандаи инсонӣ ва ҳайвонӣ, дигар ҳолатҳои фавқулодда иҳота, муҳосира намуда, дар сурати зарурат воситаҳои нақлиёт ва воситаҳои шиноварӣ (киштиҳо)-ро тафтиш кунанд;

з) хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 22.04.2003 № 11);

и) шаҳрвандонеро, ки ба қӯшунҳои дохилӣ ҳангоми иҷрои вазифаҳояшон нағз ёрӣ расонидаанд, ҳавасманд гардонанд.

Ҳангоми иҷрои вазифа дар шароити низоми вазъияти фавқулодда ба қӯшунҳои дохилӣ ҳуқуқҳои иловагии зерин дода мешавад;

а) ба хонаҳои истиқоматӣ ва дигар биноҳои шаҳрвандон, қитъаҳои ба онҳо тааллуқдошта, ҳудуд ва биноҳои корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳо сарфи назар аз шакли моликият, ба истиснои онҳое, ки масунияти дипломатӣ доранд ва барои тафтиши он ҷойҳо ҳангоми таъқиб намудани шахсоне, ки ба содир кардани ҷиноят гумонбар шудаанд, ё дар сурати мавҷуд будани далелҳои кофӣ дар бораи он, ки он ҷо ҷиноят содир шуда истодааст ё ҷиноят ё бадбахтие рӯй додааст, бемамоният ворид шаванд.

Дар ҳамаи ҳолатҳои дохил шудан ба манзил бидуни розигии сокинони он фармондеҳи қисм дар давоми 24 соат ба додситон хабар медиҳад.

б) ҳаракати нақлиёт ва пиёдагардҳоро муваққатан манъ ё маҳдуд намоянд, онҳоро дар кӯчаҳо ва роҳҳо ба мақсади ҳифзи саломатӣ, зиндагӣ, молу мулки шаҳрвандон тафтиш кунанд;

в) воситаҳои нақлиёти корхонаҳо, муассисаҳо, ташкилотҳо, сарфи назар аз шакли моликияти онҳо, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ё шаҳрвандонро (ғайр аз нақлиёте, ки ба намояндагиҳои дипломатӣ, консулгарӣ ва дигар намояндагиҳои давлатҳои хориҷӣ, ташкилотҳои байналхалқӣ тааллуқ доранд ва воситаҳои нақлиёти таъиноти махсус) барои савор шуда рафтан ба маҳалли ҳодисаҳои фавқулодда, ба муассисаҳои табобатӣ расонидани шаҳрвандоне, ки ба ёрии таьҷилии тиббӣ мӯҳтоҷ мебошанд, барои таъқиби шахсоне, ки ҷиноят содир кардаанд ва бурдани онҳо ба мақомоти милисия истифода намоянд;

г) шаҳрвандонро ба баъзе ҷойҳо ва объектҳо роҳ надиҳанд, онҳоро водор намоянд, ки дар ҷойҳои худ истанд ё он ҷойҳоро ба мақсади ҳифзи саломатӣ, ҳаёт ва молу мулки шаҳрвандон тарк намоянд;

д) ба мақсадҳои хизматӣ аз воситаҳои алоқае, ки ба корхонаҳо, муассисаҳо, ташкилотҳо, сарфи назар аз шакли моликияташон (ба истиснои онҳое, ки масунияти дипломатӣ доранд), иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон тааллуқ доранд, ройгон истифода баранд (Қонуни ҶТ аз 17.12.2020 № 1733);

е) аз корхона, муассисаҳо ва ташкилотҳо сарфи назар аз шакли моликияти онҳо барои истифода дар вазифаҳои хизматӣ маҷҷонӣ дарёфт намоянд, ба истиснои мавридҳое, ки қонун таври дигари гирифтани маълумоти дахлдорро муайян кардааст;

ж) ҳуҷҷатҳои шаҳрвандонро дар сурати зарурат тафтиш кунанд ва дар ҳолатҳои фавқулодда агар дар хусуси силоҳ доштани онҳо маълумот бошад, онҳоро шахсан тафтиш намуда, ашё, манзил ва воситаҳои нақлиёти онҳоро аз назар гузаронанд.

з) шаҳрвандонеро, ки низоми соати комендантиро пеш аз хатми он вайрон кардаанд ва шахсоне, ки ба худ ҳуҷҷат надоранд, то муайян сохтани шахсияташон, вале на бештар аз се шабонарӯз, боздошт намоянд.

Афсарон, прапоршикҳо ва хизматчиёни ҳарбии изофамӯҳлати қӯшунҳои дохилӣ барои нигоҳдорӣ ва гирифта гаштани воситаҳои махсуси табели ва силоҳи шахсӣ ва кор фармудани онҳо мувофиқи ин қонун ҳуқуқ доранд.

ФАСЛИ V. ИСТИФОДАИ ҚУВВАИ ҶИСМОНӢ, ВОСИТАҲОИ МАХСУС, СИЛОҲ ВА ТЕХНИКАИ ҲАРБӢ АЗ ТАРАФИ ҚӮШУНҲОИ ДОХИЛӢ

Моддаи 19. Шароит ва ҳадду ҳудуди истифодаи қувва, воситаҳои махсус, силоҳ, ва техникаи ҳарбӣ

Қӯшунҳои дохилӣ ҳуқуқ доранд дар ҳолатҳо ва тартибе, ки ин қонун пешбинӣ намудааст, қувваи ҷисмониро истифода баранд, воситаҳои махсус, силоҳи табели ва техникаи штатии ҳарбиро кор фармоянд.

Хизматчиёни қӯшунҳои дохилӣ бояд аз тайёрии махсус ва санҷиши мунтазам барои корҳои ба амалиёт дар шароите, ки ба истифодаи қувваи ҷисмонӣ, воситаҳои махсус, силоҳ, ва техникаи ҳарбӣ вобаста аст, гузаранд. Инчунин ба зарардидагон то омадани духтур ёрии тиббӣ расонида тавонанд.

Хизматчиёни ҳарбӣ ҳангоми истифодаи қувваи ҷисмонӣ, воситаҳои махсус ё техникаи ҳарбӣ вазифадоранд:

- дар бораи истифодаи қувваи ҷисмонӣ, воситаҳои махсус, силоҳ ё техникаи ҳарбӣ пешакӣ огоҳ, намоянд ва зимнан барои иҷрои талаботаш ба қадри кофӣ мӯҳлат диҳанд, ба истиснои ҳолатҳое, ки таъхир намудан дар ин кор ба ҳаёт ва саломатии шаҳрвандон, хизматчиёни ҳарбӣ ва кормандони мақомоти корҳои дохилӣ хатар дошта бошад ва боиси оқибатҳои вазнин гардад ё вақте ки чунин огоҳкунӣ дар вазъияти баамаломада ноҷоя ё номумкин аст;

- ба шахсоне, ки зарари ҷисмонӣ дидаанд, то расидани духтур кӯмак намоянд;

- бо фармон дар ҳар мавриди истифодаи қувваи ҷисмонӣ, воситаҳои махсус, силоҳ ва техникаи ҳарбӣ хабар диҳад.

Фармондеҳони дахлдори қисмҳо, воҳидҳо вазифадоранд, ки дар бораи ҳамаи ҳолатҳои захмдоршавӣ ё марг фавран ба додситон хабар диҳанд.

Истифодаи қувваи ҷисмонӣ, воситаҳои махсус, силоҳ ё техникаи ҳарбӣ бо суиистифода аз ваколатҳо мувофиқи қонун боиси ҷавобгарии хизматчиёни ҳарбӣ мешавад.

Моддаи 20. Истифодаи қувваи ҷисмонӣ

Хизматчиёни ҳарбӣ ҳуқуқ доранд қувваи ҷисмонӣ, аз ҷумла усулҳои ҳарбии муборизаро барои пешгирӣ намудани ҷиноят ва қонуншикании маъмурӣ, боздошт намудани шахсоне, ки онро содир намудаанд, бартараф намудани амали хилофи талаботи қонунии хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ истифода баранд, дар сурате, ки дигар усулҳо иҷрои вазифаҳои ба зиммаашон гузошташударо таъмин карда натавонанд.

Моддаи 21. Истифодаи воситаҳои махсус

Хизматчиёни қӯшунҳои дохилӣ ҳуқуқ доранд шахсан ё дар ҳайатӣ воҳиди ҳарбӣ воситаҳои махсусро дар чунин ҳолатҳо истифода баранд:

а) барои рафъи ҳуҷум ба шаҳрвандон, коркунони муассисаҳои ислоҳи меҳнатӣ, хизматчиёни ҳарбӣ ё кормандони мақомоти корҳои дохилӣ;

б) барои пешгирӣ намудани зиддиятнишондиҳии ғайриқонунӣ ба хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ;

в) барои боздоштани шахсе, ки дар ҳолати содир намудани ҷиноят ғофилгир шуда, кӯшиши гурехтан мекунад;

г) барои боздоштани шахсоне, ки дар хусуси қасди зиддияти мусаллаҳона нишон додани онҳо асоси кофӣ вуҷуд дорад;

д) барои овардани шахсони боздошташуда ба мақомоти милиса, қаровулӣ карда бурдан ва посбонӣ намудани шахсони боздошташуда, инчунии шахсоне, ки мавриди боздошти маъмурӣ ва таҳти ҳабс қарор доранд ва аз рафтори онҳо дида мешавад, ки онҳо қасди фирор ё ба атрофиён ё ба худ зарар расонидан доранд ё ба хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ зиддият нишон медиҳанд;

е) барои рафъи ҳуҷум ба шаҳракҳои ҳарбӣ, эшелонҳо ва колоннаҳои ҳарбӣ, объектҳо, иншоот ва борҳои таҳти муҳофиза;

ж) барои озод намудани гаравгонҳо, биноҳо, хонаҳо, иншоот, воситаҳои нақлиёт ва маҳалҳои зер карда гирифташуда;

з) барои пешгирӣ намудани бетартибиҳои оммавӣ ва амалҳое, ки ба кори нақлиёт, алоқа, корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳо халал мерасонанд, инчунин назми кори муассисаҳои ислоҳоти меҳнатиро вайрон мекунанд;

и) дар шароити низоми ҳуқуқии вазъияти фавқулодда барои таваккуф додани воситаи нақлиёт, ки ронандаи он талаби қонуниро дар бораи таваккуф намудан иҷро накардааст, инчунин ҳангоми дастгир намудани маҳкумшуда ё маҳбусе, ки ба воситаи нақлиёт фирор намудааст;

к) барои кофтуков ва дастгир намудани маҳкумшуда ва шахсони маҳбус, ки аз ҳабс фирор кардаанд.

Ба сифати воситаҳои махсус инҳо истифода бурда шуда метавонанд:

- калтакҳои резинӣ - дар ҳолатҳое, ки дар бандҳои "а", "б", "е", "ж", "з", "к"-и қисми аввали ин модда пешбинӣ шудаанд;

- гази ашковар - дар ҳолатҳое, ки дар бандҳои "а", "б", "г", "е", "ж", "з", "к"- қисми аввали ин модда пешбинӣ шудаанд;

- завлонаи даст - дар ҳолатҳое, ки дар бандҳои "б", "в", "д", "к"-и қисми аввали ин модда пешбинӣ шудаанд;

- воситаҳои нурусадои таъсираш хушро ба сӯи дигар ҷалбкунандадар ҳолатҳое, ки дар бандҳои "а", "г", "е", "ж", "з", "к"-и қисми аввали ин модда пешбинӣ шудаанд;

- воситаҳои вайронкунандаи монеаҳо - дар ҳолатҳое, ки дар бандҳои "г", "ж", "к"-и қисми аввали ин модда пешбинӣ шудаанд;

- воситаҳои маҷбуран таваккуф додани нақлиёт - дар ҳолатҳое, ки дар бандҳои "к", "и"-и қисми аввали ин модда пешбинӣ шудаанд;

- обпошҳо ва мошинаҳои зиреҳпӯш-дар ҳолатҳое, ки дар бандҳои "г", "е", "ж", "з", "к"-и қисми аввали ин модда пешбинӣ шудаанд, фақат бо амри фармондеҳи қисми ҳарбӣ ё ҷонишини фармондеҳи қисми ҳарбӣ бо огоҳ намудани додситон дар давоми 24 соат аз вақти истифода бурда шуданашон;

- сагҳои махсус - дар ҳолатҳое, ки дар бандҳои "а", "б", "в", "г", "д", "е", "ж", "з", "к"-и қисми аввали ин модда пешбинӣ шудаанд. Ҳамаи намудҳои воситаҳои махсус, ғайр аз ин, дар ҳолатҳое, ки моддаи 22 ин Қонун пешбинӣ намудааст, истифода бурда шуда метавонанд,

Воситаҳои махсусро нисбати занони ҳомиладор, шахсони аломати маълуми маъюбӣ ва хурдсолон, ғайр аз ҳолатҳои аз тарафи онҳо нишон дода шудани зиддияти мусаллаҳона, ҳуҷум, ки ба ҳаёт ва саломатии одамон таҳдид карда метавонанд, истифода бурдан мумкин нест.

Дар ҳолати дифои машрӯъ ё зарурати ночор хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ дар сурати набудани воситаҳои махсус ё силоҳи оташфишон метавонад аз ҳар гуна воситаҳои дар зери дасташ буда истифода барад.

Моддаи 22. Истифодаи силоҳ

Хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ҳуқуқ доранд шахсан ё дар ҳолати дастҷамъӣ дар чунин мавридҳо силоҳро истифода баранд (Қонуни ҶТ аз 17.05.2018 № 1522);

а) барои ҳимояи шаҳрвандон аз ҳуҷуме, ки ба ҳаёт ва саломатии онҳо таҳдид мекунад;

б) барои рафъи ҳуҷум ба хизматчиёни ҳарбӣ, кормандони мақомоти корҳои дохилӣ ва коркунони муассисаҳои ислоҳи меҳнатӣ, вақте ки ба ҳаёт ва саломатии онҳо хатар таҳдид мекунад, инчунин барои пешгирӣ намудани кушиши кашида гирифтани силоҳи онҳо;

в) барои озод намудани гаравгонон, объектҳо, иншоот, борҳо ва техникаи ҳарбии зуран гирифташуда;

г) барои боздошт намудани ашхосе, ки ҳангоми содир намудани ҷиноят бар зидди хаёт, саломатӣ ва моликияти шаҳрвандон ғофилгир шудаанд ва кӯшиши фирор кардан доранд, инчунин онҳое, ки зиддияти мусаллаҳона нишон медиҳанд;

д) барои пешгирӣ намудани фирори инҳо аз таҳти назорати посбонон:

- шахсоне, ки ба содир намудани ҷиноят гумонбар шуда боздошт гардидаанд;

- шахсоне, ки нисбати онҳо ҳабс чораи пешгирӣ интихоб карда шудааст;

- шахсоне, ки ба маҳрумият аз озодӣ маҳкум шудаанд;

е) барои пешгирӣ намудан кӯшишҳои зуран озод намудани шахсоне, ки дар банди "д"-и ин модда зикр ёфтааст;

ж) барои таваккуф додани воситаи нақлиёт бо роҳи нукс расондан ба он, дар сурате, ки ронанда дар шароити низоми вазъияти фавқулодда бо вуҷуди тақозои корманди милисия ё хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ аз нигоҳ доштани нақлиёт саркашӣ кунад;

з) барои зада гардонидани ҳуҷуми дастҷамъӣ ё мусаллаҳона ба шаҳракҳои ҳарбӣ, эшелонҳо ва колоннаҳои ҳарбӣ, объектҳо, иншоот ва борҳои таҳти муҳофиза, манзили шаҳрвандон, биноҳои мақомоти давлатӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳо, аз он ҷумла бо истифодаи воситаҳои нақлиёт;

и) барои пахш намудани зиддияти гурӯҳҳои мусаллаҳ, ки талаби қонунии хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилиро дар бораи бас кардани амалиёти ғайриқонунӣ ва супурдани силоҳ ва техникаи ҳарбии дар дасташон буда иҷро намекунанд;

к) барои огоҳ намудани шаҳрвандон аз нияти истифода бурда шудани силоҳ, додани бонги хатар ва даъват ба ёрӣ;

бидуни огоҳкунӣ аз силоҳ, ҳангоми зада гардондани ҳуҷум бо истифодаи силоҳ, техникаи ҳарбӣ, воситаҳои нақлиёт, аппаратҳои парвозкунанда ва киштиҳо, ҳангоми фирор аз зери назорати посбонон бо силоҳ, ё бо ёрии воситаҳои нақлиёт ва аппаратҳои парвозкунанда, инчунин ҳангоми фирор дар шароити торик будани ҳаво ва ҳангоми фирор аз воситаи нақлиёт дар вақти ҳаракат истифода бурда мешавад.

Истифодаи силоҳ нисбати занон, шахсоне, ки нишонаҳои маъюб будани онҳо аён аст ва ноболиғон, ки синну солашон маълум мебошад, мумкин нест, ба ғайр аз ҳолатҳои аз тарафи онҳо нишон додани зиддияти мусаллаҳона ё ҳуҷум, ки ба ҳаёти одамон таҳдид мекунад.

Моддаи 23. Истифодаи техникаи ҳарбӣ

Техникаи штатии ҳарбӣ, ки қӯшунҳои дохилӣ бо он мусаллаҳ мебошанд, дар чунин ҳолатҳо истифода шуда метавонад;

а) барои озод намудани гаравгонон, объектҳо, иншоот, борҳо ва техникаи ҳарбӣ, ки таҳти посбонӣ қарордошта забт карда шудаанд;

б) барои боздошт намудани шахсоне, ки зиддияти мусаллаҳона нишон медиҳанд;

в) барои таваккуф додани воситаҳои нақлиёт дар шароити низоми ҳуқуқии вазъияти фавқулодда;

г) барои зада гардонидани ҳуҷуми дастҷамъӣ ё мусаллаҳона ба шаҳракҳои ҳарбӣ, эшелонҳо ва колоннаҳои ҳарбӣ, объектҳо, иншоот ва борҳои таҳти муҳофиза, манзили шаҳрвандон, биноҳои мақомоти давлатӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳо, аз ҷумла бо истифодаи воситаҳои нақлиёт;

д) барои пахш кардани зиддиятҳои гурӯҳҳои мусаллаҳ, ки аз иҷрои тақозои қонунии хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилиро дар бораи бас кардани амалиёти ғайриқонунӣ ва супурдани аслиҳа ва техникаи ҳарбие, ки дар даст доранд, саркашӣ мекунанд.

Моддаи 24. Кафолати амнияти шахсии хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ

Хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ҳуқуқ дорад силоҳи худро ба даст гирифта, онро ба ҳолати омодабош оварад, агар чунин шуморад, ки дар вазъияти ба амаломада барои истифодаи он метавонад асосҳое бошанд, ки дар моддаи 22 ин Қонун пешбинӣ шудаанд (Қонуни ҶТ аз 17.05.2018 № 1522).

Кӯшишҳои дастгиршаванда барои наздик шудан ба хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ бо силоҳи аз ғилоф кашидашудаи сард ё оташфишон, ё бо асбобе, ки бо ёрии он зарари ҷисмонӣ расонидан мумкин аст ва дар зимни кӯтоҳ, намудани фосилае, ки хизматчии ҳарбӣ нишон додааст, инчунин кӯшиши он барои ба силоҳи хизматчии ҳарбӣ даст задан, ба хизматчии ҳарбӣ ҳуқуқ медиҳад, ки мувофиқи банди "б" моддаи 22-юми ҳамин Қонун силоҳро истифода барад.

Ба манфиати таъмини амнияти хизматчиёни ҳарбӣ ва аъзои оилаи онҳо дар воситаҳои ахбори оммавӣ нашр кардани иттилоот дар бораи маҳалҳои ҷойгиршавии (тағйири ҷой намудани) қисмҳои ҳарбӣ, ки дар задухурдҳо бо гурӯҳҳои мусаллаҳи ҷинояткорон иштирок намудаанд, мумкин нест. Иттилоот дар бораи фаъолияти хизматию ҳарбии қӯшунҳои дохили фақат бо иҷозати фармондеҳи қисми ҳарбӣ, сардори таълимгоҳи ҳарбӣ ё муассисаи қӯшунҳои дохилӣ дода мешаванд.

ФАСЛИ VI. РОҲБАРӢ БА ҚӮШУНҲОИ ДОХИЛӢ

Моддаи 25. Вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қӯшунҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон роҳбарӣ мекунад ва ба қонунӣ будани иҷрои вазифаҳои ба зиммаи онҳо гузошташуда ҷавобгар мебошад.

Вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- оид ба масъалаҳои ташкили фаъолияти қӯшунҳои дохилӣ дар иҷрои қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, фармонҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон санадҳои меъёрӣ мебарорад (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630);

- сохтор ва штатҳои Раёсати қӯшунҳои дохилӣ, ҷузъу томҳо, қисмҳои ҳарбӣ, муассисаҳо ва таълимгоҳҳои ҳарбии қӯшунҳои дохилиро тасдиқ мекунад;

- афсаронро ба гирифтани унвонҳои ҳайати олии афсарӣ пешбарӣ мекунад;

- бо пешниҳоди Фармондеҳи қӯшунҳои дохилӣ афсаронро ба мансабҳои фармондеҳи қисм ва баландтар аз он таъин менамояд (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630, аз 25.12.2015 № 1265);

- бо унвонҳои якуми афсарӣ, инчунин унвонҳои ҳарбиро то рутбаи полковник сарфароз менамояд (Қонуни ҶТ аз 25.12.2015 № 1265);

- афсаронро мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз хизмати ҳарбӣ рухсат медиҳад (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149);

- таълим ва такмили қӯшунҳои дохилиро ба воситаи Фармондеҳи қӯшунҳои дохилӣ, мақомоти минтақавии корҳои дохилӣ ва дар сурати зарурат ба воситаи Вазорати амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил менамояд (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630);

- барои бо кор ва аз ҷиҳати моддию маишӣ таъмин намудани оилаҳои хизматчиёни қӯшунҳои дохилӣ, ки ҳалок гардидаанд (вафот кардаанд) мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мусоидат мекунад (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149, аз 25.12.2015 № 1265);

- ҳаҷми вазифаҳои хизматиро барои қисмҳо ва қисмҳои махсуси моторикунонидашудаи милиса, дар асоси шумора ва бо назардошти фароҳамсозии шароити таълим, тарбия ва истироҳати ҳайати шахсӣ, инчунин талаботи санадҳои асосии меъёрӣ барои қӯшунҳо муайян менамояд (Қонуни ҶТ аз 22.04.2003 № 11);

- ба фаъолияти қисмҳои ҳарбии мазкур назорат мекунад (Қонуни ҶТ аз 25.12.2015 № 1265).

Моддаи 26. Фармондеҳи қӯшунҳои дохилӣ

(Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630)

Фармондеҳи қӯшунҳои дохилӣ бевосита қӯшунҳои дохилиро идора менамояд (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630).

Фармондеҳи қӯшунҳои дохилӣ дар замони осоишта ва ҷанг барои дар ҳолати омодабоши муҳорибавӣ ва сафарбарӣ нигоҳ доштани қӯшунҳои дохилӣ ва бомуваффақият иҷро намудани вазифаҳои ба зиммаи онҳо гузошташуда масъул мебошад (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630).

Фармондеҳи қӯшунҳои дохилӣ (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630):

- сардори бевоситаи тамоми ҳайати шахсии қӯшунҳои дохилӣ мебошад;

- мувофиқи фармоиши Вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба такмили фаъолият, сохтори қӯшунҳои дохилӣ ва гузаронидани чорабиниҳои ташкилӣ таклифҳо пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ аз 25.12.2015 № 1265);

- нақшаҳои дар асоси даъват бо хизматчиёни ҳарбии хизмати мӯҳлатдор такмил додани қӯшунҳои дохилиро тартиб медиҳад, онҳоро аз хизмати ҳарбӣ мувофиқи фармонҳои Президенти Тоҷикистон ва Вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон рухсат менамояд;

- фармонҳо, директиваҳо, дастуруламалҳо, низомномаҳо мебарорад, накшаҳо ва барномаҳои тайёрии муҳорибавӣ ва сафарбарии қӯшунҳои дохилӣ, инчунин нақшаҳои корҳои илмию тадқиқотӣ ва таҷрибавию конструкториро тартиб медиҳад (Қонуни ҶТ аз 25.12.2015 № 1265);

- масъалаи адои хизмати ҳарбиро аз тарафи афсарон, прапоршикҳо, хизматчиёни ҳарбии хизмати изофамӯҳлат мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳал менамояд (Қонуни ҶТ аз 29.11.2000 № 20, аз 27.11.2014 № 1149);

- афсаронро ба мансабҳои то муовини командири қисми ҳарбӣ, муовини сардори шӯъбаи Раёсати қӯшунҳои дохилӣ таъин мекунад (Қонуни ҶТ аз 25.12.2015 № 1265);

- ба афсарон унвонҳои ҳарбӣ медиҳад ва афсаронро то рутбаи майор аз хизмати ҳарбӣ рухсат медиҳад, инчунин ба афсарони рутбаи то капитан пеш аз мӯҳлат унвони ҳарбӣ медиҳад;

- инкишофи заминаи моддӣ ва муҳайё сохтани шароити зарурии иҷтимоию маиширо барои ҳайати шахсӣ таъмин менамояд;

- хизматчиёни ҳарбӣ, хизматчиён ва кормандони қӯшунҳои дохилиро ба мукофотҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбарӣ мекунад;

- дар асоси қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои мусаллаҳ намудани қӯшунҳо, техникаи ҳарбӣ ва молу мулки дигарро қабул менамояд (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149);

- молу мулки корношоям ё маводи қиматнок ва маблағи пули гумшудаи ҳарбӣ (буҷетӣ)-ро ба тартибе, ки Вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, аз ҳисоб мебарорад (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149);

- дар ҳадду ҳудуди ваколатҳое, ки аз тарафи Вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шароити ҷорӣ намудани низоми ҳуқуқии вазъияти фавқулодда барояш дода шудааст, амалиёти қӯшунҳои дохилӣ, мақомоти дахлдори минтақавии корҳои дохилиро, ки барои таъмини низоми ҳуқуқии вазъияти фавқулодда ҷалб карда мешаванд, ҳамоҳанг месозад.

Моддаи 27. Раёсати қӯшунҳои дохилӣ

Раёсати қӯшунҳои дохилӣ дар нақшаи идоракунии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад (Қонуни ҶТ аз 25.12.2015 № 1265).

Ташкил ва тартиби фаъолияти Раёсати қӯшунҳои дохилӣ мувофиқи низомномае, ки Вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мекунад, муқаррар карда мешавад.

ФАСЛИ VII. ҶАЛБИ ҚӮШУНҲОИ ДОХИЛӢ БАРОИ ИҶРОИ ВАЗИФАҲОЕ, КИ БА ЗИММААШОН ГУЗОШТА ШУДААНД

Моддаи 28. Тартиби вазифаҳои ба зиммаашон гузошташударо иҷро кардани ҷузъу томҳо, қисмҳо ва воҳидҳои қӯшунҳои дохилӣ

Тартиби вазифаҳои ба зиммаашон гузошташударо иҷро намудани ҷузъу томҳо, қисмҳо ва воҳидҳои ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ бо ҳамин Қонун ва Оинномаи хизмати ҳарбии Қӯшунҳои дохилии Вазорати корҳои дохилӣ ва санадҳои меъёрии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Муддати ҷалби ҷузъу томҳо, қисмҳо ва воҳидҳои ҳарбӣ барои иҷрои вазифаҳояшон дар шароити низоми ҳуқуқии вазъияти фавқулодда набояд аз се моҳ, зиёд бошад. Зимнан барои афсарон прапоршикҳо, хизматчиёни ҳарбии хизмати изофамуддат хизмат мекунанд, мӯҳлати хизмат як бор се ҳамчун хизмати дарозмуддат, ки ба нафақа ҳуқуқ медиҳад ва барои хизматчиёни ҳарбии хизмати мӯҳлатнок як бор се ҳамчун собиқаи кор барои таъини нафақа ҳисоб мешавад, инчунин бо тартибе, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, ба онҳо маоши зиёдтар дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 29.11.2000 № 20).

Моддаи 29. Ҷалби ҷузъу томҳо қисмҳо ва воҳидҳои ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ барои иҷрои вазифаашон берун аз ҳудуди ҷойгиршавии онҳо

Ҷалби ҷузъу томҳо, қисмҳо ва воҳидҳои ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ барои иҷрои вазифаҳояшон берун аз ҳудуди ноҳияҳои ҷойгиршавии онҳо аз тарафи Вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

Ба сардорони калони оперативӣ ҳуқуқ дода мешавад, ки воҳидҳои моторикунонидашудаи махсуси қисмҳои ҳарбиро ба муддати то як моҳ ҷиҳати ёрӣ ба мақомоти корҳои дохилӣ барои муҳофизаи тартиботи ҷамъиятӣ дар ҳудуди минтақаҳои дахлдор ҷалб намоянд ва аз ин қарори худ ҳатман Раёсати қӯшунҳои дохилиро, огоҳ созанд.

ФАСЛИ VIII. КАФОЛАТИ ҲИМОЯИ ҲУҚУҚӢ ВА ИҶТИМОИИ ХИЗМАТЧИЁНИ ҲАРБИИ ҚӮШУНҲОИ ДОХИЛӢ

Моддаи 30. Ҳатман иҷро карда шудани талаботи қонунии хизматчиёни қӯшунҳои дохилӣ

Иҷрои талаботи қонунии хизматчии қӯшунҳои дохилӣ аз тарафи шаҳрвандон, ва шахсони мансабдори Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳатмӣ мебошад;

Барои иҷро накардани талаботи қонунии хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ва амале, ки ба иҷрои вазифаи ба зиммаи вай гузошташуда халал мерасонад, мувофиқи қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгарӣ муқаррар карда шудааст.

Моддаи 31. Дифоъи машрӯъ ва зарурати фавқулодда, ки дар фаъолияти хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ татбиқ мешавад

Дар фаъолияти хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи дифоъи машрӯъ ва зарурати фавқулодда татбиқ мешавад.

Моддаи 32. Нораво будани мудохила ба амали хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ

Хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ҳангоми адои хизмат вазифаҳои ба зиммаш гузошташударо иҷро намуда, фақат дар асоси қонун амал мекунад, намояндаи ҳокимият мебошад ва аз тарафи давлат ҳимоя карда мешавад.

Ҳеҷ кас ҳуқуқ надорад ба амали қонунии хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ мудохила кунад, ғайр аз шахсоне, ки ин Қонун онҳоро ба ин кор ваколатдор намудааст (Қонуни ҶТ аз 17.05.2018 № 1522).

Ҳеҷ кас ҳуқуқ надорад хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилиро ба иҷрои вазифаҳое, ки ин Қонун ба зиммаи қӯшунҳои дохилӣ нагузоштааст, маҷбур кунад (Қонуни ҶТ аз 17.05.2018 № 1522).

Моддаи 33. Гувоҳии хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ

Гувоҳии хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ доир ба парвандаи ҷиноят ё қонуншикании маъмурӣ, ки вай ҷабрдида ё шоҳид мебошад, бо гувоҳии дигар, ки ба тартиби муқарраркардаи қонун гирифта шудааст, баробар дониста мешавад.

Моддаи 34. Ҳуқуқи хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ба ҳимояи судӣ

Хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ба ҳимояи судии ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии худ ҳуқуқ доранд (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630, аз 17.05.2018 № 1522).

Моддаи 35. Суғуртаи давлатӣ ва ҷуброни товони зарар дар сурати ҳалок ё маъюб шудани хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ

Ҳамаи хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ҳатман аз ҳисоби маблағи буҷети Ҷумҳурии Тоҷикистон суғурта карда мешаванд.

Дар сурати ҳалок шудани (вафот кардани) хизматчии ҳарбии қӯшунҳхои дохилӣ ба иртиботи иҷрои фаъолияти хизматӣ ё марги вай дар давоми як соли баъди рухсат шуданаш аз хизмат дар натиҷаи садама, захм, беморӣ, ки дар давраи адои хизмат ба вай расидааст, ба оилааш ва дастнигаронаш ёрии якдафъаина ба андозаи 10-сола маоши вай аз рӯи маоши вазифагӣ ва маоши аз рӯи унвони ҳарбӣ, ки дар вақти марги вай вуҷуд дошт, аз ҳисоби буҷети ҷумҳуриявии Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохт мегардад ва баъдан ин маблағ аз шахсони гуннаҳкор ситонида мешавад.

Ҳар гоҳ хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ҳангоми иҷрои фаъолияти хизмати садама бинад, захмӣ ва бемор шавад, ки он дигар ба адои хизмат имкон намедиҳад, барои кӯмакпулии якдафъаина ба андозаи маоши 5-солааш аз ҳисоби буҷети ҷумҳуриявии Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохт мегардад ва баъдан ин маблағ аз шахсони гуннаҳкор ситонида мешавад.

Зараре, ки ба молу мулки хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ё оилаи вай ҳангоми иҷрои фаъолияти хизматиаш расонида шудааст, пурра аз ҳисоби буҷети ҷумҳуриявии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн гардида, баъдан ин маблағ аз шахсони гуннаҳкор ситонида мешавад.

Моддаи 36. Таъмини хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ бо манзил

Барои афсарон, прапоршикҳо ва хизматчиёни ҳарбии хизмати изофамӯҳлат манзил дар шакли хонаи алоҳида ё ҳавлӣ аз рӯи меъёрҳои муқарраршуда аз мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва идораи маҳаллӣ, инчунин аз тарафи вазоратҳо, идораҳо, корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳои дахлдор, ки объектҳои онҳоро қӯшунҳои дохилӣ посбонӣ мекунанд, ба тартибе, ки қонун ва дигар санадҳои меъёрии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардааст, дода мешавад.

Барои сохтмони манзил дар гарнизонҳои алоҳида ва шаҳракҳои махсуси ҳарбӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоби буҷети ҷумҳуриявӣ ва захираҳои марказонидашудаи моддӣ-техникии давлатӣ маблағ ҷудо мекунанд.

Хонаҳои истиқоматии хусусинашудаи фонди манзили давлатӣ, ки дар онҳо шахсони ҳайати афсарӣ, прапоршикҳо ва хизматчиёни ҳарбии изофамӯҳлат истиқомат мекунанд, ба қӯшунҳои дохилӣ вобаст карда мешаванд. Ҳангоми холи шудани ин биноҳо дар онҳо хизматчиёни қӯшунҳои дохилӣ ҷой дода мешаванд. Дар сурати ба ҷои дигар нақл макон намудани қисми ҳарбӣ ва дар ин минтақаҳо вуҷуд надоштани дигар қисмҳои ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ биноҳое, ки хизматчиёни ҳарбии ин қисми ҳарбӣ ишғол мекард, ба мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва идораи маҳаллӣ баргардонида мешаванд, ба шарте, ки дар қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон чизи дигар пешбинӣ нашуда бошад.

Хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ, ғайр аз хизматчиёни ҳарби хизмати мӯҳлатдор, барои дохил шудан ба кооперативҳои сохтмони манзил (кооперативҳои манзил), ба харидан ва сохтани хонаҳои истиқоматии шахсӣ дар маҳаллӣ хизмат ба тартиб ва шартҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст, ҳуқуқ доранд. Хизматчиёни ҳарбие, ки дар минтақаҳои дорои шароити вазнини иқлимӣ ва дар гарнизонҳои ҷудогона ва шаҳракҳои махсуси ҳарбӣ хизмат мекунанд ва дар он ҷо барои хизмачиёни ҳарбӣ мӯҳлати ниҳоии хизмат муқаррар карда шудааст, дар сурати доштани 15-сола собиқаи хизматӣ тақвимӣ ва зиёда аз он, сарфи назар аз маҳаллӣ адои хизмат - дар шаҳрҳо ва маҳалҳои аҳолиниши ки онҳо интихоб мекунанд, шомили кооперативҳоӣ манзил (сохтмони манзил) шаванд. Зимнан барои хизматчиёни ҳарбӣ, ки хизмати ҳарбиро пайдарпаи дар давоми 10 соли тақвимӣ ва беш аз он бенуқсон адо намудаанд ва бо манзил таъмин нестанд ё барои беҳбуди шароити манзил эҳтиёҷ дошта, шомили кооперативҳои манзил (сохтмони манзил) шуданд, ё хонаҳои истиқоматии шахсӣ месозанд аз ҷои хизматашон ба андозаи 75 фоизи арзиши манзили кооперативӣ ёрии молиявии маҷҷони расонида мешавад ё қарзи аз бонк барои сохтмони хонаи истиқомати шахсӣ гирифтаи онҳо пардохт мегардад (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149, аз 17.05.2018 № 1522)..

Шахсони ҳайати афсарӣ дар рутбаи полковник ва баландтар аз он, ки адои хизмат мекунанд ё аз хизмати ҳарбӣ рухсат шудаанд, фармондеҳони қисмҳои алоҳидаи ҳарбӣ, хизматчиёни ҳарбӣ - муаллимони муассисаҳои таълими ҳарбӣ ва кормандони илмӣ, ки унвони илмӣ доранд ба масоҳати иловагии истиқоматӣ ё як хонаи иловагӣ ба андозаи на камтар аз 10 мураббаъметр ҳуқуқ доранд (Қонуни ҶТ аз 17.05.2018 № 1522)..

Барои хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ, ғайр аз хизматчиёни ҳарбии хизмати мӯҳлатдор ва аъзои оилаи онҳо, ки ҳамронашон зиндагӣ мекунанд, дар муддати на бештар аз 6 моҳи аз рӯзи омаданашон ба (маҳаллӣ хизмат манзил дода мешавад, ки он бояд ҷавобгӯи талаботи қонуни манзил ва меъёрҳои санитарӣ бошад. То гирифтани манзили доими ин шахсон бояд бо хонаи истиқоматии муваққатӣ ё хобгоҳ таъмин карда шаванд.

Ба хизматчиёни ҳарбӣ то гирифтани хонаи истиқоматӣ дар муддати муқаррарӣ барои иҷораи манзили муваққатӣ мувофиқи шартномаи иҷораи манзил ҷубронпулӣ дода мешавад.

Мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ метавонанд ба хизматчиёни ҳарбӣ қӯшунҳои дохилӣ, ғайр аз хизматчиёни ҳарбии хизмати изофамӯҳлат, манзилро бо шартҳои имтиёзнок ба нисфи арзишаш фурушанд.

Ба афсарон, прапоршикҳо ва хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ки 20 сол ва зиёда аз он собиқаи хизмат доранд ва шахсоне, ки бинобар синну сол, беморӣ, ихтисори ҳарбиёни қӯшунҳо ё штат ё вазъи маҳдуди саломатӣ аз хизмати ҳарбӣ рухсат шудаанд ва дорои 20 соли тақвимӣ ва зиёда аз ин собиқаи хизмат мебошанд, иштирокчиёни ҷанг, ҷанговарони интернатсионалист, инчунин ба аъзои оилаҳои хизматчиёни ҳарбӣ, ки ҳангоми адои хизмати ҳарбӣ дар натиҷаи захмдоршавӣ, садама, маъюбӣ ва беморӣ фавтидаанду дар хонаҳои фонди давлатӣ ва тобеи идора зиндагӣ мекунанд, манзилҳояшон ҳамчун моликияти шахсӣ барояшон ройгон дода мешавад.

Тартиби ба шахсони мазкур додани имтиёзҳо оид ба андози вобаста ба хусусигардонии манзил тавассути қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

Шахсони ҳайати афсарӣ, прапоршикҳо, хизматчиёни ҳарбии хизмати изофамӯҳлат, ки аз хизмати ҳарбӣ ба эҳтиёт рухсат шудаанд ё ба истеъфо баромадаанд, инчунин оилаҳои онҳо дар маҳаллӣ сукунати интихобкардаашон ба навбати аввал, вале на дар мӯҳлати дертар аз се моҳ бо манзил таъмин карда мешаванд. Дар сурате, ки таъмини манзил дар мӯҳлати муқарраршуда имкон надошта бошад, бо ризоияти хизматчии ба эҳтиёт (истеъфо) баромада барояш то гирифтани манзил ба андозае, ки дар шартномаи иҷораи манзил зикр шудааст, ҷубронпулӣ дода мешавад. Вазифаи амалӣ гардонидани ин ҳуқуқи хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ба зиммаи мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ гузошта мешавад. Агар хизматчии ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ дар вақти иҷрои вазифа ҳалок гардида бошад, барои оилаи вай ҳуқуқи гирифтани манзил ба ҳамон асосҳое, ки дар вақти ба навбат гузоштани эҳтиёҷмандони беҳбуди шароити манзил вуҷуд дошт, ҳифз мегардад ва зимнан манзил барои он оила на дертар аз як соли ҳалок шудани хизматчии ҳарбӣ дода мешавад.

Моддаи 37. Таъмини хизматчиёни ҳарбӣ бо телефон ва муҳайё намудани ҷой барои кӯдакони онҳо дар муассисаҳои томактабии кӯдакон

Афсарони қӯшунҳои дохилӣ барои бенавбат дар манзилҳояшон гузошта шудани телефон ҳуқуқ доранд.

Дар муассисаҳои томактабии кӯдакон барои кӯдакони хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ аз тарафи мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ, вазоратҳо, идораҳо, корхонаҳо, ташкилотҳо ва муассисаҳои дахлдор дар муддати 6 моҳи баъд аз додани ариза ҷой бо пардохт дар асосҳои имтиёзнок, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд, муҳайё карда мешавад.

Моддаи 38. Таъминоти тиббии хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ва оилаҳои онҳо

Ҳуқуқи хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ба таъминоти тиббӣ бо роҳи дар қӯшунҳо гузаронидани чорабиниҳои санитарию гигиенӣ, профилактикӣ ва табобатӣ, назорати доимӣ ба вазъи саломатии хизматчиёни ҳарбӣ, ба онҳо расонидани ёрии тиббӣ дар сурати захмдоршавӣ ё беморӣ дар муассисаҳои тиббии ҳарбӣ, ройгон додани дору, даво ва хизматрасонии гуногуни тиббӣ, инчунин хизматрасонии имтиёзноки санитарию курорти бо пардохти 10 фоизи арзиши роҳхат аз тарафи афсарон, прапоршикҳо ва хизматчиёни ҳарбии хизмати изофамӯҳлат ва пардохти 30 фоизи арзиши роҳхатҳо аз тарафи оилаҳои онҳо амалӣ гардонида мешавад (Қонуни ҶТ аз 17.12.2020 № 1733).

Хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ба дармонгоҳҳо ва беморхонаҳои муассисаҳои табобатии Вазорати мудофиа, Вазорати корҳои дохилӣ, Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин дар асосҳои шартномавӣ дар муассисаҳои табобатию профилактикии дигар вазоратҳо ва идораҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон барои табобат қабул карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149).

Дар сурати зарурати ёрии таъҷилии тиббӣ ба хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ингуна ёри дар ҳама муассисаҳои наздиктарини тиббии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба таври ройгон расонида мешавад (Қонуни ҶТ аз 17.12.2020 № 1733).

Аъзои оилаҳои ҳайати афсарон, прапоршикҳо, хизматчиёни ҳарбии хизмати изофамӯҳлат, инчунин хизматчиёни ҳарбӣ, ки аз хизмати ҳарбӣ ба эҳтиёт ё истеъфо баромада, собиқаи хизматашон на камтар аз 20 сол мебошад, ба хизматрасонии тиббӣ дар муассисаҳои табобатии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд.

Таъминоти санитарӣ-эпидемиологии хизматчиёни ҳарбӣ, ки дар шаҳракҳои ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ҷойгир мебошанд, аз тарафи хадамоти санитарию эпидемиологии Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон, тавассути шабакаҳои муассисаҳои санитарию эпидемиологии минтақавӣ, ки қӯшунҳои дохилӣ барои дар қисмҳо ва воҳидҳои ҳарбӣ гузаронидани чорабиниҳо ва амалӣ намудани назорати санитарии идорӣ ёрии ройгон мерасонанд, сурат мегирад (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1149, аз 17.12.2020 № 1733).

Моддаи 39. Ҳуқуқи хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ барои истифодаи ройгон аз нақлиёт

(Қонуни ҶТ аз 17.12.2020 № 1733)

Хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ҳуқуқ доранд бо пешниҳоди шаҳодатномаи хизматӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон аз нақлиёти ҷамъиятии шаҳрӣ, наздишаҳрӣ ва ноҳиявӣ (ба истиснои такси) ройгон истифода намоянд. Тартиби пӯшонидани хароҷот барои истифодаи ройгон аз хизматрасонии нақлиётиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.". Моддаи 2. Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад (Қонуни ҶТ аз 17.12.2020 № 1733).

Хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ, ки дар ноҳияҳои низоми ҳуқуқии вазъи фавқулодда хизмат мекунанд, ғайр аз ин, барои ройгон истифода бурдан аз поездҳо дар ҳудуди маҳалҳое, ки онҳо хизмат мерасонанд, ҳуқуқ доранд (Қонуни ҶТ аз 17.12.2020 № 1733).

Барои хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ҳуқуқ дода мешавад, ки ҳамроҳи оилаашон, ғайр аз оилаҳои хизматчиёни ҳарбии хизмати мӯҳлатдор, дар як сол як маротиба ба маҳаллӣ гузаронидани рухсатии навбатӣ аз ҳисоби маблағи Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ройгон рафта оянд (Қонуни ҶТ аз 17.12.2020 № 1733).

Барои афсарон, прапоршикҳо ва хизматчиёни ҳарбии хизмати изофамӯҳлати қӯшунҳои дохилӣ, ки ба мақсадҳои хизмати нақлиёти шахсии худро истифода мебаранд, ба тартиб ва андозае, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар мекунад, ҷубронпулӣ дода мешавад.

Моддаи 40. Ҳуқуқи хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ҳангоми маъмурият

Хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ, ки ба маъмурияти хизмати фиристода мешаванд, ҳуқуқ доранд дар асоси шаҳодатномаи маъмурият ба ҳамаи намудҳоӣ нақлиёт бенавбат билет харанд ва дар меҳмонхонаҳо ҷой гиранд.

Моддаи 41.Таъминоти иҷтимоӣ-маишӣ ва имтиёзҳои хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ

Қисми якум хориҷ карда шуд (Қонун аз 10.05.02с. № 36).

Хизматрасонии тиҷоратию маишӣ барои хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ва оилаҳои онҳо аз тарафи Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба воситаи муассисаҳои ҳарбии савдо ба тартибе, ки барои қувваҳои мусаллаҳ, муқаррар карда шудааст, инчунин ба воситаи дигар муассисаҳои савдо аз захираҳое, ки бо дархости фармондеҳон ва сардорони қисмҳо ва муассисаҳои ҳарбӣ ҷудо карда мешаванд, сурат мегирад.

Афсарон, прапоршикҳо ва хизматчиёни ҳарбии хизмати изофамӯҳлати қӯшунҳои дохилӣ, ки дар хизмати ҳарбӣ мебошанд, инчунин онҳое, ки аз хизмати ҳарбӣ аз рӯи синну сол, беморӣ, ихтисори шумораи қӯшунҳо ва штатҳо ё ба нисбати маҳдудияти вазъи саломатӣ рухсат шудаанд ва бештар аз 20 соли тақвимӣ собиқаи хизмат доранд, ҳаққи истифодаи манзили фонди давлатӣ ва тобеи идорӣ, инчунин хизматрасонии коммуналиро, ба шумули телефон, аз ҷумла дар биноҳо ва хонаҳое, ки моликияти худашон мебошад, дар ҳаҷми 50 фоиз пардохт менамоянд.

Барои хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ, ки 15 соли тақвимӣ ё зиёда аз он собиқаи хизмат доранд ва шахсоне, ки аз рӯи синну сол, беморӣ, ихтисори афроди қӯшунҳо ва штатҳо, ё ба нисбати вазъи саломатӣ аз хизмати ҳарбӣ рухсат шуда, дорои 15 соли тақвимӣ ва беш аз он собиқаи хизмат мебошанд, барои аъзои оилаҳои хизматчиёни ҳарбӣ, ки ҳалок гардиданд ё дар натиҷаи захмдоршавӣ, садама, маъюбӣ ва бемории вобаста ба иҷрои вазифаҳои хизмати ҳарбӣ вафот кардаанд, барои сохтмони хонаи шахсӣ ва хоҷагии боғу обчакорӣ аз рӯи меъёрҳои на камтар аз он, ки қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, ройгон қитъаҳои замин ҷудо карда ва барои сохтани хонаҳо ба андозае, ки қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, қарз дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630, аз 17.12.2020 № 1733).

Барои афсарон, прапоршикҳо ва хизматчиёни ҳарбии хизмати изофамӯҳлат, ки аз рӯи синну сол, беморӣ, ихтисори шумораи қӯшунҳо ва штатҳо ё ба сабаби маҳдудияти вазъи саломатӣ аз хизмати ҳарбӣ рухсат мешаванд, барои собиқаи хизмат ба қарори зайл ёрдампулии якдафъина дода мешавад:

- аз 10 то 15 соли тақвимӣ - ба андозаи маоши 6-моҳа;

- аз 15 то 20 соли тақвимӣ - ба андозаи маоши 7-моҳа;

- аз 20 то 25 соли тақвимӣ - ба андозаи маоши 8-моҳа;

- аз 25 то 30 соли тақвимӣ - ба андозаи маоши 9-моҳа;

- зиёда аз 30 соли тақвимӣ - ба андозаи маоши 10-моҳа;

Барои афсарон, прапоршикҳо ва хизматчиёни ҳарбии хизмати изофа аз мӯҳлат, ки 20 соли тақвимӣ ё зиёда аз он собиқаи хизматӣ доранд, мувофиқи хоҳишашон аз рӯи арзиши ибтидоии бақиявӣ автомашина ва техникаи автомобилию тракторӣ, ки дар ихтиёри қӯшунҳои дохилӣ буданд, ба тартибе, ки Вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, фурӯхта мешавад.

Ба занони бекори афсарон, прапоршикҳо ва хизматчиёни ҳарбии хизмати изофамӯҳлат, ки дар гарнизонҳо ва дар маҳалҳои дурдаст хизмат мекунанд ва дар он ҷо барои бо кор таъмин намудани онҳо имконият нест, ҳар моҳ, мувофиқи андозаи камтарини маош, ки қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, ёрдампулӣ дода мешавад ва мӯҳлати гирифтани ин ёрдампулӣ ба собиқаи умумии кор шомил мегардад.

Нуқтаҳои қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои ҳимояи иҷтимоӣ ва ҳуқуқии хизматчиёни ҳарбии қувваҳои мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар ин Қонун пешбинӣ нашудаанд, нисбати хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ пурра татбиқ мешаванд.

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ метавонанд имтиёзҳо ва дигар намудҳои кафолати ҳимояи иҷтимоии хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ва оилаҳои онҳоро, ки дар ин Қонун пешбинӣ намудаанд, муқаррар намоянд.

Моддаи 42. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани кафолатҳои ҳимояи ҳуқуқӣ ва иҷтимоии хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ

Дар сурати риоя карда нашудани кафолатҳои ҳимояи ҳуқуқӣ ва иҷтимоии хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ ва оилаҳои онҳо, ки ин қонун пешбинӣ мекунад, шахсони мансабдори ба ин гунаҳкор, тавре, ки қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

ФАСЛИ IХ. ТАЪМИНОТИ МОЛИЯВӢ ВА МОДДИЮ ТЕХНИКИИ ҚӮШУНҲОИ ДОХИЛӢ

Моддаи 43. Таъминоти молиявии қӯшунҳои дохилӣ

Қӯшунҳои дохилӣ аз ҳисоби маблағе, ки махсус аз буҷети ҷумҳурӣ ҷудо карда мешавад, инчунин маблағе, ки вазоратҳо, идораҳо, корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳо барои посбонии объектҳояшон дар асоси шартномаҳои мувофиқи қонун басташуда ва аз буҷети маҳаллӣ барои бо пул таъмин намудани қисмҳои таъиноти оперативӣ ва қисмҳои моторикунонидашудаи махсуси милитсия ҷудо мекунанд, таъмин карда мешаванд.

Моддаи 44. Таъминоти моддию техникӣ ва ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ

Тартиб ва меъёрҳои таъминоти моддию техникӣ ва ҳарбии Қӯшунҳои дохилӣ аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

Таъмиркунии техникаи ҳарбӣ дар корхонаҳои таъмири Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси шартномаҳои (дархостҳои) қӯшунҳои дохилӣ сурат мегирад.

Сохтмон ё додани объектҳо барои ҷойгиршавии қисмҳои (воҳидҳои) ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ аз рӯи тартиб ва (меъёрҳое, ки барои хизматчиёни ҳарбии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо назардошти хусусиятҳое, ки Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд, аз ҳисоби вазоратҳо, идораҳо, корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳое, ки объектҳои тобеи онҳоро қӯшунҳои дохилӣ посбонӣ мекунанд ва барои ҷойгир намудани Раёсати қӯшунҳои дохилӣ, раёсатҳои ҷузъу томҳои қӯшунҳои дохилӣ, қисмҳои ҳарбии таъиноти оперативӣ ва қисмҳои ҳарбии моторикунонидашудаи махсус, муассисаҳо ва таълимгоҳҳои ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ - дар навбати худ аз ҳисоби маблағи буҷети ҷумҳуриявии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва буҷети маҳаллӣ бо таъминоти марказонидашудаи захираҳои моддӣ сурат мегирад.

Таъмир ва хизматрасонии коммуналии шаҳракҳои ҳарбӣ, биноҳо ва иншооте, ки онҳоро барои ҷойгир намудани қисмҳои ҳарбӣ, ҷузъу томҳо медиҳанд, аз ҳисоби маблағи барои захираҳои меҳнатӣ ва моддӣ ҷудо кардаи буҷети ҷумҳуриявии Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад. Ин маблағҳоро ба ин мақсад вазоратҳо ва идораҳое, ки ҳайати шахсии қӯшунҳои дохили ба манфиатҳои онҳо адои хизмат мекунанд ва инчунин мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ ҷудо менамояд.

Сохтмон, таъмири асосӣ ва таҷдиди сохтмони воситаҳои инженерию техникӣ ва таъмини истифодабарии онҳо аз ҳисоби маблағи вазоратҳо, идораҳо, корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳои давлатӣ сурат мегирад, ки объектҳои тобеи онҳоро қӯшунҳои дохилӣ посбонӣ мекунанд.

Таъмир ва хизматрасонии коммуналии биноҳои Раёсати қӯшунҳои дохилӣ, раёсатҳои ҷузъу томҳои қӯшунҳои дохилӣ, қисмҳои ҳарбии таъиноти оперативӣ ва қисмҳои моторикунонидашудаи махсус, муассисаҳо ва таълимгоҳҳои ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ чунон, ки бояд аз ҳисоби буҷети ҷумҳуриявии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва буҷети маҳаллӣ бо таъминоти марказонидашудаи захираҳои моддӣ сурат мегирад.

Хизматчиёни ҳарбии қӯшунҳои дохилӣ, ки муваққатан вазифаи худро дур аз маҳаллӣ ҷойгиршавии доимии қисми ҳарбии худ адо менамоянд, бо хонаву ҷой, хизматрасонии коммуналӣ, хатту каналҳои алоқа, нақлиёти автомобилӣ ва маводи сӯзишворию равғанҳои молиданӣ, хӯроки иловагӣ аз ҳисоби маблағҳое, ки махсус аз буҷети ҷумҳуриявии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷудо карда мешавад ва буҷети маҳаллӣ таъмин карда мешаванд.

ФАСЛИ Х. НАЗОРАТ БА ҚОНУНӢ БУДАНИ ФАЪОЛИЯТИ ҚӮШУНҲОИ ДОХИЛӢ

Моддаи 45. Назорати идорӣ ба қонунӣ будани фаъолияти қӯшунҳои дохилӣ

Назорати идорӣ ба истифодаи оқилонаи қувваҳо ва воситаҳо дар қӯшунҳои дохилӣ, ба сохтори ташкилии воҳидҳои ҳарбӣ мувофиқат кардани ҳаҷм ва хусусияти вазифаҳое, ки ба зиммаи онҳо гузошта шудаанд, инчунин назорат ба қонунӣ будани фаъолияти онҳо аз тарафи Вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

Моддаи 46. Назорати додситонӣ ба қонуни будани фаъолияти қӯшунҳои дохилӣ

Назорат ба қонунӣ будани фаъолияти қӯшунҳои дохилӣ аз тарафи Прокурори генерали ва прокурорҳои тобеи вай сурат мегирад (Қонуни ҶТ аз 22.05.1998 № 630).

Раиси

Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Э. РАҲМОНОВ

ш. Душанбе

28 декабри соли 1993 № 916

Русский

KHOVAR.TJ

АГЕНТИИ МИЛЛИИ ИТТИЛООТИИ ТОҶИКИСТОН «ХОВАР»
WWW.KHOVAR.TJ

«ХОВАР FM»

Садриддин Айнӣ (1878 – 1954): Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳо, ки ба 29 забони хориҷӣ нашр шудаанд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба асосгузори адабиёти муосири тоҷик Садриддин Айнӣ унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Бобоҷон Ғафуров (1909 – 1977): Олим, академики Академияи Илмҳои ИҶШС, арбоби ҳизбӣ ва давлатӣ, муаллифи китоби оламшумули «Тоҷикон» ва зиёда аз 300 асару мақолаҳо.
Солҳои 1944-1946 котиби дуюм, с.1946-1956 котиби якуми КМ Ҳизби комунистии Тоҷикистон, 1956 – 1977 сарвари Пажуҳишгоҳи шарқшиносии ИҶШС.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба таърихшинос ва шарқшиноси шинохтаи тоҷик, академик, муаллифи китоби «Тоҷикон» Бобоҷон Ғафуров унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Мирзо Турсунзода (1911-1977): Шоири халқӣ, раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ, Раиси Кумитаи якдилии халқҳои Осиё ва Африқо. Барои достонҳои «Қиссаи Ҳиндустон»(1948), «Ҳасани аробакаш», «Чароғи абадӣ», «Садои Осиё»,(1960) «Ҷони ширин» (1963) бо ҷоизаҳои давлатии ИҶШС, ҶШС Тоҷикистон ва байналмилалии ба номи Ҷ. Неҳру (1967) сарфароз шуда буд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 07 майи соли 2001 ба шоири халқии Тоҷикистон, ходими намоёни ҷамъиятӣ Мирзо Турсунзода унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Эмомалӣ Раҳмон: Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, солҳои 1999, 2006 ва 2013 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардидаст.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат.
Бо қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 11 декабри соли 1999 барои мустаҳкам намудани давлатдории соҳибистиқлол ва пойдории сулҳ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” мукофотонида шудааст.
Нусратулло Махсум (1881 – 1938): Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1924-1926 раиси Кумитаи инқилобии ҶМШС Тоҷикистон, солҳои 1926-1933 раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Нусратулло Махсум унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” дода шудааст.
Шириншоҳ Шоҳтемур (1899 – 1937): Ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1929-1931 котиби Ҳизби коммунистии ҶШС Тоҷикистон, солҳои 1933-1937 Раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Шириншоҳ Шоҳтемур, унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шудааст.