ДАСТУРИ ИСТИФОДАБАРАНДА

ХУШ ОМАДЕД БА CОМОНАИ РАСМИИ МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН!

КОР БО МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Муҳтарам меҳмонон ва истифодабарандагони сомонаи расмии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (ММҚ),

Барои оғози кор бо «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) ба блоки бо номи шабеҳ дар сомонаи расмии ММҚ зер кунед. Блоки «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» кушодашаванда буда, ҳамеша дар қисми болои сомона дастрас аст. Шумо инчунин метавонед ба «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) аз феҳристи асосӣ (меню асосӣ) бо зеркунии пайванди «Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» дастрасӣ пайдо намоед.

БЛОКИ «МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН» (МҚҶТ)

Ҳамаи модулҳо ва имконоти ҷустуҷӯи санадҳо дар «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) мустақилона кор мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки ҳангоми кор бо МҚҶТ ворид кардани «Ном»-и санад ва бо ҳамроҳи он интихоб кардани ҳамаи имконоти дигар, масалан «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра ҳатмӣ нест. Аммо барои ҷустуҷӯи васеъ шумо метавонед аз ҳамаи имконоти ҷустуҷӯи санадҳо ба таври дилхоҳ истифода баред. Ҳамаи санадҳое, ки ба МҚҶТ ворид шуданд дар зери «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ», яъне дар «Ҷадвали санадҳо» дастрасанд.

ЛАВҲАИ ИМКОНОТИ ҶУСТУҶӮ

Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ

ҶАДВАЛИ САНАДҲО

ТУГМАҲОИ «ТАТБИҚ КАРДАН» ва «БОЗСОЗӢ»

Тугмаи «Татбиқ кардан»: Баъд аз он ки Шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» имконоти дилхоҳро ворид карда, интиход мекунед, барои намоиш додани натиҷа тугмаи «Татбиқ кардан»-ро зер кунед. Аммо, вақте ки шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» дархостеро ворид мекунед ё имконеро интихоб менамоед, онҳо ба таври худкор дарҳол татбиқ карда мешаванд.

Тугмаи «Бозсозӣ»: Агар хоҳед, ки ҳамаи дархостҳо ва имконотеро дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» лағв кунед, аз тугмаи «Бозсозӣ» истифода баред.

Агар шумо хоҳед, ки номи санади дақиқро аз санадҳои дар махзан мавҷудбуда ба даст оред, калидвожаи номи санадро ба сатри «Ном» ворид намоед. Ҳамаи санадҳое, ки дорои калидвожаи воридуша мебошанд нишон дода мешаванд. Масалан, агар шумо калидвожаи «дастрасӣ»-ро ворид кунед, санадҳое, ки калимаи «дастрасӣ»-ро дар бар мегиранд, дар «Ҷадвали санадҳо» нишон дода мешаванд (масалан, ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ)

САТРИ «НОМ»

Шумо инчунин метавонед санадҳоро аз рӯи муҳтаво бо истифодаи сатри «Матни асосӣ» ва полои дилҳол ҷустуҷӯ намоед. Масалан, барои ёфтани санад(ҳо)и дорои калима(ҳо), калидвожа(ҳо) ё ибора(ҳо)и лозимӣ, ба сатри «Матни асосӣ» дархостро ворид намуда, имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед. Санадҳои дархостшуда ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред. Ҳамин тавр аз имкони «Дар бар намегирад» ё имконоти ҷустуҷӯи дигар истифода баред, Масалан, агар шумо ба сатри «Матни асосӣ» калимаи «Интернет»-ро ворид кунед ва имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед, саданҳое, ки дар муҳтавои худ дорои калимаи «Интернет» мебошанд, нишод дода мешаванд.

САТРИ «МАТНИ АСОСӢ»

Сатри «Матни асосӣ»

Шумо метавонед санадҳоро аз рӯи «Ном», «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра алоҳида ё якҷоя ба таври дилхоҳ ҷустуҷӯ намоед.

Масалан, агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо «Аз рӯи моҳ ва сол» ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз рӯи моҳ ва сол» бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо дар давраи муайян ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз санаи интихобшуда» ва/ё «То санаи интихобшуда» алоҳида ё якҷоя бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Ҳамин тавр Шумо метавонед ҳар гуна санадҳои махзанро алоҳида ё бо интихоби имконоти иловагӣ ҷустуҷӯ намоед ва ба даст оред.

Барои дидани санад ва мутолиа кардани он, аз тугмаи «ДИДАН» истифода баред ва барои пинҳон кардани он, аз тугмаи «ПИНҲОН КАРДАН» истифода баред.

ТУГМАҲОИ «ДИДАН» ва «ПИНҲОН КАРДАН»

Шумо ҳам метавонед, бо зеркунии пайванди номи санад онро дар саҳифаи алоҳида кушоед ё ин ки дар форматҳои Word, PDF ва ZIP аз сомонаи мо боргирӣ намоед.

ЗАМИМА ДАР ФОРМАТҲОИ WORD, PDF ва ZIP (ДАР ҶАДВАЛИ САНАДҲО)

Замима

КОР БО СОМОНАИ РАСМӢ - БАҚАЙДГИРӢ ВА ВОРИДШАВӢ

Ҳамаи маводҳои Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба ахбори омма дахл доранд, дар сомонаи мо дастрасанд. Барои гирифтани маълумот Шумо метавонед аз Феҳристи асосӣ (менюи асосӣ), Харитаи сомона, имкони Ҷустуҷӯ ва Ҷустуҷӯи васеъ истифода баред.
Барои бақайдгирӣ дар сомонаи Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, лутфан ба таври расмӣ муроҷиат намоед. Корбарони бақайдгирифташуда метавонанд аз имкониятҳои иловагӣ истифода баранд, масалан, пайдо кардани дастрасӣ ба лоиҳаҳои санадҳо.

Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ДОНИШГОҲИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН**

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ ва идоракунии Донишгоҳи миллии Тоҷикистонро муайян намуда, самтҳои фаъолият ва таъминоти молиявии онро муқаррар менамояд.

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Муносибатҳое, ки бо Қонуни мазкур танзим мешаванд**

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон» вазъи ҳуқуқӣ ва раванди фаъолияти Донишгоҳи миллии Тоҷикистонро ҳамчун муассисаи таълимии худмухтор муайян мекунад.

**Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон** Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, санадҳои меъёрии ҳуқуқии дигар, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

**БОБИ 2. ВАЗЪИ ҲУҚУҚӢ ВА ФАЪОЛИЯТИ ДОНИШГОҲИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН**

**Моддаи 3. Мақоми Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон муассисаи таълимии давлатии таҳсилоти олии касбӣ буда, ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тобеъ ва ҳисоботдиҳанда мебошад.

2. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба мақомоти молия, андоз, омор ва мақомоти ваколатдори давлатии дигар ҳисоботҳои соҳавӣ пешниҳод менамояд.

3. Муассиси Донишгоҳи миллии Тоҷикистон Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

**Моддаи 4. Худмухтории Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Худмухторӣ рукни асосии ташкили раванди таълимию методӣ, илмию таҳқиқотӣ, робитаҳои байналмилалӣ, тарбиявӣ ва муносибатҳои молиявию иқтисодии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон мебошад. Худмухторӣ шакли фаъолияти Донишгоҳи миллии Тоҷикистон мебошад, ки масъулияташро дар назди муассис муайян мекунад.

2. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон дар интихоб ва ҷобаҷогузории кадрҳо, фаъолияти таълимию методӣ, илмию таҳқиқотӣ, инноватсионӣ, байналмилалӣ, тарбиявӣ, молиявию иқтисодӣ ва фаъолияти дигар мустақил буда, татбиқи онҳоро дар мувофиқа бо муассис амалӣ менамояд.

**Моддаи 5. Фаъолияти Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон фаъолияти худро дар асоси стандартҳои давлатии таҳсилот дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мегарданд, амалӣ менамояд.

2. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ҳамчун муассисаи таълимии худмухтор ҳуқуқи таҳия ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани стандартҳои давлатии таҳсилот дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистонро дорад.

3. Барномаҳои таълимӣ аз рӯйи ихтисос (самт) ва нақшаҳои таълимии зинаҳои таҳсилоти амалкунанда аз ҷониби Донишгоҳи миллии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд.

**Моддаи 6. Сохтори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Сохтори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аз роҳбарият, шурои олимон, раёсатҳо, шуъбаҳо, факултетҳо ва кафедраҳо иборат мебошад.

2. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон дар мувофиқа бо муассис воҳидҳои сохторӣ (пажӯҳишгоҳ, донишкада, академия, коллеҷ, литсей, муассисаи томактабӣ ва дигар) таъсис медиҳад, ки онҳо шахси ҳуқуқӣ буда, мустақилона самти мушаххаси фаъолияти онро амалӣ менамоянд.

3. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон бо мақсади инкишофи фаъолият ва робитаҳои байналмилалӣ ҳуқуқ дорад бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мувофиқа бо муассис дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва хориҷ филиалҳо ва намояндагиҳо кушояд.

**Моддаи 7. Оинномаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Оинномаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

2. Оинномаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон дар асоси Қонуни мазкур ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия мегардад.

3. Оинномаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон маълумоти зеринро дар бар мегирад:

- ном, маҳалли ҷойгиршавӣ ва мақоми ҳуқуқии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

- мақсад, вазифа ва самтҳои асосии фаъолияти Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

- ваколатҳои Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

- тартиби идоракунии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, сохтори он ва фаъолияти онҳо;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон қабули донишҷӯён, магистрантон, аспирантон, унвонҷӯён, докторантон аз рӯйи ихтисос, докторантон, постдокторантон, коромӯзон ва кормандон ба Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

- ҳуқуқу уҳдадориҳои донишҷӯён, магистрантон, аспирантон, унвонҷӯён, докторантон аз рӯйи ихтисос, докторантон, постдокторантон, коромӯзон ва кормандони Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

- ваколатҳо, тартиби ташкил ва муҳлати ваколатҳои мақомоти идоракунии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

- шакл ва усулҳои фаъолияти Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

- тартиби ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Оинномаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон.

4. Дар оиннома метавонанд муқаррароти дигари вобаста ба хусусиятҳои фаъолияти Донишгоҳи миллии Тоҷикистон пешбинӣ гарданд.

Моддаи 8. Тартиби таъин ва озод намудани ректор, муовини якум ва муовинони ректори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон

1. Ректори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъин ва озод карда мешавад.

2. Муовини якум ва муовинони ректори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон дар мувофиқа бо муассис аз ҷониби ректори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон таъин ва озод карда мешаванд.

**Моддаи 9. Фаъолияти таълимӣ, илмӣ ва методии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон муассисаи таълимӣ мебошад, ки бо мақсади амалӣ намудани фаъолияти таълимӣ, илмӣ ва илмию инноватсионӣ, методӣ, ташкили инфрасохтори таълимию илмӣ ва фаъолияти дигар мутобиқи оинномаи он таъсис дода шудааст.

2. Фаъолияти таълимию методии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон дар асоси стандартҳои давлатии таҳсилот дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ба роҳ монда мешавад.

**Моддаи 10. Амалӣ намудани фаъолияти таълимӣ аз ҷониби Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон барномаҳои таълимиро дар зинаҳои бакалавриат, мутахассис, магистратура, аспирантура, унвонҷӯй, докторантура аз рӯйи ихтисос, докторантура, постдокторантура дар асоси стандартҳои давлатии таҳсилот дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон амалӣ менамояд.

2. Қабули донишҷӯён, магистрантон, аспирантон, унвонҷӯён, докторантон аз рӯйи ихтисос, докторантон ва постдокторантон ба Донишгоҳи миллии Тоҷикистон дар асоси иҷозатномаи мақоми ваколатдори давлатӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ба роҳ монда мешавад.

3. Тартиби гузарондани имтиҳонҳои ҷорӣ ва аттестатсияи хатм аз ҷониби Донишгоҳи миллии Тоҷикистон муайян карда мешавад. Раиси комиссияи аттестатсияи хатм бо муассис мувофиқа карда мешавад.

4. Намунаи дипломи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон бо пешниҳоди Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

**Моддаи 11. Фаъолияти байналмилалии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ташкилотҳо, фондҳо ва созмонҳои молиявии байналмилалӣ робитаи бевоситаро ба роҳ монад.

2. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ҷиҳати баланд бардоштани сатҳи ҳамкориҳои байналмилалии байнидонишгоҳӣ, иштироки фаъол дар барномаҳои созмонҳои байналмилалии соҳавӣ ва гузарондани чорабиниҳои сатҳи байналмилалӣ тадбирҳои амалӣ меандешад.

3. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон дар доираи ваколатҳои муқарраргардида дар мувофиқа бо муассис ҳуқуқи баргузор намудани озмунҳои сатҳи ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ, ҳамчунин таҳия ва тасдиқи низомномаи озмунҳои мазкурро дорад.

**Моддаи 12. Маблағгузорӣ ва молу мулки Донишгоҳи миллии Тоҷикистон**

1. Маблағгузории Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ, маблағҳои махсуси Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ва маблағҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, ба роҳ монда мешавад.

2. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ба молу мулки дар истифодааш қарордошта (биною иншоот, маҷмааҳои таълимӣ, таҷҳизот ва ашёи дигари зарурии таълимӣ, инноватсионӣ, фарҳангӣ, иҷтимоӣ, истеҳсолӣ ва ғайра) дар доираи муайяннамудаи қонун мутобиқи мақсади фаъолияташ, супоришҳои муассис ё мақомоти ваколатдори он ва таъиноти молу мулк ҳуқуқи соҳибӣ, истифода ва ихтиёрдориро дорад.

3. Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ҳуқуқ надорад молу мулки ба он вобасташуда ё молу мулки бо харҷнома бадастовардаашро фурӯшад ё онҳоро ба тарзи дигар ихтиёрдорӣ намояд.

**БОБИ 3. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 13. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 14. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе, 20 июни соли 2024, № 2061

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Қонун	2061	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ДОНИШГОҲИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН	Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон	20.06.2024	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ МАСЪУЛИЯТ**

**БАРОИ ТАЪЛИМУ ТАРБИЯИ КӮДАК**

Қонуни мазкур муносибатҳоро оид ба масъулият дар таълиму тарбияи кӯдак бо мақсади таълиму тарбияи кӯдак дар руҳияи инсондӯстӣ, ифтихори ватандорӣ, эҳтиром ба арзишҳои миллӣ, умумибашарӣ ва фарҳангӣ танзим намуда, ба ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои кӯдак равона гардидааст.

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

1) вақти шабона - аз 1 апрел то 30 сентябр - аз соати 22:00 то соати 06:00 ва аз 1 октябр то 31 март - аз соати 20:00 то соати 06:00;

2) кӯдак - шахсе, ки ба синни ҳаждаҳ нарасидааст;

3) марказҳои дилхушӣ - клубҳои шабона, дискоклубҳо, толорҳои букмекерӣ ва марказҳои бозиҳои бурднок;

4) масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак - уҳдадории шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар раванди таълиму тарбияи кӯдак;

5) тарбия - раванди ҳадафмандонаи ба воя расондани кӯдак аз ҷониби падару модар (шахсони онҳоро ивазкунанда), муассисаи таълимӣ, ҷомеа ва ба зиндагии мустақилона омода намудани ӯ;

6) таълим - фаъолияти муштараки падару модар (шахсони онҳоро ивазкунанда), омӯзгор ва муассисаи таълимӣ барои инкишофи кӯдак, донишомӯзӣ, такмили истеъдод, маҳорат, малака ва қобилияти фикрию ҷисмонии ӯ;

7) шахсоне, ки падару модарро иваз мекунанд - васӣ, парастор, шахсоне, ки дар асоси шартнома кӯдакро тарбия мекунанд, намояндагони дигари қонунии онҳо, инчунин шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии дигаре, ки кӯдак воқеан таҳти таълиму тарбияи онҳо қарор дорад.

**Моддаи 2. Доираи амали Қонуни мазкур**

Амали Қонуни мазкур нисбат ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, новобаста ба маҳалли истиқомати онҳо, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон зиндагӣ мекунанд ва шахсони ҳуқуқӣ, новобаста ба шакли моликият, татбиқ мегардад, агар санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, тартиби дигарро муқаррар накарда бошанд.

**Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак**

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

**Моддаи 4. Принсипҳои масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак**

Масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак ба принсипҳои зерин асос меёбад:

1) эҳтироми кӯдак, ҳуқуқ ва озодиҳои ӯ;

2) таъмини ҳифзи ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои қонунии кӯдак;

3) қонуният;

4) адолат;

5) инсондӯстӣ;

6) муносибати инфиродӣ ба таълиму тарбияи кӯдак, аз ҷумла кӯдаки дар вазъияти номусоиди иҷтимоӣ қарордошта;

7) пешгирии зӯроварӣ нисбат ба кӯдак;

8) иштироки аҳли ҷомеа дар таълиму тарбияи кӯдак;

9) ногузирии ҷавобгарӣ барои вайрон намудани ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои кӯдак.

**Моддаи 5. Сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак**

Сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак аз инҳо иборат мебошад:

1) таъмини ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии кӯдак, роҳ надодан ба поймолкунии онҳо;

2) таҳкими кафолатҳои ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии кӯдак, инчунин барқарор кардани ҳуқуқҳои поймолшудаи ӯ;

3) ташаккули асосҳои ҳуқуқии кафолатҳои ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии кӯдак;

4) мусоидат ба рушди ҷисмонӣ, зеҳнӣ, маънавӣ ва ахлоқии кӯдак, тарбияи ӯ дар руҳияи ватандӯстӣ, ҳисси баланди шаҳрвандӣ ва сулҳдӯстӣ;

5) таъмини фаъолияти мақсаднок оид ба ташаккули ҷаҳонбинӣ ва маърифатнокии кӯдак;

6) роҳ надодан ба табъизи кӯдак, новобаста ба мансубияти нажодӣ, миллӣ, ҷинсӣ, динӣ, забонӣ, вазъи иҷтимоӣ ва молумулкӣ, ҳолати саломатӣ ва дигар аломатҳо;

7) дастгирии давлатии ташкилотҳое, ки ҳуқуқу манфиатҳои қонунии кӯдакро ҳифз менамоянд.

**Моддаи 6. Ҷалби аҳли ҷомеа барои таълиму тарбияи кӯдак**

Мақомот ва ташкилоте, ки масъалаҳои вобаста ба таълиму тарбияи кӯдакро баррасӣ мекунанд, метавонанд иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва динӣ, раисони маҳаллаҳо, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии дигарро дар амалишавии сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак ҷалб намоянд.

БОБИ 2. МАҚОМОТИ ҲОКИМИЯТИ ДАВЛАТӢ ВА МАҚОМОТИ ХУДИДОРАКУНИИ ШАҲРАК ВА ДЕҲОТ, САЛОҲИЯТ ВА ВАКОЛАТИ ОНҲО ДАР САМТИ МАСЪУЛИЯТ БАРОИ ТАЪЛИМУ ТАРБИЯИ КӮДАК

**Моддаи 7. Мақомоте, ки масъалаҳои вобаста ба масъулият барои таълиму тарбияи кӯдакро баррасӣ мекунанд**

1. Мақомоте, ки барои таълиму тарбияи кӯдак масъуланд, мақоми ваколатдори давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак (минбаъд - мақоми ваколатдори давлатӣ) ва мақомоти дигаре мебошанд, ки дар амалисозии сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак иштирок мекунанд.

2. Ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоте, ки масъалаҳои вобаста ба таълиму тарбияи кӯдакро баррасӣ мекунанд, аз ҷониби Комиссияи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳуқуқи кӯдак анҷом дода мешавад.

**Моддаи 8. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак**

Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак мансубанд:

1) пешбурди сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

2) тасдиқ ва назорати барномаҳои давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

3) муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ;

4) тасдиқ намудани низомномаи намунавии комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

5) ҳамоҳанг намудани фаъолияти мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин ташкилоти дигари дахлдор дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

6) амалӣ намудани дигар ваколатҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

**Моддаи 9. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ**

Мақоми ваколатдори давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак дорои ваколатҳои зерин мебошад:

1) амалигардонии сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

2) таҳияи лоиҳаи қонунҳо ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

3) ҳамоҳанг намудани фаъолияти мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин ташкилоти дигари дахлдор дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

4) таҳия ва пешниҳод намудани барномаҳои давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

5) таҳия ва пешниҳод намудани низомномаи намунавии комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

6) дар доираи ваколатҳои худ амалӣ намудани назорати фаъолияти комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

7) гузаронидани мониторинг дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

8) ба роҳ мондани ҳамкории байналмилалӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

9) андешидани тадбирҳо ҷиҳати таъмини риояи талаботи Қонуни мазкур;

10) ба роҳ мондани корҳои ташвиқотию тарғиботӣ ва фаҳмондадиҳӣ;

11) дархости маълумот аз вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва ташкилотҳои дигар оид ба иҷрои санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

12) амалӣ намудани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардааст.

Моддаи 10. Мақомоти дигар, ки дар амалисозии сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак иштирок мекунанд

1. Ба мақомоти дигар, ки дар амалисозии сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак иштирок мекунанд, дохил мешаванд:

1) мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

2) мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот;

3) Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи дин, танзими анъана ва ҷашну маросими назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак аз инҳо иборатанд:

1) иштирок дар амалисозии сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

2) таъмини амалисозии барномаҳои давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

3) андешидани тадбирҳо оид ба таъмини риояи талаботи Қонуни мазкур;

4) таъмини ҳамкорӣ байни мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои дигар дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

5) назорати фаъолияти комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

6) амалӣ намудани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардааст.

3. Ваколатҳои мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак аз инҳо иборатанд:

1) иштирок дар амалисозии сиёсати давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

2) иштирок дар таъмини амалисозии барномаҳои давлатӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак;

3) андешидани тадбирҳо оид ба таъмини риояи талаботи Қонуни мазкур;

4) назорати фаъолияти комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак дар мақомоти худфаъолияти ҷамъиятӣ;

5) амалӣ намудани ваколатҳои дигар, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардааст.

4. Ваколатҳои мақомоти дигар, ки дар банди 3) қисми 1 ҳамин модда номбар шудаанд, тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

**БОБИ 3. КОМИССИЯҲОИ ҶАМЪИЯТӢ ДАР САМТИ МАСЪУЛИЯТ БАРОИ ТАЪЛИМУ ТАРБИЯИ КӮДАК**

**Моддаи 11. Комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак**

1. Комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак мақоми ҳамоҳангсози ҷамъиятӣ буда, дар мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, мақомоти худфаъолияти ҷамъиятӣ ва муассисаҳои таълимӣ таъсис дода мешаванд.

2. Низомнома ва ҳайати комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак аз ҷониби роҳбарони мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, мақомоти худфаъолияти ҷамъиятӣ ва муассисаҳои таълимӣ тасдиқ карда мешаванд.

3. Шумораи умумии аъзои комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак набояд аз 7 нафар кам бошад.

4. Ба ҳайати комиссияҳои ҷамъиятӣ дар мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот бояд кормандони милитсия, ходимони иттиҳодияҳои динӣ ва аъзои шурои занон дохил карда шаванд.

**Моддаи 12. Вазифаҳои комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак**

1. Комиссияҳои ҷамъиятӣ дар самти масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак ба амалисозии Қонуни мазкур мусоидат менамоянд.

2. Комиссияҳои ҷамъиятӣ риояи талаботи Қонуни мазкурро аз падару модар, шахсони онҳоро ивазкунанда, омӯзгор ва шахсони дигар талаб намуда, ҷиҳати пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо дар ин самт тадбирҳои зарурӣ меандешанд.

**БОБИ 4. ҲУҚУҚ ВА УҲДАДОРИҲОИ ПАДАРУ МОДАР ВА ШАХСОНИ ОНҲОРО ИВАЗКУНАНДА ДАР ТАЪЛИМУ ТАРБИЯИ КӮДАК**

**Моддаи 13. Баробарии ҳуқуқ ва уҳдадориҳои падару модар**

Падару модаре, ки якҷоя ё ҷудо зиндагӣ мекунанд, дар таълиму тарбияи кӯдак ҳуқуқ ва уҳдадориҳои баробар доранд, ба истиснои ҳолатҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

**Моддаи 14. Ҳуқуқҳои падару модар дар таълиму тарбияи кӯдак**

Падару модар дар таълиму тарбияи кӯдак ҳуқуқҳои зеринро доранд:

1) ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии кӯдакро ҳимоя намоянд;

2) муассисаҳои таълимиро интихоб намоянд;

3) дар раванди таълиму тарбия, аз ҷумла назорати сатҳу сифати таълим ва донишомӯзии кӯдак дар муассисаҳои таълимӣ, иштирок ва мусоидат намоянд;

4) дар фаъолияти мақомоти худидоракунии муассисаи таълимӣ иштирок намоянд;

5) аз операторон ва провайдерони хизмати алоқаи барқӣ дар бораи аз тарафи кӯдак истифода шудани хизмати алоқаи барқӣ маълумоти дахлдорро ба таври ройгон гиранд;

6) ҷиҳати беҳтар намудани сифати таълиму тарбияи кӯдак ба муассисаи таълимӣ муроҷиат кунанд;

7) азхудкунии барномаҳои таълимиро назорат намоянд;

8) ба фаъолияти муассисаи таълимие, ки кӯдак дар он таҳсил мекунад, мусоидат намоянд;

9) ба раванди таълиму тарбия, мазмуни таҳсилот, давомот ва сатҳу сифати донишомӯзии кӯдак шинос шаванд;

10) бо шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҷиҳати таълиму тарбияи кӯдак тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон шартнома банданд;

11) нисбат ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳангоми аз ҷониби онҳо монеа эҷод кардан ба таълиму тарбияи кӯдак ба мақомоти дахлдор муроҷиат намоянд;

12) аз имтиёзҳои пешбинишуда тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода намоянд;

13) дигар ҳуқуқҳоеро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст, амалӣ намоянд.

**Моддаи 15. Уҳдадориҳои падару модар дар таълими кӯдак**

Падару модар дар таълими кӯдак уҳдадориҳои зеринро доранд:

1) таълим гирифтани кӯдакро таъмин намоянд;

2) барои гирифтани таълиму тарбияи томактабии кӯдак тадбирҳо андешанд;

3) ба гирифтани таҳсилоти миёнаи умумии кӯдак монеъ нашаванд;

4) кӯдакро бо воситаҳои зарурии таълимӣ таъмин карда, барои таълими ӯ шароит муҳайё намоянд;

5) риояи пӯшидани либосҳои дахлдори муассисаи таълимиро аз ҷониби кӯдак дар ҳамаи зинаҳои таҳсилот таъмин ва назорат карда, ба шакли зоҳирӣ ва санитарию беҳдоштии ӯ диққат дода, бидуни зарурати тиббӣ ҷиҳати пешгирии тағйири сунъии намуди зоҳирӣ, аз ҷумла холкӯбӣ, чораандешӣ намоянд;

6) ба кӯдаки дорои имконияти маҳдуди ҷисмонӣ ва руҳӣ барои таҳсил кардан ва касбу ҳунар омӯхтан шароит муҳайё намоянд;

7) донишомӯзӣ ва иштироки кӯдакро дар раванди таълим назорат карда, бо маъмурияти муассисаи таълимӣ, омӯзгорон ва кормандони дигари соҳаи маориф оид ба таълими кӯдак мунтазам ҳамкорӣ намоянд;

8) ба омӯзиши забони давлатӣ, инчунин забонҳои хориҷӣ мусоидат намоянд;

9) дар ҷаласаҳои падару модар ва чорабиниҳои дигари муассисаи таълимӣ фаъолона иштирок намоянд;

10) талаботи дахлдори қоидаву тартибот ва санадҳои дохилии муассисаи таълимиро, ки кӯдак дар он таълим мегирад, риоя намоянд;

11) дар ҷашну маросим ва таҷлили зодрӯзи кормандони муассисаҳои таълимӣ пешниҳоди туҳфаҳои молию пулиро аз ҷониби кӯдак манъ намоянд;

12) ҳама гуна пардохти маблағро аз ҷониби кӯдак ба кормандони муассисаҳои таълимӣ иҷозат надиҳанд;

13) гирифтани таълими ғайриқонунӣ, аз ҷумла таълими ғайриқонунии диниро аз ҷониби кӯдак роҳ надиҳанд;

14) таълими динии кӯдакро дар хориҷи кишвар бе розигии хаттии мақоми ваколатдори давлатӣ иҷозат надиҳанд;

15) уҳдадориҳои дигареро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба таълими кӯдак муқаррар намудааст, иҷро намоянд.

**Моддаи 16. Уҳдадориҳои падару модар дар тарбияи кӯдак**

Падару модар дар тарбияи кӯдак уҳдадориҳои зеринро доранд:

1) ба кӯдак тибқи арзишҳои миллӣ номи нек гузоранд;

2) пас аз таваллуд кӯдакро аз қайди давлатии сабти асноди ҳолати шаҳрвандӣ гузаронанд;

3) барои ҳифзи саломатӣ, ташаккули ҷисмонӣ, маънавӣ ва ахлоқии кӯдак шароит муҳайё намоянд;

4) кӯдакро ба зиндагии мустақилона омода намоянд;

5) кӯдакро дар руҳияи эҳтиром ба Ватан, волоияти қонун, арзишҳои миллӣ ва умумибашарӣ, эҳтиром ба шахсияти худ ва атрофиён, оила, урфу одат, анъанаҳо, фарҳанги миллӣ ва халқҳои дигар, инчунин бартарии манфиатҳои миллӣ тарбия намоянд;

6) оид ба рушди маърифати ахлоқӣ, эстетикӣ, санитарӣ ва экологии кӯдак чораандешӣ карда, асосҳои гигиенаи шахсӣ, фарҳанги шаҳрнишинӣ ва муоширатро ба ӯ омӯзонанд;

7) кӯдакро дар руҳияи сарфаю сариштакорӣ ва муносибати эҳтиёткорона нисбат ба молу мулк ва арзишҳои дигар тарбия намоянд;

8) дар раванди тарбия нисбат ба кӯдак зӯроварӣ, аз ҷумла ҷазои ҷисмониро истифода набаранд;

9) шаъну шарафи кӯдакро эҳтиром намоянд ва ба муносибати бераҳмона, ғайриинсонӣ ва пастзананда нисбат ба ӯ роҳ надиҳанд;

10) новобаста ба ҷинс, синну сол, қобилияти зеҳнӣ, ҷисмонӣ ва руҳии кӯдакон, нисбат ба онҳо муносибати баробар дошта бошанд;

11) дар сурати хабардор шудан аз ҳолати кӯдаке, ки дар тарбияи дигар шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ қарор дорад, бо онҳо ҳамкорӣ намоянд;

12) ба марказҳои дилхушӣ рафтани кӯдакро манъ намоянд;

13) гаштугузори кӯдаки то шашсоларо бе ҳамроҳии шахси аз чордаҳсола боло дар кӯча ва дигар ҷойҳои ҷамъиятӣ иҷозат надиҳанд;

14) аз соати 18:00 то соати 08:00 ба марказҳои пешниҳоди бозиҳои компютерӣ рафтани кӯдаки худро иҷозат надиҳанд;

15) бе ҳамроҳии шахси болиғ гаштугузор кардани кӯдаки то шонздаҳсоларо дар ҷойҳои хатарнок манъ намоянд;

16) кирдорҳои зиддиҷамъиятӣ, муомилаи дағалона бо атрофиён, халалдор намудани оромии ҷомеа, истифодаи суханҳои қабеҳ, рафтори дағалона дар кӯча, хиёбон, майдон, ҷойҳои фароғатӣ, дохили нақлиёт, хобгоҳ, манзили истиқоматӣ, дигар ҷойҳои ҷамъиятӣ ва муносибати харобкоронаи кӯдакро ба муҳити зист пешгирӣ намоянд;

17) ба кӯдак ба муассисаи таълимӣ овардани маҳсулоти тамоку, машруботи спиртӣ, воситаҳои нашъадор, моддаҳои психотропӣ, сахтаъсир ва мадҳушкунандаи дигар, асбобу ашёи манъшуда ва халандаву бурандаро, ба истиснои асбобу ашёи таълимӣ, манъ намоянд, инчунин ба гирифта гаштани онҳо роҳ надиҳанд;

18) фарҳанги истифодаи телефони мобилиро омӯзонанд ва ҷиҳати дар вақти дарс истифода набурдани он чораандешӣ намоянд;

19) ба кӯдак тамошои филмҳои дорои хусусияти террористӣ, экстремистӣ, тундгароӣ, ҷудоихоҳӣ, порнографӣ, ваҳшатангезӣ, зӯроварӣ ва аксу наворҳои дигари манъшударо иҷозат надиҳанд;

20) аз тарафи кӯдак мақсаднок истифода шудани интернетро назорат намоянд;

21) ба кӯдак мутолаа ва паҳн кардани сабту наворҳои электронӣ (аз ҷумла тавассути телефонҳои мобилӣ), китобҳо, варақаҳо, рӯзномаҳо, маҷаллаҳо ва дигар маводи чопии дорои хусусияти террористӣ, экстремистӣ, тундгароӣ, ҷудоихоҳӣ, порнографӣ ва зӯровариро манъ намоянд;

22) иштироки кӯдакро дар фаъолияти иттиҳодияҳои динӣ, ба истиснои кӯдаконе, ки ба таври расмӣ дар муассисаҳои таълимии динӣ ба таълим фаро гирифта шудаанд, иҷозат надиҳанд;

23) ба кӯдак истеъмоли машруботи спиртӣ, воситаҳои нашъадор, маҳсулоти тамоку, моддаҳои психотропӣ ё моддаҳои мадҳушкунандаи дигарро манъ намоянд;

24) иштироки кӯдакро дар чорабиниҳои барои ӯ тавсиянашуда иҷозат надиҳанд;

25) ба кӯдак барои идора кардани воситаҳои нақлиёт бе шаҳодатномаи ронандагӣ, инчунин барои омадан ба муассисаи таълимӣ бо воситаҳои нақлиёти механикӣ иҷозат надиҳанд;

26) ба кӯдак ҷиҳати интихоби касбу кор мусоидат кунанд;

27) ба оворагардӣ ва рафторҳои зиддиахлоқии дигари кӯдак роҳ надиҳанд;

28) кӯдакро ба кори ғайриқонунӣ ҷалб насозанд;

29) ба зишту касиф ва хароб намудани биною иншоот, шикастани панҷараҳо, санги болои қабрҳо, ҳайкалҳо, нимпайкараҳо ва ороишоти дар оромгоҳҳо ва ҷойҳои таърихию фарҳангӣ насбшуда ва расондани зарари дигар ба онҳо аз тарафи кӯдак роҳ надиҳанд;

30) дастрасии кӯдакро ба маводи сӯзандаю тарканда ва силоҳ иҷозат надиҳанд;

31) истифодаи ҷавоҳирот, зару зевар, дигар ашёи қиматбаҳо (ба истиснои як ҷуфт гӯшвораи андозааш хурд барои духтарон)-ро аз тарафи кӯдак дар муассисаҳои таълимӣ манъ намоянд;

32) уҳдадориҳои дигарро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба тарбияи кӯдак муқаррар намудааст, иҷро намоянд.

**Моддаи 17. Ҳуқуқу уҳдадориҳои шахсоне, ки падару модарро иваз мекунанд**

Шахсоне, ки падару модарро иваз мекунанд, дорои ҳамаи ҳуқуқу уҳдадориҳое мебошанд, ки дар моддаҳои 14, 15 ва 16 Қонуни мазкур нисбат ба падару модар пешбинӣ шудаанд, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигарро муқаррар накарда бошад.

**БОБИ 5. ҲУҚУҚУ УҲДАДОРИҲОИ МУАССИСАИ ТАЪЛИМӢ ВА ОМӮЗГОР**

**Моддаи 18. Ҳуқуқҳои муассисаи таълимӣ дар таълиму тарбияи кӯдак**

Муассисаи таълимӣ дар таълиму тарбияи кӯдак ҳуқуқҳои зеринро дорад:

1) ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии кӯдакро ҳимоя намояд;

2) ҷиҳати беҳтар намудани сатҳу сифати таълиму тарбияи кӯдак ба падару модар ва мақомоти давлатии дахлдор бо пешниҳод муроҷиат кунад;

3) бо падару модар ҷиҳати таълиму тарбияи кӯдак тибқи қонунгузорӣ шартнома бандад;

4) падару модарро ба ҷаласаҳо вобаста ба таълиму тарбияи кӯдак даъват намояд;

5) иҷрои талаботи санадҳои дохилии муассисаи таълимиро аз ҷониби падару модар талаб намояд;

6) ҳангоми аз тарафи падар ё модар риоя накардани талаботи санадҳои дохилии муассисаи таълимӣ ва иҷро накардани уҳдадориҳое, ки тибқи Қонуни мазкур муқаррар шудаанд, ба мақомоти дахлдор муроҷиат намояд;

7) нисбат ба шахсони воқеӣ ва мансабдор ҳангоми монеа эҷод кардани онҳо ба таълиму тарбияи кӯдак ба мақомоти дахлдор муроҷиат намояд;

8) ҳуқуқҳои дигарро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, амалӣ намояд.

**Моддаи 19. Уҳдадориҳои муассисаи таълимӣ дар таълиму тарбияи кӯдак**

Муассисаи таълимӣ дар таълиму тарбияи кӯдак уҳдадориҳои зерин дорад:

1) ба кӯдак таълиму тарбияи дуруст диҳад;

2) омодагии кӯдакро ба таҳсилоти умумӣ дар сатҳи зарурӣ таъмин намояд;

3) талаботи таълимии кӯдакро бо дар назар гирифтани хоҳишу қобилият қонеъ гардонад;

4) барои таълими кӯдак шароит фароҳам оварда, воситаҳои зарурии таълимиро таъмин намояд;

5) риояи пӯшидани либосҳои дахлдори муассисаи таълимиро аз ҷониби кӯдак таъмин ва назорат карда, ба шакли зоҳирӣ ва санитарию беҳдоштии ӯ диққат дода, ҷиҳати пешгирии тағйири сунъии намуди зоҳирӣ бидуни зарурати тиббӣ, аз ҷумла холкӯбӣ, чораандешӣ намояд;

6) ба кӯдаки дорои имконияти маҳдуди ҷисмонӣ ва руҳӣ барои таҳсил шароит муҳайё намояд;

7) донишомӯзӣ ва иштироки кӯдакро дар раванди таълим назорат карда, бо падару модар ҳамкорӣ намояд;

8) бо тартиби муқарраршуда ҷаласаҳои падару модар ва чорабиниҳои дигари муассисаи таълимиро ташкил ва баргузор намояд;

9) ба кормандони муассисаҳои таълимӣ аз ҷониби кӯдак пардохти ҳама гуна маблағро иҷозат надиҳад;

10) барои ҳифзи саломатӣ, ташаккули ҷисмонӣ, маънавӣ ва ахлоқии кӯдак тадбирҳо андешад;

11) кӯдакро дар руҳияи эҳтиром ба Ватан, волоияти қонун, арзишҳои миллӣ ва умумибашарӣ, эҳтиром ба шахсияти худ ва атрофиён, оила, урфу одат, анъанаҳо, фарҳанги миллӣ ва таҳаммулгароӣ, инчунин бартарии манфиатҳои миллӣ тарбия намояд;

12) оид ба рушди маърифати ҳуқуқӣ, ахлоқӣ, эстетикӣ, санитарӣ ва экологии кӯдак чораандешӣ карда, асосҳои гигиенаи шахсӣ, фарҳанги ҳамзистӣ дар ҷомеа ва муоширатро ба ӯ омӯзонад;

13) ба кӯдак ба муассисаи таълимӣ овардани маҳсулоти тамоку, машруботи спиртӣ, воситаҳои нашъадор, моддаҳои психотропӣ, сахттаъсир ва мадҳушкунандаи дигар, асбобу ашёи манъшуда ва халандаву бурандаро, ба истиснои асбобу ашёи таълимӣ, роҳ надиҳад;

14) ба кӯдак барои ба муассисаи таълимӣ бо воситаҳои нақлиёти механикӣ омадан, истифодаи ҷавоҳирот, зару зевар, дигар ашёи қиматбаҳо (ба истиснои як ҷуфт гӯшвораи андозааш хурд барои духтарон) дар муассисаи таълимӣ роҳ надиҳад ва дар сурати вайрон кардани ин талабот чораҳои дахлдор андешад, аз ҷумла ба мақомоти давлатии дахлдор хабар диҳад;

15) уҳдадориҳои дигарро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба таълиму тарбияи кӯдак муқаррар намудааст, иҷро намояд.

**Моддаи 20. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои омӯзгор**

Омӯзгор дар таълиму тарбияи кӯдак ҳуқуқу уҳдадориҳои зеринро дорад:

1) қоидаҳои одобу ахлоқи омӯзгориро риоя намояд;

2) дар муассисаи таълимӣ либоси дахлдор пӯшад;

3) аз қабули ҳар гуна маблағ, аз ҷумла дар ҷашну маросим ва таҷлили зодрӯз, аз гирифтани туҳфаҳои молию пулӣ аз таълимгирандагон худдорӣ намояд;

4) дар раванди таълиму тарбия нисбат ба кӯдак зӯроварӣ, аз ҷумла ҷазои ҷисмониро истифода набарад;

5) ҳуқуқу озодӣ ва шаъну шарафи кӯдакро риоя ва эҳтиром карда, ба муносибати бераҳмона, ғайриинсонӣ ва пастзананда нисбат ба ӯ роҳ надиҳад;

6) фарҳанги истифодаи телефони мобилиро омӯзонад ва ҷиҳати дар вақти дарс истифода набурдани он чораандешӣ намояд;

7) азхудкунии барномаҳои таълимиро дар асоси стандартҳои давлатии таҳсилот аз таълимгиранда талаб намояд;

8) новобаста ба нажод, ранги пӯст, пайдоиш, ҷинс, забон, дин ва эътиқод, мансубияти миллӣ ва (ё) этникӣ, маъюбият, ҳолати саломатӣ, синну сол, шаҳрвандӣ, ақида, вазъи молумулкӣ ё ҳолати дигар, нисбат ба кӯдакон муносибати баробар дошта бошад;

9) бо падару модар дар масъалаҳои давомот, дониш ва интизоми кӯдак ҳамкорӣ намояд;

10) бо тартиби муқарраршуда дарсҳои кушода ташкил карда, падару модарони таълимгирандагонро ба онҳо ҷалб намояд;

11) нисбат ба таълимгирандагоне, ки тартиботи дохилии муассисаи таълимиро халалдор менамоянд, ба дарсҳо бе тайёрӣ меоянд ва шакли зоҳириашон ба талабот ҷавобгӯ нест, маъмурияти муассисаи таълимӣ ва падару модарро сари вақт хаттӣ ё шифоҳӣ огоҳ намояд;

12) оид ба таълимгирандагоне, ки аз таҳсил саркашӣ карда, аз хондан дур мемонанд, падару модар ва роҳбарияти муассисаи таълимиро сари вақт хаттӣ ё шифоҳӣ огоҳ намояд;

13) аз тарғиби ғояҳои бегона ва ташвиқи ҳама гуна масъалаҳое, ки аз доираи мавзуи дарс берунанд, худдорӣ намояд;

14) барои инкишофи маҳорат, малакаи хаттӣ ва нутқи шифоҳии таълимгирандагон кӯшиш намояд;

15) барои дар озмуну олимпиадаҳо ва чорабиниҳои монанди онҳо иштирок намудани таълимгирандагон саъю талош намояд;

16) аз таълимгирандагон ҳамроҳи худ овардани маводи таълимиро талаб карда, омодагии онҳоро ба дарс, машғулиятҳои таълимӣ назорат намояд, онҳоро ба хондани китобҳои илмию бадеӣ, рӯзномаю маҷаллаҳо ташвиқ карда, барои васеъ кардани ҷаҳонбинии онҳо тадбирҳо андешад;

17) иштироки таълимгирандагонро дар маҳфилҳои илмӣ, адабӣ, эҷодӣ ва маҳфилҳои дигар, ҳамчунин созмонҳои хонандагон таъмин карда, ба фаъолона ширкат варзиданашон мусоидат намояд;

18) таълимгирандагонро дар руҳияи ватандӯстӣ, зебоипарастӣ, риояи қонун, эҳтиром ба ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, падару модар, ҳамсолон, насли калонсол, арзишҳои фарҳангию миллӣ, таърихӣ ва муқаддасоти миллӣ тарбия кунад;

19) ҳуқуқу уҳдадориҳои дигарро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардааст, амалӣ намояд.

**БОБИ 6. ПЕШГИРИИ ҲУҚУҚВАЙРОНКУНИҲО ДАР САМТИ ТАЪЛИМУ ТАРБИЯИ КӮДАК**

**Моддаи 21. Пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо дар самти таълиму тарбияи кӯдак**

1. Мақомоте, ки масъалаҳои вобаста ба масъулият барои таълиму тарбияи кӯдакро баррасӣ мекунанд, уҳдадоранд тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маҷмуи чораҳои дорои хусусияти иқтисодӣ, иҷтимоӣ, ҳуқуқӣ, иттилоотӣ, таълимӣ, тарбиявӣ ва тавонбахширо бо мақсади пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо аз ҷониби падару модар, васӣ, парастор, шахсоне, ки дар асоси шартнома кӯдакро тарбия мекунанд, дигар намояндагони қонунии онҳо, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии дигар, ки кӯдак воқеан таҳти таълиму тарбияи онҳо қарор дорад, инчунин ҷиҳати бартараф кардани сабабу шароитҳои ба онҳо мусоидаткунандаро амалӣ намоянд.

2. Ҳангоми аз таълиму тарбия дур мондани кӯдак ва содир шудани амали номатлуб нисбат ба кӯдак, инчунин дар мавриди муайян шудани ҳолатҳое, ки ба ҳаёт ва саломатии кӯдак таҳдид менамоянд, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ уҳдадоранд, ки ба мақомоти дахлдори давлатӣ хабар диҳад.

**Моддаи 22. Чораҳои пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо дар самти таълиму тарбияи кӯдак**

Чораҳои пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо дар самти таълиму тарбияи кӯдак аз инҳо иборатанд:

1) гузарондани ташвиқот дар байни аҳолӣ ҷиҳати амалӣ шудани уҳдадориҳои падару модар дар таълиму тарбияи кӯдак;

2) баргузор намудани ҷаласаҳои падару модарон вобаста ба таълиму тарбияи кӯдак;

3) ташкил намудани «Рӯзҳои падару модар» дар муассисаҳои таълимӣ бо мақсади расондани кумаки педагогӣ, равонӣ, методӣ ба падару модарон;

4) аз ҷиҳати моддӣ ва маънавӣ ҳавасманд гардондани падару модаре, ки ҳуқуқу уҳдадориҳои худро дар таълиму тарбияи кӯдак муваффақона иҷро менамоянд;

5) андешидани тадбирҳо оид ба пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ аз тарафи кӯдакон;

6) доир намудани суҳбатҳои пешгирикунанда;

7) роҳандозии корҳои инфиродӣ бо падару модар;

8) бо тартиби муқарраргардида муваққатан гирифтани кӯдак аз падару модаре, ки уҳдадориҳои худро ба таври дахлдор иҷро намекунанд ё ҳангоми мавҷуд будани хатар ба ҳаёт ва саломатии кӯдак;

9) андешидани чораҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти таълиму тарбияи кӯдак пешбинӣ кардааст.

**БОБИ 7. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 23. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 24. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд» аз 2 августи соли 2011, №762 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2011, №7-8, мод. 616; с. 2016, №3, мод. 147; с. 2018, №5, мод. 283; с. 2019, №4-5, мод. 222; с. 2022, №6, мод. 353, №12, қ. 2, мод. 778) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 25. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе, 20 июни соли 2024, № 2049

Қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон

«Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак»

Мутобиқи моддаи 60 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак» ҷонибдорӣ карда шавад.

Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси

Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Рустами ЭМОМАЛӢ

ш. Душанбе, 19 июни соли 2024, № 500

Қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Дар бораи қабул кардани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон

«Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак»

Мутобиқи моддаи 60 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак» қабул карда шавад.

Раиси Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон М. ЗОКИРЗОДА

ш. Душанбе, 8 майи соли 2024, № 1304

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Қонун	2049	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ МАСЪУЛИЯТ БАРОИ ТАЪЛИМУ ТАРБИЯИ КӮДАК	Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон	20.06.2024	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ТАНЗИМИ**

**ҶАШНУ МАРОСИМ ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

Қонуни мазкур тартиби гузарондани ҷашну маросимро муайян карда, ба ҳифзи арзишҳои асили фарҳанги миллӣ, пешгирии хурофоту таассуб, баланд бардоштани маънавиёт ва сатҳи иҷтимоию иқтисодии мардуми Тоҷикистон равона гардидааст.

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

1) маросим - маҷмуи амалҳои рамзӣ ва анъанавӣ, ки муносибати шахс ва гурӯҳҳои иҷтимоиро ба падидаҳои муҳимми ҳаёти фарҳангии ҷомеа ифода менамояд;

2) ҷашн - таҷлили рӯйдодҳо ва ё санаҳои таърихию фарҳангӣ, ҷамъиятӣ, касбӣ ва оилавӣ.

**Моддаи 2. Доираи амали Қонуни мазкур**

1. Қонуни мазкур нисбат ба мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва динӣ, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, сарфи назар аз тобеияти идоравӣ ва шакли моликият, ҳамчунин ба шахсони воқеӣ, новобаста ба вазъи иҷтимоию иқтисодии онҳо, татбиқ мегардад.

2. Намояндагони миллату халқиятҳо ва дину мазҳабҳои дигар ҷашну маросими худро дар асоси расму оинҳои худ метавонанд гузаронанд. Онҳо ҷашну маросими дар Қонуни мазкур пешбинишударо бо риояи муқаррароти ҳамин Қонун мегузаронанд.

**Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи танзими ҷашну маросим**

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи танзими ҷашну маросим ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, санадҳои меъёрии ҳуқуқии дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

БОБИ 2. САЛОҲИЯТ ВА ВАКОЛАТҲОИ МАҚОМОТИ ҲОКИМИЯТИ ДАВЛАТӢ ВА МАҚОМОТИ ХУДИДОРАКУНИИ ШАҲРАК ВА ДЕҲОТ ОИД БА ТАНЗИМИ ҶАШНУ МАРОСИМ

**Моддаи 4. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба танзими ҷашну маросим**

1. Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба танзими ҷашну маросим мансубанд:

1) пешбурди сиёсати давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

2) муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

3) тасдиқи низомномаи намунавии комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

4) тасдиқи низомномаи намунавии комиссияҳои ҷамъиятӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

5) тасдиқи тартиби сафари шаҳрвандон барои адои ҳаҷ ва умра;

6) қабули қарор дар бораи дар сатҳи давлатӣ ҷашн гирифтани санаи таъсиси корхона, муассиса ва ташкилотҳои давлатии дигар, ҳамчунин зодрӯз ва ёдбуди шахсоне, ки ба давлат ва ҷамъият хизматҳои шоиста кардаанд;

7) амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Дар ҳолатҳои истисноӣ бо риояи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми вазъияти фавқулода, пандемияи бемориҳои сироятӣ, ҳолатҳои фавқулодаи дорои хусусияти табиӣ ва техногенӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад чораҳои маҳдудкунандаро оид ба гузарондани ҷашну маросим муқаррар намояд.

Моддаи 5. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим мансубанд:

1) амалигардонии сиёсати давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

2) таҳияи лоиҳаи қонунҳо, санадҳои меъёрии ҳуқуқии дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба танзими ҷашну маросим;

3) тасдиқи тартиби гузарондани маросими дафну азодорӣ;

4) ташкили сафари шаҳрвандон барои адои ҳаҷ ва умра;

5) шарҳу тавзеҳ додани масъалаҳо оид ба танзими ҷашну маросим;

6) назорати иҷрои талаботи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба ҷашну маросим;

7) андешидани чораҳо ҷиҳати таъмини риояи талаботи Қонуни мазкур;

8) додани тавсияҳо ҷиҳати дуруст амалӣ кардани корҳои хайриявӣ ва эҳсонкорӣ;

9) андешидани тадбирҳо ҷиҳати аз байн бурдани хурофоту таассуб;

10) андешидани тадбирҳо ҷиҳати пешгирии зиёдаравию исрофкорӣ дар баргузории ҷашну маросим;

11) андешидани тадбирҳо ҷиҳати пешгирии ақди никоҳи бармаҳал ва ғайрирасмӣ;

12) таъмини ҳамкорӣ байни мақомоти давлатӣ ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва динӣ оид ба танзими ҷашну маросим ва ташкили корҳои маърифатию тарғиботӣ дар байни аҳолӣ;

13) таблиғи адабиёти илмию оммавӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

14) дархости маълумот дар бораи иҷрои санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба танзими ҷашну маросим аз вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва динӣ, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, сарфи назар аз тобеияти идоравӣ ва шакли моликият;

15) амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 6. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот оид ба танзими ҷашну маросим

Ба ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот оид ба танзими ҷашну маросим мансубанд:

1) иштирок дар амалигардонии сиёсати давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

2) андешидани чораҳо ҷиҳати таъмини риояи талаботи Қонуни мазкур;

3) таъмини ҳамкорӣ байни мақомоти давлатӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва динӣ оид ба танзими ҷашну маросим ва ташкили корҳои маърифатию тарғиботӣ дар байни аҳолӣ;

4) иштирок дар таблиғи адабиёти илмию оммавӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

5) амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

**Моддаи 7. Комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим**

1. Ҷиҳати амалӣ намудани Қонуни мазкур дар назди мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва ҷамоатҳои шаҳраку деҳот комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим таъсис дода мешаванд.

2. Ба ваколатҳои комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим мансубанд:

1) иштирок дар амалигардонии сиёсати давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

2) шарҳу тавзеҳ додани масъалаҳо оид ба танзими ҷашну маросим;

3) ба ҳисоб гирифтани тӯйи домодию арӯсӣ ва маросими азодорӣ дар асоси муроҷиатҳои хаттӣ ва электронии шахсони воқеӣ, инчунин пешбурди омор дар ин самт;

4) андешидани чораҳо ҷиҳати таъмини риояи талаботи Қонуни мазкур;

5) расонидани ёрии амалӣ ба раисони маҳаллаҳо ва шахсони ҳуқуқӣ дар танзими ҷашну маросим;

6) додани тавсияҳо ҷиҳати дуруст сафарбар кардани корҳои хайриявӣ ва эҳсонкорӣ;

7) андешидани чораҳо ҷиҳати аз байн бурдани хурофоту таассуб;

8) додани тавсияҳо ҷиҳати пешгирии зиёдаравию исрофкорӣ дар баргузории ҷашну маросим;

9) андешидани чораҳо ҷиҳати пешгирии ақди никоҳи бармаҳал ва ғайрирасмӣ;

10) таъмини ҳамкорӣ байни мақомоти давлатӣ ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва динӣ оид ба танзими ҷашну маросим ва ташкили корҳои маърифатию тарғиботӣ дар байни аҳолӣ;

11) иштирок дар таблиғи адабиёти илмию оммавӣ оид ба танзими ҷашну маросим;

12) дархости маълумот дар бораи иҷрои санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба танзими ҷашну маросим аз иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва динӣ, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, сарфи назар аз тобеияти идоравӣ ва шакли моликият;

13) амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

3. Низомномаи комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим, ки дар асоси низомномаи намунавии комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим таҳия шудааст, аз ҷониби маҷлиси вакилони халқи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳо ва ҷамоати шаҳраку деҳот тасдиқ карда мешавад.

4. Аъзои комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим дар доираи ваколатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амал карда, ҳуқуқ надоранд ба рафти гузарондани ҷашну маросим монеъ гарданд.

**Моддаи 8. Комиссияҳои ҷамъиятӣ оид ба танзими ҷашну маросим**

1. Дар вазорату идораҳо, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, сарфи назар аз тобеияти идоравӣ ва шакли моликияташон, ки дар онҳо на камтар аз 30 нафар корманд фаъолият мекунад, комиссияҳои ҷамъиятӣ оид ба танзими ҷашну маросим таъсис дода мешаванд.

2. Фаъолияти комиссияҳои ҷамъиятӣ оид ба танзими ҷашну маросим тибқи Қонуни мазкур ва низомнома, ки дар асоси низомномаи намунавии комиссияҳои ҷамъиятӣ оид ба танзими ҷашну маросим таҳия ва аз ҷониби роҳбарони вазорату идораҳо, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар тасдиқ карда мешавад, ба роҳ монда мешавад.

3. Комиссияҳои ҷамъиятӣ оид ба танзими ҷашну маросим риояи талаботи Қонуни мазкурро аз ҷониби кормандони вазорату идораҳо, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, ки дар онҳо таъсис дода шудаанд, назорат намуда, ҷиҳати пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ дар ин самт чораҳои зарурӣ меандешанд.

4. Дар сурати риоя накардани талаботи Қонуни мазкур комиссияҳои ҷамъиятӣ оид ба танзими ҷашну маросим дар муҳлати то се рӯз ба мақоми ваколатдор ва ё комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим дар ин бора хабар медиҳанд.

**БОБИ 3. ТАНЗИМИ ҶАШНУ МАРОСИМ**

**Моддаи 9. Ҷашнҳои расмӣ**

1. Ҷашни Рӯзи Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Рӯзи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Рӯзи Ваҳдати миллӣ, Иди байналмилалии Наврӯз, Иди Меҳргон, Иди Сада, Иди Рамазон, Иди Қурбон ва идҳои дигар тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор мегардад.

2. Дар рӯзҳои Иди Рамазон ва Иди Қурбон дастархони камхарҷи идона ороста шуда, исрофкорӣ, зиёдаравӣ, тақдими ширинӣ ва туҳфаҳои дигар (идгардак) манъ аст.

**Моддаи 10. Зодрӯз**

Ҷашни зодрӯз ба таври ихтиёрӣ танҳо дар доираи оила гузаронда мешавад.

**Моддаи 11. Хатнасур ва маросими дигари вобаста ба таваллуди кӯдак**

1. Маъракаҳои номгузорӣ, гаҳворабандон, чиллагурезон, мӯйсаргирони тифл ва маъракаҳои дигари вобаста ба таваллуди кӯдак дар доираи оила, бе забҳи чорво ва хизматрасонии ҳунармандон баргузор карда мешаванд.

2. Маросими хатнасур ба таври ихтиёрӣ танҳо дар доираи оила ва бе хизматрасонии ҳунармандон гузаронда мешавад.

3. Хатна бо розигии падару модар дар давоми як моҳи баъди таваллуди писар дар муассисаҳои тиббии дахлдор бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тандурустӣ ба таври ройгон гузаронда мешавад.

4. Гузарондани маъракаи ақиқа манъ аст.

**Моддаи 12. Тӯйи домодию арӯсӣ**

1. Тӯйи домодию арӯсӣ бо гузарондани на зиёда аз ду маърака ва дар давоми на бештар аз ду рӯз ба таври ихтиёрӣ бо оростани зиёфат барои то 150 нафар ва додани оши тӯй барои то 200 нафар аз ҳисоби ҳар ду ҷониб гузаронда мешавад.

2. Ташкили маъракаҳои фотиҳаи тӯй, маслиҳатошӣ, идонабарӣ, сандуқбарон, сарупобинон, чойгаштак, раисталбон, қудоталбон, ноншиканон, хонакашон, модарталбон, падарталбон, рӯйбинон, чодарканон, муборакбодӣ, шаҳтозон (роҳбандон), тақдими сарупо барои меҳмонони тарафҳо ва хешу табори домоду арӯс ва маъракаҳои дигари бо тӯйи домодию арӯсӣ алоқаманд, ба истиснои тақдими туҳфаҳо барои домоду арӯс ва падару модари онҳо, манъ мебошанд.

3. Маросими домодталбон ва арӯсбинон ба таври ихтиёрӣ дар доираи оила бо иштироки то 15 нафар гузаронда мешаванд.

4. Падару модари домоду арӯс ва ё шахсони онҳоро ивазкунанда бо маслиҳати тарафҳо метавонанд ба ҷойи додани зиёфат ё оши тӯй маблағи онро ҷиҳати беҳтар гардондани шароити зиндагии навхонадорон ё барои корҳои хайриявию эҳсонконӣ, аз ҷумла таъмири роҳ, кашидани хатти об, сохтмон ва ё таъмири иншооти иҷтимоӣ ва пулҳо, сарф намоянд.

5. Гусели арӯсу домод бо истифодаи на бештар аз 4 автомошинаи сабукрав гузаронда мешавад.

6. Маросими бақайдгирии давлатии ақди никоҳ аз ҷониби мақомоти сабти асноди ҳолати шаҳрвандӣ ва мақомоти дигари дахлдор амалӣ карда мешавад.

**Моддаи 13. Маросими ҳаҷ ва умра**

1. Маъракаҳои гуселу пешвоз вобаста ба адои ҳаҷ ва ё умра дар доираи оила гузаронда мешаванд.

2. Ташкили маъракаҳои ҳоҷизиёрат, ҳоҷиталбон, ҳоҷиошӣ ва маъракаҳои дигар, инчунин тақсими туҳфаҳо, идона оро додани ҳавлӣ, кӯчаву маҳалла ва мошинҳо ба хотири ҳаҷ ва ё умра манъ аст.

3. Ҳоҷиён ва умракунандагон ба ҷойи маъракаҳои дар қисми 2 моддаи мазкур манъшуда метавонанд корҳои хайриявию эҳсонкорӣ, аз ҷумла таъмири роҳ, кашидани хатти об, сохтмон ва ё таъмири иншооти иҷтимоӣ ва пулҳоро анҷом диҳанд.

Моддаи 14. Маросими дафну азодорӣ

1. Маросими ҷаноза бе маҳдудияти шумораи иштироккунандагон сурат мегирад.

2. Маросими се, чил ва сол бе забҳи чорво ва додани таом гузаронда мешаванд.

3. Дар маросими дафну азодорӣ забҳи чорво ва додани таом, ташкили оши сари тахта, душанбегӣ, ҷумъагӣ, ҳафт, бист, шашмоҳагӣ, ҳамчунин додани пули нақд ва ашёи дигар, ба истиснои ҳаққи хизмати қабркан ва мурдашӯй, манъ мебошанд.

**Моддаи 15. Ҷойи баргузории ҷашну маросим**

1. Ҷашну маросим дар майдончаҳо (ҳавлиҳо)-и назди биноҳои истиқоматӣ, дохили манзили истиқоматӣ, тарабхона, қаҳвахона, ошхона ё тӯйхонаҳо бо риояи тартиботи ҷамъиятӣ гузаронда мешаванд.

2. Маросими мавлудхонӣ ба таври ихтиёрӣ танҳо дар масҷидҳо бе ҷамъоварӣ ва додани маблағи пулӣ ва таом сурат мегирад.

**Моддаи 16. Вақт ва давомнокии баргузории ҷашну маросим**

1. Тӯю маъракаҳо дар шаҳрҳо дар рӯзҳои истироҳатӣ аз соати 8 то соати 22 ва дар рӯзҳои корӣ аз соати 18 то соати 22, дар шаҳраку деҳот (аз ҷумла шаҳраку деҳоти тобеи шаҳр) дар рӯзҳои истироҳатӣ аз 1 апрел то 31 октябр аз соати 6 то соати 22, аз 1 ноябр то 31 март аз соати 8 то соати 22 ва дар рӯзҳои корӣ аз соати 18 то соати 22 гузаронда мешаванд.

2. Давомнокии тӯю маъракаҳо то се соат муқаррар карда мешавад.

**БОБИ 4. ТАРТИБИ ХИЗМАТРАСОНӢ ДАР ҶАШНУ МАРОСИМ**

**Моддаи 17. Тартиби хизматрасонӣ дар ҷашну маросим**

1. Хизматрасонии ҳунармандон дар тӯю маъракаҳо дар асоси шартномаи хаттии тарафҳо бо риояи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

2. Маъмурияти тарабхона, қаҳвахона, ошхона ва тӯйхонаҳо уҳдадоранд хизматрасонии тӯю маъракаҳоро дар асоси шартномаи хаттии тарафҳо ба роҳ монда, ҳангоми баргузории тӯю маъракаҳо талаботи Қонуни мазкурро вобаста ба шумораи даъватшудагон ва вақти баргузории онҳо риоя намоянд.

**БОБИ 5. УҲДАДОРИИ ШАХСОНИ ВОҚЕӢ ВА ҲУҚУҚӢ, ИНЧУНИН ҶАЛБИ АҲЛИ ҶОМЕА ҲАНГОМИ ГУЗАРОНДАНИ ҶАШНУ МАРОСИМ**

**Моддаи 18. Уҳдадории шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳангоми гузарондани ҷашну маросим**

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ уҳдадоранд ҷашну маросимро бо риояи талаботи Қонуни мазкур баргузор карда, комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросимро доир ба барпосозии тӯйи домодию арӯсӣ ва маросими азодорӣ хабардор намоянд.

2. Оростани зиёфат ба муносибати таъин шудан ба мансаби давлатӣ, гирифтани мукофоти давлатӣ, рутба, унвон, ҷоиза, мукофоти дигар, дараҷа ва унвонҳои илмию тахассусӣ манъ аст.

3. Дар ҷашну маърака пошидан ва часпондани пул манъ аст.

4. Сархатибон, имомхатибон, имомҳои масҷидҳои панҷвақта, ходимони ғайрирасмии динӣ, раисони маҳаллаҳо ва роҳбарони мақомоти худфаъолияти ҷамъиятӣ барои риояи талаботи Қонуни мазкур дар ҳудуди деҳаю маҳалли истиқомат ва ё фаъолият масъулият доранд.

5. Шаҳрвандон ва шахсони ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон уҳдадоранд рукнҳои фарҳанги миллӣ, аз ҷумла забони давлатӣ ва пӯшидани либосҳои миллиро риоя намоянд. Воридот, фурӯш, тарғиби либосҳои ба фарҳанги миллӣ бегона, инчунин дар ҷойҳои ҷамъиятӣ пӯшидани чунин либосҳо манъ мебошанд.

**Моддаи 19. Ҷалби аҳли ҷомеа ҳангоми гузаронидани тӯю маъракаҳо**

Мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба танзими ҷашну маросим, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот метавонанд иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва диниро ҷиҳати гузарондани чорабиниҳои омӯзишӣ ва маърифатӣ оид ба таъмини риояи талаботи Қонуни мазкур, аз ҷумла пешгирии зиёдаравию исрофкорӣ дар баргузории ҷашну маросим, ақди никоҳи бармаҳал ва ғайрирасмӣ ва ҳуқуқвайронкуниҳои дигар дар ин самт, ҷалб намоянд.

**БОБИ 6. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 20. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур**

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

2. Аъзои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, раисони Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳр ва ноҳия, судяҳо, кормандони мақомоти прокуратура, амният, корҳои дохилӣ, назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия, андоз ва гумрук, кормандони мақомоти дигари ҳифзи ҳуқуқ, хизматчиёни ҳарбӣ, аъзои комиссияҳои доимии маҳаллӣ оид ба танзими ҷашну маросим, хизматчиёни давлатӣ, шахсони мансабдори дигари давлатӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур аз ҷониби онҳо ё фарзандонашон мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз мансаб озод карда мешаванд.

Моддаи 21. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз 8 июни соли 2007 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2007, №6, мод. 428; с. 2008, №6, мод. 448; с. 2010, №7, мод. 568; с. 2017, №5, қ.1, мод. 285, №7- 9, мод. 580; с.2021, №6, мод.392) аз эътибор соқит дониста шавад.

**Моддаи 22. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

**Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.**

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе, 20 июни соли 2024, № 2048

Қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон»

Мутобиқи моддаи 60 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» ҷонибдорӣ карда шавад.

Раиси Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Рустами ЭМОМАЛӢ

ш. Душанбе, 19 июни соли 2024, № 499

Қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Дар бораи қабул кардани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон»

Мутобиқи моддаи 60 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» қабул карда шавад.

Раиси Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон М. ЗОКИРЗОДА

ш. Душанбе, 8 майи соли 2024, № 1302
Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Қонун	2048	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ТАНЗИМИ ҶАШНУ МАРОСИМ ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН	Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон	20.06.2024	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Сентябр 2020

^-A A ⁺A

МУОВИНИ ЯКУМ

СОҲИБЗОДА МУҲАММАДҶОН МАҲМАДАЛӢ

Муовини якуми директори Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, номзади илмҳои ҳуқуқшиносӣ, дотсент.

Бо Амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 13 августи соли 2020, № АП-1407, муовини якуми директори Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон таъин шуд.

МАЪЛУМОТНОМА: *Санаи таваллуд: 2 сентябри соли 1990.

*Ҷои таваллуд: Ҷумҳурии Тоҷикистон.

*Маълумот: олӣ.

*Миллат: тоҷик.

*Соли 2013 факултети ҳуқуқшиносии Донишгоҳи миллии Тоҷикистонро (рўзона) хатм кардааст.

*Ихтисос: ҳуқуқшинос.

*Дараҷаи илмӣ, унвони илмӣ: номзади илмҳои ҳуқуқшиносӣ, дотсент.

*Кадом забонҳои хориҷиро медонад: русӣ озод, англисӣ бо луғат.

*Вакили халқ ҳаст ё не: не

*Мансубияти ҳизбӣ: аъзои Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон.

*Бо мукофотҳои давлатӣ сарфароз гардонида шудааст ё не: не.

*Вазъи оилавӣ: оиладор, соҳиби ду фарзанд.

*Рутбаи ҳарбӣ: лейтенанти хурд.

*Маводи нашршуда: китоби дарсӣ, монография, тафсирҳо, тавсияҳо оид ба қонунҳо, воситаҳои таълимӣ ва мақолаҳои илмӣ-оммавӣ.
ФАЪОЛИЯТИ КОРӢ: Солҳои 2008-2013 – донишҷўи факултети ҳуқуқшиносии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

Солҳои 2013-2015 – муаллими кафедраи ҳуқуқи нақлиёт ва ҳуқуқи истифодаи сарватҳои табиии факултети ҳуқуқшиносии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

Солҳои 2015-2018 – муаллими кафедраи ҳуқуқи граждании факултети ҳуқуқшиносии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон;

Аз соли 2019 то ҳол – муаллими кафедраи ҳуқуқи граждании факултети ҳуқуқшиносии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, ҳамзамон дотсенти кафедраи ҳуқуқ ва ҳуқуқшиносии Академияи идоракунии давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

Моҳҳои май-августи соли 2020 – декани факултети таҳсилоти фосилавӣ ва таҳсилоти дуюми олии касбии Академияи идоракунии давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

Аз 13 августи соли 2020 то ҳол – муовини якуми директори Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон.
ФАЪОЛИЯТИ ИЛМӢ ВА ТАЪЛИМӢ: Дар мавзўи “Проблемаҳои танзими ҳуқуқи граждании иҷораи қитъаи заминҳои таъиноти кишоварзӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон” диссертатсияи номзадиро ҳимоя намудааст.

Солҳои 2017-2020 – раиси Шўрои олимон ва муҳаққиқони ҷавони факултети ҳуқуқшиносии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон; Соли 2019 – курси омода намудани коршиноси масъалаҳои интихоботро дар Донишкадаи такмили ихтисоси Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон хатм намудааст; Аз соли 2019 то ҳол коршиноси Комиссияи марказии интихобот ва раъйпурсии Ҷумҳурии Тоҷикистон; Соли 2016 – курси такмили ихтисоси равияи гуманитарӣ-ҳуқуқиро дар Донишкадаи такмили ихтисоси омўзгорони муассисаҳои таҳсилоти олии касбии назди Донишгоҳи миллии Тоҷикистон хатм намудааст.

Бо медали ҷашнии “90-сологии адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон” ва “Сипосномаи Кумитаи иҷроияи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар шаҳри Душанбе” сарфароз гардонида шудааст.

Муаллифи зиёда аз 80 маводҳои чопӣ мебошад. Аз ҷумла, 3 – китоби дарсӣ; 1 – монография; 7 – тафсир ба қонунҳо; 10 – воситаи таълимӣ, зиёда аз 59 – мақолаҳои илмӣ-оммавӣ. Зиёда аз 30 – хулосаҳои ҳуқуқӣ ба лоиҳаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ пешниҳод намудааст. Мақолаҳои ў берун аз ҳудуди ҷумҳурӣ – дар Федератсияи Россия ва Ҷумҳурии Қазоқистон чоп шудааст.

Натиҷаҳои асосии фаъолияти илмӣ дар интишороти зерин дарҷ ёфтааст. Аз ҷумла “Проблемаҳои танзими ҳуқуқи граждании иҷораи қитъаи заминҳои таъиноти кишоварзӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон” (монография)”; “Ҳуқуқи замини Ҷумҳурии Тоҷикистон” (китоби дарсӣ); “Ҳуқуқи экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон” (китоби дарсӣ); “Ҳуқуқи меросии Ҷумҳурии Тоҷикистон” (воситаи таълимӣ); “Ҳуқуқи уҳдадорӣ” (воситаи таълимӣ); “Ҳуқуқи шартномавӣ” (восиати таълимӣ); Тафсири Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи баҳои замин”; Тафсири Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи хусусигардонии фонди манзил дар Ҷумҳурии Тоҷикистон”; Тавсияҳо оид ба такмили Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи баҳои замин”; Тавсияҳо оид ба такмили Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи хусусигардонии фонди манзил дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” ва дигар маводҳои чопӣ.

Нишонаи номӣ (тег):

Муовини якум

Баҳодиҳии муҳтаво:

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ НАФАҚАҲОИ СУҒУРТАВӢ ВА ДАВЛАТӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

595

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

12.01.2010

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ НАФАҚАҲОИ СУҒУРТАВӢ ВА ДАВЛАТӢ

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2010, №1, мод. 19; с. 2011, №3, мод. 175; с. 2012, №8, мод. 831, №12, қ.1, мод. 1003; с. 2015, №3, мод. 222)

(Қонуни ҶТ аз 25.03.2011 № 708, аз 01.08.2012 № 894, аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200, аз 04.07.2020 № 1705; ҚҶТ аз 23.12.2021с., №1840)

Қонуни мазкур асосҳои ташкилию ҳуқуқии танзими давлатии суғуртаи ҳатмии нафақавии шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои мақомоти давлатӣ, шахсони воқеию ҳуқуқӣ, тартиби таъин ва пардохти нафақаҳои суғуртавӣ ва давлатӣ, инчунин манбаъҳои маблағгузории онҳоро муайян мекунад.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- нафақагир - шахсе, ки ба ӯ нафақа таъин ва пардохт мегардад;

- нафақаи заминавӣ - нишондиҳанда барои ҳисоби нафақа ва иловапулиҳо ба нафақа, ки Қонуни мазкур пешбинӣ менамояд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909);

- нафақаи суғуртавӣ - пардохти пулие, ки барои шахси суғурташуда дар низоми давлатии суғуртаи нафақавӣ таъин гардидааст;

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- нафақаи иҷтимоӣ - пардохти ҳармоҳаи давлатӣ, ки мутобиқи Қонуни мазкур бо мақсади таъминоти иҷтимоӣ ва дастгирии моддии гурӯҳҳои муайяни аҳолӣ, ки ба нафақаи суғуртавӣ ҳуқуқ надоранд, таъин карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- суғуртаи ҳатмии нафақавӣ - шакли танзими давлатии муносибатҳои нафақавӣ, ки ба ташкили баҳисобгирии пардохти саҳмҳои нафақавӣ асос ёфтааст (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909);

- баҳисобгирии инфиродӣ - тартиби ҷамъоварӣ, коркард ва нигоҳдории маълумоте, ки барои таъини нафақа дар низоми суғуртаи нафақавӣ зарур мебошад;

- маҳрум шудан аз саробон - ҳолати аз даст додани манбаи даромад вобаста ба фавти саробони оила, ки аъзои корношоями он таҳти саробонии ӯ қарор доштанд;

- таъмини нафақаи касбӣ - шакли таъмини нафақае мебошад, ки ба кормандони кироя аз ҳисоби маблағи корфармо вобаста ба шароити махсуси меҳнат барои тадриҷан гум кардани қобилияти корӣ то расидан ба синну соли нафақавӣ пардохта мешавад;

- иловапулӣ ба нафақа - маблағе, ки бар иловаи андозаи муқарраршудаи нафақа дар ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур таъин карда мешавад;

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

индексатсия - тағйир додани андозаи нафақаҳои таъингардида ва сармояи шартии нафақавӣ бинобар тағйир ёфтани нишондиҳандаҳои сатҳи зиндагӣ (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- захираи нафақавии инфиродӣ - маблағи дар қисми махсуси суратҳисоби инфиродии шахси суғурташуда дар низоми суғуртаи иҷтимоӣ ё фонди ғайридавлатии нафақа мавҷуда (Қонуни ҶТ аз аз 18.03.2015 № 1200);

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- маъюбӣ - нуқсёбии устувори саломатии инсон, ки аз фаъолияти номӯътадили ҷисм дарак дода, ба қисман ё пурра гум кардани қобилияти корӣ оварда расонидааст;

- собиқаи суғуртавӣ - даврае, ки шаҳрванд ё корфармо бо тартиби муқарраргардида саҳмҳои суғуртавиро пардохт намудааст ва он дар низоми суғуртаи ҳатмии нафақавӣ ба назар гирифта шуда, барои таъин ва пардохти нафақа ҳуқуқ медиҳад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200);

- сармояи шартии нафақавӣ - ҳаҷми умумии саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавие, ки ба ҳисоби мақомоти ваколатдори давлатӣ барои шахси суғурташуда ё аз ҷониби худи шахси суғурташуда гузаронида шудааст (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи нафақаҳои суғуртавӣ ва давлатӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи нафақаҳои суғуртавӣ ва давлатӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1705).

Моддаи 3. Вазифаҳо ва доираи амали Қонуни мазкур

1. Вазифаҳои Қонуни мазкур аз инҳо иборатанд:

- давра ба давра ташкил кардани низоми нафақаи бисёрсатҳие, ки сатҳи аз ҷониби давлат кафолатдодаи даромади шаҳрвандони ба нафақа ҳуқуқдоштаро таъмин менамояд;

- муқаррар намудани нафақаҳои суғуртавӣ ва давлатӣ, муайян намудани тартиби пардохти онҳо;

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- муайян кардани манбаъҳои маблағгузорӣ аз рӯи намудҳои таъминот ва гурӯҳҳои нафақагирон (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1705);

- фароҳам овардани шароит барои иштироки шаҳрвандон дар ташаккули маблағи нафақа ва идораи ҷамъиятии низоми таъминоти нафақа.

2. Амали Қонуни мазкур ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванде дахл дорад, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти меҳнатиро анҷом дода, бо суғуртаи ҳатмии нафақавӣ фаро гирифта шудаанд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 4. Принсипҳои таъминоти нафақаҳои суғуртавӣ ва давлатӣ

Низоми таъминоти нафақаҳои суғуртавӣ ва давлатӣ ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- танзими давлатии андозаи даромади суғурташаванда ва пардохтҳои минбаъдаи суғуртавӣ ба шаҳрвандон (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1705);

- мутобиқати андозаи нафақаҳои суғуртавии таъиншаванда ба ҳуқуқҳои андӯхти нафақавӣ ва ҳаҷми даромади суғурташудаи шахси суғурташуда дар низоми суғуртаи ҳатмии нафақавӣ (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- масъулияти баробари давлат, корфармо ва шаҳрванд барои таъминоти нафақаи шаҳрванд дар пиронсолӣ, маъюбӣ ва дигар ҳолатҳое, ки Қонуни мазкур пешбинӣ менамояд;

- мутобиқгардонии механизми шарикии иҷтимоӣ ва танзими бевоситаи давлатӣ дар идоракунии низоми таъминоти нафақаҳои суғуртавӣ вадавлатӣ;

- таъминоти нафақаи аз ҷониби давлат кафолатдодашуда дар ҳолатҳое, ки Қонуни мазкур муайян намудааст;

- бисёрҷанбагии манбаъҳои маблағгузорӣ ва ҳавасмандии иштироки бахши ғайридавлатӣ дар таъминоти иҷтимоӣ ва нафақавии шаҳрвандон;

- аз нав тақсим кардани маблағ дар байни шахсони суғурташуда.

Моддаи 5. Ҷалб намудани шаҳрвандон ба идораи низоми таъминоти нафақа

Ҷалб намудани шаҳрвандон ба раванди таҳиясозӣ ва татбиқи сиёсати давлатии нафақа дар Тоҷикистон тибқи меъёрҳои Кодекси меҳнати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ба танзим дароварда мешавад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1705).

Моддаи 6. Низоми таъминоти нафақа

Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон низоми ягонаи таъминоти нафақа иборат аз намудҳои зерин амал мекунад:

- таъминоти нафақаи суғуртавӣ;

- таъминоти нафақаи давлатӣ.

Моддаи 7. Намудҳои нафақа ва таркиби онҳо

1. Мутобиқи Қонуни мазкур намудҳои зерини нафақаҳои суғуртавӣ таъин ва пардохт карда мешаванд:

- нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол;

- нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маъюбӣ;

- нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маҳрум шудан аз саробон.

2. Таркиби нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол ва маъюбӣ аз қисмҳои суғуртавӣ ва захиравӣ иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

3. Қисми суғуртавии нафақа - қисми асосии нафақа, ки вобаста ба ҳаҷми сармояи шартии нафақавӣ, ки дар низоми суғуртаи ҳатмии нафақавӣ ба қайд гирифта шудааанд, ба шахси суғурташуда муқаррар карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200).

4. Қисми захиравии нафақа - қисми нафақаи суғуртавӣ, ки вобаста аз ҳаҷми захираҳои инфиродии нафақавии шахси суғурташуда муқаррар гардида, аз рӯи маълумоти дар қисми махсуси суратҳисоби инфиродии шахси суғурташуда мавҷудбуда ҳисоб карда шудааст (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

5. Нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маҳрум шудан аз саробон аз қисми суғуртавӣ иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

6. Мутобиқи Қонуни мазкур намудҳои зерини нафақаҳои давлатӣ таъин ва пардохт карда мешаванд:

- нафақаи иҷтимоӣ аз рӯи синну сол;

- нафақаи иҷтимоӣ аз рӯи маъюбӣ;

- нафақаи иҷтимоӣ аз рӯи маҳрум шудан аз саробон (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

7. Нафақаҳои давлатӣ аз ҳисоби буҷети давлатӣ бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур пардохт карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 8. Ҳуқуқ ба интихоби нафақа

Ба шахсоне, ки дар як вақт ҳуқуқи гирифтани якчанд намуди нафақаро доранд, аз рӯи интихобашон як намуди нафақа таъин карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 9. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи таъминоти нафақа

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи таъминоти нафақа салоҳият, вазифа ва сохтори мақомоти ваколатдори давлатиро, ки суғуртаи ҳатмии нафақавӣ, таъин, индексатсия, пардохт ва дастрас кардани нафақаҳоро таъмин менамоянд, муайян мекунад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 10. Салоҳияти мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа

Ба салоҳияти мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа инҳо мансубанд:

- ташкили таъин ва пардохти нафақаҳои суғуртавӣ ва давлатӣ;

- нигоҳдории маблағи барои пардохти нафақаҳо пешбинишуда, аз ҷумла саҳмҳои суғуртавии нафақавӣ, захираҳои нафақавӣ ва даромад аз нигоҳдории онҳо, маблағҳои буҷети давлатӣ, ки барои пардохти нафақа ва кӯмакпулиҳо пешбинӣ гардидаанд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909);

- пешбурди суратҳисобҳои инфиродии шахсони суғурташуда(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- муайян намудани андозаи сармояи шартии нафақавӣ, ҳаҷми маблағҳои захирашудаи дар суратҳисобҳои инфиродии шахсони суғурташуда бақайдгирифташуда ва дар асоси онҳо таҳия намудани дурнамои талабот ба маблағҳо барои пардохти нафақаҳои суғуртавӣ (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- ҳисоб ва муайян намудани андозаи нафақаи суғуртавӣ ва давлатӣ.

БОБИ 2. ТАЪМИНОТИ НАФАҚАИ СУҒУРТАВӢ

Моддаи 11. Ташаккул ва таъминоти нафақаи суғуртавӣ

1. Нафақаи суғуртавӣ ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванди ба таври доимӣ дар ҷумҳурӣ истиқоматдошта, ки дар низоми суғуртаи ҳатмии нафақавӣ ба қайд гирифта шудаанд, таъин ва пардохт карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

2. Пардохти саҳмҳои суғуртавӣ барои нафақаи суғуртавӣ ҳатмӣ буда, аз ибтидои фаъолияти меҳнатӣ оғоз мегардад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

3. Шартҳо ва тартиби суғуртаи ҳатмии нафақавиро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим менамояд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

Моддаи 12. Тартиби муайян намудани андозаи нафақаи заминавӣ

1. Андозаи нафақаи заминавиро Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

2. Андозаи нафақаи заминавӣ ба истиқоматкунандагони ноҳияҳое, ки ба музди меҳнаташон тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон коэффитсиенти ноҳиявӣ муқаррар гардидааст, дар тамоми давраи зиндагӣ дар ин ноҳияҳо бо истифодаи коэффитсиенти ноҳиявии муқарраршуда муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 13. Шартҳои таъини нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол

1. Нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол барои мардҳо ҳангоми расидан ба синни 63 ва барои занҳо ҳангоми расидан ба синни 58 аз рӯи шартҳои зерин таъин карда мешавад:

- иҷрои ӯҳдадориҳо оид ба пардохти саҳмҳои суғуртавӣ аз ҷониби суғуртакунандаҳо (корфармоён), бевосита аз ҷониби худи шахсони суғурташаванда ё ба ҷойи онҳо;

- мавҷуд будани собиқаи суғуртавии на камтар аз 300 моҳ барои мардҳо ва на камтар аз 240 моҳ барои занҳо.

2. Ба шахсоне, ки дар ноҳияи Мурғоби Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон кор кардаанд ва доимӣ истиқомат мекунанд, нафақаҳои суғуртавӣ аз рӯи синну сол таъин карда мешаванд:

- ба мардҳо - пас аз расидан ба синни 53 ва дар сурати доштани собиқаи суғуртавии на камтар аз 240 моҳ;

- ба занҳо - пас аз расидан ба синни 48 ва дар сурати доштани собиқаи суғуртавии на камтар аз 180 моҳ.

3. Ба нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол бо истифодаи имтиёзҳо шахсони зерин ҳуқуқ доранд:

а) шахсоне, ки дар ноҳияи Мурғоби Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон кор кардаанд:

- мардҳо - пас аз расидан ба синни 58 ва дар сурати доштани собиқаи суғуртавии на камтар аз 300 моҳ, ва на камтар аз 120 моҳи он дар ноҳияи Мурғоб;

- занҳо - пас аз расидан ба синни 53 ва дар сурати доштани собиқаи суғуртавии на камтар аз 240 моҳ ва на камтар аз 96 моҳи он дар ноҳияи Мурғоб;

б) шахсони гирифтори касалиҳои нанизми гипофизарӣ (лилипутҳо) ва паканаҳои номутаносиб:

- мардҳо - пас аз расидан ба синни 48 ва дар сурати доштани собиқаи суғуртавии на камтар аз 240 моҳ;

- занҳо - пас аз расидан ба синни 43 ва дар сурати доштани собиқаи суғуртавии на камтар аз 180 моҳ;

в) маъюбони гурӯҳи I аз рӯи биноӣ:

- мардҳо - пас аз расидан ба синни 53 ва дар сурати доштани собиқаи суғуртавии на камтар аз 180 моҳ;

- занҳо - пас аз расидан ба синни 43 ва дар сурати доштани собиқаи суғуртавии на камтар аз 120 моҳ;

г) иштирокчиёни рафъи оқибатҳои садамаи Нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил:

- мардҳо - пас аз расидан ба синни 58 ва дар сурати доштани собиқаи суғуртавии на камтар аз 300 моҳ;

- занҳо - пас аз расидан ба синни 53 ва дар сурати доштани собиқаи суғуртавии на камтар аз 240 моҳ;

д) занҳое, ки 5 ва зиёда аз он кӯдак таваллуд карда, онҳоро то ба синни 8 тарбия намудаанд ё кӯдаки маъюб доранд ва ӯро низ то ин синну сол тарбия намудаанд, дар сурати собиқаи суғуртавии на камтар аз 240 моҳ доштан ҳуқуқи ба нафақа баромаданро пас аз расидан ба синни 53 доранд;

е) занҳое, ки дар ноҳияи Мурғоби Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон кор ва доимӣ истиқомат карда, 5 ва зиёда аз он кӯдак таваллуд карда, онҳоро то ба синни 8 тарбия намудаанд ё кӯдаки маъюб дошта, ӯро низ то ин синну сол тарбия намудаанд, дар сурати собиқаи суғуртавии на камтар аз 180 моҳ доштан ҳуқуқи ба нафақа баромаданро пас аз расидан ба синни 43 доранд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 14. Шартҳои таъини нафақаи суғуртавӣ бо собиқаи суғуртавии нопурра

(Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909)

1. Нафақаи суғуртавӣ бо собиқаи нопурраи суғуртавӣ, ба истиснои шахсони дар қисми 3 моддаи 13 Қонуни мазкур пешбинишуда, ба шахсоне, ки на камтар аз 60 моҳ собиқаи суғуртавӣ доранд, таъин карда мешавад.

Ба шахсоне, ки дар қисми 3 моддаи 13 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд, нафақаи суғуртавӣ бо собиқаи нопурраи суғуртавӣ ба мардҳо - ҳангоми расидан ба синни 63 ва ба занҳо - ҳангоми расидан ба синни 58 таъин карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

2. Нафақаи суғуртавӣ бо собиқаи суғуртавии нопурра ҳангоми фарорасии ҳолати суғуртавӣ мутобиқи Қонуни мазкур таъин ва пардохт карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

Моддаи 15. Шартҳои таъини нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маъюбӣ

1. Нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маъюбӣ ҳангоми фарорасии гурӯҳҳои I, II ё III маъюбӣ, бо назардошти дараҷаи гум кардани қобилияти меҳнатӣ, ки мақомоти ваколатдори давлатӣ муқаррар кардааст, таъин карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

2. Нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маъюбӣ новобаста ба сабабҳои маъюбшавӣ, давом ёфтани фаъолияти меҳнатии маъюб, инчунин новобаста ба он, ки маъюбӣ ҳангоми кор, то фарорасии вақти кор ё баъди хотима ёфтани кор расидааст, таъин карда мешавад.

3. Барои таъин намудани нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маъюбӣ собиқаи суғуртавии на камтар аз 60-моҳа зарур мебошад.

4. Нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маъюбӣ барои давраи муқаррарнамудаи мақомоти ваколатдори давлатӣ таъин карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

5. Дар ҳолати вуҷуд доштани захираи нафақавӣ дар суратҳисоби махсуси инфиродии шахси суғурташуда, ки маъюб дониста шудааст, қисми захиравии нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маъюбӣ баъд аз расидани ӯ ба синни муқарраршудаи нафақавӣ муқаррар карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 16. Шартҳои таъини нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маҳрум шудан аз саробон

(Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909)

1. Ба нафақа аз рӯи маҳрум шудан аз саробон аъзои ғайриқобили меҳнати оилаи саробони фавтида, ки дар таъминоти ӯ қарор доштанд, ҳуқуқ доранд. Оилаи саробони бе ному нишон гумшуда ба оилаи саробонаш фавтида баробар дониста мешавад, ба шарте, ки бе ному нишон гум шудани саробон бо тартиби муқарраргардидаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф шуда бошад.

2. Аъзои ғайриқобили меҳнати саробони фавтидаи оила инҳо эътироф карда мешаванд:

- фарзандон, бародарон, хоҳарон ва наберагони ноболиғе, ки падару модари қобили меҳнат надоранд ва дар шӯъбаи рӯзонаи муассисаҳои таълимии тамоми намудҳо, новобаста ба шакли ташкилию ҳуқуқӣ, ба истиснои муассисаҳои таълимии маълумоти иловагӣ таҳсил менамоянд, то анҷом додани таҳсил, аммо на калонтар аз синни 23 ё калонтар аз ин синну сол, агар онҳо то расидан ба синни 18 маъюб гардида бошанд;

- падар ё модар, бобо ё бибии саробони фавтида, новобаста ба синну сол ва қобилияти меҳнатӣ, инчунин бародар, хоҳар ё фарзанди саробони фавтида, ки ба синни 18 расидааст, ба шарте, ки онҳо фарзандон, бародарон, хоҳарон ё наберагони ба синни 14 нарасидаи саробони фавтидаро, ки ба гирифтани нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маҳрум шудан аз саробон ҳуқуқ доранд, нигоҳубин кунанд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909);

- падару модар ва ҳамсари саробони фавтида, ки ба синни муқаррарнамудаи моддаи 13 Қонуни мазкур расидаанд ё маъюб мебошанд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- бобо ва бибии саробони фавтида, ки ба синни нафақа расида, нафақаи суғуртавӣ намегиранд ё маъюб мебошанд ва шахси тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон онҳоро таъминкунанда надоранд.

3. Аъзои оилаи саробони фавтида ба шарте дар таъмини ӯ дониста мешаванд, ки қаблан дар таъминоти пурраи ӯ қарор дошта ё аз ӯ мунтазам кӯмаке мегирифта бошанд, ки барои онҳо манбаи асосии рӯзгузаронӣ ҳисоб меёфт.

4. Падару модари ғайри қобили меҳнати саробони фавтида ба шарте ба нафақа аз рӯи маҳрум шудан аз саробон ҳуқуқ доранд, ки новобаста ба давраи баъди даргузашти саробон бе манбаи рӯзгузаронӣ монда бошанд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

5. Ҳамсари ғайри қобили амали саробони фавтида ба нафақа аз рӯи маҳрум шудан аз саробон дар сурате ҳуқуқ дорад, ки агар ӯ ба нигоҳубини кӯдаки маъюб, кӯдаки маъюби аз овони кӯдакии гурӯҳи I ё кӯдаки то фавти саробон ё дар давраи то панҷ сол пас аз фавти саробони фавтида корношоямгардида машғул бошад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

6. Аъзои оилаи саробони фавтида, ки кӯмаки ӯ барои онҳо доимӣ ва манбаи асосии рӯзгузаронӣ буд, вале худашон ҳам ягон намуди нафақа мегирифтанд, ҳуқуқ доранд, ки ба нафақа аз рӯи маҳрум шудан аз саробон гузаранд.

7. Фарзандхондагон дар баробари падару модар ва ба фарзандӣ қабулшудагон дар баробари фарзандони ҳамхун ба гирифтани нафақа аз рӯи маҳрум шудан аз саробон ҳуқуқ доранд. Фарзандони ноболиғ, ки аз рӯи маҳрум шудан аз саробон нафақа мегиранд, дар ҳолати ба фарзандӣ қабул шуданашон низ аз ин ҳуқуқ бенасиб намегарданд.

8. Нафақае, ки бинобар вафоти ҳамсар таъин гардидааст, баъд аз ақди никоҳи нави нафақагир ҳам боқӣ мемонад.

9. Дар сурати мавҷуд будани собиқаи камтар аз 60-моҳаи суғуртавии саробони фавтида ба оила мутобиқи Қонуни мазкур нафақаи иҷтимоӣ таъин карда мешавад.

10. Дар ҳолати фавтидани шахси суғурташуда то ба ӯ таъин гардидани нафақаи суғуртавии аз рӯи синну сол ё то бозҳисобӣ кардани андозаи нафақаи мазкур маблағи дар суратҳисоби инфиродии ӯ ба ҳисоб гирифташуда бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохт карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

Моддаи 17. Ҳисоби собиқаи суғуртавӣ барои таъини нафақаи суғуртавӣ

1. Барои муайян намудани ҳуқуқ ба нафақаи суғуртавӣ дар собиқаи суғуртавӣ давраҳои фаъолияти корие ба ҳисоб гирифта мешаванд, ки дар ин муддат шахси суғурташуда (ё ба ҷои ӯ) саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавиро супорида бошад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200).

2. Собиқаи суғуртавӣ аз рӯи моҳи пурра ба ҳисоб гирифта мешавад. Моҳи собиқаи суғуртавӣ моҳи тақвимие дониста мешавад, ки (барояш) шахси суғурташуда (ё ба ҷои ӯ) саҳмҳои суғуртавӣ супоридааст ва маълумот дар бораи музди меҳнати (даромади) моҳи мазкур пешниҳод гардидааст (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

3. Ба собиқаи суғуртавӣ ҳангоми таъини нафақаи суғуртавӣ дар баробари давраи корӣ ё фаъолияте, ки дар тӯли он мувофиқи тартиби муқарраргардидаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон саҳмҳои суғурта супорида шудааст, инчунин давраҳои фаъолияте ба ҳисоб гирифта мешавад, ки дар давоми он саҳмҳои суғурта супорида нашудааст, аз он ҷумла (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200):

- давраи хизмат дар сафҳои Қувваҳои Мусаллаҳ ва хизмати дигари ба он баробаркардашуда тибқи даъват;

- давраи гузаштани таҳсил дар шӯъбаи рузонаи муассисаҳои таҳсилоти олӣ ва миёнаи махсус, дар мавриди мавҷуд будани собиқаи меҳнатӣ (суғуртавӣ) на камтар аз панҷ соли баъди анҷоми таҳсил (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- таҳсил бе ҷудошавӣ аз истеҳсолот дар курсҳои такмили ихтисос, бозомӯзии мутахассисон, ординатура, аспирантура ва докторантура (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- давраи гирифтани кӯмакпулӣ аз рӯи бекорӣ, аммо на бештар аз 24 моҳ дар тамоми давраи фаъолияти меҳнатӣ;

- давраи фарзандони хурдсолро нигоҳубин кардани падар ё модаре, ки муваққатан кор намекунанд, аммо то ба синни 3 расидани ҳар як кӯдак вале дар маҷмӯъ на бештар аз 60 моҳ (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200);

- давраи нигоҳубини маъюби гурӯҳи I ё кӯдаки маъюби то 18- сола, ки ба нигоҳубини шахси дигар эҳтиёҷ дорад, инчунин давраи нигоҳубини пиронсоли яккаву танҳои ба синни 80 расида (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1705);

- давраи дар маҳбас будани шахсоне, ки беасос ба ҷавобгарии ҷиноятӣ кашида шудаанд, беасос таъқиб гардидаанд ва баъдан сафед карда шудаанд.

4. Давомнокии давраи бе пардохти саҳмҳои суғурта ба собиқаи суғуртавӣ дохилшуда, ба истиснои талаботи пешбининамудаи сархатҳои шашум ва ҳафтуми қисми 3 моддаи мазкур дар маҷмӯъ набояд аз 60 моҳ зиёдтар бошад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200, аз 04.07.2020 № 1705).

5. Собиқаи суғуртавӣ дар асоси маълумоти ба суратҳисоби инфиродии шахси суғурташуда воридгардидаи низоми суғуртаи иҷтимоӣ ва маълумоти пешниҳоднамудаи корфармо ё супорандаи саҳмҳои суғуртавӣ ҳангоми баҳисобгирии инфиродии шахсӣ ҳисоб карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 18. Тартиби тасдиқи собиқаи суғуртавӣ

1. Ҳуҷҷати асосии тасдиқкунандаи собиқаи суғуртавӣ дар давраи фаъолияти меҳнатӣ то 1 январи соли 2013 дафтарчаи меҳнатии шаҳрванд ба ҳисоб меравад (Қонуни ҶТ аз 25.03.2011 № 708).

2. Ҳуҷҷати тасдиқкунандаи собиқаи суғуртавӣ барои давраи пас аз 1 январи соли 2013 маълумоти мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа дар асоси маълумоти суратҳисоби инфиродии шахси суғурташуда ба ҳисоб меравад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

3. Бо мақсади таъини нафақаи суғуртавӣ шахси суғурташуда ба ғайр аз дафтарчаи меҳнатӣ (нусхаи аслӣ), инчунин ҳуҷҷатеро, ки ҳамчун шахси суғурташуда дар низоми суғуртаи ҳатмии нафақавӣ ба қайд гирифта шудааст, пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

4. Давраҳои дар қисми 3 моддаи 17 Қонуни мазкур номбаршуда аз рӯи ҳуҷҷатҳои пешниҳодгардидаи муассисаҳои дахлдор, бо нишон додани асос барои додани онҳо ба ҳисоби собиқаи суғуртавӣ дохил карда мешаванд. (ҚҶТ аз 23.12.2021с., №1840)

5. Собиқаи корӣ (ба истиснои кор дар назди шахсони алоҳида) барои давраи то 1 январи соли 1999 метавонад бо муқаррароти судӣ, нишондодҳои ду нафар шоҳид ё бештар аз он муқаррар карда шавад, ба шарте, ки ҳуҷҷатҳои фаъолияти меҳнатӣ бар асари оғози амалиёти ҳарбӣ ва офатҳои табиӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон гум шуда бошанд ва имконияти барқарор намудани онҳо мавҷуд набошад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

6. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар давраи аз 1 январи соли 1999 то 1 январи соли 2013 ҳуҷҷатҳои боэътимоди тасдиқкунандаи пардохти саҳмҳои суғуртавӣ дар ин давра доранд, аммо фаъолияти кории онҳо дар дафтарчаи меҳнатӣ қайд нагардидааст, метавонанд барои ворид намудан ба собиқаи суғуртавӣ онҳоро пешниҳод намоянд (Қонуни ҶТ аз 25.03.2011 № 708, аз 28.12.2012 № 909).

Хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

7. Хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 19. Тартиби баҳисобгирии (барқароркунии) собиқаи суғуртавӣ барои давраҳои меҳнатӣ ва хизмати давлатӣ, ки барои онҳо саҳмҳои суғуртавӣ пардохта нашудааст

(Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909

1. Ҳангоми муроҷиати шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон барои таъини нафақа, ки қисми собиқаи меҳнатиашро хизмати давлатӣ, аз он ҷумла берун аз ҳудуди мамлакат ё фаъолият дар ташкилотҳои байналмилалӣ ташкил медиҳад ва дар ин давра саҳмҳои суғуртавӣ пардохта нашудааст, инчунин дар ҳолатҳое, ки онҳо тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи таъмини нафақаи хизматчиёни ҳарбӣ" ҳуқуқи гирифтани нафақаро пайдо накардаанд, бо мақсади дохил намудани ин давраҳо ба собиқаи суғуртавӣ ба буҷети суғуртаи иҷтимоӣ маблағи умумии саҳмҳои суғуртавӣ бо ҳисоби зайл пардохта мешавад: музди миёнаи меҳнат ба теъдоди моҳҳои ба собиқаи суғуртавӣ дохилшаванда зарб зада шуда, ба тарофаи муқарраргардидаи саҳмҳои суғуртавии соли дахлдор зарб зада мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

2. Пардохти маблағи саҳмҳои суғуртавиро барои давраи чунин фаъолият метавонад худи шаҳрванд (ё ба ҷои ӯ корфармо) тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ намояд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

Пардохти маблағро бояд корфармо барои даврае, ки шаҳрванд фаъолият дошт, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ созад.

Моддаи 20. Манбаъҳои маблағгузории пардохти нафақаи суғрутавӣ

1. Пардохти нафақаи суғуртавӣ аз манбаъҳои зайл маблағгузорӣ карда мешавад:

- қисми суғуртавии нафақа - аз маблағи суғуртаи ҳатмии нафақавӣ;

- қисми захиравӣ - аз маблағи дар қисми махсуси суратҳисоби инфиродӣ бо назардошти даромад аз сармоягузорӣ мавҷудбуда Хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

2. Дар сурате, ки андозаи ҳисобшудаи нафақаҳои суғуртавӣ аз андозаи камтарини дар моддаҳои 22, 25 ва 26 Қонуни мазкур муқарраршуда кам бошад, фарқияти байни андозаи нафақаҳои суғуртавии ҳисобшуда ва андозаи камтарини муқарраршуда аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ пардохт карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

3. Маблағи пардохти қисми суғуртавии нафақа аз ин ҳисоб ташаккул меёбад:

- саҳмҳои нафақавие, ки суғуртакунандагон барои шахсони суғурташуда пардохт кардаанд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909);

- маблағи саҳмҳои суғуртаи нафақавие, ки худи шахсони суғурташуда пардохт намудаанд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909);

- даромади сармоявӣ аз сармоягузории ҷойгиркунии маблағҳои озоди суғуртавӣ (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 21. Кафолатҳои давлатии таъминоти нафақа

Ба шахсоне, ки тибқи Қонуни мазкур ба нафақаи суғуртавӣ ҳуқуқ пайдо накардаанд, давлат таъминоти нафақаи давлатиро бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур кафолат медиҳад.

Моддаи 22. Ҳисоби қисми суғуртавии нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

1. Дар мавриди таъин намудани нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол маълумот оид ба собиқаи суғуртавӣ, ҳаҷми сармояи шартии нафақавӣ ва андӯхти захираҳои нафақавие, ки дар қисми махсуси суратҳисоби инфиродӣ ҷамъ шудаанд, инчунин дигар маълумоте, ки мувофиқи Қонуни мазкур пешниҳод мегарданд, истифода бурда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

2. Нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол метавонад иловапулиҳои тибқи моддаи 39 Қонуни мазкур аз ҳисоби маблағи буҷети давлатӣ таъингардидаро дар бар гирад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

3. Барои муайян намудани андозаи қисми суғуртавии нафақа аз рӯи синну сол ҳаҷми ӯҳдадориҳои нафақавии мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа - сармояи шартии нафақавӣ бо тартиби зерин ҳисоб карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200):

- ӯҳдадории нафақавии бо пул ифодагардида то давраи ҷори намудани баҳисобгирии инфиродӣ тибқи муқаррароти моддаи 58 Қонуни мазкур;

- пардохти саҳмҳои суғуртавии дар низоми баҳисобгирии инфиродӣ ба назар гирифташудаи шахси суғурташуда бо роҳи индексатсияи ҳарсолаи онҳо мутобиқи моддаи 51 Қонуни мазкур дар ҷумҳурӣ (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200);

4. Қисми суғуртавии нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол бо роҳи тақсим кардани маблағи сармояи шартии нафақавии шахси суғурташудаи барои нафақа муроҷиатнамуда ба шумораи моҳҳои давраи пардохти эҳтимолӣ, ки то 1 январи соли 2017 ба 120 моҳ ва аз 1 январи соли 2017 ба 180 моҳ баробар мебошад, муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

5. Қисми суғуртавии нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол ба шахсоне, ки собиқаи зарурии суғуртавӣ надоранд, аз рӯи тартиби муқаррарнамудаи қисми 4 моддаи мазкур ҳисоб карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

6. Барои шахсоне, ки собиқаи суғуртавии дар қисми 1 моддаи 13 пешбинишударо доранд, андозаи қисми суғуртавии нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол наметавонад аз андозаи 100 фоиз ва барои шахсоне, ки собиқаи суғуртавии пешбинишударо надоранд, аз андозаи 70 фоизи нафақаи заминавии муқарраршуда кам бошад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 23. хориҷ карда шуд

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

Моддаи 24. Зиёд намудани андозаи нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол бо сабаби ба таъхир афтодани муроҷиат барои таъини нафақа

1. Ба шахсоне, ки вобаста ба фарорасии синну соли нафақавӣ тибқи моддаи 13 Қонуни мазкур ба нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол ҳуқуқ доранд, аммо фаъолияти меҳнатиро давом дода, саҳмҳои суғуртавиро пардохт менамоянд, ҳангоми мавқуф гузоштани муроҷиат барои таъини нафақаи суғуртавӣ аз ҷониби онҳо, қисми суғуртавии нафақа баъди муроҷиат дар асоси маълумоти инфиродӣ бо назардошти давраи муроҷиат ҳисоб карда мешавад ва тибқи шартҳои дар ҷадвал нишондодашуда бо кам кардани моҳҳои давраи пардохти эҳтимолӣ баланд бардошта мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200):

№	Миқдори солҳои пурраи мавқуф гузоштани муроҷиат (ЌҒТ аз 18.03.15с., №1189)	Давраи пардохти эҳтимолӣ (бо моҳ) (ЌҒТ аз 18.03.15с., №1189)
1	1	174
2	2	168
3	3	162
4	4	156
5	5	150
6	6	145
7	7	140
8	8	135
9	9	130
10	10 ва беш аз он	125

2. Моддаи мазкур нисбат ба шахсони воқеие, ки ба таъини нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол дар мавриди расидан ба синни муқарраргардидаи нафақавӣ ҳуқуқ доранд, татбиқ мегардад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 25. Ҳисоби андозаи қисми суғуртавии нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маъюбӣ

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

1. Ҳисоби андозаи қисми суғуртавии нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маъюбӣ бо тартиби пешбининамудаи моддаи 22 Қонуни мазкур амалӣ гардида, нафақа ба андозаҳои зерин таъин карда мешавад:

- ба маъюбони гурӯҳи 1-100 фоизи қисми суғуртавии нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол;

- ба маъюбони гурӯҳи II - 85 фоизи қисми суғуртавии нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол;

- ба маъюбони гурӯҳи III - 70 фоизи қисми суғуртавии нафақаи суғуртавӣ аз рӯи синну сол.

2. Қисми суғуртавии нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маъюбӣ наметавонад аз андозаҳои зерин кам бошад:

а) бо назардошти собиқаи суғуртавии пурра:

- ба маъюбони гурӯҳи 1-150 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

- ба маъюбони гурӯҳи II - 125 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

- ба маъюбони гурӯҳи III - 100 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

б) бо назардошти собиқаи суғуртавии нопурра:

- ба маъюбони гурӯҳи I - 100 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

- ба маъюбони гурӯҳи II - 85 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

- ба маъюбони гурӯҳи III - 70 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 26. Ҳисоби нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маҳрум шудан аз саробон

(Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909)

1. Нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маҳрум шудан аз саробон барои ҳар як узви оилаи бесаробонмонда, ки ба нафақа аз рӯи маҳрум шудан аз саробон ҳуқуқ дорад, бо ҳиссаи баробар (вобаста ба теъдоди аъзои оила, ки талаби гирифтани нафақаро доранд) аз нафақаи суғуртавӣ, ки саробон дар ҳолати суғуртавӣ ба гирифтани он ҳуқуқ дошт, ҳисоб карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200).

2. Нафақаи суғуртавӣ барои кӯдакони аз падару модар маҳрумшуда ба андозаи нафақаи суғуртавие, ки ҳар ду саробон дар ҳолати суғуртавӣ ба гирифтани он ҳуқуқ доштанд, ҳисоб карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

3. Нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маҳрум шудан аз саробон наметавонад аз андозаҳои зерин кам бошад:

а) бо назардошти собиқаи суғуртавии пурраи саробони фавтида:

- барои як узви корношоями оила - 100 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

- барои ду узви корношоями оила - 150 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

- барои се ва зиёда аз он узви корношоями оила - 200 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

б) бо назардошти собиқаи суғуртавии нопурраи саробони фавтида:

- барои як узви корношоями оила - 70 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

- барои ду узви корношоями оила - 105 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

- барои се ва зиёда аз он узви корношоями оила - 140 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

4. Нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маҳрум шудан аз саробон ба кӯдакони аз падару модар маҳрумшуда наметавонад аз андозаҳои зерин кам бошад:

а) бо назардошти собиқаи суғуртавии пурраи саробони фавтида:

- барои як узви корношоями оила - 150 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

- барои ду узви корношоями оила - 200 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

- барои се ва зиёда аз он аъзои корношоями оила - 250 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

б) бо назардошти собиқаи суғуртавии нопурраи саробони фавтида:

- барои як узви корношоями оила - 100 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

- барои ду узви корношоями оила - 150 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

- барои се ва зиёда аз он аъзои корношоями оила - 200 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

5. Андозаи нафақаи суғуртавӣ аз рӯи маҳрум шудан аз саробон, ки вафоти саробон бар асари иҷрои ӯҳдадориҳои хизмати ҳарбӣ аз рӯи даъват фаро расидааст, наметавонад аз 150 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида барои ҳар як узви корношоями оила кам бошад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

6. Бо хоҳиши яке аз аъзои оила, ки нафақа аз рӯи маҳрум шудан аз саробон мегирад, ҳиссаи ӯ аз нафақаи суғуртавии ба оила таъиншуда метавонад ҷудо карда шавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

БОБИ 3. ТАЪМИНОТИ НАФАҚАИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 27. Пардохтҳо аз рӯи таъминоти нафақаи давлатӣ

1. Таъминоти нафақаи давлатӣ аз намудҳои зерини пардохтҳо иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1705):

- нафақаи иҷтимоӣ аз рӯи синну сол;

- нафақаи иҷтимоӣ аз рӯи маъюбӣ;

- нафақаи иҷтимоӣ аз рӯи маҳрум шудан аз саробон (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

2. Ба нафақаҳои таъингардидаи гурӯҳҳои алоҳидаи шаҳрвандон аз ҳисоби маблағи буҷети маҳаллӣ вобаста ба имкониятҳои молиявии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ иловапулӣ муқаррар кардан мумкин аст (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

Моддаи 28. Ҳуқуқ ба таъминоти нафақаи давлатӣ

Ба таъминоти нафақаи давлатӣ ҳуқуқ доранд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909):

- шахсоне, ки ба онҳо меъёрҳои суғуртаи ҳатмии нафақавӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистбн татбиқ нагардидаанд ва татбиқ намегарданд;

- аъзои Маҷлиси миллӣ ва вакилони Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар шахсоне, ки дар назди Ҷумҳурии Тоҷикистон хизматҳои шоён доранд;

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

Моддаи 29. Хориҷ карда шуд

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

Моддаи 30. Ҳуқуқ ба нафақаи иҷтимоӣ

1. Ба нафақаи иҷтимоӣ шахсоне ҳуқуқ доранд, ки тибқи Қонуни мазкур ба нафақаи суғуртавӣ ҳуқуқ надоранд, аз ҷумла:

- маъюбони гурӯҳҳои I, II ва III, аз ҷумла маъюбон аз овони кӯдакӣ ва кӯдакони маъюби то 18- сола (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909);

- кӯдакон ва наврасоне, ки то синни 18 (барои донишҷӯёни муассисаҳои таълимии шакли рӯзона то синни 23) аз як ё ҳарду саробон маҳрум шудаанд ва мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқи гирифтани нафақаи суғуртавии бо сабаби маҳрум шудан аз саробонро надоранд;

- шахсоне, ки ба синну соли пешбининамудаи қисми 1 моддаи 13 Қонуни мазкур расидаанд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- хизматчиёни ҳарбие, ки хизмати ҳарбиро аз рӯи даъват адо намудаанд ва мувофиқи Қонуни мазкур ҳуқуқи гирифтани нафақаи суғуртавиро надоранд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909)

Номгӯи нишондодҳои тиббие, ки ба кӯдакони маъюби то 18-сола ҳуқуқи гирифтани нафақаи иҷтимоӣ медиҳанд, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

2. Шахсоне, ки доимӣ дар ноҳияи Мурғоби Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон истиқомат мекунанд ва мувофиқи Қонуни мазкур ҳуқуқи гирифтани нафақаи суғуртавиро надоранд, нафақаи иҷтимоӣ ба онҳо дар сурати расидан ба синни 58 ва 53 (мутаносибан мардҳо ва занҳо) таъин ва пардохт мешавад.

Моддаи 31. Андозаи нафақаҳои иҷтимоӣ

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

1. Нафақаҳои иҷтимоӣ ба шахсоне, ки ҳуқуқи гирифтани онҳоро доранд, ба андозаҳои зерин таъин карда мешаванд:

а) нафақаи иҷтимоӣ аз рӯи синну сол - 60 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

б) нафақаи иҷтимоӣ аз рӯи маъюбӣ:

- ба маъюбони гурӯҳи I ва маъюбони гурӯҳҳои I ва II аз овони кӯдакӣ, кӯдакони маъюби то 18-сола - 100 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

- ба маъюбони гурӯҳҳои II ва III, маъюбони гурӯҳи III аз овони кӯдакӣ - 60 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

в) нафақаи иҷтимоӣ аз рӯи маҳрум шудан аз саробон:

- ба кӯдакони то 18-сола, ки аз падар ё модар маҳрум шудаанд (донишҷӯёни муассисаҳои таълимии шакли рӯзона - то хатми таълимгоҳҳои мазкур, вале на калонтар аз синни 23), барои як кӯдак60 фоиз, барои ду кӯдак - 90 фоиз, барои се ва зиёда аз он кӯдак - 120 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида;

- ба кӯдаконе, ки аз падару модар маҳрум шудаанд (донишҷӯёни муассисаҳои таълимии шакли рӯзона - то хатми таълимгоҳҳои мазкур, вале на калонтар аз синни 23), барои як кӯдак - 100 фоиз, барои ду кӯдак - 150 фоиз, барои се ва зиёда аз он кӯдак - 200 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

2. Нафақаи иҷтимоӣ аз рӯи маъюбӣ дар натиҷаи осеби ҳарбӣ ба хизматчиёни ҳарбие, ки хизмати ҳарбиро аз рӯи даъват адо намудаанд, ба андозаи зерин таъин карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909):

- барои маъюбони гурӯҳҳои I ва II - ба андозаи 100 фоизи нафақаи заминавии муқарраргардида;

- барои маъюбони гурӯҳи III - ба андозаи 80 фоизи нафақаи заминавии муқарраргардида (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Нафақаи иҷтимоӣ бо сабаби маҳрум шудан аз саробон ба ҳар як узви ғайриқобили меҳнати оилаи хизматчии ҳарбии фавтида, ки хизмати ҳарбиро аз рӯи даъват адо намудааст, ба андозаи 10 фоизи нафақаи заминавии муқарраршуда таъин карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200).

3. Андозаи нафақаҳои иҷтимоӣ ба истиқоматкунандагони ноҳияҳое, ки ба музди меҳнаташон тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон коэффитсиенти ноҳиявӣ муқаррар гардидааст, дар тамоми давраи зиндагӣ дар ин ноҳияҳо бо истифодаи коэффитсиенти ноҳиявии муқараршуда муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

Моддаи 32. Тартиби таъин кардани нафақаҳои иҷтимоӣ

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

1. Таъин кардан, бозҳисобии нафақаҳои иҷтимоӣ, ва аз як намуд ба намуди дигар гузаронидани он аз тарафи мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа амалӣ мегардад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

2. Барои таъин кардани нафақаи иҷтимоӣ шаҳрванд ба мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа дар маҳалли зисте, ки расман ба қайд гирифта шудааст, бо ариза муроҷиат менамояд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

3. Мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа вазифадор аст, ки шартҳои таъин намудани нафақаҳои иҷтимоиро ба шаҳрвандон пурра фаҳмонад, инчунин ба ҷамъ овардани ҳуҷҷатҳои зарурӣ ба онҳо мусоидат намояд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

4. Мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа ҳуқуқ дорад, ки аз аризадиҳанда ва ё шахсе, ки ӯро намояндагӣ мекунад, пешниҳод кардани ҳуҷҷатҳои заруриро барои муқаррар намудани нафақаҳои иҷтимоӣ талаб намояд, дар ҳолатҳои зарурӣ санҷишӣ мутақобила гузаронад, санҷиши воқеият ва асоснокии ҳуҷҷатҳоро анҷом диҳад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

5. Ҳуҷҷатҳо барои муқаррар намудани нафақаи иҷтимоӣ аз тарафи мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа дар давоми сӣ рӯзи бақайдгирии ариза баррасӣ карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

6. Ҳангоми таъин намудани нафақаҳои иҷтимоӣ қарори дахлдори мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа қабул карда, ба шаҳрвандон шаҳодатномаи шаклаш муқарраргардида дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

7. Дар сурати рад шудани таъини нафақа ҷавоби хаттӣ бо нишон додани сабабҳои он ба аризадиҳанда пешниҳод мешавад.

8. Нафақаи иҷтимоӣ вобаста ба тайғир ёфтани дараҷаи маҳдудияти қобилияти корӣ, сабабҳои маъюбӣ, шумораи аъзои корношоями оилаи саробони фавтида (ҳалокгардида), дар сурати аз як намуд ба намуди дигар гузаронидани нафақаҳои иҷтимоӣ, инчунин дар дигар ҳолатҳое, ки Қонуни мазкур пешбинӣ намудааст, аз нав дида баромада мешавад.

9. Номгӯи ҳуҷҷатҳое, ки барои таъини нафақаи иҷтимоӣ заруранд, аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа муайян карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

10. Шаҳрвандон метавонанд аз қарори мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа ба мақомоти судӣ шикоят намоянд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 33. хориҷ карда шуд

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

Моддаи 34. хориҷ карда шуд

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

Моддаи 35. хориҷ карда шуд

(Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909)

Моддаи 36. хориҷ карда шуд

(Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909)

Моддаи 37. хориҷ карда шуд

(Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909)

Моддаи 38. хориҷ карда шуд

(Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909)

Моддаи 39. Иловапулиҳо ба нафақаҳои суғуртавӣ ва давлатӣ

(Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909)

1. Ба нафақаҳои суғуртавӣ ва давлатӣ аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ ба андозаҳои зерин иловапулиҳо муқаррар ва пардохт карда мешаванд:

а) ба андозаи 150 фоизи нафақаи заминавӣ:

- ба иштирокчиён ва маъюбони амалиёти ҷангӣ дар қаламрави давлатҳои дигар (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- ба иштирокчиён ва маъюбони рафъи оқибати садамаи Нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил ва минтақаҳои дигари олудагии радиоактивӣ;

- ба маъюбони гурӯҳи I, ки маъюбиашон ҳангоми иҷрои ӯҳдадориҳои хизмати ҳарбӣ аз рӯи даъват фаро расидааст (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

б) ба андозаи 100 фоизи нафақаи заминавӣ:

- ба шахсоне, ки дар ноҳияи Мурғоби Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон доимӣ истиқомат мекунанд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- ба шахсоне, ки на камтар аз 15 сол собиқаи хизмати давлатӣ доранд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

в) ба андозаи 50 фоизи нафақаи заминавӣ:

- ба маъюбони гурӯҳи I ва гурӯҳҳои I ва II аз овони кӯдакӣ, ки кор намекунанд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- кӯдакони маъюби то 18-сола (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- ба маъюбони гурӯҳи II, ки кор намекунанд ва маъюбиашон дар натиҷаи иҷрои ӯҳдадориҳои хизмати ҳарбӣ аз рӯи даъват ба амал омадааст (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

г) хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

2. Шахсоне, ки бо мукофотҳои давлатӣ сарфароз гардидаанд, мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи мукофотҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон" ҳуқуқи гирифтани иловапулӣ ба нафақаҳоро доранд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

БОБИ 4. ТАЪИН, БОЗҲИСОБӢ, АЗ ЯК НАМУД БА НАМУДИ ДИГАР ГУЗАРОНИДАН, ИНДЕКСАТСИЯ, ПАРДОХТ ВА ДАСТРАС НАМУДАНИ НАФАҚА

Моддаи 40. Тартиби таъин ва пардохти нафақа

Тартиби таъин ва пардохти нафақаҳоро мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа муайян менамояд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 41. Тартиби муроҷиат барои таъини нафақа

1. Ариза барои таъини нафақа ба шахси суғурташуда ё узви оилаи ӯ бо замимаи ҳуҷҷатҳои зарурӣ, шаҳодатномаи суғуртаи нафақавӣ бо қайди рақами инфиродии шахсӣ аз ҷониби суғурташаванда ё корфармо ба сохтори дахлдори мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа дар ҷои зисти шахси суғурташуда пешниҳод мегардад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

2. Барои таъини нафақаи суғуртавӣ пешниҳоди ҳуҷҷатҳои зерин зарур аст:

- ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсият;

- дафтарчаи меҳнатӣ ё дигар ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи собиқаи корӣ ва собиқаи суғуртавӣ, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст;

- нусхаи шаҳодатнома дар бораи додани рақами мушаххаси суғуртавӣ;

- дар ҳолатҳои зарурӣ, ҳуҷҷатҳои дигари тасдиқкунандаи ҳуқуқ ба нафақа (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

3. Мақомоти ваколатдори давлатӣ, ки таъминоти нафақаро амалӣ мекунад, ҳуқуқ дорад аз шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳоеро, ки барои таъини нафақа заруранд, талаб намояд, инчунин асоснокии дода шудани онҳоро санҷад.

4. Мӯҳлат барои таъини нафақа як моҳ пеш аз пайдо шудани ҳуқуқ ё дар мӯҳлати дилхоҳ баъди пайдо гардидани ҳуқуқ барои гирифтани он муқаррар карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

5. Сохтори дахлдори мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа дар муддати 30 рӯзи баъди қабули ариза масъалаи таъини нафақаро баррасӣ намуда, қарор мебарорад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

6. Ҳангоми рад гардидани ариза дар бораи таъини нафақа дар қарор сабабҳои рад гардидани таъини нафақа пурра нишон дода мешаванд. Сохтори дахлдори мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа вазифадор аст, ки дар давоми 10 рӯзи баъди қабули чунин қарор аз натиҷаи он аризадиҳандаро огоҳ намояд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

7. Тартиби муроҷиат барои таъини нафақа ва пешбурди ҳуҷҷатҳои нафақавиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

Моддаи 42. Мӯҳлати таъин ва пардохти нафақа

1. Нафақа аз рӯи синну сол якумра таъин мегардад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

2. Нафақа аз рӯи маъюбӣ барои давраи корношоямии шахс, ки мақомоти ваколатдори давлатӣ муқаррар намудааст, таъин карда мешавад.

3. Нафақа аз рӯи маҳрум шудан аз саробон ба мӯҳлате, ки тӯли он узви оила корношоям дониста мешавад, таъин мегардад.

4. Нафақа аз рӯзи муроҷиат, аммо на пештар аз пайдо шудани ҳуқуқ ба гирифтани нафақа, ба истиснои ҳолатҳои зерин таъин карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200, аз 04.07.2020 № 1705):

- нафақа аз рӯи синну сол аз рӯзи ҳуқуқ пайдо намудан ба нафақа, агар муроҷиат барои таъини нафақа на дертар аз се моҳ пас аз пайдо намудани ҳуқуқ ба нафақа сурат гирифта бошад таъин мегардад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

- нафақа аз рӯи маҳрум шудан аз саробон аз рӯзи пайдо шудани фавти саробон (фавти саробон), ки барои нафақа ҳуқуқ медиҳад, дар ҳолате, ки муроҷиат на дертар аз 6 моҳи баъди ҳодисаи суғуртавӣ сурат гирифтааст, таъин карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Дар дигар ҳолатҳо нафақа аз рӯзи муроҷиат таъин мегардад.

5. Баҳсҳо оид ба масъалаҳои таъини нафақа бо тартиби муқарраргардидаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон баррасӣ мегарданд.

Моддаи 43. Бозҳисобии нафақаҳои таъингардида

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

Андозаи нафақа тибқи муқаррароти Қонуни мазкур дар ҳолатҳои зерин бозҳисобӣ мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200):

- ба намуди дигари нафақа гузаштан;

- тағйир ёфтани гурӯҳи маъюбӣ;

- тағйир ёфтани теъдоди аъзои ғайриқобили меҳнати оила, ки бо нафақа аз рӯи маҳрум шудан аз саробон таъмин карда мешаванд.

- давом додани фаъолияти меҳнатӣ ва пардохти саҳмҳои суғуртавӣ баъди таъини нафақа (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200);

Моддаи 44. Муҳлати бозҳисобии нафақаҳои таъингардида

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200, аз 04.07.2020 № 1705)

1. Андозаи нафақаҳои таъингардида дар мӯҳлатҳои зерин бозҳисобӣ карда мешавад:

- дар ҳолати пайдо шудани ҳуқуқ барои баланд бардоштани нафақааз рӯзи якуми моҳе, ки нафақагир барои бозҳисобии нафақа муроҷиат намудааст, аммо на пештар аз рӯзи ҳуқуқ пайдо намудан ба бозҳисобии нафақа;

- ҳангоми ба амал омадани ҳолате, ки дар натиҷаи он андозаи нафақа кам мешавад - аз рӯзи якуми моҳе, ки баъди моҳи ба амал омадани чунин ҳолатҳо.

2. Ҳангоми тағйир ёфтани гурӯҳи маъюбӣ, ки сабаби зиёд гардидани андозаи нафақа мегардад, нафақа ба андозаи нав аз рӯзи тағйир ёфтани гурӯҳи маъюбӣ пардохт карда мешавад.

3. Гузаронидан аз як намуди нафақа ба намуди дигари он аз рӯзи якуми моҳи баъди моҳе, ки дар он муроҷиат барои иҷрои ин амал ворид шудааст, амалӣ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 45. Ташкили баҳисобгирии нафақахӯрон

1. Ба мақсади таъмини баҳисобгирии нафақахӯрон ва амалӣ намудани ҳуқуқҳои онҳо ба таъминоти нафақавӣ, мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа вазифадор аст, ки баъди ба расмият даровардани ҳуҷҷатҳо барои таъини нафақа ҳамаи нишондиҳандаҳои онҳоро ба Феҳристи (рӯйхати) ягонаи давлатии нафақагирон дохил намояд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200).

2. Ҷорӣ кардани Феҳристи ягонаи давлатии нафақагиронро мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа амалӣ мегардонад. Тамоми мақомоти дигари давлатӣ, ки ба зиммаи онҳо таъини нафақа вогузор мебошад, вазифадоранд мутобиқи ҳамин моддаи Қонун маълумоти қайдгардидаро дар муддати 30 рӯзи баъди таъини нафақа ба мақомоти ваколатдори давлатӣ пешниҳод кунанд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200).

3. Тартиби пешбурди Феҳристи ягонаи давлатии нафақагиронро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 46. Таъин, бозҳисобӣ ва гузаронидани нафақа аз як намуд ба намуди дигар

1. Таъини нафақа, бозҳисобии андозаи он, гузаронидани нафақа аз як намуд ба намуди дигар дар асоси аризаи шаҳрванд сурат мегирад.

2. Муроҷиат барои таъини нафақа, бозҳисобии андозаи нафақа ва гузаронидани нафақа аз як намуд ба намуди дигар дар ҳамаи ҳолатҳо баъди пайдо шудани ҳуқуқ ба нафақа ва бозҳисобии андозаи он бе маҳдудияти мӯҳлат баррасӣ мешавад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1705).

3. Андозаи нафақа дар мавриди тағйир ёфтани гурӯҳи маъюбӣ, шумораи аъзои ғайриқобили меҳнати оилаи саробони фавтида, бинобар идома додани фаъолияти меҳнатӣ ва пардохти саҳмҳои суғуртавӣ, инчунин дар ҳолати дигар шудани шартҳои таъминоти нафақаи суғуртавӣ бозҳисобӣ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

4. Бозҳисобии андозаи нафақаи суғуртавӣ бинобар аз ҷониби нафақагир идома додани фаъолияти меҳнатӣ ва пардохти саҳмҳои суғуртавӣ (ё барои ӯ) пас аз таъини нафақа, як маротиба пас аз қатъ намудани фаъолияти меҳнатӣ аз ҷониби ӯ, амалӣ карда мешавад

Дар ҳар сурат, бозҳисобӣ метавонад амалӣ карда шавад, агар нафақагир на камтар аз 24 моҳ пас аз таъини нафақа фаъолияти меҳнатиашро идома дода бошад.

Дар мавриди ҳисоб намудани андозаи нафақаи суғуртавӣ шумораи моҳҳои давраи пардохти эҳтимолии дар қисми 1 моддаи 24 Қонуни мазкур пешбинигардида истифода карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 47. хориҷ карда шуд

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

Моддаи 48. Пардохт ва дастрас намудани нафақа

1. Нафақаро мақомоти ваколатдори давлатии ҷои истиқомати шахси барои нафақа муроҷиаткарда пардохт ва дастрас менамояд. Дар мавриди дигар шудани ҷои истиқомати нафақагир нафақа дар ҷои истиқомати нав, дар асоси асноди нафақавӣ ва ҳуҷҷатҳои бақайдгирӣ, ки бо тартиби муқарраргардида аз ҷониби мақомоти бақайдгирӣ дода шудаанд, дастрас ва пардохт карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

2. Нафақа шахсан ба нафақагир пардохт карда мешавад ё ба суратҳисоби бонкӣ, ки дар аризаи нафақагир нишон дода шудааст, гузаронида мешавад. Ҳангоми гузаронидани нафақа ба суратҳисоби бонкӣ, мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа вазифадоранд ҳар се моҳ ҳолатҳои аз тарафи бонк пардохт гардидани маблағи гузаронидашударо муқоиса намоянд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200) (ҚҶТ аз 23.12.2021с., №1840)

3. Нафақа, новобаста ба гирифтани музди меҳнат ва дигар даромадҳо, бе маҳдудият пардохт карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

4. Нафақа аз рӯи маҳрум шудан аз саробон ба кӯдаконе, ки аз падару модар маҳрум шудаанд ва ё модари(падари) яккаву танҳояшон вафот кардааст, инчунин дигар кӯдаконе, ки бе парастории падару модар мондаанд ва дар таъминоти пурраи давлатӣ мебошанд, ба андозаи пурра пардохт карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1705).

Ба кӯдаконе, ки аз падар ё модар маҳрум гардида, дар таъминоти пурраи давлатӣ мебошанд, нафақа аз рӯи маҳрум шудан аз саробон ба андозаи 50 фоизи нафақаи таъингардида, вале на камтар аз 25 фоизи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида пардохт карда мешавад.

Тартиби пардохти нафақа ба кӯдаконе, ки дар таъминоти пурраи давлатӣ мебошанд, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

5. Ба нафақагироне, ки дар муассисаҳои давлатии статсионарии хизматрасонии иҷтимоӣ дар таъминоти пурраи давлатӣ мебошанд, нафақаи суғуртавӣ ба андозаи 20 фоизи нафақаи таъингардида, аммо на камтар аз 30 фоизи нафақаи заминавии муқарраргардида, нафақаи иҷтимоӣ ба андозаи 10 фоизи нафақаи таъингардида, аммо на камтар аз 30 фоизи нафақаи заминавии муқарраргардида, пардохт карда мешаванд.

Тартиби пардохти нафақа ба нафақагироне, ки дар муассисаҳои давлатии статсионарии хизматрасонии иҷтимоӣ дар таъминоти пурраи давлатӣ мебошанд, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

6. Ба нафақагироне, ки дар муассисаҳои ислоҳӣ қарор доранд, нафақа ба андозаи пурра бо тартибе, ки аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа ва мақомоти адлия муайян карда шудааст, пардохт карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

7. Нафақа метавонад дар асоси ваколатномае, ки бо тартиби муқарраргардида дода шудааст, ба мӯҳлати на зиёда аз шаш моҳ пардохт карда шавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

8. Пардохти нафақа метавонад бо қарори сохтори дахлдори мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа ё қарори суд дар ҳолатҳои зерин то муайян намудани ҳолатҳои бавуқӯъомада боздошт карда шавад:

- таъини нафақа дар асоси ҳуҷҷатҳои дорои маълумоти носаҳеҳ;

- нагирифтани нафақаи ба мақомоти ваколатдор оид ба пардохти нафақа гузаронидашуда зиёда аз шаш моҳ;

- бедарак ғоиб эътироф намудани нафақагир (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015с., №1200) (ҚҶТ аз 23.12.2021с., №1840)

- барқарор гардидани саломатии шахси маъюбиятдошта, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатии экспертизаи тиббию иҷтимоӣ тасдиқ карда шудааст. (ҚҶТ аз 23.12.2021с., №1840)

9. Пардохти нафақа ҳангоми фавти нафақагир дар асоси маълумоти мақомоти сабти асноди ҳолати шаҳрвандӣ, ки дар мӯҳлати то даҳ рӯз пас аз рӯзи бақайдгирии фавти нафақагир ба сохтори дахлдори мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа маълумот пешниҳод менамояд, қатъ карда мешавад.

Маълумот дар бораи фавти нафақагир аз рӯи шакле, ки бо қарори муштараки мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа ва адлия тасдиқ карда мешавад, пешниҳод мегардад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

10. Маблағи нафақаи нафақагир, ки бо сабаби фавти ӯ пардохт нагардидааст, то рӯзи вафоташ ҳисоб карда шуда, ба аъзои оилаи ӯ, ки якҷоя бо нафақагир зиндагӣ мекард пардохт карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1705).

Дар сурати мавҷуд набудани аъзои оила, ки бо нафақагир якҷоя зиндагӣ мекарданд, маблағи пардохтанашудаи нафақа ба мерос гузаронида мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 49. Боздошти нафақа

1. Нафақа метавонад дар асоси санадҳои судӣ (дар қисмати ситонидани молу мулк), муқаррароти идораҳои нотариалӣ ва дигар қарорҳое, ки мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби барои иҷрои қарорҳои суд муқарраргардида ба иҷро мерасанд, боздошта шавад.

2. Андозаи боздошти нафақа аз маблағи ба нафақахӯр барои пардохт ҳисобкардашуда, ҳисоб карда мешавад.

3. Барои таъмини аъзои оила (алиментҳо), ҷуброни зарари ба молу мулки ташкилоту корхонаҳо, маъюб кардан ё дигар хел осеб расонидан ба саломатӣ, инчунин бо сабаби фавти саробон, дар ҳолатҳои пешбиникардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои бозгардонидани маблағи зиёдгирифта на бештар аз 50 фоизи нафақа боздошт шуда метавонад.

4. Дар тамоми ҳолатҳои боздошти нафақа барои нафақахӯрон на камтар аз 50 фоизи нафақаашон мононда мешавад.

5.Хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 50. Тартиби пардохти нафақаи шахсоне, ки ба берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон барои истиқомати доимӣ кӯчидаанд

1. Нафақаи тибқи Қонуни мазкур таъингардида ба шахсоне, ки ҷои зисти доимиашонро берун аз Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб мекунанд, новобаста ба нигоҳ доштан ё тағйир додани шаҳрвандӣ бо тартиби зерин пардохт карда мешавад:

- ба шахсоне, ки нафақаи давлатӣ барояшон дар асоси Қонуни мазкур таъин шуда бошад, он дар асоси хабарнома дар бораи кӯч бастани шахс аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон якбора барои шаш моҳи оянда пардохта, баъди он қатъ карда мешавад;

- ба шахсоне, ки нафақаи суғуртавӣ мегиранд, пардохти нафақаи онҳо ба андозаи қисмҳои суғуртавӣ ва захиравии он дар ҷои истиқомати нав давом меёбад. Дар ин маврид хароҷоти интиқоли маблағи нафақа аз ҳисоби гирандагони нафақа аст. Тартиби ба хориҷа интиқол додани маблағи нафақаро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909).

2. Агар тибқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф намудааст, дар хориҷа қоидаҳои дигари пардохти нафақа пешбинӣ гардида бошанд, қоидаҳои муқарраргардидаи ин санадҳо мавриди амал қарор мегиранд.

Моддаи 51. Индексатсияи сармояи шартии нафақавӣ ва нафақаҳо

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

1. Сармояи шартии нафақавӣ, ки дар суратҳисоби инфиродии шахси суғурташуда инъикос ёфтааст, ҳар сол бо тартиби зерин индексатсия карда мешавад:

- барои давраи аз 1 январи соли 1999 то 1 январи соли 2013мутобиқи сатҳи афзоиши солонаи музди миёнаи моҳонаи меҳнат дар ҷумҳурӣ, ки аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба омор муайян гардидааст;

- барои давраи пас аз 1 январи соли 2013 - мутобиқи сатҳи солонаи индекси нархҳои истеъмолӣ, ки аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба омор муайян карда мешавад.

Сармояи шартии нафақавӣ, ки мувофиқи моддаи 58 Қонуни мазкур барои давраи фаъолияти меҳнатӣ то 1 январи соли 1999 муайян карда шуда, ба ҳолати 1 январи соли 2013 дар суратҳисоби инфиродии шахси суғурташуда инъикос ёфтааст, шурӯъ аз 1 январи соли 2014 ҳар сол индексатсия карда мешавад.

2. Нафақаи суғуртавӣ ҳар сол на камтар аз як маротиба мутобиқи сатҳи индекси нархҳои истеъмолӣ, ки аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба омор муайян мегардад, индексатсия карда мешавад.

3. Тартиби индексатсияи нафақаҳо ва сармояи шартии нафақавӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 51. Индексатсияи нафақа

1. Нафақа дар ҳолатҳои зерин индексатсия карда мешавад:

- баланд бардоштани андозаи нафақаи таъингардида мутаносибан бо индекси афзоиши нархҳо ва ё музди меҳнат тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- бозҳисобии андозаи сармояи нафақавии шартӣ;

- баланд бардоштани андозаи муқарраргардидаи нафақаи заминавӣ.

2. Тартиби индексатсияи нафақаро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

БОБИ 5. НАМУДҲОИ ДИГАРИ ТАЪМИНОТИ НАФАҚАВӢ

Моддаи 52. Таъминоти ғайридавлатии нафақавӣ

Дар баробари суғуртаи ҳатмии давлатӣ шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ба таъминоти ғайридавлатии нафақавӣ ҳуқуқ доранд.

Тартиби амали кардани таъминоти ғайридавлатии нафақавӣ, ташкили фондҳои ғайридавлатии нафақа ва пардохтҳои нафақавӣ аз ин фондҳоро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим менамояд.

Моддаи 53.Таъминоти нафақавии касбӣ

(Қонуни ҶТ аз 25.03.2011 № 708)

1. Бо мақсади таъминоти нафақавии касбии шахсоне, ки рӯзи пурраи корӣ ба корҳои зеризаминӣ, корҳои дорои шароити махсусан зарарнок ва махсусан вазнин, зарарноку вазнин, инчунин ба корҳои дорои шароити махсуси меҳнат машғул мебошанд, корфармо ӯҳдадор аст, ки дар давраи иҷрои чунин корҳо пардохти саҳмҳоро барои суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ то таъини нафақаи касбӣ таъмин намояд. Шартҳо ва тартиби суғуртаи ҳатмии нафақавии касбиро Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи суғуртаи ҳатмии нафақавии касбӣ" муайян менамояд (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1705).

2. Тартиби таъминоти нафақавии касбӣ ва таъини нафақаҳои касбӣ, рӯйхати истеҳсолот, корҳо, касбҳо, вазифаҳо ва нишондиҳандаҳои корҳои зеризаминӣ, корҳои дорои шароити махсусан зарарнок ва махсусан вазнин, зарарноку вазнин, инчунин номгӯи корҳо ва касбҳои дорои шароити махсуси меҳнатро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд (Қонуни ҶТ аз 25.03.2011 № 708).

БОБИ 6. ҚИСМИ ЗАХИРАВИИ НАФАҚАИ СУҒУРТАВӢ

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

Моддаи 54. Пардохти қисми захиравии нафақаи суғуртавӣ

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

1. Қисми захиравии нафақаи суғуртавӣ аз ҳисоби саҳмҳои андӯхтшудаи нафақавии шахсоне, ки дар қисми махсуси суратҳисоби инфиродиашон маблағ доранд, ҳангоми расидан ба синни нафақавии дар моддаи 13 Қонуни мазкур пешбинишуда муқаррар карда мешавад. Асосҳои ҳуқуқии муносибатҳои марбути ташаккулёбӣ, ҷудо кардани маблағ барои андӯхти нафақавии ҷиҳати ҷудо кардани маблағ барои қисми андӯхтии нафақаҳои суғуртавӣ, инчунин ҳуқуқ, вазифа ва масъулияти субъектҳо, иштирокчиёни ин муносибатҳоро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар мекунад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

2. Маблағи қисми захиравии нафақаҳои суғуртавӣ бо роҳи тақсими маблағи умумии андӯхтҳои нафақавӣ, бо назардошти даромадҳо аз ҳисоби сармоягузории онҳо, ба миқдори моҳҳои давраи эҳтимолии пардохти нафақа ҳисоб карда мешавад.

Дар сурате, ки андозаи андӯхтҳои нафақавӣ аз маблағи даҳкаратаи андозаи нафақаи заминавии муқарраргардида кам бошад, қисми захиравии нафақаи суғуртавӣ ҳамчун пардохти якдафъаина муқаррар карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

3. Андозаи қисми андӯхти ҳармоҳаи нафақаи суғуртавӣ бо роҳи тақсими сармояи нафақавӣ, ки дар қисми махсуси суратҳисоби инфиродии шахси суғурташуда ташаккул ёфтааст, ба давраи пардохти эҳтимолии пас аз ба нафақа баромадан, ки қисми 4 моддаи 22 Қонуни мазкур муайян менамояд, муқаррар мегардад. (ҚҶТ аз 23.12.2021с., №1840)

4. Тартиби ҳисоб ва пардохт аз маблағҳои андӯхти нафақавиро ба шахсони суғурташуда Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад. (ҚҶТ аз 23.12.2021с., №1840)

Моддаи 55. хориҷ карда шуд

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

Моддаи 56. Ҳуқуқи моликият ба андӯхтҳои нафақавӣ

1. Давлат ба шахсони суғурташуда ҳуқуқи моликиятро ба маблағи дар қисми махсуси суратҳисоби шахсии инфиродӣ дар шакли андӯхти нафақавӣ мавҷуда кафолат медиҳад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

2. Муассисаи суғурта вазифадор аст, ки кафолати ҳифз ва ҳимоя кардани маблағи андӯхти нафақавии ба он амонатдодаро аз беқурбшавӣ (таваррум) ва зиёдкунӣ (индексатсия) таъмин намояд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 57. Шахсоне, ки ба қисми захиравии нафақаи суғуртавӣ ҳуқуқ доранд

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

1. Шарти асосие, ки ҳуқуқи шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба қисми захиравии нафақа муайян мекунад, пардохти саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавӣ мебошад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200).

2. Шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванде, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти меҳнатӣ ва соҳибкориро анҷом медиҳанд, дар сурати риоя кардани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар баробари шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қисми захиравии нафақа ҳуқуқ доранд.

БОБИ 7. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 58. Бадалкунии (конвертатсияи) ҳуқуқҳои шахсони суғурташуда ба сармояи шартии нафақавӣ

(Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200)

1. Ҳуқуқҳои нафақавии дар натиҷаи фаъолияти меҳнатии то соли 1999 бадастовардаи шаҳрвандон бояд таҳти аз нав арзёбии пулӣ ва бадалкунӣ ба сармояи шартии нафақавӣ қарор гиранд. Дар ин маврид, барои ҳар моҳи пурраи собиқаи кории то 1 январи соли 1999, ки мувофиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи таъмини нафақаи шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон" муайян карда шудааст, сармояи шартии нафақавӣ ба андозаи 120 сомонӣ муқаррар гардида дар қисми умумии суратҳисоби инфиродии шахси суғурташуда ба ҳолати 1 январи соли 2013 нишон дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200, аз 04.07.2020 № 1705).

2. Собиқаи кории то 1 январи соли 1999, ки барои он дар натиҷаи бо пул арзёбӣ гардиданаш сармояи шартии нафақавӣ гузаронида шудааст, ҳангоми муайян намудани ҳуқуқ ба нафақаи суғуртавӣ ҳамчун собиқаи суғуртавӣ ҳисоб карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

3. Қоидаҳои конвертатсияи (бадалкунии) ҳуқуқҳои нафақавии шахсони суғурташуда ба сармояи шартии нафақавӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

3,4,5 хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200) .

Моддаи 59. Қоидаҳои гузариш ва тартиби муаяйн намудани андозаи сармояи шартии нафақавӣ

1. Бо мақсади таъмини баҳисобгирии пурраи ҳуқуқҳои нафақавии шахсони суғурташуда, муассисаи суғурта (мақоми ваколатдори давлатӣ) вазифадор аст, ки андозаи сармояи шартии нафақавии ҳар як шахси воқеии дар низоми суғуртаи иҷтимоӣ ва нафақавӣ суғурташударо то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур муайян намояд.

2. Сармояи шартии нафақавӣ барои ҳисоб кардани қисми суғуртавии нафақаи суғуртавӣ барои давраи аз 1 январи соли 1999 то 1 январи соли 2017 дар асоси маълумоти дар мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъминоти нафақа мавҷудбуда дар бораи музди меҳнати (даромади) шахси суғурташуда, ки аз рӯи он саҳмҳои суғуртаи ҳатмии нафақавӣ пардохт карда шудаанд, муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

3. Дар ҳолати пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳои эътимоднок дар бораи мавҷудияти собиқаи суғуртавӣ дар давраи берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон будан ва пардохти саҳмҳои суғуртавӣ ба муассисаҳои дахлдори давлатии мамлакати будубош, ки ба масъалаҳои суғуртаи иҷтимоӣ (нафақавӣ) сарукор доранд, давраҳои номбаргардида ба собиқаи суғуртавӣ дохил карда мешаванд, ба шарте, ки байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мамлакати будубош қарордоди тарафайн, дар бораи баҳисобгирии собиқаи суғуртавии давраи фаъолияти муваққатӣ дар ин давлат, ба имзо расида бошад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 909, аз 18.03.2015 № 1200).

4. Дар давраи то 1 январи соли 2017 ба шахсони зерин, ки дар низоми суғуртаи ҳатмии нафақавӣ ба қайд гирифта шудаанд, таъминоти нафақа аз рӯи синну сол дар асоси муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи таъмини нафақаи шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон" амалӣ карда мешавад:

- ба мардҳое, ки то 1 январи соли 1954 ва занҳое, ки то 1 январи соли 1959 таваллуд шудаанд;

- ба мардҳое, ки то 1 январи соли 1959 ва занҳое, ки то 1 январи соли 1964 таваллуд шудаанд ва дар ноҳияи Мурғоби Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон кор кардаанд;

- ба мардҳое, ки то 1 январи соли 1964 ва занҳое, ки то 1 январи соли 1969 таваллуд шудаанд ва дар ноҳияи Мурғоби Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон кор кардаанд ва ба таври доимӣ истиқомат мекунанд;

- шахсоне, ки бо сабаби фаъолият дар корҳои дорои шароити махсуси меҳнат ба нафақаҳои имтиёзнок аз рӯи синну сол ва барои хизмати дарозмӯҳлат ҳуқуқ пайдо кардаанд;

- нафақагироне, ки ба онҳо дар асоси муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи таъмини нафақаи шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон" нафақа таъин гардида, барои бозҳисобии нафақа аз музди меҳнати баландтар ё гузаштан ба нафақа аз рӯи синну сол муроҷиат кардаанд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

5. Нафақа аз руи асосҳои (намудҳои) дигар мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи нафақаҳои суғуртавӣ ва давлатӣ" аз лаҳзаи мавриди амал қарор дода шуданаш таъин карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

6. Ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки баъди 1 январи соли 1954 (мардҳо) ва баъди 1 январи соли 1959 (занҳо) таваллуд ёфтаанд, тамоми намудҳои нафақа тибқи Қонуни мазкур таъин карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 25.03.2011 № 708).

7. хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 60. Нигоҳ доштани андозаи нафақаҳои қаблан таъингардида

1. Андозаи нафақаи меҳнатии шаҳрвандоне, ки тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи таъмини нафақаи шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон" таъин гардидаанд, нигоҳ дошта мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

2. Андозаи нафақаи муқаррарнамудаи қисми 1 моддаи мазкур мутобиқи моддаи 51 Қонуни мазкур индексатсия карда мешавад.

Моддаи 61. Ҷавобгарӣ барои вайрон намудани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон намудани меъёрҳои мақаррароти Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд (Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 № 1200).

Моддаи 62. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур аз 1 январи соли 2013 мавриди амал қарор дода шавад (Қонуни ҶТ аз 25.03.2011 № 708) .

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш.Душанбе,

12 январи соли 2010 № 595

СЕМИНАРИ ОМӮЗИШӢ ВОБАСТА БА ШАРҲИ ҚОНУНИ КОНСТИТУТСИОНИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН «ДАР БОРАИ ИНТИХОБОТИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН»

2 сентябри соли 2020 дар толори Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо иштироки намояндагони Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Комиссияи марказии интихобот ва райъпурсии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо иштироки 150 нафар волонтёрон вобаста ба шарҳи Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи интихоботи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон” семинари омӯзишӣ баргузор гардид.

Баҳодиҳии муҳтаво:

Ҳоло баҳо надорад

Бештар оида ба СЕМИНАРИ ОМӮЗИШӢ ВОБАСТА БА ШАРҲИ ҚОНУНИ КОНСТИТУТСИОНИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН «ДАР БОРАИ ИНТИХОБОТИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН»

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ИДОРАКУНИИ МОЛИЯВӢ ВА НАЗОРАТИ ДОХИЛӢ ДАР БАХШИ ДАВЛАТӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

626

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

21.06.2010

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ

ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ИДОРАКУНИИ МОЛИЯВӢ ВА НАЗОРАТИ

ДОХИЛӢ ДАР БАХШИ ДАВЛАТӢ

Қонуни мазкур асосҳои ташкили ва ҳуқуқии низоми идоракунии молиявӣ ва назорати дохилиро дар бахши давлатӣ ва ташкилотҳое, ки аз Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағгузорӣ мешаванд (минбаъд - ташкилотҳои бахши давлати), муқаррар менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- идоракунии молиявӣ - маҷмӯи ӯхдадориҳои идоракунӣ дойр ба иҷрои вазифаҳое, ки ба зиммаи тақсимкунандаи асосӣ, тақсимкунанда ва маблағгирандаи давлатие, ки бо мақсади таъмини риояи талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ки ба истифодаи самараноку натиҷабахши маблагҳои мавҷуда вогузошта шудаанд;

- идоракунии устувори молиявӣ - маҷмӯи қарорҳо, тадбирҳо ва чорабиниҳое, ки ба истифодаи маблағҳои мавҷуда тибқи конунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ба таври сарфакоронаю самаранок ва натиҷабахш идора намудани онҳо равона шудаанд;

- назорати дохилӣ - тамоми низоми назорати молиявӣ ва воситаҳои дигари назорат дар ташкилоти бахши давлатӣ бо назардошти сохтори ташкилӣ, усулҳо, тартиб ва аудити дохилй, ки аз тарафи роҳбарият бо мақсади мусоидат ба фаъолияти қонунию самаранок ва натиҷабахш, инчунин барои ноил гардидан ба мақсадҳои ташкилот, созмон дода шудаанд;

- низоми назорати дохилӣ - низоми чораҳо ва расмиёти иҷрои онҳо, ки аз тарафи роҳбарияти ташкилоти бахши давлати барои ноил гардидан ба идоракунии натиҷабахш, сарфакорона ва самараноки маблагҳои давлатӣ анҷом дода мешаванд, бо назардошти баҳисобгирии муҳосибавй, ҳисоботи молиявй, риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, таъмини нигоҳдории дороиҳо, пешгирй ка ошкор намудани амалҳои гайриқонунӣ, саҳеҳию дурустӣ ва мувофиқати ҳисоботи молиявию идоракунй, иттилоот, инчунин таҳия намудани онҳо;

- ҳисоботи солона оид ба назорати дохилй дар бахши давлатй — ҳисоботи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки иттилоот дар бораи ҳолати идоракунии молиявй ва назорат дар ташкилотҳои бахши давлатиро дар бар мегирад.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи идоракунии молиявӣ ва назорати дохилй дар бахши давлатӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи идоракунии молиявй ва назорати дохилй дар бахши давлатӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадхои меъёрии. ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Ташкил намудани низоми назорати дохилй дар бахши давлатй

1. Ташкил намудани низоми назорати дохилй дар ташкилотҳои бахши давлатй ӯҳдадории роҳбари ташкилот буда, барои анҷом додани идоракунии молиявй дар ҳамаи сохторҳо, барномаҳо, намуди фаъолият ва амалиёт, рохбарии онҳо мувофиқи принсипҳои қонуният, идоракунии устувори молиявй ва шаффофият равона карда мешавад.

2. Низоми назорати дохилй дар ташкилотҳои бахши давлатй барои ноил гардидан ба мақсаддои зерин ташкил карда мешавад:

- дурустй ва мукаммалии иттилооти молиявй ва идоракунй;

- фаъолияти натиҷабахшу сарфакорона ва самараноки мақомоти давлатӣ ва ташкилотхои бахши давлатй;

- нигоҳдории дороиҳо;

- риоя намудани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

БОБИ 2. МАҚОМОТИ ВАКОЛАТДОРИ ДАВЛАТӢ ДАР СОҲАИИДОРАКУНИИ МОЛИЯВЙ ВА НАЗОРАТИ ДОХИЛЙ ДАР БАХШИ ДАВЛАТИ

Моддаи 4. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи идоракунии молиявй ва назорати дохилй дар ташкилотҳои бахши давлатӣ

1. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи идоракунии молиявй ва назорати дохилй дар ташкилотҳои бахши давлатӣ Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

2. Бо мақсади мутобиқсозй ва ҳамоҳангсозии идоракунии молиявй ва назорати дохилй дар ташкилотхои бахши давлатй, мақоми ваколатдори давлатӣ корҳои зеринро анҷом медщад:

- сиё'сати назорати дохилии молиявиро тибқи меъёрҳои байналмилалй ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва амалй менамояд;

- ҳар сол оид ба фаъолияти ҳамаи воҳқ ,ои сохтори аудити дохилии мақомоти давлатй ва ташкилотҳои бахши давлатй хулосаи таҳлилй медиҳад;

- барои гузаронидани мушоҳидаи идоракунии молиявӣ ва назорат фармонҳо интишор менамояд, ки иҷрои он дар ҳамаи мақомоти давлатй ва ташкилотхои бахши давлатй ҳатмӣ мебошад;

- ҳисоботи солонаро оид ба ҳолати назорати дохилй дар ташкилотҳои бахши давлатй ҳар сол то 1 май ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод мекунад;

- барои такмили ихтисос ва бозомӯзии мутахассисони мақомоти молия доир ба масъалаҳои идоракунии молияви ва назорати дохилй дар ташкилотҳои бахши давлатй мусоидат менамояд, инчунин ҳамоҳангсозии корҳоро дар ин соҳа анҷом медиҳад;

- ваколатҳои дигареро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, амалӣ менамояд.

БОБИ 3. ҲИСОБОТ ВА МАСЪУЛИЯТИ ВДОРАКУНЙ

Моддаи 5. Ҳисоботи идоракунй дар ташкилотҳои бахши давлатй

1. Ҳисоботи идоракунй - ин вазифаи роҳбари ташкилоти бахши давлатй доир ба пешниҳод намудани иттилоот оид ба риояи талаботи идораи устувори молияви мебошад, ки ба мақомоти болой ва ваколатдори давлатй пешниҳод менамояд, ки дар асоси маълумоти аник ва натиҷаҳои таҳлили низоми назорати дохилй тартиб дода шудааст.

2. Риояи талабот оид ба ташкил намудани хисоботи идоракунй барои шаффофият, муқоисаи маълумот дар бораи ҳолати молиявии ташкилотҳои бахши давлатй, инчунин даромаду харочоти онҳо, ки барои истифодабарандагони ин ҳисобот зарур аст, хизмат менамояд.

Моддаи 6. Пешниҳод намудани хисобот

1. Роҳбарони аввали ташкилотҳои бахши давлатй на дертар аз 1 апрели соли равон ба Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон хисоботи худро бо фарогирии иттилоот оид ба фаъолият, мувофиқат, самараноки ва натиҷабахшии низоми идоракунии молияви ва назорати дохилй дар соли сипаришуда пешниход менамоянд.

2. Шакл ва тартиби пешниҳоди чунин ҳисобот дар дастурхои методии мақомоти ваколатдори давлатй муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 7. Вазифаҳои роҳбари аввали ташкилотҳои бахши давлатй ва ташкилотҳои дигаре, ки ба низоми сохавии идоракунй шомиланд

Вазифаҳои роҳбарони аввали ташкилотҳои бахши давлатй ва ташкилотхои дигаре, ки ба низоми сохавии идоракунй шомиланд, аз инҳо иборатанд:

- муайян намудани мақсаду вазифаҳои ташкилотҳое, ки ба онҳо рохбарй менамоянд, таҳия ва иҷрои накшаҳои дарозмуддат (нақшаҳои

стратеги, лақшаҳои фаъолият ва барномаҳое, ки ба амали намудани мақсадҳо ва иҷрои вазифаҳо равона гардидаанд;

- мушаххаскунию баҳодиҳй ва идора намудани таваккале, ки ба амалй гардондани мақсаду вазифаҳои ташкилот таҳдид менамояд;

-банақшагирӣ, идоракунй ва баҳисобгирии маблағҳои давлатй бо мақсади расидан ба ҳадаф ва вазифаҳои ташкилот;

- риояи принсипҳои қонуният, устувории идоракунй ва шаффофияти истифодаи маблағҳои давлатй, инчунин идора ва харҷ намудани онҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- роҳбарии самараноки кормандон ва ба сатҳи зарурй бардоштани маҳорати касбии онҳо;

- таъмини нигоҳдории дороиҳо ва иттилоот, инчунин ҳифзи боэътимоди онҳо аз гумшавй ва дастрасии ғайриконунй ба иттилоот ва дороихо;

-ташкил намудани сохтори маъмурии *муносиб барои самаранок анҷом додани вазифаҳо;

- тақсими соҳаҳои масъулият дар раванди қабули қарорҳо, назорат ва анҷом додани фаъолият;

- таъмини хисоботи пурраго саҳеҳ, дақиқу саривақтй аз анҷом додани ҳама гуна амалиёт;

- мушоҳида ва таҷдиди системаи идоракунии молияви ва назорати қабули чораҳое, ки барои такмил додани он равона шудаанд, аз руи тавсияхои аудити дохилй ва дигар санҷишҳо;

- ҳуччатикунонии ҳама амалиёт ва корҳо, инчунин таъмини имконияти назорати раванди онҳо дар ташкилот;

- ҷорй намудани расмиёти зиддикоррупсионй;

- ҳисоботдиҳй ва дар ҳуччатҳо инъикос намудани ҳолати низоми идоракунии молияви ва назорат.

БОБИ 4. УНСУРҲОИ ИДОРАКУНИИ МО^ХИЯВЙ ВА НАЗОРАТИ ДОХИЛИ ДАР БАХШИ ДАВЛАТЙ

Моддаи 8. Муайянкунии унсурхои идоракунии молияви ва

назорати дохилӣ дар бахши давлатй

1. Низоми идоракунии молияви ва назорати дохилй дар бахши давлатй бо истифодаи унсурҳои зерин муайян карда мешавад:

- муҳити назорати;

- идоракунии таваккал;

- амалй намудани чорабиниҳои гуногун№назорати дохилӣ;

- иттилоот ва коммуникатсия;

- мониторинг.

2. Роҳбарони ташкилотхои бахши давлатй вобаста ба хусусиятҳои ҷойдошта, ташкил, амалиёт ва инкишофи унсурҳои идоракунии молияви ва назоратро таъмин менамоянд.)

Моддаи 9. Муҳити назорати

1. Муҳити назорати - чорабиниҳои гуногуни назорат дар дохили низоми соҳавии ташкилотҳои бахши давлатӣ мебошад, ки тақсими вазифаҳо, зинабандии мақомот ва қоидаҳои дақиқи иҷрои корҳо, инчунин низоми мураттаб сохтану тартиби пешниҳод намудани ҳисоботи хизматиро таъмин менамояд.

2. Муҳити назорати аз масъалаҳои зерин иборат аст:

- одоби корбарии роҳбарият ва кормандони ташкилот;

- усули идоракунии фаъолият;

- сохтори ташкилие, ки тақсими ӯхдадориҳо, соҳаи масъулият ва принсипҳои тартиб додани' ҳисобот оид ба иҷрои корҳоро таъмин менамояд;

- сиёсату таҷриба дар соҳаи идора намудани кормандон;

- салоҳиятнокии кормандон.

Моддаи 10. Идоракунии имконпазирии таваккал

1. Идоракунии таваккал аз мушаххаскунию баҳодиҳӣ ва назорати рафти ҳодисаҳо ва ҳояатҳои имконпазире иборат мебошад, ки ба амалй гардидани мақсадҳои ташкилот таъсири манфй мерасонанд.

2. Рохбарони ташкилотҳои бахши давлатй бояд барномаи идоракунии таваккалро тасдик намоянд, ки он дар муддати 3 сол як бор тачдиди назар карда мешавад.

3. Маҷмуи чораҳои назоратие, ки ба пешгирии таваккал равона гардидаанд, ҳар сол бояд мавриди таҳлил қарор дода шавад.

Моддаи 11. Амалй намудани чорахои назорати

1. Роҳбарони ташкилотҳои бахши давлатй маҷмӯи чораҳои назоратиеро муқаррар ва амалй менамоянд, ки аз тасдиқи қоидаҳои фаъолияти соҳавй ва молияви, тафтиш ва пешниҳоди ҳисобот, тартиб додани ҳуҷҷатҳо оид ба анҷоми амалиёти молиявӣ ва амалҳои дигари ба фаъолияти хоҷагиву молиявӣ алоқаманд мебошанд.

2. Чорабиниҳои назорати дар шаклҳои зерин амалй карда мешаванд:

- назорати пешакии амалиёти молияви аз тарафи сармуҳосиб;

- назорати ҷории амалиёти ҳисоббаробаркунӣ дар дохили ташкилот ва аз тарафи мақомоти хазинадорй;

- назорати минбаъда аз тарафи мақомоти ваколатдори давлатй.

3. Амалигардонии чораҳои назорати бояд ба хусусияти таваккали амалиёти молияви мувофиқ бошад.

Моддаи 12. Ваколагхои назоратии роҳбари аввали ташкилоти бахши давлатй

1. Ваколатҳои назоратии роҳбари аввали ташкилоти бахши давлатй аз инҳо иборатанд:

- расмиёти додани иҷозат ва тасдиқ;

- тақсими уҳдадориҳо бояд тавре гузарад, ки як хизматчи ҳамзамон барои тасдиқ, иҷро, пешниҳоди ҳисобот ва назорат барои иҷрои кор ҷавобгар набошад;

- расмиёти имзои дунафара, ки имкон намедиҳад амалиёти молияви ва ё пардохт бе имзои роҳбари ташкилоти бахши давлатй ва корманди масъули сабти муҳосибот анчом ёбанд;

- ҳуқуқ ба дастрасии дороиҳо ва иттилоот;

- назорати пешакии асоснокии муомилоти банақшагирифташуда, ки метавонад корманди махсус ваколатдоршуда ё шахси дигари аз ҷониби роҳбари ташкилот таъиншуда онро амалй намояд;

- муқаррар намудани тартиб барои мураттаб сохтани ҳисоботи саривақтии пурраю дуруст ва дақик оид ба анҷоми ҳамаи амалиёт;

- тафтиш ва пешниҳоди ҳисобот дар бораи амалҳои анчомёфта; - баҳодихии самаранокӣ ва натиҷабахшии амалиёт;

- расмиёти мониторинг;

- қоидаҳои идораи захираи кадрҳо;

- қоидаҳои тартиб додани ҳуҷҷатҳо оид ба анҷоми ҳамаи амалиёт ва намудҳои фаъолияте, ки ба фаъолияти ташкилот алоқаманд мебошанд.

2. Шартҳо ва тартиби назорати пешакй аз тарафи роҳбари ташкилоти бахши давлатй тибқи дастурҳои методии мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда мешаванд.

Моддаи 13. Иттилоот ва коммуникатсия

Роҳбарони аввали ташкилотҳои бахши давлатй фаъолияти зарурии бахши иттилоотии низоми идоракунии молиявиро бо роҳҳои зерин таъмин менамоянд:

- мушаххас, чамъ ва паҳн намудани маълумоти саҳех тибқи шакл ва мӯҳлатҳои дахлдор, ки ба ҳар шахси мансабдор имкон медиҳад масъулияти муайянеро ба зиммаи худ гирад;

- самаранокии уфуқй ва амудии иерархи дар ташкилот, ки ба шахсони мансабдор барои ба таври дахлдор иҷро намудани ӯҳдадориҳояшон имконият медиҳад;

- рушди низоми муносиби иттилоотии идоракунии ташкилот, ки барои ирсоли фармоишу нишондодҳои дақиқу возеҳ ба кормандон ва зерсохторҳо, ки ба фаъолияту масъулияти онхо дар доираи назорату идора намудани молия алоқаманд мебошанд;

- чорй намудани низоми ҳучҷатгузорӣ ва гардиши ҳуччатхо, ки қоидаҳои таҳия намудан, ба расмият даровардан, ирсол, истифода намудан ва ба бойгонй супоридани онҳо;

- ҳуччатикунонии ҳамаи амалиёт, раванд ва транзаксияҳо бо максади таъмини нақшаи муайян барои кори аудиторй, ки имконияти таҳқиқ ва пешбурди мушоҳидаро фароҳам меорад;

- ташкил додани низоми самараноки таҳияи саривақтии ҳисобот, оид ба дараҷа ва мӯҳлати таҳияи ҳисобот, намудҳои ҳисобот ва маърӯзаҳое, ки ба баррасии роҳбарият пешниҳод карда мешаванд, шаклимаърӯзаҳо дар ҳолати ошкор намудани хатоҳо, .изоми нодурусти фаъолият, суиистеъмол, қаллобй ва ғайриқонунй аз худ кардани маблағхо.

Моддаи 14. Мониторинг

1. Дар ҳамаи ташкилотҳои бахши давлатӣ ба таври ҳатмӣ низоми муосири мониторинга идоракунии молиявй ва назорат ҷорй карда мешавад, ки арзёбии муносибии фаъолияти он ва дар ҳолати тағйир ёфтани шароит азнавсозии низоми идораро таъмин менамояд.

2. Мониторинг бояд дар асоси назорати фаврии шахсии роҳбари ташкилоти бахши давлатй, худбаҳодиҳии роҳбар ва натиҷаҳои аудити дохилӣ амалӣ карда шавад.

БОБИ 5. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВЙ

Моддаи 15. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки муқаррароти Қонуни мазкурро риоя намекунанд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарй кашида мешаванд.

Моддаи 16. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикисто Эмомали Раҳмон

ш.Душанбе, 21 июли соли 2010

№ 626

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ПАРКИ ТЕХНОЛОГӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

word

pdf

zip

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

629

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

21.06.2010

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ПАРКИ ТЕХНОЛОГӢ

(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2010)

Қонуни мазкур асосҳои ташкилию ҳуқуқии фаъолияти Парки технологиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба танзим дароварда, вазифа ва самтҳои асосии фаъолияти онро муайян менамояд ва барои дар истеҳсолот ҷорӣ намудани натиҷаи таҳқиқоти илмӣ, технологӣ ва инноватсионӣ нигаронида шудааст.

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- барнома ва лоиҳаи инноватсионӣ - маҳсули нерӯи зеҳнии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки дорои ғояҳои нав буда, бо мақсади татбиқу рушди илм ва ҷорӣ намудани технологияи муосир таҳия мегарданд;

- парки технологӣ - шахси ҳуқуқӣ ё консорсиум, ки ба маҷмӯи ягонаи моддию техникӣ ҳуқуқи соҳибмулкӣ дорад ва фаъолияти асосии он пешниҳод ва иҷрои корҳо ва хизматрасонӣ буда, барои амалӣ намудани лоиҳаҳои инноватсионӣ ва инвеститсионӣ заруранд;

- бизнес-инкубатор - шахси ҳуқуқӣ, ки барои дастгирии субъектҳои хурди соҳибкорӣ дар марҳилаи ташакулли рушди онҳо бо роҳи пешниҳод намудани биноҳои истеҳсолӣ, таҷҳизот, хизматрасонии ташкилӣ, ҳуқуқӣ, молиявӣ, машваратӣ ва иттилоотӣ ташкил карда мешавад;

- инфрасохтори Парки технологӣ - маҷмӯи биноҳои идоравӣ, иншооти истеҳсолӣ, муҳандисӣ, нақлиётӣ, коммуникатсионӣ ва иҷтимоии дар ҳудуди Парк ҷойгирбуда, ки аз он шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ истифода менамоянд;

- субъекти Парки технологӣ - шахси ҳуқуқӣ ва соҳибкори инфиродӣ, ки бо тартиби муқарраршуда ба феҳристи субъектҳои Парки технологӣ дохил карда шудааст ва дар ҳудуди Парки технологӣ фаъолияти инноватсионӣ-технологиро ба амал мебарорад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2010);

- феҳристи блокҳои муомилот (блокчейн) - пайдарпайии блокҳо бо маълумот оид ба амалиёте, ки дар низоми иттилоотии ғайримарказии тақсимшуда бо истифода аз усулҳои криптографии ҳифзи иттилоот дар асоси алгоритмҳои ба низоми мазкур воридшуда сохта шудаанд;

- тамғаи рақамӣ (токен) - сабт дар феҳристи блокҳои муомилот ва ё низоми дигари иттилоотии тақсимшуда, ки барои тасдиқи ҳуқуқи соҳиби тамғаи рақамӣ (токен) ба объектҳои ҳуқуқи маданӣ ва (ё) ҳамчун дороии рақамӣ истифода мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2010);

- натиҷаи ниҳоии таҳқиқоти илмӣ - натиҷаи таҳқиқоти илмие, ки онро дар истеҳсолот ҷорӣ намудан имконпазир аст.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Парки технологӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Парки технологӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2010).

Моддаи 3. Таъсис ва фаъолияти Парки технологӣ

1. Парки технологӣ (минбаъд - Парк) шахси ҳуқуқии ғайритиҷоратӣ (ба истиснои парки технологии маҳсулоти барномавӣ ва технологияҳои иттилоотӣ (IT Park)" (минбаъд - парки технологии маҳсулоти барномавӣ ва технологияҳои иттилоотӣ) буда, ҳамчун муассиса дар ҳудуди махсус таъсис дода мешавад, ки бо мақсади рушди илм ва истифодаи самараноки технологияи аълосифат барои қонеъ гардонидани талаботи истеҳсолот дар истифодаи технологияҳои навтарин ва татбиқи лоиҳаҳои иноватсионӣ ва инвеститсионӣ фаъолият менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2010).

2. Дар ҳудуди Парк ташкилотҳои илмию таҳқиқотӣ, бюроҳои лоиҳакашию конструкторӣ, биноҳои истеҳсолӣ, муассисаҳои таълимӣ, ҳамчунин биноҳои хизматрасонӣ фаъолият менамоянд, ки онҳо ба мақсади истифода аз технологияи аълосифат ва амалӣ гардонидани барнома ва лоиҳаҳои инноватсионӣ муттаҳид карда мешаванд.

3. Парк метавонад аз ҷониби шахсони воқеию ҳуқуқӣ, як ё якчанд муассисаҳои таълимӣ, илмию таҳқиқотӣ, ташкилотҳои саноатии давлатӣ ва ғайридавлатӣ таъсис дода шуда, барои амалӣ намудани мақсадҳои худ ҳамкориро байни онҳо ба роҳ монад.

4. Парки технологии маҳсулоти барномавӣ ва технологияҳои иттилоотӣ ҳамчун шахси ҳуқуқии тиҷоратӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис ёфта, бо мақсади рушди технологияҳои иттилоотӣ, мусоидат ба ташаккули низоми иқтисоди рақамӣ ва ҷалби шарикони рушд бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амал мекунад. Субъекти Парк, ки дар парки технологии маҳсулоти барномавӣ ва технологияҳои иттилоотӣ ба қайд гирифта шудааст, фаъолияти худро тибқи тартиби муқарраргардида дар ҳудуди парки технологии маҳсулоти барномавӣ ва технологияҳои иттилоотӣ ба амал мебарорад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2010).

5. Парк дар доираи Оинномаи худ, ки дар он вазъи ҳуқуқии Парк муайян гардидааст, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2010).

Моддаи 4. Шаклҳои Парк

1. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Парк дар шаклҳои зерин таъсис дода мешавад:

- Парки технологии маҳсулоти барномавӣ ва технологияҳои иттилоотӣ (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2010);

- Парки инноватсионию технологӣ;

- Парки илмӣ (ё Парки таҳқиқотӣ);

- Технополис;

- Инкубатори технологӣ (Бизнес-инкубатор).

2. Парки технологии маҳсулоти барномавӣ ва технологияҳои иттилоотӣ яке аз намудҳои парк мебошад, ки дар ҳудуди он таҳияи технологияҳои иттилоотию коммуникатсионӣ, истеҳсоли маҳсулоти барномавӣ ва намудҳои дигари фаъолият, ки дар самти технологияҳои иттилоотӣ ба истеҳсоли маҳсулот ва пешниҳоди хизматрасониҳои бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манънабуда машғуланд, анҷом дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2010).

3. Низомномаи парки технологии маҳсулоти барномавӣ ва технологияҳои иттилоотӣ бо дар назар доштани хусусияти фаъолияти он аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

4. Дар парки технологии маҳсулоти барномавӣ ва технологияҳои иттилоотӣ шароитҳо барои ҷорӣ намудани технологияи феҳристи блокҳои муомилот (блокчейн) ва низоми дигаре, ки ба принсипҳои тақсимшуда, ғайримарказонидашуда ва бехатарии амалиётҳои бо истифодаи онҳо анҷомдодашаванда асос ёфтаанд, ба истиснои фаъолияти истихроҷ (майнинг)-и тамғаи рақамӣ (токен), фароҳам оварда мешаванд.

5. Низомномаи парки технологии маҳсулоти барномавӣ ва технологияҳои иттилоотӣ метавонад ҳуқуқи шахсони ҳуқуқӣ ва воқеии хориҷӣ (ғайрирезидент)-ро барои ба даст овардан, соҳиб шудан, ихтиёрдорӣ намудан ва анҷом додани дигар амалиёти дахлдор бо тамғаи рақамӣ (токен) пешбинӣ намояд.

6. Амали қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи танзими асъор ва назорати асъор, бозори коғазҳои қиматнок, талабот оид ба иҷозатномадиҳии фаъолияти касбӣ ва биржавии коғазҳои қиматнок ва фаъолияти дигар, баҳисобгирии муҳосибӣ, талабот оид ба гирифтани иҷозати махсус (иҷозатнома) барои анҷом додани фаъолият оид ба ҳифзи техникӣ ва ё криптографии маълумот ё дигар ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ оид ба ҳифзи маълумот, тасдиқи мутобиқат, гузаштани экспертизаи давлатии таҷҳизоти техникӣ ва криптографии ҳифзи маълумот, истифодаи шабакаҳои иттилоотӣ, низом ва захираҳои қисмати миллии шабакаи компютерии ҷаҳонии Интернет, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷойгир карда шудаанд, бақайдгирии онҳо, инчунин меъёрҳои қонунгузории маданӣ нисбат ба субъектҳои парки технологии маҳсулоти барномавӣ ва технологияҳои иттилоотӣ бо дар назар доштани истисноҳои ҳатмӣ ва махсусияти истифодабарии феҳристи блокҳои муомилот (блокчейн) ва низоми дигари тақсимоти иттилоот бармеоянд ва дар Низомномаи парки технологии маҳсулоти барномавӣ ва технологияҳои иттилоотӣ пешбинӣ карда шудаанд, амалӣ мегардад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2010)

7. Парки инноватсионию технологӣ яке аз намудҳои Парк буда, барои дар истеҳсолот ҷорӣ намудани технологияи аълосифат ва рушди муассисаҳои истеҳсолии инноватсионии хурд ва миёна хидмат менамояд.

8. Парки илмӣ (ё Парки таҳқиқотӣ) яке аз намудҳои Парк мебошад, ки илмро бо истеҳсолот якҷоя намуда, метавонад бо як ё якчанд муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ, илмию таҳқиқотӣ ё дар алоҳидагӣ барои рушди истеҳсолот фаъолият намояд. Дар муқоиса бо дигар намудҳои Парк, ба он бо мақсади гузаронидани таҳқиқотҳои зиёди илмталаб кадрҳои баландихтисос ҷалб карда мешаванд.

9. Технополис - ҳудуде мебошад, ки дар он муассисаҳои инноватсионии хурд ва миёнаи ташкилотҳои истеҳсолӣ, муассисаҳои илмию истеҳсолӣ, таҳсилоти олии касбӣ, илмию таҳқиқотӣ ва ё дар алоҳидагӣ таъсис ёфта, фаъолият менамоянд.

10. Инкубатори технологӣ (бизнес-инкубатор) муассисаест, ки аз тарафи давлат барои рушди тиҷорати хурду миёна маблағгузорӣ гардида, барои ба истеҳсолот ҷалб намудани технологияҳои инноватсионӣ нигаронида шудааст (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2010).

Моддаи 5. Мақсадҳои таъсиси Парк

Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Парк бо мақсадҳои зерин таъсис дода мешавад:

- рушди имкониятҳои илмию техникӣ ва технологию инноватсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- татбиқи барнома ва лоиҳаҳои инноватсионӣ;

- ташкил ва татбиқи барномаҳои инноватсионии давлатӣ ва ғайридавлатӣ;

- мусоидат ба инкишофи технологияҳои муосири илмталаб;

- таҳкими заминаи моддию техникӣ ва молиявии муассисаҳои таълимӣ, илмию таҳқиқотӣ, истеҳсолӣ ва дарёфти сармояи дохилию хориҷӣ барои рушди илм ва технология;

- муттаҳид сохтани нерӯи зеҳнӣ барои пешбурди таҳқиқоти илмӣ ва ҷорӣ намудани технологияи аълосифати муосир дар истеҳсолот;

- ҷалби донишҷӯён, аспирантҳо, магистрҳо, ҳайати профессорону омӯзгорон ва муҳаққиқони илмию таҳқиқотӣ барои ҳамгироии илм ва истеҳсолот;

- рушди корхонаҳо, муассисаҳо ва дигар ташкилотҳои хурду миёна;

- ташкили ҷойҳои нави корӣ;

- дар истеҳсолот ҷорӣ намудани дастовардҳои илмӣ, технологӣ ва инноватсионӣ;

- ҳамкории муассисаҳои илмӣ ва бизнеси инноватсионӣ.

Моддаи 6. Вазифаҳои асосии Парк

Вазифаҳои асосии Парк аз инҳо иборат мебошад:

- ҷорӣ намудани натиҷаҳои ниҳоии таҳқиқоти илмӣ ба истеҳсолот;

- ҳавасмандгардонии қобилияти зеҳнӣ баҳри таҳия ва ҷорӣ намудани технологияи аълосифат дар истеҳсолот;

- омӯзиш ва истифодаи технологияи аълосифате, ки аз хориҷи кишвар ворид мешавад;

- такмили ихтисоси муҳаққиқон ва дигар кормандони илмиву таълимӣ, ки ба фаъолияти инноватсионӣ машғул мешаванд;

- рушди ҳамкориҳои байналмилалӣ дар соҳаи инноватсионӣ.

Моддаи 7. Самтҳои асосии фаъолияти Парк

Парк дар самтҳои зерин фаъолият менамояд:

- ҷорӣ намудани технологияи аълосифат вобаста ба талаботи бозор;

- таҳия ва татбиқи лоиҳаҳои инноватсионие, ки барои ҳамгироии илмҳои амалӣ ва истеҳсолот мусоидат менамоянд;

- фароҳам овардани шароит барои таҳия намудани махзани маълумот ҷиҳати пешбурди фаъолияти инноватсионӣ ва хизматрасонӣ ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ;

- омӯзиши технологияҳои муосири илмталаби хориҷӣ ва истифодаи онҳо дар истеҳсолот;

- андешидани тадбирҳо ҷиҳати омӯзиши таҷрибаи пешқадами лоиҳаҳои инноватсионии хориҷӣ ба хотири ҷалби технологияи нав ба истеҳсолот;

- фароҳам овардани шароит барои рушди инфрасохтори Парк ва татбиқи лоиҳаҳои инвеститсионии давлатӣ ва ғайридавлатӣ;

- бо сифати баланд анҷом додани таҷриба, ташхис ва дигар корҳои илмию технологӣ ва дар сатҳи баланди касбӣ таъмини татбиқи онҳо;

- фароҳам овардани шароити мусоид барои рушди муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ, илмию таҳқиқотӣ, истеҳсолӣ ва афзун гардонидани буҷети онҳо;

- фароҳам овардани шароит барои рушди соҳибкории хурду миёна;

- истеҳсоли маҳсулоти рақобатпазир;

- тайёр намудани мутахассисон дар дохил ва хориҷи кишвар барои фаъолияти инноватсионӣ ва татбиқи барномаҳои инноватсионию технологӣ;

- таълими мақсадноки мутахассисон барои татбиқи барнома оид ба лоиҳаҳои инноватсионӣ.

Моддаи 8. Бақайдгирии давлатии Парк

1. Парк бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайди давлатӣ гирифта мешавад.

2. Парк аз лаҳзаи бақайдгирии давлатӣ шахси ҳуқуқӣ эътироф карда мешавад.

3. Парк бе маҳдуд намудани мӯҳлати фаъолияти он таъсис дода мешавад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигаре муқаррар накарда бошад.

Моддаи 9. Азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии Парк

Азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии Парк тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

Моддаи 10. Назорати фаъолияти Парк

1. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон назорати фаъолияти Паркро мақоми ваколатдори давлатӣ, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад, амалӣ менамояд.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар доираи салоҳияти худ ҷиҳати масъалаҳои назорати фаъолияти Парк қарор қабул менамояд ва оид ба фаъолияти онҳо тавсияҳои методӣ пешниҳод мекунад.

Моддаи 11. Анҷом додани ташхис

1. Парк бо тартиби ихтиёрӣ дар доираи салоҳияти худ вобаста ба мувофиқати соҳаи илмию истеҳсолӣ ба технологияи инноватсионӣ ташхиси барнома ва лоиҳаҳои инноватсиониро анҷом медиҳад.

2. Тартиби аз ҷониби Парк анҷом додани ташхиси барнома ва лоиҳаҳои инноватсиониро мақоми ваколатдори давлатӣ муайян менамояд.

Моддаи 12. Ҳамкории Парк бо дигар иштирокчиёни соҳаи илм ва технологияи инноватсионӣ

1. Парк бо шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки таҳқиқоти илмӣ, истеҳсолӣ ва инноватсионӣ мегузаронанд, ҳамкориро ба роҳ мемонад ё таҳқиқот ва ё лоиҳаи илмии онҳоро амалӣ мегардонад.

2. Парк бо шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ бо мақсади татбиқи барномаю лоиҳаҳои инноватсионӣ шартнома мебандад.

Моддаи 13. Ҳамкории байналмилалӣ

1. Парк бо ташкилотҳои байналмилалии илмӣ, инноватсионӣ ва технологӣ ҳамкорӣ намуда, метавонад дар татбиқи барнома ва лоиҳаҳои инноватсионии давлатҳои хориҷӣ иштирок намояд.

2. Ҷалби сармоягузории хориҷӣ ба фаъолияти Парк мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

3. Парк тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ҷалби сармоягузории хориҷӣ, дарёфти грантҳо, лоиҳаҳои инноватсионӣ ба институтҳои молиявии байналмилалӣ доир ба амалигардонии фаъолияти истеҳсолӣ ва ворид кардани технологияи аълосифат лоиҳаҳо пешниҳод менамояд.

Моддаи 14. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш.Душанбе,

21 июли соли 2010 № 629

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ МИЛЛИИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Парки технологӣ"

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистонро "Дар бораи Парки технологӣ" баррасӣ намуда, қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Парки технологӣ" ҷонибдорӣ карда шавад.

Раиси

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии

Ҷумҳурии Тоҷикистон М.Убайдуллоев

ш. Душанбе,

8 июли соли 2010 № 59

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ИТТИФОҚҲОИ КАСАБА

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

757

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

02.08.2011

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ИТТИФОҚҲОИ КАСАБА

(Ахбори маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 2011, №6, мод. 611;)

(Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1673)

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқии таъсиси иттифоқҳои касаба, ҳуқуқу кафолатҳои фаъолияти онҳоро муайян намуда, муносибатҳои иттифоқҳои касабаро бо мақомоти ҳокимияти давлатӣ, корфармоён, иттиҳодияҳои онҳо, дигар иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ танзим менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мавзӯи танзими Қонуни мазкур

Мавзӯи танзими Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятие мебошанд, ки вобаста ба амалӣ намудани ҳуқуқи конститутсионии шаҳрвандон ба муттаҳидшавӣ, таъсис, фаъолият, азнавташкилдиҳӣ ва (ё) барҳамдиҳии иттифоқҳои касаба, иттиҳодияҳои (ассотсиатсияҳои) онҳо, ташкилотҳои ибтидоии иттифоқи касаба (минбаъд-иттифоқҳои касаба) ба вуҷуд меоянд.

Моддаи 2. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- иттифоқи касаба - ташкилоти ҷамъиятии ихтиёрие мебошад, ки шаҳрвандонро аз лиҳози манфиатҳои умумӣ дар соҳаҳои фаъолияти истеҳсолӣ ва ғайриистеҳсолӣ барои ҳифзи ҳуқуқҳои меҳнатӣ, иҷтимоию иқтисодӣ ва дигар ҳуқуқу манфиатҳои аъзои худ муттаҳид менамояд (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1673);

- ташкилоти ибтидоии иттифоқи касаба - иттиҳодияи ихтиёрии дар асоси оиннома ва ё низомномаи иттифоқи касаба амалкунандаи аъзои иттифоқи касаба, ки дар як корхона, муассиса, ташкилот, ҷамъият новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ кор мекунанд ё дар як муассисаи таълимӣ таҳсил менамоянд (минбаъд - корхона);

- аъзои иттифоқи касаба - шахсони ба синни 15 расидае, ки ихтиёран ба иттифоқи касаба дохил шудаанд, оинномаи (низомномаи) онро эътироф менамоянд ва дар қайди ташкилоти ибтидоии иттифоқи касаба буда, ҳаққи аъзогӣ мепардозанд;

- ҳаққи аъзогӣ - пардохти ихтиёрии маблағи узви иттифоқи касаба ба ташкилоти иттифоқи касаба, ки барои иҷрои вазифаҳои оинномавӣ истифода карда мешавад;

- иттиҳодияи ҷумҳуриявии иттифоқи касаба - иттиҳодияи ихтиёрии соҳавии ташкилотҳои ибтидоӣ ва вилоятии иттифоқҳои касаба, ки бо манфиатҳои умумии иҷтимоӣ-меҳнатӣ ва касбӣ алоқаманданд;

- мақомоти иттифоқи касаба - мақомоте, ки мутобиқи оинномаи (низомномаи) иттифоқи касаба, иттиҳодияҳои иттифоқҳои касаба таъсис ёфта, тавассути онҳо иттифоқи касаба ваколатҳои худро амалӣ менамояд;

- иттиҳодияи минтақавии иттифоқҳои касабаи байнисоҳавӣ - иттиҳодияи ихтиёрии минтақавии иттифоқҳои касабаи байнисоҳавӣ, ки дар ҳудуди вилоят, шаҳр ва ё ноҳия амал менамояд;

- ташкилоти минтақавии иттифоқи касаба - иттиҳодияи ихтиёрии аъзои иттифоқҳои касабаи ибтидоии як иттифоқи касаба, ки дар ҳудуди вилоят, шаҳр ва ноҳияҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон амал менамояд;

- намояндаи иттифоқи касаба - роҳбари иттифоқи касаба ё шахси дигаре, ки мутобиқи оиннома (низомнома) ё бо қарори мақомоти дахлдори иттифоқи касаба барои намояндагӣ ваколатдор карда шудааст.

Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи иттифоқҳои касаба

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи иттифоқҳои касаба ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1673).

Моддаи 4. Доираи амали Қонуни мазкур

1. Амали Қонуни мазкур ба фаъолияти иттифоқҳои касаба, ташкилот ва иттиҳодияҳои онҳо, мақомоти иттифоқи касаба, намояндаи иттифоқи касаба дар доираи ваколатҳояш, корфармоён, иттиҳодияҳои онҳо, ҳамчунин ба мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва худидоракунии маҳаллӣ паҳн мегардад.

2. Хусусияти хоси татбиқи Қонуни мазкур дар Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон (барои хизматчиёни ҳарбӣ), мақомоти корҳои дохилӣ, мақомоти амнияти миллӣ ва дигар сохторҳои ҳарбикунонидашуда тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории ин соҳаҳо муқаррар карда мешавад.

Моддаи 5. Ҳуқуқи шаҳрвандон ба муттаҳид шудан дар иттифоқи касаба

1. Шаҳрвандон барои ҳимояи манфиатҳои худ ҳуқуқ доранд бо хоҳиши худ, бе иҷозати пешакӣ ташкилоти иттифоқи касаба таъсис диҳанд, бо шарти риояи оиннома (низомнома) ба иттифоқи касаба дохил ва аз он хориҷ шаванд.

2. Шаҳрвандон ҳуқуқ доранд дар корхонаҳо, агар дар онҳо на камтар аз се нафар муттаҳид шуда бошанд, ташкилотҳои иттифоқи касаба таъсис диҳанд.

3. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки берун аз қаламрави он зиндагӣ ва кор мекунанд, метавонанд ба иттифоқҳои касабаи Ҷумҳурии Тоҷикистон дохил шуда, ташкилоти иттифоқи касаба таъсис диҳанд.

4. Шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон истиқомат мекунанд, ба истиснои ҳолатҳои алоҳидаи муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки онҳоро Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф намудааст, метавонанд ба иттифоқҳои касабаи Ҷумҳурии Тоҷикистон шомил шаванд.

Моддаи 6. Ҳукуқи иттифоқҳои касаба, ташкилотҳои онҳо ба ташкили иттиҳодияҳо

1. Иттифоқҳои касаба, ташкилотҳои онҳо бо мақсади иҷрои вазифаҳои оинномавии худ ҳуқуқ доранд дар асосҳои умумӣ аз рӯи аломатҳои соҳавӣ, ҳудудӣ ё аломатҳои дигар иттиҳодияҳо (шӯроҳо, федератсияҳо, конфедератсияҳо ва иттиҳодияҳои ба он монанд) таъсис диҳанд (агар ин дар оиннома пешбинӣ шуда бошад), ҳамчунин ба ҳайати иттиҳодияҳо озодона дохил шаванд ва аз онҳо бароянд (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1673).

2. Иттифоқҳои касабае, ки хоҳиши ташкил намудани иттиҳодияҳои иттифоқҳои касабаро доранд, бо ҳам созишнома мебанданд ва оинномаи (низомномаи) иттиҳодияро тасдиқ менамоянд.

3 Ҳуқуқҳои иттиҳодияҳои иттифоқҳои касабаро мутобиқи Қонуни мазкур, ҳамчунин оинномаи (низомномаи) ин иттиҳодия иттифоқҳои касабае муайян мекунанд, ки ин иттиҳодияҳоро ташкил намудаанд.

Моддаи 7. Узвият ба иттифоқи касаба

1. Узви иттифоқи касаба шахсе шуда метавонад, ки дар корхона, дар хоҷагии шахси воқеии истифодабарандаи меҳнати кироя кор мекунад, ҳамчунин шахсе, ки мустақилона меҳнат мекунад.

2. Шаҳрванд иттифоқи касабаеро, ки ба он хоҳиши шомил шудан дорад озодона интихоб менамояд. Барои дохил шудан ба иттифоқи касаба аризаи корманд ба ташкилоти ибтидоии иттифоқи касаба асос мебошад.

3. Ҳеҷ каcpo барои шомил шудан ё нашудан ба иттифоқи касаба маҷбур кардан мумкин нест.

4. Дар оинномаи (низомномаи) иттифоқи касаба узвият ба иттифоқи касаба нисбат ба шахсе, ки ба кори эҷодӣ машғул аст, аъзои хоҷагиҳои деҳқонӣ, шахсони воқеӣ-субъектони фаъолияти соҳибкорӣ мебошад, инчунин шахсе, ки дар муассисаҳои таълимии ибтидоии касбӣ ё таҳсилотҳои олии касбӣ таҳсил менамояд, шахсе, ки бо сабаби ба нафақа баромадан аз кор ё хизмат озод шудааст ва ё шахсе, ки муваққатан кор намекунад, метавонад пешбинӣ карда шавад.

5. Узви иттифоқи касаба ҳаққи аъзогиро ба ташкилоти иттифоқи касабаи ҷои кор ё таҳсил пардохт менамояд. Тартиб, андоза ва мӯҳлати пардохти ҳаққи аъзогӣ дар оинномаи (низомномаи) иттифоқи касабаи дахлдор муайян карда мешаванд.

6. Ҳаққи аъзогие, ки аз ҷониби аъзои иттифоқи касаба пардохта шудааст, бозгардонида намешавад.

Моддаи 8. Сохтори ташкилӣ ва тартиби таъсиси иттифоқҳои касаба

1. Сохтори ташкилии иттифоқҳои касабаи Тоҷикистонро ташкилотҳои ибтидоии иттифоқҳои касаба, кумитаҳои соҳавии ноҳиявӣ, шаҳрӣ, вилоятӣ ва ҷумҳуриявӣ, иттиҳодияҳои муштараки вилоятии иттифоқҳои касаба ташкил медиҳанд.

2. Ташкилотҳои ибтидоии иттифоқҳои касаба дар корхонаҳо ё ҳангоми муттаҳид намудани аъзои иттифоқи касабае, ки мустақилона худашонро бо кор таъмин кардаанд ё дар корхона ё дар назди шахси ҳуқуқии меҳнати кирояро истифодабаранда кор мекунанд, таъсис дода мешаванд, дар сурати мавҷуд будани шумораи на камтар аз се аъзо.

3. Иттифоқҳои касабаи маҳаллӣ (шаҳрӣ, ноҳиявӣ) на кам аз ду ташкилотҳои ибтидоии иттифоқҳои касабаи дар корхонаҳои як воҳиди марзиву маъмурӣ амалкунандаро муттаҳид карда метавонанд.

4. Иттифоқҳои касабаи вилоятӣ ташкилотҳои иттифоқҳои касабаи як соҳаи дар воҳидҳои марзиву маъмурии вилоят амалкунандаро муттаҳид месозанд.

5. Иттифоқҳои касабаи соҳавии ҷумҳуриявӣ ташкилотҳои иттифоқҳои касабаи як соҳаи дар ҳудуди ҷумҳурӣ амалкунандаро муттаҳид менамоянд.

6. Иттиҳодияи умумиҷумҳуриявии иттифоқи касаба иттифоқҳои касабаи соҳавӣ, вилоятӣ, маҳаллӣ, иттифоқҳои касабаи ташкилотҳои муштаракро бо мақсади ҳамоҳангу муттаҳид сохтани амалиёти ташкилотҳои ҳамаъзо ба таври ихтиёрӣ муттаҳид менамояд.

Моддаи 9. Мустақилияти иттифоқҳои касаба

1. Иттифоқҳои касаба дар фаъолияти худ мустақил буда, ба мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, корфармоён, ҳизбҳои сиёсӣ ва дигар ташкилотҳои (иттиҳодияҳои) ҷамъиятӣ вобаста нестанд ва ба онҳо ҳисоботдиҳанда намебошанд.

2. Дахолати мақомоти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, шахсони мансабдор, корфармоён ва иттиҳодияҳои онҳо ба фаъолияти иттифоқҳои касаба, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, манъ аст (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1673).

3. Иттифоқҳои касаба аз рӯи ӯҳдадориҳои дигар иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, корхонаҳо ва дар навбати худ онҳо аз рӯи ӯҳдадориҳои иттифоқҳои касаба ҷавобгар нестанд.

4. Иттифоқҳои касаба оиннома (низомнома) ва сохтори худро мустақилона таҳия ва тасдиқ мекунанд, мақомоти роҳбарикунандаро интихоб ва фаъолияти худро ташкил намуда, маҷлису конференсияҳо ва пленуму анҷуманҳо мегузаронанд.

5. Ҳамаи иттиҳодияҳо ва ташкилотҳои иттифоқҳои касаба дар назди қонун баробаранд, барои амалӣ намудани намояндагӣ ва ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои аъзои иттифоқи касаба ҳуқуқи баробар доранд.

Моддаи 10. Манъи маҳдудкунии ҳуқуқи шаҳрвандон аз рӯи аломати узвият ба иттифоқҳои касаба

1. Узвият ба иттифоқҳои касаба ба ягон маҳдудияти ҳуқуқҳои меҳнатӣ, инчунин иқтисодӣ, иҷтимоӣ, фарҳангӣ, сиёсӣ, шаҳрвандӣ ва озодиҳое, ки Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои дигари қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон кафолат додаанд, сабаб шуда наметавонад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1673).

2. Ҳар гуна маҳдудияти ҳуқуқӣ ё муқаррар намудани бартарӣ ҳангоми бастан, тағйир додан ё қатъ намудани шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ вобаста ба узвият ба иттифоқҳои касаба ё ба иттифоқи касабаи мушаххас, ба шомил шудан ба он ё баромадан аз он манъ аст.

Моддаи 11. Ҳамкории иттифоқҳои касаба бо мақомоти давлатӣ, корфармоён ва иттиҳодияҳои онҳо

1. Ҳамкории иттифоқҳои касаба бо мақомоти давлатӣ, корфармоён ва иттиҳодияҳои (иттифоқҳои, ассотсиатсияҳои) онҳо дар асоси шарикии иҷтимоӣ ва ҳамкории тарафҳои муносибатҳои меҳнатӣ ва намояндагони онҳо, инчунин дар заминаи низоми шартномаҳо ва созишномаҳои коллективӣ ба роҳ монда мешавад.

2. Иттифоқҳои касаба дар қатори дигар шарикони иҷтимоӣ ҳуқуқи баробари иштирокро дар идоракунии маблағҳои суғуртаи иҷтимоӣ, шуғл, суғуртаи тиббӣ, нафақа ва дигар фондҳое, ки аз ҳисоби маблағҳои ҳаққи суғуртавӣ ташаккул меёбанд, инчунин ҳуқуқи назорати ҷамъиятиро нисбат ба истифодабарии ин фондҳо доро мебошанд.

3. Иттифоқҳои касаба ҳуқуқ доранд бо мақомоти ҳокимияти давлатӣ, иттиҳодияҳо (иттифоқҳо, ассотсиатсияҳо) ва дигар ташкилотҳои ҷамъиятии соҳаи рушди табобати санаторию курортӣ, муассисаҳои истироҳатӣ, сайёҳӣ, тарбияи ҷисмонии оммавӣ ва варзиш ҳамкорӣ кунанд.

4. Иттифоқҳои касаба дар муайян ва татбиқ намудани сиёсати иҷтимоию иқтисодии давлат ширкат меварзанд.

5. Иттифоқҳои касаба бо тартиби муқарраршуда тавассути намояндагони ваколатдори худ ҳуқуқ доранд дар кори ҳайати мушовараи вазоратҳо ва дигар мақомоти марказии ҳокимияти иҷроия, ҷаласаҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти идоракунии корхонаҳо иштирок намоянд.

Моддаи 12. Оинномаи (низомномаи) иттифоқҳои касаба

Иттифоқҳои касаба ва иттиҳодияҳои онҳо мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва оинномаи (низомномаи) худ фаъолият менамоянд.

Оинномаи (низомномаи) иттифоқҳои касаба ва иттиҳодияҳои онҳо дар анҷуманҳо, конференсияҳо, маҷлиси таъсисии иттифоқҳои касабаи сатҳи дахлдор қабул карда мешаванд ва набояд хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бошанд.

Оинномаи (низомномаи) иттифоқи касаба бояд масъалаҳои зайлро дарбар гирад:

- мақом ва номи пурраи иттифоқи касаба, номи ихтисоршудаи он, маҳалли ҷойгиршавии мақоми интихобии он (нишонии ҳуқуқӣ);

- мақсад ва вазифаҳои иттифоқи касаба;

- шарт ва тартиби қабул ба аъзогии иттифоқи касаба;

- ҳуқуқу ӯхдадориҳои аъзои иттифоқи касаба, шартҳо, тартиб ва асосҳои хориҷ кардан аз узвияти иттифоқҳои касаба;

- доираи фаъолияти соҳавӣ, минтақавӣ ё касбӣ;

- сохтори ташкилии иттифоқи касаба, ваколатҳои ташкилоти он, мақомоти интихобӣ, тартиби ташаккули ҳайати онҳо;

- шарт, мӯҳлат, тартиби даъвати анҷуманҳо, конференсияҳо ё маҷлиси умумии аъзои иттифоқи касаба ва тартиби қарор қабул кардани онҳо;

- тартиб ва мӯҳлати ҳисоботи мақомоти интихобии иттифоқи касаба дар назди аъзои он, тартиби назорат кардан ба фаъолияти мақомоти интихобии иттифоқи касаба;

- манбаъҳои воридшавии (ташаккули) маблағҳои иттифоқи касаба, инчунин маблағҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст ва самтҳои истифодаи онҳо;

- тартиби амалӣ намудани фаъолияти хоҷагӣ, ки барои иҷрои вазифаҳои оинномавӣ заруранд;

- тартиби ворид намудани тағйиру иловаҳо ба оинномаи (низомномаи) иттифоқи касаба;

- шарт ва тартиби қатъ намудани фаъолияти иттифоқи касаба ва ҳалли масъалаҳои моликият;

- тартиби ташкили мақомоти иттиҳодияҳои иттифоқи касаба ва ваколати онҳо;

- мӯҳлати ваколати мақоми иттифоқҳои касаба;

- тартиби азнавташкилдиҳӣ, қатъ намудани фаъолияти иттиҳодияи иттифоқи касаба ва истифодаи моликияти он дар ин ҳолатҳо;

- дигар масъалаҳое, ки мухолифи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон набуда, ба фаъолияти иттиҳодияҳои иттифоқҳои касаба дахл доранд.

4. Мақомоти болоии иттифоқҳои касаба дар доираи ваколатҳои дар оиннома (низомнома) пешбинишуда низомномаҳои ташкилотҳои иттифоқҳои касабаро тасдиқ менамоянд.

Моддаи 13. Бақайдгирии давлатии иттифоқҳои касаба

1. Бақайдгирии давлатии иттифоқҳои касаба ва иттиҳодияҳои онҳоро Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти маҳаллии он (раёсатҳои адлияи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон ва вилоятҳо) тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом медиҳанд.

2. Барои ба қайди давлатӣ гирифтани иттифоқҳои касаба, иттиҳодияҳои иттифоқхои касаба муассисони онҳо ё ки роҳбарони мақомоти интихобии онҳо ба мақоми бақайдгиранда бо ариза муроҷиат менамоянд. Ба ариза ҳуҷҷатҳои зерин - оиннома (низомнома), протоколи анҷуман, конференсия, маҷлиси муассисони аъзои иттифоқи касаба бо қарор дар бораи тасдиқ намудани ин ҳуҷҷатҳо, маълумот дар бораи мақомоти интихобӣ, рӯйхати ташкилотҳои иттифоқи касаба, ки ба ҳайати ин иттифоқи касаба ё иттиҳодияи иттифоқи касаба дар воҳиди марзиву маъмурии дахлдор дохил шудаанд, ҳамчунин маълумот дар бораи муассисони иттиҳодияҳо илова карда мешаванд.

3. Дар асоси ҳуҷҷатҳои пешниҳодшуда мақоми бақайдгирандаи давлатӣ иттифоқи касаба ё иттиҳодияи иттифоқи касабаро дар муддати 1 моҳ ба қайд мегирад ва шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатиро ба муроҷиаткунанда месупорад.

4. Мақоми бақайдгирандаи давлатӣ ба қайди давлатӣ гирифтани иттифоқҳои касабаро рад карда наметавонад. Дар сурати мутобиқат накардани ҳуҷҷатҳои пешниҳодшуда ба талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мақоми бақайдгирандаи давлатӣ пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳои иловагиро талаб мекунад. Дар мавриди рад кардани бақайдгирии давлатии иттифоқи касаба бо тартиби пешниҳоднамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон шикоят кардан мумкин аст.

5. Ташкилотҳои иттифоқҳои касабаи ноҳиявӣ, шаҳрӣ, вилоятӣ, соҳавӣ, ҷумҳуриявӣ ва федератсияи иттифоқҳои касаба, ки дар асоси оинномаи (низомномаи) худ амал мекунанд, тибқи тартиби муқаррарнамудаи моддаи мазкур ба қайди давлатӣ гирифта мешаванд.

6. Ташкилоти иттифоқи касаба, иттиҳодияи иттифоқҳои касаба аз рӯзи ба қайди давлатӣ гирифта шуданашон ҳуқуқи шахси ҳуқуқиро пайдо мекунанд.

7. Барои пешниҳоди ҳуҷҷатҳои нодуруст ҳангоми бақайдгирии давлатӣ шахсоне, ки ин ҳуҷҷатҳоро омода ва пешниҳод кардаанд, тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 14. Робитаҳои байналмилалии иттифоқҳои касаба

Иттифоқҳои касаба ва иттиҳодияҳои онҳо ҳуқуқ доранд бо иттиҳодияҳои иттифоқҳои касабаи байналмилалӣ ҳамкорӣ намуда, ба онҳо шомил шаванд, дар фаъолияти онҳо иштирок кунанд ва дигар амалҳоеро, ки хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нестанд, анҷом диҳанд.

Моддаи 15. Рамзи иттифоқҳои касаба ва иттиҳодияҳои онҳо

1. Иттифоқҳои касаба метавонанд рамзҳои худро дошта бошанд ва онҳоро истифода баранд.

2. Рамзҳои иттифоқҳои касаба ва иттиҳодияҳои онҳо мутобиқи оиннома (низомнома) аз ҷониби мақомоти болоии онҳо тасдиқ гардида, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта мешаванд.

3. Рамзҳои иттифоқҳои касаба набояд ба рамзҳои давлатӣ ё ин, ки динӣ ва ё рамзҳои дигар иттиҳодияҳои шаҳрвандон ё иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ монанд бошанд.

БОБИ 2. ҲУҚУҚҲОИ АСОСИИ ИТТИФОҚҲОИ КАСАБА ВА ИТТИҲОДИЯҲОИ ОНҲО

Моддаи 16. Ҳуқуқҳои иттифоқҳои касаба ва иттиҳодияҳои онҳо бо мақсади ҳифзи ҳуқуқҳои меҳнатии аъзои худ

1. Иттифоқҳои касаба ва иттиҳодияҳои онҳо ҳуқуқҳои меҳнатии аъзои худро ҳимоя намуда, дар таҳияи сиёсати давлатии шуғли аҳолӣ ширкат варзида, оид ба ҳифзи иҷтимоии шахсоне, ки бинобар ихтисор шудани кор ё тағйир ёфтани шароити меҳнат аз корхона аз кор озод мегарданд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ таклифҳо пешниҳод менамоянд.

2. Иттифоқҳои касаба ва иттиҳодияҳои онҳо ҳуқуқҳои меҳнатии шаҳрвандон - аъзои иттифоқи касабаро ҳангоми бастан ё қатъ намудани шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ ҳифз мекунанд, дар якҷоягӣ бо корфармо шахсони нав ба кор қабулшударо бо мазмуни созишнома ва шартномаи коллективӣ ва ҳуҷҷати таъсисии шахси ҳуқуқӣ шинос менамоянд.

3. Дар сурати номувофиқии шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва созишнома ва шартномаи коллективӣ иттифоқҳои касаба ҳуқуқ доранд аз корфармо тағйир додани шартҳои шартномаи (қарордоди) меҳнатиро ба манфиати корманд - узви иттифоқи касаба талаб намоянд.

4. Барҳамдиҳӣ ё азнавташкилдиҳии корхонаҳо ва қисмҳои таркибии сохтории онҳо, қисман ё пурра боздоштани истеҳсолот бо ташаббуси корфармо, соҳибмулк ё мақомоти идоракунии ваколатдори он, ки боиси ихтисори ҷойҳои кор ё бадшавии шароити меҳнат мегарданд, метавонад танҳо дар ҳолати пешакӣ огоҳ намудани (тибқи талаботи Кодекси меҳнати Ҷумҳурии Тоҷикистон) иттифоқҳои касабаи дахлдор ва гузаронидани гуфтушунидҳо оид ба риоя намудани ҳуқуқу манфиатҳои шаҳрвандон амалӣ гарданд.

5. Иттифоқҳои касаба мутобиқи Кодекси меҳнати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, оинномаи (низомномаи) иттифоқҳои касаба ҳангоми ошкор кардани поймолшавии ҳуқуқҳои меҳнатӣ, иҷтимоӣ, солимгардонии аъзои худ дорои ҳуқуқи тартиб додани санад, амрнома, тафтиши ҳодисаҳои нохуши истеҳсолӣ ва овардани пешниҳод дар хусуси бартараф кардани чунин норасоиҳо ба корфармоён ва мақомоти дахлдори давлатӣ мебошанд (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1673).

Моддаи 17. Ҳуқуқҳои иттифоқҳои касаба дар соҳаи ҳифзи меҳнат ва муҳити зист

1. Иттифоқҳои касаба ҳуқуқ доранд дар таҳияи барномаҳои давлатӣ оид ба масъалаҳои ҳифзи меҳнат ва муҳити зист, инчунин санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки масъалаҳои ҳифзи меҳнат ва пешгирии касалиҳои касбӣ ва бехатарии экологиро ба тартиб медароранд, ширкат варзанд.

2. Иттифоқҳои касаба нисбати риоя гардидани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳифзи меҳнат ва муҳити зист бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон назорати ҷамъиятй мебаранд.

3. Иттифоқҳои касаба тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд дар ташхиси бехатарии шароити меҳнати иншоотҳои ба лоиҳа гирифташуда, сохташаванда ва истифодашавандаи истеҳсолӣ, инчунин механизму асбобҳои ба лоиҳа гирифташаванда ва истифодашаванда, аттестатсияи ҷойҳои корӣ доир ба шароити меҳнат иштирок намоянд.

4. Дар ҳолатҳои ошкор намудани ҳуқуқвайронкуниҳое, ки ба ҳаёт ва саломатии кормандон таҳдид мекунанд, иттифоқҳои касаба, нозирони ҷамъиятии онҳо оид ба ҳифзи меҳнат ҳуқуқ доранд аз корфармо ҳатман бартараф намудани ин ҳуқуқвайронкуниҳоро талаб намоянд, ҳамзамон ба мақомоти давлатӣ ва хадамоти назорати меҳнат барои андешидани чораҳои зарурӣ муроҷиат намоянд.

5. Дар мавриди иҷро накардани талабот оид ба бартараф намудани ҳуқуқвайронкуниҳо, махсусан дар ҳолати таҳдид ба ҳаёт ва саломатии кормандон, иттифоқҳои касаба, нозирони ҷамъиятии онҳо оид ба ҳифзи меҳнат ҳуқуқ доранд то аз тарафи мақомоти дахлдор қабул шудани қарор аз корфармо боздоштани корҳоро талаб намоянд.

Моддаи 18. Ҳуқуқҳои иттифоқҳои касаба ва иттиҳодияҳои онҳо ба бурдани музокироти коллективӣ ва бастани созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ

1. Иттифоқҳои касаба ва иттиҳодияҳои онҳо, ташкилотҳои ибтидоии иттифоқҳои касаба ва мақомоти онҳо барои бурдани музокироти коллективӣ бо корфармоён, иттиҳодияҳои онҳо, бастани созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1673).

2. Корфармоён, иттиҳодияҳои онҳо, мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот вазифадоранд дар музокироти коллективӣ, бастани созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ иштирок намоянд.

3. Намояндагии иттифоқҳои касаба ва иттиҳодияҳои онҳо барои аз номи кормандон бурдани музокироти коллективӣ, бастани созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ дар сатҳи умумидавлатӣ, соҳавӣ ё минтақавӣ мутаносибан бо шумораи аъзои иттифоқи касаба, ки онҳо муттаҳид менамоянд, муайян карда мешавад.

Моддаи 19. Ҳуқуқҳои иттифоқҳои касаба ва иттиҳодияҳои онҳо ба ҳифзи иҷтимоии кормандон

1. Иттифоқҳои касаба ва иттиҳодияҳои онҳо бо корфармоёни дахлдор, иттиҳодияҳои онҳо ва мақомоти идоракунии давлатӣ оид ба масъалаҳои ҳифзи ҳуқуқҳои иҷтимоии аъзои худ, муайян намудани меъёрҳои асосии сатҳи зиндагӣ, андозаи ҷубронпулиҳо вобаста ба болоравии нархҳо, муқаррар намудани ҳаҷми маблағи камтарин барои рӯзгузаронӣ ва вобаста ба индекси нархҳо сари вақт таҷдиди назар кардани музди меҳнат, мукофотпулӣ, кӯмакпулиҳо, назорати иҷрои ин чорабиниҳо, инчунин оид ба дигар масъалаҳо мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд созишнома ва шартномаҳо банданд.

2. Иттифоқҳои касаба бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар тақсими манзили истиқоматӣ, инчунин маблағе, ки барои сохтмони манзил равона карда шудааст, иштирок намуда, дар корхонаҳо дар бобати баҳисобгирии шаҳрвандоне, ки ба беҳтар намудани шароити манзил ниёз доранд, истифодабарии манзили идоравӣ ва хизматӣ, хобгоҳҳо ва дигар манзилҳои истиқоматӣ назорати ҷамъиятиро ба роҳ мемонанд.

Моддаи 20. Ҳуқуқҳои иттифоқҳои касаба ба амалӣ намудани назорати ҷамъиятӣ ба рафти иҷрои созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ

1. Иттифоқҳои касаба ҳуқуқ доранд ба рафти иҷрои созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ назорати ҷамъиятӣ баранд.

2. Дар сурати риоя накардани шартҳои созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ иттифоқҳои касаба ҳуқуқ доранд ба тарафи дигари созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ оид ба рафъи ин қонуншиканиҳо пешниҳод равон намоянд, ки он дар мӯҳлати муайянкардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд баррасӣ гардад.

3. Тарафи қабулкардаи пешниҳод ӯҳдадор аст, ки дар бораи қарори қабулнамудааш ба тариқи хаттӣ дар мӯҳлати муқарраркардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иттифоқи касабаи дахлдорро хабардор намояд.

4. Дар сурате, ки тарафи қабулкардаи пешниҳод қонеъ намудани талаби иттифоқи касабаро рад кунад ва ё дар ҳолати ба мувофиқа наомадани тарафҳо, ихтилофи байни онҳо мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳалли баҳсҳои меҳнатии коллективӣ баррасӣ карда мешавад.

Моддаи 21. Ҳуқуқҳои иттифоқҳои касаба, иттиҳодияҳои онҳо дар ҳалли баҳсҳои меҳнатии фардӣ ва коллективӣ

1. Иттифоқҳои касаба, иттиҳодияҳои онҳо ҳуқуқ доранд манфиати аъзои иттифоқи касабаро дар мақомоти баррасикунандаи баҳсҳои меҳнатии фардӣ ва коллективӣ намояндагӣ кунанд.

2. Намояндагони иттифоқҳои касаба дар баррасии баҳсҳои меҳнатӣ дар кори комиссияҳои оид ба баҳсҳои меҳнатии фардӣ ва дигар мақомот иштирок менамоянд.

3. Иттифоқҳои касаба ҳуқуқ доранд дар сурати ба онҳо муроҷиат намудани аъзои иттифоқҳои касаба аз номи онҳо ба суд бо аризаи даъвогӣ муроҷиат намуда, ҳуқуқу манфиатҳои меҳнатӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва ҳуқуқҳои дигари ба муносибатҳои меҳнатӣ алоқаманди онҳоро ҳимоя намоянд (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1673).

Моддаи 22. Ҳуқуқҳои иттифоқҳои касаба, иттиҳодияҳои онҳо ба амалӣ намудани назорати ҷамъиятии риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба меҳнат ва иттифоқҳои касаба

1. Иттифоқҳои касаба, иттиҳодияҳои онҳо ҳуқуқ доранд назорати ҷамъиятии риоя намудани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи меҳнат ва иттифоқҳои касабаро аз ҷониби корфармо, соҳибмулк ёнамояндаи ваколатдори мақомоти идоракунандаи он амалӣ намоянд, инчунин рафъи қонуншикании ошкоршударо талаб намоянд.

2. Иттифоқҳои касаба бо мақсади назорати ҷамъиятии риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба меҳнат, ҳифзи ҳуқуқҳои иҷтимоӣ, меҳнатӣ ва манфиатҳои аъзои худ ҳуқуқ доранд бозрасии назорати ҷамъиятӣ ташкил намоянд, ки салоҳияти онро оинномаи (низомномаи) иттифоқҳои касаба ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамоянд (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1673).

3. Намояндагони иттифоқҳои касаба ҳуқуқ доранд бо мақсади санҷиши риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи меҳнат аз ҷониби корфармо, шахсони мансабдори он ба корхонаҳо, сарфи назар аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, ки дар он аъзои иттифоқи касаба фаъолият менамоянд, бе мамониат ворид шаванд.

Моддаи 23. Ҳуқуқҳои иттифоқҳои касаба ба дастрас намудани маълумот

Иттифоқҳои касаба ҳуқуқ доранд мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз корфармо, субъектҳои хоҷагидорӣ, иттиҳодияҳои онҳо, инчунин аз мақомоти идоракунии давлатӣ оид ба масъалаҳои меҳнат ва рушди иҷтимоию иқтисодӣ дар доираи ҳисоботи омории муқарраршуда ба таври ройгон маълумот дастрас намоянд.

Моддаи 24. Ҳуқуқҳои иттифоқҳои касаба ба иштирок дар таълим ва такмили ихтисоси кадрҳои иттифоқҳои касаба

1. Иттифоқҳои касаба ҳуқуқ доранд мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муассисаҳои таълимӣ ва илмӣ-тадқиқотӣ дошта, омӯзиш, бозомӯзӣ, такмили ихтисоси кадрҳои иттифоқи касаба, таълими кормандон ва аъзои иттифоқи касабаро амалӣ намоянд.

2. Маблағгузории ин муассисаҳо мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шартномаҳои басташуда, метавонанд аз ҳисоби маблағҳои иттифоқҳои касаба, корфармо ва дигар манбаъҳои манънакардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда шаванд.

Моддаи 25. Ҳуқуқҳои иттифоқҳои касаба дар соҳаи таъминоти иҷтимоӣ ва суғуртаи иҷтимоии давлатӣ

Иттифоқҳои касаба ҳуқуқу манфиатҳои шаҳрвандонро дар мақомоти давлатӣ оид ба масъалаҳои таъмини иҷтимоӣ ва суғуртаи иҷтимоии давлатӣ ифода ва ҳимоя намуда, фаъолияти онҳоро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти назорати ҷамъиятӣ қарор медиҳанд.

Моддаи 26. Ҳуқуқҳои иттифоқҳои касаба дар соҳаи ҳифзи саломатӣ

1. Иттифоқҳои касаба моликияти ба онҳо мансуби муассисаҳои санаторию курортӣ ва истироҳатгоҳҳоро идора намуда, дар таъсис ва ташкили кори курортҳо, санаторияҳо, профилакторияҳо, истироҳатгоҳҳо, лагерҳои солимгардонии кӯдакону наврасон, ташкилотҳои зерсохтор кӯмаки моддию молиявӣ мерасонад ва ба рушди мадании оммавӣ, тарбияи ҷисмонӣ, варзиш ва сайёҳӣ мусоидат менамоянд.

2. Иттифоқҳои касаба бо мақомоти давлатӣ, иттиҳодияҳои ҷумҳуриявии корфармоён созишнома баста, корҳои беҳтар намудани муолиҷаи санаторию курортӣ ва рушди муассисаҳои истироҳатӣ, сайёҳӣ, тарбияи ҷисмонии оммавӣ ва варзишро ба роҳ мемонанд.

Моддаи 27. Ташкил ва гузаронидани маҷлисҳо, гирдиҳамоиҳо, роҳпаймоиҳои осоишта, намоишҳо, корпартоиҳо

Иттифоқҳои касаба мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маҷлисҳо, гирдиҳамоиҳо, намоишҳо, пикетгузориҳо ва роҳпаймоиҳо ва дигар чорабиниҳоро чун воситаи мубориза барои беҳтар намудани шароити меҳнат, баланд бардоштани музди кор, кам кардани бекорӣ, муттаҳид намудани меҳнаткашон дар мубориза барои ҳуқуқҳои меҳнатӣ ва манфиатҳои иҷтимоиву иқтисодӣ, муҳофизат аз худсарии корфармо, таъсир расонидан ба мақомоти давлатӣ бо мақсади пеш бурдани ҳамон сиёсати иқтисодиву иҷтимоӣ, ки ба талаботи аъзои иттифоқи касаба ҷавобгӯ бошад, ташкил менамоянд ва мегузаронанд.

БОБИ 3. КАФОЛАТИ ФАЪОЛИЯТИ ИТТИФОҚҲОИ КАСАБА

Моддаи 28. Кафолати фаъолияти иттифоқи касаба

Аъзои мақомоти интихобии иттифоқҳои касаба, иттиҳодияҳои онҳо ҳуқуқ доранд:

- аз корхонаҳое, ки дар онҳо аъзои иттифоқҳои касаба кор мекунанд, бемамониат дидан намоянд, ба муҳити кори онҳо шинос шаванд;

- аз корфармо, шахси дигари мансабдор ҳуҷҷати дахлдор, маълумот ва тафсироте, ки ба шароити меҳнат, иҷрои созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ ва ҳуқуқвайронкуниҳо оид ба меҳнат дахл доранд, талаб карда гиранд;

- ба корфармо, шахси мансабдор оид ба масъалаҳои ҳифзи меҳнат бевосита ба таври хаттӣ ё шифоҳӣ муроҷиат намояд.

Моддаи 29. Кафолатҳо барои кормандоне, ки ба ҳайати мақомоти интихобии иттифоқҳои касаба интихоб шудаанд

1. Ба кормандони корхона, муассиса ё ташкилоте, ки ба мақомоти интихобии иттифоқҳои касаба интихоб шудаанд, барои иҷрои ваколатҳояшон кафолат дода мешавад.

2. Корфармо шартномаи (қарордоди) меҳнатиро бо кормандоне, ки роҳбари мақомоти иттифоқи касаба мебошанд, танҳо бо розигии пешакии мақомоти болоии иттифоқи касаба қатъ карда метавонад.

3. Ба аъзои мақомоти интихобии иттифоқҳои касаба, ки аз кори истеҳсолии худ озод нашудаанд, тибқи созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ имтиёзҳо пешбинӣ шуда метавонанд.

4. Мувофиқи созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ аъзои мақомоти интихобии иттифоқҳои касаба дар вақти ба сифати вакил дар анҷуману конференсияҳое, ки иттифоқҳои касаба даъват мекунанд, иштирок карданашон, инчунин ҳангоми иштирокашон дар кори мақомоти он бо пардохти музди миёнаи моҳонаашон аз ҳисоби маблағҳои иттифоқҳои касаба ва корфармоён аз кори истеҳсолот озод карда мешаванд.

Моддаи 30. ӯҳдадории корфармо оид ба муҳайё намудани шароити мусоид барои фаъолияти иттифоқҳои касаба

1. Корфармо вазифадор аст оид ба муҳайё намудани шароити муносиб барои фаъолияти иттифоқҳои касаба дар корхона мусоидат намояд.

2. Мутобиқи созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ корфармо метавонад мақоми интихобии иттифоқи касабаро бо бинои корӣ, таҷҳизоти зарурӣ, гармӣ, равшанӣ, воситаҳои алоқа, наклиёт ва дигар воситаҳое, ки барои фаъолияти он заруранд, таъмин намояд.

3. Дар сурати мавҷуд будани розигии хаттии кормандоне, ки аъзои иттифоқи касаба мебошанд, корфармо ҳар моҳ аз музди меҳнати аъзои иттифоқи касаба ҳаққи аъзогии онҳоро дар муддати на дертар аз 3 рӯз пас аз пардохти музди меҳнат бо тартиби муқаррарнамудаи созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ ба суратҳисоби иттифоқҳои касабаи дахлдор мегузаронад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1673).

БОБИ 4. ТАШКИЛОТҲОИ ИБТИДОИИ ИТТИФОҚИ КАСАБА

Моддаи 31. Ташкилотҳои ибтидоии иттифоқи касаба дар корхона

1. Ташкилотҳои иттифоқи касаба дар корхона ва қисмҳои таркибии сохтории онҳо ҳуқуқу манфиатҳои меҳнатӣ ва иҷтимоию иқтисодии аъзои иттифоқи касабаро ҳимоя менамоянд. Ташкилотҳои ибтидоии иттифоқи касаба тавассути мақомоти интихобии мутобиқи оинномаи (низомномаи) соҳавӣ таъсисдода ё тавассути намояндагии иттифоқи касабае, ки ваколатдори намояндагии манфиатҳои аъзои иттифоқи касаба аст ва дар доираи муқаррароти пешбининамудаи ҳамин Қонун ва оинномаи (низомномаи) иттифоқи касаба амал менамояд, ваколатҳои худро амалӣ менамояд.

2. Дар сурати дар корхонаҳо мавҷуд будани якчанд ташкилоти иттифоқи касаба бо мувофиқаи байни онҳо ташкилоти иттифоқи касабае, ки аксарияти кормандонро муттаҳид месозад, ё дигар мақомоти намояндагии ташкилоте, ки теъдоди бештари кормандонро муттаҳид менамояд, тарафи созишнома ва ё шартномаи коллективӣ шуморида мешавад.

Моддаи 32. Ваколатҳои мақомоти интихобии ташкилоти ибтидоии иттифоқи касаба дар корхона

1. Мақомоти интихобии ташкилоти ибтидоии иттифоқи касаба дар корхонаҳо чунин ваколатҳо дорад:

- созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ мебанданд ва иҷрои онро назорат менамояд, дар бораи иҷрои он дар маҷлиси умумии коллектив (конференсия) ҳисобот медиҳад, аз мақомоти дахлдор ба ҷавобгарӣ кашидани шахсони мансабдореро, ки шартҳои созишномаҳо ва шартномаҳои коллективиро иҷро накардаанд, талаб менамояд;

- якҷоя бо корфармо масъалаҳои ҷорӣ, тачдиди назар ва тағйир додани меъёрҳои меҳнатро ҳал менамояд;

- якҷоя бо корфармо масъалаҳои музди меҳнати кормандони корхона, шаклҳо ва низоми пардохти музди меҳнат, нархгузорӣ, ҷадвали тариф, тарҳи маошҳои вазифавӣ, шартҳои ҷорӣ намудан ва андозаи иловапулиҳо, изофапулӣ, мукофотпулӣ ва дигар пардохтҳои ҳавасмандгардонию ҷӯброниро ҳал менамояд;

- якҷоя бо корфармо масъалаҳои вақти кор ва вақти истироҳатро ҳал менамояд, ҷадвали бастҳо ва додани рухсатиҳо, ҷорӣ кардани ҳисоби якҷояи вақти корро мувофиқа менамояд, ба изофакорӣ ва кор дар рӯзҳои истироҳат иҷозат медиҳад;

- якҷоя бо корфармо масъалаҳои рушди иҷтимоии корхона, беҳтар намудани шароити ҳифзи меҳнат, хизматрасонии моддию маишӣ ва тиббии кормандонро ҳал менамояд;

- дар ҳалли масъалаҳои иҷтимоию иқтисодӣ, муайян ва тасдиқ кардани рӯйхат ва тартиби ба кормандон додани имтиёзҳои иҷтимоӣ иштирок менамояд;

- дар таҳияи қоидаҳои тартиботи дохилии меҳнатии корхона иштирок менамояд;

- ба бекор кардани шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ бо корманд бо ташаббуси корфармо розигӣ медиҳад ё онро рад менамояд;

- дар санҷиши ҳодисаҳои нохуш, бемориҳои касбӣ ва садама, дар кори комиссия оид ба масъалаҳои ҳифзи меҳнат иштирок менамояд;

- ҷиҳати аз тарафи корфармо пешниҳод гардидани ҳуҷҷатҳои зарурӣ барои таъин намудани нафақаи кормандон ва аъзои оилаи онҳо назорати ҷамъиятӣ мебарад;

- манфиати шахсони суғурташударо дар комиссияи суғуртаи иҷтимоии давлатӣ ҳимоя намуда, кормандонро тибқи шартҳои пешбининамудаи созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ ба санатория, профилактория, истироҳатгоҳҳо, муассисаҳои сайёҳӣ, пойгоҳҳо ва муассисаҳои солимгардонӣ равон мекунад ва ташкили хизматрасонии тиббиро ба кормандон ва аъзои оилаи онҳо месанҷад;

- манфиати кормандони корхонаҳои қарздорро дар марҳилаи муфлисшавӣ ҳимоя менамояд.

2. Мақомоти интихобии ташкилоти иттифоқи касаба, инчунин ҳуқуқҳои дигари бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинишударо доро мебошад.

Моддаи 33. Тартиби додани розигӣ барои қатъ намудани шартномаи меҳнатӣ бо ташаббуси корфармо

1. Мақомоти интихобии ташкилоти ибтидоии иттифоқи касаба дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории меҳнат дар давоми даҳ рӯз пешниҳоди асосноки корфарморо дар бораи қатъ кардани шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ бо корманд баррасӣ менамояд.

2. Дар сурати ба ҷаласа ҳозир нашудани корманд ё намояндаи ӯ, баррасии пешниҳод то ҷаласаи дигар дар доираи мӯҳлати муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда мавқуф гузошта мешавад.

3. Дар сурати такроран бе сабаби узрнок ба ҷаласа ҳозир нашудани корманд, мумкин аст пешниҳод дар ғоибии ӯ баррасӣ карда шавад.

4. Ташкилоти ибтидоии иттифоқи касаба корфарморо аз қарори қабулкарда дар мӯҳлати як ҳафта аз санаи қабули он ба тариқи хаттӣ хабардор менамояд.

5. Қарори иттифоқи касаба дар бораи додан ё надодани розигӣ ба қатъи шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ бояд асоснок бошад.

БОБИ 5. МОЛИКИЯТИ ИТТИФОҚҲОИ КАСАБА, ФАЪОЛИЯТИ ХОҶАГӢ ВА МОЛИЯВӢ

Моддаи 34. Моликияти иттифоқҳои касаба

1. Иттифоқҳои касаба мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикиистон дорои ҳуқуқи соҳибӣ, истифода ва ихтиёрдории молу мулк ва маблағҳое мебошанд, ки молики онҳоянд (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1673).

2. Моликияти иттифоқи касаба бинову иморат, иншоот, нақлиёт, муассисаҳои санаторию курортӣ, сайёҳӣ, варзишӣ, муассисаҳои солимгардонӣ, истироҳатгоҳҳо, марказҳои фарҳангию равшаннамоӣ, илмию таълимӣ, ташкилот, фонди манзилӣ, нашриёт, матбаа, қоғазҳои қиматнок, ҳаққи аъзогии иттифоқи касаба ва дигар маблағу моликияте буда метавонанд, ки аз ҳисоби манбаъҳои худ ташаккул ёфтаанд, инчунин аз шахсони сеюм ба ихтиёрдории мақомоти иттифоқҳои касаба вогузошта шудаанд.

3. Манбаъ, тартиби ташаккул ва истифодаи маблағи буҷети иттифоқи касабаро оинномаи (низомномаи) иттифоқҳои касаба муайян менамояд.

4. Иттифоқҳои касабаро аз ҳуқуқи ихтиёрдорӣ ва истифодабарии молу мулке, ки барои идоракунии хоҷагидорӣ дода шудааст, танҳо бо қарори суд аз рӯи асосҳои муайяннамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳрум кардан мумкин аст.

5. Моликияти иттифоқҳои касабаро қонун ҳимоя менамояд.

Моддаи 35. Фаъолияти молиявию хоҷагии иттифоқҳои касаба

1. Фаъолияти молиявию хоҷагии иттифоқҳои касаба мувофиқи оинномаи (низомномаи) онҳо амалӣ мегардад.

2. Иттифоқҳои касаба мувофиқи оиннома (низомнома) ва мақсаду вазифаҳояшон ҳуқуқ доранд, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкилотҳои тиҷоратӣ, фондҳои ҷамъиятӣ ва дигар фондҳо таъсис диҳанд, инчунин бо фаъолияти ноширӣ ва молиявию хоҷагӣ машғул шаванд.

3. Пешбурди фаъолияти оинномавӣ ва нигаҳдории воҳидҳои кории кормандони озоди иттифоқҳои касаба аз ҳисоби ҳаққи аъзогӣ ва манбаъҳои дигари манънакардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ монда мешавад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1673).

Моддаи 36. Ҳуқуқи иттифоқҳои касаба, иттиҳодияҳои онҳо дар бобати ба ҷавобгарӣ кашидани шахсони мансабдор

1. Мақомоти иттифоқҳои касаба (на поёнтар аз сатҳи ноҳиявӣ) ҳуқуқ доранд аз роҳбари корхона, агар он қонунгузорӣ дар бораи меҳнат ва созишномаҳо ва шартномаҳои коллективиро вайрон намояд, қатъ намудани шартномаи (қарордоди) меҳнатиро талаб намоянд.

2. Баррасии талаби мақомоти иттифоқи касаба ҳатмӣ мебошад.

БОБИ 6. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 37. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки муқаррароти Қонуни мазкурро риоя намекунанд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 38. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи иттифоқҳои касаба, ҳуқуқ ва кафолатҳои фаъолияти онҳо"

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 12 марти соли 1992 "Дар бораи иттифоқҳои касаба, ҳуқуқ ва кафолатҳои фаъолияти онҳо" (Ахбори Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1992, №7, мод. 101; Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1997, № 9, мод. 117) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 39. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш.Душанбе

2 августи соли 2011 № 757

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ НИЗОМИ ИҶОЗАТДИҲӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

751

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Аз эътибор соқитшуда

Сана:

02.08.2011

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ НИЗОМИ ИҶОЗАТДИҲӢ

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с.2011, №7-8, мод.606; с.2012, №4, мод.252, №7, мод.686, №12, қ.1, мод.1024; с.2014, №7, қ.2, мод.400, №12, мод.824; с.2015, №11, мод.957, №12, қ.1, мод.1113; с.2016, №5, мод.364, №7, мод.618; с.2019, №4-5, мод.218; Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2 январи соли 2020, №1666)

(Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 802, аз 03.07.2012 № 836, аз 28.12.2012 № 931, аз 26.07.2014 № 1103, аз 31.12.2014 № 1170, 23.11.2015 № 1236, аз 25.12.2015 № 1267, аз 14.05.2016 № 1313, аз 23.07.2016 № 1340, аз 4.04.2019 № 1590, аз 2.01.2020 № 1666, аз 04.07.2020 № 1703, аз 23.12.2021 № 1821, аз 18.03.2022 № 1863)

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ ва иқтисодии низоми иҷозатдиҳӣ, номгӯи истиснои фаъолиятҳои дар асоси иҷозати мақоми ваколатдори давлатӣ амалишаванда, тартиби додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳиро ба субъектҳои фаъолияти соҳибкорӣ муайян намуда, шаклҳои ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳиро муқаррар карда, ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои қонунии шаҳрвандон, муҳити зист ва амнияти давлатро таъмин менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

"- ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ - ҳуҷҷати маъмурии дорои хусусияти иҷозатдиҳиест, ки аз ҷониби мақомоти иҷозатдиҳанда ба шахси ҳуқуқӣ ва соҳибкори инфиродӣ барои пешбурди фаъолият ё амали муайян, бо нишон додани мӯҳлати он, бо риояи ҳатмии шартҳои иҷозатдиҳӣ дар намуди иҷозат, сертификат, хулоса, тасдиқи санад, мувофиқакунӣ, шаҳодатнома, аттестат, рухсатнома, бақайдгирӣ, супориш ва қарор, ба истиснои иҷозатнома (литсензия), дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236);

- низоми иҷозатдиҳӣ - маҷмӯи расмиёти танзимкунандаи фаъолияти соҳибкорӣ аз ҷониби мақомоти иҷозатдиҳанда, ки ба додан, азнавбарасмиятдарорӣ, боздоштан, барқарор намудани амал ва бекор кардани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ, додани нусхаи дуюми (дубликати) ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ, пешбурди Феҳристи ягонаи давлатии электронии ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ ва феҳристи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ, назорати риояи шартҳои иҷозатдиҳӣ аз ҷониби шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ, додани амрномаҳо оид ба бартараф намудани вайронкунии ин шартҳо алоқаманд мебошанд (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236);

- шартҳои иҷозатдиҳӣ - маҷмӯи талабот ва шартҳои муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки иҷро намудани онҳо аз ҷониби аризадиҳанда зимни гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ва (ё) дорандаи ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ҳангоми амалӣ кардани намуди дахлдори фаъолияти соҳибкорӣ ҳатмӣ мебошад (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236);

- мақоми иҷозатдиҳанда - мақоми ваколатдори давлатие, ки тибқи Қонуни мазкур ҳуқуқи додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳиро дорад;

- аризадиҳанда - шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродие, ки ба мақоми иҷозатдиҳанда ариза ва ҳуҷҷатҳои заруриро барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ пешниҳод намудааст;

- дорандаи ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ - шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродие, ки барои амалӣ кардани намуди муайяни фаъолият ё амал ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дорад;

- масъулияти изҳоршуда - аз ҷониби аризадиҳанда изҳор кардани масъулияти худ оид ба риоя намудани шартҳои иҷозатдиҳӣ ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти соҳибкорӣ (Қонуни ҶТ аз 23.07.2016 № 1340);

- маъқулдонии худ аз худ - расмиёте, ки дар натиҷаи он ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дода шуда, азнавбарасмиятдаровардашуда ва барқароршуда ҳисобида мешавад, агар мақоми иҷозатдиҳанда вобаста ба ариза дар мӯҳлат ва бо шартҳое, ки Қонуни мазкур пешбинӣ кардааст, бо огоҳонидани аризадиҳанда қарор қабул накарда бошад (Қонуни ҶТ аз 23.07.2016 № 1340);

- равзанаи ягона - расмиёти соддакардашудаи баррасии ариза барои додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ва санҷиши иттилооти пешниҳодгардида ва (ё) барои тасдиқ ба мақомоти ваколатдори давлатӣ супурдани он, агар бо дигар қонун тасдиқ намудани он бе ҷалби аризадиҳанда ба ин раванд пешбинӣ гардида бошад;

- низоми иттилоотии додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ - маҷмӯи воситаҳои барномавӣ, усулҳо ва расмиёт барои гирифтани дархости электронӣ, қабул, тартиб додан, коркард, супоридан, нигоҳдорӣ ва тафтиши пуррагии ҳуҷҷатҳои электронӣ ва барасмиятдарории ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703);

- шакли электронии иҷозатдиҳӣ - иҷозат дар шакли ҳуҷҷати электронӣ, ки бо истифода аз низоми иттилоотии додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ба расмият дароварда ва гирифта мешавад;

- барасмиятдарории электронии ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ барасмиятдарории ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ бо истифода аз технологияи иттилоотӣ - коммуникатсионӣ дар доираи ҳамгироии электронии байни мақомоти давлатӣ, ташкилоти ваколатдор ва дархосткунандагон;

- ҳамгироии байниидоравии электронӣ - мубодилаи маълумот байни мақомоти давлатӣ тавассути технологияҳои иттилоотӣ - коммуникатсионӣ;

- дархости электронии додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ - ҳуҷҷат барои додани иҷозат, ки тибқи шакли ягонаи электронии тасдиқшуда аз ҷониби дархосткунанда тартиб дода шудааст;

- махзани электронии ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ - ҷузъи низоми иттилоотии додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ, ки дорои маълумот оид ба ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳии ба субъектҳои фаъолияти соҳибкорӣ додашуда ва маълумоти дигари оморию таҳлилӣ мебошад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703);

- феҳристи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ - маҷмӯи маълумот оид ба ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳии додашуда, азнавбарасмиятдаровардашуда, боздошташуда, барқароркардашуда ва бекоркардашуда, ки аз ҷониби ҳар як мақоми иҷозатдиҳанда пеш бурда мешавад;

- Феҳристи ягонаи давлатии электронии ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ - манбаи ҷамъбастии маълумот ва иттилоот оид ба ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳие, ки дар низоми мустақим (он-лайн) дастрас мебошад.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи низоми иҷозатдиҳӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи низоми иҷозатдиҳӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1666).

Моддаи 3. Меъёрҳои муайянкунии намудҳои фаъолияте, ки бо додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ танзим карда мешаванд

Ба намудҳои фаъолияти бо роҳи додани иҷозат танзимшаванда чунин намудҳои фаъолияте мансубанд, ки ба яке аз меъёрҳои дар сархатҳои якум ва дуюм, инчунин ҳатман ба меъёри дар сархати сеюми ҳамин модда пешбинигардида ҷавобгӯй бошанд:

- зарурати истифодабарии захираҳои маҳдуди давлатӣ;

- зарурати муқаррар намудани шартҳо ва талаботи махсус нисбат ба фаъолият ва санҷиши риояи онҳо дар ҷараёни амалӣ намудани фаъолият бо мақсади роҳ надодан ба расонидани зиён ба ҳуқуқ, манфиатҳои қонунии шаҳрвандон, муҳити зист ва амнияти давлат;

- додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дигар расмиёти танзимкунандаи фаъолияти субъектҳои соҳибкориро, ки қонунгузорӣ барои ҷудо намудани захираҳои маҳдуди давлатӣ ва (ё) барои таъмин намудани риояи шартҳо ва талаботи махсус бо мақсади роҳ надодан ба расонидани зиён ба ҳуқуқу манфиатҳои қонунии шаҳрвандон, муҳити зист ва амнияти давлат муқаррар намудааст, такрор намекунад.

Моддаи 3(1). Тартиби ворид намудан, тағйир додан ва хориҷ кардани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ аз номгӯи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ

(Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236)

1. Тартиби ворид намудан, тағйир додан ва хориҷ кардани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ аз номгӯи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ танҳо бо роҳи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни мазкур анҷом дода мешавад.

2. Ҳангоми муқаррар намудани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳии нав бояд талаботи боби 3 Қонуни мазкур риоя карда шаванд (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236).

Моддаи 4. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи низоми иҷозатдиҳӣ

Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи низоми иҷозатдиҳӣ инҳо дохил мешаванд:

- муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими низоми иҷозатдиҳӣ (Қонуни ҶТ аз 23.07.2016 № 1340);

- тасдиқи қоидаҳои гузаронидани санҷиши фаъолияти мақомоти давлатӣ оид ба риояи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи танзими низоми иҷозатдиҳӣ (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236);

- тасдиқи қоидаҳои пешбурди Феҳристи ягонаи давлатии электронии ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ;

- тасдиқи қоидаҳои пешбурди феҳристи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ.

Моддаи 5. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими низоми иҷозатдиҳӣ

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими низоми иҷозатдиҳӣ дохил мешаванд:

- санҷиши фаъолияти мақомоти давлатӣ оид ба риояи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи танзими низоми иҷозатдиҳӣ, инчунин ирсоли пешниҳод дар бораи бекор кардани қарорҳои ғайриқонунии мақомоти зикргардида (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236);

- гузаронидани мониторинг вобаста ба татбиқи Қонуни мазкур;

- ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани иттилооти ҳарсола аз рӯи натиҷаҳои мониторинги гузаронидашуда;

- натиҷагирӣ аз таҷриба дар танзими фаъолияти соҳибкорӣ бо роҳи додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ, таҳия ва пешниҳоди таклифҳо оид ба такмили қонунгузорӣ дар соҳаи танзими низоми иҷозатдиҳӣ;

- санҷиши санадҳои баҳодиҳии таъсири танзимноки лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқии танзимкунандаи низоми иҷозатдиҳӣ ва пешниҳоди хулоса бо муҳокимаи ҳатмӣ бо субъектҳои фаъолияти соҳибкорӣ ва иттиҳодияҳои онҳо;

- пешбурди Феҳристи ягонаи давлатии электронии ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ.

Моддаи 6. Ваколатҳои мақомоти иҷозатдиҳанда

(Қонуни ҶТ аз 23.07.2016 № 1340)

Ба ваколатҳои мақомоти иҷозатдиҳанда дохил мешаванд (Қонуни ҶТ аз 23.07.2016 № 1340):

- додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ;

- азнавбарасмиятдарории ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ;

- боздоштани амали ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ;

- додани нусхаи дуюми (дубликати) ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ;

- дароз кардани мӯҳлати амали ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ;

- рад кардан аз додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ;

- қатъ кардани мӯҳлати амали ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ;

- бекор кардани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи моддаи 28 Қонуни мазкур;

- пешбурди феҳристи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ;

- тасдиқи намунаи ариза, санади надоштани иҷозат ва огоҳинома барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236);

- муайян намудани намунаи ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236);

- амалӣ намудани расмиёти иҷозатдиҳӣ барои додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ дар шакли электронӣ тавассути низоми иттилоотии додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703);

- фиристодани дархости электронӣ ба мақомоти давлатӣ оид ба пешниҳоди ҳуҷҷатҳо ва маълумот, ки барои додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ зарур мебошанд (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703);

- назорати риояи талабот ва шартҳои ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ аз ҷониби дорандагони ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ.

Моддаи 7. Амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ

1. Намуди фаъолияте, ки барои амалӣ намудани он ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дода шудааст, танҳо аз ҷониби шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродии ҳуҷҷати иҷозатдиҳиро гирифта, иҷро шуда метавонад.

2. Амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон паҳн мегардад.

3. Дар ҳолатҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд, амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ метавонад берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон низ паҳн гардад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703).

Моддаи 8. Мӯҳлати амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ

Ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ба мӯҳлати номаҳдуди амал ва барои намудҳои фаъолияте, ки бояд иҷозатнома (литсензия) гирифта шавад, ба мӯҳлати амали иҷозатнома дода мешавад.

Моддаи 9. Маблағгузорӣ ва пардохтҳо барои додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ

1. Маблағгузорӣ ва пардохтҳо барои додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ дар доираи маблағҳое амалӣ мегарданд, ки аз буҷетҳои дахлдор барои нигоҳдории мақомоти иҷозатдиҳанда ҷудо карда мешаванд.

2. Барои баррасии ариза оид ба додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ барои намудҳои фаъолияти дар Қонуни мазкур пешбинишуда, пардохти иҷозатдиҳӣ баробар ба як нишондиҳанда барои ҳисобҳо ситонида мешавад, ки он баргардонида намешавад.

3. Барои додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ баробар ба ду нишондиҳанда барои ҳисобҳо пардохт ситонида мешавад.

4. Маблағҳои пардохти иҷозатдиҳӣ ба буҷети давлатӣ гузаронида мешаванд.

5. Дар сурати тамдиди мӯҳлати амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ баробар ба додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ пардохт ситонида мешавад.

Моддаи 10. Коргузорӣ дар соҳаи додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ

1. Нисбати ҳар як шахси ҳуқуқӣ ва соҳибкори инфиродие, ки барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ариза додааст, мақоми иҷозатдиҳанда парванда тартиб дода, барои ҳар як намуди ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ, пешбурди дафтари бақайдгирии аризаҳо ва ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳии додашударо ба роҳ мемонад.

2. Дар парванда ҳамаи ҳуҷҷатҳое, ки аз тарафи аризадиҳанда ворид шудаанд, инчунин нусхаҳои қарорҳо ва амрномаҳои мақоми иҷозатдиҳанда марбут ба аризадиҳанда нигоҳ дошта мешаванд.

3. Дар дафтари бақайдгирии аризаҳо ва ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳии додашуда маълумот оид ба аризадиҳанда, санаи ворид шудани ҳуҷҷат, сана ва рақами қарорҳои қабулнамудаи мақоми иҷозатдиҳанда, санаи додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ва имзои шахси масъул ва шахсе, ки ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ гирифтааст, сабт карда мешаванд.

4. Мақоми иҷозатдиҳанда феҳристи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳии додашударо таҳия менамояд ва пеш мебарад.Дар доираи низоми иттилоотии додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ махзани электронии ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ пеш бурда мешавад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703).

5. Дар феҳристи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ маълумоти зерин нишон дода мешаванд:

- маълумот оид ба аризадиҳанда (номи шахси ҳуқуқӣ, барои соҳибкори инфиродӣ - насаб, ном ва номи падар);

- намуди ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ;

- сана ва рақами қарор (амр, фармон, фармоиш) дар бораи додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ;

- силсила, рақам ва санаи додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ;

- маълумот дар бораи азнавбарасмиятдарории ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ва дар сурати аз нав ба расмият даровардани он, додани нусха ва нусхаи дуюми (дубликати) ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ;

- асос, сана ва рақами қарор (амр, фармон, фармоиш) дар бораи бартараф кардани вайронкунии шартҳои ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ;

- асос, сана ва рақами қарор (амр, фармон, фармоиш) дар бораи боздоштан ва барқарор кардани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ;

- асос, сана ва рақами қарор (амр, фармон, фармоиш) дар бораи бекор кардани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ;

- асос, сана ва рақами қарор (амр, фармон, фармоиш) дар бораи беэътибор донистани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ (Қонуни ҶТ аз 26.07.2014 № 1103);

- асос, сана ва рақами қарор (амр, фармон, фармоиш) дар бораи қатъ намудани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ (Қонуни ҶТ аз 23.07.2016 № 1340).

6. Иттилооти дар феҳристи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ мавҷудбуда ошкоро ва дастрас мебошад.

7. Хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 23.12.2021 № 1821).

БОБИ 2. ПРИНСИПҲОИ ТАНЗИМИ НИЗОМИ ИҶОЗАТДИҲӢ

Моддаи 11. Принсипҳои асосии низоми иҷозатдиҳӣ

1. Принсипҳои асосии низоми иҷозатдиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз инҳо иборат мебошанд:

- шаффофияти қабули қарорҳо, танзимкунӣ ва пешбинишаванда будани ҷараёни додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ;

- муқаррар намудани тартиби ягонаи додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ;

- масъулияти изҳоршуда;

- равзанаи ягона;

- маъқулдонии худ аз худ;

- мутаносибии манфиатҳои ҷомеа ва ҳуқуқҳои субъектҳои фаъолияти соҳибкорӣ ҳангоми муқаррар намудани зарурати пешбурди ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ;

- арзёбии таъсири танзимкунанда дар ҳолати ҷорӣ кардани намудҳои нави ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ.

2. Ҳама гуна шубҳа, ихтилофот ва нофаҳмиҳо дар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ки бо низоми иҷозатдиҳӣ алоқаманд мебошанд, ба манфиати субъекти фаъолияти соҳибкорӣ шарҳ дода мешаванд.

Моддаи 12. Шаффофияти қабули қарорҳо, танзимкунӣ ва пешбинишаванда будани ҷараёни додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ

1. Мақомоти иҷозатдиҳанда ӯҳдадоранд, ки дар бораи лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба низоми иҷозатдиҳӣ иттилоъ диҳанд ва шаффофияти фаъолияти худро роҷеъ ба қабули қарорҳо бо роҳи ҷалб намудани субъектҳои фаъолияти соҳибкорӣ дар ҷараёни таҳияи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва қабули қарорҳо оид ба низоми иҷозатдиҳӣ таъмин намоянд.

2. Мақомоти иҷозатдиҳанда шаффофияти танзими низоми иҷозатдиҳиро тавассути дастрасии озод ба таҳияи лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва интишори онҳо тибқи Қонуни мазкур таъмин менамоянд.

3. Маълумот оид ба ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ ба Феҳристи ягонаи давлатии электронии ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ (минбаъд-Феҳристи электронӣ) баъди интишори онҳо дар нашрияҳои расмӣ ворид карда мешаванд.

4. Дастрасӣ ба Феҳристи электронӣ ройгон буда, аз тариқи шабакаи интернет амалӣ карда мешавад.

Моддаи 13. Тартиби ягонаи додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ

1. Тартиби ягонаи додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ бо Қонуни мазкур муқаррар гардида, аз инҳо иборат мебошад:

- пардохти маблағи баррасии ариза барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ;

- муайян будани мақсади гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ;

- риояи тартиби пешниҳоди ариза ва баррасии он;

- пурра будани номгӯи ҳуҷҷатҳое, ки барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ зарур мебошанд;

- асосноккунии сабаби рад намудан аз додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ;

- дар ҳолатҳои зарурӣ додани нусхаи дуюми (дубликати) ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ;

- сари вақт азнавбарасмиятдарории ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ;

- асосноккунии боздоштан, барқарор намудан, бекор кардан ва қатъ намудани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ;

2. Мақомоти иҷозатдиҳанда наметавонанд тартиби дигари додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳиро муқаррар намоянд.

Моддаи 14. Масъулияти изҳоршуда

1. Барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ роҳбари шахси ҳуқуқӣ ё шахси ваколатдорнамудаи ӯ ё соҳибкори инфиродӣ ба мақоми иҷозатдиҳандаи дахлдор шахсан, бо мактуби фармоишӣ ё ба воситаи почтаи электронӣ (дар шакли ҳуҷҷати электронӣ бо имзои рақамӣ) аризаи имзошударо пешниҳод менамояд, ки тибқи он аризадиҳанда барои риоя кардани шартҳои ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти соҳибкорӣ ва барои эътимоднок будани ҳуҷҷатҳои пешниҳодгардида масъулиятро ба дӯш мегирад.

2. Принсипи масъулияти изҳоршуда ҳангоми додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳии муқаррарнамудаи сархатҳои дуюм ва сеюми банди 2), сархатҳои дуюм ва сеюми банди 3), сархатҳои якум, дуюм, сеюм, чорум, панҷум ва ҳафтуми банди 4), банди 5), сархати якуми банди 6), сархатҳои якум ва дуюми банди 7), сархатҳои якум, дуюм ва сеюми банди 8), бандҳои 9) - 11), 13) - 16), сархатҳои дуюм, сеюм ва шашуми банди 17) моддаи 29 Қонуни мазкур татбиқ намегардад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2022 № 1863).

Моддаи 15. Равзанаи ягона

1. Додани ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ аз рӯи принсипи равзанаи ягона ба воситаи ҳамгироии байниидоравии электронӣ бо истифода аз низоми иттилоотии додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ амалӣ карда мешавад.

2. Мақомоти давлатӣ бо дархости мақоми иҷозатдиҳӣ ҳуҷҷатҳои электронӣ, иттилоот ва ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳиро дар мӯҳлати панҷ рӯзи корӣ баъд аз гирифтани дархости дахлдор ирсол мекунанд.

3. Агар мақоми давлатӣ дар мӯҳлати муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ба дархости мақоми иҷозатдиҳӣ ва ё дигар мақомоти ваколатдори давлатӣ ҷавоб надиҳад, ҳуҷҷатҳо ва иттилооти дахлдор мувофиқашуда ва ё тасдиқшуда ҳисобида мешаванд (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703).

Моддаи 16. Маъқулдонии худ аз худ

1. Ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ додашуда ё вобаста ба ҳолатҳо мӯҳлати амали он тамдидшуда ҳисобида мешавад, агар мақоми иҷозатдиҳанда дар мӯҳлати дар Қонуни мазкур пешбинигардида оид ба додан ё тамдид намудани мӯҳлати амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳии дахлдор ба аризадиҳанда ҷавоб надода бошад.

2. Пас аз гузаштани мӯҳлати муқаррарнамудаи Қонуни мазкур барои додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ва дар сурати набудани огоҳиномаи хаттӣ аз ҷониби мақоми иҷозатдиҳанда, аризадиҳанда метавонад ба фаъолияте, ки барои он ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дархост намудааст, оғоз намояд.

3. Расмиёти маъқулдонии худ аз худ нисбат ба ҳамаи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳии аз ҷониби мақоми иҷозатдиҳанда додашаванда, ба истиснои ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ, ки мувофиқи сархатҳои дуюм ва чоруми банди 2), сархатҳои дуюм ва сеюми банди 3), сархати панҷуми банди 4), сархати якуми банди 5), сархати сеюми банди 8), бандҳои 9), 11), 15) ва 16), сархати шашуми банди 17) моддаи 29 Қонуни мазкур дода мешаванд, татбиқ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 18.03.2022 № 1863).

4. Ҷавоби манфии мақоми иҷозатдиҳанда, ки дар мӯҳлати пешбининамудаи Қонуни мазкур барои додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дода шудааст, ба маъқулдонии худ аз худ баробар карда намешавад.

5. Дар сурати ошкор кардани носаҳеҳӣ дар ҳуҷҷатҳои пешниҳодшуда мақоми иҷозатдиҳанда дар ин хусус аризадиҳандаро на дертар аз панҷ рӯзи корӣ қабл аз гузаштани мӯҳлате, ки Қонуни мазкур барои додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳии дахлдор пешбинӣ намудааст, огоҳ менамояд.

6. Агар пас аз додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳие, ки дар асоси он оғоз намудани соҳибкорӣ ва (ё) пешбурди он иҷозат дода мешавад, мақоми иҷозатдиҳанда далели иҷро нагардидани ягон шарти муҳими барои додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ пешбинигардидаро муқаррар намояд, мақоми иҷозатдиҳанда дорандаи ҳуҷҷатро дар бораи носаҳеҳиҳои ошкоргардида на дертар аз як моҳи баъди гузаштани мӯҳлате, ки Қонуни мазкур барои додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ пешбинӣ намудааст, огоҳ карда, дар айни ҳол тартиби бартараф кардани онҳо ва мӯҳлати иҷрои ин ӯҳдадориро муқаррар менамояд. Мӯҳлати муқарраргардида наметавонад аз сӣ рӯзи тақвимӣ кам ва аз шаст рӯзи тақвимӣ зиёд бошад.

7. Дар сурати ба вуҷуд омадани ҳолати дар қисми 1 ҳамин модда пешбинигардида мақоми иҷозатдиҳанда ҳуҷҷати иҷозатдиҳиро дар мӯҳлати на зиёда аз панҷ рӯзи пас аз ба охир расидани мӯҳлати муқаррарнамудаи қисми 1 моддаи 22 Қонуни мазкур ба расмият медарорад.

8. Ҳангоми дар мӯҳлатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби мақомоти давлатии дахлдор ба дархосткунанда пешниҳод нагардидани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дар доираи низоми иттилоотии додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ, низом онро додашуда меҳисобад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703).

Моддаи 17. Мутаносибии манфиатҳои ҷомеа ва субъектҳои фаъолияти соҳибкорӣ

1. Муносибати мақомоти иҷозатдиҳанда бо субъектҳои фаъолияти соҳибкорӣ ба дараҷаи баробар бояд ба таъмини манфиатҳои ҷомеа ва ҳифзи ҳуқуқҳои соҳибкорон мусоидат намояд.

2. Санҷиши тартиби татбиқи фаъолияте, ки субъекти фаъолияти соҳибкорӣ дар асоси принсипҳои маъқулдонии худ аз худ ва масъулияти изҳоршуда амалӣ менамояд, аз ҷониби мақомоти иҷозатдиҳанда, ки мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор" барои гузаронидани санҷишҳо ваколатдор карда шудаанд, амалӣ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703).

Моддаи 18. Арзёбии таъсири танзимкунӣ

1. Арзёбии таъсири танзимкунии ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ асосноксозии дар асоси арзёбии хароҷот ва фоида амалишудаи зарурати ҷорӣ намудан ё тағйир додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ва таҳлили оқибатҳо барои соҳибкорӣ, аз ҷумла таъмини риояи ҳуқуқу манфиатҳои соҳибкорон ва давлат, ҳамчунин мутобиқат ба мақсадҳои сиёсати танзим ва принсипҳои муқаррарнамудаи Қонуни мазкурро ифода менамояд.

2. Санади арзёбии таъсири танзимкунӣ ҷузъи таркибии маълумотномаи асоскунанда ба лоиҳаи санади меъёрии ҳуқуқии танзимкунандаи низоми иҷозатдиҳӣ мебошад. Санади арзёбии таъсири танзимкунӣ зарурати қабул намудани лоиҳаи мушаххаси санади меъёрии ҳуқуқиро муайян мекунад, инчунин ҷиҳатҳои миқдорӣ ва сифатии таъсироти асосии (фоида ва хароҷоти) онро ба ҷомеа арзёбӣ менамояд (Қонуни ҶТ аз 26.07.2014 № 1103).

БОБИ 3. РАСМИЁТИ АРЗЁБИИ ТАЪСИРИ ТАНЗИМКУНИИ САНАДҲОИ МЕЪЁРИИ ҲУҚУҚИИ МУҚАРРАРКУНАНДА Ё ТАҒЙИРДИҲАНДАИ ҲУҶҶАТҲОИ ИҶОЗАТДИҲӢ

Моддаи 19. Стандартҳои сифат барои арзёбии таъсири танзимкунии санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳиро муқаррар менамоянд ё тағйир медиҳанд

Санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳиро муқаррар менамоянд ё тағйир медиҳанд, бояд ба стандартҳои зерини сифат мутобиқат кунанд:

1) Устуворӣ: ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ бояд ба принсипҳои бозорӣ асос ёбанд ва ба талаботҳои пешгӯишавандагӣ, шаффофияти қабули қарорҳо ва танзимкунӣ ҷавобгӯй бошанд. Ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳие, ки нисбати бақайдгирӣ, амалӣ намудан ва барҳамдиҳии фаъолияти соҳибкорӣ, рақобати озод, савдо ва сармоягузорӣ маҳдудиятҳо муқаррар менамоянд, бояд аз нуқтаи назари ҳифзи манфиатҳои ҷомеа асоснок карда шуда бошанд:

2) Самаранокии хароҷот: ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ бояд ҳалли камхарҷтари вазифаи дақиқ муайяншударо пешниҳод намоянд;

3) Фасеҳӣ ва самаранокӣ: ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ нишондиҳандаҳоеро муқаррар менамоянд, ки онҳо бояд аз ҷониби шахсоне ба даст оварда шаванд, ки ба онҳо дахл мекунанд ва наметавонанд тавассути ҷорӣ намудани технология ва усулҳое, ки барои ба муваффақият ноил гардидан зарур мебошанд, далелнок шарҳ дода шаванд.

4) Мутаносибӣ: санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ бояд ба таври баробар ба таъмини манфиатҳои ҷомеа ва ҳифзи ҳуқуқҳои соҳибкорон мусоидат намоянд.

Моддаи 20. Арзёбии таъсири танзимкунии ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ

1. Ҳар як мақоми давлатӣ то таҳияи лоиҳаи санади меъёрии ҳуқуқие, ки ҳуҷҷати иҷозатдиҳиро муқаррар менамояд ё тағйир медиҳад, арзёбии таъсири танзимкуниро амалӣ менамояд, ки аз инҳо иборат мебошад:

1) Муайян намудани масъала (проблема). Арзёбии таъсири танзимкунӣ масъалаеро муайян мекунад, ки онро ҳал кардан зарур аст, инчунин натиҷаҳои имконпазири танзим аз ҷониби давлатро муқаррар менамояд. Муайянкунии масъала бояд унсурҳои зеринро дар бар гирад:

- ҷузъиёти ҳуқуқӣ, ки тартиби ба ваколати мақоми идоракунӣ мансуб донистани масъаларо барои танзимкунии давлатӣ нишон медиҳад;

- ҷузъиёти таҳлилӣ, ки сабаби ба вуҷуд омадани масъаларо шарҳ медиҳад ва аҳамиятнокии онро муайян менамояд;

- арзёбии оқибатҳои эҳтимолӣ дар сурате, ки амалҳои дигар анҷом дода нашаванд;

- муайян намудани ҳадафҳои амалҳои давлат.

2) Арзёбии хароҷот ва фоидаи асосии дахолати давлатӣ. Арзёбии таъсири танзимкунӣ нишондиҳандаҳои сифатӣ ва миқдории оқибатҳои асосии имконпазири дахолати давлатиро муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 23.07.2016 № 1340):

- оқибатҳои манфӣ ё хароҷот дар натиҷаи дахолати давлатӣ;

- оқибатҳои мусбат ё фоида дар натиҷаи дахолати давлатӣ;

- камбудиҳои асосии таъсири имконпазири дахолати давлатӣ.

3) Арзёбии роҳҳои алтернативӣ. Арзёбии таъсири танзимкунӣ на камтар аз ду роҳи алтернативиро, ки барои ҳалли масъала ба инобат гирифта мешаванд, пешниҳод менамояд. Яке аз роҳҳои ҳатмии алтернативӣ ягон чора наандешидан мебошад. Алтернативаҳои дигар бояд аз инҳо бар оянд:

- мутобиқ гардонидани ҳуҷҷати иҷозатдиҳии амалкунанда;

- иваз намудани механизми ҷории ҳуҷҷати иҷозатдиҳии амалкунанда;

- тадбирҳои иттилоотӣ ва маърифатӣ;

- танзими инфиродӣ;

- танзими инфиродӣ ё танзим аз ҷониби тарафи сеюм;

- фишангҳои бозорӣ, аз ҷумла боҷҳо.

4) Баргузор намудани муҳокима. Арзёбии таъсири танзимкунӣ тарафҳои манфиатдори асосиеро, ки танзим метавонад ба онҳо дахл кунад, муайян менамояд ва тартиби анҷомдиҳии раванди муҳокима ва мувофиқасозӣ бо ин тарафҳоро тавзеҳ медиҳад. Ин намуди таҳлил эҳтиёҷоти асосиро ба маълумот ва чӣ тавр ба қонеъ гардонидани эҳтиёҷоти дахлдор мусоидат намудани муҳокимаҳоро муқаррар менамояд.

5) Тавсияҳо. Таҳиягари арзёбии таъсири танзимкунӣ андешидани тадбирҳои муайянеро, ки дар заминаи меъёрҳои дар моддаи 21 Қонуни мазкур пешбинигардида асоснок карда шудаанд, тавсия медиҳад.

6) Ҳисобот оид ба арзёбии анҷомдодашудаи таъсири танзимкунӣ. Ҳисоботи таъсири танзимкунӣ аз ҷониби таҳиякунандаи лоиҳаи санади меъёрии ҳуқуқӣ пешниҳод карда мешавад ва инҳоро дар бар мегирад (Қонуни ҶТ аз 26.07.2014 № 1103):

- тавсифи раванди муҳокимаи тарафҳои манфиатдор;

- ҷамъбасткунии роҳҳои алтернативӣ;

- ҷадвали таҳлилии мулоҳизаҳо, шарҳу эзоҳот ва пешниҳодҳое, ки дар марҳилаи таҳияи арзёбии таъсири танзимкунӣ ворид карда шудаанд;

- қарор оид ба баррасии лоиҳаи санади меъёрии ҳуқуқӣ бе таҳлили иловагӣ, қабул бе таҳлили пешакии таҳияи лоиҳаи санади меъёрии ҳуқуқӣ;

- гузаронидани таҳлили муфассали зарурати лоиҳа дар асоси таҳлили ниҳоии оқибатҳои танзимкунӣ.

2. Арзёбии таъсири танзимкунӣ барои таҷдиди назар гардидан аз ҷониби мақоми давлатӣ ва барои муҳокимаи ҷамъиятӣ пешниҳод карда мешавад. Мӯҳлати баррасӣ ва додани хулоса сӣ рӯзро ташкил медиҳад.

3. Мақоми давлатӣ лоиҳаи санади меъёрии ҳуқуқиро таҳия ва арзёбии ниҳоии таъсири танзимкуниро ба он замима менамояд.

4. Мақоми давлатӣ лоиҳаи санади меъёрии ҳуқуқӣ ва арзёбии ниҳоии таъсири танзимкуниро мутобиқи хулосаҳои гирифташуда ва муҳокимаи ҷамъиятӣ такмил медиҳад ва ҷадвали ихтилофотро таҳия менамояд.

БОБИ 4. РАСМИЁТИ ДОДАНИ ҲУҶҶАТИ ИҶОЗАТДИҲӢ

Моддаи 21. Пешниҳоди ариза барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ

1. Барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ аризадиҳанда ё шахси ваколатдори ӯ аризаи имзошудаи намунааш аз ҷониби мақоми иҷозатдиҳанда муқарраргардидаро шахсан, бо мактуби фармоишӣ ё ба воситаи почтаи электронӣ (дар шакли ҳуҷҷати электронӣ бо имзои рақамӣ,инчунин дархости электронии додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ тибқи шакли ягона дар доираи низоми иттилоотии додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ), ки маълумоти зеринро дар бар мегирад, ба мақоми дахлдор пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ аз 23.07.2016 № 1340, аз 04.07.2020 № 1703):

- ном, шакли ташкилию ҳуқуқӣ, суроғаи ҷойгиршавӣ ва рақами ягонаи мушаххаси шахси ҳуқуқӣ ё ному насаб, суроға ва рақами ягонаи мушаххаси соҳибкори инфиродӣ;

- фаъолият ё амале, ки барои амалӣ намудани он аризадиҳанда мехоҳад ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ гирад;

- аз ҷониби аризадиҳанда ба зиммаи худ гирифтани масъулият барои риоя намудани шартҳои иҷозатдиҳии ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ҳангоми амалӣ намудани фаъолият ва барои эътимоднокии ҳуҷҷатҳои пешниҳодшуда.

2. Ҳангоми ба сомонаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими низоми иҷозатдиҳӣ бо имзои электронӣ фиристодани аризаи электронӣ барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ замимаҳои он дар шакли электронӣ (нусхабардории ҳуҷҷатҳои аслӣ) пешниҳод карда мешаванд. Ба ариза барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ, ба ғайр аз маълумоти дар қисми 1 ҳамин модда пешбинигардида, нусхаи ҳуҷҷатҳои зерин замима карда мешавад:

- шаҳодатномаи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ ва соҳибкори инфиродӣ;

- расиди пардохт барои баррасии ариза (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236).

3. Ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дар асоси ҳуҷҷатҳои муқаррарнамудаи Қонуни мазкур дода мешавад. Талаб кардани ҳуҷҷатҳои дигар аз ҷониби мақоми иҷозатдиҳанда манъ аст.

4. Ҳуҷҷатҳо дар шакли нусха пешниҳод карда мешаванд. Маълумоте, ки дар ҳуҷҷат ва иттилооти пешниҳодгардида зикр ёфтааст тибқи расмиёти равзанаи ягона санҷида мешаванд.

5. Аризае, ки барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ пешниҳод мегардад ва ҳуҷҷатҳои ба он замимагардида аз рӯи номгӯй ба қайд гирифта мешаванд. Нусхаи номгӯйи мазкур, ки бо имзои шахси масъули мақоми иҷозатдиҳанда бо сабти санаи бақайдгирии ариза тасдиқ карда шудааст, ба аризадиҳанда фиристода (супурда) мешавад. Мақоми иҷозатдиҳанда аризадиҳандаро аз хусуси қабул намудани аризаи электронӣ дар шакли электронӣ хабар мекунад (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236).

6. Ариза барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дар ҳолатҳои зерин ба қайд гирифта намешавад:

- имзо шудан аз ҷониби шахсе, ки барои ин ваколат надорад;

- агар ҳуҷҷатҳо бе риояи талаботи моддаи мазкур ба расмият дароварда шуда бошанд.

7. Дар бораи рад кардани бақайдгирии ариза барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ аризадиҳанда шахсан, бо мактуби фармоишӣ ё ба воситаи почтаи электронӣ (дар шакли ҳуҷҷати электронӣ бо имзои рақамӣ) дар мӯҳлати на бештар аз се рӯзи кории пас аз рӯзи муроҷиат намудан, бо нишондоди асос барои рад намудани бақайдгирии ариза огоҳонида мешавад.

8. Баъди бартараф намудани камбудиҳое, ки боиси рад кардани бақайдгирии ариза барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ гардидаанд, аризадиҳанда метавонад аризаи нав пешниҳод кунад ва он бояд тибқи тартиби муқарраргардида баррасӣ карда шавад.

Моддаи 22. Қарор дар бораи додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ё дар бораи рад кардани ариза барои гирифтани он

1. Мақоми иҷозатдиҳанда дар асоси ариза барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ва ҳуҷҷатҳои ба он замимагардида дар бораи додан ё рад намудан аз додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дар мӯҳлати на бештар аз даҳ рӯзи корӣ аз рӯзи бақайдгирии он қарор қабул менамояд.

2. Иттилоъ оид ба қабули қарор дар бораи додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ба аризадиҳанда на дертар аз рӯзи кории ояндаи баъди қабули қарор дода мешавад.

3. Додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дар шакли электронӣ тавассути низоми иттилоотии додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ амалӣ карда мешавад. Иҷозате, ки дар шакли электронӣ дар доираи низоми мазкур дода шудааст, ҳамчун ҳуҷҷати ҳомили коғазии он эътибори ҳуқуқӣ дорад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703).

4. Ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дар он сурат додашуда эътироф мегардад, ки агар мақоми иҷозатдиҳанда дар мӯҳлати муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ба аризадиҳанда ҷавоб надода бошад. Баъди гузаштани мӯҳлате, ки барои огоҳонидан дар бораи рад гардидани бақайдгирии ариза барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ, дар бораи рад гардидани он ё дар бораи қабули қарор оид ба додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ муқаррар карда шудааст, ба шарти вуҷуд надоштани огоҳиномаи хаттӣ дар бораи сабабҳои рад гардидани бақайдгирии ариза барои гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ва (ё) рад кардани он аризадиҳанда метавонад фаъолиятеро, ки барои он ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дархост карда буд, тибқи принсипи маъқулдонии худ аз худ амалӣ намояд.

5. Дар сурати ба вуҷуд омадани ҳолати маъқулдонии худ аз худ мақоми иҷозатдиҳанда ӯҳдадор аст ҳуҷҷати иҷозатдиҳиро дар мӯҳлати муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда пешниҳод намояд.

Моддаи 23. Рад кардан аз додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ

1. Асосҳои рад кардан аз додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ аз инҳо иборат мебошанд:

- аз ҷониби аризадиҳанда дар ҳаҷми пурра пешниҳод нагардидани ҳуҷҷатҳо;

- ошкор гардидани маълумоти носаҳеҳ дар ҳуҷҷатҳое, ки аризадиҳанда пешниҳод намудааст;

- хулосаи манфии асоснокшуда оид ба натиҷаҳои тадқиқот, муоинаҳо ё дигар арзёбиҳои илмӣ ва техникӣ дар сурате, ки гузаронидани онҳо ҳатмӣ бошанд.

2. Рад кардан аз додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ бо асосҳои дигаре, ки Қонуни мазкур муқаррар накардааст, манъ аст.

3. Дар огоҳиномаи хаттӣ дар бораи рад кардан аз додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ бояд сабабҳои рад кардан ва мӯҳлате, ки дар давоми он аризадиҳанда сабабҳои дар сархатҳои якум ва дуюми қисми 1 ҳамин модда зикргардидаро бартараф карда, метавонад ҳуҷҷатҳоро барои баррасии такрорӣ пешниҳод намояд, зикр карда шаванд. Мӯҳлате, ки дар давоми он аризадиҳанда метавонад камбудиҳои ошкоршударо бартараф намояд ва ҳуҷҷатҳоро барои баррасии такрорӣ пешниҳод кунад, наметавонад камтар аз даҳ рӯзи корӣ аз рӯзи гирифтани огоҳиномаи хаттӣ дар бораи рад кардан аз додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ бошад.

4. Дар сурати аз ҷониби аризадиҳанда бартараф шудани камбудиҳое, ки барои рад кардан аз додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дар мӯҳлати муқарраргардида асос шудаанд, баррасии такрории ҳуҷҷатҳо аз ҷониби мақоми иҷозатдиҳанда дар мӯҳлати на зиёда аз се рӯзи кории баъди рӯзи гирифтани ариза оид ба бартараф кардани сабабҳои рад кардан ва ҳуҷҷатҳои дахлдори тасдиқкунандаи бартараф кардани сабабҳои рад кардан амалӣ карда мешавад.

5. Ҳангоми баррасии такрории ҳуҷҷатҳо аз ҷониби мақоми иҷозатдиҳанда овардани он сабабҳое, ки пештар дар шакли хаттӣ ба аризадиҳанда баён нашуда буданд, мумкин нест, ба истиснои овардани сабабҳои рад кардане, ки бо ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи бартараф гардидани сабабҳои пештар зикргардида алоқаманд мебошанд.

6. Барои такроран баррасӣ кардани ариза боҷ ситонида намешавад.

7. Аризае, ки баъди гузаштани мӯҳлати дар огоҳинома оид ба рад кардан аз додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ зикргардида пешниҳод шудааст, аз нав пешниҳодгардида ҳисобида мешавад ва аз ҷониби мақоми иҷозатдиҳанда бо тартиби умумӣ баррасӣ карда мешавад.

8. Шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ ҳуқуқ дорад тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбати қарори мақоми иҷозатдиҳанда дар бораи рад кардан аз додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ, инчунин аз амалҳои (беамалии) шахси мансабдори мақоми иҷозатдиҳанда шикоят пешниҳод намояд.

Моддаи 24. Азнавбарасмиятдарории ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ

1. Дар сурати азнавташкилдиҳии шахси ҳуқуқӣ, тағйир ёфтани номи он ё макони ҷойгиршавӣ (суроғаи почтавӣ) шахси ҳуқуқӣ ё вориси ҳуқуқии он ӯҳдадор аст дар мӯҳлати ҳафт рӯзи кории баъди гузаштани расмиёти бақайдгирии давлатӣ бо сабаби азнавташкилдиҳӣ, тағйир ёфтани номи он ё макони ҷойгиршавӣ (суроғаи почтавӣ) ба мақоми иҷозатдиҳанда ариза дар бораи аз нав барасмиятдарориро бо замима намудани ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи маълумотҳои зикргардида, нусхаи шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатӣ, нусхаи огоҳинома дар бораи тағйир ёфтани макони ҷойгиршавӣ, ки ба мақоми бақайдгирӣ фиристода мешаванд, пешниҳод намояд.

2. Дар сурати тағйир ёфтани ному насаб ё ҷойи истиқомати худ, соҳибкори инфиродӣ ӯҳдадор аст дар мӯҳлати ҳафт рӯзи кории баъди ворид кардани тағйироти дахлдор ба мақоми иҷозатдиҳанда ариза дар бораи азнавбарасмиятдарории ҳуҷҷати иҷозатдиҳиро бо замима намудани ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи маълумоти зикргардида пешниҳод намояд.

3. Аризадиҳанда ҳуҷҷатҳоро ба мақоми иҷозатдиҳанда тавассути мактуби фармоишӣ ё ба воситаи почтаи электронӣ, факс, шахсан ё бо воситаи дигаре, ки муайян кардани аризадиҳанда ва санаи аз ҷониби мақоми иҷозатдиҳанда гирифтани ҳуҷҷатҳоро имконпазир мегардонад, ирсол менамояд.

4. То азнавбарасмиятдарории ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ шахси ҳуқуқӣ ё вориси ҳуқуқии он ё соҳибкори инфиродие, ки дар бораи азнавбарасмиятдарории ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ариза пешниҳод намудааст, амалҳо ва (ё) фаъолияти дар он зикргардидаро дар асоси нусхаи аризаи пешниҳоднамуда дар хусуси азнавбарасмиятдарории ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ бо қайди мақоми иҷозатдиҳанда оид ба санаи қабули ариза иҷро мекунад ё амалӣ менамояд.

5. Ҳангоми азнавбарасмиятдарории ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ мақоми иҷозатдиҳанда ба феҳристи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳии додашуда тағйироти дахлдор ворид менамояд.

6. Азнавбарасмиятдарорӣ ва додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дар мӯҳлати на бештар аз панҷ рӯзи кории баъди рӯзи аз ҷониби мақоми иҷозатдиҳанда гирифтани ариза дар бораи азнавбарасмиятдарории ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ бо замимаи ҳуҷҷатҳои дахлдор ва ҳуҷҷате, ки ворид намудани пардохт барои азнавбақайдгирии ҳуҷҷати иҷозатдиҳиро тасдиқ мекунад, анҷом дода мешаванд.

7. Барои азнавбарасмиятдарории ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ баробар ба чоряки маблағе, ки барои баррасии ариза дар бораи додани ин ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дар санаи супурдани ариза дар бораи азнавбарасмиятдарорӣ пардохта мешавад, маблағ ситонида мешавад.

8. Аз аризадиҳанда талаб кардани пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дигаре, ки дар ҳамин модда пешбинӣ нагардидаанд, манъ аст.

Моддаи 25. Додани нусхаи дуюми (дубликати) ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ

1. Дар сурати гум ё фарсудашавии ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дар асоси аризаи шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ нусхаи дуюми (дубликати) ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дода мешавад.

2. Мақоми иҷозатдиҳанда ӯҳдадор аст нусхаи дуюми (дубликати) ҳуҷҷати иҷозатдиҳиро дар мӯҳлати на бештар аз панҷ рӯзи кории баъди рӯзи гирифтани ариза, нусхаи аслии ҳуҷҷати иҷозатдиҳиро дар сурати фарсудашавӣ ва ҳуҷҷати тасдиқкунандаи аз ҷониби аризадиҳанда ворид карда шудани пардохтро барои додани нусхаи дуюми (дубликати) ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ диҳад (фиристонад) (Қонуни ҶТ аз 23.07.2016 № 1340).

3. Барои додани нусхаи дуюми (дубликати) ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ баробар ба чоряки маблағи муқарраршуда дар санаи пешниҳод намудани ариза дар бораи додани нусхаи дуюм (дубликат) пардохт ситонида мешавад.

4. Аз аризадиҳанда талаб кардани ҳуҷҷатҳои дигаре, ки дар ҳамин модда пешбинӣ нагардидаанд, манъ аст.

Моддаи 26. Боздоштани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ

1. Амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ метавонад дар ҳолатҳои зерин боздошта шавад:

- ошкор гардидани вайронкунии талаботи Қонуни мазкур аз ҷониби шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ;

- аз ҷониби шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ иҷро нашудани қарорҳое, ки тибқи тартиби муқарраргардида қабул шудаанд ва онҳоро барои бартараф намудани вайронкуниҳои ошкоргардида ӯҳдадор мекунанд.

2. Мақоми иҷозатдиҳанда амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳиро ба мӯҳлати на бештар аз даҳ рӯзи корӣ боз медорад. Боздоштани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ба мӯҳлати бештар аз даҳ рӯзи корӣ аз ҷониби суд дар асоси аризаи мақоми иҷозатдиҳанда амалӣ мегардад.

3. Қарори мақоми иҷозатдиҳанда оид ба боздоштани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дар шакли хаттӣ (аз тариқи факс, почтаи электронӣ) на дертар аз се рӯзи кории баъд аз қабули он ба шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ расонида мешавад.

4. Мақоми иҷозатдиҳанда ӯҳдадор аст мӯҳлати бартараф намудани вайронкуниҳоеро,

ки боиси боздоштани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ гардидаанд, муқаррар намояд. Мӯҳлати бартараф намудани камбудиҳое, ки боиси боздоштани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ гардидаанд, наметавонад аз даҳ рӯзи кории баъди рӯзи аз ҷониби шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ гирифта шудани қарор дар бораи боздоштани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ камтар бошад.

5. Дар сурати бартараф кардани ҳолатҳое, ки боиси боздоштани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ гардидаанд мақоми иҷозатдиҳанда дар бораи боздоштани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ қарор қабул кардааст, ӯҳдадор аст дар мӯҳлати се рӯзи кории баъди рӯзи гирифтани тасдиқнома оид ба бартараф кардани ҳолатҳои зикргардида дар бораи барқарор намудани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ қарор қабул кунад.

6. Нисбат ба қарори мақоми иҷозатдиҳанда дар бораи боздоштани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ тибқи тартиби муқарраргардида шикоят пешниҳод кардан мумкин аст.

7. Дар сурати аз ҷониби суд эътироф гардидани беасосии боздоштани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ мақоми иҷозатдиҳанда дар назди шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ дар ҳаҷми зарари ба онҳо расонидашуда ҷавобгар мебошад. Зимнан аз лаҳзаи аз ҷониби суд эътироф гардидани беасосии боздоштан, амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ барқароршуда ҳисобида мешавад.

Моддаи 27. Қатъ гардидани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ

1. Амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дар ҳолатҳои зерин қатъ мегардад:

- муроҷиат намудани шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ бо ариза дар бораи қатъи амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ;

- барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ - аз лаҳзаи барҳамдиҳӣ ё қатъ гардидани фаъолияти он дар натиҷаи азнавташкилдиҳӣ, ба истиснои табдилдиҳии он;

- қатъ гардидани амали шаҳодатнома ё патент дар бораи бақайдгирии давлатии соҳибкори инфиродӣ;

- вафот кардан, аз тарафи суд тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳдуд кардани қобилияти амал, ғайри қобили амал эътироф кардан ё бедарак ғоибшуда эътироф карда шудани субъекти фаъолияти соҳибкорӣшахси воқеӣ;

- мунтазам (ду маротиба ё зиёда аз он) аз ҷониби шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ вайрон кардани талаботи Қонуни мазкур дар давоми як сол, ки боиси вайрон гаштани ҳуқуқ, расонидани зиён, манфиатҳои қонунии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ҳаёт ва саломатии шаҳрвандон, амнияти ҷамъиятӣ ва зарар ба муҳити зист шуда бошанд;

- аз ҷониби шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ дар мӯҳлати муқаррарнамудаи мақоми иҷозатдиҳанда ё суд бартараф нагардидани ҳолатҳое, ки боиси боздоштани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ шудаанд;

- қатъ гардидани фаъолият ё амале, ки барои анҷом додани он ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дода шудааст.

2. Бо фаро расидани ҳолатҳое, ки дар сархатҳои дуюм, сеюм, чорум ва ҳафтуми қисми 1 ҳамин модда зикр гардидаанд, амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ қатъгардида ҳисобида мешавад.

3. Амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ аз ҷониби мақоми иҷозатдиҳанда дар ҳолатҳое, ки дар сархати якуми қисми 1 ҳамин модда зикр гардидаанд, аз ҷониби суд - дар ҳолатҳое, ки дар сархатҳои панҷум ва шашуми қисми 1 ҳамин модда зикр гардидаанд, қатъ карда мешавад.

4. Қарори мақоми иҷозатдиҳанда дар бораи қатъ намудани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дар шакли хаттӣ на дертар аз се рӯзи баъди рӯзи қабул гардидани он ба маълумоти шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ расонида мешавад. Дар муддати даҳ рӯзи баъди рӯзи гирифтани қарор дар бораи қатъ кардани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ он бояд ба мақоми иҷозатдиҳанда баргардонида шавад.

5. Оид ба қарори мақоми иҷозатдиҳанда дар бораи қатъ кардани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ тибқи тартиби муқарраргардида шикоят кардан мумкин аст.

6. Дар сурати аз ҷониби суд эътироф гардидани беасосии қатъ гардидани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ мақоми иҷозатдиҳанда дар назди шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ дар ҳаҷми зарари ба онҳо расонидашуда ҷавобгар мебошад. Зимнан аз лаҳзаи аз ҷониби суд эътироф гардидани беасосии қатъ гардидани амали ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ, он барқароршуда ҳисобида мешавад.

Моддаи 28. Бекор кардани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ

1. Ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ дар ҳолатҳои зерин бекор карда мешавад:

- дар асоси аризаи шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ - аз ҷониби мақоми иҷозатдиҳӣ;

- дар ҳолати муқаррар намудани ғайриқонунӣ будани қарори мақоми иҷозатдиҳанда оид ба додани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ ва муқаррар гардидани ҳолати гирифтани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ бо пешниҳоди ҳуҷҷатҳои қалбакӣ аз ҷониби мақомоти судӣ.

2. Дар муддати даҳ рӯзи баъди рӯзи аз ҷониби шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ гирифтани қарори суд дар бораи бекор кардани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ, бояд он ба мақоми иҷозатдиҳанда баргардонида шавад.

3. Қарори суд дар бораи бекор кардани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ аз рӯзи додани он амал мекунад.

4. Оид ба қарори суд дар бораи бекор кардани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ тибқи тартиби муқарраргардида шикоят кардан мумкин аст.

5. Дар ҳолати боздоштан ва ё қатъ гардидани ҳуҷҷати иҷозатдиҳӣ мақоми иҷозатдиҳанда ё суд ҳуқуқ доранд оид ба қарори қабулшуда дар воситаҳои ахбори омма маълумот нашр намоянд.

БОБИ 5. МАҚОМОТИ ИҶОЗАТДИҲАНДА ВА НОМГӮИ ҲУҶҶАТҲОИ ИҶОЗАТДИҲӢ

(Қонуни ҶТ аз 23.07.2016 № 1340)

Моддаи 29. Мақомоти иҷозатдиҳанда ва номгӯи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ

(Қонуни ҶТ аз 23.07.2016 № 1340)

1. Аз ҷониби мақомоти иҷозатдиҳанда ҳуҷҷатҳои зерин барои анҷомдиҳии фаъолияти муайян дода мешаванд (Қонуни ҶТ аз 23.07.2016 № 1340):

1) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии озуқаворӣ:

- иҷозати воридоти карантинӣ;

- аттестати байторию санитарии шароити истеҳсолот.

2) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи назорати давлатии тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ:

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 23.12.2021 № 1821);

- шаҳодатномаи аккредитатсияи субъектҳои соҳибкории фармасевтӣ, аз ҷумла намояндагиҳои тиббии ташкилотҳои фармасевтии хориҷии ба фаъолият дар соҳаи фармасевтӣ машғулбуда;

- рухсатнома барои гузаронидани озмоишҳои клиникӣ;

- рухсатнома барои воридот ва содироти маводи доруворӣ ва молҳои тиббӣ;

- шаҳодатномаи воридот ва содироти маводи нашъадор, моддаҳои психотропӣ ва прекурсорҳои дар соҳаи тиб истифодашаванда (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703).

хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703)

3) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи назорати санитарию эпидемиологӣ (Қонуни ҶТ аз 23.12.2021 № 1821):

- хулосаи санитарию эпидемиологӣ;

- мувофиқакунонии усулҳои нобудсозии пеститсидҳо ва заҳрхимикатҳои мӯҳлати истифодабариашон гузашта ва иҷозати истифодабарӣ надошта;

- мувофиқакунонии лоиҳаҳои биноҳои қабул ва нигоҳдории пораву партовҳои металлҳои сиёҳ ва ранга (нуқтаҳои қабул) ва таҷҳизоти он (Қонуни ҶТ аз 23.12.2021 № 1821);

4) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист:

- иҷозат барои партофтани моддаҳои зараровар ба атмосфера;

- иҷозати истифодабарии махсуси об;

- иҷозат барои истифодабарии объекти олами ҳайвонот ва наботот;

- иҷозат барои истифодабарии ҷангал;

- хулосаи экспертизаи давлатии экологӣ;

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 25.12.2015 № 1267)

- иҷозат барои воридот ва содироти партовҳо барои истифодабарии такрорӣ;

- иҷозат барои бамеъёрдарории истеҳсол, истифодабарӣ, нобудсозӣ ва ҷойгир кардани партовҳо.

5) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи заминсозӣ:

- сертификати ҳуқуқи истифодабарии замин барои хоҷагиҳои деҳқонӣ (фермерӣ);

- иҷозат барои истифодабарии системаҳои моҳворавии мавқеъмуайянкунӣ (GPS);

- иҷозат барои вайрон кардан ва барқароркунии нуқтаҳои нобудшудаи пойгоҳҳои шабакаи марзкашӣ ва аломатҳои марзӣ;

- иҷозат барои кӯчонидани аломатҳои беруна ё аз нав поягузорӣ кардани марказҳои нуқтаҳои геодезӣ.

6) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи молия:

- шаҳодатнома барои гузаронидани бозиҳои лоторея;

- иҷозат барои истихроҷи канданиҳои фоиданоки пошхӯрда бо усули худфаъолӣ ва худбиёрӣ (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236, аз 25.12.2015 № 1267, аз 2.01.2020 № 1666);

- шаҳодатнома барои сохтани маснуоти заргарӣ, дандонҳо аз металлҳои қиматбаҳо (Қонуни ҶТ аз 23.07.2016 № 1340).

7) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи алоқа:

- иҷозат барои истифодабарии захираҳои рақамгузорӣ дар соҳаи алоқаи барқӣ;

- иҷозат барои истифодабарии радиобасомадҳо;

- иҷозат барои насб ва истифодабарии воситаҳои радиоэлектронӣ ва дастгоҳҳои дорои баландбасомаде, ки афканишоти радиозудӣ доранд ё манбаи мавҷҳои электромагнитӣ мебошанд;

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703) ;

- бақайдгирии шартномаҳои пайвастшавии байнишабакавӣ.

8) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи назорати давлатии кӯҳкорӣ:

- шаҳодатномаи бақайдгирии иншооти истеҳсолии хатарнок дар феҳристи давлатӣ;

- иҷозат барои иҷрои корҳои таркишӣ;

- иҷозат барои пайваст намудани таҷҳизоти газӣ дар нақлиёти автомобилӣ;

- шаҳодатнома барои истифодабарии анборҳои маводи тарканда;

- шаҳодатнома барои харидани маводи тарканда (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703).

9) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи энергетика:

- иҷозат барои пайвастшавии истифодабарандагон ба хатҳои барқӣ (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703). .

10) Мақоми ваколатдори давлатй дар соҳаи нақлиёт:

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703)

- мувофиқакунии убури роҳҳои автомобилгард бо каналҳо, хатҳои алоқа, интиқоли барқ, лӯлаҳои нафт, газ, об ва роҳҳои оҳан, таҷҳизоти пайвастшавӣ ва воридшавӣ;

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703)

- мувофиқакунии иҷроиши корҳои коркарди қум ва шағал дар маҷрои дарёҳо болотар ё поёнтар аз пулҳо ба масофаи на камтар аз 2 км;

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703)

- мувофиқакунии шартҳои техникии сохтани иншооти коммуникатсионӣ дар қитъаи ҳамшафати роҳҳои автомобилгарди истифодабарии умумӣ.

11) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703):

- иҷозат барои дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳавопаймоҳо қабул кардани мусофирон, бағоҷ, борҳо ва муросилот барои интиқоли ҳавоӣ дар ҳудуди ҷумҳурӣ (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703);

- иҷозат барои дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳавопаймоҳо қабул кардани мусофирон, бағоҷ, борҳо ва муросилот барои интиқоли ҳавоӣ ба қаламрави давлати хориҷӣ ва ё кашонидани онҳо аз ҳудуди давлати хориҷӣ ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703);

- иҷозат барои истифодабарии фазои ҳавоӣ;

- иҷозат барои парвози байналмилалии ҳавопаймоҳо;

- сертификати шахси ҳуқуқӣ, ки хизматрасонии техникӣ ва таъмири техникаҳои авиатсиониро анҷом медиҳад;

- шаҳодатномаи (сертификати) фурудгоҳ;

- иҷозат барои интиқоли ҳавоии борҳои хатарнок;

- шаҳодатномаи (сертификати) хадамоти таҷҳизоти аэронавигатсионӣ;

- шаҳодатномаи (сертификати) муассисаи авиатсионӣ (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703).

12) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меҳнат:

- хулоса оид ба риоя намудани талаботи ҳифзи меҳнат ҳангоми сохтмон, таҷдиди иншооти истеҳсолӣ, мошинҳо ва механизмҳо (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236).

13) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ:

- супориши меъморию банақшагирии объектҳои дорои аҳамияти ҷумҳуриявӣ ва стратегӣ, ки номгӯи онҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ намудааст;

- иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ дар объектҳои дорои аҳамияти ҷумҳуриявӣ ва стратегӣ, ки номгӯи онҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ намудааст (Қонуни ҶТ аз 26.07.2014 № 1103).

14) Мақоми ваколатдори давлатии маҳаллӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ:

- супориши меъморию банақшагирӣ;

- иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ (Қонуни ҶТ аз 26.07.2014 № 1103).

15) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи корҳои дохилӣ:

- иҷозат барои кашонидани маводи таркандаи таъиноти саноатӣ ва сахттаъсири заҳролуд (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236);

- иҷозат барои нигохдории маводи таркандаи таъиноти саноатӣ ва сахттаъсири заҳролуд (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236).

16) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими муомилоти қонунии прекурсорҳо:

- шаҳодатномаи воридот ва содироти прекурсорҳо.

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703)

17) Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ:

- иҷозат барои обтаъминкунии ғайримутамаркази корхонаҳои алоҳидаи кишоварзӣ, обёрӣ намудани чарогоҳҳо;

- иҷозат барои ҷойгир кардани рекламаи берунӣ;

- қарор дар бораи ҷудо намудани қитъаи замин;

- иҷозати сохтмони бино ва иншоот дар шаҳри Душанбе (Қонуни ҶТ аз 4.04.2019 № 1590);

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1703)

- мувофиқакунии корҳо оид ба қабудизоркунии роҳҳо;

- иҷозат барои таъсиси шабакаҳои кабелии пахши барномаҳо (Қонуни ҶТ аз 23.12.2021 № 1821).

2. Мақомоти иҷозатдиҳанда ҳуқуқ надоранд ба субъектҳои соҳибкорӣ ҳуҷҷатҳоеро диҳанд, ки хусусияти иҷозатдиҳӣ дошта, дар номгӯи ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ мавҷуд набошанд. Аз ҷониби дигар мақомоти давлати дар қисми 1 ҳамин модда пешбининагардида додани ҳуҷҷатҳои дорои хусусияти иҷозатдиҳӣ ба субъектҳои соҳибкорӣ манъ аст(Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1236, аз 23.07.2016 № 1340).

БОБИ 6. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 30. Ҳалли баҳсҳо

Баҳсҳо дар соҳаи низоми иҷозатдиҳӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳал карда мешаванд.

Моддаи 31. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 32. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш.Душанбе

2 августи соли 2011 № 751

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ НАМОЯНДАГОНИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Оид ба қабул намудани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи низоми иҷозатдиҳӣ"

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи низоми иҷозатдиҳӣ" қабул карда шавад.

Раиси

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии

Ҷумҳурии Тоҷикистон Ш. Зуҳуров

ш.Душанбе, 15 июни соли 2011, № 472

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ МИЛЛИИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи низоми иҷозатдиҳӣ"

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистонро "Дар бораи низоми иҷозатдиҳӣ" баррасӣ намуда, қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи низоми иҷозатдиҳӣ" ҷонибдорӣ карда шавад.

Раиси

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии

Ҷумҳурии Тоҷикистон М. Убайдуллоев

ш. Душанбе, 21 июли соли 2011 № 199

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ТАРТИБ ВА ШАРОИТИ ДАР ҲАБС НИГОҲ ДОШТАНИ ГУМОНБАРШУДА, АЙБДОРШАВАНДА ВА СУДШАВАНДА

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

720

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

28.06.2011

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ТАРТИБ ВА ШАРОИТИ ДАР ҲАБС НИГОҲ ДОШТАНИ ГУМОНБАРШУДА, АЙБДОРШАВАНДА ВА СУДШАВАНДА

(Ахбори маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 2011, №6, мод. 433; с. 2013, №12, мод. 883;

Қонуни ҶТ аз 15.03.2016 с., №1282; аз 14.05.2016, №1312; аз 02.01.2020 с., №1665; аз 29.01.2021с., №1758)

Қонуни мазкур тартиб ва шароити дар ҳабс нигоҳ доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаро танзим намуда, кафолати ҳуқуқу манфиатҳои қонунии онҳоро муайян менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- гумонбаршуда - шахсе, ки нисбат ба ӯ бо асос ва тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон бинобар гумонбар шуданаш дар содир намудани ҷиноят парвандаи ҷиноятӣ

оғоз гардида, дар ин бора ба ӯ муфаттиш ё таҳқиқбаранда хабар додааст ё ӯ дастгир карда шудааст ва ё дар ҳаққи ӯ то эълон кардани айб чораи пешгирӣ татбиқ карда шудааст;

- айбдоршаванда - шахсе, ки нисбат ба ӯ қарор дар бораи ба сифати айбдоршаванда ҷалб кардан бароварда шудааст;

- судшаванда - шахсе, ки нисбат ба ӯ парвандаи ҷиноятӣ ба пешбурди суд қабул карда шудааст;

- изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ - изолятори (тавқифгоҳи) тафтишотии системаи иҷрои ҷазои ҷиноятии мақомоти адлия ва изолятори (тавқифгоҳи) тафтишотии мақомоти амнияти миллӣ;

- изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) нигоҳдории муваққатӣ - изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаи мақомоти корҳои дохилӣ, амнияти миллӣ, ҳифзи сарҳади давлатӣ, назорати маводи нашъаовар ва назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тартиб ва шароити дар ҳабс нигоҳ доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тартиб ва шароити дар ҳабс нигоҳ доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1665)

Моддаи 3. Мақсадҳои дар ҳабс нигоҳ доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда

1. Дар ҳабс нигоҳ доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда (минбаъд - дар ҳабс нигоҳ доштан) бо мақсадҳои пешбининамудаи Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқ карда мешавад.

2. Дар ҳабс нигоҳ доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда набояд ба мақсадҳои расонидани азобу шиканҷа ва ё зарари ҷисмониву маънавӣ истифода карда шавад.

Моддаи 4. Принсипҳои дар ҳабс нигоҳ доштан

Дар ҳабс нигоҳ доштан мутобиқи принсипҳои қонуният, дахлнопазирии шахсият, эҳтимолияти бегуноҳӣ, баробарӣ дар назди қонун ва суд, башардӯстӣ ва эҳтироми шаъну шарафи шахс амалӣ карда мешавад.

Моддаи 5. Асоси дар ҳабс нигоҳ доштан

1. Асоси дар ҳабс нигоҳ доштани шахсе, ки дар содир кардани ҷиноят гумонбар дониста шуда, ӯро дастгир кардаанд, протоколи дастгиркунӣ мебошад, ки бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиб дода шудааст.

2. Асоси дар ҳабс нигоҳ доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандае, ки нисбаташон чораи пешгирии нигоҳ доштан дар ҳабс татбиқ карда шудааст, қарори судя ё таъиноти суд мебошад, ки бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон бароварда шудааст.

Моддаи 6. Вазъи ҳуқуқии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда

1. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дорои ҳуқуқу озодиҳо ва ӯҳдадориҳое мебошанд, ки барои шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар гардидаанд, ба истиснои маҳдудиятҳое, ки Қонуни мазкур ва дигар қонунҳо пешбинӣ намудаанд.

2. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандае, ки шаҳрванди хориҷӣ ё шахси бешаҳрванд буда, дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳабс нигоҳ дошта мешаванд, дорои ҳуқуқу озодиҳо ва ӯҳдадориҳое мебошанд, ки барои шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар гардидаанд, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни мазкур ва дигар қонунҳо, инчунин дар санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, пешбинӣ карда шудаанд. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1665)

3. Ҳуқуқи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаро аз рӯи нишонаҳои миллат, нажод, ҷинс, забон, эътиқоди динӣ, мавқеи сиёсӣ, вазъи иҷтимоӣ, таҳсил ва молу мулк ва ё аз рӯи дигар ҳолатҳо маҳдуд кардан мумкин нест.

Моддаи 7. Ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан

1. Ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан инҳо ба ҳисоб мераванд:

- изолятори (тавқифгоҳи) тафтишотии системаи иҷрои ҷазои ҷиноятии мақомоти адлия;

- изолятори (тавқифгоҳи) тафтишотии мақомоти амнияти миллӣ;

- изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии мақомоти амнияти миллӣ;

- изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии мақомоти корҳои дохилӣ;

- изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии мақомоти ҳифзи сарҳади давлатӣ;

- изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии мақомоти назорати маводи нашъаовар;

- изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии мақомоти назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия.

2. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан метавонанд гауптвахтаҳо ва муассисаҳои системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ низ бошанд.

Моддаи 8. Изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ

1. Изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ барои нигоҳ доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандае пешбинӣ шудаанд, ки нисбаташон чораи пешгирии дар ҳабс нигоҳ доштан татбиқ шудааст.

2. Изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ дорои мақоми шахси ҳуқуқӣ мебошанд.

3. Изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотии системаи иҷрои ҷазои ҷиноятии мақомоти адлия ва амнияти миллӣ бо пешниҳоди роҳбарони ҳамин мақомот аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис, аз нав ташкил ва барҳам дода мешаванд.

4. Изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ аз ҳисоби буҷети давлатӣ маблағгузорӣ карда мешаванд.

Моддаи 9. Изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) нигоҳдории муваққатӣ

1. Изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) нигоҳдории муваққатӣ барои дар ҳабс нигоҳ доштани шахсе, ки дар содир кардани ҷиноят гумонбар дониста шуда, ӯро дастгир кардаанд, пешбинӣ гардидаанд.

2. Дар изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) нигоҳдории муваққатӣ гумонбаршудагон, айбдоршавандагон ва судшавандагоне, ки нисбати онҳо чораи пешгирии дар ҳабс нигоҳ доштан татбиқ карда шудааст, набояд зиёда аз се шабонарўз нигоҳ дошта шаванд, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар қисми 1 моддаи 13 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд (ҚҶТ аз 14.05.2016, №1312).

3. Изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии мақомоти амнияти миллӣ воҳиди мақомоти амнияти миллӣ буда, аз ҳисоби буҷети давлатӣ маблағгузорӣ карда мешавад. Изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии мақомоти амнияти миллӣ бо пешниҳоди роҳбари мақомоти амнияти миллӣ аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис, аз нав ташкил ва барҳам дода мешавад.

4. Изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии мақомоти корҳои дохилӣ воҳиди мақомоти корҳои дохилӣ буда, аз ҳисоби буҷети давлатӣ маблағгузорӣ карда мешавад. Изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии мақомоти корҳои дохилӣ бо пешниҳоди роҳбари мақомоти корҳои дохилӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис, аз нав ташкил ва барҳам дода мешавад.

5. Изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии мақомоти ҳифзи сарҳади давлатӣ дар қисмҳои сарҳадие, ки сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро бевосита ҳифз менамоянд, таъсис дода шуда, аз ҳисоби буҷети давлатӣ маблағгузорӣ карда мешавад. Изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии мақомоти ҳифзи сарҳади давлатӣ бо пешниҳоди роҳбари мақомоти амнияти миллӣ аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис, аз нав ташкил ва барҳам дода мешавад.

6. Изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии мақомоти назорати маводи нашъаовар воҳиди мақомоти назорати маводи нашъаовар буда, аз ҳисоби буҷети давлатӣ маблағгузорӣ карда мешавад. Изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии мақомоти назорати маводи нашъаовар бо пешниҳоди роҳбари мақомоти назорати маводи нашъаовар аз тарафи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис, аз нав ташкил ва барҳам дода мешавад.

7. Изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии мақомоти назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия воҳиди мақомоти назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия буда, аз ҳисоби буҷети давлатӣ маблағгузорӣ карда мешавад. Изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатии мақомоти назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия бо пешниҳоди роҳбари мақомоти назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия аз тарафи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис, аз нав ташкил ва барҳам дода мешавад.

Моддаи 9¹. Бақайдгирии ҷойгиркунӣ дар изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) нигоҳдории муваққатӣ

1. Ҳангоми дар изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатӣ ҷойгир кардани гумонбаршуда, айбдоршаванда ё судшавандае, ки дастгир карда шудааст, шахси масъули изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатӣ дар Китоби бақайдгирии шахсони дар изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатӣ нигоҳдошташаванда бояд маълумотҳои зеринро қайд намояд:

– насаб, ном, номи падар ва маълумотҳои дигар оид ба шахсияти дастгиршуда;

– сана ва вақти ҷойгир кардани дастгиршуда дар изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатӣ;

– насаб, ном, номи падар, вазифа ва рутбаи кормандон ва шахсони мансабдори мақомоти таъқиби ҷиноятӣ, ки дар анҷом додани амалиёти дастгиркунӣ иштирок кардаанд;

– асос барои ҷойгир кардан дар изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатӣ (рақам ва санаи протоколи дастгиркунӣ, қарори (таъноти, ҳукми) мақоми пешбурди мурофиаи ҷиноятӣ бо нишон додани насаб, ном ва номи падар, вазифа ва рутбаи шахсе, ки ин ҳуҷҷатҳоро тартиб додааст ё қабул намудааст);

– ҷинояте, ки шахс барои содир кардани он гумонбар дониста ё айбдор карда шудааст ё айбдор карда шудааст ё ин ки маҳкум гардидааст;

– натиҷаи муоинаи тиббӣ;

– сана ва вақти аз дастгиркунӣ ва ҷои нигоҳдории дастгиршуда хабардор намудани аъзои болиғи оила ё хешованди наздики ў;

– арзу дархостҳои шифоҳии дастгиршуда ва натиҷаи баррасии онҳо;

– насаб, ном ва номи падар, вазифа, рутба ва имзои шахси масъуле, ки дастгиршударо барои ҷойгир кардан дар изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатӣ қабул намуда, маълумотҳои дар моддаи мазкур пешбинишударо ба расмият даровардааст;

– сана ва вақти ба изолятори (тавқифгоҳи) тафтишотӣ гузаронидан ё озод кардани дастгиршуда бо нишон додани асос барои озод кардан.

2. Шахси дастгиршуда ва ҳимоятгари ў ҳуқуқ доранд бо маълумотҳои сабтгардида дар хусуси бақайдгирии ҷойгиркунӣ шинос шаванд, оид ба ворид намудани тағйирот ё илова ба он дархост намоянд (ҚҶТ аз 14.05.2016, №1312).

Моддаи 10. Истифодаи гауптвахтаҳо барои дар ҳабс нигоҳ доштан

Хизматчиёни ҳарбии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки ташкил ва тартиби адои хизмати гарнизонӣ ва қаровулии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба танзим медароранд, дар гауптвахтаҳо нигоҳ дошта мешаванд.

Моддаи 11. Истифодаи муассисаҳои иҷрои ҷазои ҷиноятӣ барои дар ҳабс нигоҳ доштан

1. Маҳкумшудаи дар колонияҳои ислоҳӣ ё тарбиявӣ ва маҳбасҳо адои ҷазо кардаистода, ки дар содир намудани ҷинояти дигар гумонбар дониста шудааст, метавонад дар ҳамин муассиса алоҳида аз маҳкумшудагони дигар нигоҳ дошта шавад.

2. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандае, ки нисбати онҳо чораи пешгирии дар ҳабс нигоҳ доштан татбиқ шудааст, метавонанд дар маҳбасҳо ё дар ҳудуди муассисаҳои иҷрои ҷазои ҷиноятӣ дар биноҳои махсус барои ин мақсад таҷҳизонидашуда, ки аз рӯи низоми изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ амал мекунанд, нигоҳ дошта шаванд. Номгӯи маҳбасҳо ва муассисаҳои ислоҳӣ, ки дар ҳудуди онҳо метавонанд гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда нигоҳ дошта шаванд, аз ҷониби вазири адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мувофиқа бо Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

3. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандае, ки нисбати онҳо чораи пешгирии дар ҳабс нигоҳ доштан татбиқ шудааст, ҳангоми таъин кардани экспертизаи судӣ-тиббӣ тибқи асосҳои пешбининамудаи Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳамчунин дар ҳолати ба онҳо расонидани ёрии тиббӣ бо тартиби пешбининамудаи қисми 2 моддаи 24 Қонуни мазкур дар муассисаҳои табобатӣ ҷойгир карда мешаванд.

Моддаи 12. Кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан

1. Ҳайати роҳбарикунанда ва қатории мақомоти адлия, корҳои дохилӣ, назорати маводи нашъаовар, назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия, хизматчиёни ҳарбии мақомоти амнияти миллӣ, ҳифзи сарҳади давлатӣ ва Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки таъмини низоми дар ҳабс нигоҳ доштанро ба ӯҳда доранд, кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ба шумор мераванд.

2. Сардорони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан инҳо мебошанд:

- сардорони изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ;

- сардорони изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) нигоҳдории муваққатӣ;

- сардорони муассисаҳои системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ;

- командирони қисмҳои ҳифзи сарҳади давлатӣ, ки изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) нигоҳдории муваққатӣ дар тобеи онҳо мебошанд;

- командирони қисмҳои ҳарбӣ, ки гауптвахтаҳо дар тобеи онҳо мебошанд;

- сардорони гауптвахтаҳои гарнизони ҳарбӣ.

Моддаи 13. Асос барои гузаронидани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ ба изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) нигоҳдории муваққатӣ

1. Дар ҳолатҳои пайдо гардидани зарурат барои гузаронидани амалҳои тафтишотӣ ва ё мурофиаи судӣ берун аз тавқифгоҳи тафтишотӣ, ки ҳамарӯза овардани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаеро, ки дар изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ нигоҳ дошта мешаванд, душвор мегардонад, гузаронидани шахсони номбаршуда ба изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) нигоҳдории муваққатӣ ба мӯҳлати на зиёда аз даҳ рӯз дар як моҳ иҷозат дода мешавад.

2. Барои гузаронидани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ ба изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) нигоҳдории муваққатӣ қарори прокурор, муфаттиш ва ё шахси таҳқиқбаранда, қарори судя, инчунин таъиноти суд асос мебошанд.

Моддаи 14. Мӯҳлати дар ҳабс нигоҳ доштан

Мӯҳлати дар ҳабс нигоҳ доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда мутобиқи Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Моддаи 15. Низоми ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан

1. Дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан низоме муқаррар карда мешавад, ки риоя шудани ҳуқуқҳои гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда, ӯҳдадориҳои худро иҷро карда тавонистани онҳо, аз ҳам ҷудо нигоҳ доштани онҳо, инчунин иҷрои вазифаҳои пешбининамудаи Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистонро таъмин карда тавонад.

2. Таъмини низоми ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ба зиммаи маъмурият ва кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан гузошта мешавад, ки онҳо барои иҷро накардан ё ба таври муқарраргардида иҷро накардани ӯҳдадориҳои хизматӣ мутобиқи қонунгузорӣ ҷавобгар мебошанд.

Моддаи 16. Тартиботи дохилии ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан

1. Бо мақсади таъмин намудани низоми ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан мақомоти адлия, амнияти миллӣ, корҳои дохилӣ, ҳифзи сарҳади давлатӣ, мудофиа, назорати маводи нашъаовар ва назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия дар мувофиқа бо Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қоидаҳои тартиботи дохилии ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда (минбаъд - Қоидаҳои тартиботи дохилӣ) - ро тасдиқ мекунанд.

2. Мутобиқи Қоидаҳои тартиботи дохилӣ тартиботи зерин муқаррар карда мешаванд:

- азназаргузаронии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз ҷониби корманди тиб ҳангоми ворид шудан ба ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан;

- қабул ва дар камераҳо ҷойгир кардани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда;

- гузаронидани кофтукови шахсӣ, дактилоскопия, аксбардорӣ, инчунин аз назар гузаронидани ашёи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда;

- аз гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ситонидани чизу чора, мавод ва озуқаворие, ки нигоҳ доштан ва истифода намудани онҳо манъ карда шудааст;

- аз ҷиҳати моддию маишӣ таъмин намудани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда;

- аз тарафи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда харидорӣ намудани озуқаворӣ, инчунин маводи мавриди ниёз ва дигар молҳои саноатӣ;

- қабул ва супурдани фиристаҳо ва дастовезҳо ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда;

- қабул ва фиристодани барқия, мактуб ва маблағи пулӣ аз тарафи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда;

- фиристонидани таклиф, ариза ва шикоят аз тарафи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда;

- иҷрои маросимҳои динӣ аз тарафи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда;

- ҷалби гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ба меҳнат;

- иштироки гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар муносибатҳои ҳуқуқии оилавӣ ва аҳдҳои ҳуқуқии гражданӣ;

- обуна шудани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ба рӯзномаю маҷаллаҳо;

- таъминоти тиббию санитарӣ ва гигиении гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда;

- сайругашти ҳаррӯзаи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда;

- гузаронидани мулоқоти гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда бо шахсони дар моддаи 18 Қонуни мазкур пешбинигардида;

- таъмини иштироки гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар амалҳои тафтишотӣ ва мурофиаи судӣ;

- аз тарафи сардорони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ва шахсони ваколатдорнамудаи онҳо шахсан қабул намудани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда;

- додани ҷасади гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандае, ки дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан фавтидаанд.

3. Бо Қоидаҳои тартиботи дохилӣ, инчунин қоидаҳои рафтори гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан, номгӯй ва миқдори озуқаворӣ, маводи мавриди ниёз, пойафзол, сару либос ва дигар молҳои саноатие, ки гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда онҳоро бо худ дошта, бо фириста ва дастовез гирифта метавонанд, инчунин номгӯй ва тартиби расонидани хизматрасониҳое, ки ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ба тариқи музднок (пулакӣ) расонида мешаванд, муқаррар карда мешаванд.

БОБИ 2. ҲУҚУҚУ ӮҲДАДОРИҲОИ ГУМОНБАРШУДА, АЙБДОРШАВАНДА, СУДШАВАНДА ВА ЧОРАҲОИ ТАЪМИНОТИ ОНҲО

Моддаи 17. Ҳуқуқҳои гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда

1. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ҳуқуқҳои зеринро доранд:

- дар бораи ҳуқуқу ӯҳдадориҳои худ, низоми дар ҳабс нигоҳ доштан, талаботи интизомӣ, тартиби додани таклиф, ариза ва шикоят маълумот гиранд;

- ба амнияти шахсӣ дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан;

- ба сардорони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ва ба шахсони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштанро назораткунанда ҳангоми дар ҳудуди он будани ин шахсон доир ба ҳузури худ қабул карданашон муроҷиат намоянд;

- бо ҳимоятгар, хешовандон ва дигар шахсони дар моддаи 18 Қонуни мазкур пешбинишуда мулоқот намоянд;

- бо худ ҳуҷҷату навиштаҳо доир ба парвандаи ҷиноятӣ ё ба масъалаҳои амалӣ намудани ҳуқуқу манфиатҳои қонуниашон вобастабударо дошта бошанд, ба истиснои ҳуҷҷату навиштаҳое, ки онҳоро бо мақсадҳои ғайриқонунӣ истифода бурдан мумкин аст ё онҳо дорои маълумоти сирри давлатӣ ё дигар маълумоти бо қонун ҳифзшаванда бошанд;

- аз рӯи масъалаи қонунӣ ва асоснок будани дар ҳабс нигоҳ доштан ва риоя нагардидани ҳуқуқу манфиатҳои қонуниашон бо таклифҳо, аризаҳо ва шикоятҳо, аз он ҷумла ба суд муроҷиат намоянд;
- мукотиба намоянд ва аз коғазу қалам истифода баранд;

- таъминоти моддию маишӣ ва тиббию санитариро, аз ҷумла дар давраи иштирок кардан дар амалҳои тафтишотӣ ва мурофиаи судӣ ройгон гиранд;

- шабона тибқи реҷаи муқарраршуда ҳашт соат хоб раванд, ки дар ин муддат онҳоро ба амалиёти мурофиавӣ ва дигар амалиётҳо, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷалб кардан манъ аст;

- аз гаштугузори ҳаррӯза, ки набояд аз як соат кам бошад, истифода баранд;

- аз лавозимоти хоби (бистари) шахсӣ, инчунин аз ашё ва чизу чораи дигар истифода баранд, ки номгӯй ва миқдори онҳо бо Қоидаҳои тартиботи дохилӣ муайян карда мешавад;

- аз китобҳо ва рӯзномаю маҷаллаҳое, ки дар китобхонаи ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан мавҷуданд ё ба воситаи маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан аз шабакаҳои савдо харидорӣ карда шудаанд, инчунин аз бозиҳои рӯимизӣ истифода намоянд;

- дар бинои ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан, бо шарти риоя намудани Қоидаҳои тартиботи дохилӣ ва ҳуқуқҳои дигар гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда маросимҳои диниро иҷро намоянд, бо худ адабиёти динӣ ва дигар лавозимоти зарурии динӣ дошта бошанд;

- бо худомӯзӣ машғул шаванд ва ба ин мақсадҳо аз адабиёти иҷозатдодашуда истифода намоянд;

- фиристаҳо ва дастовезҳо гиранд;

- аз тарафи кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан муомилаи хуб бинанд;

- дар аҳдҳои ҳуқуқии гражданӣ иштирок намоянд.

2. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандае, ки нисбати онҳо чораи пешгирии нигоҳ доштан дар ҳабс татбиқ карда шудааст ва онҳо дар изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ ва муассисаҳои ислоҳӣ нигоҳ дошта мешаванд, ҳамчунин ҳуқуқ доранд:

- маблағҳои пулӣ қабул кунанд ва фиристонанд;

- ақди никоҳ банданд ва онро бекор кунанд, дар муносибатҳои дигари ҳуқуқии оилавӣ ба шарте, ки онҳо хилофи Қонуни мазкур набошанд, иштирок намоянд;

- ба рӯзномаю маҷаллаҳо обуна шаванд ва онҳоро гиранд;

- ҳангоми зарурат аз маъмурият сарулибоси муносиби фасли сол гиранд, ки дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ба пӯшида гаштани онҳо иҷозат дода шудааст.

3. Ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандае, ки дар ҳабс нигоҳ дошта мешаванд, дар сурати мавҷуд будани шароит имконияти меҳнат кардан пешниҳод карда мешавад.

Моддаи 18. Мулоқот бо ҳимоятгар, хешовандон ва дигар шахсон

1. Аз лаҳзаи дастгир шудан ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда бо ҳимоятгар мулоқоти як ба як бе маҳдуд кардани шумора ва давомнокии он пешниҳод карда мешавад.

2. Мулоқот пешниҳод карда мешавад:

- бо адвокате, ки дар парванда ба сифати ҳимоятгар иштирок менамояд, дар асоси пешниҳоди ордер ва шаҳодатномаи адвокатӣ; (ҚҶТ аз 29.01.2021с., №1758)

- бо намояндагони муассиса ва ташкилоте, ки гумонбаршуда, айбдоршаванда ва удшаванда таҳти парастории онҳо қарор дорад, дар асоси пешниҳоди протоколи дахлдор;

- бо дигар шахсе, ки дар парванда ба сифати ҳимоятгар иштирок менамояд, дар асоси пешниҳоди мақомоти таҳқиқ ва тафтиши пешакӣ, қарори судя ё таъиноти суд, инчунин ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсияти вай.

3. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда бо ҳимоятгари худ дар шароите мулоқот карда метавонанд, ки корманди мақомоти ҳифзи ҳуқуқ онҳоро дида метавонад, вале сӯҳбати онҳоро шунида наметавонад.

4. Ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда мумкин аст дар асоси розигии хаттии шахси мансабдор ё мақоме, ки парвандаи ҷиноятӣ дар пешбурди он қарор дорад, имконият дода шавад, ки дар як моҳ на зиёда аз ду маротиба, ки давомнокии ҳар як маротибаи он то се соат ебошад, бо хешовандон ва дигар шахсон мулоқот намоянд.

5. Мулоқоти гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда бо хешовандон ва дигар шахсон таҳти назорати кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан сурат мегирад. Дар ҳолати ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда додани чизу чора, мавод, озуқаворӣ ё маълумоти манъшудае, ки онҳо барои муқаррар намудани ҳақиқат аз рӯи парвандаи ҷиноятӣ монеагӣ мекунанд ё барои содир кардани ҷиноят мусоидат менамоянд, мулоқот пеш аз мӯҳлат қатъ карда мешавад.

Моддаи 19. Ҳуқуқ ба амнияти шахсӣ

Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ҳуқуқ ба амнияти шахсӣ доранд. Ҳангоми ба миён омадани хатар ба ҳаёт ва саломатӣ ё таҳдиди содир шудани дигар ҷиноят ба муқобили шахсияти гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз ҷониби дигар гумонбаршудагон, айбдоршавандагон ва судшавандагон, кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ӯҳдадоранд бетаъхир оид ба таъмини амнияти шахсии ин гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда чораҳо андешанд.

Моддаи 20. Мукотиба

1. Ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда иҷозат дода мешавад, ки бо хешовандон ва дигар шахсон мукотиба кунанд, ки дар ин ҳолат шумораи барқияву мактубҳои гирифташаванда ва фиристодашаванда маҳдуд карда намешавад.

2. Мукотибаи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда танҳо тавассути маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан сурат мегирад ва таҳти сензура қарор дода мешавад. Сензураро маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ва дар мавриди зарурӣ шахси мансабдор ё мақомоте, ки парвандаи ҷиноятӣ дар пешбурди он қарор дорад, амалӣ менамоянд.

3. Мактубҳои дорои маълумоте, ки барои муқаррар намудани ҳақиқат аз рӯи парвандаи ҷиноятӣ монеагӣ мекунанд ё барои содир кардани ҷиноят мусоидат менамоянд, инчунин мактубҳои рамзӣ ва дигар мактубҳое, ки дорои маълумоти сирри давлатӣ ё дигар маълумоти бо қонун ҳифзшаванда мебошанд, ба суроғаи дар мактуб сабтгардида фиристода намешаванд, ба дасти гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда супорида намешаванд ва ба шахси мансабдор ё мақомоте супорида мешаванд, ки парвандаи ҷиноятӣ дар пешбурди он қарор дорад.

4. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда бо шахсоне, ки дар муассисаҳои иҷрои ҷазои ҷиноятӣ нигоҳ дошта мешаванд, бо розигии шахси мансабдор ё мақомоте, ки парвандаи ҷиноятӣ дар пешбурди он қарор дорад, мукотиба мекунанд

5. Мактубе, ки ба номи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда омада мерасад, ҳамчунин мактубҳои фиристодашавандаи онҳо аз ҷониби маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан на дертар аз се рӯзи корӣ аз рӯзи ворид гардидани мактуб ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда супорида мешавад. Ҳангоми зарурати тарҷумаи мактуб ба забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мӯҳлати супурдани мактуб ба мӯҳлате, ки барои тарҷумаи он лозим мебошад, тамдид карда мешавад.

6. Хабари марг ё бемории вазнини хешовандони наздики гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ба онҳо баробари расиданаш, бетаъхир расонида мешавад.

7. Мактубе, ки ба номи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда баъд аз рафтани онҳо аз ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан омада мерасад, дар мӯҳлати на дертар аз се рӯзи корӣ (ба истиснои рӯзҳои ид ва истироҳат) баъд аз омада расидани мактуб ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда фиристода мешавад.

Моддаи 21. Фиристодани таклиф ва арзу шикоят

1. Таклиф ва арзу шикояти гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ба мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ва ташкилотҳои ҷамъиятӣ ба воситаи маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан фиристода мешаванд.

2. Таклиф ва арзу шикояти гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ба суд, прокуратура, Ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ваколатдор оид ба ҳуқуқи кӯдак дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ё дигар мақомоте, ки барои назорати ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ҳуқуқ доранд, сензура карда намешаванд ва на дертар аз рӯзи дигари корӣ аз лаҳзаи супурдани таклиф ва арзу шикоят ба мақомоти дахлдор дар лифофаи сарбаста фиристода мешаванд (ЌЉТ аз 15.03.2016 с., №1282).

3. Таклиф ва арзу шикояте, ки ба дигар мақомоти ҳокимияти давлатӣ, ташкилотҳои ҷамъиятӣ, инчунин ҳимоятгар ирсол гардидаанд аз тарафи маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан баррасӣ шуда, вобаста ба мансубият на дертар аз се рӯзи корӣ (ба истиснои рӯзҳои ид ва истироҳат) аз лаҳзаи супоридани онҳо фиристода мешаванд.

4. Нисбат ба таклиф ва арзу шикояте, ки барои муқаррар намудани ҳақиқат аз рӯи парвандаи ҷиноятӣ монеагӣ мекунанд ё барои содир намудани ҷиноят мусоидат менамоянд ва бо рамз навишта шудаанду дорои маълумоти сирри давлатӣ ё дигар маълумоти бо қонун ҳифзшаванда мебошанд, тартиби муқаррарнамудаи қисми 3 моддаи 20 Қонуни мазкур татбиқ карда мешавад.

5. Шикоят аз болои амалҳо ва қарорҳои суд, прокурор, муфаттиш ё таҳқиқбаранда, бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон на дертар аз се рӯз баъд аз супоридани он фиристода мешавад.

6. Ҷавобҳои таклиф ва арзу шикоят ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда бо гирифтани забонхат эълон карда шуда, ба парвандаи шахсиашон замима карда мешаванд. Бо хоҳиши гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан нусхаи ҷавобҳои ба арзу шикояташон омадаро тайёр намуда, ба онҳо медиҳад.

7. Ба ҳар шакл таъқиб намудани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандае, ки бо сабаби риоя нагардидани ҳуқуқу манфиатҳои қонуниашон бо таклиф ва арзу шикоят муроҷиат намудаанд, роҳ дода намешавад. Шахсони мансабдори ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан, ки ба чунин таъқиб роҳ додаанд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 22. Таъминот бо хӯроки ройгон

Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз рӯи меъёрҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо хӯроки ройгон, ки барои нигоҳ доштани саломатӣ ва тавоноӣ кифоят мекунад, таъмин карда мешаванд.

Моддаи 23. Таъминоти моддию маишӣ

1. Ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда шароити маишие муҳайё карда мешавад, ки ба талаботи беҳдоштӣ, санитарӣ ва бехатарӣ аз сӯхтор ҷавобгӯй бошад.

2. Ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ҷои алоҳидаи хоб, лавозимоти хоб (бистар) ва лавозимоти хӯрокхӯрии ройгон таъмин карда мешаванд. Ба онҳо имконият дода мешавад, ки вобаста ба мавсим бо дарназардошти синну сол, ҷинс ва шароити иқлим бо сару либос, либоси таг ва пойафзол таъмин бошанд.

3. Ҳамаи камераҳо бо радио ва аз рӯи имконият бо телевизор, яхдон ва бодкаш (вентилятор) таҷҳизонида мешаванд. Дар камераҳо китобҳо ва рӯзномаю маҷаллаҳое, ки дар китобхонаи ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан мавҷуданд ё ба воситаи маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан аз шабакаҳои савдо харидорӣ карда шудаанд, инчунин бозиҳои рӯимизӣ дода мешаванд.

4. Меъёри масоҳати санитарӣ дар камераҳо барои як нафар ба андозаи чор метри мураббаъ муқаррар карда мешавад.

Моддаи 24. Таъминоти тиббию санитарӣ

1. Корҳои муолиҷавию пешгирӣ ва санитарию эпидемиологӣ дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан мутобиқи қонунгузории ҳифзи саломатии аҳолӣ гузаронида мешаванд. Маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ӯҳдадоранд, ки талаботи санитарию беҳдоштиро, ки ҳифзи саломатии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаро таъмин менамоянд, иҷро намоянд.

2. Тартиби ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда расонидани ёрии тиббӣ, аз ҷумла ёрии равонпизишкӣ, инчунин тартиби дар муассисаҳои тиббӣ ҷой намудани онҳо ва ба хизматрасонии онҳо ҷалб кардани кормандони ин муассисаҳо аз тарафи мақомоти тандурустӣ, адлия ва амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

3. Дар сурати бад шудани саломатӣ ё ҷароҳатҳои ҷисмонӣ бардоштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда, онҳоро кормандони тиббии ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан бетаъхир ташхису муоина мекунанд. Натиҷаи ташхису муоинаи тиббӣ бо тартиби муқарраргардида қайд карда шуда, ба маълумоти гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда расонида мешавад. Бо хоҳиши гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ё ҳимоятгари онҳо нусхаи хулосаи ташхису муоинаи тиббӣ ба онҳо дода мешавад. Ташхису муоинаи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда бо қарори сардорони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ё бо қарори шахси мансабдор ё мақомоте, ки парвандаи ҷиноятӣ дар пешбурди он қарор дорад ё бо дархости худи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ё ин ки бо талаби ҳимоятгари онҳо аз ҷониби кормандони муассисаҳои тиббии дигар гузаронида мешавад. Дар ҳолати рад кардани гузаронидани чунин ташхису муоина ба прокурори назораткунанда шикоят кардан мумкин аст.

4. Агар гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда бемори вазнин шаванд ё фавтанд, он гоҳ маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан бетаъхир дар ин хусус ба прокурор ва хешовандони онҳо хабар медиҳад. Ҷасади гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда баъд аз таҳқиқи паталого - анатомӣ ва иҷрои амалҳои пешбининамудаи Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба хешовандони наздики ҷасадро талабкарда супорида мешавад. Ҷасади гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандае, ки онро ҳеҷ кас талаб накардааст, аз ҳисоби давлат дар ҷойҳои муқарраргардида дафн карда мешавад.

Моддаи 25. Гирифтани фиристаю дастовез ва маблағҳои пулӣ

1. Ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда иҷозат дода мешавад, ки ба миқдори бемаҳдуд фиристаю дастовез қабул кунанд, ки дар ин ҳол вазни онҳо набояд аз меъёри пешбининамудаи қоидаҳои почта зиёд бошад.

2. Маблағҳои пулие, ки ба унвони гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан омада мерасанд, ба суратҳисоби онҳо гузаронида мешаванд. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда метавонанд бо розигии маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан аз ҳисобашон ба хешовандон ва дигар шахсон маблағҳои пулӣ интиқол намоянд.

3. Дар ҳолатҳое, ки имконияти бо доруворӣ таъмин намудани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда мавҷуд нест, маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан аз рӯи хулосаи духтур барои онҳо доруворӣ қабул мекунад.

4. Чизу чора, мавод ва озуқавориеро, ки барои ҳаёт ва саломатии одамон хатарноканд ё онҳоро ҳамчун олоти ҷиноят ё барои монеъ шудани мақсади дар ҳабс нигоҳ доштан истифода бурдан мумкин аст, ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда додан манъ аст.

5. Зимни азназаргузаронӣ пинҳон доштани чизу чора, мавод ва озуқаворие, ки нигоҳ доштан ва истифода намуданашон манъ карда шудааст ё ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда додани онҳо, инчунин ба онҳо бархилофи қоидаҳои муқарраргардида додани ҳар гуна чизу чора, мавод ва озуқаворӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон боиси ҷавобгарӣ мегардад.

Моддаи 26. Хизматрасониҳои иловагии пулакӣ

Маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан дар сурати муҳайё будани шароити муносиб ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда хизматрасониҳои иловагии пулакии маишӣ ва тиббию санитариро таъмин менамояд, ки номгӯй ва тартиби расонидани онҳо бо Қоидаҳои тартиботи дохилӣ муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 27. Ҷалб кардани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ба меҳнат

1. Дар сурати мавҷуд будани шароити муносиб, бо хоҳиши гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда онҳо дар ҳудуди изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ ва маҳбасҳо ба меҳнат ҷалб карда мешаванд. Шароити меҳнати гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда бояд ба талаботи бехатарӣ, санитарӣ ва гигиенӣ ҷавобгӯй бошад.

2. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ҳуқуқ доранд, ки барои меҳнати худ музди сазовор гиранд. Музди меҳнати гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда пас аз нигоҳ доштани маблағи муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ба суратҳисобашон гузаронида мешавад.

3. Бо мақсади ба меҳнат ҷалб намудани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ метавонанд фаъолияти истеҳсолии худро бо тартиби пешбининамудаи қонунгузорӣ ба роҳ монанд. Даромад аз фаъолияти истеҳсолии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ баъд аз супоридани пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷетҳои дахлдор барои беҳтар кардани шароити дар ҳабс нигоҳ доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда, инчунин ба инкишофи соҳаи иҷтимоии изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ истифода бурда мешавад.

Моддаи 28. Таъмини иштироки гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар амалҳои тафтишӣ ва мурофиаи судӣ

1. Маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан бо супориши суд, прокурор, муфаттиш ё таҳқиқбаранда, иҷрои корҳои зеринро таъмин менамояд:

- қабули гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ба ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ва супоридани онҳо ба посбонон барои фиристодан ба ҷои таъиншуда;

- пешниҳод кардани биноҳои таҷҳизонидашуда дар ҳудуди ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан барои гузаронидани амалҳои тафтишӣ ва ташхиси судиву равонпизишкӣ ва дигар ташхисҳо.

2. Озод намудани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз иштирок дар амалҳои тафтишӣ ва мурофиаи судӣ бо асосҳои пешбининамудаи Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

Моддаи 29. Иштироки гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар аҳдҳои ҳуқуқии гражданӣ

Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ҳуқуқ доранд, ки бо розигии шахси мансабдор ё мақоме, ки парвандаи ҷиноятӣ дар пешбурди он қарор дорад ва бо тартиби муқаррарнамудаи Қоидаҳои тартиботи дохилӣ, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар аҳдҳои ҳуқуқии гражданӣ бевосита ё тавассути намояндаи худ иштирок намоянд.

Моддаи 30. Ӯҳдадориҳои асосии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда

1. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ӯҳдадор мебошанд:

- тартиботи дар ҳабс нигоҳ доштанро, ки бо Қонуни мазкур ва Қоидаҳои тартиботи дохилӣ муқаррар карда шудаанд, риоя намоянд;

- талаботи беҳдоштӣ ва санитарӣ, қоидаҳои бехатарӣ аз сӯхторро риоя кунанд;

- ба молу мулки ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан эҳтиёткорона муносибат кунанд;

- камераҳо, биноҳо ва дигар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштанро бо тартиби навбат тоза кунанд;

- амалҳои пасткунандаи шаъну шарафи кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан, гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда, инчунин дигар шахсонро содир накунанд;

- ба кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан, инчунин ба дигар шахсон, ки тартиботи дохилии дар ҳабс нигоҳ доштанро таъмин мекунанд, дар иҷрои ӯҳдадориҳои хизматиашон монеъ нашаванд;

- кирдорҳои барқасдонаро, ки ба ҳаёт ва саломатии худ, инчунин ба ҳаёт ва саломатии дигарон таҳдид менамоянд, содир накунанд.

2. Ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда бо худ доштан ва истифода кардани чизу чора, мавод ва озуқаворие, ки нигоҳдорӣ ва истифодаи онҳо мутобиқи қисми 4 моддаи 25 Қонуни мазкур иҷозат дода нашудааст, манъ аст.

БОБИ 3. ХУСУСИЯТҲОИ ДАР ҲАБС НИГОҲ ДОШТАНИ ЗАНОН ВА НОБОЛИҒОН

Моддаи 31. Хусусиятҳои дар ҳабс нигоҳ доштани занон

1. Занҳои гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан бо худ фарзандони то сесоларо нигоҳ дошта метавонанд.

2. Дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан барои занони ҳомила ва заноне, ки бо худ фарзандонашонро нигоҳ медоранд, шароити беҳтари моддию маишӣ, хизматрасонии махсуси тиббӣ ва меъёри барзиёди озуқаворӣ ва таъминоти ашёӣ ташкил карда мешавад, ки аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

3. Ба давомнокии гаштугузори ҳаррӯзаи занони ҳомила ва заноне, ки бо худ фарзандонашонро нигоҳ медоранд, маҳдудият гузошта намешавад.

4. Нисбати занони ҳомила ва заноне, ки бо худ фарзандонашонро нигоҳ медоранд, мумкин нест, ки ҷойгиркунӣ дар карсер ҳамчун чораи ҷазо истифода карда шавад.

5. Дар ҳолатҳои зарурӣ маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан, тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонун метавонад дар бораи муваққатан ба хешовандони наздик ё ин ки, ба муассисаҳои бачагона додани кӯдак ба мақомоти дахлдор дархост пешниҳод намояд.

Моддаи 32. Хусусиятҳои дар ҳабс нигоҳ доштани ноболиғон

1. Дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан барои гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаи ноболиғ шароити беҳтари моддию маишӣ муҳайё карда шуда, хизматрасонии махсуси тиббӣ ва меъёри барзиёди озуқаворӣ ва таъминоти ашёӣ, ки аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда шудааст, ташкил карда мешавад.

2. Давомнокии гаштугузори ҳаррӯзаи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаи ноболиғ на камтар аз ду соат муқаррар мегардад. Ҳангоми гаштугузори ҳаррӯза ба ноболиғон имконият дода мешавад, ки ба варзиш ва машқҳои ҷисмонӣ машғул шаванд.

3. Дар сурати мавҷудияти шароит, барои гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаи ноболиғ кинофилмҳо намоиш дода мешаванд, тамошои шабакаҳои телевизионӣ ташкил карда шуда, барои машғулиятҳои варзишӣ биноҳо ва майдончаҳои варзишӣ дар ҳавои кушод таҷҳизонида мешаванд.

4. Барои гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаи ноболиғ аз рӯи имконият шароити гирифтани таҳсилоти миёнаи умумӣ муҳайё карда шуда, бо онҳо чорабиниҳои тарбиявӣ гузаронида мешаванд.

5. Ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаи ноболиғ харидан ва гирифтани (аз ҷумла ба воситаи фириста ё дастовез) китобҳои дарсӣ ва лавозимоти хатнависии мактабӣ иҷозат дода мешавад.

6. Ҳангоми ворид гардидани муроҷиат оид ба истифодаи шиканҷа нисбат ба ноболиғ, аз ҷониби на кам аз се корманди тиббие, ки дар тобеияти муассисаи ҷойи нигоҳдории гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаи ноболиғ нестанд, ҷиҳати муайян намудани даараҷаи ҷароҳати ҷисмонӣ, нишонаҳои зӯроварӣ, истифодаи шиканҷа ва муносибатҳои бераҳмона муоинаи ҳатмии тиббӣ гузаронида мешавад. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1665)

БОБИ 4. ТАЪМИНИ НИГОҲДОРИИ АЛОҲИДА ВА ПЕШГИРИИ ҲУҚУҚВАЙРОНКУНӢ

ДАР ҶОЙҲОИ ДАР ҲАБС НИГОҲ ДОШТАН

Моддаи 33. Талаботи асосӣ дар таъмини нигоҳдории алоҳида

1. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар камераҳои умумӣ ё якнафара мутобиқи талаботи нигоҳдории алоҳида, ки дар моддаи 34 Қонуни мазкур пешбинӣ шудааст, нигоҳ дошта мешаванд.

2. Ҷойгир кардани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар камераҳои якнафара ба мӯҳлати бештар аз як шабонарӯз дар асоси қарори далелноки сардори ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан бо розигии прокурор сурат мегирад. Розигии прокурор ба ҷойгир кардани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар камераҳои якнафара дар ҳолатҳои зерин талаб карда намешавад:

- ҳангоми мавҷуд набудани дигар имконияти таъмини риояи талаботи ҷойгиронии алоҳида, ки дар моддаи 34 Қонуни мазкур пешбинӣ шудааст;

- барои манфиати таъмини бехатарии ҳаёт ва саломатии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ё дигар гумонбаршудагон, айбдоршавандагон ва судшавандагон;

- ҳангоми мавҷуд будани аризаи хаттии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда оид ба нигоҳдории ӯ дар камераи якнафара;

- ҳангоми ҷойгиронии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда шабона дар камераҳои якнафара, агар рӯзона онҳо дар камераи умумӣ нигоҳ дошта шаванд.

3. Гуфтугӯ, додани ягон чизу чора ё мукотибаи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда бо гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандае, ки дар дигар камераҳо ё биноҳои ҷойҳои нигоҳдорӣ дар ҳабс нигоҳ дошта мешаванд, манъ аст.

4. Гуфтугӯ, додани ягон чизу чора ва мукотибаи гумонбаршаванда, айбдоршаванда ва судшаванда бо шахсоне, ки дар озодианд, мутобиқи талаботи Қонуни мазкур сурат мегирад.

5. Талаботи асосии нигоҳдории алоҳида бояд ҳангоми ҷойивазкунии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда берун аз ҳудуди ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан риоя карда шавад.

Моддаи 34. Ҷойгиронии алоҳида дар камераҳо

1. Ҷойгиронии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар камераҳо бо назардошти шахсият ва мутобиқати психологӣ сурат мегирад. Тамокукашон аз рӯи имконият аз шахсоне, ки тамоку намекашанд алоҳида нигоҳ дошта мешаванд.

2. Ҳангоми ҷойгиронии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда, инчунин маҳкумшудагон дар камераҳо риояи талаботи зерин ҳатмист:

1) алоҳида нигоҳ дошта мешаванд:

- мардон аз занон;

- ноболиғон аз калонсолон (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1665);

- шахсоне, ки бори аввал ба ҷавобгарии ҷиноятӣ кашида шудаанд аз шахсоне, ки пештар дар ҷойҳои маҳрумият аз озодӣ нигоҳ дошта шудаанд;

- гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз маҳкумшудае, ки ҳукм нисбати онҳо ба эътибори қонунӣ даромадааст;

- гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз рӯи як парвандаи ҷиноятӣ;

2) аз дигар гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ҷудо нигоҳ дошта мешаванд:

- гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар содир намудани ҷиноятҳои махсусан вазнин ба муқобили асосҳои сохти конститутсионӣ ва амнияти давлатӣ;

- гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар содир намудани ҷиноятҳои зерини дар Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинишуда: бандитизм, кирдорҳое, ки кори ҷойҳои маҳрумият аз озодиро номураттаб месозанд, роҳзанӣ, ғоратгарӣ бо ҳолатҳои вазнинкунанда, одамкушӣ, қасдан расонидани зарари вазнин ба саломатӣ, таҷовуз ба номус, ғасби гаравгон, тамаъҷӯӣ, терроризм;

- гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар ҳолати ретсидиви хавфнок;

- гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар ҳолати ретсидиви махсусан хавфнок;

- шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд ҳангоми мавҷуд будани шароити дар алоҳидагӣ нигоҳ доштани онҳо аз дигар гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда;

- шахсоне, ки дар вазифаҳои судя, прокурор, ҳимоятгар, кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, андоз, адлия, амнияти миллӣ, гумрук, назорати маводи нашъаовар, назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия, мудофиа ва хизматчиёни қӯшунҳои дохилии мақомоти корҳои дохилӣ буданд ё ҳастанд;

- бо қарори маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ё бо қарори хаттии шахси мансабдор ё мақомоте, ки парвандаи ҷиноятӣ дар пешбурди онҳост, гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандае, ки ба ҳаёт ва саломатии онҳо аз тарафи дигар гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда хавф таҳдид мекунад;

- беморони касалиҳои сирояткунанда ё эҳтиёҷмандон ба нигоҳубин ва назорати махсуси тиббӣ.

Моддаи 35. Ҳифзи гумонбаршуда, айбдоршаванда, судшаванда ва назорат аз болои онҳо

1. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан таҳти нигоҳубин ва зери назорат қарор доранд ва дар ҳудуди ин ҷойҳо зери назорати посбонон ё кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ҳаракат мекунанд. Бо мақсади анҷом додани назорат, мумкин аст аудио ва видеотехника истифода бурда шавад.

2. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда мавриди кофтукови шахсӣ, дактилоскопия ва аксбардорӣ қарор дода мешаванд. Биное, ки онҳо ҷойгир карда мешаванд, таҳти кофтуков қарор гирифта, ашё, дастовезҳо ва фиристаҳои онҳо аз назар гузаронида мешаванд.

3. Пулҳое, ки дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ёфт мешаванд, ба суратҳисоби соҳиби он гузаронида мешаванд, коғазҳои қиматнок ва ашёи қиматбаҳо барои маҳфуз доштан супорида мешаванд.

4. Чизу чора, ашё ва маводи хӯрокаи манъшуда, ки аз гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда мусодира шудаанд, барои маҳфуз доштан супорида мешаванд ё бо қарори асосноки сардори ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан нобуд карда мешаванд ва дар ин бора санади дахлдор тартиб дода мешавад.

5. Назорат ҳангоми коркарди санитарӣ ва кофтукови шахсии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз тарафи кормандони ҳамҷинси ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан сурат мегирад.

6. Дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан бо мақсади ошкор кардан, огоҳ сохтан, пешгирӣ намудан ва кушодани ҷиноят чорабиниҳои оперативӣ - ҷустуҷӯӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонун гузаронида мешаванд.

7. Ҳангоми мавҷуд будани асосҳои кофӣ барои гумон бурдан ба кӯшиши овардани чизу чора, ашё ва маводи хӯрокаи манъшуда, кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ҳуқуқ доранд, ки ҳангоми ба ҳудуди ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан даромадан ва баромаданашон ашё ва либоси гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда, инчунин нақлиёти воридшаванда ва хориҷшавандаро аз назар гузаронанд, чизу чора, ашё ва маводи хӯрокаи барои нигоҳдорӣ ва истифода манъшудаи онҳоро мусодира кунанд. Ашё ва либоси шахсоне, ки парвандаҳои ҷиноятии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар пешбурди онҳост ва онҳое, ки ҳуқуқи назорати ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштанро доранд, аз назар гузаронида намешаванд.

Моддаи 36. Таъмини талаботи низом дар ҳудуде, ки ба ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ҳамшафатанд

Дар ҳудуде, ки бевосита ба изолятори (тавқифгоҳи) нигоҳдории муваққатӣ ва изолятори (тавқифгоҳи) тафтишотӣ ҳамшафатанд ва ҳудуди онҳо аз тарафи мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ муайян мегардад, бо пешниҳоди мақомоти адлия ва амнияти миллӣ талаботи низомӣ муқаррар шуда метавонад.

Моддаи 37. Чораҳои ҳавасмандкунӣ ва тартиби татбиқи онҳо

1. Барои иҷрои намунавии ӯҳдадориҳо, риояи тартиботи муқарраршуда дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан нисбати гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз тарафи сардори ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ё муовини вай чораҳои ҳавасмандгардонии зерин татбиқ карда мешаванд:

- пеш аз мӯҳлат бардоштани муҷозоти қаблан гузошташуда;

- мукофотпулӣ барои нишондоди хуби корӣ;

- ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаи ноболиғ намоиши иловагии филм, иҷозат ба истифодаи иловагӣ аз бинои машғулиятҳои варзишӣ, инчунин дигар шаклҳои истироҳат.

2. Мукофотонӣ барои нишондодҳои хуби меҳнатӣ аз ҳисоби даромад аз меҳнати гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда сурат мегирад.

3. Мукофоти пулӣ ба суратҳисоби гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда гузаронида мешавад.

Моддаи 38. Чораҳои муҷозотӣ

Барои иҷро накардани ӯҳдадориҳои муқарраршуда нисбати гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда чораҳои муҷозотии зерин татбиқ карда мешаванд:

- танбеҳ;

- ҷойгир кардан дар карсер ё камераи якнафара, дар гауптвахта ба мӯҳлати то понздаҳ шабонарӯз, ба истиснои гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаи ноболиғ. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1665)

Моддаи 39. Тартиби татбиқи чораҳои муҷозотӣ

1. Муҷозот барои вайрон кардани тартиботи нигоҳдорӣ дар ҳабс аз ҷониби сардори ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ё муовини ӯ, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар қисми 3 моддаи 40 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд, таъин карда мешавад. Барои як кирдор ба шахси гунаҳгор як муҷозот таъин карда мешавад.

2. Муҷозот бо дарназардошти ҳолатҳои содир шудани кирдор ва рафтори гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда таъин карда мешавад. Муҷозот дар давоми на дертар аз даҳ шабонарӯз аз рӯзи маълум шудани кирдор таъин карда мешавад, агар вобаста ба ин кирдор тафтиш гузаронида шавад, пас аз рӯзи тамомшавии он, аммо на дертар аз ду моҳи аз рӯзи содир шудани кирдор муҷозот татбиқ карда мешавад. Муҷозот ҳамчун қоида фавран татбиқ карда мешавад, аммо дар ҳолати имконнопазир будани татбиқи фаврии муҷозот, он на дертар аз як моҳи таъини муҷозот татбиқ мегардад.

3. То таъини муҷозот аз гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда баёноти хаттӣ гирифта мешавад, дар ҳолати саркашӣ намудан аз додани баёнот, дар ин бора санади дахлдор тартиб дода мешавад.

4. Муҷозот дар намуди танбеҳ дар шакли шифоҳӣ ё хаттӣ, дигар муҷозотҳо дар шакли хаттӣ таъин карда мешаванд.

5. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ҳуқуқ доранд барои муҷозоти гирифтаашон ба шахси мансабдори мақомоти болоӣ, прокурор ё суд шикоят намоянд. Шикоят иҷрои муҷозотро боз намедорад.

Моддаи 40. Нигоҳдорӣ дар карсер

1. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаро мумкин аст ба камераи якнафара ё карсер дар ҳолатҳои зерин ҷойгир кунанд:

- барои ба танг овардан ё таҳқир кардани дигар гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда;

- барои ҳамла ба кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ё дигар шахсон, барои итоат накардан ба талаботи қонунии кормандони ҷойҳои нигоҳдорӣ дар ҳабс ё дигар шахсон ё барои таҳқири онҳо;

- барои вайронкунии чандкаратаи қоидаҳои изолятсия;

- барои нигоҳдорӣ, тайёр кардан ва истифодаи дигар ашё, моддаҳо ва озуқаворие, ки нигоҳдорӣ ва истифодаи онҳо манъ аст;

- барои иштирок дар қиморбозӣ;

- барои авбошиҳои майда.

2. Муҷозот дар намуди ба карсер ҷойгир кардан, инчунин нисбати гумонбаршуда, айбдоршаванда а судшавандае, ки ба онҳо қаблан ду ё бештар муҷозоти интизомӣ тибқи моддаи 38 Қонуни мазкур татбиқ шудааст, истифода шуда метавонад.

3. Ҷойгир кардан дар карсер дар асоси қарори сардори ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ва хулосаи корманди тиб дар бораи имконпазирии дар карсер будани гумонбаршаванда, айбдоршаванда ва судшаванда сурат мегирад.

4. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар карсер танҳо нигоҳ дошта мешавад. Дар карсер гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда бо ҷои хоби алоҳида ва лавозимоти хоб (бистар) танҳо дар вақти хоб барои соатҳои муқаррарӣ таъмин карда мешаванд. Дар давраи нигоҳдорӣ дар карсер ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда мукотиба, мулоқот, ғайр аз мулоқот бо ҳимоятгар, инчунин харидани озуқаворӣ, маводи мавриди ниёз, гирифтани фириста ва дастовезҳо, истифода аз бозиҳои рӯимизӣ, китобҳо, рӯзномаю маҷаллаҳо, дигар адабиётҳо ва тамошои телевизор манъ аст. Фиристаю дастовезҳо ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда баъди тамомшавии мӯҳлати дар карсер будани онҳо супорида мешаванд. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаи дар карсер буда ҳар рӯз аз сайру гашти давомнокиаш сӣ дақиқа истифода мебаранд.

5. Татбиқи дигар маҳдудиятҳое, ки дар моддаи мазкур пешбинӣ нашудаанд, нисбати гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаи дар карсер нигоҳдошташаванда мумкин нест. Фиристодани таклиф, ариза ва шикояти онҳо бо тартиби дар моддаи 21 Қонуни мазкур пешбинишуда сурат мегирад.

6. Сардори ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ҳуқуқ дорад, ки мӯҳлати иҷрои муҷозотро дар намуди ҷойгиронӣ дар карсер мавқуф гузорад, мӯҳлати дар карсер нигоҳ доштанро кам кунад ё гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаро пеш аз мӯҳлат бо дарназардошти нишондодҳои тиббӣ ё бо дигар асосҳо аз карсер озод кунад.

7. Агар гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар давраи мавқуф гузоштани иҷрои муҷозот кирдори нав содир накунанд, онҳо метавонанд аз муҷозот озод карда шаванд.

Моддаи 41. Ҷавобгарии моддии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда

1. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда, ки ҳангоми нигоҳ доштан дар ҳабс ба давлат зарар расонидаанд, дар ҳолатҳои зерин ба ҷавобгарии моддӣ кашида мешаванд:

- барои зарари дар рафти фаъолияти меҳнатӣ расондашуда, ба андозаи дар қонунгузории меҳнат пешбинишуда;

- барои зарари бо дигар амалҳо расондашуда, ба андозаи дар қонунгузории гражданӣ пешбинишуда.

2. Андозаи зарари моддӣ, ки ба давлат аз тарафи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда расонида шудааст, бо қарори сардори ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан муайян карда мешавад.

3. Қарор ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда бо гирифтани забонхат эълон карда мешавад ва аз болои ин қарор ба шахси мансабдори мақомоти болоӣ, прокурор ё суд шикоят ардан мумкин аст.

4. Дар ҳолати саркашӣ кардан аз ихтиёран ҷуброн кардани зарари моддӣ, он мутобиқи қонун бо тартиби судӣ рӯёнида мешавад.

5. Маблағи барои зарари моддӣ нодуруст рӯёнидашуда ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда баргардонида мешавад ва он ба суратҳисоби ӯ гузаронида мешавад.

6. Бо хоҳиши гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда зарари моддии аз тарафи онҳо расонидашуда аз ҷониби хешовандони наздики онҳо ё дигар шахсон бо розигии онҳо ҷуброн шуда метавонад.

7. Дар сурати ба муассисаи ислоҳӣ фиристодани маҳкумшуда, зарари моддии ҷуброннашударо уассисаи мазкур аз ҳисоби маблағи ба суратҳисоби маҳкумшуда воридшаванда меситонад.

8. Дар сурати аз ҳабс озод шудани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда, зарари моддии ҷуброннакардаи онҳо мумкин аст бо қарори суд бо тартиби мурофиаи судии гражданӣ ситонида шавад.

9. Зарари моддие, ки ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда бо айби маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан расонида шудааст, мутобиқи қонун ситонида мешавад.

Моддаи 42. Чораҳое, ки ҳангоми аз хӯрокхӯрӣ саркашӣ кардан андешида мешаванд

1. Ҳангоми муқаррар кардани ҳолати аз хӯрокхӯрӣ саркашӣ кардани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда сардори ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ё муовини вай вазифадоранд, ки сабабҳои хӯрок нахӯрданро маълум кунанд ва дар ин бора ба шахси мансабдор ё мақомоте, ки парвандаи ҷиноятӣ дар пешбурди онҳост, инчунин ба прокурори аз болои иҷрои қонунҳо дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан назораткунанда хабар диҳанд.

2. Дар ҳолати асоснокии сабабҳои аз хӯрокхӯрӣ саркашӣ кардани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан чораҳои қонеъ гардонидани талаботи пешниҳодкардаи онҳоро меандешанд. Дар ҳолати набудани имконияти таъҷилан иҷро намудани талаботи гумонбаршаванда, айбдоршаванда ва судшаванда ба онҳо шарҳу баёни дахлдор дода шуда, чораҳои қонеъ гардонидани талабот андешида мешаванд.

3. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандае, ки аз хӯрокхӯрӣ саркашӣ мекунанд, аз рӯи имкон алоҳида аз дигар гумонбаршудагон, айбдоршавандагон ва судшавандагон нигоҳ дошта мешаванд ва таҳти назорати корманди тиб қарор мегиранд.

4. Чораҳо, аз ҷумла чораҳои маҷбурии ба нигоҳдории саломатии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаи аз хӯрокхӯрӣ саркашикарда равонагардида, агар ба ҳаёти ӯ хатар таҳдид намояд, дар асоси хулосаи хаттии тиббӣ ва дар ҳузури корманди тиб татбиқ карда мешаванд.

5. Саркашӣ намудани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз хӯрокхӯрӣ ба этапкунӣ ё бо посбонон бурдани онҳо ба дигар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан, инчунин иштироки онҳо дар амалҳои тафтишотӣ ва мурофиаҳои судӣ монеъ намешаванд. Ҳангоми зарурат, дар вақти этапкунӣ ё бо посбонон бурдани гумонбаршуда, айбдоршаванда ё судшаванда корманди тиб онҳоро ҳамроҳӣ мекунад.

Моддаи 43. Истифодаи қувваи ҷисмонӣ, воситаҳои махсус, силоҳи газнок ва оташфишон дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан

Истифодаи қувваи ҷисмонӣ, воситаҳои махсус, силоҳи газнок ва оташфишон аз тарафи кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ё кормандони мақомоти корҳои дохилӣ, ки барои таъмини ҳифзи тартибот ҷалб шудаанд, танҳо дар асос ва ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур ва ё дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон роҳ дода мешавад.

Моддаи 44. Истифодаи қувваи ҷисмонӣ дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан

Қувваи ҷисмонӣ дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан нисбати гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда барои пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ аз тарафи онҳо ё бартараф намудани аксуламали онҳо нисбати талаботи қонунии кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан, агар роҳҳои ғайризӯрӣ қатъи ҳуқуқвайронкунӣ ё иҷрои талаботи қонуниро таъмин карда натавонанд, мумкин аст истифода карда шавад.

Моддаи 45. Истифодаи воситаҳои махсус дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан

1. Истифодаи воситаҳои махсус дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан дар ҳолатҳои зерин мумкин аст:

- барои рафъи ҳамлаи гумонбаршаванда, айбдоршаванда ва судшаванда ба кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ва дигар шахсон;

- барои пешгирии бетартибиҳои оммавӣ ё вайронкуниҳои гурӯҳии низоми муқарраршудаи игоҳдорӣ дар ҳабс;

- барои пешгирии амалҳои ғайриқонунии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандае, ки ба талаботи қонунии кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ё дигар кормандони мақомоти корҳои дохилии барои таъмини ҳифзи тартибот ҷалбшуда итоат намекунанд;

- барои озод кардани гаравгонҳо, биноҳо, иншоот ва воситаҳои нақлиёти ғасбшуда;

- барои пешгирии кӯшиши аз ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ё аз зери назорати посбонон фирор кардан;

- барои пешгирии кӯшиши гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ҷиҳати ба атрофиён зарар расонидан;

- барои пешгирии кӯшиши гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ҷиҳати ба худ зарар расонидан.

2. Ба сифати воситаҳои махсус инҳо истифода шуда метавонанд:

- калтакҳои резинӣ, дар ҳолатҳои пешбининамудаи сархатҳои якум, дуюм, сеюм,чорум, панҷум ва шашуми қисми 1 моддаи мазкур;

- дастбандҳо, дар ҳолати пешбининамудаи сархатҳои сеюм, чорум, панҷум, ва шашум ва ҳафтуми қисми 1 моддаи мазкур, (ҳангоми мавҷуд набудани дастбандҳо кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ҳуқуқ доранд, ки аз воситаҳои мавҷудаи бастани дар дасташон буда истифода баранд);

- воситаҳои рӯшаниандозу садобарори дорои хусусияти парешонкунанда, дар ҳолатҳои пешбининамудаи сархатҳои якум, дуюм, сеюм, чорум, ва шашуми қисми 1 моддаи мазкур;

- воситаҳои вайронкунандаи монеаҳо, дар ҳолатҳои пешбининамудаи сархати чоруми қисми 1 моддаи мазкур;

- обпошҳо ва зиреҳпӯшҳо, дар ҳолатҳои пешбининамудаи сархати дуюм ва чоруми қисми 1 моддаи мазкур;

- сагҳои хизматӣ, дар ҳолатҳои пешбининамудаи сархатҳои якум, дуюм, сеюм, чорум, панҷум ва шашуми қисми 1 моддаи мазкур.

Моддаи 46. Истифодаи силоҳи газнок дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан

Силоҳи газнок дар ҳолатҳои пешбининамудаи сархатҳои якум, дуюм, сеюм, чорум, панҷум ва шашуми моддаи 45 Қонуни мазкур мумкин аст истифода карда шавад.

Моддаи 47. Истифодаи силоҳи оташфишон дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан

Силоҳи оташфишон дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан дар ҳолатҳои зерин истифода бурда мешавад:

- барои ҳимоя аз ҳамлае, ки ба ҳаёт ё саломатии кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан, гумонбаршуда, айбдоршаванда, судшаванда ва дигар шахсон таҳдид мекунад;

- барои рафъи ҳамлаи гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ба кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан, ҳамлаи дигар шахсон бо мақсади ба даст даровардани силоҳ;

- барои озод кардани шахсони ба гарав гирифташуда, биноҳо иншоот ва воситаҳои нақлиёти ғасбшуда;

- барои рафъи ҳамлаи гурӯҳи мусаллаҳ ба биноҳо, иншоот ва воситаҳои нақлиёти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан;

- барои дастгир кардани шахсе, ки муқовимати мусаллаҳона мекунад, инчунин ҳангоми ногаҳон дучор омадан ба содир намудани ҷинояти вазнин ё махсусан вазнин нисбат ба ҳаёт ва саломатии кормандони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ё дигар шахсон;

- барои пешгирӣ кардани кӯшиши фирори гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ё аз зери назорати посбонон;- барои дастгир кардани шахси

мусаллаҳ, ки аз иҷрои талаботи қонунии корманди ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан оид ба супоридани силоҳ саркашӣ мекунад;

- барои пешгирии кӯшиши зӯран озод намудани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда.

Моддаи 48. Низоми ҳолати махсус дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан

1. Дар ҳолатҳои офатҳои табиӣ, эпидемияҳо, эпизоотияҳо, сӯхтори калон, садамаи бузурги системаи таъминкунандаи ҳаёт, бетартибиҳои оммавӣ ё итоат накардани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ё ин ки мавҷуд будани таҳдиди воқеии ҳуҷуми мусаллаҳона ба ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан, бо қарори мақомоти адлия, корҳои дохилӣ, амнияти миллӣ, мудофиа, назорати маводи нашъаовар, назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи салоҳияти онҳо бо розигии Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан тартиботи низоми ҳолати махсус ба мӯҳлати на бештар аз сӣ шабонарӯз ҷорӣ карда мешавад.

2. Ҳангоми ҷорӣ кардани низоми ҳолати махсус ҳамаи чорабиниҳои бо иштироки гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда гузаронидашаванда маҳдуд ё боздошта шуда метавонанд, ҳифзи онҳо, низоми иҷозатӣ ва назоратии гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандае, ки дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан мебошанд, пурзӯр карда мешавад, қабули фиристаҳо ва дастовезҳо қатъ мегардад, инчунин дигар чораҳои пешбининамудаи қонун истифода мегардад.

3. Дар ҳолати ба амал омадани таҳдиди бевосита ба ҳаёт ва саломатии гумонбаршуда, айбдоршаванда, судшаванда ва дигар шахсон, сардорони ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан метавонанд чораҳои дар қисми 2 моддаи мазкур пешбинишударо бо фавран огоҳонидани мақомоти адлия, корҳои дохилӣ, мудофиа, амнияти миллӣ, назорати маводи нашъаовар ва назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мустақилона ҷорӣ намоянд.

4. Низоми ҳолати махсус дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан аз тарафи шахсони мансабдор ё мақомоте, ки аз тарафи онҳо ин тартибот ҷорӣ шуда буд ё аз тарафи мақомоти болоӣ ё шахси мансабдори болоӣ бекор карда мешавад.

БОБИ 5. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 49. Асосҳои озод намудани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз ҳабс

Барои аз ҳабс озод намудани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда инҳо асос мешаванд:

- қарори судя ё таъиноти суд, ки бо тартиби пешбининамудаи қонун бароварда шудааст;

- қарори муфаттиш, мақомоти таҳқиқ ё прокурор;

- қарори сардори ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ё прокурори назораткунанда аз болои қонунҳо дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан дар бораи озод кардани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда вобаста ба тамомшавии мӯҳлати бо қонун муқарраргардидаи нигоҳ доштан дар ҳабс.

Моддаи 50. Тартиби озод кардани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз ҳабс

1. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз ҳабс аз тарафи сардори ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан бо гирифтани қарори дахлдори суд ё қарори муфаттиш, мақоми таҳқиқот ё прокурор озод карда мешаванд.

2. Сардори ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан вазифадор аст, ки дар мӯҳлати на дертар аз бисту чор соати то ба охир расидани мӯҳлати нигоҳ доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда дар ҳабс, дар ин бора шахси мансабдор ё мақомоте, ки парвандаи ҷиноятӣ дар пешбурди он қарор дорад, инчунин прокурорро огоҳ намояд.

3. Агар баъд аз анҷоми мӯҳлати муқаррарнамудаи қонун оид ба дастгир намудан ё дар ҳабс нигоҳ доштан ҳамчун чораи пешгирӣ қарори дахлдор дар бораи озод кардани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда ё дар бораи дароз кардани мӯҳлати дар ҳабс нигоҳ доштан ҳамчун чораи пешгирӣ ё хабар оид ба чунин қарор ворид нагардад, сардори ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан ӯро бо қарори худ озод мекунад.

4. Ба гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаи аз ҳабс озодкардашуда ҳуҷҷатҳои шахсӣ, чизу чора, пул, ки дар суратҳисоби онҳо маҳфуз аст, инчунин маълумотнома, ки дар он мӯҳлати дар ҳабс буданашон ва асосҳои озод шуданашон нишон дода шудааст, дода мешавад. Гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшавандаи аз ҳабс озодшуда аз тарафи маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштан дар ҳолати зарурӣ бо чиптаи ройгон то ҷои истиқомат тариқи роҳи оҳан ё нақлиёти автомобилӣ, хӯрока, инчунин либоси мавсимӣ таъмин мегарданд. Дар ҳолати зарурат ба онҳо кӯмаки пулӣ расонида мешавад.

Моддаи 51. Назорати прокурорӣ

1. Назорат аз болои иҷрои қонунҳо дар ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда аз тарафи Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва прокурорҳои тобеи он амалӣ карда мешавад.

2. Маъмурияти ҷойҳои дар ҳабс нигоҳ доштани гумонбаршуда, айбдоршаванда ва судшаванда вазифадор аст, ки қарори прокурори дахлдорро оид ба тартиби нигоҳдорӣ дар ҳабс, ки бо Қонуни мазкур муқаррар шудааст, иҷро намояд.

Моддаи 52. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 53. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе,

28 июни соли 2011,

№ 720

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ МОЛИЯИ ДАВЛАТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Забон Тоҷикӣ

Замима:

word

pdf

zip

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

723

Мақомот:

Маджлиси Оли РТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

28.06.2011

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ МОЛИЯИ ДАВЛАТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2011, № 6, мод. 436; с. 2013, № 3, мод. 189, № 11, мод. 784; с. 2016, № 5, мод. 367)

(Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 746, аз 12.11.2013 № 1027, аз 14.05.2016 № 1316, аз 17.05.2018 № 1535, аз 13.11.2023 № 2009)

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мақсади Қонуни мазкур

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, принсипҳои ташкилии идоракунии молияи давлатӣ, ба низом даровардани буҷет ва гурӯҳбандии он, таҳия, ташаккул, тақсимот ва истифодаи маблағҳои марказонидашудаи пулиро муайян, муносибатҳои молиявии байнибуҷетиро танзим намуда, мавқеи мақомоти ҳокимият, идоракунии давлатӣ ва мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, инчунин дигар иштирокчиёни раванди буҷетиро дар таҳия ва баррасии лоиҳаҳои буҷетҳо, таҳияву тасдиқи ҳисобот ва назорати иҷрои онҳоро муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

Моддаи 2. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- молияи давлатӣ - маҷмуи муносибатҳои пулӣ вобаста ба ташаккул, тақсим ва истифодаи фондҳои ҷамъшудаи воситаҳои пулӣ ва дигар захираҳои молиявӣ тавассути буҷети ҷумҳуриявӣ, буҷетҳои маҳаллӣ ва фондҳои мақсадноки давлатӣ, ки аз ҷониби мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот барои иҷрои вазифаҳои ба зиммаи онҳо вогузоргардида истифода бурда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- низоми молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон - доираи муайяни муносибатҳои молиявӣ, ки дар раванди онҳо маблағҳои пулӣ ташаккул меёбанд ва истифода бурда мешаванд. Низоми молияи давлатӣ шакл ва усулҳои ташаккул, тақсимот ва истифодаи маблағҳои пули давлатиро муайян менамояд;

- низоми буҷетӣ - маҷмуи буҷетҳои ҳама сатҳ, инчунин тартиби тахия, ташаккул, қабул ва иҷрои буҷети давлатӣ, ки ба муносибатҳои молиявӣ асос ёфта, бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим карда мешавад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316, аз 13.11.2023 № 2009);

- буҷети давлатӣ - фонди асосии маблағҳои пулӣ, шакли ташаккул ва хароҷоти маблағҳои пулии мақомоти давлатии ҷумҳуриявӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ва фондҳои мақсадноки буҷетии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад;

- буҷети ҷумҳуриявӣ - шакли ташаккулёбӣ ва хароҷоти маблағҳои пулӣ, ки барои таъмини иҷрои вазифаҳои марбут ба салоҳияти мақомоти марказии ҳокимияти давлатӣ пешбинӣ щудааст (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- буҷети маҳаллӣ - шакли ташаккулёбӣ ва хароҷоти маблағҳои пулӣ, ки барои таъмини иҷрои вазифаҳои марбут ба ваколати мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ пешбинӣ шудааст (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- буҷети фонди мақсадноки давлатӣ - маблағҳои пулӣ, ки барои татбиқи ҳуқуқҳои конститутсионии шаҳрвандон ба ҳифзи саломатӣ, гирифтани кӯмаки тиббии ройгон, таъмини нафақавӣ ва иҷтимоӣ аз рӯи синну сол дар ҳолатҳои бекорӣ ва дигар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ гардидаанд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- даромади буҷет - даромади ҳама сатҳҳои низоми буҷетӣ, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- хароҷоти буҷет - маҷмуи хароҷоти буҷетҳои ҳама сатҳҳои низоми буҷетӣ, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои фаъолияти соҳаҳо ва зинаҳои идоракунӣ муқаррар карда шудааст (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316, аз 13.11.2023 № 2009);

- кӯмаки молиявии беподош (дотатсия) - маблағҳои буҷетие, ки ба буҷети сатҳи дигари низоми буҷетии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои пӯшонидани хароҷоти ҷорӣ беподошу бебозгашт ҷудо карда мешаванд;

- мусоидати молиявӣ (субвенсия) - маблағҳои буҷетие, ки ба буҷети сатҳи дигари низоми буҷетии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё шахси ҳуқуқӣ барои анҷом додани хароҷоти муайян беподошу бебозгашт ҷудо карда мешаванд;

- кӯмаки молиявӣ (субсидия) - маблағҳои буҷетие, ки ба буҷети сатҳи дигари низоми буҷетии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ бо шарти маблағгузории ҳиссавии хароҷоти мақсаднок дода мешаванд;

- фонди мақсадноки давлатӣ - фонди маблағҳои пулие, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоби даромадҳо ё бо роҳи ҷудо кардани маблағ аз намудҳои мушаххаси даромад ташкил ёфта, барои амалӣ гардонидани мақсадҳои муайян истифода мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- қарзгирӣ - маблағҳое, ки мутобиқи шартнома гирифта, ба ҳамон андоза бо фоиз ё бе фоиз барои истифодаи он баргардонида мешаванд ё маблағҳое, ки аз рӯи онҳо ба қарздиҳанда фоиз ё пардохти дигари вобаста ба қарзгирӣ дода мешаванд;

- қарзи буҷетӣ - маблағе, ки ба буҷети сатҳи дигари низоми буҷети давлатӣ ё шахсони воқеӣ ба муҳлати муайян ва ба тариқи бозгашт дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- уҳдадории буҷетӣ - аз ҷониби мақомоти иҷрокунандаи буҷет эътироф кардани уҳдадорӣ оид ба хароҷоти маблағи буҷети дахлдор дар давоми муҳлати муайян, ки мутобиқи қонун (қарор) дар бораи буҷет ба миён меояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- грантҳо - маблағҳое, ки аз ҷониби мақомоти идоракунии давлатӣ ё мақомоти идоракунии давлатии дигар давлатҳо ва ё аз ташкилотҳои байналмилалии молиявӣ беподош ва бе қабул кардани уҳдадорӣ оид ба ҷуброни онҳо барои дастгирии самти алоҳидаи сиёсати иқтисодӣ дода мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- сармоягузорӣ (инвеститсия) - маблағҳое, ки барои сохтмони асосӣ, хариди воситаҳои асосӣ ва коғазҳои қиматнок, пурра кардани захира ва манбаъҳои моддии давлатӣ равона карда мешаванд;

- интиқоли маблағ (трансфертҳо) - маблағҳои буҷетии барои маблағгузории пардохтҳои ҷорию асосии аҳолӣ дар шакли нафақа, стипендия, ёрдампулӣ, ҷубронпулӣ ва дигар пардохтҳои иҷтимоии муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳиссаи пардохт барои иштироки Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ташкилотҳои байналмилалӣ, инчунин маблағҷудокунӣ барои пардохти хароҷоти корхонаҳо, муассисаҳои хусусии ғайритиҷоратии ба аҳолӣ ва мақомоти идоракунии давлатӣ хизматрасонанда, ки аз рӯи маблағҳои мазкур ҳеҷ гуна уҳдадорӣ оид ба пардохт пеш намеояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- ҳадди ақали стандартҳои иҷтимоии давлатӣ - хизматрасониҳои давлатӣ, ки ба шаҳрвандон беподошу бебозгашт бо роҳи маблағгузорӣ аз сатҳҳои мухталифи низоми буҷетии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва фондҳои мақсадноки давлатӣ ба андозаи ҳадди ақали имконпазиру муайян дар тамоми ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба анҷом расонида мешаванд ва онҳоро давлат кафолат медиҳад (Қонуни ҶТ аз 17.05.2018 № 1535);

- ҳадди ақали таъминоти буҷетӣ - арзиши ҳадди ақали имконпазири хизматрасонии давлатӣ ва маҳаллӣ, ки мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатӣ ё мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ба ҳисоби ҳар сари аҳолӣ аз ҳисоби маблағҳои буҷети дахлдор дастрас мегардонанд;

- раванди буҷетӣ - фаъолияти мақомоти давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва дигар иштирокчиёни раванди буҷетӣ оид ба таҳия ва баррасии лоиҳаи буҷетҳо, фондҳои мақсадноки давлатӣ, тасдиқ ва иҷрои онҳо, инчунин оид ба назорати иҷрои буҷетҳо, ки тавассути санадҳои қонунгузорӣ ба танзим дароварда мешаванд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- аудити дохилӣ дар соҳаи молияи давлатӣ - фаъолияти мустақил ва объективӣ оид ба гузаронидани санҷиш, баҳодиҳӣ ва машваратдиҳии низомҳои идоракунӣ ва дигар низомҳо, ки бо мақсади мусоидат намудан ба фаъолияти қонунӣ, самаранок ва натиҷабахши ташкилотҳои бахши давлатӣ анҷом дода мешавад;

- тақсимкунандаи асосӣ - мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатӣ, ки маблағҳои буҷети давлатиро ихтиёрдорӣ карда, онҳоро дар байни сохторҳои тобеи худ тақсим мекунанд. Тақсимкунандаи асосӣ ҳамчунин ташкилоти муҳими буҷетии соҳаи илм, маориф, фарҳанг ва тандурустӣ шуда метавонад;

- тақсимкунанда - мақомоти хокимият ва идоракунии давлатӣ ё ташкилоти буҷетӣ, ки маблағҳои буҷетиро аз тақсимкунандаи асосӣ мегиранд ва ҳуқуқи тақсим ва назорати истифодаи маблағҳои буҷетиро ба ташкилотҳои тобеи худ, ки маблағҳои буҷетиро мегиранд, доранд;

- гирандаи маблағҳои буҷетӣ - ташкилотҳои буҷетӣ, ки дар тобеияти тақсимкунандаи асосӣ ва тақсимкунандаи воситаҳои буҷетӣ қарор гирифта, ҳуқуқи аз ҳисоби буҷети дахлдор маблағгузорӣ шуданро доранд;

- ташкилоти буҷетӣ - ташкилоти таъсисдодаи мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барои амалӣ сохтани вазифаҳои идоракунӣ, иҷтимоӣ, фарҳангӣ, илмию техникӣ ва вазифаҳои дигари хусусияти ғайритиҷоратидошта, ки фаъолияти он на кам аз 70 фоиз аз ҳисоби буҷети дахлдор ё буҷети фонди мақсадноки давлатӣ маблағгузорӣ карда мешавад.

Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 17.05.2018 № 1535).

БОБИ 2. НИЗОМИ МОЛИЯИ ДАВЛАТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Моддаи 4. Низоми молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Низоми молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз муносибатҳои молиявии зерин иборат мебошад:

- низоми буҷети давлатӣ;

- қарзи давлатӣ;

- фондҳои мақсадноки давлатӣ.

Моддаи 5. Сохтори низоми буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Низоми буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз буҷетҳои сатҳҳои зерин иборат мебошад:

- сатҳи якум - буҷети ҷумҳуриявӣ ва буҷетҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ;

- сатҳи дуюм - буҷетҳои маҳаллӣ.

2. Ба буҷетҳои маҳаллӣ буҷетҳои Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон ва шаҳру ноҳияҳои он, вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳои тобеи онҳо, шаҳри Душанбе ва ноҳияҳои тобеи он, шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ, ҷамоатҳои шаҳрак ва деҳот мансуб мебошанд.

Моддаи 6. Шаклҳои ҳуқуқии буҷетҳо

1. Буҷети давлатӣ дар шакли Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ бо пешниҳоди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул карда мешавад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

2. Буҷети фондҳои мақсадноки давлатӣ ба буҷети давлатӣ дохил карда шуда, онро Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар баробари қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ баррасӣ карда, тасдиқ менамояд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

3. Буҷетҳои маҳаллиро мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ таҳия намуда, онро мақомоти намояндагии маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар шакли санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ қабул мекунанд.

4. Дар сурате, ки Қонуни мазкур танзими муносибатҳои муайянро ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ вогузор карда бошад, пас нисбат ба мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ муносибатҳои дахлдор дар асосӣ санадҳои меъёрии ҳуқуқии мақомоти намояндагии маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба буҷетҳои маҳаллӣ ба низом дароварда мешаванд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

Моддаи 7. Давраи банақшагирии буҷетӣ

Буҷети давлатӣ барои соли молиявии навбатӣ ва ду соли минбаъдаи он тартиб дода мешавад. Соли молиявӣ ба соли тақвимӣ мувофиқ буда, аз 1 январ то 31 декабр давом мекунад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

Моддаи 8. Принсипҳои низоми буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Низоми буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- ягонагии низоми буҷети давлатӣ, ки маънои татбиқи принсипҳои ягонаи ташкил ва фаъолияти низоми буҷети давлатӣ, истифодабарии гурӯҳбандии ягонаи буҷетӣ ва расмиёти ягонаи раванди буҷетро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дорад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- мустақилияти буҷетҳо, ки маънои муқаррар кардани тақсимоти устувори воридотро байни буҷетҳои сатҳҳои гуногун, ҳуқуқи ҳамаи сатҳҳои идоракунии давлатиро ҷиҳати мустақилона амалӣ намудани раванди буҷетӣ мувофиқи Қонуни мазкур, роҳ надодан ба гирифтани даромадҳое, ки ба тариқи илова дар рафти иҷрои буҷетҳои маҳаллӣ ба даст омадаанд ва бақияи маблағҳои буҷетии буҷетҳои маҳаллӣ ба буҷетҳои болоӣ, роҳ надодан ба вогузор кардани хароҷоти иловагӣ ба буҷетҳои поёнӣ бе ҷуброни дахлдори онҳоро дорад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- инъикоси пурра ва ҳатмии даромад ва хароҷоти буҷетҳо, ки маънои уҳдадории дар буҷетҳо ба ҳисоб гирифтани ҳамаи даромад ва хароҷоти пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро дорад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- мувозинати буҷетӣ маънои онро дорад, ки ҳаҷми пешбининамудаи хароҷоти буҷет бояд ба ҳаҷми даромади буҷет мувофиқ бошад ва ҳангоми таҳия, тасдиқ ва иҷрои буҷет мақомоти ваколатдор бояд зарурати ба андозаи камтарин расонидани касри буҷетро ба инобат гиранд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- самаранокии истифодабарии маблағҳои буҷетӣ, ки маънои таҳия ва иҷрои буҷетро бо назардошти зарурати расидан ба натиҷаҳои беҳтарин ҳангоми истифодабарии ҳаҷми тасдиқшудаи маблағҳои буҷетӣ ё расидан ба натиҷаҳои гузошташуда бо истифода аз ҳаҷми камтарини маблағҳои буҷетиро дорад;

- натиҷабахшии истифодабарии маблағҳои буҷетӣ, ки маънои самт ва истифодабарии маблағҳои буҷетиро барои расидан ба натиҷаҳои пешакии муайянгардида ва нишондиҳандаҳои дахлдори миқдорӣ ва сифатӣ дорад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- пурра пӯшонидани хароҷоти буҷет, яъне даромади буҷет ва воридот аз манбаъҳои маблағгузории касри он набояд бо хароҷоти муайяни буҷет вобаста карда шаванд, ба истиснои даромадҳои фондҳои мақсадноки буҷетӣ, маблағҳои мақсадноки қарзҳои давлатӣ ва ҳолатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- ошкоро будани буҷетҳо, ки маънои интишори қатмии буҷетҳои тасдиқшуда ва ҳисобот оид ба иҷрои онҳо дар воситаҳои ахбори омма, пурра пешниҳод намудани ахборот дар бораи рафти иҷрои буҷетҳо, дастрас будани маълумоти дигар дар бораи буҷетҳо, ба истиснои маълумоти дороӣ сирри давлатӣ ва сирри дигари бо қонун ҳифзшаванда, инчунин ҳатман ошкоро будани раванди буҷетӣ барои ҷамъият ва воситаҳои ахбори оммаро дорад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- эътимоднокии буҷетҳо, ки маънои боваринок будани дурнамои нишондиҳандаҳои рушди иҷтимоию иқтисодӣ барои таҳияи лоиҳаи буҷет ва воқеияти ҳисобҳои даромад ва хароҷоти буҷетро дорад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- суроғавӣ ва мақсаднок будани таъиноти маблағҳои буҷетӣ маънои онро дорад, ки маблағҷудокунии буҷетӣ бо нишон додани мақсади истифодабарии онҳо то гирандагони маблағҳои буҷетӣ расонида мешавад;

- асоснок будани буҷетҳо, ки маънои банақшагирии буҷетро дар асоси санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва дигар ҳуҷҷатҳои муайянкунандаи зарурати ба лоиҳаи буҷет ҳамроҳ кардани ин ё он даромад ё хароҷот ва асоснок будани ҳаҷми онҳоро дорад;

- иҷрои саривақтии буҷет, ки маънои ворид кардани даромадҳоро ба буҷетҳои ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ, инчунин гузаронидани маблағҳои буҷетиро ба гирандагон дар муҳлат ва бо риояи тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии дахлдорро дорад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

Моддаи 9. Гурӯҳбандии буҷетӣ

1. Гурӯҳбандии буҷетӣ - ба гурӯҳҳо ҷудо кардани даромаду хароҷот, манбаъҳои маблағгузории касри буҷетҳо, ки барои тартиб додан ва иҷро кардани буҷетҳои сатҳҳои гуногуни низоми буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода бурда мешавад.

2. Гурӯҳбандии буҷетӣ гурӯҳбандии ҳудудиро низ дар бар мегирад.

3. Гурӯҳбандии хароҷоти буҷетҳо аз инҳо иборат аст:

- гурӯҳбандии функсионалӣ (вазифавӣ);

- гурӯҳбандии иқтисодӣ;

- гурӯҳбандии идоравӣ (маъмурӣ);

- гурӯҳбандии барномавӣ.

4. Гурӯҳбандӣ барои пешниҳоди буҷет, ҳисобот аз рӯи буҷет ва назорати буҷет дар намудҳои зерин истифода бурда мешавад:

- гурӯҳбандии идоравӣ, иқтисодӣ ва гурӯҳбандии фондҳо барои пешниҳоди ҳисобот ва назорат;

- гурӯҳбандии даромадҳо, гурӯҳбандии функсионалӣ, барномавӣ, ҳудудӣ ва гурӯҳбандии маблағгузорӣ аз рӯи бахшҳо барои пешниҳоди маълумот ва ҳисобот.

5. Тартиби татбиқи гурӯҳбандии буҷетӣ ва низомномаи гурӯҳбандии буҷетии даромаду хароҷоти давлатиро Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва тасдиқ мекунад.

БОБИ 3. ДАРОМАДҲОИ БУҶЕТИ ДАВЛАТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Моддаи 10. Даромадҳои буҷети ҷумҳуриявӣ

1. Даромадҳои буҷети ҷумҳуриявӣ аз даромадҳои андозӣ ва ғайриандозӣ, грантҳо, инчунин аз воридоти маблағҳои беподош иборат мебошанд.

2. Ба даромадҳои андозӣ инҳо дохил мешаванд:

- андозҳои умумидавлатӣ ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷети ҷумҳуриявӣ, ки номгӯй ва меъёри онҳо бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи андоз, гумрук ва боҷи давлатӣ, инчунин дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян гардидаанд. Таносуби тақсими андозҳо дар байни буҷети ҷумҳуриявӣ ва буҷетҳои маҳаллӣ бо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ муқаррар карда мешавад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316, аз 13.11.2023 № 2009);

- боҷҳои давлатие, ки мувофиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ ба буҷети ҷумҳуриявӣ ворид мегарданд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

3. Ба даромадҳои ғайриандозӣ инҳо дохил мешаванд:

- даромадҳо аз хизматрасониҳои пулакии мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатӣ, инчунин ташкилотҳои буҷетии тобеи мақомоти мазкур, ки мувофиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешаванд;

- фоидаи Бонки миллии Тоҷикистон, инчунин корхонаҳои давлатӣ тибқи меъёрҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардааст;

- даромад аз фурӯши захираву пасандозҳои давлатӣ, фоизҳо аз депозитҳо ва сармоягузории давлатӣ, дивидендҳо аз дороиҳои молиявӣ (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- иҷорапулӣ барои истифодабарии молу мулки ҷумҳуриявӣ;

- воридоти маблағи бо тартиби ҷазои ҷиноятӣ ва маъмурӣ ба фоидаи давлат ситонидашаванда;

- воридоти маблағҳо аз дигар манбаъҳое, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардаанд, аз ҷумла, ҷарима, пеняҳо ва фоизҳо барои риоя накардани уҳдадориҳои шартномавӣ, ҷуброни зараре, ки ба буҷети ҷумҳуриявӣ дар натиҷаи вайрон кардани интизоми молиявӣ расонида шудааст (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

4. Ба даромадҳои буҷети ҷумҳуриявӣ аз ҳисоби манбаъҳои ғайрибуҷетӣ ҳамчунин инҳо тааллуқ доранд:

- грантҳо ва дигар маблағҳои беподош, ки аз шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ташкилотҳои байналмилалӣ ва ҳукуматҳои давлатҳои дигар ворид мешаванд;

- маблағҳое, ки дар натиҷаи ҳисоббаробаркунии байни буҷетҳои ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ ворид мешаванд;

- маблағҳое, ки аз истифода ва фурӯши молу мулк ворид мешаванд, инчунин қарзгирии давлатии дохилӣ ва берунӣ, ки дар буҷети ҷумҳуриявӣ берун аз даромад ҳамчун манбаи маблағгузории касри буҷет истифода мешавад.

Моддаи 11. Даромадҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ

1. Даромадҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ аз ҳисоби манбаъҳои зерин ташкил меёбанд:

- андозу пардохтҳои махсуси мақсаднок ва ҳатмӣ, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардааст;

- маблағҳои ихтиёран супурдаи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ;

- маблағҳои буҷети давлатӣ;

- даромадҳо аз фаъолияти соҳибкорие, ки фонди дахлдор ҳамчун шахси ҳуқуқӣ амалӣ мегардонад;

- даромадҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Даромадҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ дар буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб гирифта мешаванд.

3. Ҷамъоварӣ ва назорати пардохтҳои ҳатмиро ба буҷети фондҳои мақсадноки давлатӣ мақомоти ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегардонанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

Моддаи 12. Даромадҳои буҷетҳои маҳаллӣ

1. Даромадҳои буҷетҳои маҳаллӣ аз даромадҳои андозӣ ва ғайриандозӣ, инчунин аз воридоти маблағ аз ҳисоби андозу пардохтҳои танзимшавандаи умумидавлатӣ ва пардохтҳои дигар иборат мебошанд.

2. Ба даромадҳои андозии буҷетҳои маҳаллӣ инҳо дохил мешаванд:

- андозҳои маҳаллӣ ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷети маҳаллӣ, ки номгӯи онҳоро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд;

- даромадҳо аз андозу пардохтҳои танзимшавандаи умумидавлатӣ, ки бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатӣ барои соли молиявии навбатӣ муайян гардида, ба буҷетҳои маҳаллӣ дода мешаванд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- боҷи давлатӣ, ба истиснои боҷи давлатие, ки мувофиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ ба буҷети ҷумҳуриявӣ ворид карда мешавад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

3. Ба даромадҳои ғайриандозии буҷетҳои маҳаллӣ инҳо дохил мешаванд:

- даромад аз буҷети ҷумҳуриявӣ, ки дар шакли кӯмаки молиявии беподош (дотатсия), мусоидати молиявӣ (субвенсия), кӯмаки молиявӣ (субсидия), инчунин дар шакли ҳисоббаробаркунии мутақобила ба буҷети маҳаллӣ ворид мешавад;

- иҷорапулӣ барои истифодабарии молу мулки маҳаллӣ;

- даромад аз хизматрасониҳои пулакие, ки мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилотҳои буҷетии аз ҳисоби буҷетҳои маҳаллӣ маблағузоришаванда ба анҷом мерасонанд;

- воридоти маблағ аз дигар манбаъҳое, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардаанд, аз ҷумла ҷаримаҳо, пеня ва фоизҳо барои риоя накардани уҳдадориҳои шартномавӣ, барқарор намудани зарари дар натиҷаи вайрон кардани интизоми молиявӣ ба буҷетҳои маҳаллӣ расонидашуда;2009

- даромадҳо аз манбаъҳои ғайрибуҷетӣ - грантҳо, дигар пардохтҳои беподош аз шахсони воқеӣ, ҳуқуқӣ ва ташкилотҳои байналмилалӣ.

БОБИ 4. ХАРОҶОТИ БУҶЕТИ ДАВЛАТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Моддаи 13. Асос ва принсипҳои ташаккули хароҷоти буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ташаккули хароҷоти буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба принсипҳои ягонагии сохтор, шакл ва усулу воситаҳои фаъолият, меъёрҳои ҳадди ақали стандартҳои иҷтимоии давлатии таъминоти буҷетӣ, хароҷоти молиявӣ барои хизматрасониҳои давлатӣ, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардааст, асос меёбад.

Моддаи 14. Хароҷоти ҷорӣ ва асосии буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистои

1. Хароҷоти буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба аҳамияти иқтисодӣ ба хароҷоти ҷорӣ ва хароҷоти асосӣ тақсим мешавад.

2. Ба гурӯҳ ҷудокунии хароҷоти ҷорӣ ва асосии буҷет тибқи гурӯҳбандии иқтисодии хароҷоти буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

3. Хароҷоти ҷорӣ - қисми хароҷоти буҷет, ки барои таъмини фаъолияти ҷории мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳои буҷетӣ ва фондҳои мақсадноки давлатӣ муқаррар гардида, барои дастгирии сатҳҳои дигари низоми буҷети давлатӣ, соҳаҳои алоҳидаи истеҳсолот бо тариқи расонидани кӯмаки молиявии беподош (дотатсия), мусоидати молиявӣ (субвенсия) ва кӯмаки молиявӣ (субсидия) истифода мешавад.

4. Ба хароҷоти ҷорӣ инчунин хароҷоте мансуб мебошанд, ки тибқи гурӯҳбандии буҷетӣ ба хароҷоти асосӣ дохил нашудааст.

5. Хароҷоти асосӣ - хароҷоти буҷет, ки барои маблағгузории рушди фаъолияти сармоягузорӣ таъин гардидааст. Ба хароҷоти асосӣ инҳо дохил мешаванд:

- хароҷоте, ки тибқи барномаҳои сармоягузории тасдиқшуда барои маблағгузории шахсони ҳуқуқии амалкунанда ё аз нав таъсисёфта таъин шудааст;

- маблағҳое, ки ба шахсони ҳуқуқӣ ҳамчун қарз барои маблағгузории рушд дода мешаванд;

- хароҷоти вобаста ба таъмири асосӣ ва хариди воситаҳои асосӣ;

- хароҷоте, ки ҳангоми иҷрои он молу мулки мутаносибан ба моликияти ҷумҳуриявӣ ва коммуналӣ мансуббуда афзоиш меёбад;

- хароҷоти дигаре, ки тибқи гурӯҳбандии иқтисодии буҷетӣ ба хароҷоти асосӣ дохил карда шудааст.

6. Дар таркиби хароҷоти асосӣ мумкин аст фондҳои рушд таъсис дода шаванд.

Моддаи 15. Шаклҳои хароҷоти буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Хароҷоти буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаклҳои зайл амалӣ карда мешавад:

- маблағҷудокунӣ барои таъмини ташкилотҳои буҷетӣ;

- маблағҳо барои пардохти мол (кор ва хизматрасони)-ҳое, ки шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар асоси шартномаҳои давлатӣ ва маҳаллӣ иҷро мекунанд;

- интиқоли маблағ (трансферт)-ҳо ба аҳолӣ;

- маблағҷудокунӣ барои ҷуброни хароҷоти иловагӣ, ки вобаста ба қабули қарор аз ҷониби мақомоти ҳокимияти давлатӣ пеш меояд ва дар натиҷа боиси афзоиши хароҷот ё кам шудани даромад мегардад;

- қарзи буҷетӣ ба шахсони ҳуқуқӣ, аз ҷумла қарзи андоз, батаъхирандозӣ ва тамдиди муҳлат барои супоридани андозу пардохтҳо ва дигар уҳдадориҳо (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- мусоидати молиявӣ (субвенсия) ба шахсони ҳуқуқӣ;

- кӯмаки молиявӣ (субсидия) ва қарз ба шахсони воқеӣ;

- маблағгузории сармояи оинномавии шахсони ҳуқуқии амалкунанда ва аз нав таъсисёбанда;

- қарзи буҷетӣ, кӯмаки молиявии беподош (дотатсия), мусоидати молиявӣ (субвенсия), кӯмаки молиявӣ (субсидия) ба сатҳҳои дигари низоми буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва фондҳои мақсадноки давлатӣ (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- қарздиҳӣ ба давлатҳои дигар;

- маблағҳо барои хизматрасонӣ ва пардохти уҳдадориҳои қарзӣ, пардохти фоизи онҳо, аз ҷумла барои иҷрои кафолати мақомоти давлатӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

Моддаи 16. Хароҷоти буҷети ҷумҳуриявӣ

Аз ҳисоби буҷети ҷумҳуриявӣ танҳо хароҷоти намудҳои зерини фаъолият маблағгузорӣ карда мешаванд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316):

- таъмини фаъолияти Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Комиссияи марказии интихобот ва раъйпурсии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти идоракунии давлатӣ, хароҷоти дигари дорои аҳамияти умумидавлатӣ аз рӯи феҳристе, ки ҳангоми қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- фаъолияти низоми судии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- амалӣ намудани фаъолияти байналмилалӣ, таъмини молиявии иҷрои шартномаҳои байналмилалӣ ва шартномаҳо бо ташкилотҳои байналмилалии молиявӣ, ҳамкориҳои байналмилалии фарҳангӣ, илмию иттилоотии мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ, ки ҳангоми қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ муайян карда мешаванд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- мудофиа ва таъмини амнияти давлат, ба ғайр аз хароҷоте, ки бо қарори мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барои ҳамин мақсадҳо амалӣ карда мешавад;

- таҳқиқоти бунёдӣ ва дастгирии пешрафти илмию техникӣ;

- дастгирии давлатии инфрасохторҳои нақлиётӣ ва сӯзишворию энергетикии дорои аҳамияти умумидавлатӣ;

- барномаҳои умумидавлатӣ оид ба рушди кишоварзӣ ва таъмини амнияти озуқаворӣ;

- хароҷоти дорои аҳамияти умумидавлатӣ оид ба ҳифзи табиат ва муҳити зист;

- бартараф намудани оқибатҳои вазъияти фавқулодда ва офатҳои табиӣ;

- ташаккули моликияти ҷумҳуриявӣ ва маблағгузории ташкилотҳое, ки дар ихтиёри мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатӣ буда, ба моликияти давлатӣ мансубанд;

- хизматрасонӣ ва пардохти қарзи давлатӣ;

- ҷуброни хароҷоти фондҳои мақсадноки давлатӣ оид ба пардохти нафақа ва кӯмакпулӣ, дигар пардохтҳои иҷтимоӣ, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоби буҷети ҷумҳуриявӣ маблағгузорӣ мешаванд;

- пурра кардани захираҳои давлатии металлҳои қиматбаҳо ва сангҳои қиматбаҳо, захираи моддии давлатӣ;

- гузаронидани интихоботу раъйпурсиҳо;

- барномаҳои умумиҷумҳуриявии сармоягузорӣ;

- таъмини иҷрои қарорҳои мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатӣ, ки ба афзоиши хароҷоти буҷет ё камшавии даромади буҷет оварда мерасонанд;

- таъмини иҷрои ваколатҳои алоҳидаи давлатӣ, ки амалӣ гардонидани онҳо ба сатҳи дигари мақомоти ҳокимияти давлатӣ вогузор шудааст;

- дастгирии молиявии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

- ҳисоботи расмии омор;

- дигар хароҷоти дорои аҳамияти умумидавлатӣ.

Моддаи 17. Хароҷоти фондҳои мақсадноки давлатӣ

Маблағҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ танҳо барои иҷрои амалҳое истифода мешаванд, ки бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи буҷети фондҳои мазкур муайян гардида, бо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ тасдиқ карда шудаанд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

Моддаи 18. Хароҷоти буҷетҳои маҳаллӣ

Аз ҳисоби буҷетҳои маҳаллӣ танҳо хароҷоти намудҳои зерини фаъолият маблағгузорӣ карда мешавад:

- таъмини фаъолияти мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

- таъмини фаъолияти мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот;

- ташаккули моликияти коммуналӣ дар маҳалҳо ва идоракунии он;

- ташкил, таъмини фаъолият ва рушди муассисаҳои маориф, тандурустӣ, фарҳанг, варзиш ва тарбияи ҷисмонӣ, матбуот ва нашрияҳои даврӣ, дигар муассисаҳое, ки ба моликияти коммуналӣ мансубанд ё дар ихтиёри мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ мебошанд;

- рушди хоҷагии манзилию коммуналӣ;

- сохтмони роҳҳои дорои аҳамияти маҳаллӣ ва нигоҳдории онҳо;

- ободонӣ ва кабудизоркунӣ дар маҳалҳо;

- ташкили истифода ва коркарди партовҳои рӯзгор;

- ташкили хизматрасонии нақлиётӣ ба аҳолӣ ва муассисаҳое, ки ба моликияти коммуналӣ мансубанд ё дар ихтиёри мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ мебошанд;

- ҳифзи табиат дар маҳалҳо;

- амалигардонии барномаҳои мақсадноки мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

- хизматрасонии қарзи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва пардохти он;

- кӯмакҳои молиявии беподош (трансфертҳо) ба аҳолӣ;

- гузаронидани интихоботи мақомоти намояндагии маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

- маблағгузории қарорҳои дигари мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва хароҷоти дигар, ки мутобиқи гурӯҳбандии буҷетии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба масъалаҳои дорои аҳамияти маҳаллӣ мансуб дониста шудаанд.

Моддаи 19. Хароҷоти якҷояи буҷети ҷумҳуриявӣ ва буҷетҳои маҳаллӣ

1. Аз ҳисоби буҷети ҷумҳуриявӣ ва буҷетҳои маҳаллӣ хароҷоти якҷояи намудҳои зерини фаъолият маблағгузорӣ карда мешавад:

- дастгирии давлатии соҳаҳои саноат, сохтмон, кишоварзӣ, энергетика, нақлиёт, алоқа ва хоҷагии роҳ;

- таъмини фаъолияти ҳифзи ҳуқуқ;

- таъмини бехатарии зидди сӯхтор;

- таъмини фаъолияти илмию таҳқиқотӣ, таҷрибавию конструкторӣ, лоиҳакашию таҳқиқотӣ, ки пешрафти илму техникаро таъмин менамоянд;

- таъмини ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, маориф, тандурустӣ, фарҳанг ва варзиш;

- таъмини ҳифзи табиат, ҳифз ва таҷдиди сарватҳои табиӣ, фаъолияти обуҳавошиносӣ;

- таъмини пешгирӣ ва бартараф кардани оқибатҳои вазъияти фавқулодда ва офатҳои табиӣ;

- рушди инфрасохтори бозор;

- таъмини фаъолияти воситаҳои ахбори омма;

- кӯмаки молиявӣ ба дигар буҷетҳо;

- хароҷоти дигар, ки дар ихтиёри якҷояи мақомоти ҳокимият, идоракунии давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот мебошад.

2. Тақсим ва вобаста кардани хароҷоти дар моддаи мазкур ифодаёфта байни буҷетҳои сатҳҳои мухталифи низоми буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки масъалаҳои идораи якҷояро танзим менамояд, инчунин бо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ тасдиқ карда мешавад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

3. Тартиби мувофиқаи тақсимот ва вобаста кардани хароҷот дар идоракунии муштараки мақомоти ҳокимият, идоракунии давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

БОБИ 5. МУВОЗИНАТИ БУҶЕТҲО

(Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316)

Моддаи 20. Барзиёдии (профисити) буҷет

1. Зиёд будани даромади буҷет нисбат ба хароҷоти он барзиёдии (профисити) буҷет мебошад. Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва буҷети ҷумҳуриявӣ ва буҷетҳои маҳаллӣ метавонанд бо барзиёдӣ (профисит) таҳия ва тасдиқ карда шаванд.

2. Барзиёдии (профисити) буҷети ҷумҳуриявӣ ва буҷетҳои маҳаллӣ метавонад ҳамчун депозит дар Бонки миллии Тоҷикистон, бонкҳои дигар ва ташкилотҳои қарзии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷойгир карда шавад ва ё бо қарори дахлдори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ё мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ба мақсадҳои зерин равона карда шавад:

- пӯшонидани касри буҷети дахлдор дар соли молиявии навбатӣ (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- барҳамдиҳии оқибатҳои ҳолатҳои фавқулодда, офатҳои табиӣ ва дигар хароҷоти пешбининашуда.

Моддаи 21. Касри буҷет ва манбаъҳои маблағгузории он

1. Барзиёдии хароҷоти буҷет нисбати даромади он касри буҷет мебошад.

2. Дар ҳолати қабули буҷет барои соли молиявии навбатӣ бо барзиёдии хароҷот нисбати даромад манбаъҳои маблағгузории касри буҷети мазкур бо қонун (қарор) дар бораи буҷети дахлдор тасдиқ карда мешаванд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

3. Хароҷоти ҷории буҷетҳои маҳаллӣ аз маҷмуи даромадҳои буҷетҳои мазкур зиёд шуда наметавонанд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316, аз 13.11.2023 № 2009).

4. Маҷмуи касри буҷети ҷумҳуриявӣ аз ҳаҷми умумии маблағгузории буҷетӣ ва хароҷот барои пардохти хизматрасонии қарзи давлатӣ зиёд шуда наметавонад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

5. Маҷмуи касри буҷетҳои маҳаллӣ аз ду фоизи ҳаҷми даромади онҳо, ба истиснои кӯмаки молиявӣ аз буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон зиёд шуда наметавонад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

6. Воридот аз манбаъҳои маблағгузории касри буҷетҳои маҳаллӣ танҳо барои маблағгузории хароҷоти сармоягузорӣ равона карда мешаванд. Истифодаи он барои маблағгузории хароҷоти хизматрасонӣ, пӯшонидан ва пардохти қарзи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ манъ аст.

7. Ба манбаъҳои маблағгузории касри буҷети ҷумҳуриявӣ инҳо мансубанд:

1) Манбаъҳои дохилӣ:

- қарзҳое, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ташкилотҳои қарзӣ бо асъори миллӣ мегирад;

- векселҳои давлатӣ, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо асъори миллӣ дар шакли коғазҳои қиматнок мебарорад;

- депозитҳои маблағҳои буҷетӣ ба ҳолати аввали соли буҷетӣ дар Бонки миллии Тоҷикистон ва бонкҳои дигар ё ташкилотҳои қарзии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- қарзҳои буҷетӣ, ки аз сатҳҳои болоии низоми буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифта мешаванд.

2) Манбаъҳои берунӣ:

- қоғазҳои қиматноки давлатӣ, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шакли коғазҳои қиматнок бо асъори хориҷӣ мебарорад;

- қарзҳои давлатҳои дигар, бонкҳо, ташкилотҳои байналмилалии молиявӣ ва ғайрирезидентҳо, ки бо асъори хориҷӣ гирифта мешаванд.

БОБИ 6. ҚАРЗИ ДАВЛАТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Моддаи 22. Қарзи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, таркиб ва шаклҳои он

(Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316)

1. Қарзи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз уҳдадориҳои қарзии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар назди шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, давлатҳои дигар, ташкилотҳои байналмилалии молиявӣ, дигар субъектҳои ҳуқуқи байналмилалӣ иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

2. Қарзи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон пурра ва бе ягон шарт аз ҳисоби молу мулки дар моликияти давлатбуда таъмин карда мешавад.

3. Ҳуқуқи қарзгирии давлатии дохилӣ ва берунӣ, сохтор, тартиби хизматрасонӣ, ҳисоби бақайдгирӣ, таҷдиди сохтории он, ҷудо кардани қарз ба давлатҳои дигар ва ташкилотҳои байналмилалӣ бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

БОБИ 7. МУНОСИБАТҲОИ БАЙНИБУҶЕТӢ

Моддаи 23. Асосҳои муносибатҳои байнибуҷетӣ

1. Муносибатҳои байни мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, мақомоти идоракунии фондҳои мақсадноки давлатӣ, ки дар раванди буҷетӣ ба амал меоянд, муносибатҳои байнибуҷетӣ мебошанд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

2. Муносибатҳои байнибуҷетӣ ба принсипҳои зерин асос меёбанд:

- ба сатҳҳои муайяни низоми буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон тақсим ва вобаста кардани даромадҳо ва хароҷоти буҷетҳо;

- дар асоси ҳудудгузории доимӣ ва аз рӯи меъёрҳои муваққатӣ тақсим намудани даромадҳои танзимкунанда дар байни сатҳҳои мухталифи низоми буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- баробарии ҳуқуқҳои буҷетии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва фондҳои мақсадноки давлатӣ;

- баробар кардани сатҳи ҳадди ақали таъминоти буҷетии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

- баробарии ҳамаи буҷетҳо дар муносибатҳои тарафайн бо буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон.

3. Андозҳои маҳаллӣ пурра ба буҷетҳои маҳаллӣ гузаронида мешаванд. Тақсимоти андозҳои умумидавлатӣ дар байни буҷети ҷумҳуриявӣ ва буҷетҳои маҳаллӣ салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон буда, ҳамасола бо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ тасдиқ карда мешавад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

Моддаи 24. Шаклҳои кӯмаки молиявӣ ба буҷетҳои маҳаллӣ

1. Кӯмаки молиявӣ ба буҷетҳои маҳаллӣ дар шаклҳои зерин расонида мешавад:

- кӯмаки молиявии беподош (дотатсия) - барои баробар кардани ҳадди ақали таъминоти буҷетии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, маблағгузории ҳадди ақали стандартҳои давлатии иҷтимоӣ, ки масъулияти маблағгузории онҳо ба зиммаи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ гузошта шудааст;

- мусоидати молиявӣ (субвенсия) - барои маблағгузории хароҷоти алоҳидаи мақсаднок;

- қарзи буҷетӣ - барои пӯшонидани тафовутӣ муваққатии хазинавӣ, ки дар раванди иҷрои буҷетҳои маҳаллӣ ба вуҷуд меояд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- дигар шаклҳои кӯмаки молиявӣ, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

2. Тартиби расонидани кӯмаки молиявӣ, андозаи он дар шаклҳои кӯмаки молиявии беподош (дотатсия) ва мусоидати молиявӣ (субвенсия) бо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ муайян карда мешаванд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

3. Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои бартараф кардани тафовути хазинавӣ дар хазинадорӣ дар раванди иҷрои буҷетҳои маҳаллӣ ҳуқуқ дорад ба буҷетҳои маҳаллӣ қарзи муваққатӣ (ссуда) ҷудо намояд, ки дар давоми соли молиявии ҷорӣ баргардонида мешавад.

БОБИ 8. РАВАНДИ БУҶЕТӢ ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

(Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316)

Моддаи 25. Иштирокчиёни раванди буҷетӣ

(Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316)

Дар раванди буҷетӣ инҳо иштирок мекунанд:

- Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон (мақомоти молия);

- дигар мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- субъектони низоми танзими пулию қарзӣ ва асъорӣ (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- мақомоти намояндагӣ ва иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

- мақомоти идоракунии фондҳои мақсадноки давлатӣ;

- тақсимкунандагони асосӣ, тақсимкунандагон ва гирандагони маблағҳои буҷетӣ;

- ташкилотҳои буҷетӣ, корхонаҳои воҳиди давлатии ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ, ташкилотҳои қарзӣ, ки бо маблағҳои буҷетӣ фаъолият мекунанд;

- мақомоти дигар, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон салоҳияти соҳаи идоракунии молия, буҷет ва андозро ба зиммаи онҳо гузоштааст.

Моддаи 26. Салоҳияти Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- бо пешниҳоди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатиро қабул мекунад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- назорати иҷрои буҷетро амалӣ менамояд;

- истифодабарии маблағҳои буҷетиро аз ҷониби маблағгирандагон таҳлил мекунад ва ҳангоми зарурат натиҷаи таҳлилро баррасӣ менамояд;

- бо пешниҳоди Хукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба додугирифти қарзи давлатӣ ризоят медиҳад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- ҳисоботи иҷрои Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро барои соли гузаштаи молиявӣ тасдиқ мекунад;

- салоҳиятҳои дигареро, ки Қонуни мазкур, қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи молия ва буҷет, инчунин дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудаанд, амалӣ мекунад.

2. Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба фондҳои мақсадноки давлатӣ низ чунин салоҳиятро амалӣ менамояд.

Моддаи 27. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- татбиқи сиёсати ягонаи давлатии молиявӣ, андозӣ, буҷетӣ ва пулию қарзиро таъмин менамояд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- ҳамасола дар бораи тартиби таҳияи лоиҳаи буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи навбатии банақшагирии буҷетӣ қарор қабул мекунад;

- лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатиро бо лоиҳаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва дигар ҳуҷҷату маводи зарурӣ ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод мекунад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- пас аз қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ дар бораи таъмини иҷрои он қарор қабул мекунад, инчунин дар доираи сатҳи касри буҷети тасдиқгардида грантҳо ва қарзҳоро аз манбаъҳои дохилию берунӣ барои маблағгузории он ҷалб менамояд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- оид ба лоиҳаи қонунҳое, ки дар онҳо тағйироти даромад ва хароҷоти аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ пардохтшаванда пешбинӣ мегарданд, ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон хулоса пешниҳод менамояд;

- оид ба додугирифти қарзи давлатӣ ризояти Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистонро мегирад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- афзалияти қарзгирии давлатӣ ва қарзгирии кафолатноки давлатиро муайян намуда, тартиби идоракунии қарзгирии мазкур ва амалӣ намудани онро таъмин менамояд;

- ҳисоботро оид ба иҷрои буҷети давлатии соли гузаштаи молиявӣ барои тасдиқ ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд;

- тартиби ташкил ва барҳамдиҳии фондҳои мақсадноки давлатӣ, идоракунии фаъолият ва баррасии ҳисоботи онҳоро муайян менамояд;

- лоиҳаи қонунҳоро оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ таҳия намуда, бо ҳуҷҷату маводи зарурӣ ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- салоҳиятҳои дигареро, ки Қонуни мазкур ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи андоз ва буҷет муқаррар намудаанд, амалӣ менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

Моддаи 28. Ваколатҳои мақомоти намояндагии маҳаллии ҳокимияти давлатӣ

Мақомоти намояндагии маҳаллии ҳокимияти давлатӣ:

- буҷети маҳаллиро мустақилона тасдиқ намуда, иҷрои онро назорат мекунанд ва ҳангоми зарурат ба он тағйиру иловаҳо ворид менамоянд;

- ба мақомоти болоӣ дар хусуси ворид намудани нишондиҳандаҳои буҷети тасдиқнамудаи Маҷлиси вакилони халқи дахлдор ба буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон маълумот пешниҳод менамоянд;

хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316)

- ҳисоботи иҷрои буҷети маҳаллиро барои соли гузаштаи молиявӣ тасдиқ мекунанд;

- мувофиқи талаботи Қонуни мазкур ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии мақомоти намояндагии маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ваколатҳои дигарро амалӣ менамоянд.

Моддаи 29. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ

Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ:

- қоидаҳои умумии ташкили муносибатҳои молиявию буҷетии маҳаллиро муқаррар менамоянд;

- захираҳои молиявии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатиро идора мекунанд;

- маблағҳои буҷетиро мутобиқи гурӯҳбандии буҷетӣ тақсим намуда, барои истифодаи босамари онҳо масъул мебошанд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- ҳар сол лоиҳаи буҷети маҳаллиро барои соли молиявии навбатӣ ба Маҷлиси вакилони халқи дахлдор пешниҳод мекунанд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- меъёрҳои таъминоти буҷетии маҳаллиро дар асоси меъёрҳои ҳадди ақали стандартҳои иҷтимоии давлатии таъминоти буҷетии аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқгардида таҳия ва тасдиқ намуда, бо назардошти онҳо лоиҳаи буҷети маҳаллиро таҳия менамоянд;

- оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба қарори Маҷлиси вакилони халқи дахлдор дар бораи буҷетҳои маҳаллӣ таклифҳо пешниҳод менамоянд;

- иҷрои буҷетҳои маҳаллӣ, аз ҷумла ҷамъоварии даромадҳоро назорат менамоянд;

- қарзи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатиро идора мекунанд;

- ваколатҳои дигарро, ки санадҳои мақомоти намояндагии маҳаллии ҳокимияти давлатӣ муайян кардаанд, амалӣ менамоянд.

Моддаи 30. Ваколатҳои Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон

Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- самтҳои асосии сиёсати давлатии молиявию буҷетӣ ва андозро таҳия ва ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- роҳбарии методиро дар соҳаи таҳияи лоиҳаи буҷети давлатӣ амалӣ мегардонад;

- тибқи тартиби муқарраргардида робитаи дутарафаи вилоят ва ноҳияҳоро дар раванди буҷетӣ танзим менамояд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- нақши тақсимкунандагони асосии маблағҳои буҷетӣ, тақсимкунандагони маблағҳои буҷетӣ ва гирандагони маблағҳои буҷетиро дар тайёр кардани буҷет, иҷрои буҷет, баҳисобгирӣ ва ҳисоботи муҳосибӣ танзим менамояд;

- лоиҳаи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ ва лоиҳаи фондҳои мақсадноки давлатиро якҷоя - бо мақомоти дахлдор таҳия намуда, тибқи тартиби муқарраргардида ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- дурнамои даромад ва хароҷоти Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро барои соли молиявии навбатӣ ва ду соли минбаъдаи он таҳия мекунад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- роҳбарии методиро барои таъмини иҷрои буҷети давлатӣ амалӣ менамояд;

- рӯйхати буҷетии ҷамъбастии буҷети ҷумҳуриявиро тартиб медиҳад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- тибқи тартиби муқарраргардида барномаи қарзгирии давлатии дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, шартҳо ва тартиби барориш ва паҳнкунии коғазҳои қиматнокро таҳия менамояд, ҳамчун эмитента коғазҳои қиматноки давлатӣ фаъолият карда, барориши коғазҳои қиматнокро ба қайд мегирад;

- бо ташкилотҳои байналмилалии молиявӣ оид ба масъалаҳои молиявӣ ҳамкорӣ мекунад;

- барномаи қарзгирии давлатии берунии Ҷумҳурии Тоҷикистонро таҳия карда, оид ба ҷалб намудани захираҳои қарзи хориҷӣ чораҳои зарурӣ меандешад, барномаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро оид ба додани кафолати қарзҳо таҳия намуда, тартиби додани кафолатро муайян мекунад;

- роҳбарии методиро оид баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявии шахсони ҳуқуқӣ, сарфи назар аз шакли ташкилию ҳуқуқии онҳо амалӣ менамояд, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигарро пешбинӣ накарда бошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- ҳисоботро оид ба иҷрои Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд;

- тибқи тартиби муқарраргардида намудҳо, шаклҳои баҳисобгирӣ ва ҳисобот оид ба иҷрои буҷетҳои сатҳҳои гуногуни низоми Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, сметаи хароҷоти ташкилотҳои буҷетӣ, инчунин тартиби таҳияи онҳоро муайян менамояд;

- тибқи тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур иҷрои Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро таъмин намуда, иҷрои пешакӣ, ҷорӣ ва минбаъдаи онро назорат мекунад ва бо маблағҳои буҷети ҷумҳуриявӣ амалиёт мегузаронад;

- аз тақсимкунандагони асосӣ, тақсимкунандагону гирандагони маблағҳои буҷетӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар бораи истифодаи маблағҳои буҷети ҷумҳуриявӣ ва маълумоти дигари вобаста ба маблағгирӣ, маблағгузаронӣ, таъинот ва истифодаи маблағҳои мазкур ҳисобот талаб менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- аз бонкҳои ваколатдор оид ба амалиёт бо маблағҳои буҷетӣ ва маблағҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ маълумот талаб менамояд;

- ба тақсимкунандагони асосӣ, тақсимкунандагону гирандагони маблағҳои буҷетӣ, Бонки миллии Тоҷикистон, Корхонаи воҳиди давлатии "Бонки амонатгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон "Амонатбонк" ва дигар ташкилотҳои қарзӣ оид ба бартараф кардани норасогиҳои ошкоршуда дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи молия ва буҷет пешниҳод манзур менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- дар доираи салоҳияти худ тибқи тартиби муқарраргардида санадҳои меъёриро қабул мекунад, ки риояи онҳо барои тамоми мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатӣ, инчунин субъектҳои хоҷагидорӣ ҳатмӣ мебошад;

- аз мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, фондҳои мақсадноки давлатӣ барои таҳияи дурнамо ва лоиҳаи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон маводи зарурӣ талаб карда мегирад;

- дар доираи меъёри (лимити) маблағҳои бо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли дахлдор тасдиқшуда ва бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағгузории буҷетиро таъмин менамояд;

- аудити дохилии ташкилотҳои буҷетиро, ки шуъбаи аудити дохилӣ надоранд, мегузаронад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- таҳлил ва мониторинги вазъи молиявии маблағгирандагони буҷетӣ, аз ҷумла, онҳоеро, ки қарз, грантҳо, мусоидати молиявӣ (субвенсия), кӯмаки молиявӣ (субсидия) ва кафолатҳои давлатӣ мегиранд, мегузаронад.

- фаъолияти низоми аудити дохилиро дар асосӣ стандартҳои байналмилалӣ, мақсаду принсипҳо ва вазифаҳои ягонаи аудити дохилӣ таъмин менамояд;

- мониторинги мунтазами фаъолияти молиявию хоҷагии корхонаҳои азими давлатиро аз рӯи феҳристи тасдиқкардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мегузаронад;

- таҳлилҳои иқтисодиро оид ба иҷрои қисми даромади буҷети давлатӣ, аз ҷумла оид ба воридоти андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет мегузаронад;

тибқи муқаррароти санадҳои меъёрии ҳуқуқии дахлдор гирандагони маблағҳои буҷетиро аз мавқеи риояи шартҳои гирифтани маблағҳо ва истифодабарии самараноки онҳо месанҷад;

- идоракунии қарзи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд;

- ваколатҳои дигареро, ки Қонуни мазкур ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд, инчунин Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ё Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба зиммааш вогузор намудаанд, иҷро мекунад.

Моддаи 31. Ваколатҳои мақомоти назорати давлатии молиявӣ

Ваколатҳои мақомоти назорати давлатии молиявӣ бо Қонуни мазкур, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи назорати давлатии молиявӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон", Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Палатаи ҳисоби Ҷумҳурии Тоҷикистон" ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 12.11.2013 № 1027).

Моддаи 32. Ваколатҳои гақсимкунандаи асосии маблағҳои буҷетӣ

1. Ҳар як тақсимкунандаи асосии маблағҳои буҷетӣ ташкилоти буҷетӣ ва мувофиқан шахси ҳуқуқӣ ва воҳиди баҳисобгирӣ мебошад.

2. Тақсимкунандаи асосии маблағҳои буҷетӣ:

- истифодабарии самаранок, таъсирнок ва мақсадноки маблағҳои буҷетӣ, аз ҷумла маблағҳои барои гирандагони маблағҳои буҷетии тобеи худ пешбинигардидаро таъмин менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- бо тартиби муқаррарнамудаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон буҷети заминавии тақсимкунандагони асосии маблағҳои буҷетиро таҳия менамояд ва банақшагирии хароҷоти буҷети дахлдорро амалӣ менамояд;

- иҷрои буҷети сохтори тобеи худ ва гирандагони маблағҳои буҷетиро ташкил менамояд, инчунин ҳисоботи буҷетии тақсимкунандагони асосии маблағҳои буҷетиро ташаккул медиҳад;

- назорати молиявии дохилиро дар соҳаи фаъолияти худ, инчунин дар соҳаи фаъолияти тақсимкунандагони маблағҳои буҷетӣ ва гирандагони маблағҳои буҷетии тобеи худ ташкил ва амалӣ менамояд.

3. Тақсимкунандаи асосии маблағҳои буҷетӣ, ки барои таҳия ва татбиқи сиёсати давлатӣ дар бахши муайяни соҳаи буҷет масъул мебошад, ҳамчунин уҳдадориҳои зеринро амалӣ менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009):

- бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳар сол стратегияи миёнамуҳлати хароҷоти буҷетии бахшҳои дахлдорро таҳия ва ба Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- дар бораи самтҳои афзалиятноки хароҷоти буҷетӣ дар бахши дахлдор пешниҳод манзур менамояд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи мақомоти молияи давлатӣ буҷети заминавии бахшро таҳия намуда, банақшагирии хароҷоти дахлдори буҷетро амалӣ менамояд, инчунин банақшагирии хароҷоти сармоягузориро дар бахшҳо таъмин менамояд.

Моддаи 33. Ваколатҳои тақсимкунандаи маблағҳои буҷетӣ

1. Ҳар як тақсимкунандаи маблағҳои буҷетӣ ташкилоти буҷетӣ ва мувофиқан шахси ҳуқуқӣ ва воҳиди баҳисобгирӣ мебошад.

2. Тақсимкунандаи маблағҳои буҷетӣ:

- натиҷабахшӣ, самаранокӣ ва хусусияти мақсаднок доштани истифодабарии маблағҳои буҷетӣ, аз ҷумла маблағҳои барои гирандагони маблағҳои буҷетии ташкилотҳои тобеи худ пешбинишударо таъмин менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- бо тартиби муқаррарнамудаи тақсимкунандаи асосии болоии маблағҳои буҷетӣ оид ба масъалаҳои банақшагирии буҷетӣ ва иҷрои буҷет пешниҳод манзур менамояд;

- назорати дохилии молиявиро дар соҳаи фаъолияти худ, аз ҷумла дар фаъолияти ташкилотҳои тобеи гирандагони маблағҳои буҷетии худ ташкил ва амалӣ менамояд.

Моддаи 34. Ваколатҳои гирандаи маблағҳои буҷетӣ

1. Ҳар як гирандаи маблағҳои буҷетӣ ташкилоти буҷетӣ ва мувофиқан шахси ҳуқуқӣ ва воҳиди баҳисобгирӣ мебошад.

2. Гирандаи маблағҳои буҷетӣ:

- истифодабарии самаранок, таъсирбахш ва маҳсадноки маблағҳои буҷетии барои ӯ ҷудошударо таъмин менамояд;

- сметаи хароҷотро дар доираи маблағҷудокуниҳои солона ва меъёри (лимити) семоҳа таҳия менамояд;

- аз рӯи хароҷоти маблағҳои буҷетӣ мувофиқи сметаи хароҷоти тасдиқшуда амалиёт мегузаронад;

- мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хариди давлатӣ шартнома мебандад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- бо тартиби муқаррарнамудаи тақсимкунандаи асосии маблағҳои буҷетӣ ё тақсимкунандаи маблағҳои буҷетӣ оид ба масъалаи банақшагирии буҷет ва иҷрои буҷет пешниҳод манзур менамояд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи мақомоти молия оид ба хароҷоти маблағҳо ҳисобот пешниҳод менамояд;

- фаъолияти низоми назорати дохилиро таъмин менамояд.

3. Гирандаи маблағҳои буҷетӣ уҳдадор аст (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009):

- дархости буҷетӣ ё дигар ҳуҷҷатҳоеро, ки ҳуқуқи гирифтани маблағи буҷетиро тасдиқ мекунанд, сари вақт пешниҳод намояд;

- маблағҳои буҷетиеро, ки дар асосӣ бозпас гардонидан дода шудаанд, сари вақт ва пурра баргардонад;

- фоизи истифодабарии маблағҳои буҷетиро саривақт ва пурра пардохт намояд.

БОБИ 9. ТАРТИБИ ТАҲИЯИ ЛОИҲАИ БУҶЕТИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 35. Мақсади таҳияи лоиҳаи буҷети давлатӣ

Мақсади таҳияи лоиҳаи буҷети давлатӣ таъмини муттаҳидкунӣ ва тақсимоти самараноки захираҳои молиявии давлат дар дурнамои миёнамуҳлат бо назардошти зарурати расидан ба стандартҳои ҳадди ақали иҷтимоии давлатӣ дар асоси меъёрҳои хароҷоти молиявӣ барои хизматрасонии давлатӣ ва дигар меъёрҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи мақсадҳои дарозмуҳлату миёнамуҳат ва афзалиятҳои сиёсати давлатӣ мебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

Моддаи 36. Муносибатҳои асосӣ нисбат ба таҳияи буҷети давлатӣ

1. Лоиҳаи буҷети давлатӣ бо назардошти дурнамои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар асоси бузургии ҳисобии буҷети заминавӣ, афзалиятҳо ва самтҳои нави сиёсати давлатӣ дар давраи банақшагирии буҷетӣ таҳия карда мешавад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

2. Буҷети заминавӣ - нишондиҳандаи ҳисобӣ барои ташаккули буҷет, ки самтҳои асосии хароҷот, лоиҳа ва барномаҳоеро дар бар мегирад, ки маблағгузории онҳо дар солҳои гузашта шуруъ гардида, хароҷот барои афзалиятҳо ва самтҳои нави сиёсати давлатӣ ба онҳо дохил нестанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

3. Афзалиятҳо ва самтҳои нави сиёсати давлатӣ дар давраи банақшагирии буҷетӣ дар асоси Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳуҷҷатҳои банақшагирии стратегии қабулгардидаи Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё тасдиқнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

4. Лоиҳаи буҷет дар давраи банақшагирии буҷетӣ ҳамасола бо роҳҳои зерин таҳия карда мешавад:

- аниқсозии нишондиҳандаҳои солҳои якум ва дуюми давраи банақшагирии буҷетӣ;

- илова кардани нишондиҳандаҳои соли сеюми давраи банақшагирии буҷетӣ.

Моддаи 37. Ташкили таҳияи буҷети давлатӣ

Корҳои таҳияи буҷети давлатӣ аз ҷониби Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки он тартиб ва муҳлати ташаккули лоиҳаи буҷетро тасдиқ менамояд, ташкил карда мешаванд. Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои тақсимкунандагони асосӣ ва дигар иштирокчиёни раванди буҷетӣ Дастурамали ташаккули лоиҳаи буҷетро таҳия ва тасдиқ менамояд, ки дар он ҷадвал ва расмиёти омодасозии буҷети давлатӣ муайян карда мешаванд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316, аз 13.11.2023 № 2009).

Моддаи 38. Раванди таҳияи буҷети давлатӣ

(Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316)

1. Раванди таҳияи буҷети давлатӣ аз ду марҳила иборат мебошад. Дар марҳилаи аввал Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон самтҳои асосии сиёсати давлатии молиявию буҷетӣ ва андозиро барои давраи банақшагирии буҷетӣ таҳия намуда, онро барои баррасӣ ба Комиссияи доимоамалкунандаи буҷетии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд. Самтҳои асосии сиёсати давлатии молиявию қарзӣ ва андозӣ дар давраи банақшагирии буҷетӣ барои ҳар як сол бояд маълумотҳои зеринро дар бар гиранд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316):

- нишондиҳандаҳои буҷети давлатӣ аз рӯи даромад, хароҷот, каср ё барзиёдӣ, ҳаҷми қарзи давлатӣ;

- нишондиҳандаҳои ҳисобии буҷети заминавӣ;

- нишондиҳандаҳои сармоягузории давлатӣ;

- ҳаҷми умумии хароҷот барои татбиқи самтҳои нави сиёсати давлатӣ;

- пешниҳод оид ба самтҳои афзалиятноки хароҷот барои татбиқи самтҳои нави сиёсати давлатӣ, ки бо назардошти пешниҳодоти дахлдори тақсимкунандагони асосии маблағҳои буҷетӣ омода шудаанд;

- ҳадди ниҳоии хароҷот аз рӯи нишондиҳандаҳои васеи гурӯҳбандии буҷетӣ;

- дигар маълумотҳо, ки барои таҳияи буҷети давлатӣ зарур мебошанд.

2. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи тартиби муқарраргардида пас аз баррасии самтҳои асосии сиёсати давлатии молиявию қарзӣ ва андоз дар давраи банақшагирии буҷетӣ дар бораи маъқул донистани онҳо бо назардошти тағйиру иловаҳои зарурӣ ва инчунин дар бораи нашри онҳо қарор қабул менамояд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

3. Пас аз маъқул дониста шудани самтҳои асосии сиёсати давлатии молиявию қарзӣ ва андоз дар давраи банақшагирии буҷетӣ аз ҷониби Комиссияи доимоамалкунандаи буҷетии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳадди ниҳоии хароҷотро аз рӯи нишондиҳандаҳои васеи гурӯҳбандии буҷетӣ ба маълумоти тақсимкунандагони асосии маблағҳои буҷетӣ мерасонад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

4. Дар давраи дуюми таҳияи буҷети давлатӣ дар асоси ҳадди ниҳоии тасдиқшудаи буҷетӣ тибқи тартиб ва муҳлатҳои муқаррарнамудаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон тақсимкунандагони асосии маблағҳои буҷетӣ, ки масъули таҳия ва пешбурди сиёсати давлатӣ дар бахшҳои соҳаи буҷет мебошанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009):

- стратегияи миёнамуҳлати хароҷоти буҷети бахшҳои дахлдорро таҳия ва ба Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамоянд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- хароҷоти буҷетро мувофиқи гурӯҳбандии буҷетӣ тақсим ва дархости буҷетиро таҳия карда, ба Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамоянд.

5. Нақшаҳои стратегии буҷетии бахшҳо бояд маълумоти зеринро дар бар гиранд:

- нишондиҳандаҳои хароҷоти буҷети бахшҳо мувофиқ ба гурӯҳбандии буҷетӣ;

- нишондиҳандаҳои иҷтимоию иқтисодии бахш ва индикаторҳои натиҷавӣ;

- тавсифи барномаҳо ва нишондиҳандаҳои асосии натиҷаҳои онҳо.

6. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ лоиҳаи буҷетҳои маҳаллиро оид ба даромад ва хароҷот мувофиқи гурӯҳбандии буҷетӣ ба Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамоянд.

7. Дар ҳолати аниқ намудани нишондиҳандаҳои макроиқтисодӣ дар раванди таҳияи буҷети давлатӣ Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад, ки ба нишондиҳандаҳои буҷети давлатӣ ислоҳ ворид намояд.

8. Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон сохтори ҷамъбастии хароҷотро оид ба нишондиҳандаҳои васеи гурӯҳбандии буҷетӣ ташаккул дода, лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро барои соли молиявии навбатӣ бо мактуби тавзеҳотии он таҳия ва ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд. Мактуби тавзеҳотӣ ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ бояд маълумоти зеринро дар бар гирад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316):

- самтҳои асосии сиёсати давлатии молиявию қарзӣ ва андозии аниқшуда (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- тавсифи хароҷот оид ба бахшҳои соҳаи буҷетӣ;

- инчунин маълумоти дигаре, ки барои баррасии лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатӣ барои соли молиявии навбатӣ зарур аст (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

9. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатибо ҳуҷҷату маводи зарурии пешниҳодгардида баррасӣ намуда, пас аз маъқул донистан ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

Моддаи 39. Ҳуҷҷату маводе, ки зимни таҳияи лоиҳаи буҷети давлатӣ истифода мегарданд

1. Барои тартиб додани лоиҳаи буҷети давлатӣ ҳуҷҷату маводи зерин истифода карда мешаванд:

- дурнамои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли ҷорӣ, соли навбатӣ ва ду соли минбаъдаи он (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- самтҳои асосии сиёсати молиявию буҷетӣ ва андозии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ ва ду соли минбаъдаи он (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- барномаи давлатии сармоягузорӣ барои соли молиявии навбатӣ ва ду соли минбаъдаи он бо ҳаддҳои ниҳоии мувофиқи маблағгузорӣ (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- барномаи қарзгирии давлатии дохилӣ ва берунӣ ва додани қарз ба дигар давлатҳо барои соли ҷорӣ, соли молиявии навбатӣ ва ду соли минбаъдаи он (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- нақшаҳои буҷетии стратегии соҳаҳо (бахшҳо);

- лоиҳаи барномаи кафолатҳои давлатӣ дар давраи нақшавӣ;

- арзёбии талафи буҷети давлатӣ аз ҳисоби имтиёзҳои андозии пешбинигардида;

- арзёбии иҷрои пешгӯишавандаи буҷет дар соли ҷории молиявӣ;

- ҳуҷҷату маводи дигар, ки барои таҳияи буҷети давлатӣ зарур мебошанд.

2. Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад аз вазорату идораҳо, инчунин дигар тақсимкунандагони асосии маблағҳои буҷетӣ ҳуҷҷатҳо ва маводи дигар, аз ҷумла асосноккуниҳои пардохтиро, ки барои таҳияи лоиҳаи буҷети давлатӣ зарур мебошанд, талаб карда гирад. Вазорату идораҳо ва дигар тақсимкунандагони асосии маблағҳои буҷетӣ вазифадоранд, ки дар муҳлатҳои муайянгардида маълумоти дархостшударо пешниҳод намоянд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

Моддаи 40. Тартиби таҳияи буҷетҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ

1. Буҷетҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ аз ҷониби мақомоте, ки ин фондҳоро идора менамоянд, мутобиқи низомномаи фондҳои мазкур тибқи тартиб ва муҳлатҳои муқаррарнамудаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

2. Дар ҳолати ба миён омадани мухолифат байни Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоте, ки буҷети фондҳои мақсадноки давлатиро таъмин менамоянд, Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон доир ба ин масъала қарори дахлдори худро қабул ва ба баррасии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд.

Моддаи 41. Таҳияи буҷетҳои маҳаллӣ

1. Ҳангоми таҳияи лоиҳаи буҷетҳои маҳаллӣ афзалиятҳои буҷетии дар нақшаҳои буҷетии стратегии соҳаҳо (бахшҳо) овардашуда ва меъёрҳои ҳадди ақали стандартҳои иҷтимоии давлатии таъминоти буҷетӣ, дурнамои рушди иҷтимоиву иқтисодӣ ва самтҳои афзалиятноки барномаҳои рушди иҷтимоиву иқтисодии вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо ба инобат гирифта мешаванд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316, аз 13.11.2023 № 2009).

2. Буҷетҳои маҳаллиро мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар асоси дастури методии тасдиқнамудаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқи талаботи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия менамоянд.

3. Барои таҳияи буҷетҳои маҳаллӣ мақомоти молияи маҳаллии ҳокимияти давлатии дахлдор масъул мебошанд.

БОБИ 10. ПЕШНИҲОД, БАРРАСӢ ВА ТАСДИҚИ БУҶЕТҲО

Моддаи 42. Тартиби пешниҳоди буҷетҳои маҳаллӣ

1. Лоиҳаҳои буҷетҳои маҳаллиро ба Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон раисони Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ пешниҳод менамоянд. Лоиҳаҳои пешниҳодгардидаи буҷетҳои маҳаллӣ бояд чунин маълумотро дар бар гиранд:

- нишондиҳандаҳои даромаду хароҷот барои соли молиявии навбатӣ ва давраи миёнамуҳлат (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316, аз 13.11.2023 № 2009);

- ҳисоби маблағҳои зарурии кӯмаки молиявии беподош (дотатсия) ва мусоидати молиявӣ (субвенсия), ки аз буҷети ҷумҳуриявӣ ҷудо карда мешаванд.

2. Нишондиҳандаҳои хароҷоти буҷети маҳаллӣ аз рӯи бахшҳо (фаслҳои гурӯҳбандии функсионалӣ) барои соли молиявии навбатӣ ва ду соли минбаъдаи он бо тақсимкунандагони асосии маблағҳои буҷети ҷумҳуриявии дахлдор, ки барои муайян кардани (таҳия намудан ва гузаронидани) сиёсати давлатӣ дар бахшҳои соҳаи буҷет масъул мебошанд, мувофиқа карда мешаванд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

3. Дар мавриди ба миён омадани мухолифат байни Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ нисбат ба таҳияи лоиҳаи буҷети маҳаллӣ, Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон доир ба ин масъала қарори дахлдори худро қабул ва ба баррасии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд.

4. Раисони шаҳру ноҳияҳои тобеи вилоят ва шаҳр нишондиҳандаҳои даромаду хароҷоти буҷетҳо ва ҳисобҳоро оид ба онҳо мувофиқи талаботу қоидаҳои пешбининамудаи моддаи мазкур ба мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии болоӣ пешниҳод менамоянд.

Моддаи 43. Тартиби пешниҳоди лоиҳаи буҷети давлатӣ

1. Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикисгон лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатиро ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон то 20 сентябри соли ҷорӣ пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

2. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқи тартиби муқарраргардида лоиҳаи пешниҳодгардидаи буҷети давлатӣ, буҷети ҷумҳуриявӣ ва буҷетҳои фондҳои мақсадноки давлатиро баррасӣ намуда, қарори дахлдор қабул мекунад.

3. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро барои соли молиявии навбатӣ ба баррасии Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳар сол то 1 ноябри соли ҷорӣ пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

Моддаи 44. Ҳуҷҷатҳо ва маводе, ки дар як вақт якҷоя бо лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешаванд

(Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316)

1. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми пешниҳоди лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуҷҷату маводи зеринро низ пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316):

- ҷамъбасти пешакии рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давраи гузаштаи соли ҷорӣ;

- дурнамои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли ҷорӣ, соли молиявии навбатӣ ва ду соли минбаъдаи он (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- ҳисобот дар бораи баҳогузории хавфи фискалӣ;

- самтҳои асосии аниқшудаи сиёсати молиявию буҷетӣ ва андозии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ ва ду соли минбаъдаи он (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- лоиҳаи буҷети давлатӣ бо нишондиҳандаҳои васеи гурӯҳбандии буҷетӣ барои соли молиявии навбатӣ ва ду соли минбаъдаи он (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- нақшаҳои буҷетии стратегии соҳаҳо (бахшҳо);

- лоиҳаи барномаи қарзгирии давлатии берунӣ ва ба дигар давлатҳо додани қарз дар соли ҷорӣ, барои соли молиявии навбатӣ ва ду соли минбаъдаи он (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- лоиҳаи барномаи қарзгирии дохилӣ, ки барои пардохти касри буҷет дар соли ҷорӣ, барои соли молиявии навбатӣ ва ду соли минбаъдаи он пешбинӣ шудааст (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- лоиҳаҳои қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи боздошти амал ё беэътибор донистани қонунҳое, ки дар онҳо хароҷоти маблағ аз ҳисоби буҷети давлатӣ пешбинӣ мегардад (ҳангоми зарурат)(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- инчунин ҳуҷҷатҳои дигаре, ки барои баррасии лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ зарур мебошанд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

2. Ҳуҷҷатҳои алоҳидаи пешбининамудаи қисми 1 моддаи мазкур метавонанд ба таркиби ҳуҷҷатҳои шарҳдиҳандаи лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ илова карда шаванд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

3. Дар баробари пешниҳоди лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд лоиҳаҳои қонунҳо дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кодекси гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет" пешниҳод карда шаванд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

Моддаи 45. Фонди хароҷоти пешбининашуда

1. Фонди хароҷоти пешбининашуда ҳар сол ба ҳаҷми хароҷоти буҷети ҷумҳуриявӣ дохил карда мешавад. Андозаи фонди хароҷоти пешбининашуда наметавонад аз 0,5 фоизи даромади буҷети давлатӣ зиёд бошад. Тақсимот ва истифодабарии маблағҳои фонди хароҷоти пешбининашуда дар ихтиёри Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад. Маблағҳои фонди хароҷоти пешбининашуда барои бартараф кардани оқибатҳои офатҳои табиӣ, паҳншавии бемориҳои сироятӣ, ки баъд аз қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ ва дигар ҳолатҳои дар буҷет пешбининашуда ба миён меоянд, сарф мегарданд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

2. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳар семоҳа ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хароҷоти фонди хароҷоти пешбининашуда маълумот пешниҳод менамояд.

Моддаи 46. Фонди захиравии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Фонди захиравии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба андозаи 2 фоизи даромади буҷети давлатӣ муқаррар гардида, ба буҷети ҷумҳуриявӣ дохил мешавад.

2. Маблағҳои фонди захиравии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон хароҷот карда мешаванд.

Моддаи 46(1). Фонди Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат

(Қонуни ҶТ аз 17.05.2018 № 1535)

1. Фонди Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат ба андозаи 0,2 фоизи даромади Буҷети давлатӣ муқаррар гардида, ба буҷети ҷумҳуриявӣ дохил мешавад (Қонуни ҶТ аз 17.05.2018 № 1535).

2. Тартиби ихтиёрдорӣ намудани маблағҳои Фонди Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллатро Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.

3. Маблағгузории Фонди Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат аз ҳисоби Буҷети давлатӣ баъди қатъи ваколати президентии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат оғоз мегардад (Қонуни ҶТ аз 17.05.2018 № 1535).

Моддаи 47. Фонди стабилизатсионии рушди иқтисодиёт

Бо мақсади дастгирии муътадилии макроиқтисодӣ, таъмини устувории низоми молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба вуҷуд овардани кафолати иҷрои уҳдадориҳои давлат дар таркиби буҷети давлатӣ метавонад Фонди стабилизатсионии рушди иқтисодиёт таъсис дода шавад. Тартиби ташаккул ва истифодабарии Фонди стабилизатсионии рушди иқтисодиёт бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда шуда, андозаи маблағҳо барои фонди стабилизатсионӣ" илова карда шуда ҳар сол дар Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ муқаррар карда мешавад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316, аз 13.11.2023 № 2009).

Моддаи 48. Фонди захиравии раиси Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоят, шаҳри Душанбе, шаҳр ва ноҳия

(Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 746)

1. Фонди захиравии раиси Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоят, шаҳри Душанбе, шаҳр ва ноҳия ба андозаи 0,5 фоизи ҳаҷми даромади буҷети маҳаллии дахлдор муқаррар гардида, ба таркиби хароҷоти он дохил карда мешавад.

2. Ба фонди захиравӣ раиси Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоят, шаҳри Душанбе, шаҳр ва ноҳия ихтиёрдорӣ менамояд.

3. Истифодаи маблағҳои фонди захиравии раиси Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоят, шаҳри Душанбе, шаҳр ва ноҳия бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 746).

Моддаи 49. Тартиби баррасӣ ва тасдиқи буҷетҳо

(Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316)

1. Тартиби баррасии лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ ва тасдиқи онро Қонуни мазкур муайян мекунад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

2. Тартиби баррасии лоиҳаи қарор дар бораи буҷети маҳаллӣ ва тасдиқи онро мутобиқи талаботи Қонуни мазкур санадҳои меъёрии ҳуқуқии мақомоти намояндагии маҳаллии ҳокимияти давлатӣ муайян мекунанд.

3. Лоиҳаи буҷети фондҳои мақсадноки давлатӣ дар як вақт бо лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур баррасӣ ва тасдиқ карда мешавад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

4. Лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ворид намудани тағйирот ба қонунгузории андоз ва гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки боиси тағйирёбии даромадҳои буҷети давлатӣ дар соли молиявии навбатӣ ё соли минбаъдаи он мегардад, то қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ аз ҷониби Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон баррасӣ карда мешавад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

5. Нишондиҳандаҳои буҷети давлатӣ барои соли молиявии навбатӣ дар Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ тасдиқ карда мешаванд. Нишондиҳандаҳои буҷети давлатӣ оид ба мавқеъҳои васеи гурӯҳбандии буҷетӣ барои ду соли ояндаи баъди соли молиявии навбатӣ бо қарори Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

Моддаи 50. Оқибатҳои қабул нашудани Қонуни Чумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистои барои соли молиявии навбатӣ

1. Лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ, ки аз ҷониби Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон то 31 декабри соли тақвимӣ қабул нашудааст, мавриди амал қарор дода намешавад ва маблағгузории хароҷот мутобиқи муқаррароти моддаи 53 Қонуни мазкур сурат мегирад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316, аз 13.11.2023 № 2009).

2. Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 1 моддаи мазкур метавонад қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи маблағгузории хароҷот аз буҷети давлатӣ дар семоҳаи якуми соли молиявии навбатиро қабул намояд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316, аз 13.11.2023 № 2009).

Моддаи 51. Ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии дахлдор дар рафти иҷрои он

1. Лоиҳаҳои қонунҳо оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии дахлдор аз рӯи тамоми масъалаҳое, ки мавзӯи танзими Қонуни мазкур мебошанд, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешаванд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

2. Дар ҳолати кам ё барзиёд ворид шудани маблағҳо ба буҷет, ки метавонад боиси тағйирёбии даромади буҷети давлатӣ ба андозаи то 10 фоизи таъиноти солона нисбат ба буҷети тасдиқшуда гардад, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба қисми даромад ва хароҷоти буҷети давлатӣ бе тағйир ёфтани андозаи касри буҷет қарор қабул намояд. Қарори мазкур дар давоми 5 рӯз ба маълумоти Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон расонида шуда, ҳатман нашр карда мешавад.

3. Дар ҳолати кам ё зиёд шудани воридоти маблағҳо ба буҷет, ки метавонад боиси 10 фоиз ё аз он зиёд тағйир ёфтани даромад аз таъиноти солонаи тасдиқшудаи буҷети давлатӣ гардад, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонун дар бораи буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии дахлдор ё лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии иловагии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии дахлдорро бо ҳуҷҷатҳои зарурӣ ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд. Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон лоиҳаи Қонуни зикргардидаро бо тартиби ғайринавбатӣ дар давоми 15 рӯз баррасӣ менамояд.

4. Агар лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии дахлдор дар муҳлати муқарраргардида қабул нашавад, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад, ки бо қабули қарори мувофиқ оид ба масоили мазкур хароҷоти буҷети давлатиро мутаносибан кам ё зиёд намояд, агар дар Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии дахлдор тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.2009

5. Ҳама гуна лоиҳаҳои қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии мақомоти марказии ҳокимияти давлатӣ, ки ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешаванд, бояд ҳамзамон бо таъсири молиявии интизории онҳо ба буҷети давлатӣ пешниҳод гарданд, аз ҷумла:

- бо ҳисобҳои хароҷоти соли ҷорӣ, соли молиявии навбатӣ ва ду соли минбаъдаи он бо нишон додани номгӯи хароҷот ва омилҳои асосие, ки боиси ин хароҷот мегарданд, инчунин арзиши қиёсии ҳар як омили хароҷот (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316);

- бо баҳодиҳии арзиши умумии татбиқи лоиҳаҳои дахлдор, қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар ояндаи дарозмуҳлат (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

6. Дар баробари ин ҳамчунин ба Қонуни амалкунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли дахлдори молиявӣ бояд пешниҳодот дар хусуси пӯшонидани хароҷоти афзуда ё дар хусуси пӯшонидани талафоти даромадҳо ворид карда шаванд.

БОБИ 11. ИҶРОИ БУҶЕТИ ДАВЛАТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Моддаи 52. Тартиби тасдиқи сметаи хароҷот

1. Пас аз тасдиқи буҷети давлатӣ Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муҳлати на зиёда аз 10 рӯз ба тақсимкунандагони асосӣ, тақсимкунандагон ва гирандагони маблағҳои буҷетии буҷети ҷумҳуриявӣ дар хусуси маблағҳои барояшон пешбинишуда хабар медиҳад. Ташкилотҳои буҷетӣ дар доираи маблағҳои барояшон пешбинишуда сметаи хароҷоти худро таҳия ва тасдиқ намуда, дар муҳлати на зиёда аз 30 рӯзи пас аз тасдиқи буҷети давлатӣ онҳоро ба Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамоянд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

2. Тартиби таҳия ва тасдиқи сметаи хароҷоти ташкилотҳои буҷетиро Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

Моддаи 53. Иҷрои буҷети давлатии тасдиқнашуда

1. Дар ҳолати буҷети давлатиро то 31 декабри соли тақвимӣ тасдиқ накардани Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон (мақоми молияи маҳаллӣ) ба ташкилотқои буҷетӣ барои хароҷот ба миқдори аз дувоздаҳ як ҳиссаи хароҷоти буҷети соли гузашта барои ҳар моҳи пурра маблағ ҷудо менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

2. Маблағгузории моддаҳои ҳимояшавандаи хароҷот дар ҳаҷми пурраи соли гузашта анҷом дода мешавад. Хизматрасонии қарз, фоизи қарз ва пардохти уҳдадориҳои дигари давлатӣ, ки метавонанд боиси татбиқи муҷозоти ҷаримавӣ гарданд, пурра иҷро карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

3. Даромадҳои воридшуда, дигар воридот ва хароҷот, ки то тасдиқи буҷети давлатӣ амалӣ гардидаанд, аз тарафи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон пас аз мавриди амал қарор гирифтани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ ба танзим дароварда мешаванд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

Моддаи 54. Ваколату масъулияти вазорату идораҳо ва дигар ташкилотҳои буҷетӣ оид ба иҷрои буҷети давлатӣ

1. Вазорату идораҳо ва дигар ташкилотҳои буҷетӣ хароҷоти худро мувофиқи сметаҳои тасдиқшуда амалӣ менамоянд.

2. Ташкилотҳои дахлдор ба воситаи хазинадории марказии Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шуъбаҳои маҳаллии он маблағгузорӣ карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

3. Роҳбарони тақсимкунандагони асосӣ, тақсимкунандагон ва гирандагони маблағҳои буҷетӣ барои истифодабарии мақсаднок ва самараноки маблағҳои буҷетӣ масъул мебошанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

4. Ташкилотҳои буҷетӣ ҳуқуқ надоранд зиёдтар аз маблағҳои тасдиқкардаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии дахлдор аз ҳисоби маблағҳои буҷети ҷумҳуриявӣ, буҷетҳои маҳаллӣ ва буҷетҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ уҳдадорӣ қабул намоянд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

Моддаи 55. Азнавтақсимкунӣ ва маҳдудкунии маблағҷудокуиии буҷетӣ № р раванди иҷрои буҷет

(Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316)

1. Хароҷоти тасдиқшудаи буҷетии вазорату идораҳо ва дигар ташкилотҳои буҷетӣ метавонад дар ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Точикистон барои соли дахлдори молиявӣ тибқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тағйир ёбад ва аз нав тақсим карда шавад.

2. Дар доираи сметаи хароҷоти вазорату идораҳо ва дигар ташкилотҳои буҷетӣ азнавтақсимкунии маблағҳо байни моддаҳои хароҷот бо иҷозати Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

3. Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад:

- дар ҳолати ошкор шудани далелҳои истифодабарии маблағҳои моддаи хароҷот барои хароҷоти моддаи дигар, вайрон кардани талаботи идоракунии самараноки молиявӣ то пурра бартараф намудани ин ҳолатҳои ошкоршуда амалиёти хароҷотиро аз рӯи моддаи дахлдор боздошт кунад ё маблағгузории хароҷотро ба андозаи маблағҳои ошкоргардидаи ин моддаҳои хароҷотӣ кам намояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- дар ҳолати гузаштани муҳлати давомнокии даъво аз рӯи қарзҳои дебиторӣ ва кредитории ташкилотҳои буҷетӣ маблағгузории моддаҳои хароҷотро, ки аз рӯи онҳо қарзҳои мазкур ба вуҷуд омадаанд, ба андозаи ҳамин қарзҳо кам кунад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳангоми тағйирёбии ваколатҳои тақсимкунандаи асосӣ, тақсимкунанда ва гирандаи маблағҳои буҷетӣ ё зиёд гардидани андозаи касри солонаи буҷет бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағгузории буҷетиро муваққатан манъ намояд, ҳаҷми маблағҷудокуниҳоро кам кунад ё вақти ҷудо намудани онҳоро тағйир диҳад.

4. Дар ҳолати азнавташкилдиҳӣ ё барҳамдиҳии ташкилотҳои буҷетӣ Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба буҷет дар доираи маблағҳои барои таъминоти онҳо ҷудошуда тағйироти дахлдор ворид месозад.

Моддаи 56. Иҷрои буҷети ҷумҳуриявӣ

1. Буҷети ҷумҳуриявӣ аз рӯи хароҷот тавассути низоми автоматикунонидашудаи хазинадории давлатӣ дар доираи маблағҳои буҷетии дар суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ воқеан мавҷудбуда бо риояи ҳатмии марҳилаҳои асосии зерин иҷро карда мешавад:

- муқаррар намудани таъиноти буҷетии тақсимкунандагони маблағҳои буҷетӣ дар асоси рӯйхати тасдиқшудаи буҷетӣ;

- расонидани маблағҳои буҷетӣ ба тақсимкунандагони маблағҳои буҷетӣ, инчунин тасдиқи сметаҳои буҷетӣ аз ҷониби гирандагони маблағҳои буҷетӣ;

- қабули уҳдадориҳои пулӣ аз ҷониби гирандагони маблағҳои буҷетӣ;2009

- тасдиқ ва санҷиши иҷрои уҳдадориҳои пулӣ (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009);

- иҷрои пардохтҳо (хароҷоти маблағҳои буҷетӣ);

- истифодабарии мол (кор, хизматрасонӣ) бо мақсади амалӣ намудани вазифаи тақсимкунандагони маблағҳои буҷетӣ ва татбиқи барномаҳои давлатӣ.

2. Уҳдадориҳое, ки ташкилотҳо бе маблағҷудокунии буҷетии дахлдор ё бо барзиёдии ваколатҳои муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ қабул кардаанд, уҳдадориҳои буҷетӣ маҳсуб намеёбанд. Хароҷоти буҷети ҷумҳуриявӣ барои пӯшонидани чунин уҳдадориҳо амалӣ карда намешавад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316, аз 13.11.2023 № 2009).

Моддаи 57. Иҷрои буҷетҳои маҳаллӣ

Иҷрои буҷети маҳаллӣ бо ҳамон тартибе амалӣ карда мешавад, ки барои иҷрои буҷети ҷумҳуриявӣ муқаррар гардидааст. Масъулияти иҷрои буҷети маҳаллӣ ба зиммаи мақомоти молияи маҳаллӣ гузошта мешавад.

Моддаи 58. Иҷрои буҷетҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ

Буҷетҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ мутобиқи тартиби муқарраркардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷро карда мешаванд. Масъулияти иҷрои буҷетҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ ба зиммаи мақомоте гузошта мешавад, ки буҷетҳои фондҳои мақсадноки давлатиро идора мекунанд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

Моддаи 59. Ҷамъбаст ва таҳлили иҷрои буҷети давлатӣ

1. Иҷрои буҷети давлатиро Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷамъбаст ва таҳлил мекунад. Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон пас аз ҷамъбаст ва таҳлили ҳисоботи иҷрои буҷети ҷумҳуриявӣ, буҷетҳои маҳаллӣ ва буҷетҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ ҳар семоҳа ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи вазъи буҷети давлатӣ бо ҷамъбасти афзоянда ахборот пешниҳод менамояд. Ахборот бояд чунин маълумотро дар бар гирад:

- маълумоти ҳисоботӣ дар бораи вазъи макроиқтисодӣ ва молиявии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- муқоисаи ҳаҷми даромадҳои воқеӣ ва тасдиқшуда, ҳаҷми хароҷоти воқеӣ ва тасдиқшуда, каср ва қарзҳои буҷети давлатӣ бо шарҳи фарқияти байни нишондиҳандаҳои тасдиқшуда ва воқеӣ;

- тадбирҳо оид ба таъмини иҷрои буҷети давлатӣ дар давраи боқимонда.

2. Дар асоси натиҷаи ҷамъбасту таҳлили иҷрои буҷет дар соли ҳисоботӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи моддаи 51 Қонуни мазкур барои ба вазъияти нави иқтисодӣ мувофиқ кунонидани соли молиявии ҷорӣ қарор қабул мекунад ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар ин хусус огоҳ менамояд.

Моддаи 60. Анҷоми соли буҷетӣ

1. Ҳуқуқи маблағгузории хароҷоти пешбининамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии дахлдор 31 декабри соли дахлдор қатъ мегардад.

2. Ҳамаи маблағҳое, ки ба ҳисоби вазорату идораҳо ва дигар ташкилотҳои буҷетии аз буҷети ҷумҳуриявӣ маблағгузоришаванда гузаронида шудаанд ё дар суратҳисобҳо ё хазинаҳои онҳо мавҷуданд, бояд дар давоми рӯзи 31 декабр ҷамъбаст гардида, ба суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ гузаронида шаванд, агар Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон қарори дигар қабул накунад. Мақомоти молияи маҳаллӣ ва мақомоти идоракунии фондҳои мақсадноки давлатӣ бо чунин тартиб суратҳисобҳо, хазинаҳо ва маблағҳои ташкилотҳои ҳисоботдиҳандаро, ки аз буҷетҳои маҳаллӣ, буҷетҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ маблағгузорӣ мешаванд, ҷамъбаст менамоянд.

БОБИ 12. НАЗОРАТИ ДАВЛАТИИ МОЛИЯВӢ ВА АУДИТ

Моддаи 61. Назорати давлатии молиявӣ ва аудит

1. Назорати давлатии молиявӣ ва аудитро мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи назорати давлатии молиявӣ, Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти молияи маҳаллӣ, тақсимкунандагони асосӣ ва тақсимкунандагони маблағҳои буҷетӣ амалӣ менамоянд.

2. Шакл ва тартиби назорати давлатии молиявӣ ва аудитро, ки аз ҷониби мақомоти дахлдор амалӣ мешаванд, қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

БОБИ 13. ҲИСОБОТ ДАР БОРАИ ИҶРОИ БУҶЕТИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 62. Ҳисоботи марҳилавӣ дар бораи иҷрои буҷети давлатӣ

1. Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои вазорату идораҳо, дигар ташкилотҳои буҷетӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ҳуҷҷатҳои меъёрӣ ва дастуриеро, ки риояи расмиёти стандартии баҳисобгирии муҳосибӣ ва тартиб додани ҳисоботи молиявиро талаб менамоянд, таҳия ва нашр мекунад.

2. Вазоратҳо, идораҳо ва дигар ташкилотҳои буҷетӣ ба Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи муҳлати муқаррарнамудаи он ҳисоботи семоҳаро дар бораи иҷрои сметаи даромаду хароҷот ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ бошанд, ҳисоботи семоҳа оид ба иҷрои буҷетҳои маҳаллӣ пешниҳод менамоянд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2009).

3. Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба натиҷаҳои ҷамъбасти иҷрои буҷети давлатӣ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоботи семоҳа пешниҳод менамояд. Мақомоти молия дар маҳалҳо бо тартиби муқарраргардида оид ба ҷамъбасти иҷрои буҷети маҳаллӣ ба мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти намояндагии маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ҳисоботи семоҳа пешниҳод менамоянд (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

4. Дар ҳисоботи семоҳа оид ба иҷрои буҷети давлатӣ маълумоти зерин дарҷ карда мешаванд:

- нишондиҳандаҳои воқеии даромад, грант ва карзҳои давлатии дар давоми се моҳ гирифташуда;

- хароҷоти буҷети мутобиқи гурӯҳбандии вазифавӣ ва иқтисодии буҷетӣ аз нуқтаи назари ҳаҷми аниқшудаву тасдиқгардида ва нишондиҳандаҳои воқеӣ;

- ҳисобот оид ба ҳолати қарзи беруна;

- ҳисобот оид ба нишодиҳандаҳои макроиқтисодӣ (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

5. Дар ҳисоботи семоҳа оид ба иҷрои буҷети маҳаллӣ маълумоти зерин дарҷ карда мешаванд:

- нишондиҳандаҳои воқеӣ аз рӯи даромадҳо;

- хароҷоти буҷет аз нуқтаи назари ҳаҷми аниқшудаву тасдиқгардида ва нишондиҳандаҳои воқеӣ (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

6. Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоботи семоҳаро оид ба иҷрои буҷети давлатӣ тавассути воситаҳои ахбори омма на дертар аз ду моҳи баъди ба анҷом расидани семоҳаи мазкур нашр менамояд.

Моддаи 63. Ҳисоботи солона дар бораи иҷрои буҷети давлатӣ

1. Вазири молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар охири соли молиявӣ оид ба ҷамъбасти сол ва тайёр кардани ҳисобот дар бораи иҷрои буҷети давлатӣ фармоиш мебарорад.

2. Дар асоси фармоиши Вазири молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамаи гирандагони маблағҳои буҷетӣ дар бораи даромаду хароҷот ҳисоботи солона тайёр мекунанд.

3. Вазоратҳо, идораҳо ва дигар ташкилотҳои буҷетӣ ҳисоботи солонаи ташкилотҳои тобеъро муқоиса карда, қарори дахлдор қабул мекунанд ва то 1 марти соли ҷорӣ ба Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоботи ҷамъбастии солона пешниҳод менамоянд.

4. Ҳисоботи иҷрои буҷетҳои фондҳои мақсадноки давлатиро мақомоти идоракунии фондҳои мазкур тартиб дода, то 1 марти соли ҷории молиявӣ ба Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамоянд.

5. Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси ҳисоботи солонаи вазорату идораҳо, ташкилотҳои буҷетӣ, гирандагони маблағҳои буҷетӣ, мақомоти идоракунии фондҳои мақсадноки давлатӣ, фармоишгарони давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва дигар ташкилотҳои ваколатдор дар бораи иҷрои буҷети давлатӣ ҳисоботи солона тартиб дода, то 15 июни соли ҷорӣ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд.

6. Дар ҳисоботи солона оид ба иҷрои буҷети давлатӣ бояд маълумоти зайл нишон дода шавад:

- нишондиҳандаҳои воқеии даромаду грантҳо ва қарзҳои давлатӣ, ки дар давоми сол шрифта шудаанд;

- хароҷоти буҷетӣ мувофиқи гурӯҳбандии буҷетии вазифавӣ, иқтисодӣ ва идоравӣ аз нуқтаи назари ҳаҷми тасдиқу аниқшуда ва нишондиҳандаҳои воқеӣ;

- сатҳи воқеии касри буҷет ва маблағгузории он;

- баланси (тавозуни) суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ дар аввал ва охири сол;

- ҳисоботи дороиҳои молиявӣ ва фонди стабилизатсионӣ;

- шарҳи фарқиятҳои асосӣ байни маблағҷудокунии воқеии буҷетӣ ва таъиноти тасдиқшудаи буҷетӣ;

- ҳисобот дар бораи ҳаҷми қарзгирии давлатӣ, кафолати давлатии қарзҳо, ки дар давоми соли буҷетӣ дода шудаанд, феҳристи қарзҳои пардохтнашудаи давлатӣ, маълумот дар бораи амалиёти дигар оид ба идоракунии қарз;

- тавсифи умумии сармоягузорӣ аз ҳисоби буҷети давлатӣ;

- ҳисобот дар бораи хароҷот аз фонди захиравии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва фонди хароҷоти пешбининашудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 64. Пешниҳоди ҳисоботи солона дар бораи иҷрои буҷети давлатӣ ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоботи солона дар бораи иҷрои буҷети давлатиро ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон то 15 июли соли ҷорӣ пешниҳод менамояд.

2. Дар як вақт якҷоя бо ҳисоботи солона оид ба иҷрои буҷети давлатӣ дар соли ҳисоботии молиявӣ ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоботи солона дар бораи иҷрои буҷети фондҳои мақсадноки давлатӣ пешниҳод карда мешавад.

Моддаи 65. Хулосаи берунӣ ба ҳисобот дар бораи иҷрои буҷети давлатӣ

1. Хулосаи берунӣ ба ҳисобот дар бораи иҷрои буҷети давлатӣ аз ҷониби Палатаи ҳисоби Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳар сол то 1 октябр ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҳукумати Ҷумҳурии Точикистон ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 12.11.2013 № 1027).

2. Шахсони мансабдори Палатаи ҳисоби Ҷумҳурии Тоҷикистон барои дуруст ва мукаммал будани маълумоти дар хулосаи он зикрёфта мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон масъул мебошанд (Қонуни ҶТ аз 12.11.2013 № 1027).

3. Хукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои бартараф кардани камбудиҳои дар хулоса зикргардида ва мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашидани шахсони гунаҳгор чораҳои зарурӣ меандешад.

Моддаи 66. Баррасӣ ва тасдиқи ҳисобот дар бораи иҷрои буҷети давлатӣ

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар як вақт дар баробари баррасӣ ва қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии навбатӣ, ҳисоботи солонаи иҷрои буҷети давлатии соли гузаштаи молиявиро баррасӣ намуда, тасдиқ мекунад (Қонуни ҶТ 14.05.2016 № 1316).

Моддаи 67. Нашри ҳисобот дар бораи иҷрои буҷети давлатӣ

Ҳукумати Ҷумҳурии Точикистон ҳисоботи солонаро дар бораи иҷрои буҷети давлатӣ пас аз тасдиқ шудани он аз тарафи Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар воситаҳои ахбори омма нашр менамояд.

БОБИ 14. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 68. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 69. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон"

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2 декабри соли 2002 "Дар бораи молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон" (Ахбори Мачлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2002, №11, мод. 714; с. 2007, №7, мод. 670; с. 2008, №6, мод. 453) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 70. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш.Душанбе 28 июни соли 2011 № 723

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ НАМОЯНДАГОНИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Оид ба қабул кардани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон"

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумхурии Тоҷикистон қарор мекунад:

1. Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон" қабул карда шавад.

2. Қарори Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон "Оиди қабул намудани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикисгон "Дар бораи молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон" аз 28 июни соли 2002, № 684 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с.2002, № 11, мод.716; с.2007, № 6, мод. 492; с.2008, № 3, мод.245) аз эътибор соқит дониста шавад.

Раиси

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии

Ҷумҳурии Тоҷикистон Ш.Зуҳуров

ш. Душанбе, 18 майи соли 2011 № 415

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ МИЛЛИИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон"

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистонро "Дар бораи молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон" баррасӣ намуда, қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон" ҷонибдорӣ карда шавад.

Раиси

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии

Ҷумҳурии Тоҷикистон М.Убайдуллоев

ш.Душанбе, 9 июни соли 2011 № 178

ПРЕЗИДЕНТИ МО - ПЕШВОИ МО!

Баҳодиҳии муҳтаво:

Бештар оида ба ПРЕЗИДЕНТИ МО - ПЕШВОИ МО!

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ БАҚАЙДГИРИИ ДАВЛАТИИ ШАХСОНИ ҲУҚУҚӢ ВА СОҲИБКОРОНИ ИНФИРОДӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

word

pdf

zip

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

508

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

19.05.2009

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ БАҚАЙДГИРИИ ДАВЛАТИИ ШАХСОНИ ҲУҚУҚӢ ВА СОҲИБКОРОНИ ИНФИРОДӢ

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с.2009, №5, мод.316; с.2010, №12, қ.1, мод.828; с.2012, №12, қ.1, мод.1006; с.2015, №11, мод.972; с.2016, №5, мод.370; с.2019, №1, мод.33, №7, мод.475)

(Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669, аз 28.12.2012 № 912, аз 23.11.2015 № 1251, аз 14.05.2016 № 1319, аз 2.01.2019 № 1586, аз 19.07.2019 № 1646, аз 2.01.2020 № 1681, аз 15.03.2023 № 1952)

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мавзӯи танзим ва доираи амали Қонуни мазкур

1. Қонуни мазкур муносибатҳоеро, ки ҳангоми бақайдгирии давлатии таъсисдиҳӣ, азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии шахсони ҳуқуқӣ, бақайдгирии давлатии шахсони воқеӣ ба сифати соҳибкорони инфиродӣ, қатъ намудани фаъолияти онҳо, бақайдгирии давлатии таъсисёбӣ ва қатъ намудани фаъолияти филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ, пешбурд ва ворид намудани таљйиру иловаҳо ба Феҳристи ягонаи давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ ба миён меоянд, танзим менамояд.

2. Амали Қонуни мазкур нисбати мақомоти ҳокимияти давлатӣ, ки шахси ҳуқуқӣ буда, тартиби таъсис додан ва фаъолияти онҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад, татбиқ намегардад.

3. Тартиби бақайдгирии давлатии ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, инчунин ташкилотҳои ҷамъиятии (љайритиҷоратӣ ва љайриҳукуматии) давлатҳои хориҷӣ ё қайди баҳисобгирии филиалу намояндагиҳои онҳо ва иттиҳодияҳои динӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 912).

Моддаи 2. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ (минбаъд-бақайдгирии давлатӣ) - амали мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ (минбаъд - мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ) дар хусуси ба расмият даровардани воқеияти ҳуқуқии таъсисёбӣ, азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии шахсони ҳуқуқӣ, шахсони воқеӣ ба сифати соҳибкорони инфиродӣ ва қатъ намудани фаъолияти онҳо (минбаъд - соҳибкорони инфиродӣ), таъсисёбӣ ва қатъ намудани фаъолияти филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ, инчунин ворид намудани маълумот дар бораи онҳо ба Феҳристи ягонаи давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ;

- Феҳристи ягонаи давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ (минбаъд - Феҳристи ягонаи давлатӣ) - махзани ягонаи давлатии иттилоотӣ дар бораи шахсони ҳуқуқӣ, филиалҳо ва намояндагиҳои онҳо, соҳибкорони инфиродӣ, филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ;

- ҳуҷҷате, ки бақайдгирии давлатиро тасдиқ менамояд - ҳуҷҷати аз ҷониби мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ додашуда (Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ ё Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ ё Патент барои ҳуқуқи амалигардонии фаъолияти соҳибкории инфиродӣ ё Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ, ва (ё) иқтибос аз Феҳристи ягонаи давлатӣ), ки аз далели таъсисёбӣ, азнавташкилдиҳй ё барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ, ољозёбӣ ё қатъ намудани фаъолияти шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ, таъсисёбӣ ё қатъ намудани фаъолияти филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ ва ворид намудани маълумот дар бораи онҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ шаҳодат медиҳад (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669);

- рақами ягонаи мушаххас - рамзи ягонаи рақамӣ, ки ба рақами мушаххаси андозсупоранда асос ёфта, такрорнашаванда мебошад ва ҳангоми бақайдгирии давлатӣ аз ҷониби мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ба шахсони ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфородӣ, филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ дода шуда, барои мушаххасгардонии онҳо хизмат мекунад (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669);

- аризадиҳанда - шахсе, ки ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ бо аризаи хаттӣ барои бақайдгирии давлатӣ муроҷиат намудааст;

- тасдиқи, ифодаи аслӣ будани имзо ва дар ҳолатҳои зарурӣ мӯҳр дар ҳуҷҷатҳо ва санадҳо бо мақсади истифода бурдани онҳо дар дигар давлат (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1251);

- гузоштани апостил - тасдиқ намудани аслияти имзо, мӯҳр (штамп) дар нусхаи асли ҳуҷҷат (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1251);

- молик - бенефитсиар (манфиатгир) - як ё якчанд шахси воқеӣ, ки бевосита ё бавосита соҳиби моликият (соҳиби зиёда аз 25 фоиз иштироки афзалиятнок дар сармояи муштарӣ ё миқдори умумии саҳмияҳои муштарӣ бо ҳуқуқи овоз) мебошанд ё муштарӣ ва/ё шахсеро, ки ба манфиати онҳо аҳд/амалиёт анҷом дода мешавад, воқеан назорат мекунанд, инчунин шахсоне, ки шахси ҳуқуқиро назорат мекунанд (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1586).

Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки онҳоро Тоҷикистон эътироф намудааст, иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1586).

Моддаи 4. Бақайдгирии давлатӣ мувофиқи принсипи "равзанаи ягона"

1. Бақайдгирии давлатӣ аз ҷониби мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ мувофиқи принсипи "равзанаи ягона" бе гузаронидани экспертизаи ҳуқуқии ҳуҷҷатҳои пешниҳодгардида амалӣ гардонида мешавад.

2. Бақайдгирии давлатӣ мувофиқи принсипи "равзанаи ягона" мазмуни зеринро дорад:

1) барои бақайдгирии давлатӣ аризадиҳанда ҳуҷҷатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкурро дар шакли кољазӣ ва ё электронӣ танҳо ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ аз рӯи маҳалли ҷойгиршавии (сурољаи) шахси ҳуқуқӣ (маҳалли зисти роҳбари шахси ҳуқуқӣ), маҳалли зисти (фаъолияти) соҳибкори инфиродӣ, маҳалли ҷойгиршавии (сурољаи) филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ (маҳалли зисти роҳбари филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ) пешниҳод менамояд. Барои дурустии ҳуҷҷатҳои пешниҳодгардида ва пуррагии маълумоти дар онҳо инъикосёфта аризадиҳанда тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгариро ба зимма дорад (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952);

2) мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ маълумотро дар бораи шахси ҳуқуқӣ, соҳибкори инфиродӣ, филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷиро ба Феҳристи ягонаи давлатӣ ворид намуда, дар ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатӣ, инчунин ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи қайди баҳисобгирии андоз, омор ва суљуртаи иҷтимоии давлатиро медиҳад. Бақайдгирии давлатӣ дар Феҳристи ягонаи давлатӣ бақайдгирии яквақтаро дар мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ, мақомоти давлатии омор ва мақомоти суљуртаи -иҷтимоии давлатиро дар назар дорад (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669).

3) ҳангоми бақайдгирӣ дар Феҳристи ягонаи давлатӣ ба субъектҳо Рақами ягонаи мушаххас дода мешавад, ки барои ҳар як шахси ҳуқуқӣ, соҳибкори инфиродӣ, филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ такрорнашаванда мебошад (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669).

3. Мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ:

1) пас аз қабули ҳуҷҷатҳои таъсисӣ дар муддати то се рӯзи корӣ нисбат ба шахсони ҳуқуқӣ, филиал ё намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ ва дар муддати як рӯзи корӣ нисбат ба соҳибкорони инфиродӣ маълумотро ба Феҳристи ягонаи давлатӣ ворид менамоянд;

2) пас аз иҷрои амалҳои дар банди 1) қисми мазкур пешбинишуда, ин маълумотро дар шакли электронӣ барои гузаронидани қайди дохилии баҳисобгирӣ ба мақомоти давлатии омор ва мақомоти суљуртаи иҷтимоии давлатӣ мефиристанд ва ба мақомоти номбаршуда дастрасии онро таъмин менамоянд (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669).

4. Мақомоти давлатии омор ва мақомоти суљуртаи иҷтимоии давлатӣ аз рӯи маълумоти гирифташуда дар муддати на дертар аз як рӯзи корӣ қайди дохилии баҳисобгирии шахси ҳуқуқӣ, филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ ва соҳибкори инфиродиро анҷом дода, маълумотро доир ба шахси мазкур (бо тасдиқи ба қайди дохилӣ гирифтан) дар шакли электронӣ ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ бозпас мефиристанд (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669).

5. Рақами ягонаи мушаххас танҳо як маротиба ҳангоми бақайдгирии аввалия дода мешавад, дар тамоми давраи фаъолият бояд таљйир наёбад ва дар мавриди бекор гардидани бақайдгирии субъекти мушаххас ба субъекти дигар дода нашавад.

6. Субъектҳои бақайдгирифташуда ӯҳдадоранд Рақами ягонаи мушаххаси худро дар мукотибаи худ бо шахсони сеюм нишон диҳанд.

7. Мақоми анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ҳангоми додани ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ, соҳибкори инфиродӣ, филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ онҳоро дар бораи ӯҳдадории пешниҳод намудани ҳисоботи давлатии муқарраргардида ба мақомоти давлатии омор, суљуртаи иҷтимоии давлатӣ бо роҳи қайд намудани ин ӯхдадорӣ дар ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатӣ хабардор мекунад.

8. Ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатӣ барои кушодани суратҳисобҳо дар ташкилотҳои бонкӣ, инчунин барои тайёр намудани мӯҳр ва тамљаи шахсони ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродӣ, филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ асос мебошад.

9. Талаб намудани ҳуҷҷатҳои иловагӣ бо мақсади бақайдгирии давлатӣ, дода шудани Рақами ягонаи мушаххас, рақами мушаххаси суљуртавӣ ва рамзҳои оморӣ, ба љайр аз ҳуҷҷатҳои муқаррарнамудаи Қонуни мазкур манъ аст.

10. Мақомоти дахлдори давлатӣ ҷиҳати дар шакли электронӣ анҷом додани бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ, соҳибкори инфиродӣ, филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ маълумоти заруриро тавассути системаи ҳамгироии иттилоотии андоз дар реҷаи мустақим (онлайн) пешниҳод менамоянд. Тартиб ва шакли пешниҳоди маълумот аз ҷониби мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар мувофиқа бо мақомоти дахлдори давлатӣ муайян карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

11. Қоидаҳои гузаронидани бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродӣ, филиал ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 912, аз 15.03.2023 № 1952).

Моддаи 5. Мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ва ваколатҳои он

Мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ мақомоти андози Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд.

1. Мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

1) пешбурди сиёсати ягонаро дар соҳаи бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродӣ, филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ таъмин менамоянд;

2) Пешбурди Феҳристи ягонаи давлатиро амалӣ месозад ва дастрас будани маълумоти онро таъмин менамоянд;

3) шакли аризаҳоро барои бақайдгирии давлатӣ, ворид намудани таљйиру иловаҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ, инчунин шакли ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродӣ, филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷиро муқаррар менамоянд;

4) маълумотро дар бораи шахсони ҳуқуқии ба қайдгирифташуда, аз нав ташкилгардида ва барҳамдодашуда, соҳибкорони инфиродии ба қайдгирифташуда ва фаъолияташон қатъгардида, намояндагиҳои таъсисдодашуда ва фаъолияти худро қатънамудаи шахсони ҳуқуқии хориҷӣ, таљйир ёфтани маълумоти ба Феҳристи ягонаи давлатӣ воридгардидаро дар сомонаи расмии худ ҷойгир намуда, онро мунтазам нав мегардонанд;

5) ваколатҳои дигарро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд.

2. Мақомоти андози Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳо дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

1) бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродӣ, филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷиро амалӣ менамоянд ва ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатиро медиҳанд;

2) маълумотро дар бораи бақайдгирии давлатӣ ба Феҳристи ягонаи давлатӣ ворид менамоянд;

3) ба Феҳристи ягонаи давлатӣ таљйиру иловаҳо ворид менамоянд;

4) нусха ва маълумотномаро аз Феҳристи ягонаи давлатӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур медиҳанд;

5) ваколатҳои дигари пешбининамудаи Қонуни мазкурро амалӣ менамоянд.

Моддаи 6. Боҷи давлатӣ ва пардохт барои амалҳои бақайдгирии давлатӣ

(Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 912)

1. Боҷи давлатӣ ва пардохт барои амалҳои бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродӣ, филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ ситонида намешавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 912, аз 2.01.2020 № 1681).

2. Пешниҳод намудани иқтибос аз Феҳристи ягонаи давлатӣ ва додани маълумотнома дар бораи дар феҳристи мазкур мавҷуд набудани маълумот оид ба субъектҳо ройгон анҷом дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1681).

Моддаи 7. Пешбурди Феҳристи ягонаи давлатӣ

1. Феҳристи ягонаи давлатӣ дорои маълумот дар бораи шахсони ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродӣ, филиал ва намояндагии шахсони ҳуқуқии хориҷии бақайдгирифташуда, инчунин дигар маълумоти пешбининамудаи Қонуни мазкур мебошад.

2. Тартиби гирифтан ва пешниҳод намудани маълумотро аз Феҳристи ягонаи давлатӣ Қонуни мазкур муайян менамояд.

3. Феҳристи ягонаи давлатӣ дар ҳомили электронӣ (магнитӣ) ва ҳомили кољазӣ пеш бурда мешавад. Дар ҳолати ба ҳам мувофиқат накардани маълумоти Феҳристи ягонаи давлатӣ дар ҳомили электронӣ ва кољазӣ маълумоти дар воситаи ҳомили кољазӣ мавҷудбуда ҳамчун асос ҳисобида мешавад.

4. Пешбурди Феҳристи ягонаи давлатӣ ба воситаи ҳомили электронӣ тибқи принсипҳои ягонаи ташкилӣ, якшаклӣ, эътиборнокӣ, ошкороӣ, методологӣ ва барномавию-техникӣ, ки ҳамбастагии Феҳристи ягонаи давлатиро бо системаҳои дигар ва шабакаҳои иттилоотии давлатӣ таъмин менамояд, анҷом дода мешавад.

5. Қоидаҳои пешбурди Феҳристи ягонаи давлатиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мекунад.

Моддаи 8. Мазмуни Феҳристи ягонаи давлатӣ

1. Феҳристи ягонаи давлатӣ маълумоти зеринро дар бораи шахси ҳуқуқӣ дар бар мегирад:

1) шакли ташкилию ҳуқуқии шахси ҳуқуқӣ;

2) номи пурраи фирмавии (дар ҳолати мавҷуд будан, инчунин номи кӯтоҳи) шахси ҳуқуқӣ бо забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

3) маълумот дар бораи таљйирёбии номи фирмавии шахси ҳуқуқӣ;

4) маҳалли ҷойгиршавии (сурољаи) шахси ҳуқуқӣ (роҳбари шахси ҳуқуқӣ), маълумот дар бораи таљйир ёфтани он, маълумот барои тамос бо онҳо;

5) тарзи ташкилёбии шахси ҳуқуқӣ (таъсисёбӣ ё азнавташкилдиҳӣ);

6) санаи бақайдгирии давлатии таъсисёбии шахси ҳуқуқӣ;

7) маълумот дар бораи муассисон (нисбати ҷамъиятҳои саҳомӣ маълумот оид ба дорандаи феҳристи саҳмдорон) ва роҳбари шахси ҳуқуқӣ (номгӯи шахси ҳуқуқӣ ё маълумот аз ҳуҷҷате, ки шахсияти шахси воқеиро тасдиқ мекунад), инчунин маълумот дар бораи молик - бенефитсиари шахси ҳуқуқӣ (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319, аз 2.01.2019 № 1586);

8) маълумот дар бораи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ, ки бо роҳи азнавташкилдиҳӣ таъсис ёфтааст (шакли азнавташкилдиҳӣ, санаи бақайдгирии давлатии таъсисёбии шахси ҳуқуқие, ки бо роҳи азнавташкилдиҳӣ таъсис ёфтааст (дар мавриди мавҷуд будани чунин ҳолат);

9) маълумот дар бораи филиалҳо ва намояндагиҳои шахси ҳуқуқӣ (қарор дар бораи таъсис ё барҳам додани филиал ва намояндагӣ, маълумот аз ҳуҷҷате ки шахсияти роҳбари филиал ва намояндагиро тасдиқ мекунад, маълумот барои тамос бо он), маҳалли ҷойгиршавии (сурољаи) онҳо, санаи ворид намудани маълумот дар бораи онҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ;

10) маълумот дар бораи сармояи оинномавӣ (шарикона), фонди оинномавӣ (Қонуни ҶТ аз 19.07.2019 № 1646);

11) маълумот оид ба қарор доштани шахси ҳуқуқӣ дар ҷараёни барҳамдиҳӣ;

12) маълумот дар бораи барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ;

13) намуди (намудҳои) асосии фаъолияте, ки шахси ҳуқуқӣ нияти амалӣ кардани онро (онҳоро) дорад;

14) маълумот дар бораи мақоми ваколатдори идоракунии давлатӣ нисбат ба корхонаи давлатӣ ва маълумот нисбат ба шахси барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор, ки ҳиссаи (саҳмияҳои) дар сармояи оинномавии (шариконаи) ташкилотҳои тиҷоратӣ қарордоштаи моликияти худро дар давраи дар хизмати давлатӣ буданаш ба шахси дигар бо ҳуқуқи идораи ба боварӣ асосёфта додааст, инчунин маълумот дар бораи васӣ ва парастори муассиси (муассисони) шахси ҳуқуқӣ, ки худ шахси ноболиљ мебошад (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319, аз 19.07.2019 № 1646);

15) маълумот дар бораи тамљаи молӣ ва тамљаи хизматрасонӣ (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319).

2. Феҳристи ягонаи давлатӣ дар бораи соҳибкорони инфиродӣ ва хоҷагиҳои деҳқонӣ маълумоти зеринро дар бар мегирад (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319):

1) насаб, ном, номи падар ва ҷинсияти соҳибкори инфиродӣ (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669);

2) маълумот аз ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсияти шахси воқеӣ;

3) сурољаи ҷойи истиқомати доимӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон (сурољае, ки дар он ҷой соҳибкори инфиродӣ ба қайд гирифта шудааст), сурољаи ҷойи истиқомати муваққатӣ ва маҳалли анҷомдиҳии фаъолияти соҳибкори инфиродӣ (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669);

4) шаҳрвандии соҳибкори инфиродӣ;

5) маълумот дар бораи ҳуҷҷате, ки дар асоси он ба шахси воқеии хориҷӣ сукунат ва амалӣ намудани фаъолияти соҳибкорӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат дода шудааст (раводид, варақаи бақайдгирӣ, гувоҳномаи иқомат (маҳалли зист) ва мӯҳлати эътибори он (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669);

6) санаи бақайдгирии давлатии соҳибкори инфиродӣ;

7) маълумот дар бораи он, ки соҳибкори инфиродӣ дар ҷараёни қатъ гардидани фаъолияти худ ё муфлисшавӣ қарор дорад;

8) маълумот оид ба намудҳои фаъолияти асосие, ки дар асоси аризаи худ соҳибкори инфиродӣ мақсади амалигардонии онҳоро дорад;

9) асосҳои қатъ намудани фаъолияти соҳибкории инфиродӣ (тибқи ариза ё дигар асосҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ менамояд) (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669);

10) намуди ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии соҳибкори инфиродӣ (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669);

11) маълумот дар бораи тамљаи молӣ ва тамљаи хизматрасонӣ (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319);

12) маълумот дар бораи аъзо ва роҳбари хоҷагии деҳқонӣ (маълумот аз ҳуҷҷате, ки шахсияти аъзои хоҷагии деҳқониро тасдиқ мекунад)(Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319);

13) маълумот дар бораи номи хоҷагии деҳқонӣ, ҳуҷҷати тасдиқкунандаи ҷудо гардидани қитъаи замин, масоҳати қитъаи замини ҷудогардида, маҳалли ҷойгиршавӣ, намуд ва шакли замин аз рӯи тақсимоти кадастрӣ (обӣ, лалмӣ, корам ва ё чарогоҳ) (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319).

3. Феҳристи ягонаи давлатӣ маълумоти зеринро дар бораи филиалҳо ва намояндагиҳои шахси ҳуқуқии хориҷӣ дар бар мегирад:

1) шакли ташкилию ҳуқуқии шахси ҳуқуқии хориҷӣ, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон филиал ё намояндагӣ таъсис додааст;

2) номи пурраи фирмавии шахси ҳуқуқии хориҷӣ, ки филиал ё намояндагӣ таъсис додааст;

3) маълумот дар бораи таљйирёбии номи фирмавии шахси ҳуқуқии хориҷӣ, ки филиал ё намояндагӣ таъсис додааст;

4) маҳалли ҷойгиршавии (сурољаи) шахси ҳуқуқии хориҷие, ки филиал ё намояндагӣ таъсис додаст, инчунин маълумот дар бораи таљйир ёфтани он;

5) маҳалли ҷойгиршавии (сурољаи) филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;

6) маълумот дар бораи роҳбари филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ (маълумот аз ҳуҷҷате, ки шахсияти шахси воқеиро тасдиқ мекунад, маълумот барои тамос), инчунин маълумот дар бораи молик - бенефитсиари шахси ҳуқуқӣ (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1586);

7) маълумот дар бораи дар марҳилаи қатъ гардидани фаъолият қарор доштани филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ;

8) маълумот дар бораи қатъ гардидани фаъолияти филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ;

9) намуди (намудҳои) асосии фаъолияте, ки филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ нияти амалӣ кардани онро (онҳоро) дорад;

10) маълумот дар бораи тамљаи молӣ ва тамљаи хизматрасонӣ (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319).

4. Мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ уҳдадор аст дар Феҳристи ягонаи давлатӣ иттилоотро дар бораи молик - бенефитсиари шахси ҳуқуқӣ на камтар аз панҷ сол аз лаҳзаи барҳам хӯрдани шахси ҳуқуқӣ нигоҳ дорад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1586).

Моддаи 9. Пешниҳоди маълумот аз Феҳристи ягонаи давлатӣ

1. Маълумоти дар Феҳристи ягонаи давлатӣ мавҷудбуда ошкоро ва дастраси умум мебошад.

2. Маълумотро аз Феҳристи ягонаи давлатӣ мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар муддати як рӯзи корӣ аз лаҳзаи гирифтани дархости хаттӣ пешниҳод менамоянд.

3. Маълумот дар бораи маҳалли истиқомат ва маълумот дар бораи ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсияти роҳбари шахси ҳуқуқӣ ва муассиси шахси ҳуқуқӣ, инчунин маълумот дар бораи ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсияти соҳибкори инфиродӣ, ба истиснои маҳалли зисти ӯ махфӣ мебошанд.

4. Рад намудани додани маълумот аз Феҳристи ягонаи давлатӣ, ба истиснои маълумоти пешбининамудаи қисми 3 моддаи мазкур роҳ дода намешавад.

5. Маълумот аз Феҳристи ягонаи давлатӣ дар шакли иқтибос ё маълумот дар бораи мавҷуд набудани маълумоти дархостгардида пешниҳод карда мешаванд.

6. хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

БОБИ 2. БАҚАЙДГИРИИ ДАВЛАТИИ ТАЪСИСЁБИИ ШАХСИ ҲУҚУҚӢ

Моддаи 10. Тартиби бақайдгирии давлатии таъсисёбии шахси ҳуқуқӣ

1. Бақайдгирии давлатии таъсисёбии шахси ҳуқуқиро мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар маҳалли ҷойгиршавии (сурољаи) шахси ҳуқуқӣ дар муддати 24 соат аз лаҳзаи пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳое, ки номгӯи онҳоро моддаи 11 Қонуни мазкур пешбинӣ намудааст, бо додани ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ дар худи ҳамин муддат амалӣ мегардонанд (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

2. Агар пас аз ба охир расидани 24 соат мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ қарорро дар бораи бақайдгирии давлатӣ ё рад кардани бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ қабул накарда бошад ва ё ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқиро надода бошанд, мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ӯҳдадоранд фавран пас аз гузаштани мӯҳлати дар боло нишондодашуда ба Феҳристи ягонаи давлатӣ маълумотро дар бораи таъсисёбии шахси ҳуқуқӣ ворид созанд ва ба аризадиҳанда дар бораи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ Шаҳодатнома диҳанд ё онро ба сурољаи дар ариза нишондодашуда фиристанд (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

3. Ҳуҷҷатҳоро барои бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ муассисони шахси ҳуқуқӣ ё шахсони ваколатдори онҳо пешниҳод карда метавонанд.

Шахсони ваколатдор инҳо буда метавонанд:

1) роҳбари мақомоти иҷроияи шахси ҳуқуқӣ, ки ваколатҳои ӯро қарори муассисон дар бораи таъйин намудани ӯ тасдиқ мекунад;

2) шахси дигаре, ки аз номи муассисони шахси ҳуқуқӣ дар асоси ваколатнома баромад мекунад.

Моддаи 11. Ҳуҷҷатҳои пешниҳодшаванда барои бақайдгирии давлатии таъсисёбии шахси ҳуқуқӣ

1. Барои амалигардонии бақайдгирии давлатии таъсисёбии шахси ҳуқуқӣ ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ҳуҷҷатҳои зерин пешниҳод карда мешаванд:

1) ариза барои бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ аз рӯи шакли тасдиқнамудаи мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ. Дар ариза маълумоти зерин нишон дода мешавад:

а) шакли ташкилию ҳуқуқии шахси ҳуқуқӣ;

б) номи пурраи (дар ҳолати мавҷуд будан, инчунин номи кӯтоҳи) фирмавии шахси ҳуқуқӣ бо забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

в) маҳалли ҷойгиршавии (сурољаи) шахси ҳуқуқӣ;

г) тарзи ташкилёбии шахси ҳуқуқӣ (таъсисёбӣ ё азнавташкилдиҳӣ);

д) маълумот дар бораи муассис (муассисон) ва роҳбари шахси ҳуқуқӣ (номи фирмавии шахси ҳуқуқӣ, насаб, ном ва номи падари шахси воқеӣ, маҳалли ҷойгиршавии шахси воқеӣ ва ҳуқуқӣ, маълумот барои тамос), инчунин маълумоте, ки молик - бенефитсиари шахси ҳуқуқиро муайян мекунад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1586);

е) намуди (намудҳои) асосии фаъолияте, ки шахси ҳуқуқӣ нияти анҷом додани онро (онҳоро) дорад;

ж) санаи пешниҳод гардидани ариза ва имзои аризадиҳанда.

2) қарори муассис (протоколи маҷлиси муассисон) дар бораи таъсисдиҳии шахси ҳуқуқӣ. Қарор дар бораи таъсисдиҳии шахси ҳуқуқӣ аз ҷониби муассис (муассисон)-и шахси ҳуқуқӣ имзо карда мешавад;

3) нусхаи ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсияти роҳбари мақомоти иҷроияи шахси ҳуқуқии таъсисёбанда дар сурати аз ҷониби роҳбари мақомоти иҷроияи шахси ҳуқуқии таъсисёбанда пешниҳод гардидани ҳуҷҷат ё нусхаи ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсият ва ваколатнома ба номи шахси ваколатдор дар сурати аз ҷониби шахси ваколатдори муассисон пешниҳод гардидани ҳуҷҷатҳо барои бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ. Агар роҳбари мақоми иҷроияи шахси ҳуқуқии таъсисёбанда шаҳрванди хориҷӣ бошад, инчунин нусхаи ҳуҷҷате, ки дар асоси он ба шахси воқеии хориҷӣ барои сукунат ва амалӣ намудани фаъолияти меҳнатӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат дода шудааст (раводид, варақаи бақайдгирӣ ва гувоҳномаи иқомат бо мӯҳлати амали на кам аз се моҳ) (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319);

4) нусхаи ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсияти ҳар як муассиси (шахси воқеии) шахси ҳуқуқии таъсисёбанда, инчунин нисбати муассис - ҷамъияти саҳомӣ - иқтибос аз феҳристи саҳмдорон ва хуҷҷатҳои тасдиқкунандаи дорандаи феҳристи саҳмдорон ва маълумотномаи мақомоти андоз нисбат ба муассис - шахси ҳуқуқӣ доир ба надоштани қарзи андоз (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669, аз 14.05.2016 № 1319);

5) дар ҳолати таъсис додани шахси ҳуқуқӣ дар ҳудуди минтақаи озоди иқтисодӣ маълумотномаи маъмурияти минтақаи озоди иқтисодӣ (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669);

6) иқтибоси ҳуҷҷат дар бораи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ ё нусха аз феҳристи шахсони ҳуқуқии давлати хориҷӣ (ё дигар ҳуҷҷати дигари аз рӯи қувваи ҳуқуқиаш ба он баробар, ки мақоми шахси ҳуқуқии хориҷиро исбот менамояд), дар сурате, ки агар муассис шахси ҳуқуқии хориҷӣ бошад;

7) хулосаи мақомоти дахлдор дар мавриди бақайдгирии воситаҳои ахбори омма;

8) нусхаи ҳуҷҷати тасдиқкунандаи маҳалли ҷойгиршавии (сурољаи) шахси ҳуқуқии таъсисёбанда (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 912, аз 2.01.2020 № 1681).

2. Ҳуҷҷатҳои иловагии пешниҳодшаванда барои бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқии бо роҳи азнавташкилдиҳӣ таъсисёфта инҳо мебошанд:

1) қарори мақомоти ваколатдори шахси ҳуқуқӣ дар бораи азнавташкилдиҳӣ бо ҳатман нишон додани шакли азнавташкилдиҳӣ;

2) санади (акти) супурдан ё баланси тақсимот вобаста аз шакли азнавташкилдиҳии шахси ҳуқуқӣ.

3) хулосаи мақомоти давлатии зиддиинҳисорӣ дар ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 1 моддаи 25 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҳимояи рақобат" (Қонуни ҶТ аз 19.07.2019 № 1646);

4) нусхаи ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсияти ҳар як молик - бенефитсиар (шахси воқеӣ) (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1586).

3. Барои бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ пешниҳод намудани Оинномаи шахси ҳуқуқӣ талаб карда намешавад.

4. Барои бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ пешниҳод намудани ҳуҷҷати тасдиқкунандаи ташаккулёбии сармояи оинномавӣ (шарикона), фонди оинномавӣ талаб карда намешавад. Ҳуҷҷати тасдиқкунандаи ташаккулёбии сармояи оинномавӣ ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар муддати як сол аз рӯзи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ пешниҳод карда мешавад. Дар ҳолати ташкил надодани ҳадди ақали ҳаҷми сармояи оинномавӣ шахси ҳуқуқӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барҳам дода мешавад. Мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ҳуқуқ доранд бо талаби барҳам додани чунин шахси ҳуқуқӣ ба суд муроҷиат кунанд (Қонуни ҶТ аз 19.07.2019 № 1646).

5. Ҳуҷҷатҳои дар бандҳои 2), 3), 4), ва 6) қисми 1 моддаи мазкур нишондодашуда, ки бо мақсади бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ аз ҷониби шахсони воқеӣ ё ҳуқуқии хориҷӣ пешниҳод гардидаанд, бояд ба забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон тарҷума карда шаванд. Ҳуҷҷатҳои дар банди 5) қисми 1 моддаи мазкур нишондодашуда, ки бо мақсади бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ аз ҷониби шахсони воқеӣ ё ҳуқуқии хориҷӣ пешниҳод гардидаанд, бояд тибқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ (легализатсия) карда шаванд ё ба онҳо апостил гузошта шавад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 912, аз 23.11.2015 № 1251).

6. Тарҷумаи ҳуҷҷатҳои дар бандҳои 2), 3), 4) ва 6) қисми 1 моддаи мазкур нишондодашуда, ки бо мақсади бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ аз ҷониби шахсони воқеӣ ё ҳуқуқии хориҷӣ пешниҳод гардидаанд, бояд ба тариқи нотариалӣ тасдиқ карда шаванд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 912).

7. Тасдиқ (легализатсия) ё гузоштани апостил ба ҳуҷҷатҳое, ки бо мақсади бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ аз ҷониби шахсони воқеӣ ё ҳуқуқии хориҷии мамлакатҳои иштирокчии шартномаҳо ва созишномаҳои байналмилалии дахлдори эътирофнамудаи Тоҷикистон пешниҳод мегарданд, талаб карда намешавад (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1251).

8. Ҳангоми бақайдгирии давлатии таъсисёбии шахси ҳуқуқие, ки муассиси он дар ҳудуди минтақаи оффшорӣ ба қайд гирифта шуда, баромад менамояд, аризадиҳанда ӯҳдадор аст ба мақоми анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар бораи соҳибмулкони асосии шахси ҳуқуқӣ дар ҳудуди минтақаи оффшорӣ маълумот пешниҳод намояд (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319).

9. Бақайдгирии давлатӣ дар асоси пурра пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳое, ки Қонуни мазкур муқаррар намудааст, анҷом дода мешавад. Талаб намудани ҳуҷҷатҳои иловагӣ аз ҷониби мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ манъ аст.

10. Барои бақайдгирии давлатӣ аризадиҳанда ҳуҷҷатҳоро шахсан пешниҳод менамояд.

11. Ба аризадиҳанда оид ба гирифтани ҳуҷҷатҳо бо нишон додани номгӯй ва санаи қабули онҳо аз ҷониби мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ забонхат дода мешавад.

12. Шахси ҳуқуқӣ ӯҳдадор аст ҳамаи маълумоти дастрасбударо дар бораи молик - бенефитсиари шахси ҳуқуқӣ ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ пешниҳод намояд, инчунин ба дастрасии минбаъдаи маълумот дар бораи молик - бенефитсиари шахси ҳуқуқӣ мусоидат намояд (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1586).

Моддаи 12. Ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии таъсисёбии шахси ҳуқуқӣ

1. Ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии таъсисёбии шахси ҳуқуқӣ Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ мебошад. Ҳамзамон, дар ин Шаҳодатнома бояд нишондод оид ба зарурати пешниҳод намудани ҳисоботи дахлдори оморӣ ва ҳисобот оид ба суљуртаи иҷтимоӣ ба мақомоти дахлдор мавҷуд бошад.

2. Дар ҳолати гум кардани Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ муассиси (муассисон) шахси ҳуқуқӣ ё шахсони дигари ваколатдори шахси ҳуқуқӣ ҳуқуқ доранд ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ оид ба гирифтани нусхаи (дубликати) он муроҷиат намоянд, ки он дар муддати 24 соат аз лаҳзаи гирифтани аризаи дахлдор дода мешавад. Ба ариза эълон дар бораи аз эътибор соқит донистани Шаҳодатномаи гумшуда дар бораи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ, ки дар яке аз воситаҳои ахбори оммаи ҷумҳуриявӣ нашр гардидааст, замима карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

БОБИ 3. БАҚАЙДГИРИИ ДАВЛАТИИ ШАХСИ ҲУКУҚИЕ, КИ БО РОҲИ АЗНАВТАШКИЛДИҲӢ ТАЪСИС ЁФТААСТ

Моддаи 13. Тартиби бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқие, ки бо роҳи азнавташкилдиҳии шахси ҳуқуқӣ таъсис ёфтааст

1. Бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқие, ки бо роҳи азнавташкилдиҳӣ таъсис ёфтааст, бо тартиби пешбининамудаи боби 2 Қонуни мазкур амалӣ гардонида мешавад.

2. Азнавташкилдиҳии шахсони ҳуқуқӣ пас аз ворид намудани таљйироти дахлдор ба Феҳристи ягонаи давлатӣ барои шахсони сеюм эътибор пайдо мекунад (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669).

Моддаи 14. Азнавташкилдиҳии шахси ҳуқуқӣ дар шакли муттаҳидшавӣ

1. Ҳангоми муттаҳидшавии ду ё зиёда шахси ҳуқуқӣ ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои ҳар яки онҳо ба шахси ҳуқуқии навтаъсис гузашта, фаъолияти шахсони ҳуқуқии муттаҳидгардида бо минбаъд ворид намудани маълумот ба Феҳристи ягонаи давлатӣ оид ба ин қатъшавӣ, қатъ мегардад.

2. Шахси ҳуқуқии навтаъсис бояд аз бақайдгирии давлатӣ гузарад.

Моддаи 15. Азнавташкилдиҳии шахси ҳуқуқӣ дар шакли ҷудо кардан

1. Ҳангоми аз ҳайати шахси ҳуқуқӣ ҷудо кардани як ё якчанд шахси ҳуқуқӣ шахсони ҳуқуқии нав таъсис меёбанд, вале шахси ҳуқуқии аввал мавҷудияти худро давом медиҳад.

2. Шахсони ҳуқуқии ҷудошуда бояд аз бақайдгирии давлатӣ гузаранд.

Моддаи 16. Азнавташкилдиҳии шахси ҳуқуқӣ дар шакли ҳамроҳкунӣ

1. Дар сурати ҳамроҳкунии як ё якчанд шахси ҳуқуқӣ ба шахси ҳуқуқии дигар ҳуқуқу ӯҳдадориҳои шахсони ҳуқуқии ҳамроҳшуда ба шахси охирон гузашта, ҳамзамон шахсони ҳуқуқии ҳамроҳшуда мавҷудияти худро қатъ мекунанд.

2. Мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ маълумотро оид ба қатъ гардидани мавҷудияти шахсони ҳуқуқии ҳамроҳшуда ба Феҳристи ягонаи давлатӣ ворид менамоянд.

Моддаи 17. Азнавташкилдиҳии шахси ҳуқуқӣ дар шакли тақсимшавӣ

1. Ҳангоми тақсимшавии шахси ҳуқуқӣ ҳуқуқу ӯҳдадориҳои он ба шахсони ҳуқуқии навтаъсис мегузарад, ҳамзамон шахси ҳуқуқии тақсимгардида мавҷудияти худро қатъ намуда, ду ва ё зиёда шахсони ҳуқуқии нав таъсис меёбанд.

2. Мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ маълумотро оид ба қатъ гардидани мавҷудияти шахси ҳукуқие, ки ба ду ё зиёда шахсони ҳуқуқӣ тақсим карда шудааст, ба Феҳристи ягонаи давлатӣ ворид намуда, бақайдгирии давлатии ду ва ё зиёда шахсони нави ҳуқуқии дар натиҷаи тақсимкунии шахси ҳуқуқи таъсисёфтаро анҷом медиҳад.

Моддаи 18. Азнавташкилдиҳии шахси ҳуқуқӣ дар шакли табдилдиҳӣ

Ҳангоми аз як шакли ташкилию ҳуқуқӣ ба шакли дигари ташкилию ҳуқуқии пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон табдил додани шахси ҳуқуқӣ мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ба Феҳристи ягонаи давлатӣ маълумотро оид ба таљйир ёфтани шакли ташкилию ҳуқуқии шахси ҳуқуқӣ, ки дар ариза нишон дода шудааст, ворид менамояд.

БОБИ 4. БАҚАЙДГИРИИ ДАВЛАТИИ БАРҲАМДИҲИИ ШАХСИ ҲУҚУҚӢ

Моддаи 19. Тартиби бақайдгирии давлатии барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ

1. Бақайдгирии давлатии барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ дар асоси қарори муассис (муассисон) ё мақомоти ваколатдори шахси ҳуқуқӣ ё дар асоси қарори суд, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул гардидааст, пас аз иҷрои расмиёти барҳамдиҳии шахси ҳуқуқии дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинигардида анҷом дода мешавад.

2. Муассис (муассисон) ва мақомоти ваколатдори шахси ҳуқуқӣ ё суд, ки қарор дар бораи барҳам додани шахси ҳуқуқиро қабул намудаанд, ӯҳдадоранд, ки дар муддати даҳ рӯзи корӣ аз рӯзи қабул гардидани қарор мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатиро дар бораи қабул гардидани чунин қарор бо замимаи қарор дар бораи барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ огоҳ намояд (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

3. Мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар асоси огоҳинома оид ба қабули қарор дар бораи барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ ба Феҳристи ягонаи давлатӣ маълумотро оид ба дар марҳилаи барҳамдиҳӣ қарор доштани шахси ҳуқуқӣ ворид менамоянд.

4. Бақайдгирии давлатии барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ дар маҳалли ҷойгиршавии (сурољаи) шахси ҳуқуқӣ аз ҷониби мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар муддати 24 соат аз лаҳзаи пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳои пешбининамудаи моддаи 20 Қонуни мазкур амалӣ гардонида мешавад (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

5. Барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ баитмомрасида ва шахси ҳуқуқӣ фаъолияти худро қатънамуда танҳо баъд аз ворид намудани маълумот дар ин хусус ба Феҳристи ягонаи давлатӣ эътироф гардида, бо додани иқтибос аз Феҳристи ягонаи давлатӣ тасдиқ карда мешавад.

Моддаи 20. Ҳуҷҷатҳои пешниҳодшаванда барои анҷом додани бақайдгирии давлатии барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ

1. Барои анҷомдиҳии бақайдгирии давлатии барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ҳуҷҷатҳои зерин пешниҳод карда мешаванд:

1) ариза дар бораи бақайдгирии давлатии барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ аз рӯи шакли тасдиқнамудаи мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ. Дар ариза тасдиқ карда мешавад, ки расмиёти муқаррарнамудаи қонун оид ба барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ риоя шуда, ҳисоббаробаркунӣ бо кредиторони он ба итмом расонида шудааст;

2) тавозуни барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ аз рӯи натиҷаи кори комиссияи барҳамдиҳӣ, ки онро муассиси (муассисони) шахси ҳуқуқӣ ё мақомоти дар бораи барҳам додани шахси ҳуқуқӣ қарорқабулкарда тасдиқ кардааст;

3) санад оид ба санҷиши маҷмӯии андоз, ки надоштани қарзи андозро тасдиқ менамояд (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669);

4) Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқии барҳамдодашаванда;

5) нусхаи эълон дар бораи барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ, ки дар яке аз воситаҳои ахбори оммаи ҷумҳуриявӣ нашр гардидааст;

6) ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда оид ба супоридани мӯҳрҳо (тамљаҳо) ва баста шудани ҳисобҳои бонкӣ (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1681).

2. Ҳуҷҷатҳои дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинигардида, ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ пас аз ба охир расидани ҷараёни барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ пешниҳод карда мешаванд.

3. Ҳангоми барҳамдиҳии шахси ҳуқуқӣ дар ҳолати татбиқ намудани расмиёти муфлисшавӣ ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ таъйиноти суд дар бораи ба охир расидани истеҳсолоти озмунӣ пешниҳод карда мешавад.

Моддаи 20(1). Барҳам додани шахси ҳуқуқӣ ва қатъ намудани фаъолияти соҳибкори инфиродӣ дар асоси аризаи мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ

(Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669)

Дар ҳолати дар мӯҳлати зиёда аз шаш моҳи пай дар пай бо тартиби муқарраргардида пешниҳод накардани ҳисоботи андоз (омор ё суљуртаи иҷтимоии давлатӣ), ё пардохт накардани андозҳои муқарраршуда, ё сари вақт таљйир надодани маълумот дар Феҳристи ягонаи давлатӣ оид ба маҳалли ҷойгиршавӣ (суроља) мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ метавонанд барои барҳам додани шахси ҳуқуқӣ, қатъ намудани фаъолияти филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ ё соҳибкори инфиродӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба суд бо ариза муроҷиат намоянд (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669).

Моддаи 20(2). Хориҷ намудани шахси ҳуқуқӣ, соҳибкори инфиродӣ, филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷии бефаъолият аз Феҳристи ягонаи давлатӣ бо қарори мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ

(Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319)

Шахси ҳуқуқӣ, соҳибкори инфиродӣ, филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷие, ки дар давоми дувоздаҳ моҳи охир пеш аз лаҳзаи қабули қарори дахлдор аз тарафи мақоми анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ҳисобот ва эъломияҳои пешбининамудаи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистонро пешниҳод накардаанд, фаъолияти воридотӣ ва содиротии гумрукӣ анҷом надодаанд ва ягон амалиёти бонкӣ нагузаронидаанд, воқеан субъекти фаъолияташ қатъшуда (минбаъд - субъекти бефаъолият) ба ҳисоб мераванд. Субъекти бефаъолият бо қарори мақоми анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз Феҳристи ягонаи давлатӣ хориҷ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319).

БОБИ 5. БАҚАЙДГИРИИ ДАВЛАТИИ ШАХСИ ВОҚЕӢ БА СИФАТИ СОҲИБКОРИ ИНФИРОДӢ ВА ҚАТЪ ГАШТАНИ ФАЪОЛИЯТИ ШАХСИ ВОҚЕӢ БА СИФ АТИ СОҲИБКОРИ ИНФИРОДӢ

Моддаи 21. Тартиби бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ

1. Бақайдгирии давлатии шахси воқеиро ба сифати соҳибкори инфиродӣ мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар муддати 24 соат аз лаҳзаи пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳои дар моддаи 22 Қонуни мазкур нишондодашуда амалӣ мегардонанд (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

2. Бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ ҳангоми гирифтани Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии ӯ ба сифати соҳибкори инфиродӣ ё ҳангоми гирифтани Патент барои ҳуқуқи амалӣ намудани фаъолияти соҳибкорӣ дар маҳалли анҷомдиҳии фаъолияти соҳибкории чунин шахс амалӣ мешавад (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669).

3. Агар пас аз ба охир расидани мӯҳлати дар қисми 1 моддаи мазкур нишондодашуда мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ Қарорро дар бораи бақайдгирии давлатӣ ё рад кардани бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ қабул накарда бошад, мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ӯҳдадор аст, бе таъхир пас аз гузаштани мӯҳлати дар боло нишондодашуда ба Феҳристи ягонаи давлатӣ маълумотро дар бораи шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ ворид созад ва ба аризадиҳанда ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии шахси воқеиро ба сифати соҳибкори инфиродӣ диҳад ё онро ба сурољаи дар ариза нишондодашуда фиристад.

4. Бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ роҳ дода намешавад, агар бақайдгирии давлатии амалкунандаи ӯ ба ин сифат, ба истиснои ҳолати пешбининамудаи қисми 1 моддаи 35 Қонуни мазкур, эътиборашро гум накарда бошад ё аз рӯзи қабул намудани қарори суд оид ба муфлисшавии ӯ дар натиҷаи қонеъ гардонида натавонистани талаботи кредиторон, ки ба фаъолияти пештари соҳибкории ӯ вобаста мебошад, мӯҳлат нагузаштааст ё мӯҳлате, ки бо санади суд ба ӯ ҳуқуқи ба фаъолияти соҳибкорӣ машљул шудан манъ гардидааст, ба охир нарасидааст.

Моддаи 22. Ҳуҷҷатҳои пешниҳодшаванда барои бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ

Барои амалӣ гардонидани бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ҳуҷҷатҳои зерин пешниҳод карда мешаванд:

1) ариза барои бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ аз рӯи шакли тасдиқнамудаи мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ. Дар ариза маълумоти зерин нишон дода мешавад:

а) ному насаби шахси воқеӣ;

б) сурољаи ҷойи истиқомати доимӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон (сурољае, ки дар он ҷой шахси воқеӣ ба қайд гирифта шудааст), сурољаи ҷойи истиқомати муваққатӣ ва маҳалли анҷомдиҳии фаъолияти соҳибкори инфиродӣ, маълумот барои тамос бо шахси воқеӣ (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669);

в) рақами мушаххаси андозсупорандаи (РМА) шахси воқеӣ;

г) намуди (намудҳои) асосии фаъолияти соҳибкории инфиродӣ, ки шахси воқеӣ хоҳиши анҷом додани онро (онҳоро) дорад;

д) санаи пешниҳод гардидани ариза ва имзои аризадиҳанда.

2) нусхаи ҳуҷҷате, ки шахсияти шахси воқеиро тасдиқ мекунад, инчунин ду расми андозаи 4x6;

3) нусхаи сертификати ҳуқуқи истифодабарии замин ё нусхаи қарор дар бораи ҷудо намудани қитъаи замин дар ҳолати бақайдгирии хоҷагии деҳқонии (фермерии) фардӣ ё оилавӣ, рӯйхати аъзои хоҷагии деҳқонӣ (фермерӣ), рақами мушаххаси андозсупоранда барои ҳар яки онҳо (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669);

4) нусхаи ҳуҷҷате, ки дар асоси он ба шахси воқеии хориҷӣ сукунат ва амалӣ намудани фаъолияти соҳибкорӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат дода шудааст (раводид, варақаи бақайдгирӣ, гувоҳномаи иқомат бо мӯҳлати амали на кам аз се моҳ) (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319, аз 15.03.2023 № 1952);

5) нусхаи ҳуҷҷати тасдиқкунандаи маҳалли ҷойгиршавии (сурољаи) фаъолияти соҳибкории шахси воқеӣ (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319);

6) пардохтномаи (квитансия)-и пешпардохти маблаљи Патент барои ҳуқуқи амалӣ гардонидани фаъолияти соҳибкории инфиродӣ барои шумораи муайяни моҳ (мӯҳлати амали Патент) - барои шахсоне, ки хоҳиши гирифтани Патент барои ҳуқуқи амалӣ гардонидани фаъолияти соҳибкории инфиродиро доранд (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669, аз 2.01.2020 № 1681).

Моддаи 23. Ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ

1. Ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ ва ё Патент барои ҳуқуқи амалӣ гардонидани фаъолияти соҳибкории инфиродӣ мебошанд.

2. Шахси воқеӣ метавонад фаъолияти соҳибкории инфиродиро дар асоси Патент барои ҳуқуқи амалӣ гардонидани намудҳои фаъолияти соҳибкории инфиродӣ тибқи рӯйхате, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мешавад, амалӣ намояд.

3. Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ ҳуҷҷате мебошад, ки барои машљул шудан ба ҳама намудҳои фаъолияти соҳибкорӣ ҳуқуқ медиҳад, агар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро пешбинӣ накарда бошанд.

4. Шахси воқеӣ наметавонад дар як вақт ҳам соҳиби Патент барои ҳуқуқи амалӣ гардонидани фаъолияти соҳибкории инфиродӣ ва ҳам соҳиби Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ бошад.

5. Дар ҳолати гум кардани Патент барои ҳуқуқи амалӣ гардонидани фаъолияти соҳибкории инфиродӣ ё Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ, соҳибкори инфиродӣ ҳуқуқ дорад ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ барои гирифтани нусхаи (дубликати) он муроҷиат намояд. Нусхаи (дубликати) Патент барои ҳуқуқи амалӣ гардонидани фаъолияти соҳибкории инфиродӣ ё Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ дар асоси аризаи соҳибкори инфиродӣ дар муддати 24 соат аз лаҳзаи пешниҳоди ариза бо қайди "Нусха (дубликат)" дода мешавад. Ба ариза эълон дар бораи аз эътибор соқит донистани Шаҳодатнома ё Патенти гумшуда, ки дар яке аз воситаҳои ахбори оммаи ҷумҳуриявӣ нашр гардидааст, замима мегардад (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

Моддаи 24. Асосҳои қатъ гардидани фаъолияти шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ

Бақайдгирии давлатии қатъ гардидани фаъолияти шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ бо асосҳои зайл амалӣ мегардад:

1) аризаи соҳибкори инфиродӣ;

2) вафоти соҳибкори инфиродӣ;

3) қарори суд дар бораи муфлис эътироф намудани соҳибкори инфиродӣ;

4) қарори суд дар бораи бедарак љоибшуда ё фавтида эътироф намудани соҳибкори инфиродӣ;

5) қарори суд дар бораи қатъ гардидани фаъолияти соҳибкори инфиродӣ ба таври маҷбурӣ дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

6) санади эътибори қонунӣ пайдонамудаи суд дар бораи маҳрум намудан аз ҳуқуқи машљул шудан бо фаъолияти соҳибкорӣ ба мӯҳлати муайян;

7) бекор кардани ҳуҷҷати тасдиқкунандаи ҳуқуқи шахси хориҷӣ барои муваққатан ё доимӣ истиқомат намудан ва анҷом додани фаъолияти соҳибкорӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ё ба охир расидани мӯҳлати чунин ҳуҷҷат.

Моддаи 25. Тартиби бақайдгирии давлатии қатъ гардидани фаъолияти шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ

1. Бақайдгирии давлатии қатъ гардидани фаъолияти шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ дар маҳалли бақайдгирии давлатии ӯ дар муддати 24 соат аз лаҳзаи пешниҳод намудани ариза анҷом дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

2. Бақайдгирии давлатии қатъ гардидани фаъолияти шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ пас аз ворид намудани сабт дар бораи он ба Феҳристи ягонаи давлатӣ қувваи худро гум мекунад ва бо иқтибос аз Феҳристи ягонаи давлатӣ тасдиқ карда мешавад.

3. Соҳибкори инфиродие, ки фаъолияти худро тибқи Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ анҷом медиҳад, дар ҳолати пешбининамудаи бандҳои 1), 3), 5), 6) ва 7) моддаи 24 Қонуни мазкур дар як вақт бо додани ариза дар бораи қатъ намудани фаъолияти соҳибкорӣ бояд ба мақомоти андози маҳалли гирифтани Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ эъломияи андоз, ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи иҷрои ӯҳдадории андози ба фаъолияти соҳибкории ӯ вобастабуда, ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи супоридани мӯҳрҳо ва маҳкам кардани суратҳисобҳои бонкиро пешниҳод намояд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 912).

4. Аз ҷониби мақомоти андоз тариқи маълумотнома тасдиқ намудани мавҷуд набудани ӯҳдадории андози соҳибкори инфиродӣ (ки дар асоси Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ ё Патент барои ҳуқуқи амалӣ гардонидани фаъолияти соҳибкории инфиродӣ фаъолият намудааст) барои барасмиятдарории ҳуқуқии қатъ гардидани фаъолияти соҳибкории инфиродии ӯ асос мебошад. Ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии қатъ шудани фаъолияти соҳибкори инфиродӣ дар ин ҳолат иқтибос аз Феҳристи ягонаи давлатӣ мебошад.

5. Ба љайр аз ҳуҷҷатҳои дар қисмҳои 1 ва 3 моддаи мазкур пешбинигардида соҳибкори инфиродӣ, ки фаъолияти худро қатъ менамояд, бояд ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ асли Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии шахси воқеӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ ё Патент барои ҳуқуқи амалӣ гардонидани фаъолияти соҳибкории инфиродиро супорад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1681).

6. Дар ҳолати қатъ гардидани фаъолияти соҳибкори инфиродӣ дар асоси қарори суд дар бораи муфлис эътироф намудани соҳибкори инфиродӣ бақайдгирии давлатиро мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар асоси нусхаи қарори суд дар бораи муфлис эътироф намудани соҳибкори инфиродӣ, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ворид, гардидааст, амалӣ менамояд.

7. Дар ҳолати қатъ гардидани фаъолияти соҳибкори инфиродӣ дар асоси қарори суд дар бораи бедарак љоибшуда ё фавтида эътироф намудани соҳибкори инфиродӣ, инчунин дар асоси қарори суд дар бораи қатъ гардидани фаъолияти соҳибкори инфиродӣ ба таври маҷбурӣ, бақайдгирии давлатиро мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар муддати 24 соат аз лаҳзаи ворид гардидани нусхаи дахлдори қарори суд анҷом медиҳанд (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

8. Дар ҳолати қатъ гардидани фаъолияти соҳибкори инфиродӣ дар асоси санади эътибори қонунӣ пайдонамудаи суд дар бораи маҳрум намудан аз ҳуқуқи машљул шудан ба намудҳои алоҳидаи фаъолияти соҳибкорӣ ба мӯҳлати муайян, бақайдгирии давлатии қатъ гардидани фаъолияти соҳибкорӣ аз тарафи мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар муддати 24 соат аз лаҳзаи бо тартиби муқарраргардида гирифтани маълумот дар бораи эътибори қонунӣ пайдо кардани ин ҳукми суд, анҷом медиҳанд (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

9. Бақайдгирии давлатии қатъ гардидани фаъолияти соҳибкори инфиродиро дар ҳолати вафоти ӯ мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар асоси маълумоти ба ин мақомот тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи бақайдгирии давлатии вафоти ин шахс воридгардида, анҷом медиҳанд.

10. Бақайдгирии давлатӣ ҳангоми қатъ гардидани фаъолияти соҳибкори инфиродӣ вобаста бо бекор кардани ҳуҷҷати тасдиқкунандаи ҳуқуқи шахси хориҷӣ барои муваққатан ё доимӣ сукунат намудан дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ё ба охир расидани мӯҳлати он, дар асоси маълумоти ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ тибқи тартиби муқарраргардида воридгардида дар бораи бекор намудани чунин ҳуҷҷат ё ба охир расидани мӯҳлати амали он бо назардошти маълумоти дар Феҳристи ягонаи давлатӣ оид ба чунин мӯҳлат мавҷудбуда, анҷом дода мешавад.

БОБИ 6. ВОРИД НАМУДАНИ ТАЉЙИРУ ИЛОВАҲО БА ФЕҲРИСТИ ЯГОНАИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 26. Асосҳои ворид намудани таљйиру иловаҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ

Асосҳои ворид намудани таљйиру иловаҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ, таљйир ёфтани маълумот оид ба шахси ҳуқуқӣ ва соҳибкори инфиродӣ, ки дар моддаи 8 Қонуни мазкур пешбинӣ шудааст, мебошанд.

Моддаи 27. Тартиби ба Феҳристи ягонаи давлатӣ ворид намудани таљйиру иловаҳо

1. Мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ таљйиру иловаҳоро ба маълумоти дар Феҳристи ягонаи давлатӣ мавҷудбуда тибқи ариза дар шакли тасдиқкардаи мақомоти ваколатдори андоз дар муддати 24 соат аз лаҳзаи гирифтани ариза ворид намуда, иқтибосро аз Феҳристи ягонаи давлатӣ оид ба ворид намудани таљйиру иловаҳо медиҳад (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669, аз 2.01.2020 № 1681, аз 15.03.2023 № 1952).

2. Ворид намудани таљйиру иловаҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ дар хусуси ба расмият даровардани таъсисёбӣ ва (ё) қатъ намудани фаъолияти филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси ҳуҷҷатҳои пешбининамудаи қисми 4 моддаи мазкур амалӣ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669).

3. Муассисон, мақомоти ваколатдори шахси ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродӣ ӯҳдадоранд дар муддати то даҳ рӯзи корӣ аз рӯзи қабул намудани қарор дар бораи таљйир ёфтани маълумоти дар моддаи 26 Қонуни мазкур нишондодашуда, мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатиро ба таври хаттӣ хабардор созанд. Таљйиру иловаҳо пас аз ворид намудани онҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ қувваи қонунӣ пайдо мекунанд (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

4. Ҳангоми ворид намудани таљйиру иловаҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ вобаста ба таъсис додан ё қать намудани фаъолияти филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, шахси ҳуқуқӣ ба мақокоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ҳуҷҷатҳои зеринро пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669):

1) ариза аз рӯи шакли тасдиқнамудаи мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ, ки дорои маълумоти зерин мебошад:

а) шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва номи фирмавии шахси ҳуқуқӣ;

б) маҳалли ҷойгиршавии (сурољаи) филиал ё намояндагии таъсисдодашаванда ё қатъшавандаи шахси ҳуқуқӣ, маълумот барои тамос бо роҳбари он;

в) санаи додани ариза ва имзои аризадиҳанда;

2) қарор дар бораи таъсис додан ё қатъ намудани фаъолияти филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқӣ;

3) ҳангоми таъсис додани филиал ё намояндагӣ - нусхаи ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсияти роҳбари филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқӣ, ваколатномаи роҳбари филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқӣ, ки аз ҷониби шахси ҳуқуқӣ дода шудааст;

4) ҳангоми қатъ намудани фаъолияти филиал ва (ё) намояндагӣҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда оид ба супоридани мӯҳрҳо (тамљаҳо) дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории андоз - санади санҷиши хотимавӣ ва маълумотнома оид ба баста шудани суратҳисобҳои бонкӣ (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669, аз 28.12.2012 № 912).

5. Дар сурати ворид намудани таљйиру иловаҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ вобаста ба гузашти ҳисса (саҳм) дар сармояи оинномавии (шариконаи) шахси ҳуқуқӣ, аз тарафи шахси ҳуқуқӣ ба мақоми анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ хулосаи мақомоти дахлдор оид ба, иҷрои ӯҳдадориҳои андозӣ пешниҳод карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319, аз 19.07.2019 № 1646).

6. Ворид намудани таљйиру иловаҳо ба маълумоти дар Феҳристи ягонаи давлатӣ мавҷудбуда оид ба ивазшавии муассиси (саҳмдори) шахси ҳуқуқӣ, ки ӯ шахси ҳуқуқии хориҷии дар ҳудуди минтақаи оффшорӣ бақайдгирифташуда мебошад, бо дастрасии муқаррароти қисми 8 моддаи 11 Қонуни мазкур ба роҳ монда мешавад. Талаб намудани ҳуҷҷатҳои иловагӣ, ки Қонуни мазкур пешбинӣ накардааст, манъ аст (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319).

7. Ҳангоми ворид намудани таљйиру иловаҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ аз рӯи асосҳои пешбининамудаи моддаи 26 Қонуни мазкур ҳуҷҷати тасдиқкунандаи ворид намудани таљйиру иловаҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ иқтибос аз Феҳристи ягонаи давлатӣ мебошад. Ҳангоми таљйир ёфтани шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва номи фирмавии шахси ҳуқуқӣ, инчунин насаб, ном ва номи падари соҳибкори инфиродӣ ҳуҷҷати тасдиқкунандаи ворид намудани таљйиру иловаҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ ҳуҷҷати нави тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатӣ оид ба ворид намудани таљйирот мебошад (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319).

БОБИ 7. ХУСУСИЯТҲОИ БАҚАЙДГИРИИ ДАВЛАТИИ ТАЪСИСЁБӢ, ҚАТЪ ГАРДИДАНИ ФАЪОЛИЯТИ ФИЛИАЛҲО ВА НАМОЯНДАГИҲОИ ШАХСОНИ ҲУҚУҚИИ ХОРИҶӢ, ИНЧУНИН ВОРИД НАМУДАНИ ТАЉЙИРУ ИЛОВАҲО БА МАЪЛУМОТЕ, КИ ДАР ФЕҲРИСТИ ЯГОНАИ ДАВЛАТӢ ДАР БОРАИ ФИЛИАЛҲО ВА НАМОЯНДАГИҲОИ ШАХСОНИ ҲУҚУҚИИ ХОРИҶӢ МАВҶУД АСТ

Моддаи 28. Тартиби бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ

1. Бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷиро мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар маҳалли ҷойгиршавии (сурољаи) филиал ё намояндагӣ дар муддати 24 соат аз лаҳзаи пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳое, ки номгӯи онҳоро моддаи 29 Қонуни мазкур пешбинӣ намудааст, бо дар худи ҳамин муддат додани ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии он амалӣ мегардонанд (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

2. Агар дар мӯҳлати пешбининамудаи қисми 1 моддаи мазкур мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ё намояндагиро иҷро накунад ё бақайдгирии давлатиро бо асосҳои пешбининамудаи қисми 1 моддаи 34 Қонуни мазкур рад накарда бошанд, мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ӯҳдадоранд фавран пас аз гузаштани мӯҳлати дар боло зикргардида ба Феҳристи ягонаи давлатӣ маълумотро дар бораи таъсисёбии филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ бе таъхир ворид намоянд ва ба аризадиҳанда Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ диҳад ё онро ба сурољаи дар ариза нишондодашуда фиристанд.

3. Ҳуқуқи супоридани ҳуҷҷатҳои бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷиро намояндагони ваколатдори шахси ҳуқуқии хориҷӣ доранд.

Моддаи 29. Ҳуҷҷатҳои барои бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ пешниҳодшаванда

1. Барои амалигардонии бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ҳуҷҷатҳои зерин пешниҳод карда мешаванд:

1) ариза барои бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ дар шакли тасдиқнамудаи мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ. Дар ариза маълумоти зерин нишон дода мешавад:

а) шакли ташкилию ҳуқуқии шахси ҳуқуқии хориҷӣ, ки филиал ё намояндагӣ таъсис медиҳад;

б) номи фирмавии шахси ҳуқуқии хориҷӣ;

в) маҳали ҷойгиршавии (сурољаи) филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ;

г) маълумот дар бораи роҳбари филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ (маълумот аз ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсияти шахси воқеӣ, маълумот барои тамос)

д) намудҳои асосии фаъолият, ки филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ нияти амалӣ гардонидани онро дорад;

е) санаи пешниҳод гардидани ариза ва имзои аризадиҳанда.

2) қарори мақоми ваколатдори шахси ҳуқуқии хориҷӣ дар бораи таъсис додани филиал ё намояндагӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дар бораи таъин намудани роҳбари филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ, ки онҳоро шахсони ваколатдори шахси ҳуқуқии хориҷӣ имзо кардаанд;

3) нусхаи ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсияти роҳбари филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ дар ҳолате, ки агар ҳуҷҷатҳоро роҳбари филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ пешниҳод кунад; нусхаи ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсият ва ваколатнома ба номи шахси ваколатдор, агар аз ҷониби шахси ваколатдор ҳуҷҷатҳо барои бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ пешниҳод гардад. Агар роҳбари филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ шаҳрванди хориҷӣ бошад, инчунин нусхаи ҳуҷҷате, ки дар асоси он ба шахси воқеии хориҷӣ барои сукунат ва амалӣ намудани фаъолияти меҳнатӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат дода, шудадст (раводид, варақаи бақайдгирӣ ва гувоҳномаи иқомат бо мӯҳлати амали на кам аз се моҳ) (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319).

4) ваколатнома ба номи роҳбари филиал ё намояндагӣ;

5) нусхаи ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқии хориҷӣ ё дигар ҳуҷҷати бо қувваи қонуниаш ба он баробар, ки ҳолати ҳуқуқии ин шахсро тасдиқ мекунад;

6) нусхаи ҳуҷҷати тасдиқкунандаи маҳалли ҷойгиршавии (сурољаи) филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319, аз 2.01.2020 № 1681).

2. Ҳуҷҷатҳои дар бандҳои 2), 3), 4) ва 5) қисми 1 моддаи мазкур пешбинигардида, ки бо мақсади бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ пешниҳод гардидаанд, бояд ба забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон тарҷума карда шаванд. Ҳуҷҷатҳои дар банди 5) қисми 1 моддаи мазкур пешбинигардида, ки бо мақсади бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ пешниҳод гардидаанд, бояд тибқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ (легализатсия) карда шаванд ё ба онҳо апостил гузошта шавад. Тарҷумаи ҳуҷҷатҳои дар бандҳои 2), 3), 4) ва 5) қисми 1 моддаи мазкур нишондодашуда, ки бо мақсади бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ пешниҳод гардидаанд, бояд ба тариқи нотариалӣ тасдиқ карда шавад (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1251).

3. Тасдиқ (легализатсия) ё гузоштани апостил барои ҳуҷҷатҳое, ки бо мақсади бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ аз ҷониби шахсони воқеӣ ё ҳуқуқии хориҷии мамлакатҳои иштирокчии шартномаҳо ва созишномаҳои байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон пешниҳод гардидаанд, талаб карда намешавад (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1251).

4. Барои бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ, ки дар ҳудуди минтақаҳои оффшорӣ ба қайд гирифта шудааст, аризадиҳанда ӯҳдадор аст ба мақоми анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ маълумот дар бораи соҳибмулкони асосии шахси ҳуқуқии хориҷии дар ҳудуди минтақаҳои оффшорӣ бақайдгирифташударо пешниҳод намояд (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319).

Моддаи 30. Ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ

1. Ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ мебошад.

2. Дар ҳолати гум кардани Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ шахси ваколатдори филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ ҳуқуқ дорад ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар бораи гирифтани нусхаи (дубликати) он муроҷиат намояд. Нусхаи (дубликати) Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ бо нишондоди "Нусха (дубликат)" дар асоси аризаи шахси ваколатдор дар муддати 24 соат аз лаҳзаи гирифтани ариза дода мешавад. Ба ариза эълон дар бораи аз эътибор соқит донистани Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷии гумшуда, ки дар яке аз воситаҳои ахбори оммаи ҷумҳуриявӣ нашр гардидааст, замима карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

Моддаи 31. Тартиби бақайдгирии давлатии қатъ гардидани фаъолияти филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ

1. Бақайдгирии давлатии қатъ гардидани фаъолияти филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ дар асоси қарори мақомоти ваколатдори шахси ҳуқуқии хориҷӣ ё дар асоси қарори суд бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ гардонида мешавад.

2. Бақайдгирии давлатии қатъ гардидани фаъолияти филиал ва намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ дар маҳалли бақайдгирии давлатии таъсисёбии филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ аз ҷониби мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар муддати 24 соат аз лаҳзаи пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳои пешбининамудаи моддаи 32 Қонуни мазкур амалӣ гардонида мешавад (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

3. Шахси ваколатдори шахси ҳуқуқии хориҷӣ ӯҳдадор аст, ки дар муддати даҳ рӯзи корӣ аз лаҳзаи қабул намудани қарор дар бораи қатъ гардидани фаъолияти филиал ё намояндагӣ мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатиро дар бораи қабул намудани чунин қарор ба тариқи хаттӣ огоҳ созад (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1952).

4. Мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ дар асоси огоҳномаи дар қисми 3 моддаи мазкур пешниҳодгардида ба Феҳристи ягонаи давлатӣ маълумотро дар бораи он ки филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ дар марҳилаи қатъ гардидани фаъолияти худ қарор дорад, ворид месозад.

5. Шахси ваколатдори шахси ҳуқуқии хориҷӣ ӯҳдадор аст, ки ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатии ҳуҷҷатҳои пешбининамудаи моддаи 32 Қонуни мазкурро пешниҳод намояд.

6. Бақайдгирии давлатии қатъ гардидани фаъолияти филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон пас аз гузаштани на камтар аз ду моҳ аз рӯзи нашр намудани маълумот дар ин хусус дар яке аз воситаҳои ахбори оммаи ҷумҳуриявӣ ба анҷом расонида мешавад.

7. Қатъ гардидани фаъолияти филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯзи ворид намудани маълумот дар ин хусус ба Феҳристи ягонаи давлатӣ ба итмомрасида ҳисоб ёфта, бо иқтибос аз Феҳристи ягонаи давлатӣ тасдиқ карда мешавад.

Моддаи 32. Ҳуҷҷатҳои барои бақайдгирии давлатии қатъ гардидани фаъолияти филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ пешниҳодшаванда

Барои амалигардонии бақайдгирии давлатии қатъ гардидани фаъолияти филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ҳуҷҷатҳои зерин пешниҳод карда мешаванд:

1) ариза дар бораи қатъ гардидани фаъолияти филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ;

2) қарори мақомоти ваколатдори шахси ҳуқуқии хориҷӣ дар бораи қатъ гардидани фаъолияти филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ бо нишон додани ҳайати комиссия дар бораи қатъ гардидани фаъолияти филиал ё намояндагӣ;

3) ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда оид ба супоридани мӯҳр ва маҳкам карда шудани суратҳисобҳои бонкӣ;

4) қарори суд дар ҳолате, ки қатъ гардидани фаъолияти филиал ё намояндагӣ дар асоси қарори суд амалӣ гардонида мешавад;

5) ҳуҷҷате, ки аз ҷониби шахси ҳуқуқии хориҷӣ эътироф намудани қарзро дар назди кредиторон тасдиқ мекунад, ба истиснои ӯҳдадориҳои андоз;

6) ҳуҷҷате (санади санҷиши хотимавии андози филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ), ки адо намудани қарзро дар бораи пардохти андозе, ки дар робита ба фаъолияти филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба миён омадааст, тасдиқ мекунад;

7) нусхаи аслии Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирии давлатии таъсиси филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1681).

Моддаи 33. Асосҳо ва тартиби ворид намудани таљйиру иловаҳо ба маълумот оид ба филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ дар Феҳристи ягонаи давлатӣ

1. Асосҳо барои ворид намудани таљйиру иловаҳо ба маълумот дар бораи филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ дар Феҳристи ягонаи давлатӣ, ин таљйир ёфтани маълумот оид ба онҳо, ки дар моддаи 8 Қонуни мазкур пешбинӣ шудааст, мебошанд.

2. Мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ба маълумоте, ки дар Феҳристи ягонаи давлатӣ мавҷуд мебошад, таљйиру иловаҳоро тибқи аризаи намояндаи ваколатдори шахси ҳуқуқии хориҷии дар шакли аз ҷониби мақомоти ваколатдори андоз тасдиқгардида дар муддати се рӯзи корӣ аз рӯзи гирифтани ариза ворид менамояд.

3. Шахси ҳуқуқии хориҷӣ ё филиал ё намояндагии он ӯҳдадор аст, ки дар муддати на зиёда аз сӣ рӯзи тақвимӣ аз рӯзи ба миён омадани асосҳои дар қисми 1 моддаи мазкур нишондодашуда мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатиро ба таври хаттӣ огоҳ намояд. Таљйиру иловаҳо пас аз ворид намудани онҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ қувваи қонунӣ пайдо мекунанд (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669).

4. Ҳангоми ворид намудани таљйиру иловаҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ аз рӯи асосҳои пешбининамудаи қисми 1 моддаи мазкур ҳуҷҷати тасдиқкунандаи ворид намудани таљйиру иловаҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ иқтибос аз Феҳристи ягонаи давлатӣ мебошад, агар тартиби дигар дар қисми 5 ҳамин модда пешбинӣ нашуда бошад.

5. Ҳангоми таљйир ёфтани шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва номи фирмавии шахси ҳуқуқии хориҷӣ ҳуҷҷати тасдиқкунандаи ворид намудани таљйиру иловаҳо ба Феҳристи ягонаи давлатӣ ҳуҷҷати нави тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии филиал ё намояндагии шахси ҳуқуқии хориҷӣ мебошад.

6. Аз Феҳристи ягонаи давлатӣ ҳамчун ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатии ворид намудани таљйиру иловаҳо ба маълумот дар бораи филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ иқтибос дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1681).

БОБИ 8. АСОСҲО БАРОИ РАД КАРДАНИ БАҚАЙДГИРИИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 34. Асосҳо барои рад кардани бақайдгирии давлатӣ

1. Мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ ҳуқуқ дорад дар ҳолатҳои зерин бақайдгирии давлатиро рад намоянд:

1) агар ҳуҷҷатҳои бо мақсади бақайдгирии давлатӣ пешниҳодгардида ба талаботи муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқат накунанд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 912);

2) агар номи фирмавии шахси ҳуқуқӣ ба талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқат накунад;

3) агар бо худи ҳамон ном дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон шахси ҳуқуқии дигар ба қайд гирифта шуда бошад.

4) агар муассиси шахси ҳуқуқии таъсисёбанда аз ҳисоби андоз ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ аз буҷет қарздор бошад (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669);

5) агар шахси ҳуқуқӣ - муассиси шахси ҳуқуқии таъсисёбанда дар марҳилаи барҳамдиҳӣ қарор дошта бошад (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669);

6) ҳангоми ҷой доштани баҳси судӣ байни муассисони шахси ҳуқуқӣтибқи муроҷиати хаттии онҳо (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 669);

7) агар андозсупоранда ва (ё) шахси масъули андозсупоранда ҳамчун муассис ва (ё) роҳбари дигар шахси ҳуқуқие бошад, ки ба рӯйхати андозсупорандагони бемасъулият дохил карда шудааст (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 912, аз 14.05.2016 № 1319);

8) агар шахс дар асоси ҳукми суд аз ҳуқуқи ишљоли мансабҳои муайян ё машљул шудан бо фаъолияти муайян маҳрум шуда бошад (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1319).

2. Ҳангоми рад намудани бақайдгирии давлатӣ ба аризадиҳанда огоҳии хаттӣ дар хусуси рад намудан бо нишон додани сабаби радкунӣ фиристонида мешавад (супорида мешавад) ва ҳамаи ҳуҷҷатҳои пешниҳоднамудаи ӯ барои бартараф кардани номутобиқатии ошкоргардида баргардонида мешаванд. Нусхаи ҳуҷҷатҳои пешниҳодгардида дар мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ нигоҳ дошта мешаванд.

3. Рад намудани бақайдгирии давлатӣ, инчунин саркашӣ намудан аз бақайдгирии давлатӣ боиси ба суд шикоят намудан шуда метавонад.

БОБИ 9. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 35. Муқаррароти интиқолӣ

1. Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ, филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷии тибқи Қонуни мазкур бақайдгирифташаванда, ки то эътибор пайдо кардани Қонуни мазкур ба қайд гирифта шуда, фаъолияти худро давом дода истодаанд, ӯҳдадоранд, ки дар муддати як сол аз рӯзи мавриди амал қарор дода шудани Қонуни мазкур ба мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ маълумот ва ҳуҷҷатҳои пешбининамудаи моддаҳои 8, 11, 22 ва 29 Қонуни мазкурро барои ворид намудани маълумоти дахлдор ба Феҳристи ягонаи давлатӣ пешниҳод намоянд. Дар ин ҳолат ба чунин шахсони ҳуқуқӣ талаботи банди

2) қисми 1 моддаи 34 Қонуни мазкур татбиқ карда намешаванд.

2. Ба шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ, филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ, ки ба Феҳристи ягонаи давлатӣ тибқи қисми 1 моддаи мазкур ворид гардидаанд, ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатӣ мувофиқи Қонуни мазкур дода мешавад.

3. Дар ҳолати иҷро нагардидани талаботи қисми 1 моддаи мазкур бақайдгирии давлатӣ аз рӯзи ба охир расидани мӯҳлати пешбининамудаи қисми 1 моддаи мазкур қувваи қонунии худро гум мекунад.

4. Анҷом додани фаъолият бе ворид намудани маълумот ба Феҳристи ягонаи давлатӣ тибқи қисми 1 моддаи мазкур соҳибкории љайриқонунӣ ҳисоб гардида, шахсони дар қисми 1 моддаи мазкур нишондодашуда, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

5. Ворид намудани маълумот ба Феҳристи ягонаи давлатӣ ва додани ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии давлатӣ тибқи қисми 1 моддаи мазкур ройгон анҷом дода мешавад.

6. Дар давраи то таъсис додани системаи иттилоотии мақомоти анҷомдиҳандаи бақайдгирии давлатӣ, бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ, филиалҳо ё намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ ва соҳибкорони инфиродиро мақомоти ҳудудии вилоятӣ, шаҳрӣ ва ноҳиявии андоз, ки имкониятҳои дахлдори моддӣ доранд, тибқи рӯйхат ва ҳудуди аз ҷониби мақомоти ваколатдори андоз муайянгардида анҷом медиҳанд.

Моддаи 36. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 37. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ”

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 22 апрели соли 2003 “Дар бораи бақайдгирии давлатии шахси ҳуқуқӣ” (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 2003, № 4, моддаи 135) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 38. Мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур аз 1 июли соли 2009 мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш.Душанбе

19 майи соли 2009, № 508

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ МИЛЛИИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистонро "Дар бораи бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ" баррасӣ намуда, қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ" ҷонибдорӣ карда шавад.

Раиси

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии

Ҷумҳурии Тоҷикистон М.Убайдуллоев

ш. Душанбе

18 майи соли 2009 №643

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ДАВЛАТӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

word

pdf

zip

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1690

Мақомот:

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

02.04.2020

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ДАВЛАТӢ

Бо қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

15 январи соли 2020 №1575

қабул карда шуд.

Бо қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

19 марти соли 2020 №758

ҷонибдорӣ карда шуд.

(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2007)

Қонуни мазкур асосҳои ташкилӣ, ҳуқуқӣ ва иқтисодии хизматрасониҳои давлатӣ, ҳуқуқу уҳдадориҳои мақомоти давлатӣ ва шахсони ҳуқуқии ба хизматрасониҳои давлатӣ машљулбуда, инчунин гирандагони хизматрасониҳои давлатиро муқаррар менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- хизматрасониҳои давлатӣ - яке аз шаклҳои амалӣ намудани вазифаҳои алоҳидаи давлатӣ оид ба қонеъ кардани муроҷиати инфиродии гирандагони хизматрасонӣ, ки ба татбиқи ҳуқуқу озодиҳо ва манфиатҳои қонунии онҳо равона гардидааст;

- гирандагони хизматрасонӣ - шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ба истиснои мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот;

- хизматрасонанда - мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин шахсони ҳуқуқие, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон хизматрасониҳои давлатиро амалӣ менамоянд;

- дастури хизматрасониҳои давлатӣ - санади меъёрии ҳуқуқие, ки талаботро оид ба риояи стандарти хизматрасониҳои давлатӣ муқаррар намуда, тартиби фаъолияти хизматрасонандагон, аз ҷумла тартиби ҳамкорӣ бо хизматрасонандагони дигар, инчунин истифодаи низомҳои иттилоотиро дар раванди хизматрасониҳои давлатӣ танзим менамояд;

- стандарти хизматрасониҳои давлатӣ - санади меъёрии ҳуқуқие, ки талаботро нисбат ба хизматрасониҳои давлатӣ муқаррар менамояд, инчунин хусусиятҳои раванд, шакл, мазмун ва натиҷаи хизматрасониҳои давлатиро дар бар мегирад;

- феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ - номгӯи таснифотии хизматрасониҳои давлатӣ, ки аз ҷониби мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин шахсони ҳуқуқӣ расонида мешавад;

- Маркази ягонаи тамос оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ - хадамоти иттилоотию маълумотдиҳӣ, ки кори ба гирандагони хизматрасонӣ пешниҳод намудани иттилооти дархостшавандаро оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ таъмин мекунад;

- низоми иттилоотии мониторинги хизматрасониҳои давлатӣ - низоми иттилоотии барои мониторинги раванди расонидани хизматрасониҳои давлатӣ пешбинигардида;

- мониторинги ҷамъиятии миқдор ва сифати хизматрасониҳои давлатӣ - фаъолияти шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ оид ба ҷамъоварӣ, таҳлили иттилоот дар бораи миқдор ва сатҳу сифати расонидани хизматрасониҳои давлатӣ ва таҳияи тавсияҳо;

- арзёбии сифати хизматрасониҳои давлатӣ - фаъолият оид ба муайян намудани самарабахшии чораҳо оид ба таъмини гирандагони хизматрасонӣ бо хизматрасониҳои давлатии дастрас ва сифатнок аз ҷониби хизматрасонанда;

- назорати миқдор ва сифати хизматрасониҳои давлатӣ - фаъолияти мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ дар бораи санҷиш ва мониторинги риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба хизматрасониҳои давлатӣ;

- автоматикунонии раванди хизматрасониҳои давлатӣ - расмиёти табдил додани равандҳои маъмурии хизматрасонанда барои таъмини хизматрасониҳои давлатӣ дар шакли электронӣ;

- муносибгардонии раванди хизматрасониҳои давлатӣ - чорабиние, ки ба сода гардонидани раванди хизматрасониҳои давлатӣ, коҳиш додани муҳлати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ, номгӯи ҳуҷҷатҳои ба гирандагони хизматрасонӣ пешниҳодшаванда, инчунин рукнҳои раванди расонидани он, аз ҷумла бо роҳи автоматикунонӣ равона карда шудааст;

- мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣмақоми давлатие, ки роҳбарӣ, ҳамоҳангсозии байнисоҳавӣ, арзёбӣ ва назорати сифати хизматрасониҳои давлатиро амалӣ менамояд;

- портали хизматрасониҳои давлатӣ - низоми иттилоотии таъминкунандаи хизматрасониҳои давлатӣ дар шакли электронӣ, инчунин дастрасии гирандагони хизматрасонӣ ба маълумот дар бораи хизматрасониҳои давлатие, ки барои паҳн намудан бо истифода аз шабакаи интернет пешбинӣ гардидааст ва дар низомҳои иттилоотии таъминкунандаи пешбурди феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ ҷой дода шудааст;

- маълумоти кушод - маълумоти муайяне, ки истифодаи он дар шакли рақамӣ дастраси озодонаи омма буда, истифодабарии такрории онҳо бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ нашудааст.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Принсипҳои хизматрасониҳои давлатӣ

Хизматрасониҳои давлатӣ дар асоси принсипҳои зерин ба роҳ монда мешаванд:

- қонунӣ будани пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ;

- дастрасии баробар ба хизматрасонӣ, қатъи назар аз миллат, нажод, ҷинс, забон, эътиқоди динӣ, мавқеи сиёсӣ, вазъи иҷтимоӣ, таҳсил ва молу мулк;

- манъ будани зуҳуроти расмиятпарастӣ ва кашолкорӣ ҳангоми пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ;

- ҳисоботдиҳанда ва шаффоф будани хизматрасониҳои давлатӣ;

- босифат ва дастрас будани хизматрасониҳои давлатӣ;

- мунтазам такмил ёфтани раванди хизматрасониҳои давлатӣ;

- ташаккули маълумоти кушод;

- сарфакорӣ ва самаранокӣ ҳангоми хизматрасониҳои давлатӣ.

Моддаи 4. Ҳуқуқу уҳдадориҳои гирандагони хизматрасонӣ

1. Гирандагони хизматрасонӣ ҳуқуқ доранд:

- дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ маълумоти пурра ва саҳеҳ гиранд;

- хизматрасониҳои давлатиро мутобиқи стандарти давлатии хизматрасонӣ гиранд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбати қарорҳо, амали (беамалии) хизматрасонанда доир ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ шикоят кунанд;

- хизматрасониҳои давлатиро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шакли кољазӣ ва (ё) электронӣ гиранд;

- бо тартиби пешбининамудаи моддаи 12 Қонуни мазкур дар муҳокимаи оммавии лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ иштирок намоянд;

- ба суд оид ба ҳифзи ҳуқуқҳои вайронгардида, озодиҳо ва манфиатҳои қонунии марбут ба хизматрасониҳои давлатӣ муроҷиат намоянд.

2. Шаҳрвандони хориҷӣ, шахсони бешаҳрванд ва шахсони ҳуқуқии хориҷӣ, хизматрасониҳои давлатиро дар баробари шаҳрвандон ва шахсони ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон мегиранд, агар бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.

3. Гирандагони хизматрасонӣ ҳангоми гирифтани хизматрасониҳои давлатӣ уҳдадоранд талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя намоянд.

Моддаи 5. Ҳуқуқу уҳдадориҳои хизматрасонанда

1. Хизматрасонанда ҳуқуқ дорад:

- ба мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот бо дархости барои хизматрасониҳои давлатӣ зарур муроҷиат намояд;

- дар ҳолатҳо ва бо асосҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро рад кунад.

2. Хизматрасонанда уҳдадор аст:

- хизматрасониро мутобиқи стандартҳо ва дастурҳои хизматрасониҳои давлатӣ расонад;

- барои шахсони имконияташон маҳдуд ҳангоми гирифтани хизматрасониҳои давлатӣ шароити зарурӣ муҳайё созад;

- ба гирандагони хизматрасонӣ дар бораи тартиби хизматрасониҳои давлатӣ маълумоти пурра ва саҳеҳро пешниҳод намояд;

- ба мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, дигар хизматрасонандагон мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуҷҷатҳо ва иттилооти барои хизматрасониҳои давлатӣ заруриро, аз ҷумла тавассути якҷоякунии низомҳои иттилоотӣ пешниҳод намояд;

- тахассуси кормандони соҳаи хизматрасониҳои давлатиро баланд бардорад;

- муроҷиатҳои гирандагони хизматрасониро баррасӣ намуда, оид ба натиҷаҳои баррасӣ дар муҳлати муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ба онҳо маълумот диҳад;

- ба дархости гирандагони хизматрасонӣ дар бораи ҳолати иҷрои хизматрасониҳои давлатӣ маълумот диҳад;

- ҷиҳати барқарор намудани ҳуқуқу озодиҳо ва манфиатҳои қонунии вайронгардидаи гирандагони хизматрасонӣ тадбирҳо андешад;

- фаъолияти муттасили низомҳои иттилоотии дорои маълумоти барои пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ заруриро таъмин намояд;

- бо тартиби муқарраргардида ба низоми иттилоотии мониторинги хизматрасониҳои давлатӣ ворид намудани маълумотро дар бораи марҳилаи пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ таъмин намояд;

- розигии хаттии гирандагони хизматрасониро ҳангоми пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ барои истифодаи маълумоти дорои сирри бо қонун ҳифзшавандаи дар низомҳои иттилоотӣ мавҷудбуда гирад, агар бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.

3. Ҳангоми пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ талаб кардани ҳуҷҷатҳое, ки аз низомҳои портали иттилоотӣ гирифтани онҳо мумкин аст, роҳ дода намешавад.

БОБИ 2. ТАНЗИМИ ДАВЛАТӢ ДАР СОҲАИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 6. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи хизматрасониҳои давлатӣ

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи хизматрасониҳои давлатӣ дорои салоҳияти зерин мебошад:

- самтҳои асосии сиёсати давлатиро дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ таҳия ва татбиқ менамояд;

- феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ ва қоидаҳои пешбурди онро тасдиқ менамояд;

- қоидаҳои таҳияи стандартҳо ва меъёрҳои хизматрасониҳои давлатиро тасдиқ менамояд;

- стандартҳои хизматрасониҳои давлатиро тасдиқ менамояд;

- номгӯи хизматрасониҳои давлатие, ки бояд муносиб ва автоматӣ гардонида шаванд ва муҳлати ба шакли электронӣ гузаронидани онҳоро тасдиқ менамояд;

- қоидаҳои ҳамкории Маркази ягонаи тамос оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ бо мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин хизматрасонандаҳоро оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ тасдиқ менамояд;

- рӯйхати хизматрасониҳои давлатии бо шакли электронӣ дар асоси як ариза расонидашавандаро тасдиқ менамояд;

- қоидаҳои муносиб ва автоматӣ гардонидани хизматрасониҳои давлатиро тасдиқ менамояд;

- мақоми ваколатдори давлатиро оид ба хизматрасониҳои давлатӣ муайян менамояд;

- салоҳияти дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамояд.

Моддаи 7. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ

Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- амалигардонии сиёсати давлатиро оид ба пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ дар доираи ваколаташ таъмин менамояд;

- феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ ва қоидаҳои пешбурди онро таҳия ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд;

- лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатиро мувофиқа менамояд;

- мониторинги фаъолияти мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонандагони дигарро оид ба таҳияи стандартҳо ва (ё) меъёрҳои хизматрасониҳои давлатӣ мегузаронад;

- усули муайян намудани арзиши пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро таҳия ва тасдиқ менамояд;

- тартиби ташаккул, муҳлати пешниҳод ва шакли намунавии ҳисобот дар бораи фаъолияти мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳотро оид ба масъалаҳои пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ таҳия ва тасдиқ менамояд;

- оид ба такмили стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ таклифҳо пешниҳод менамояд;

- азнавтайёркунӣ ва такмили ихтисоси кормандони соҳаи хизматрасониҳои давлатиро амалӣ менамояд;

- қоидаҳои назорати миқдор ва сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро таҳия менамояд;

- назорати миқдор ва сифати хизматрасониҳои давлатиро амалӣ менамояд;

- дар бораи натиҷаҳои назорати дохилии миқдор ва сифати хизматрасониҳои давлатӣ маълумот талаб менамояд;

- усули арзёбии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро таҳия ва тасдиқ менамояд;

- ташаккул ва амалигардонии фармоиши давлатии иҷтимоиро оид ба гузаронидани мониторинги ҷамъиятии миқдор ва сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ амалӣ менамояд;

- ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар мавриди гузаронидани мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ кумаки иттилоотӣ, машваратӣ ва методӣ мерасонад;

- ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамояд.

Моддаи 8. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи хизматрасониҳои давлатӣ

Мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи хизматрасониҳои давлатӣ дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

- шиноснома (тавсиф)-и ҳар як намуди хизматрасониҳои давлатӣ ва стандартҳои хизматрасониҳои давлатиро таҳия менамоянд;

- дастурҳои хизматрасониҳои давлатиро таҳия ва тасдиқ менамоянд;

- баланд бардоштани сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро таъмин менамоянд;

- дастрасии стандартҳо ва дастурҳои хизматрасониҳои давлатии дахлдорро таъмин менамоянд;

- оид ба тартиби пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ иттилоотонии гирандагони хизматрасониро таъмин менамоянд;

- муроҷиатҳои гирандагони хизматрасониро оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ баррасӣ менамоянд;

- ҷиҳати барқарор намудани ҳуқуқу озодиҳо ва манфиатҳои қонунии вайронгардидаи гирандагони хизматрасонӣ тадбирҳо меандешанд;

- бо тартиби муқарраргардида ҷиҳати муносибгардонӣ ва автоматикунонии раванди хизматрасониҳои давлатӣ тадбирҳо меандешанд;

- тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ, арзёбии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ ва назорати дохилии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро таъмин менамоянд;

- пешниҳоди маълумотро ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи иттилоотонӣ барои арзёбии сифату пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ дар шакли электронӣ расонидашаванда таъмин менамоянд;

- дастрасӣ ба низомҳои иттилоотии дорои маълумоти заруриро барои хизматрасониҳои давлатӣ пешниҳод менамоянд, агар дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад;

- ба Маркази ягонаи тамос оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ дар бораи тартиби пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ маълумот медиҳанд;

- назорати дохилии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ мемонанд;

- аз ҷониби хизматрасонандагон риоя гардидани стандартҳои хизматрасониҳои давлатии дахлдорро таъмин менамоянд;

- ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамоянд.

Моддаи 9. Ваколати мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар самти хизматрасониҳои давлатӣ

Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар самти хизматрасониҳои давлатӣ дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

- баланд бардоштани сифати хизматрасониҳои давлатиро дар ҳудуди воҳиди дахлдори маъмурию ҳудудӣ таъмин менамоянд;

- дастрасии стандартҳо ва дастурҳои хизматрасониҳои давлатии дахлдорро таъмин менамоянд;

- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати муносибгардонӣ ва автоматикунонии раванди пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ тадбирҳо меандешанд;

- бо тартиби муқарраргардида ба мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ пешниҳод намудани иттилоот барои гузаронидани арзёбии сифати хизматрасониҳои давлатӣ, инчунин иттилоотро оид ба натиҷаҳои назорати дохилии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ таъмин менамоянд;

- ба Маркази ягонаи тамос оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ дар бораи тартиби хизматрасониҳои давлатӣ маълумот пешниҳод менамоянд;

- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон назорати дохилии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро мегузаронанд;

- ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамоянд.

БОБИ 3. ФЕҲРИСТ, СТАНДАРТ ВА ДАСТУРИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 10. Феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ

1. Хизматрасониҳои давлатӣ бояд ба феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ дохил карда шаванд.

2. Феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ инҳоро пешбинӣ менамояд:

- номгӯи хизматрасониҳои давлатӣ;

- маълумот дар бораи гирандаи хизматрасонӣ (шахси воқеӣ ва (ё) ҳуқуқӣ);

- номгӯи мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатие, ки стандарти хизматрасониҳои давлатиро таҳия менамояд;

- номгӯи хизматрасонанда;

- номгӯи ташкилотҳое, ки қабули аризаҳо ва додани натиҷаҳои хизматрасониҳои давлатиро анҷом медиҳанд ва (ё) ишора ба портали интернетии "ҳукумати электронӣ" дар ҳолати хизматрасониҳои давлатӣ дар шакли электронӣ;

- шакли хизматрасониҳои давлатӣ;

- музднок ё ройгон будани хизматрасониҳои давлатӣ.

Моддаи 11. Талаботи умумӣ нисбат ба таҳия ва тасдиқи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ

1. Стандарти хизматрасониҳои давлатӣ инҳоро пешбинӣ менамояд:

- номгӯи хизматрасониҳои давлатӣ;

- рамзи хизматрасонӣ;

- номгӯи хизматрасонанда;

- муҳлати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ;

- шакли хизматрасониҳои давлатӣ;

- натиҷаи хизматрасониҳои давлатӣ;

- андозаи пардохте, ки ҳангоми хизматрасониҳои давлатӣ аз гирандагони хизматрасонӣ ситонида мешавад ва усулҳои пардохти он дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- ҷадвали кори хизматрасонанда;

- номгӯи ҳуҷҷатҳое, ки барои хизматрасониҳои давлатӣ заруранд;

- асосҳо барои рад намудани пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ, ки бо санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар шудаанд;

- тартиби муроҷиат кардан нисбати қарорҳо, амалҳои (беамалии) мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин хизматрасонандагон ва ё шахсони мансабдори онҳо оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ;

- талаботи дигар бо дар назар доштани хусусиятҳои хизматрасониҳои давлатӣ, аз ҷумла дар шакли электронӣ пешниҳодшаванда.

2. Стандарти хизматрасониҳои давлатӣ аз санаи ба феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ дохил шудани хизматрасониҳои давлатӣ дар давоми як моҳ таҳия гардида, барои тасдиқ пешниҳод карда мешавад.

3. Лоиҳаи стандарти хизматрасониҳои давлатӣ бояд бо тартиби муқаррарнамудаи моддаи 12 Қонуни мазкур мавриди муҳокимаи оммавӣ қарор дода шавад.

4. Қабул, ворид намудани таљйиру иловаҳо, бекор кардани стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ дар асоси пешниҳодоти мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ, инчунин аз рӯи натиҷаҳои мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ ва (ё) баррасии муроҷиатҳои гирандагони хизматрасонӣ оид ба масъалаҳои пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ амалӣ карда мешавад.

Моддаи 12. Муҳокимаи оммавии лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ

1. Муҳокимаи оммавии лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ бо мақсади ба ҳисоб гирифтани эроду пешниҳодоти шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие гузаронида мешавад, ки стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ ба ҳуқуқу озодиҳо ва манфиатҳои қонунии онҳо дахл доранд.

2. Мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатии таҳиянамудаи стандарти хизматрасониҳои давлатӣ лоиҳаи стандарти хизматрасониҳои давлатиро барои муҳокимаи оммавии он дар портали интернетии "ҳукумати электронӣ", сомонаи расмии худ ҷойгир мекунад ва (ё) барои ҷойгир намудан ба сомонаи расмии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ирсол менамояд, инчунин бо усулҳои дигар огоҳонидани гирандагони хизматрасониро дар давоми панҷ рӯзи корӣ аз рӯзи ба феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ ворид кардани хизматрасониҳои давлатӣ таъмин менамояд.

3. Муҳокимаи оммавии лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ дар давоми сӣ рӯзи тақвимӣ аз рӯзи барои муҳокимаи оммавӣ дар портали интернетии "ҳукумати электронӣ" ҷойгир кардани он, амалӣ карда мешавад.

4. Мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатии таҳиянамудаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ дар бораи ба анҷом расидани муҳокимаи оммавии лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ ҳисобот тартиб медиҳад, ки он бояд дар портали интернетии "ҳукумати электронӣ", сомонаи расмии худ ва (ё) сомонаи расмии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ҷойгир карда шаванд.

5. Ҳисобот дар бораи ба анҷом расидани муҳокимаи оммавии лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ инҳоро дар бар мегирад:

- номгӯй ва мазмуни мухтасари эроду пешниҳодоти дар раванди муҳокимаи оммавӣ гирифташуда бо замимаи асосноккунӣ оид ба эроду пешниҳодоти қабулшуда ва (ё) қабулнашуда;

- маълумот дар бораи усули шиносшавӣ бо лоиҳаи стандарти хизматрасониҳои давлатие, ки бо дар назар доштани эроду пешниҳодоти воридгардида такмил дода шудааст.

6. Эроду пешниҳодоти шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ нисбат ба лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ, ки пас аз гузаштани муҳлати дар қисми 3 моддаи мазкур муқарраршуда ворид мегарданд, баррасӣ карда намешаванд.

7. Лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатии аз рӯи натиҷаҳои муҳокимаи оммавӣ такмилёфта ва ҳисобот дар бораи ба анҷом расидани муҳокимаи оммавии лоиҳаи стандарти хизматрасониҳои давлатӣ барои мувофиқа ба мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатии дахлдор, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот фиристода мешавад.

8. Лоиҳаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба ворид намудани таљйиру иловаҳо ба стандартҳои тасдиқшудаи хизматрасониҳои давлатӣ бояд бо тартиби муқаррарнамудаи моддаи мазкур мавриди муҳокимаи оммавӣ қарор дода шаванд.

Моддаи 13. Талабот ба таҳияи дастури хизматрасониҳои давлатӣ

1. Барои ташкили фаъолияти хизматрасонандагон мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар давоми сӣ рӯзи тақвимии пас аз тасдиқи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ дастурҳои хизматрасониҳои давлатиро таҳия ва тасдиқ менамоянд.

2. Дастури хизматрасониҳои давлатӣ инҳоро пешбинӣ менамояд:

- муқаррароти умумӣ;

- тавсифоти тартиби амали воҳидҳои сохтории (кормандони) хизматрасонанда дар раванди пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ;

- тавсифоти тартиби ҳамкории воҳидҳои сохтории (кормандони) хизматрасонанда дар раванди пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ;

- тавсифоти тартиби ҳамкорӣ байни хизматрасонандаҳо ва истифодабарии низомҳои иттилоотӣ дар раванди пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ.

3. Дастури хизматрасониҳои давлатии таҳиянамудаи мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ бо санади ҳамин мақомот тасдиқ карда мешавад.

4. Дастури хизматрасониҳои давлатии таҳиянамудаи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот бо санади мақомоти иҷроияи маҳалии ҳокимияти давлатии дахлдор тасдиқ карда мешавад.

БОБИ 4. ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 14. Хизматрасониҳои давлатӣ

1. Хизматрасониҳои давлатӣ аз ҷониби хизматрасонандагон тавассути портали интернетии "ҳукумати электронӣ" расонида мешаванд.

2. Ҳангоми пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ, хизматрасонандагон бояд ба шахсони воқеӣ рақами ягонаи миллӣ ва ба шахсони ҳуқуқӣ рақами ягонаи мушаххаскунандаро, ки барои муайян намудани шахс аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дода шудааст, истифода баранд.

3. Талабот ва тартиби пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ аз ҷониби хизматрасонандагон бо стандарт ва дастури хизматрасониҳои давлатӣ муайян карда мешаванд.

4. Натиҷаи пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ дар шакли электронӣ додани ҳуҷҷати электронӣ ё ҳуҷҷат дар ҳомили кољазӣ ва ё маълумот аз портали интернетии "ҳукумати электронӣ" мебошад.

5. Ба гирандагони хизматрасонӣ мувофиқи тартиби муайяннамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ метавонад дар асоси як ариза якчанд хизматрасониҳои давлатӣ дар шакли электронӣ пешниҳод карда шавад.

Моддаи 15. Муносибгардонии раванди хизматрасониҳои давлатӣ

Муносибгардонии раванди хизматрасониҳои давлатӣ аз ҷониби мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот мувофиқи тартиби муайяннамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ ба таври доимӣ амалӣ карда мешавад.

Моддаи 16. Ба гирандагони хизматрасонӣ пешниҳод намудани иттилоот дар бораи тартиби хизматрасониҳои давлатӣ

1. Иттилоот дар бораи тартиби хизматрасониҳои давлатӣ ба таври зерин пешниҳод карда мешавад:

- дар маҳалҳои қарордошти хизматрасонандагон ҷойгир кардани стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ;

- муроҷиатҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ба хизматрасонандагон;

- ҷойгир кардани стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ дар портали интернетии "ҳукумати электронӣ", сомонаҳои интернетии мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонандагон ва воситаҳои ахбори омма;

- муроҷиат ба Маркази ягонаи тамос оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ.

2. Мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонандагон дар давоми се рӯзи корӣ аз санаи тасдиқ ё таљйир дода шудани стандарти хизматрасониҳои давлатӣ дар бораи тартиби расонидани он иттилоотро ҷойгир менамоянд.

3. Мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонандагон уҳдадоранд ба гирандагони хизматрасонӣ ҳангоми муроҷиати онҳо бетаъхир иттилоотро дар бораи тартиби хизматрасониҳои давлатӣ бо шарҳу тавзеҳоти зарурӣ пешниҳод намоянд.

4. Иттилоот дар бораи ҳолати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ ба гирандаи хизматрасонӣ дар сурати муроҷиати ӯ ба Маркази ягонаи тамос оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ ва (ё) ба хизматрасонанда дода мешавад.

5. Мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ҳар сол дар портали интернетии "ҳукумати электронӣ", сомонаҳои интернетӣ ва воситаҳои ахбори омма ҳисоботро дар бораи фаъолият оид ба масъалаҳои пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ ҷойгир менамоянд.

6. Мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот на камтар аз як маротиба дар як сол бо иштироки хизматрасонандагон, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии манфиатдор муҳокимаи оммавии ҳисоботро дар бораи фаъолияти марбут ба хизматрасониҳои давлатӣ мегузаронанд. Натиҷаҳои муҳокимаҳои оммавӣ барои баланд бардоштани сифати хизматрасониҳои давлатӣ ва такмили стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ истифода карда мешаванд.

Моддаи 17. Пардохт барои хизматрасониҳои давлатӣ

1. Хизматрасониҳои давлатӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон музднок ё ройгон мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2007).

2. Маблаљи хизматрасониҳои давлатии музднок тариқи љайринақдӣ тавассути ташкилотҳои қарзии молиявӣ ва инфрасохтори дигари қабули пардохтҳои љайринақдӣ пардохт карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2007)

Моддаи 18. Хусусиятҳои баррасии муроҷиатҳо оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ

1. Муроҷиатҳои гирандагони хизматрасонӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ бояд мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дар назар доштани хусусиятҳои бо Қонуни мазкур муқаррарнамуда, баррасӣ карда шаванд.

2. Муроҷиати гирандаи хизматрасонӣ, ки ба сурољаи мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонанда ворид гардидааст, бояд дар давоми панҷ рӯзи корӣ аз рӯзи бақайдгирии он баррасӣ карда шавад.

3. Муроҷиати гирандаи хизматрасонӣ, ки ба сурољаи мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ ворид гардидааст, бояд дар давоми понздаҳ рӯзи корӣ аз рӯзи ба қайд гирифта шуданаш баррасӣ карда шавад.

4. Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ аз рӯи натиҷаҳои баррасии муроҷиат уҳдадор аст:

- омӯзиши маҷмӯии сабабҳои аз қарори қабулкардаи мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонанда қонеъ нашудани гирандаи хизматрасониро аз рӯи муроҷиати ӯ таъмин намояд;

- дар сурати муқаррар намудани ҳолати аз ҷониби мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот риоя нагардидани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ, ба унвони онҳо барои андешидани чораҳо ҷиҳати барқарор намудани ҳуқуқу озодиҳои вайронгардида ва манфиатҳои қонунии гирандаи хизматрасонӣ пешниҳод ирсол намояд;

- аз ҷониби мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонанда назорати сари вақт ва пурра қонеъ гардидани муроҷиати гирандаи хизматрасониро амалӣ созад.

5. Муҳлати баррасии муроҷиат аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ ва хизматрасонанда ба муддати на зиёда аз даҳ рӯзи корӣ дар ҳолатҳои зерин тамдид карда мешавад:

- гузаронидани омӯзиш ё санҷиши иловагӣ аз рӯи муроҷиат ё гузаронидани санҷиш дар маҳал;

- гирифтани маълумоти иловагӣ.

6. Дар сурати тамдид гардидани муҳлати баррасии муроҷиат, шахси мансабдори дорои ваколати баррасии муроҷиатҳо дар давоми се рӯзи корӣ аз лаҳзаи тамдид гардидани муҳлати баррасии муроҷиат ба гирандаи хизматрасони муроҷиатро пешниҳоднамуда дар бораи тамдид гардидани муҳлати баррасии муроҷиат бо зикри сабабҳои тамдид дар шакли хаттӣ (дар сурати пешниҳоди муроҷиат дар ҳомили кољазӣ) ё дар шакли электронӣ (дар сурати пешниҳоди муроҷиат дар шакли электронӣ) хабар медиҳад.

БОБИ 5. НАЗОРАТИ СИФАТИ ПЕШНИҲОДИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ДАВЛАТӢ, АРЗЁБӢ ВА МОНИТОРИНГИ ҶАМЪИЯТИИ СИФАТИ ПЕШНИҲОДИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 19. Принсипҳои гузаронидани назорати сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ, арзёбӣ ва мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ

Гузаронидани назорати сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ, арзёбӣ ва мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- қонуният;

- воқеият;

- бељаразӣ;

- саҳеҳият;

- ҳамаҷонибагӣ;

- шаффофият.

Моддаи 20. Хусусиятҳои гузаронидани назорати сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ

1. Назорати сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ мутобиқи стандартҳои қабулгардидаи ҳар як хизматрасонӣ амалӣ карда мешавад.

2. Объекти назорати сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ фаъолияти мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонанда оид ба риояи стандартҳои қабулгардида ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ мебошад.

Моддаи 21. Тартиби гузаронидани арзёбии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ

Арзёбии сифати хизматрасониҳои давлатӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида мешавад.

Моддаи 22. Мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ

1. Мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ аз ҷониби шахсони воқеӣ, ташкилотҳои љайритиҷоратӣ бо ташаббуси онҳо ва аз ҳисоби маблаљҳои худӣ гузаронида мешавад.

2. Мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ ҳамчунин бо фармоиши мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида мешавад.

3. Ҳангоми гузаронидани мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ шахсони воқеӣ, ташкилотҳои љайритиҷоратӣ, дар сурати дар сомонаҳои интернетии онҳо мавҷуд набудани маълумоти зарурии марбут ба соҳаи хизматрасониҳои давлатӣ ҳуқуқ доранд, ки интишори ин маълумотро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз мақомоти иҷроияи марказӣ ва иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонандагон дар сомонаҳои дахлдор дархост намоянд.

4. Аз рӯи натиҷаҳои мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ шахсони воқеӣ, ташкилотҳои љайритиҷоратӣ хулоса тартиб медиҳанд. Хулосаи мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ инҳоро дар бар мегирад:

- маълумот дар бораи риояи стандартҳои хизматрасонӣ, талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ ва камбудиҳои муайянгардида аз ҷониби мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин хизматрасонандагон;

- тавсияҳо оид ба бартараф намудани ҳолатҳои дар раванди мониторинги ҷамъиятии сифати хизматрасониҳои давлатӣ ошкоргардидаи риоя накардани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ;

- таклифҳо оид ба баланд бардоштани сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ;

- таклифҳо оид ба ворид намудани таљйиру иловаҳо ба стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ.

5. Мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин хизматрасонандагон ҷиҳати баланд бардоштани сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ бо дар назар доштани хулосаи мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ тадбирҳо меандешанд.

БОБИ 6. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 23. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 24. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе

2 апрели соли 2020 №1690

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ЁРИИ ҲУҚУҚӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1694

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

04.07.2020

Муқаррароти моддаҳои 22, 23, 27 ва 28 Қонуни мазкур аз 1 январи соли 2025 мавриди амал қарор дода шаванд.

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ЁРИИ ҲУҚУҚӢ

Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятиро дар самти расонидани ёрии ҳуқуқӣ ба танзим дароварда, роҳҳои амалишавии ҳуқуқ ва уҳдадории шахсони воқеиро ҳангоми ба онҳо расонидани ёрии ҳуқуқӣ муайян менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- ёрии ҳуқуқӣ - хизмати ҳуқуқие, ки дар асоси Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби пешбининамудаи Қонуни мазкур, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи адвокатура ва фаъолияти адвокатӣ" ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи ҳуқуқшиноси касбӣ ба шахсони воқеӣ расонида мешавад;

- ёрии ҳуқуқии якумдараҷа - шакли хизматрасонии ҳуқуқие, ки ба шахсони воқеӣ бо роҳҳои фаҳмондадиҳии ҳуқуқу уҳдадориҳо, маслиҳатдиҳӣ ва тартиб додани ҳуҷҷатҳои дахлдор амалӣ карда мешавад;

- ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа - шакли хизматрасонии ҳуқуқие, ки аз тарафи давлат кафолат дода шуда, дар асос ва бо тартиби пешбининамудаи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба парвандаҳои ҷиноятӣ, ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ва гражданӣ аз ҷониби адвокат ва ҳуқуқшиноси давлатӣ амалӣ карда мешавад;

- мақоми ваколатдори давлатӣ дар самти расонидани ёрии ҳуқуқӣ (минбаъдмақоми ваколатдори давлатӣ) - мақоми давлатӣ, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои амалӣ намудани сиёсати давлатӣ дар самти расонидани ёрии ҳуқуқӣ ваколатдор карда шудааст;

- маркази ёрии ҳуқуқӣ дар назди мақоми ваколатдори давлатӣ (минбаъд - маркази ёрии ҳуқуқӣ) - муассисаи давлатӣ оид ба расонидани ёрии ҳуқуқӣ;

- ҳуқуқшиноси давлатӣ - корманди маркази ёрии ҳуқуқӣ, ки дар доираи ваколатҳои худ ба шахсони воқеӣ тамоми намудҳои ёрии ҳуқуқии якумдараҷа ва баъзе намудҳои ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷаро оид ба парвандаҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ва гражданӣ мерасонад;

- маркази ҳамоҳангсозӣ - воҳиди сохтории маркази ёрии ҳуқуқӣ, ки ба коркарди дархостҳо дар хусуси расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа оид ба парвандаҳои ҷиноятӣ, ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ва гражданӣ машғул аст;

- мониторинг - низоми ягонаи мушоҳида,. ҷамъоварӣ, коркард, нигоҳдошт ва таҳлили иттилоот доир ба раванди расонидани ёрии ҳуқуқии якумдараҷа ва ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа, инчунин баҳодиҳии воқеъбинонаи сифати онҳо.

Моддаи 2. Мақсади Қонун

Мақсади Қонуни мазкур аз инҳо иборат аст:

-фароҳам овардани шароит ҷиҳати амалишавии ҳуқуқи шахсони воқеӣ оид ба гирифтани ёрии ҳуқуқӣ, ки Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, пешбинӣ намудаанд;

- ташаккул ва рушди низоми давлатии ёрии ҳуқуқӣ;

- фароҳам овардани шароит ҷиҳати амалишавии ҳуқуқу озодиҳои шахсони воқеӣ, ҳимояи манфиатҳои қонунии онҳо, баланд бардоштани сатҳи шуури ҳуқуқӣ, фарҳанги ҳуқуқӣ ва ҳифзи иҷтимоӣ, инчунин таъмини дастрасии онҳо ба адолати судӣ.

Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ёрии ҳуқуқӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ёрии ҳуқуқӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 4. Сиёсати давлатӣ дар самти расонидани ёрии ҳуқуқӣ

Сиёсати давлатӣ дар самти расонидани ёрии ҳуқуқӣ маҷмўи чорабиниҳои ташкилию ҳуқуқӣ, иҷтимоӣ, иқтисодӣ, иттилоотӣ ва чораҳои дигаре мебошанд, ки бо мақсади амалӣ намудани ҳуқуқҳои шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд (минбаъд - шахсон) оид ба гирифтани ёрии ҳуқуқӣ андешида мешаванд.

Моддаи 5. Принсипҳои расонидани ёрии ҳуқуқӣ :

Расонидани ёрии ҳуқуқӣ ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- қонуният;

- инсондўстӣ;

- таъмини ҳимояи ҳуқуқу озодиҳо ва манфиатҳои қонунии шахсони воқеӣ;

- дастрас будани ёрии ҳуқуқӣ;

- воқеъбинона, холисона ва сари вақт расонидани ёрии ҳуқуқӣ;

- дастрасии баробари шахсон ба гирифтани ёрии ҳуқуқӣ;

афзалияти ҳал намудани баҳсҳо бо роҳи мусолиҳатомез;

- таъмини махфияти расонидани ёрии ҳуқуқӣ;

- касбият ва салоҳиятнокии шахсоне, ки ёри ҳуқуқӣ мерасонанд;

- сифатнокӣ, самаранокӣ ва камхарҷии хизматрасониҳо ҳангоми расонидани ёрии ҳуқуқӣ.

Моддаи 6. Доираи амали Қонуни мазкур

1. Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятиро. дар самти расонидани ёрии ҳуқуқӣ ба шахсоне, ки ҳуқуқ ба гирифтани ёрии ҳуқуқии якумдараҷа ва дуюмдараҷа доранд, ба танзим медарорад.

2. Тартиби расонидани ёрии ҳуқуқӣ ба шахсоне, ки аз тарафи мақомоти давлатӣ ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ дар доираи ваколатҳояшон амалӣ мешаванд, мутобиқи қонунгузории дахлдор ва оинномаи ин ташкилотҳо амалӣ карда мешавад.

Моддаи 7. Шаклҳои ёрии ҳуқуқӣ

1. Ёрии ҳуқуқӣ дар шакли ёрии ҳуқуқии якумдараҷа ва дуюмдараҷа расонида мешавад.

2. Ёрии ҳуқуқии якумдараҷа дар намудҳои зерин расонида мешавад:

- пешниҳоди иттилооти ҳуқуқӣ ба аҳолӣ, аз ҷумла бо роҳи гузаронидани ҷаласаҳои иттилоотию ҳуқуқии сайёр;

- пешниҳоди маслиҳат ва фаҳмондадиҳӣ оид ба масъалаҳои ҳуқуқӣ бо мақсади баланд бардоштани сатҳи донишҳои ҳуқуқии аҳолӣ;

- тартиб додани ариза, шикоят ва дигар ҳуҷҷатҳои дорои хусусияти ҳуқуқӣ;

- иттилоъ додан доир ба имконияти ҳалли тосудии баҳсҳои ҳуқуқӣ дар доираи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- фиристондани муроҷиаткунанда ба муассисаҳои дахлдори давлатию ҷамъиятӣ;

- паҳн намудани иттилооти ҳуқуқӣ тавассути ёрдамчиёни ҷамъиятӣ;

- ёрӣ расонидан ба шахсон ҷиҳати дастрасӣ ёфтан ба ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа;

- намудҳои дигари ёрии ҳуқуқӣ, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст.

3. Ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа оид ба парвандаҳои ҷиноятӣ, ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ва гражданӣ дар намудҳои зерин расонида мешавад:

- иттилоотонии ҳуқуқӣ;

- додани маслиҳат ва фаҳмондадиҳӣ оид ба масъалаҳои ҳуқуқӣ;

- фаҳмондадиҳӣ ва истифодаи чораҳои ҳалли тосудии парвандаҳо мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- тартиб додани ариза, шикоят, ҳуҷҷатҳои дорои хусусияти мурофиавӣ ва ҳуҷҷатҳои дигари дорои хусусияти ҳуқуқӣ;

- иштирок ва ҳимоя дар парвандаҳои ҷиноятӣ, ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ва намояндагӣ дар парвандаҳои гражданӣ.

Моддаи 8. Субъектҳои расонандаи ёрии ҳуқуқӣ

1. Ёрии ҳуқуқии якумдараҷа ва ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа аз ҷониби субъектони зерин расонида мешавад:

- ҳуқуқшиносони давлатӣ бо шартҳо ва тартиби муайяннамудаи Қонуни мазкур;

- адвокатҳо бо шартҳо ва тартиби муайяннамудаи Қонуни мазкур, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи адвокатура ва фаъолияти адвокатӣ" ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Мақомоти давлатӣ ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ дар доираи ваколатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ёрии ҳуқуқӣ мерасонанд.

Моддаи 9. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои шахсоне, ки ба онҳо ёрии ҳуқуқӣ расонида мешавад

1. Шахсоне, ки ба онҳо ёрии ҳуқуқӣ расонида мешавад, ҳуқуқ доранд:

- ёрии ҳуқуқиро сари вақт гиранд;

- аз амал ё беамалии шахсоне, ки барои расонидани ёрии ҳуқуқӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонун масъул мебошанд, шикоят кунанд;

- аз гирифтани ёрии ҳуқуқӣ даст кашанд;

- тибқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ёрии ҳуқуқиро бо риояи махфият гиранд.

2. Шахсоне, ки ба онҳо ёрии ҳуқуқӣ расонида мешавад, уҳдадоранд:

- маълумоти дуруст ва заруриро, ки дар асоси он ёрии ҳуқуқӣ расонида мешавад, сари вақт пешкаш намоянд;

- оид ба тағйир ёфтани ҳолатҳое, ки ба шартҳои расонидани ёрии ҳуқуқӣ таъсир мерасонанд, сари вақт хабар диҳанд;

- дар сурати муайян гардидани нодурустии маълумот оид ба вазъи моддию иҷтимоӣ, ки мутобиқи талаботи Қонуни мазкур пешниҳод шудааст, хароҷотро баргардонанд.

Моддаи 10. Талаботи тахассусӣ нисбат ба ҳуқуқшиноси давлатӣ

1. Бо мақсади таъмини ваколатҳои ҳуқуқшиноси давлатӣ, баланд бардоштани сатҳи касбӣ ва мувофиқати ҳуқуқшиноси давлатӣ ба мансаби ишғолнамуда талаботи тахассусӣ муқаррар карда мешаванд.

2. Талаботи тахассусӣ меъёри асосии интихоб ва ҷобаҷогузории ҳуқуқшиноси давлатӣ буда, омили муайянкунандаи фаъолияти он ба ҳисоб меравад.

3. Ба талаботи тахассусӣ, ки нисбати довталаб ба мансаби ҳуқуқшиноси давлатӣ пешниҳод мегарданд, дохил мешаванд:

- доштани танҳо шаҳрвандии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- таҳсилоти олии ҳуқуқшиносӣ;

- донистани забони давлатӣ;

- донистани Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки иҷрои уҳдадориҳои мансабии ҳуқуқшиноси давлатиро ба танзим медароранд.

4. Шахс ҳуқуқшиноси давлатӣ шуда наметавонад, агар:

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон қобилияти амали ў маҳдуд карда шуда бошад ва ё ғайри қобили амал эътироф гардида бошад:

- шаҳрвандии давлати дигарро дошта бошад;

- нафақагири давлати хориҷӣ бошад;

- гирифтори беморие бошад, ки барои иҷрои ухдадориҳои мансабӣ монеъ мегардад;

- барои ҷиноятҳои аз беэҳтиётӣ содиркарда доғи судӣ дошта бошад;

- барои содир кардани ҷиноятҳои қасдона маҳкум шуда бошад ё дар асоси моддаи 32 Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои содир намудани ҷиноятҳои вазнин ва махсусан вазнин аз ҷавобгарии ҷиноятӣ озод шуда бошад.

БОБИ 2. ИДОРАКУНИИ ЁРИИ ҲУҚУҚӢ

Моддаи 11. Идоракунии ёрии ҳуқуқӣ

Идоракунии ёрии ҳуқуқиро ба амал мебароранд:

- Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- мақоми ваколатдори давлатӣ;

- мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

- маркази ёрии ҳуқуқӣ.

Моддаи 12. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти ёрии ҳуқуқӣ:

- муайян намудани мақоми давлатии ҳокимияти иҷроия, ки ба сифати мақоми ваколатдори давлатӣ дар самти таъмини шахсон бо ёрии ҳуқуқӣ баромад мекунад;

- амалӣ кардани сиёсати давлатӣ дар самти таъмини шахсон бо ёрии ҳуқуқӣ;

- таъсиси маркази ёрии ҳуқуқӣ, тасдиқи оиннома ва сохтори он;

- муайян намудани андозаи ҳаққи хизмати адвокатҳо барои ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа, инчунин тартиби пардохти он; амалӣ намудани салоҳияти дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 13. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ

Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар самти расонидани ёрии ҳуқуқӣ:

- фаъолияти мақомоти давлатиро дар самти расонидани ёрии ҳуқуқӣ ҳамоҳанг месозад;

- лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқиро, ки бо ёрии ҳуқуқӣ алоқаманданд, таҳия ва ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод мекунад;

- идоракунии умумиро дар самти расонидани ёрии ҳуқуқии якумдараҷа ва дуюмдараҷа ба амал мебарорад;

- мониторинги фаъолияти ҳуқуқшиноси давлатӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва сохторҳои адвокатиро оид ба расонидани ёрии ҳуқуқии ройгон ва баландбардории фарҳанги ҳуқуқии аҳолӣ амалӣ менамояд;

- талаботи ягона. оид ба сифати ёрии ҳуқуқии ба шахсони воқеӣ расонидашавандаро таҳия ва муқаррар менамояд;

- риояи меъёрҳои одоби касбӣ ва талаботи сифати ёрии ҳуқуқиро, ки ба шахсони воқеӣ расонида мешавад, назорат мекунад;

- ҳамкории байналмилалиро дар самти ёрии ҳуқуқӣ амалӣ менамояд;

- ваколатҳои дигареро, ки Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудаанд, амалӣ менамояд.

Моддаи 14. Ваколатҳои мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ

Мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барои рушди низоми ёрии ҳуқуқӣ ва фаъолияти ҳуқуқшиноси давлатӣ мусоидат мекунанд ва дар доираи ваколатҳои худ, ки Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд, дастгирии онро таъмин менамоянд.

Моддаи 15. Ваколатҳои маркази ёрии ҳуқуқӣ

Ваколатҳои маркази ёрии ҳуқуқӣ:

- ба ҳуқуқшиноси давлатӣ ҷиҳати баамалбарории вазифаҳояш ёрии методӣ мерасонад;

- такмили ихтисоси ҳуқуқшиносони давлатиро ташкил мекунад;

- ҳисоботи ҳуқуқшиносони давлатиро таҳлил ва ҷамъбаст намуда, ба мақоми ваколатдори давлатӣ пешниҳод мекунад;

- мунтазам вазъи умумии расонидани ёрии ҳуқуқиро таҳлил ва ҷамъбаст намуда, доир ба ҳалли мушкилоти мавҷуда пешниҳоди дахлдор мекунад;

- фаъолияти ҳуқуқшиносони давлатиро оид ба масъалаи баланд бардоштани фарҳанг ва шуури ҳуқуқии аҳолӣ ҳамоҳанг месозад;

- мониторинг ва баҳодиҳии сифати ёрии ҳуқуқии якумдараҷаро амалӣ менамояд;

- расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷаро ташкил ва ҳамоҳанг месозад;

- мониторинги иштироки адвокатҳоро дар парвандаҳо дар самти расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа ва баҳодиҳии сифати ёрии ҳуқуқии расонидашударо мегузаронад;

- бо адвокатҳо шартнома оид ба расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа ба имзо мерасонад ва иҷрои шартномаро назорат мекунад;

- ба ҳуқуқшиноси давлатӣ ҷиҳати намояндагии манфиатҳои шахсон ҳангоми баррасии парвандаҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ва гражданӣ дар судҳо мактуб медиҳад;

- шахсонро оид ба имконият ва шартҳои расонидани ёрии ҳуқуқӣ огоҳ месозад;

БОБИ 3. ЁРИИ ҲУҚУҚИИ ЯКУМДАРАҶА

Моддаи 16. Шахсоне, ки ба ёрии ҳуқуқии якумдараҷа ҳуқуқ доранд

1. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд мутобиқи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, ба ёрии ҳуқуқии якумдараҷа ҳуқуқ доранд.

2. Ёрии ҳуқуқии якумдараҷа аз ҷониби субъектоне, ки дар моддаи 8 Қонуни мазкур пешбинӣ гардидаанд, расонида мешавад.

Моддаи 17. Ҳуқуқшиноси давлатӣ

1. Барои бевосита расонидани ёрии ҳуқуқӣ ба шахсон дар шаҳру ноҳияҳо ҳуқуқшиносони давлатӣ фаъолият мекунанд.

2. Ҳуқуқшиносони давлатӣ ҳамаи намудҳои ёрии ҳуқуқии якумдараҷа ва баъзе намудҳои ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷаро, ки Қонуни мазкур пешбинӣ намудааст, мерасонанд.

Моддаи 18. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои ҳуқуқшиноси давлатӣ

1. Ҳуқуқшиноси давлатӣ ҳуқуқ дорад:

- маълумотро, ки барои расонидани ёрии ҳуқуқӣ заруранд, ба таври ройгон ҷамъ намояд;

- маълумотнома, хислатнома ва ҳуҷҷатҳои дахлдори дигарро аз мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, инчунин аз шахсони ҳуқуқии дигар, новобаста ба шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва шакли моликияташон, талаб карда гирад;

- манфиатҳои шахсонро дар судҳо бо тартиби пешбининамудаи Қонуни мазкур ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон намояндагӣ кунад;

- мутобиқи талаботи дастурамал оид ба кор бо ёрдамчиёни ҷамъиятӣ, ки аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда мешавад, ёрдамчиёни ҷамъиятиро омода намуда, онҳоро ба раванди расонидани ёрии ҳуқуқии якумдараҷа ҷалб намояд.

2. Мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва инчунин шахсони ҳуқуқии дигар, новобаста ба шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва шакли моликияташон бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон уҳдадоранд, ки ба ҳуқуқшиноси давлатӣ ҳуҷҷатҳо ё нусхаҳои тасдиқгардидаи онҳоро, ба истиснои ҳуҷҷатҳое, ки дорои сирри давлатӣ мебошанд, пешниҳод кунанд.

3. Ҳуқуқшиноси давлатӣ уҳдадор аст:

- сатҳи дониш ва касбияти тахассусии худро баланд бардорад;

- бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқу озодиҳои шахси муроҷиатнамударо бовиҷдонона ва босифат ҳимоя кунад;

- маълумотеро, ки аз шахси барои ёрии ҳуқуқӣ муроҷиатнамуда гирифтааст, бе розигии ў ифшо насозад;

- оид ба чораҳои қонунии ҳалли тосудии баҳсҳо иттилоот диҳад ва мувофиқи имкониятҳо онҳоро истифода намояд;

- сирри давлатӣ ва сирри дигареро, ки бо қонун ҳифз мешавад ва ҳангоми расонидани ёрии ҳуқуқӣ ба ў маълум гаштааст, ифшо насозад.

4. Ҳуқуқшиноси давлатӣ наметавонад ба шахсоне, ки манфиатҳои онҳо ба манфиати шахси пештар барои ёрии ҳуқуқӣ муроҷиаткарда мухолифат мекунад, маслиҳат диҳад, инчунин оид ба парвандаҳое, ки ҳуқуқшинос шахси манфиатдор мебошад, дар судҳо намояндагӣ кунад.

Моддаи 19. Тартиби расонидани ёрии ҳуқуқии якумдараҷа

1. Барои расонидани ёрии ҳуқуқии якумдараҷа шахсони ба он эҳтиёҷдошта дар шакли шифоҳӣ ва хаттӣ ба ҳуқуқшиноси давлатӣ муроҷиат мекунанд.

2. Ёрии ҳуқуқии якумдараҷа дар лаҳзаи муроҷиат расонида мешавад. Дар ҳолати ғайриимкон будани бетаъхир расонидани ёрии ҳуқуқии якумдараҷа, ба муроҷиаткунанда сана ва вақти қабул, ки дар давоми на беш аз панҷ рўз аз лаҳзаи муроҷиат сурат мегирад, огоҳ карда мешавад.

3. Шахси барои ёрии ҳуқуқии якумдараҷа муроҷиаткунанда ҳуқуқ дорад, ки оид ба як масъала танҳо як маротиба ба ҳуқуқшиноси давлатӣ муроҷиат кунад, ба истиснои ошкор шудани ҳолатҳои наве, ки ба масъалаи дахлдор алоқамандӣ дошта бошанд.

4. Агар ҳангоми рафти расонидани ёрии ҳуқуқии якумдараҷа зарурати расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа муайян гардад, шахс барои гирифтани чунин ёрӣ роҳнамоӣ карда мешавад, ба истиснои ҳолатҳое, ки Қонуни мазкур пешбинӣ намудааст ва дар онҳо ҳуқуқшиноси давлатӣ метавонад ба сифати намоянда дар суд иштирок кунад.

5. Ёрии ҳуқуқии якумдараҷа аз тарафи ҳуқуқшиноси давлатӣ, ки ёрии ҳуқуқиро расонидааст, дар китоби бақайдгирӣ сабт гардида, дар махзани электронӣ ворид карда мешавад. Дар онҳо насаб, ном ва номи падари шахси муроҷиаткунанда, синну сол, ҷинс, суроғаи ҷойи истиқомат, масъалае, ки оид ба он ёрии ҳуқуқӣ пурсида шудааст ва инчунин мазмуни мухтасари маслиҳати пешниҳодшуда сабт мегарданд. Дар ҳолати муроҷиати шифоҳӣ, расонидани ёрии ҳуқуқии якумдараҷа бо имзои шахси муроҷиаткунанда дар китоби бақайдгирӣ тасдиқ карда мешавад.

БОБИ 4. ЁРИИ ҲУҚУҚИИ ДУЮМДАРАҶА

Моддаи 20. Ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа

Ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа оид ба парвандаҳои ҷиноятӣ, ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ва гражданӣ танҳо ба шаҳсони пешбининамудаи Қонуни мазкур расонида мешавад.

Моддаи 21. Шахсоне, ки ба ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа оид ба парвандаҳои ҷиноятӣ ҳуқуқ доранд

Ба ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа оид ба парвандаҳои ҷиноятӣ дар асоси Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон шахсони зерин ҳуқуқ доранд:

- гумонбаршуда, айбдоршаванда, судшаванда ё маҳкумшудае, ки ба ёрии ҳуқуқӣ эҳтиёҷ дорад, вале имконияти пардохти чунин хизматрасониро надорад ва мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гирандаи кумакҳои унвонии иҷтимоӣ мебошад;

- гумонбаршуда, айбдоршаванда, судшаванда ё маҳкумшудаи ноболиғи бепарастор ё ноболиғе, ки падару модар (шахсони онҳоро ивазкунанда)-и ў имконияти пардохти чунин хизматрасониро надоранд ва мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гирандаи кумакҳои унвонии иҷтимоӣ мебошанд;

- гумонбаршуда, айбдоршаванда, судшаванда ё маҳкумшуда бинобар камбудиҳои ҷисмонӣ ё рўҳӣ ҳуқуқи худро оид ба ҳимоя мустақилона амалӣ карда наметавонанд;

- айбдоршавандае, ки берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор дошта, аз ҳозир шудан ба тафтишот саркашӣ мекунад;

- агар шахс дар содир намудани ҷинояте айбдор карда шавад, ки барои он ҷазои қатл ё ҷазои якумра аз озодӣ маҳрум сохтан пешбинӣ шуда бошад;

- судшавандае, ки таҳти ҳабс қарордошта аз ҳозир шудан ба маҷлиси судӣ саркашӣ менамояд;

- ветеранҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда, ветеранҳои амалиёти ҷангӣ дар ҳудуди давлатҳои дигар ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда, инчунин шахсоне, ки бар асари фалокати неругоҳи барқи атомии Чернобил зарар дидаанд ва ё дар рафъи оқибатҳои ин фалокат ширкат варзидаанд.

Моддаи 22. Шахсоне, ки ба ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа оид ба парвандаҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ҳуқуқ доранд

Ба ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа дар мурофиаи судӣ оид ба парвандаҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ, мутобиқи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, шахсони зерин ҳуқуқ доранд:

- шахсе, ки имконияти пардохти ҳаққи хизмати ҳимоятгарро надорад ва мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гирандаи кумакҳои унвонии иҷтимоӣ мебошад;

- ноболиғи бепарастор ё ноболиғе, ки падару модар (шахсони онҳоро ивазкунанда)-ӣ ў мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гирандаи кумакҳои унвонии иҷтимоӣ мебошанд;

- шахсе, ки бинобар камбудиҳои ҷисмонӣ ё рўҳӣ ҳуқуқи худро оид ба ҳимоя мустақилона амалӣ карда наметавонад;

Моддаи 23. Шахсоне, ки ба ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа оид ба парвандаҳои гражданӣ ҳуқуқ доранд

Ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа оид ба парвандаҳои гражданӣ мутобиқи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шахсони зерин расонида мешавад:

- шахсоне, ки имконияти пардохтани чунин хизматрасониро надоранд ва мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гирандаи кумакҳои унвонии иҷтимоӣ мебошанд;

- ба шахсоне, ки суд нисбаташон парванда оид ба маҳдуд намудани қобилияти амалкунӣ, ғайри қобили амал донистан ва барқароркунии қобилияти амалкунии шахси воқеиро баррасӣ менамояд;

- ба даъвогарон дар судҳои марҳилаи якум ҳангоми пешбурди парвандаҳо оид ба ҷуброни зарар ҳангоми аз даст додани саробон, маъюбият ва дигар намуди зарар ба саломатӣ, ки ба фаъолияти меҳнатӣ алоқаманданд;

- ба даъвогарон дар судҳои марҳилаи якум ҳангоми пешбурди парвандаҳо оид ба барқарор намудан ба ҷойи кори пештара.

Моддаи 24. Субъектҳои расонандаи ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа:

Субъектҳои расонандаи ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа дар Ҷумҳурии Тоҷикистон инҳо мебошанд:

- адвокатҳое, ки ба феҳристи давлатии адвокатҳои расонандаи ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа ворид карда шудаанд;

- ҳуқуқшиносони давлатӣ, ки ба сифати намоянда танҳо дар доираи истеҳсолоти парвандаҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ва гражданӣ дар ҳолатҳо ва тартиби пешбининамудаи Қонуни мазкур иштирок мекунанд.

Моддаи 25. Феҳристи давлатии адвокатҳои расонандаи ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа,

1. Маркази ёрии ҳуқуқӣ феҳристи давлатӣ адвокатҳои расонандаи ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа (минбаъд - феҳристи давлатӣ)-ро пеш мебарад.

2. Феҳристи давлатӣ дар шакли коғазӣ ва электронӣ тартиб дода шуда, дар сомонаи расмии маркази ёрии ҳуқуқӣ ҷойгир карда мешавад.

3. Барои ворид намудан ба феҳристи давлатӣ адвокат ба маркази ёрии ҳуқуқӣ ариза пешниҳод менамояд.

4. Тартиб ва шартҳои ба феҳристи давлатӣ дохил намудани адвокатҳоро мақоми ваколатдори давлатӣ муайян ва тасдиқ мекунад.

Моддаи 26. Тартиби расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа аз рўи парвандаҳои ҷиноятӣ

1. Дар сурати воқеан дастгир шудани шахс, татбиқи чораи пешгирӣ дар шакли ба ҳабс гирифтан, оғози парвандаи ҷиноятӣ, баррасии парвандаҳо дар суди марҳилаи якум, пешбурди парвандаҳои ҷиноятӣ ба тариқи кассатсионӣ ва назоратӣ, инчунин бинобар ҳолатҳои нав ошкоршуда таҳқиқбаранда, муфаттиш, прокурор ё судя ба маркази ҳамоҳангсозӣ ҷиҳати сафарбар кардани адвокат тавассути телефон бояд дархост намояд.

2. Зимни дархост таҳқиқбаранда, муфаттиш, прокурор ё судя ба маркази ҳамоҳангсозӣ оид ба шахсияти худ (мақом ва мансаби ишғолнамуда) ва шахсияти дастгиршуда, гумонбаршуда, айбдоршаванда, судшаванда ва маҳкумшуда, макони пешбурди парванда маълумоти мушаххас пешниҳод менамояд.

3. Бо мақсади таъмини кафолати конститутсионӣ оид ба таъмини саривақтии шахси дастгиршуда бо ҳимоятгар вақти дархости таҳқиқбаранда, муфаттиш, прокурор ва ё судя аз ҷониби маркази ҳамоҳангсозӣ сабт карда мешавад.

4. Маркази ҳамоҳангсозӣ пас аз қабули дархост иттилои аввалияро ба низоми худкори иттилоотӣ фавран ворид менамояд ва бо адвокате, ки ўро низоми худкори иттилоотӣ муайян кардааст, дар тамос шуда, ўро барои расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа сафарбар менамояд. Дар сурати ҷой доштани нуқсонҳои техникӣ дар низоми худкори иттилоотӣ, маркази ҳамоҳангсозӣ маълумотро ба дафтари махсус ворид намуда, барои сафарбар кардани адвокат аз рўи навбат чораҳои зарурӣ меандешад.

5. Адвокат пас аз қабули дархост аз маркази ҳамоҳангсозӣ, ордерро ба таҳқиқбаранда, муфаттиш, прокурор ва судя пешкаш менамояд. Пас аз вохўрӣ бо дастгиршуда, гумонбаршуда, айбдоршаванда, судшаванда ва маҳкумшуда, адвокат якҷоя бо дархосткунанда муайян мекунад, ки оё ин шахс барои гирифтани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа ҳуқуқ дорад ё не. Ҳангоми муайян кардани ҳуқуқи шахс ба ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа, адвокат ба иҷрои вазифаҳои худ оғоз мекунад ва маълумоти иловагиро ба низоми худкори иттилоотӣ ворид менамояд. Агар шахс чунин ҳуқуқро надошта бошад, адвокат метавонад ўро ба таври умумӣ дар асоси созишнома ҳимоя намояд.

6. Дастгиршуда, гумонбаршуда, айбдоршаванда, судшаванда ва маҳкумшуда метавонад дар лаҳзаи дилхоҳи пешбурди тафтишоти парвандаи ҷиноятӣ, бо далели қонеъ набуданаш аз хизматрасониҳои адвокат даст кашад. Дар чунин ҳолат таҳқиқбаранда, муфаттиш, прокурор ё судя метавонанд ба маркази ҳамоҳангсозӣ бо дархост оид ба иваз кардани адвокат муроҷиат намоянд. Ҳама гуна дасткашӣ ва ивази ҳимоятгар мутобиқи муқаррароти Кодекси мурофиавии- ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

7. Дар қарори таҳқиқбаранда, муфаттиш, прокурор, судя ё таъиноти суд дар бораи пардохти ҳаққи хизмати адвокат маълумот дар бораи моҳияти парванда, сана ва вақти дархост ба маркази ҳамоҳангсозӣ, таъмин бо адвокат, рўзҳои иштироки адвокат дар парванда бо нишон додани ҳаракатҳои мурофиавие, ки дар онҳо иштирок кардааст, муфассал баён мегарданд. Агар адвокат дар парванда дар рўзҳои истироҳат (шанбе, якшанбе) ва рўзҳои иди ғайрикорӣ ё ин ки дар вақти шабона иштирок намуда бошад, ин бояд дар қарор ё таъинот мушаххас нишон дода шавад. Дар қарор ё таъинот оид ба пардохти ҳаққи хизмати адвокат андозаи ҳаққи хизмат барои иштироки адвокат дар парванда нишон дода намешавад.

8. Пас аз анҷом ёфтани истеҳсолот аз рўи парванда, адвокат қарори таҳқиқбаранда, муфаттиш, прокурор, судя ё таъиноти судро дар бораи ўро ба сифати ҳимоятгар таъин намудан ва дар бораи пардохти ҳаққи хизматаш бо дигар ҳуҷҷатҳои зарурӣ якҷоя бо ҳисобот ба маркази ёрии ҳуқуқӣ барои пардохт пешниҳод менамояд.

Моддаи 27. Тартиби расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа аз рўи парвандаҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ

1. Шахсоне, ки дар моддаи 22 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд, метавонанд ба суд ва ҳуқуқшиноси давлатӣ барои гирифтани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа аз рўи парвандаҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ муроҷиат намоянд. Дар сурати муроҷиат ба суд, суд барои таъмини эҳтиёҷмандон бо адвокат ба сифати ҳимоятгар ба маркази ҳамоҳангсозӣ ҷиҳати даъват намудани адвокат тавассути телефон дархост менамояд.

2. Маркази ҳамоҳангсозӣ пас аз қабули дархост иттилооти аввалияро ба низоми худкори иттилоотӣ фавран ворид менамояд :ва бо адвокате, ки ўро низоми худкори иттилоотӣ муайян кардааст, дар тамос шуда, барои расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа сафарбар менамояд. Дар сурати ҷой доштани нуқсонҳои техникӣ дар низоми худкори иттилоотӣ, маркази ҳамоҳангсозӣ маълумотро ба дафтари махсус ворид намуда, барои сафарбар кардани адвокат аз рўи навбат чораҳои зарурӣ меандешад.

3. Дар таъиноти суд дар бораи пардохти ҳаққи хизмати адвокат маълумотҳо дар бораи моҳияти парванда, сана ва вақти дархост ба маркази ҳамоҳангсозӣ, таъмин бо адвоқат, рўзҳои иштироки адвокат дар парванда бо нишон додани ҳаракатҳои мурофиавие, ки дар онҳо иштирок кардааст, мушаххас баён мегарданд. Дар таъиноти суд оид ба пардохти ҳаққи хизмати адвокат андозаи ҳаққи хизмат барои иштироки адвокат дар парванда нишон дода намешавад.

4. Пас аз анҷом ёфтани истеҳсолот аз рўи парванда, адвокат таъиноти судро дар бораи ба сифати ҳимоятгар таъин намудан ва таъиноти суд дар бораи пардохти ҳаққи хизматашро бо дигар ҳуҷҷатҳои зарурӣ якҷоя бо ҳисобот ба маркази ёрии ҳуқуқӣ барои пардохт пешниҳод менамояд.

5. Дар сурати муроҷиати шахсоне, ки дар сархатҳои дуюм ва сеюми моддаи 22 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд, ҳуқуқшиноси давлатӣ дар асоси аризаи хаттии муроҷиаткунанда ва ё намояндаи қонунии ў метавонад ба сифати ҳимоятгар иштирок намояд. Ҳуқуқшиноси давлатӣ дар асоси мактуби маркази ёрии ҳуқуқӣ ба сифати ҳимоятгар. дар мурофиаи судии ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ аз тарафи суд роҳ дода мешавад.

6. Иштироки адвокат ва ҳуқуқшиноси давлатӣ дар истеҳсолоти парвандаҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ба сифати ҳимоятгар мутобиқи тартиби пешбининамудаи Кодекси мурофиаи ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

Моддаи 28. Тартиби расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа аз рўи парвандаҳои гражданӣ

1. Шахсоне, ки дар моддаи 23 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд, метавонанд ба суд ва ҳуқуқшиноси давлатӣ барои гирифтани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа аз рўи парвандаҳои гражданӣ муроҷиат намоянд.

2. Дар сурати муроҷиат ба ҳуқуқшиноси давлатӣ барои ;ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа аз рўи парвандаҳои гражданӣ, ҳуқуқшиноси давлатӣ дар асоси аризаи хаттии шахси муроҷиаткунанда ва ё намояндаи қонунии ў ба маркази ҳамоҳангсозӣ тавассути телефон барои даъват намудани адвокат ба сифати намоянда дархост менамояд. Дар сурати муроҷиати шахсоне, ки дар сархатҳои дуюм ва сеюми моддаи 23 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд, барои ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа аз рўи парвандаҳои гражданӣ, ҳуқуқшиноси давлатӣ дар асоси аризаи хаттии муроҷиаткунанда ва ё намояндаи қонунии ў метавонад ба сифати намоянда дар суд иштирок намояд. Ҳуқуқшиноси давлатӣ дар асоси мактуби маркази ёрии ҳуқуқӣ ба сифати намоянда дар мурофиаи судӣ аз тарафи суд роҳ дода мешавад.

3. Дар сурати муайян кардани шахсе, ки ба ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа аз рўи парвандаҳои гражданӣ ниёз дорад, судя барои таъмини шахс бо намоянда ба маркази ҳамоҳангсозӣ бо тартиби дар қисми 2 моддаи мазкур пешбинигардида дархост мефиристад.

4. Маркази ҳамоҳангсозӣ пас аз қабули дархост аз суд ё ҳуқуқшиноси давлатӣ иттилооти аввалияро ба низоми худкори иттилоотӣ фавран ворид менамояд ва бо адвокате, ки ўро низоми худкори иттилоотӣ муайян кардааст, дар тамос шуда, барои расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа сафарбар менамояд. Дар сурати ҷой доштани нуқсонҳои техникӣ дар низоми худкори иттилоотӣ, маркази ҳамоҳангсозӣ маълумотро ба дафтари махсус ворид намуда, барои сафарбар кардани адвокат аз рўи навбат ба сифати намоянда чораҳои зарурӣ меандешад.

5. Пас аз анҷоми парванда, адвокат таъиноти суд дар бораи ба сифати намоянда таъин намудан ва таъиноти суд дар бораи пардохти ҳаққи хизмати адвокат бо ҳуҷҷатҳои зарурии дигар якҷоя бо ҳисобот ба маркази ёрии ҳуқуқӣ барои пардохт пешниҳод менамояд.

6. Иштироки адвокат ва ҳуқуқшиноси давлатӣ дар парвандаи гражданӣ ба сифати намоянда мутобиқи тартиби пешбининамудаи Кодекси мурофиавии граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

Моддаи 29. Асосҳо барои рад кардани расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа

1. Расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа бо асосҳои зерин рад карда мешавад:

- ба шахсе, ки мутобиқи Қонуни мазкур ҳуқуқи гирифтани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷаро надорад;

- ба шахсе, ки бо мақсади мансуб донистани ў ба яке аз гурўҳи шахсоне, ки ба ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа ҳуқуқ доранд, маълумоти бардурўғ ё ҳуҷҷатҳои қалбакӣ пешниҳод намудааст;

- ба шахсе, ки ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа оид ба ҳамон як масъала расонида шудааст.

2. Дар ҳолати рад намудан оид ба расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа дар асоси моддаи мазкур, ба шахс шарҳи хаттӣ оид ба сабабҳои радкунӣ ва тартиби муроҷиат бо шикоят ба суд пешниҳод карда мешавад.

Моддаи 30. Асосҳои қатъ кардани расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа

1. Расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа қатъ мегардад, агар:

- ҳолат ё асосҳои мавҷудае, ки тибқи онҳо шахс ба гурўҳи шахсони пешбининамудаи Қонуни мазкур мансуб шудааст, аз байн рафтаанд;

- муайян шудани ҳолати пешниҳод кардани маълумоти бардурўғ ё ҳуҷҷатҳои қалбакӣ, ки барои мансуб донистани шахс ба яке аз гурўҳи шахсоне, ки ба ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа Ҳуқуқ доранд ва қабули қарор дар бораи расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа ба ў асос шудааст;

- шахс аз тарафи адвокати (намояндаи) дигар аз рўи парвандае, ки ба ў адвокат (намоянда) мувофиқи Қонуни мазкур таъин шудааст, ҳифз карда мешавад.

2. Дар сурати қатъ шудани расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа мутобиқи сархатҳои дуюм ва сеюми қисми 1 моддаи мазкур, шахсе, қи ба ў чунин ёрӣ расонида шудааст, уҳдадор аст, ки андозаи хароҷоти воқеии вобаста ба расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷаро ҷуброн намояд.

Моддаи 31. Асосҳои иваз кардани адвокате, ки ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷаро мерасонад

1. Адвокате, ки ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа мерасонад, метавонад дар ҳолатҳои зерин иваз карда шавад:

- бемории адвокат;

- вафоти адвокат;

- иҷрои номатлуби уҳдадориҳо мутобиқи шартҳои шартнома;

- риоя накардани тартиби расондани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа аз ҷониби адвокат;

- хориҷ кардани адвокат аз феҳристи давлатӣ.

2. Ҳангоми иваз намудани як адвокат ба адвокати дигар, давомнокии ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа таъмин карда мешавад.

3. Адвокате, ки бар ивази адвокати дигар таъин шудааст, уҳдадор аст барои бартараф кардани камбудиҳое, ки пеш аз таъин шуданаш ҷиҳати расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа ҷой доштанд, чораҳо андешад.

4. Агар қарор дар бораи иваз кардани адвокат мутобиқи сархатҳои дуюм, сеюм ва чоруми қисми 1 моддаи мазкур қабул шуда бошад, маркази ёрии ҳуқуқӣ масъалаи аз феҳристи давлатӣ хориҷ кардани адвокатро ба маркази ҳамоҳангсозӣ пешниҳод менамояд.

Моддаи 32. Уҳдадориҳои субъектҳое, ки ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа мерасонанд

Адвокатҳо ва ҳуқуқшиносони давлатӣ, ки ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа мерасонанд, уҳдадоранд:

- талаботи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, риоя намоянд;

- ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷаро сифатнок ва ба андозаи зарурӣ расонанд;

- иттилооти махфиеро, ки дар бораи шахс вобаста ба расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа маълум шудааст, ифшо насозанд.

БОБИ 5. МОНИТОРИНГ ВА БАҲОДИҲИИ СИФАТИ ЁРИИ ҲУҚУҚӢ

Моддаи 33. Мониторинг ва баҳодиҳии сифати ёрии ҳуқуқи

1. Мониторинг ва баҳодиҳии сифати ёрии ҳуқуқии якумдараҷа ва ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷае, ки ҳуқуқшиносони давлатӣ ва адвокатҳо мерасонанд, аз ҷониби маркази ёрии ҳуқуқӣ амалӣ карда мешавад.

2. Тартиби гузарондани мониторинг ва баҳодиҳии сифати ёрии ҳуқуқии якумдараҷа ва дуюмдараҷа, ки ҳуқуқшиносони давлатӣ ва адвокатҳо мерасонанд, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ мегардад.

3. Мониторинг ва баҳодиҳии сифати ёрии ҳуқуқии якумдараҷа ва дуюмдараҷа бо мақсадҳои зерин амалӣ мегардад:

- таъмини сифати ёрии ҳуқуқии якумдараҷа, ки аз ҷониби ҳуқуқшиносони давлатӣ расонида шудааст;

- таъмини сифати кори адвокатҳо оид ба расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа дар ҳамаи марҳилаҳои мурофиаҳои ҷиноятӣ, ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ва гражданӣ пас аз анҷоми парвандаҳо дар суд;

- таъмини сифати ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа, ки аз ҷониби ҳуқуқшиносони давлатӣ дар пешбурди парвандаҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ва гражданӣ расонида шудааст.

БОБИ 6. МАБЛАҒГУЗОРИИ ЁРИИ ҲУҚУҚӢ

Моддаи 34. Маблағгузории ёрии ҳуқуқӣ

1. Расонидани ёрии ҳуқуқӣ аз буҷети давлатӣ ва сарчашмаҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, маблағгузорӣ карда мешавад.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ истифодаи мақсадноки маблағҳои ҷудошудаи буҷетиро таъмин менамояд.

БОБИ 7. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 35. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Моддаи 36. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

1. Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ, ба истиснои моддаҳои 22, 23,27 ва 28 мавриди амал қарор дода шавад.

2. Муқаррароти моддаҳои 22, 23, 27 ва 28 Қонуни мазкур аз 1 январи соли 2025 мавриди амал қарор дода шаванд.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе,

4 июли соли 2020 № 1694

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОЧИКИСТОН ДАР БОРАИ МУҚОВИМАТ БА КОРРУПСИЯ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1714

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

07.08.2020

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОЧИКИСТОН

ДАР БОРАИ МУҚОВИМАТ БА КОРРУПСИЯ

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқию ташкилии муқовимат ба коррупсияро муайян намуда, ба ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, манфиатҳои давлату ҷомеа, таъмини амнияти миллӣ, фаъолияти муътадили мақомоти давлатӣ ва беғаразӣ дар хизмати давлатӣ равона гардидааст.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- коррупсия - кирдоре (ҳаракат ё беҳаракатие), ки аз ҷониби шахси барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор ё шахсони ба он баробаркардашуда бо истифода аз мақоми хизматии худ ва имкониятҳои он барои ба манфиати худ ё шахси дигар ғайриқонунӣ ба даст овардани неъматҳои моддию ғайримоддӣ, бартарӣ ё имтиёзҳои дигар содир карда мешавад, инчунин ба ин шахс бевосита ё бавосита додани неъматҳои моддию ғайримоддӣ, бартарӣ ё имтиёзҳои дигар ба субъектҳои ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд бо мақсади моил кардан ё мукофотонидани онҳо барои содир намудани чунин ҳаракатҳо ба манфиати шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ;

- муқовимат ба коррупсия - фаъолияти субъектҳои муқовимат ба коррупсия дар самти пешгирӣ, ошкор кардан, кушодан, таҳқиқу тафтиши ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд ва ба ҷавобгарӣ кашидани субъектҳои ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд, бартараф намудани сабабу шароитҳои бавуҷудоварандаи коррупсия ва оқибатҳои ҳуқуқвайронкуниҳои коррупсионӣ; ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд ҳуқуқвайронкуниҳои бо Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ пешбинишудае, ки барои коррупсия шароит ба вуҷуд оварда, аз ҷониби субъектҳои ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд содир шуда, боиси ҷавобгарии бо қонунгузорӣ муқарраршудаи интизомӣ, маъмурӣ, гражданӣ ва ҷиноятӣ мегарданд;

- субъектҳои ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд - шахси барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор, яъне шахсе, ки ба таври доимӣ, муваққатӣ ё бо ваколати махсус мансабҳои давлатии ҳокимияти давлатӣ ё мансабҳои давлатии хизмати давлатиро мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ишғол менамояд, шахси мансабдори мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин шахсони ба он баробаркардашуда (шахсе, ки бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сифати номзад ба ишғоли мансабҳои давлатии интихобӣ ё узви мақомоти интихоботии давлатӣ ба қайд гирифта шудааст, шахсони мансабдори субъектҳои хоҷагидори давлатӣ, субъектҳои хоҷагидоре, ки дар онҳо ҳиссаи давлат на кам аз нисфро ташкил медиҳад, шахсони мансабдори ташкилотҳои ғайритиҷоратӣ, шахсони мансабдори давлатҳои хориҷӣ, созмонҳои байналмилалӣ ва намояндагиҳои онҳо, ки бо мақомоти давлатӣ, шахси мансабдор, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муносибат доранд), шахсе, ки хизматрасониҳои давлатиро амалӣ менамояд, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ;

- вазифаҳои давлатӣ - вазифаҳое, ки дар асоси Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар гардида, ба ваколатҳои давлат, мақомоти он ва шахсоне, ки мансабҳои давлатиро ишғол менамоянд, дохил мешаванд;

- истифода аз мақоми хизматӣ ё имкониятҳои он - истифодаи якдафъаина, такрорӣ ё мунтазам аз вазифаҳои давлатӣ ва имкониятҳои он, инчунин барқарор намудани алоқаҳои устувор бо як ё якчанд шахси барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор ё шахсони ба он баробаркардашуда, бо шахс ё гурўҳи алоҳида бо мақсадҳои дар сархати якуми ҳамин модда номбаршуда, ки ба манфиатҳои шахс, давлат ва ҷомеа таҳдид мекунад ё зарар мерасонад;

- хешовандон - зан, шавҳар, фарзанд, падару модар, бародар, хоҳар, инчунин падару модар, бародар, хоҳар ва фарзандони зан ё шавҳар, амак, тағо, хола, амма, қудо, келин, домод, бародарзода, хоҳарзода, фарзандхондагон, фарзандхондшудагон, инчунин шахси дигаре, ки бо шахси барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор ё шахсони ба он баробаркардашуда якҷоя зиндагӣ карда, хоҷагии умумӣ мебаранд;

- манфиати давлатӣ - ҳама гуна манфиате, ки бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар ва ҳифз карда мешавад;

- манфиати шахсӣ - ҳама гуна манфиате, ки ба қонеъ гардонидани эҳтиёҷоти моддию ғайримоддии шахс равона карда мешавад;

- бархўрди манфиатҳо - ҳолати манфиатдории шахсии субъектҳои ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд, ки ҳангоми иҷрои вазифа метавонад боиси ба амал омадани ҳуқуқвайронкуниҳои коррупсионӣ гардад ва ба манфиатҳои шахси воқеӣ, ҳуқуқӣ, ҷомеа ва давлат зарар расонад;

- пешгирии коррупсия - фаъолияти субъектҳои муқовимат ба коррупсия дар самти огоҳ, пешгирӣ, ошкор, бақайдгирӣ, кушодан, таҳқиқу тафтиши кирдорҳои коррупсионӣ ва бартараф намудани сабабу шароитҳое, ки ба содиршавии ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд мусоидат мекунанд;

- хавфҳои коррупсионӣ - эҳтимолияти ҷой доштан ва ба вуҷуд омадани сабаб ва шароитҳое, ки метавонанд ба ҳар шакл ба содиршавии ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд мусоидат намоянд.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи муқовимат ба коррупсия

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи муқовимат ба коррупсия ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Доираи амали Қонуни мазкур

Қонуни мазкур нисбат ба субъектҳои ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд паҳн мегардад, агар дар санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.

Моддаи 4. Принсипҳои асосии муқовимат ба коррупсия

Муқовимат ба коррупсия дар асоси принсипҳои зерин амалӣ мегардад:

1) қонуният;

2) адолат;

3) афзалияти ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд;

4) баробарии ҳама дар назди қонун;

5) шаффофият ва ошкорбаёнӣ;

6) ногузир будани ҷавобгарӣ барои содир намудани ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд;

7) пешгирӣ ва бартараф намудани оқибатҳои ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд;

8) таъмини амнияти шахсӣ ва кафолати ҳуқуқии шахсе, ки дар муқовимат ба коррупсия мусоидат менамояд;

9) ҳамкории мақомоти давлатӣ бо ниҳодҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ.

БОБИ 2. ВАКОЛАТҲОИ СУБЪЕКТҲОИ МУҚОВИМАТ БА КОРРУПСИЯ

Моддаи 5. Салоҳияти Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба коррупсия

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба коррупсия дорои салоҳияти зерин мебошад:

- самтҳои асосии сиёсати давлатиро оид ба муқовимат ба коррупсия муайян менамояд;

- стратегияи давлатии муқовимат ба коррупсияро тасдиқ менамояд;

- Шўрои миллии муқовимат ба коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистонро таъсис медиҳад, ҳайат ва низомномаи онро тасдиқ менамояд;

- ваколатҳои дигареро, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардаанд, амалӣ менамояд.

Моддаи 6. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба коррупсия

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба коррупсия дорои салоҳияти зерин мебошад:

- сиёсати давлатиро дар самти муқовимат ба коррупсия, таъминоти ташкилӣ, рушд ва таҳкими моддию техникии субъектҳои бевосита ба коррупсия муқовиматкунандаро татбиқ менамояд;

- ваколатҳои дигареро, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардаанд, амалӣ менамояд.

Моддаи 7. Субъектҳои муқовимат ба коррупсия

Субъектҳои муқовимат ба коррупсия аз субъектҳои бевосита ба коррупсия муқовиматкунанда ва субъектҳое, ки дар муқовимат ба коррупсия иштирок менамоянд, иборат мебошанд.

Моддаи 8. Субъектҳои бевосита ба коррупсия муқовиматкунанда

1. Субъектҳои бевосита ба коррупсия муқовиматкунанда инҳо мебошанд:

1) Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

2) Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

3) Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

4) Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

5) Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

6) Агентии назорати маводи нашъаовари назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

7) Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

8) Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

9) судҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Барои иҷрои вазифаҳои муқовимат ба коррупсия роҳбарони субъектҳои муқовимат ба коррупсия масъул мебошанд.

Моддаи 9. Ваколатҳои субъектҳои бевосита ба коррупсия муқовиматкунанда

1. Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба коррупсия дорои ваколатҳои зерин мебошад:

1) сиёсати давлатиро дар самти муқовимат ба коррупсия татбиқ менамояд;

2) муқовимат ба коррупсияро дар тамоми мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳои дигар, новобаста ба шакли ташкилию ҳуқуқиашон, амалӣ менамояд;

3) санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар самти муқовимат ба коррупсия таҳия ва мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд;

4) фаъолияти субъектҳои муқовимат ба коррупсияро дар самти муқовимат ба коррупсия ҳамоҳанг месозад;

5) корҳои таҳлилӣ ва мониторинги вазъи муқовимат ба коррупсияро анҷом медиҳад, натиҷаи онро барои баррасӣ ва андешидани чораҳо ба мақомоти дахлдори давлативу ҷамъиятӣ ирсол менамояд;

6) хавфҳои коррупсиониро дар тамоми мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳои дигар, новобаста ба шакли ташкилию ҳуқуқиашон, таҳлил менамояд ва чораҳои зарурӣ меандешад;

7) самаранокии чораҳои муқовимат ба коррупсияро таҳлил намуда, барои такмил додани онҳо таклифҳо пешниҳод менамояд;

8) ҷиноятҳои ба коррупсия алоқамандро ошкор ва тафтиш намуда, ҷиҳати огоҳ, пешгирӣ, ошкор ва бартараф намудани сабабу шароитҳои бавуҷудоварандаи коррупсия ва оқибатҳои ҳуқуқвайронкуниҳои коррупсионӣ чораҳои самаранок меандешад;

9) фаъолияти мақомоти давлатиро оид ба гузаронидани арзёбии зиддикоррупсионии санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ таҳлил ва ҳамоҳанг менамояд;

10) ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамояд.

2. Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба коррупсия дорои ваколатҳои зерин мебошад:

1) назорати риояи дақиқ ва иҷрои якхелаи қонунҳоро татбиқ менамояд ва дар мавриди ошкор намудани ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон чораҳо меандешад;

2) ҳамкории ҳуқуқии байналмилалиро барои расонидани ёрии ҳуқуқӣ, истирдоди шахсони ҷиноятҳои коррупсионӣ содирнамударо, ки дар ҳудуди давлати хориҷӣ қарор доранд, мутобиқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон амалӣ мегардонад;

3) фаъолияти мақомоти ҳифзи ҳуқуқро дар самти таҳқиқ ва тафтиши ҷиноятҳои ба коррупсия алоқаманд ҳамоҳанг месозад;

4) ҳангоми дар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ошкор намудани омилҳои бавуҷудоварандаи коррупсия ҷиҳати бартараф намудани онҳо ба субъектҳои ҳуқуқэҷодкунанда ё ба мақомоти назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия пешниҳод манзур менамояд;

5) таҳлил ва арзёбии маълумоти оморӣ оид ба вазъи муқовимат ба коррупсияро анҷом медиҳад;

6) ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамояд.

3. Ваколатҳои Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Агентии назорати маводи нашъаовари назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба коррупсия бо роҳи андешидани чораҳои пешгирӣ ва ошкор кардани ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд амалӣ карда мешаванд.

4. Ваколатҳои Вазорати мудофиа ва Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо роҳи гузаронидани чорабиниҳои зиддикоррупсионӣ дар соҳаи идоракунии ҳарбӣ ва Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд.

5. Ваколатҳои Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба коррупсия тавассути андешидани чорабиниҳои пешгирикунанда ва ошкорсозандаи ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд, ки ба амнияти миллӣ таҳдид менамоянд, амалӣ карда мешаванд.

6. Ваколатҳои Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба коррупсия тавассути андешидани чораҳои зарурӣ ҷиҳати пешгирӣ ва ошкор намудани ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд ҳангоми интиқоли молу маҳсулот аз сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд.

7. Ваколатҳои мақомоти судӣ дар самти муқовимат ба коррупсия бо тартиби пешбининамудаи Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи судҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон", Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд.

Моддаи 10. Субъектҳое, ки дар муқовимат ба коррупсия иштирок менамоянд

Субъектҳое, ки дар муқовимат ба коррупсия иштирок менамоянд, инҳо мебошанд:

1) Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

2) Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон;

3) Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

4) Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

5) Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

6) Палатаи ҳисоби Ҷумҳурии Тоҷикистон;

7) Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

8) Кумитаи давлатии идораи замин ва геодезии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

9) Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

10) Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон; 11) Агентии хариди давлатии мол, кор ва хизматрасонии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

12) Хадамоти алоқаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

13) Хадамоти иҷрои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

14) Агентии назорат дар соҳаи маориф ва илми назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

15) Бонки миллии Тоҷикистон;

16) мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлати;

17) мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот;

18) мақомоти дигари давлатӣ;

19) субъектҳои хоҷагидор;

20) ташкилотҳои ғайритиҷоратӣ;

21) намояндагиҳои созмонҳои байналмилалие, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият мекунанд;

22) шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ.

Моддаи 11. Ваколатҳои субъектҳое, ки дар муқовимат ба коррупсия иштирок менамоянд

Субъектҳое, ки дар муқовимат ба коррупсия иштирок менамоянд, дар доираи ваколати худ мунтазам тарғибу ташвиқи зиддикоррупсиониро мегузаронанд, иҷрои талаботи стратегия ва барномаҳои давлатии зиддикоррупсиониро таъмин менамоянд, бо мақсади ошкор ва бартараф намудани сабабу шароитҳо ва хавфҳои коррупсионӣ таҳлили фаъолиятро анҷом медиҳанд.

Моддаи 12. Шўрои миллии муқовимат ба коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон

Шўрои миллии муқовимат ба коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мақоми машваратӣ буда, бо мақсади ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти давлатӣ ва ҷомеаи шаҳрвандӣ ҷиҳати амалигардонии чораҳои муқовимат ба коррупсия аз тарафи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода мешавад ва ба ў ҳисоботдиҳанда мебошад.

Моддаи 13. Комиссияи ҷамъиятӣ оид ба пешгирии коррупсия

1. Ҷиҳати пешгирии коррупсия дар маҳалҳо дар назди мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ комиссияи ҷамъиятӣ оид ба пешгирии коррупсия таъсис дода мешавад.

2. Низомномаи намунавии комиссияи ҷамъиятӣ оид ба пешгирии коррупсия дар назди мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ аз тарафи Шўрои миллии муқовимат ба коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

БОБИ 3. ПЕШГИРИИ КОРРУПСИЯ

Моддаи 14. Пешгирии коррупсия ва роҳҳои амалигардонии он

Пешгирии коррупсия яке аз чораҳои муқовимат ба коррупсия буда, бо роҳҳои зерин амалӣ карда мешавад:

1) тарғибу ташвиқи зиддикоррупсионӣ;

2) таълиму тарбияи зиддикоррупсионӣ;

3) таҳлили хавфҳои коррупсионӣ;

4) мониторинги зиддикоррупсионӣ;

5) экспертизаи зиддикоррупсионии санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ;

6) чораҳои назорати давлатии молиявӣ;

7) талаботи махсус нисбати довталабони вазифаҳои давлатӣ ва шахсони барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор;

8) мамониат барои таъин ё интихоб шудан ба мансабҳои давлатӣ ва мансабҳои ба онҳо баробаркардашуда;

9) ҷорӣ намудани маҳдудиятҳо вобаста ба иҷрои вазифаҳои мансаби давлатӣ ва мансаби ба он баробаркардашуда.

Моддаи 15. Тарғибу ташвиқи зиддикоррупсионӣ

1. Тарғибу ташвиқи зиддикоррупсионӣ чораҳои мақсадноки фаҳмондадиҳии муқовимат ба коррупсия буда, тавассути воситаҳои ахбори омма, шабакаи интернет, суҳбату вохўриҳо бо аҳолӣ ва роҳҳои дигари дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинигардида амалӣ карда мешаванд.

2. Тарғибу ташвиқи зиддикоррупсионӣ аз тарафи субъектҳои муқовимат ба коррупсия мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд.

Моддаи 16. Таълиму тарбияи зиддикоррупсионӣ

1. Таълиму тарбияи зиддикоррупсионӣ бо роҳи ҷорӣ намудани барномаи таълимӣ бо мақсади аз худ кардани дониш, маҳорат ва масъулият оид ба огоҳ, пешгирӣ ва ошкор намудани ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд, дар ҷомеа ба вуҷуд овардани муносибати оштинопазир бо ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд, баланд бардоштани савияи дониш ва фарҳанги ҳуқуқӣ амалӣ карда мешаванд.

2. Таълиму тарбияи зиддикоррупсионӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд.

Моддаи 17. Таҳлили хавфҳои коррупсионӣ

1. Таҳлили хавфҳои коррупсионӣ бо мақсади ошкор намудани сабабу шароитҳое, ки ба коррупсия мусоидат менамоянд ё метавонанд ба он замина гузоранд, ҳамчунин таҳияи тавсияҳо ҷиҳати аз байн бурдани таъсири онҳо гузаронида мешавад.

2. Тартиби гузаронидани таҳлили хавфҳои коррупсионӣ аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Моддаи 18. Мониторинги зиддикоррупсионӣ

1. Мониторинги зиддикоррупсионӣ бо роҳи мушоҳида, санҷиш, таҳқиқ, омўзиш, таҳлил, арзёбӣ ва пешбинии ҳуқуқвайронкуниҳои коррупсионӣ, омилҳои бавуҷудоварандаи коррупсия, инчунин татбиқи стратегия, барнома ва нақшаҳои муқовимат ба коррупсия, тадқиқоти сотсиологӣ, маълумот оид ба огоҳонидан, пешгирӣ, ошкор, бақайдгирӣ, бартараф, санҷишу тафтиш намудан ва натиҷаи баррасии ҳуқуқвайронкуниҳои коррупсионӣ дар суд ва мақомоти дигари ваколатдори давлатӣ гузаронида мешавад.

2. Натиҷаи мониторинги зиддикоррупсионӣ барои баррасӣ ва андешидани чораҳо ба мақомоти дахлдори давлатӣ ва ҷамъиятӣ фиристода мешавад.

Моддаи 19. Экспертизаи зиддикоррупсионии санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ

Экспертизаи зиддикоррупсионии санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар асоси муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи экспертизаи зиддикоррупсионии санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ" гузаронида мешавад.

Моддаи 20. Чораҳои назорати давлатии молиявӣ

1. Бо мақсади пешгирӣ ва ошкор намудани кирдорҳои коррупсионӣ дар вазорату идораҳо ва ташкилотҳои дигар, ки дар онҳо маблағҳои буҷетӣ ва ғайрибуҷетӣ истифода карда мешаванд, бо роҳи гузаронидани санҷишҳои молиявӣ чораҳои назорати давлатии молиявӣ амалӣ карда мешаванд.

2. Тартиби амалӣ намудани назорати давлатии молиявиро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

Моддаи 21. Талабот нисбати довталабони мансабҳои давлатӣ ва шахсони барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор

1. Бо мақсади роҳ надодан ба суиистифода аз мақоми хизматии худ ва имкониятҳои он ба манфиатҳои шахсӣ, гурўҳӣ ва шахсони дигар дар Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбати довталабони мансабҳои давлатӣ, шахсони барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор, инчунин шахсони ба онҳо баробаркардашуда маҳдудият ва уҳдадориҳои махсус муқаррар карда мешаванд.

2. Таъин (интихоб) шудан ба мансаби давлати ба сифати шахсе, ки барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор шудааст ва шахси ба он баробаркардашуда маънои ихтиёран ба зимма гирифтани ин уҳдадорӣ ва маҳдудиятҳоро дорад.

3. Маҳдудият ва уҳдадориҳо нисбати шаҳрвандоне, ки ба сифати номзад ба мансабҳои давлатии интихобӣ ба қайд гирифта шудаанд, бо қонунгузорӣ дар бораи интихобот муқаррар карда мешаванд.

4. Довталабони мансабҳои давлатӣ ва мансабҳои ба онҳо баробаркардашуда ҳангоми таъин (интихоб) шудан, шахсони барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор ва шахсони мансабдори давлатии ба онҳо баробаркардашуда, ҳангоми дар мансаб будан уҳдадоранд ҳар сол ба ҷойи кор ва мақомоти андози ҷои зист эъломия дар бораи даромадҳо ва вазъи молумулкии худ пешниҳод намоянд.

5. Роҳбарони мақомоти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ҳангоми таъин (интихоб) ба мансаб ва ҳангоми дар мансаб будан уҳдадоранд ҳар сол оид ба вазъи молумулкии худ ба мақомоти болоии худ ва оид ба даромад ба мақомоти андози ҷои зист маълумот пешниҳод намоянд.

Моддаи 22. Мамониат барои таъин ё интихоб шудан ба мансабҳои давлатӣ ва мансабҳои ба онҳо баробаркардашуда

1. Шахс дар чунин мавридҳо наметавонад ба мансабҳои давлатӣ ё мансабҳои ба онҳо баробаркардашуда таъин ё интихоб шавад:

1) доштани доғи судӣ барои ҷиноятҳои аз беэҳтиётӣ содиркарда;

2) агар барои содир кардани ҷиноятҳои қасдона маҳкум шуда бошад ё дар асоси моддаи 32 Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои содир намудани ҷинояти вазнин ва махсусан вазнин аз ҷавобгарии ҷиноятӣ озод шуда бошад;

3) эътибори қонунӣ пайдо кардани ҳалномаи суд дар бораи маҳдуд намудани қобилияти амал ё ғайри қобили амал эътироф намудани шахс;

4) надоштани таҳсилот, ихтисос ё собиқаи кории дахлдоре, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои таъин ё интихоб шудан ба мансабҳои давлатӣ ва мансабҳои ба онҳо баробаркардашуда ҳатмӣ мебошад;

5) бевосита дар итоат, таҳти назорат ё ҳисоботдиҳанда будани мансаби ишғолшаванда ё ишғолнамудаи ў ба мансабҳое, ки онро хешовандони ў ишғол кардаанд;

6) дар сурати соҳиб шудан ба шаҳрвандии давлати хориҷӣ ё аз даст додани шаҳрвандии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин шахси бешаҳрванд будан, ба истиснои ҳолатҳое, ки таъин ё интихоби чунин шахсон ба хизмати давлатӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон пешбинӣ гардида бошанд;

7) мавридҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

2. Мамониатҳое, ки дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинӣ шудаанд, ба мансабҳои ташкилоти давлатӣ ва субъектҳои хоҷагидоре, ки дар онҳо ҳиссаи давлат на кам аз нисфро ташкил медиҳад, татбиқ карда мешавад.

3. Дар сурати риоя накардани мамониати дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинишуда, қарори ба мансаб таъин ё интихоб шудани шахс бо эътироз ё пешниҳоди прокурор, дастури хаттӣ ё пешниҳоди мақомоти назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти ваколатдори соҳаи хизмати давлатӣ ё бо ташаббуси худи мақомоти қарорро қабулкарда ё мақомоти болоӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бекор карда мешавад.

Моддаи 23. Маҳдудият вобаста ба иҷрои вазифаҳои мансаби давлатӣ ва мансаби ба он баробаркардашуда

1. Ба шахси барои иҷрои вазифаҳои мансаби давлатӣ ваколатдор ва мансаби ба он баробаркардашуда иҷрои корҳои зерин манъ аст:

1) ба фаъолияти мақомоти дигари давлатӣ, ки ба доираи ваколатҳои мансабиаш дохил нест, дахолат намояд;

2) ба кори дигари музднок машғул шавад, ба истиснои фаъолияти илмиву эҷодӣ ва омўзгорӣ;

3) аз рўи масъалаҳои вобаста ба фаъолияти мақомоти давлатие, ки дар он хизмат мекунад, бевосита тобеъ ё таҳти назорати он мақомот қарор дорад, ҳамчун вакили шахси сеюм иштирок намояд;

4) шахсан ё ба воситаи шахсони боваринок ба фаъолияти соҳибкорӣ машғул шавад;

5) дар бонкҳои хориҷие, ки берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият доранд, суратҳисобҳо кушояд ва пасандозҳо дошта бошад;

6) захираҳои молиявӣ, моддию техникӣ, нақлиётӣ, захираҳои дигари давлатӣ ё ҷамъиятӣ ва иттилооти хизматиро ба мақсадҳои ғайрихизматӣ истифода намояд;

7) аз шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои хизмате, ки ҳангоми амалигардонии ваколаташ анҷом додааст ё ба манфиати шахси дигар анҷом надодааст, подош (дар намуди пул, мол, хизматрасонӣ, истироҳат, хароҷоти нақлиёт ва ғайра) гирад, ба шахсони мансабдори болоӣ туҳфа диҳад ё хизмат расонад;

8) аз ҳисоби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии хориҷӣ ба саёҳат ва сафарҳои дохилӣ ва хориҷӣ равад, табобат ва истироҳат намояд, ба истиснои сафарҳо бо даъвати хешовандон ва мутобиқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон ё бо мувофиқаи байни мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақомоти давлатии кишварҳои хориҷӣ ва созмонҳои байналмилалӣ, ки аз ҳисоби онҳо сурат мегиранд;

9) супоришу дастурҳои ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, ташкилотҳои динӣ ва субъектҳои хоҷагидорро, ки ба фаъолияти мақомоти давлатӣ дахл доранд, иҷро намояд ё мақоми хизматии худро ба манфиати онҳо истифода барад;

10) барои дар матбуот, радио ва телевизион интишор ва пахш гардидани мақолаю баромадҳои дар чорабиниҳои расмӣ ба сифати хизматчии давлатӣ баёнкарда, ки таҳияи онҳо ба уҳдадории хизматиаш дохил мешавад, музд гирад.

2. Шахсони барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда уҳдадоранд дар муҳлати на дертар аз понздаҳ рўзи кории пас аз ба хизмати давлатӣ дохил шудан ҳиссаи дар сармояи оинномавии (шариконаи) ташкилоти тиҷоратӣ доштаашонро ба шахси дигар бо ҳуқуқи идораи ба боварӣ асосёфта диҳанд.

3. Шахси барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор ва шахсони ба он баробаркардашуда туҳфаҳои ҳангоми баргузории чорабиниҳои протоколӣ, сафарҳои хизматӣ ва чорабиниҳои дигари расмӣ гирифтаашро ҳамчун молу мулки давлатӣ бояд бо санади дахлдор ба мақомоте, ки дар он фаъолият менамояд, супорад, ба истиснои армуғон ва туҳфаҳои дигари рамзӣ, ки арзиши умумии онҳо дар давоми сол аз сад нишондиҳанда барои ҳисобҳо зиёд набошад.

4. Риоя накардани маҳдудиятҳои номбурда бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ба ҷавобгарӣ кашидан асос мегардад.

БОБИ 4. ҲУҚУҚВАЙРОНКУНИҲОИ БА КОРРУНСИЯ АЛОҚАМАНД ВА ҶАВОБГАРӢ БАРОИ ОНҲО

Моддаи 24. Ҳуқуқвайронкуниҳое, ки барои коррупсия шароит ба вуҷуд меоваранд ва ҷавобгарӣ барои онҳо

1. Ба ҳуқуқвайронкунии барои коррупсия шароит бавуҷудоваранда кирдорҳои зерини шахси барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор ва шахсони ба он баробаркардашуда дохил мешаванд:

1) истифода аз мақоми хизматии худ дар ҳалли масъалаҳое, ки ба манфиатҳои шахсӣ, хешовандон ё шахсони сеюм алоқаманданд;

2) монеъ шудан ё дахолати ғайриқонунӣ ба иҷрои фаъолияти мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва назоратӣ дар ҳудуди муайян ё нисбати объектҳо ва ё шахсони мушаххас;

3) иштирок ба сифати намояндаи манфиатдори шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ аз рўи корҳои мақомоте, ки ин шахс дар он ҷо кор мекунад ё дар тобеияти вай қарор дорад, ё ин ки фаъолияти онҳоро назорат мекунад, аз ҷумла иштирок ба сифати ҳимоятгари ҷамъиятӣ ё намоянда (ба истиснои ҳолатҳои намояндагии қонунӣ) аз рўи парвандаҳои гражданӣ, иқтисодӣ, ҷиноятӣ ва ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ;

4) иштирок дар қиморбозиҳои пулӣ ё қиморбозиҳои дигари дорои хусусияти молумулкӣ бо шахсони мансабдори болои ё тобеъ ва ё аз ягон ҷиҳат тобеияти хизматидошта;

5) машғул шудан ба фаъолияти соҳибкорӣ, иштирок дар идоракунии фаъолияти ҷамъияти хоҷагидор ё ташкилоти дигари тиҷоратӣ, аз ҷумла дар ҳайати мақомоти идоракунии ташкилоти тиҷорати, ки узвият дар онҳо бе нишон додани манфиати махсуси шахсӣ ғайриимкон аст, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

6) узвият дар мақомоти идоракунӣ, шўроҳои нозирон ё парасторон, мақомоти дигари ташкилотҳои ғайритиҷоратии хориҷӣ ва воҳидҳои сохтории дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияткунандаи онҳо, агар дар қонунгузорӣ ё шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад;

7) пешбарӣ ё таъин шудан ба мансаб ба сифати шахси барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор ё шахсони ба он баробаркардашуда, дар сурати мавҷуд будани мамониатҳо барои ишғол намудани чунин мансаб, ки дар моддаи 22 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд ва ё дидаву дониста риоя накардани маҳдудияти пешбининамудаи ҳамин Қонун доир ба хизмати якҷояи хешовандон, дидаву дониста, ғайриқонунӣ аз мансаб озод намудан ё ба мансаби дигар гузаронидани кормандон;

8) пешниҳоди бартариҳои бо Қонун пешбининагардида зимни таъин ё пешбарӣ ба хизмати давлатӣ, таҳсил, фаъолияти илмӣ ва фаъолияти дигари ба онҳо монанд;

9) риоя накардани тартиби бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраршудаи баррасии муроҷиатҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ба эътибор нагирифтани бартарӣ, имтиёзҳо ва навбати бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраршуда ҳангоми ҳалли онҳо;

10) ҳангоми амалӣ намудани фаъолият ва ҳуқуқу уҳдадориҳои мансабӣ аз рўи ғараз ва манфиати шахсӣ қабул кардани қарорҳо ва санадҳои дигари ғайриқонунӣ, содир намудани амалҳои ғайриқонунӣ, аз ҷумла ҷиҳати ба кор қабул намудан, аз кор озод намудани шахс ва амалҳои дигаре, ки ҳуқуқу манфиатҳои шахсони дигари воқеӣ ва ҳуқуқиро халалдор месозанд ва ба онҳо зарар мерасонанд.

2. Содир намудани ҳуқуқвайронкуниҳои дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинишуда аз ҷониби шахсони барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор ё шахсони ба онҳо баробаркардашуда, агар дар кирдори онҳо таркиби ҷиноят ё ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ мавҷуд набошад, боиси ҷазои интизомӣ мегардад.

Моддаи 25. Ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд ва ҷавобгарӣ барои онҳо

1. Кирдорҳои зерини шахси барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор ва шахсони ба он баробаркардашуда ҳуқуқвайронкунии ба коррупсия алоқаманд ҳисобида мешаванд:

1) аз шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ғайриқонунӣ талаб намудани иҷрои шартҳои иловагӣ, пешниҳоди ҳуҷҷатҳо ва талаботи дигари бо санадҳои ҳуқуқӣ пешбининагардида, ба вуҷуд овардани монеаҳои дигари сунъӣ ва ғайриқонунӣ зимни таъин (интихоб) ва (ё) пешбари шудан ба мансабҳои давлатии хизмати давлатӣ, ҷобаҷогузорӣ, ҷойивазкунӣ, таҳсил, фаъолияти илмӣ ва ҳангоми амалӣ намудани ҳуқуқу уҳдадориҳо ва вазифаҳои дигари давлатӣ;

2) додани ваколатҳо оид ба танзими давлатии фаъолияти соҳибкори ва назорати фаъолияти соҳибкорӣ ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки ба чунин фаъолият машғуланд;

3) қабули подош дар шакли пул, хизматрасонӣ ва шаклҳои дигари барои фаъолияти худ аз мақомоти давлатӣ, ташкилотҳое, ки шахси мазкур дар онҳо вазифаҳои дахлдорро иҷро намекунад, инчунин аз ташкилотҳои ғайритиҷоратӣ ва шахсони воқеӣ, агар бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад;

4) қабул кардани туҳфа ва хизматрасониҳои дигари вобаста ба иҷрои вазифаҳои давлатӣ ё вазифаҳои ба онҳо баробаркардашуда аз шахсони аз рўи вазифа тобеъ, ба истиснои армуғон ва туҳфаҳои дигари рамзӣ ҳангоми баргузории чорабиниҳои протоколӣ ва расмии дигар, ки арзиши умумиашон дар як сол аз сад нишондиҳанда барои ҳисобҳо зиёд нест, инчунин додани чунин туҳфаву хизматрасониҳо ба шахси мансабдори болоӣ;

5) истифодаи бартариҳои бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбининагардида дар гирифтану баргардонидани кредит ва қарзҳо, харидани қоғазҳои қиматнок, молу мулк, пардохти андозҳои давлатӣ ва иҷрои уҳдадориҳои дигар;

6) додани бартарӣ ё имтиёзҳои ғайриқонунӣ ё беасос ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳангоми таҳия ва қабули қарорҳо, ҷойгиркунии фармоишоти давлатӣ ва фармоишҳои дигаре, ки аз буҷети давлатӣ маблағгузорӣ мешаванд ва ё аз ҳисоби ташкилотҳои дигар, новобаста ба шакли моликияташон, тақсимоти воситаҳои пулӣ ва молӣ, захираҳои энергетикӣ ва табиӣ, пардохти андозҳо, баргардонидани қарзҳо ва иҷрои ухдадориҳои дигари пулӣ ва молӣ;

7) бе қарори мақомоти ваколатдори давлатӣ ба ҳуқуқи моликият ё ба истифодаи ташкилотҳои давлативу ғайридавлатӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ё шахсони воқеӣ ройгон додани захираҳои пулӣ ва молии давлатӣ;

8) бо мақсадҳои шахсӣ, гурўҳӣ ва мақсадҳои дигари ғайрихизматӣ истифода намудани бино, воситаи нақлиёт ва алоқа, воситаҳои электронии алоқа ва захираҳои пулӣ ва молии давлатӣ;

9) ба фондҳои интихоботии номзадҳо ба вакилӣ ва ҳизбҳои сиёсӣ гузаронидани захираҳои пулӣ ва молии давлатӣ;

10) беасос иҷро накардани дархост, пешниҳод, амр, дастур, қарор ва санадҳои дигари дар доираи ваколаташон қабулнамудаи мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, мақомоти назоратӣ ва суд;

11) ба манфиати шахсӣ ё гурўҳӣ истифода намудани маълумоте, ки ҳангоми иҷрои вазифаҳои давлатӣ ба даст омадааст ва паҳнкунии чунин маълумот манъ аст;

12) дахолати ғайриқонунӣ ба фаъолияти субъектҳои хоҷагидор, халалдор кардани мустақилият ва вайронкунии ҳуқуқу манфиатҳои онҳо, ғайриқонунӣ барҳамдиҳӣ ё азнавташкилдиҳии онҳо, дахолат ба таъин ё интихоб намудан ба мансаб ва ё аз мансаб озод намудани роҳбарон ва кормандони субъектҳои хоҷагидор, маҳдуд намудани рақобат дар бозори мол, иҷрои кор ва хизматрасонӣ;

13) ғайриқонунӣ аз ҳисоб баровардан, риоя накардани тартиби баҳодиҳӣ, ба фурўш баровардани молу мулк, баргузор намудани музояда ва тендерҳо оид ба хусусигардонии молу мулки давлатӣ ва хариди давлатии мол, иҷрои кор ва хизматрасонӣ, ки ба манфиати давлат, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ зарар расонидааст, инчунин аз тарафи роҳбарони ташкилотҳои давлатӣ худсарона ба иҷора додан ё фурўхтани молу мулки давлатӣ, беасос вайрон намудани молу мулки ғайриманқули давлатӣ;

14) ғайриқонунӣ ё бо шартҳои ошкоро номувофиқ ба манфиатҳои давлат ва ташкилотҳо барои истифода ё иҷора додани воситаҳои асосӣ, замин ва ё сарватҳои дигари моддию табиӣ ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ғайриқонунӣ рад намудан ҳангоми додан ё кашида гирифтани онҳо;

15) пинҳон намудан аз баҳисобгирӣ, ба расмият надаровардани ҳуқуқвайронкуниҳои маъмурии ошкоршуда, ғайриқонунӣ озод намудан аз ҷавобгарии маъмурӣ ё доир ба ин ҳуқуқвайронкуниҳо қабул намудани қарорҳои ошкоро ба кирдори содиршуда номувофиқ, инчунин чораҷўй накардан вобаста ба ҷуброни зарари расонидашуда;

16) тартиб додан, ба расмият даровардан, тасдиқ намудан ё ба қайд гирифтани санад, аҳд, шартнома, эъломия ва ҳуҷҷатҳои аввалияи муҳосибавӣ ҷиҳати хариду фурўш, туҳфа кардан, иваз намудан, гарав, иҷора, хусусигардонӣ, аз ҳисоб баровардан ва аҳдҳои дигар оид ба ихтиёрдорӣ, истифода ва интиқоли молу мулк, иҷрои кор ва хизматрасонӣ, ки дар онҳо нарх, миқдор, ҳаҷм, соли истеҳсол ва нишондиҳандаҳои дигари молу мулк, иҷрои кор ва хизматрасонӣ таҳриф карда шуда, ба ин восита ба манфиатҳои давлат, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ зарар расонида шудааст;

17) ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар татбиқи ҳуқуқу манфиатҳо ва уҳдадориҳои қонуниашон ба вуҷуд овардани монеаҳои сунъӣ, аз онҳо талаб кардани ҳуҷҷат ва маълумоте, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ пешниҳоди онро аз ҷониби ин шахсон пешбинӣ намекунад ё рад намудани ба онҳо додани чунин санаду маълумот, ки бо санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ пешбинӣ гардидааст, ба таъхир андохтани пешниҳоди маълумот, додани маълумоти нопурра ё нодуруст, ғайриқонунӣ ба гарав гирифтани ҳуҷҷатҳои ба онҳо мансуббуда;

18) ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ пешниҳод накардани хабару маълумоти мавҷуда оид ба ҳуқуқвайронкуниҳои маъмурии ба коррупсия алоқаманд ё ҷиноятҳои хусусияти коррупсионидошта, ба истиснои ҳолатҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст;

19) ба мақомоти барои баррасӣ ва қабули қарор ваколатдор пешниҳод накардан ё сари вақт пешниҳод накардани санад ва маводи тафтишу санҷиш, ки дар онҳо оид ба ҳуқуқвайронкуниҳо маълумот мавҷуд аст, сарфи назар аз натиҷаи онҳо;

20) иҷро накардани чорабиниҳои барномаҳои давлатии зиддикоррупсионӣ ва нақшаи татбиқи онҳо;

21) ҳуқуқвайронкуниҳои дигаре, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд эътироф карда шудаанд.

2. Ҷавобгарӣ барои содир кардани ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд аз рўи хусусият ва дараҷаи ба ҷомеа хавфнокиашон бо қонунгузории меҳнат, гражданӣ, маъмурӣ ва ҷиноятӣ муайян карда мешавад.

Моддаи 26. Ҷавобгарӣ барои ҳуқуқвайронкуниҳои алоҳидаи ба коррупсия алоқаманд

1. Барои ба шахсони мансабдори давлатии барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда пешниҳод намудани неъматҳои моддиву ғайримоддӣ, хизматрасонӣ ва фоида гирифтан ҷиҳати моил кардани онҳо ба кирдори (ҳаракат ё беҳаракатии) муайян ба манфиати пешниҳодкунандаи ин неъмату хизматрасониҳо ё шахсони дигар мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгарӣ муайян карда мешавад.

2. Агар нисбати шахсоне, ки неъматҳои моддиву ғайримоддӣ, хизматрасонӣ ва фоидаро ба шахсони мансабдори давлатии барои иҷрои вазифаҳои давлатӣ ваколатдор ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда мутобиқи қисми 1 моддаи мазкур додаанд, тамаъҷўӣ ҷой дошта бошад ва дар ин бора ихтиёран ба субъектҳои бевосита ба коррупсия муқовиматкунанда хабар дода бошанд, онҳо аз ҷавобгарӣ озод карда мешаванд.

3. Барои саркашии бадқасдонаи шахси барои пешбурди баҳисобгирии муҳосибавӣ ваколатдор ё роҳбари ташкилот аз амалиёти молиявию хоҷагидорӣ, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардаанд, ба расмият даровардан ё ба ҳуҷҷатҳои ҳисоботи молиявӣ, муҳосиботӣ ва оморӣ даровардани маълумоти таҳрифшуда оид ба фаъолият ё амалиёти молиявию хоҷагидорӣ, инчунин нобуд кардани ҳуҷҷатҳои молиявӣ ва ҳуҷҷатҳои дигари баҳисобгирӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгарӣ муайян карда мешавад.

Моддаи 27. Кафолати дахлнопазирии шахсе, ки дар муқовимат ба коррупсия мусоидат менамояд

1. Шахсе, ки дар бораи ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд ба мақомоти ваколатдори давлатӣ хабар додааст ё бо тарзи дигар дар муқовимат ба коррупсия мусоидат намудааст, таҳти ҳимояи давлат қарор дорад.

2. Иттилоот дар бораи шахсе, ки дар муқовимат ба коррупсия мусоидат намудааст, сирри давлатӣ буда, дар ҳолати зарурӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешавад. Ошкор намудани ин сир боиси ҷавобгарии бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинишуда мегардад.

3. Ҳимояи давлатии шахсе, ки дар бораи ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд ба мақомоти ваколатдори давлатӣ хабар додааст ё бо тарзи дигар дар муқовимат ба коррупсия мусоидат намудааст, мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҳимояи давлатии иштирокчиёни мурофиаи судии ҷиноятӣ" таъмин карда мешавад.

Моддаи 28. Ошкор ва бартараф намудани сабаб ва шароитҳои барои содир кардани ҳуқуқвайронкуниҳои коррупсионӣ мусоидаткунанда

Субъектҳои бевосита ба коррупсия муқовиматкунанда мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон уҳдадоранд ҳангоми баррасии парвандаҳо оид ба ҳуқуқвайронкуниҳои коррупсионӣ сабаб ва шароитҳои барои содир кардани ҳуқуқвайронкуниҳои коррупсионӣ мусоидаткунандаро ошкор карда, ҷиҳати бартараф намудани онҳо чораҳои дахлдор андешанд.

Моддаи 29. Қабули қарори дастаҷамъонаи хусусияти коррупсионидошта ва ҷавобгарӣ барои он

Барои қабули қарори хусусияти коррупсионидошта, ки дастаҷамъона қабул карда шудааст, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгарӣ муайян карда мешавад.

Моддаи 30. Тартиби баҳисобгирии ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд

Ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб гирифта мешаванд.

БОБИ 5. БАРТАРАФ НАМУДАНИ ОҚИБАТҲОИ ҲУҚУҚВАЙРОНКУНИҲОИ БА КОРРУПСИЯ АЛОҚАМАНД

Моддаи 31. Ситонидани молу мулки ғайриқонунӣ гирифташуда ё арзиши хизматрасонии ғайриқонунӣ

Молу мулк ва арзиши хизматрасониҳои дар натиҷаи ҳуқуқвайронкунии ба коррупсия алоқаманд бадастовардашуда мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мусодира карда мешаванд ва ё ба фоидаи давлат ё шахсе, ки аз ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд зарар дидааст, ситонида мешаванд.

Моддаи 32. Беэътибор донистани санадҳои ба коррупсия алоқаманд

Санадҳои дар натиҷаи ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд қабулгардида мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ташаббуси худи мақомот ё бо ҳуҷҷатҳои мавриди эътиноии прокурорӣ, мақомоти назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия, мақомоти дигари ваколатдори давлатӣ аз ҷониби мақомоти барои қабули он ваколатдор ё мақомоти болоӣ ва ё аз тарафи суд беэътибор дониста мешаванд.

БОБИ 6. ҲАМКОРИИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР САМТИ МУҚОВИМАТ БА КОРРУПСИЯ

Моддаи 33. Ҳамкории байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба коррупсия

Ҳамкории байналмилалӣ дар самти муқовимат ба коррупсия дар асоси принсипҳои ҳамкорӣ мутобиқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон бо мақсадҳои зерин амалӣ карда мешавад:

- муайян кардани шахсоне, ки дар содир намудани ҷиноятҳои коррупсионӣ гумонбар (айбдоршаванда) дониста шудаанд, ҷойи будубоши онҳо, ҳамчунин ҷойи будубоши шахсони дигаре, ки бо чунин ҷиноятҳо алоқаманданд;

- пешниҳод намудани ашё ё намунаи онҳо барои гузаронидани тадқиқот ё экспертизаи судӣ дар ҳолатҳои зарурӣ;

- мубодилаи маълумот доир ба масъалаҳои муқовимат ба коррупсия;

- муайян намудани молу мулки дар натиҷаи ҷиноятҳои коррупсионӣ бадастовардашуда ва баргардонидани онҳо;

- ҳамоҳангсозии фаъолият оид ба муқовимат ба коррупсия ва бартараф намудани оқибатҳои ҳуқуқвайронкуниҳои ба коррупсия алоқаманд.

БОБИ 7. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 34. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 35. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи мубориза бар зидди коррупсия"

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи мубориза бар зидди коррупсия" аз 25 июли соли 2005 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2005, №7, мод. 402; с. 2007, №7, мод. 660; с. 2008, №10, мод. 800; с. 2011, №12, мод. 837; с. 2014, №3, мод. 148; с. 2017, №1-2, мод. 8, мод. 9, №5, қ. 1, мод. 297; с. 2019, №1, мод. 11, №4-5, мод. 216) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 36. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе,

7 августи соли 2020

№ 1714

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОЧИКИСТОН ДАР БОРАИ САЙЁҲӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1717

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

07.08.2020

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОЧИКИСТОН

ДАР БОРАИ САЙЁҲӢ

Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятиро дар соҳаи сайёҳӣ танзим намуда, асосҳои ташкилӣ, ҳуқуқӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ, фарҳангии рушд ва ташаккули соҳаи мазкурро муайян менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

-сайёҳӣ - саёҳати гуногунҷанбаи шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, инчунин шуғле, ки бо мақсади солимгардонӣ, шиносоӣ, зиёрат, тиҷорат, варзиш, касбию хизматӣ ва мақсадҳои дигар (ба истиснои ба кори музднок ҷалб шудан) ва будубоши муваққатии берун аз ҳудуди ҷойи истиқомати доимӣ анҷом дода мешавад;

- сайёҳ - шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, ки аз ҷойи истиқомати доимӣ ба макони дигари будубоши муваққатӣ бо мақсади солимгардонӣ, шиносоӣ, зиёрат, тиҷорат, варзиш ва мақсадҳои дигари вобаста ба саёҳат сафар мекунанд;

-саёҳат - рафтуомади одамон дар байни маконҳои ҷуғрофӣ;

- сайёҳии байналмилалӣ - яке аз шаклҳои сайёҳие, ки дар раванди он шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд бо мақсади саёҳат ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ба хориҷи мамлакат сафар мекунанд;

-сайёҳии дохилӣ - яке аз шаклҳои сайёҳие, ки шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳудуди мамлакат анҷом медиҳанд ва дар раванди он хизматрасонии муносиб ташкил карда мешавад;

- хизматрасонии сайёҳӣ - фаъолияти мақсадноке, ки дар шакли хизматрасонӣ, иҷрои кор ва пешниҳоди маҳсулоти сайёҳӣ тавассути субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ барои қонеъгардонии дархост, талабот ва манфиатҳои маънавӣ, зеҳнӣ ва ҷисмонии сайёҳон ва ё шаҳрвандони майли сайру саёҳатдошта дар дохили мамлакат амалӣ гардонда мешавад;

- субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ - шахсони воқеию ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродие, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар дохили мамлакат ба хизматрасонии сайёҳӣ машғул мебошанд;

- маҳсулоти сайёҳӣ - маҷмӯи мол, кор ва хизматрасоние, ки барои қонеъгардонии дархост, талабот ва манфиатҳои сайёҳон омода ва бо арзиши муайян амалӣ гардонда мешаванд;

- роҳбаладӣ - намуди хизматрасоние, ки аз ҷониби шахси дорои малакаи касбӣ ва ё тахассуси дахлдор дар шакли роҳнамоӣ, иттилоотонӣ ва фаҳмондадиҳии сайёҳон нисбат ба объекти муайян ба амал бароварда мешавад;

- захираҳои сайёҳӣ - маҷмӯи захираҳо ва падидаҳои табиии иқлимӣ, истироҳатӣ, маърифатӣ, маишӣ, техногенӣ, объектҳои табиию солимгардонӣ, мероси фарҳангию таърихӣ ва зиёратӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки таваҷҷуҳи сайёҳонро ҷалб менамоянд;

- сайёҳии варзишию кӯҳгардӣ - намуди сайёҳие, ки ба ташкили хатсайрҳои пиёдагардӣ дар шароити кӯҳсор алоқаманд аст;

- шикор ва моҳигирӣ - намуди сайёҳие, ки бо ҷалби (иштироки) шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд аз ҷониби субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил карда мешавад;

- сайёҳии транзитӣ - намуди сайёҳие, ки саёҳат тавассути ҳудуди кишвари мобайнӣ барои расидан ба кишвари (маҳалли) таъингардида ё баргаштан ба ҷойи истиқомати доимӣ амалӣ мегардад;

-сайёҳии экологӣ - намуди сайёҳие, ки дар муҳити табиат сурат гирифта, мақсади он тамошои манзараҳои табиӣ, дастгирии ҳифзи муҳити зист ва халалдор насохтани ягонагии системаҳои экологӣ мебошад;

- сайёҳии кӯҳнавардӣ - намуди саёҳати саргузаштдор, ки бо баромадан ба қуллаҳои баланди кӯҳӣ ва фатҳи он алоқаманд аст;

- сайёҳии тиҷоратӣ - намуди саёҳате, ки бо мақсади ба даст овардани манфиатҳои соҳибкорӣ ва тиҷоратӣ амалӣ мегардад;

-сайёҳии таълимию омӯзишӣ - намуди сайёҳии муташаккил, ки бо мақсади шиносоӣ бо таърих, фарҳанг, тамаддун, урфу одат ва арзишҳои дигари миллӣ, ҳамчунин омӯхтани забонҳои хориҷӣ, касбу ҳунар, такмили ихтисос ва таҷрибаомӯзӣ ба роҳ монда мешавад;

- сайёҳии фароғатию табобатӣ - намуди саёҳие, ки бо мақсади истироҳат, роҳатафзоӣ, табобат, барқароркунии ҷисмонӣ ва рӯҳӣ дар объектҳои табиию солимгардонӣ ва фарҳангию фароғатӣ амалӣ мегардад;

-сайёҳии оилавӣ - саёҳати муваққатии оила (бо кӯдакон ё бе кӯдакон) ё гурӯҳӣ иборат аз якчанд оила аз макони истиқомат ба ҷойи дигар, ки дар вақта холӣ ба амал бароварда мешавад;

- сайёҳии таърихию зиёратӣ - намуди сайёҳие, ки бо мақсади зиёрати ҷойҳои (мавзеъҳои) муқаддаси таърихӣ, динӣ, иттилоотнокӣ ва анҷом додани амали хайр ба роҳ монда мешавад;

- сайёҳии астрономӣ - намуди сайёҳие, ки бо мақсади сафари гурӯҳи ситорашиносон, дӯстдорони манзараҳои табиӣ ва экологӣ таҳти роҳбарии мутахассиси соҳаи сайёҳӣ амалӣ мегардад;

- сайёҳии корӣ - сайёҳие, ки бо мақсадҳои хизматӣ ҷиҳати иштирок дар чорабиниҳои муайян, такмили дониш, ташаккули робитаҳои ҳамкорӣ ва иҷрои ухдадориҳои дигари хизматӣ ба роҳ монда мешавад;

- сайёҳии варзишӣ - сайёҳие, ки бо мақсади ташаккули тарзи ҳаёти солим, тамринҳои варзишӣ ва иштирок дар чорабиниҳои варзишии сатҳи гуногун амалӣ мегардад;

- сайёҳии саргузаштдор - сайёҳие, ки хусусияти хотирмонӣ дошта, дар шакли фаромадан бо қаиқ, парашут, аспсаворӣ, дучархаронӣ, нақлиёти заминӣ, парвоз бо нақлиёти ҳавоӣ, лижаронӣ ва шаклҳои дигари шуғл ба роҳ монда мешавад;

-сайёҳии намоишӣ - сайёҳие, ки бо мақсади намоиш ва муаррифии дастовардҳо, имкониятҳо, захираҳо ва барои истифода пешниҳод намудани онҳо амалӣ мегардад;

- сайёҳии гурӯҳӣ - саёҳати муташаккилонаи ду ва зиёда сайёҳон, ки бо маҷмӯи ягонаи хизматрасонии гурӯҳӣ дар як вақт ва бо як хатсайр амалӣ мегардад;

- сайёҳии деҳотӣ - саёҳат ба деҳот бо мақсади шиносоӣ бо вазъ ва тарзи зиндагӣ, ҳамчунин урфу одат ва анъанаҳои миллӣ дар маҳал мебошад;

- сайёҳии кишоварзӣ - саёҳате, ки бо мақсади истироҳат дар муҳити табиии ҳаёти деҳот, иштирок дар фаъолияти хоҷагидорӣ, ҷамъоварии маҳсулоти аз ҷиҳати экологӣ тоза ва истеъмоли он, коркарди маҳсулоти кишоварзӣ, дарки табиат ва истифодаи оқилонаи он ба роҳ монда мешавад;

- сайёҳии гастрономӣ (хондорӣ) - саёҳате, ки бо мақсади шиносоӣ аз таомҳои миллӣ, тарзу усули пухтупаз ва истеъмоли онҳо амалӣ мегардад;

- сайёҳии иҷтимоӣ - намудҳои гуногуни сайёҳие, ки ба дастрасӣ ва васеъ гардондани имкониятҳои субъектҳои навташкили хизматрасонии сайёҳӣ равона гардида, аз ҷониби давлат дар шакли муқаррар намудани имтиёзҳои андозбандӣ, кумаки молиявӣ ва маъмурӣ дар доираи маблағҳои буҷетии барои эҳтиёҷоти иҷтимоӣ ҷудогардида дастгирӣ карда мешаванд;

- сайёҳии илмию маърифатӣ - саёҳате, ки бо мақсади шиносоӣ бо захираҳои табиӣ, ёдгориҳои таърихию фарҳангӣ ва дастовардҳои муосири илму техника амалӣ мегардад;

- Феҳристи давлатии субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ - махзани ягонаи давлатии маълумот, ки фарогири иттилоот оид ба субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ ва фаъолияти онҳо мебошад;

- Кадастри давлатии захираҳои сайёҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон - номгӯйи объектҳои табиӣ, арзишҳои илмӣ ва таърихию фарҳангӣ, ки дастоварди миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сайёҳӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сайёҳӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Вазифаҳои Қонуни мазкур

Вазифаҳои Қонуни мазкур иборатанд аз:

- таъмини ҳуқуқи шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд ба саёҳат;

- муайян намудани принсипҳои фаъолият дар соҳаи сайёҳӣ;

- фароҳам овардани шароити баробар ва рақобатпазир ба субъектҳои фаъолият дар соҳаи сайёҳӣ;

- ташаккули низоми сайёҳӣ;

- андешидани тадбирҳо оид ба рушди соҳаи сайёҳӣ;

- ташаккули намудҳои хизматрасонӣ дар соҳаи сайёҳӣ;

- ташкили ҳавасмандгардонӣ дар соҳаи сайёҳӣ;

- рушди робитаҳои байналмилалӣ дар соҳаи сайёҳӣ;

- истифодаи оқилонаи захираҳои сайёҳӣ ва ҳифзи онҳо;

- ҳифзи муҳити зист ҳангоми фаъолияти сайёҳӣ;

- таъмини амнияти сайёҳон.

Моддаи 4. Сиёсати давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ

1. Давлат ташкил ва рушди соҳаи сайёҳиро дастгирӣ намуда, таъмини шароити баробар ва рақобатпазирро дар фаъолияти субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ, таъмини ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ ва дастрасии онҳоро ба захираҳои сайёҳӣ кафолат медиҳад.

2. Сиёсати давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ тавассути таҳия ва амалӣ намудани консепсияҳо, стратегияҳо ва барномаҳои давлатӣ ба роҳ монда мешавад.

Моддаи 5. Принсипҳои фаъолият дар соҳаи сайёҳӣ

Принсипҳои фаъолият дар соҳаи сайёҳиро ташкил медиҳанд:

- таъмини шароити мусоид барои рушди соҳаи сайёҳӣ;

- эътирофи сайёҳӣ ҳамчун яке аз соҳаҳои афзалиятноки рушди иқтисодиёти мамлакат;

- кафолати фаъолияти озоди иқтисодӣ ва иҷтимоию фарҳангии субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ;

- дастгирӣ ва ҳавасмандгардонии ташаббускорӣ дар соҳаи сайёҳӣ;

- муаррифии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун кишвари мусоид барои саёҳат ва ба мамлакати рақобатпазири сайёҳӣ табдил додани он;

- ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои субъектҳои фаъолият дар соҳаи сайёҳӣ;

- таъмини рушди маърифати сайёҳи;

- таъмини истифодаи оммавии захираҳои сайёҳӣ.

БОБИ 2. ШАКЛ ВА НАМУДҲОИ САЙЁҲӢ

Моддаи 6. Шаклҳо ва намудҳои сайёҳӣ

1. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон шаклҳои зерини сайёҳӣ мавҷуданд:

- дохилӣ;

- байналмилалӣ.

2.Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон намудҳои зерини сайёҳӣ мавҷуданд:

- варзишию кӯҳгардӣ;

- шикор ва моҳигирӣ;

- транзитӣ;

-экологӣ;

- кӯҳнавардӣ;

- тиҷоратӣ;

- таълимию омӯзишӣ;

-фароғатию табобатӣ;

- оилавӣ;

- таърихию зиёратӣ;

- астрономӣ;

- корӣ;

- варзишӣ;

- саргузаштдор;

- намоишӣ;

-гурӯҳӣ;

- деҳотӣ;

- кишоварзӣ;

- гастрономӣ (хондорӣ);

- иҷтимоӣ;

- илмию маърифатӣ.

3. Бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон намудҳои дигари сайёҳӣ низ мавҷуд буда метавонанд.

БОБИ 3. САЛОҲИЯТ ВА ВАКОЛАТИ МАҚОМОТИ ҲОКИМИЯТИ ДАВЛАТӢ ДАР СОҲАИ САЙЁҲӢ

Моддаи 7. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи сайёҳӣ

Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи сайёҳӣ мансубанд:

- таъмини пешбурди сиёсати давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ;

- муқаррар намудани шаклҳои дастгирии давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ;

- тасдиқи консепсияҳо, стратегияҳо ва барномаҳои давлатии рушди соҳаи сайёҳӣ;

- муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ;

- тасдиқи тартиби пешбурди Феҳристи давлатии субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ;

- тасдиқи тартиби пешбурди Кадастри давлатии захираҳои сайёҳӣ;

- муайян намудани тартиби сертификатсияи маҳсулоти сайёҳӣ, мол ва хизматрасонии фаъолияти субъектони сайёҳӣ;

- таъсиси шӯрои ҳамоҳангсозии миллӣ оид ба рушди соҳаи сайёҳӣ ва тасдиқи низомномаи он;

- таъсиси ҷоизаҳо дар соҳаи сайёҳӣ;

- муайян намудани тартиби истифодаи захираҳои сайёҳӣ;

- фароҳам овардани шароити мусоид барои ҷалби сармоя ба соҳаи сайёҳӣ;

- таъсиси минтақаҳои сайёҳӣ;

- таъсиси маркази хизматрасонии сайёҳӣ;

- амалӣ намудани салоҳияти дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

Моддаи 8. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ дохил мешаванд:

- амалӣ намудани сиёсати давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ;

- таҳлил, баррасӣ ва пешниҳоди масъалаҳо ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба рушди соҳаи сайёҳӣ;

- таҳия ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани лоиҳаи консепсияҳо, стратегияҳо ва барномаҳои давлатии рушди соҳаи сайёҳӣ;

-муайян намудани талабот ба хатсайрҳои сайёҳӣ;

- мониторинги фаъолияти субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ;

- пешбурди Феҳристи давлатии субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ;

- пешбурди Кадастри давлатии захираҳои сайёҳӣ;

- гузаронидани мониторинг дар соҳаи сайёҳӣ;

- пешниҳоди таклифҳо ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба таъсиси ҷоизаҳо дар соҳаи сайёҳӣ;

- иштирок дар ҷалби сармоя барои рушди соҳаи сайёҳӣ;

- муайян намудани талаботи умумӣ барои тайёркунӣ ва бозомӯзии кадрҳо дар соҳаи сайёҳӣ;

- якҷоя бо мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба стандартизатсия ва сертификатсия танзим намудани фаъолиятҳо вобаста ба стандартизатсия ва сертификатсияи фаъолияти сайёҳӣ, меҳмонхонадорӣ, осоишгоҳҳо, истироҳатгоҳҳо ва иншооти дигари сайёҳӣ ва инфросохтори онҳо;

-ҳамоҳанг намудани фаъолияти субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ;

- рушди ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи сайёҳӣ;

- тасдиқи қоидаҳои пешниҳоди хизматрасонии сайёҳӣ;

- амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 9. Ваколатҳои мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ

Ба ваколатҳои мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ дохил мешаванд:

- татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ дар маҳал;

- тасдиқи барномаҳои маҳаллии рушди соҳаи сайёҳӣ;

- тадқиқ, таҳлил, мониторинг ва таҳкими равандҳои ташкили сайёҳӣ дар маҳал;

- таҳлил ва муайян намудани хатсайрҳои маҳаллии сайёҳии дохилӣ дар мувофиқа бо мақомоти маҳаллии соҳаи сайёҳӣ;

- таъсиси шӯрои ҳамоҳангсозии маҳаллии рушди сайёҳӣ ва тасдиқи низомномаи он;

- таъсиси ҷоизаҳо дар соҳаи сайёҳӣ дар маҳал;

- ҳамоҳангсозии раванди фаъолияти субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ дар соҳаи истифодаи самараноки захираҳои маҳаллии сайёҳӣ;

- амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 10. Ваколатҳои мақомоти маҳаллии соҳаи сайёҳӣ

Ба ваколатҳои мақомоти маҳаллии соҳаи сайёҳӣ дохил мешаванд:

- ҳамоҳанг намудани фаъолияти субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ;

- таҳлили вазъият, баррасӣ ва пешниҳоди масъалаҳо ба мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба татбиқи самараноки сиёсати давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ;

- таҳлил ва муайян намудани хатсайрҳои маҳаллии сайёҳии дохилӣ дар мувофиқа бо мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

- мониторинг ва арзёбии раванди фаъолияти субъектҳои маҳаллии хизматрасонии сайёҳӣ;

- амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 11. Ваколатҳои мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар соҳаи сайёҳӣ

Ба ваколатҳои мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар соҳаи сайёҳӣ дохил мешаванд:

- татбиқи барномаҳои маҳаллии рушди соҳаи сайёҳӣ;

- назорати раванди фаъолияти субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ дар самти истифодаи самараноки захираҳои сайёҳӣ дар ҳудуди шаҳрак ва деҳот;

- амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

БОБИ 4. ТАНЗИМИ ДАВЛАТӢ ДАР СОҲАИ САЙЁҲӢ

Моддаи 12. Танзими низоми хизматрасонӣ дар соҳаи сайёҳӣ

1. Барои танзими низоми хизматрасонӣ дар соҳаи сайёҳӣ Феҳристи давлатии субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ (минбаъд - Феҳристи давлатӣ) ташкил карда мешавад.

2. Пешбурди Феҳристи давлатӣ дар шакли чопӣ ва электронӣ (тариқи шабакаи Интернет) амалӣ мегардад.

3. Тартиби баҳисобгирӣ дар Феҳристи давлатӣ тибқи муқаррароти Қонуни мазкур аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муайян карда мешавад.

4. Раванди фаъолияти субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ аз ҷониби субъектҳои дахлдор назорат ва арзёбӣ карда мешавад.

Моддаи 13. Шӯроҳои ҳамоҳангсозии миллӣ ва маҳаллии рушди соҳаи сайёҳӣ

Шӯроҳои ҳамоҳангсозии миллӣ ва маҳаллии рушди соҳаи сайёҳӣ дар назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот барои ҳамоҳангсозии фаъолият, ҳамгироии имкониятҳо ва баррасӣ намудани масъалаҳои марбут ба рушди соҳаи сайёҳӣ дар асоси ҷамъиятӣ таъсис дода мешаванд.

Моддаи 14. Иҷозатномадиҳӣ ба фаъолияти сайёҳӣ

Иҷозатномадиҳӣ ба фаъолияти сайёҳӣ мувофиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи иҷозатномадиҳӣ ба баъзе намудҳои фаъолият" амалӣ карда мешавад.

Моддаи 15. Маркази хизматрасонии сайёҳӣ

1. Маркази хизматрасонии сайёҳӣ дар назди мақоми ваколатдори давлатӣ б о тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сифати шахси ҳуқуқии худмаблағгузор таъсис дода мешавад.

2.Вазифаҳои маркази хизматрасонии сайёҳӣ иборатанд аз:

- ташкили чорабиниҳо дар самти сайёҳӣ;

- хизматрасонии машваратӣ, роҳбаладӣ, нақлиётӣ, гузарондани омӯзишҳо, таҳияи лоиҳаҳои сармоягузорӣ дар самти сайёҳӣ, омода намудани маводи тарғиботӣ;

- паҳн намудани иттилоот оид ба раванди татбиқи хизматрасонӣ дар соҳаи сайёҳӣ;

- таъмини иҷрои вазифаҳои дигаре, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ муайян карда мешаванд.

Моддаи 16. Инфрасохтори сайёҳӣ

1. Инфрасохтори сайёҳиро маҷмӯи муассисаҳо, корхонаҳо, меҳмонхонаҳо, меҳмонхона барои сайёҳон дар манзилҳои (хонаҳои) истиқоматӣхизматрасонии хонагӣ (хонаист), осоишгоҳҳои табобатӣ, истироҳатгоҳҳо, фароғатгоҳҳо, марказҳои хизматрасонӣ (сарироҳӣ, боғҳои фарҳангию фароғатӣ, мавзеъҳои фарҳангию таърихӣ ва динӣ, инфрасохтори моҳигирӣ ва шикор, тарабхонаҳо, ошхонаҳо, чойхонаҳо, қаҳвахонаҳо, марказҳои истеҳсол ва фурӯши маҳсулоти ҳунармандӣ, пойгоҳҳои мутобиқгардонии минтақаҳои баландкӯҳ барои сайёҳон, маҷмааҳои лижаронӣ, марказҳои омӯзишӣ барои кӯҳнавардӣ, лижаронӣ ва роҳбаладӣ), ки яке аз самтҳои фаъолияти онҳо ба соҳаи сайёҳӣ алоқамандӣ дорад, ташкил медиҳад.

2. Ҳангоми аз ҷониби мақомоти дахлдори давлатӣ банақшагирии иншооти калонҳаҷми ҷамъиятӣ, таҳияи нақшаҳои генералии маҳалҳои аҳолинишин ва истифодаи қитъаҳои замин ташкили инфрасохтори сайёҳӣ дар онҳо ба инобат гирифта мешавад.

Моддаи 17. Дастрасии иттилоот дар соҳаи сайёҳӣ

1.Бо мақсади тарғиби мунтазами соҳаи сайёҳӣ дар ҳамоҳангӣ бо мақоми ваколатдори давлатӣ шабакаҳои соҳавии телевизионӣ, радиоӣ, рӯзнома, маҷаллаи даврӣ ва сомонаи миллии интернетӣ ташкил карда мешаванд.

2.Субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ вобаста ба фаъолияти худ сомонаи интернетӣ ва воситаҳои дигари иттилоотӣ ташкил менамоянд.

3. Шабакаҳои радио ва телевизиони давлатӣ барномаҳои доимоамалкунандаи махсуси марбут ба рушди соҳаи сайёҳӣ ташкил менамоянд ва эълони (таблиғи) сайёҳии иҷтимоиро ройгон ба роҳ мемонанд.

Моддаи 18. Мониторинг ва арзёбии хизматрасонии сайёҳӣ

Хизматрасонии сайёҳӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди мониторинг ва арзёбӣ қарор дода мешавад.

Моддаи 19. Захираҳои сайёҳӣ

1. Захираҳои сайёҳӣ тибқи Кадастри давлатии захираҳои сайёҳӣ ба ҳисоб гирифта шуда, тартиби истифода, ҳифз, нигоҳдорӣ ва танзими фаъолияти онҳо аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатии соҳавӣ якҷоя бо мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ муайян карда мешаванд.

2.Ҳангоми саёҳат барои шахсони воқеию ҳуқуқӣ истифода ва ё тамошои захираҳои сайёҳӣ маҳдуд карда намешаванд, ба истиснои ҳолатҳое, ки ин амалҳо боиси вайроншавӣ, кӯҳнашавӣ, хӯрдашавӣ, сармозанӣ, нобудшавӣ, ғоратшавӣ, суиистеъмолшавӣ ва поймолшавии онҳо мегарданд.

3. Захираҳои сайёҳӣ, ки аҳамияти миллӣ ва байналмилалӣ доранд, дастовардҳои миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб мераванд. Барои бақайдгирӣ ва истифодаи онҳо Кадастри давлатии захираҳои сайёҳӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ таҳия карда мешавад.

Моддаи 20. Иштирок ва ҷалби сармоягузорон дар рушди соҳаи сайёҳӣ

1.Сармоягузорони ватанию хориҷӣ, ки дар амалӣ гардондани тадбирҳо оид ба рушди соҳаи сайёҳӣ саҳм мегиранд, дар доираи имтиёзҳои муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дастгирӣ карда мешаванд.

2. Барои ҷалб ва иштироки фаъоли сармоягузорон дар амалӣ гардондани тадбирҳо оид ба рушди соҳаи сайёҳӣ шароити муносиб фароҳам оварда мешавад.

3. Ташаббусҳои сармоягузорон барои ташкил ва бунёди инфрасохтори сайёҳӣ, маблағгузории барномаҳо ва лоиҳаҳои марбут ба рушди соҳаи сайёҳӣ аз ҷониби мақомоти давлатӣ дастгирӣ ва ҳавасманд карда мешаванд.

Моддаи 21. Суғуртаи фаъолияти сайёҳӣ

1. Дар ҳолате, ки қонунгузории кишвари будубоши муваққатӣ талаботи кафолати пардохти ёрии тиббиро ба шахсе, ки дар ҳудуди он муваққатан истиқомат дорад, мукаррар намуда бошад, агенти сайёҳӣ вазифадор аст чунин кафолатҳоро пешниҳод намояд. Суғуртаи сайёҳӣ дар мавриди бемории тасодуфӣ ва ҳодисаҳои нохуш шакли асосии пешниҳоди чунин кафолатҳо мебошад.

2. Бо талаби сайёҳ агенти сайёҳӣ барои пешниҳоди хизматрасонӣ оид ба суғуртаи хатарҳои дигари ба саёҳат вобастабуда мусоидат менамояд.

3. Суғуртаи хатарҳо ҳангоми сайёҳӣ, ки бо хавфи зиёд ба ҳаёту саломатии сайёҳон алоқаманд буда, хароҷоти зиёдро барои наҷотдиҳӣ талаб мекунад, аз тарафи субъектҳои фаъолияти сайёҳӣ бо ризоияти сайёҳон амалӣ мегардад.

4. Суғуртаи хатарҳои дигар ихтиёрӣ буда, аз ҷониби сайёҳ ба таври мустақилона ё тавассути субъектҳои фаъолияти сайёҳӣ амалӣ карда мешавад.

5. Сайёҳи дохилӣ ва хориҷие, ки ба намудҳои сайёҳии хатарзо машғул мешавад, бояд дорои полиси суғуртавии дарраҷаи байналмилалӣ бошад.

Моддаи 22. Шартнома оид ба амалисозии хизматрасонии сайёҳӣ

1. Барои ҷалби шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд ба саёҳат байни субъекти хизматрасонии сайёҳӣ ва сайёҳ шартнома баста мешавад.

2. Шакли шартномаи намунавии соҳаи сайёҳӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ муайян карда мешавад.

Моддаи 23. Хатсайри сайёҳӣ

Хатсайри сайёҳӣ ҷузъи асосии маҳсулоти сайёҳӣ буда, самти ҷуғрофии ҷойгиршавии сайёҳон ва ташрифи онҳоро ба мавзеъҳо ва маконҳои сайёҳӣ муайян менамояд. Хатсайри сайёҳӣ бояд аз маълумоти умумӣ, харита, расмҳо, тарҳ ва иттилооти дигари тавсифдиҳандаи объекти интихобгардида иборат бошад.

Моддаи 24. Таъмини амнияти сайёҳон

1. Таъмини амнияти сайёҳон дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби давлат кафолат дода мешавад. Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шаҳрвандонаш, ки ба сифати сайёҳ берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор доранд, ҳимоя ва пуштибониро кафолат медиҳад.

2. Мақомоти корҳои хориҷӣ уҳдадоранд оид ба хатарҳои эҳтимолӣ, ки ба сайёҳ дар давлати будубоши муваққатӣ таҳдид доранд, ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ маълумот диҳанд. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ уҳдадор аст сайёҳон ва субъектҳои хизматрасонии сайёҳиро оид ба ин хатарҳои эҳтимолӣ хабардор намояд.

3. Субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ на дертар аз се рӯз пеш аз оғози саёҳат ба сайёҳон дар шакли хаттӣ маълумоти заруриро дар бораи тартиби ворид шудан, берун рафтан ва истиқомат дар давлати будубоши муваққатӣ, дар бораи қонунгузорӣ, анъанаҳои мардуми маҳаллӣ, маросими динӣ, муқаддасот, ёдгориҳои таърихию фарҳангӣ, иншооти табиӣ ва иншооти дигари намоишҳои сайёҳии таҳти назорати махсус қарордошта пешниҳод менамоянд. Субъектҳои мазкур ҳамчунин ба сайёҳон оид ба хатарҳое, ки мумкин аст дар вақти саёҳат ба онҳо дучор гарданд, иттилоъ медиҳанд ва тадбирҳои огоҳкунандаро, ки ба таъмини амнияти сайёҳон равона шудаанд, амалӣ менамоянд. Субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ маълумотро дар бораи сайёҳоне, ки аз хориҷа барнагаштаанд, дар давоми се рӯзи баъди ба охир расидани саёҳат ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ пешниҳод менамоянд.

4. Субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ пеш аз сафарбаршавӣ ба ҷойҳои хавфнок ва оид ба ҳодисаи фавқулодае, ки бо сайёҳ дар вақти саёҳат рух додааст, мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи сайёҳӣ, мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ҳолатҳои фавқулода, мақомоти корҳои хориҷӣ ва оилаи сайёҳро фавран огоҳ менамоянд.

Моддаи 25. Хизматрасонӣ дар соҳаи сайёҳӣ

1. Хизматрасонӣ дар соҳаи сайёҳӣ аз рӯи намудҳои хизматрасонӣ дар соҳаи сайёҳӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои қонеъ гардондани дархост ва талаботи сайёҳон ҳангоми истифодаи хизматрасонии сайёҳӣ равона карда мешавад.

2. Дар соҳаи сайёҳӣ намудҳои зерини хизматрасонӣ муқаррар карда мешаванд:

- марказҳои хизматрасонии маҷмӯӣ;

-машваратию иттилоотӣ;

- меҳмонпазирӣ ва пешхизматӣ;

- меҳмонхонагӣ;

- сайёҳии кишоварзӣ;

- техникию нақлиётӣ;

- сарироҳӣ ва таъмини тозагӣ;

- истеҳсол ва фурӯши армуғони сайёҳӣ;

- чорабиниҳои фарҳангию фароғатӣ;

- табобатию истироҳатӣ;

- роҳбаладӣ ва тарҷумонӣ;

- намоишию тарғиботӣ;

- таҳия ва амалигардонии хизматрасонии маҷмӯии сайёҳӣ.

БОБИ 5. СУБЪЕКТҲОИ ХИЗМАТРАСОНИИ САЙЁҲӢ

Моддаи 26. Шаклҳои ташкилию ҳуқуқии субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ

Субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ метавонанд дар шакли шахсони воқеию ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ, давлатӣ ва ғайридавлатӣ, гурӯҳӣ (корпоративӣ) ва фардӣ фаъолият намоянд.

Моддаи 27. Агенти сайёҳӣ

Агенти сайёҳӣ бо мақсади фурӯши маҳсулот ва паҳнкунии хатсайрҳои сайёҳии ширкати сайёҳӣ ба сифати миёнарав дар асоси шартнома тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият менамояд.

Моддаи 28. Ҳуқуқ ва ухдадориҳои субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ

1. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, новобаста ба миллат, нажод, ҷинс, забон, эътиқоди динӣ, мавқеи сиёсӣ, вазъи иҷтимоӣ, таҳсил ва молу мулк, ки ба синни 18 расидаанд ва қобили амал мебошанд, ҳуқуқ доранд ба фаъолияти хизматрасонии сайёҳӣ машғул шаванд.

2. Субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ ҳуқуқ доранд:

аз имтиёзҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода баранд;

- бо шахсони дигари воқеию ҳуқуқӣ ҳамкорӣ намоянд ва агентии сайёҳӣ ташкил кунанд;

- бо ҷалби шаҳрвандони хоҳишманд ба сифати корманд, агенти сайёҳӣ ва волонтёр гурӯҳҳои сайёҳӣ ташкил намоянд;

- аз хизматрасонии субъектҳои дигари хизматрасонии сайёҳӣ, ҳамзамон, ширкатҳои сайёҳӣ истифода намоянд;

- намуди дигари фаъолиятро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, амалӣ намоянд.

3. Субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ уҳдадоранд:

-расмиёти баҳисобгириро дар Феҳристи давлатии субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом диҳанд;

- ҳангоми ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид шудани сайёҳон, сафарбаркунии онҳо ба хориҷи кишвар ва ба мавзеъҳои сайёҳӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи сайёҳиро расман хабардор карда, тибқи намунаҳои муқарраршуда ҳисобот пешниҳод намоянд;

- хизматрасонии сайёҳиро бо сифати баланд пешниҳоди сайёҳон намоянд;

- амнияти сайёҳонро ҳангоми саёҳат таъмин намоянд;

- сайёҳонро оид ба зарурати суғуртаи сайёҳӣ ҳангоми беморӣ ва суғуртаи ҳаёт огоҳ созанд ва дар ин самт ба онҳо мусоидат намоянд;

- ҳангоми саёҳат ҳифзи захираҳои сайёҳиро таъмин намоянд;

- барои иҷро накардани шартҳои шартнома дар назди сайёҳ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгаранд;

- ухдадориҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро иҷро намоянд.

Моддаи 29. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои сайёҳ

1. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, новобаста ба миллат, нажод, ҷинс, забон, эътиқоди динӣ, мавқеи сиёсӣ, вазъи иҷтимоӣ, таҳсил ва молу мулк ба саёҳат ҳуқуқи баробар доранд.

2. Ҳангоми саёҳат сайёҳ ҳуқуқ дорад:

- бастани шартномаро бо субъекти хизматрасонии сайёҳӣ дархост намояд;

- фароҳам овардани шароити муносиби хизматрасониро дар доираи шартнома талаб намояд;

- маълумоти дахлдорро оид ба маҳсулот, хатсайри сайёҳӣ ва шароити саёҳат талаб намояд;

- суғуртаи саёҳат, беморӣ, ҳаёт ва ҳолатҳои дигари хавфи эҳтимолидоштаро дархост намояд;

- барои гирифтани ёрии ҳуқуқӣ ба сафоратхонаҳо, консулгариҳо ва мақомоти дигари дахлдор муроҷиат намояд;

- ҳангоми ташкили фаъолияти хизматрасонии сайёҳӣ ба гурӯҳҳо, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва ассотсиатсияҳо муттаҳид шавад;

- риояи ҳуқуқҳои дигари худро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, талаб намояд.

3. Ҳангоми саёҳат сайёҳ уҳдадор аст:

- талабот ва дархости субъектҳои хизматрасонии сайёҳиро дар доираи шартномаи дахлдор ба иҷро расонад;

- қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя намояд, низоми сиёсию иҷтимоии давлат, урфу одат, эътиқоди динию мазҳабӣ ва тарзи зиндагии аҳолии макони будубоши муваққатиро эҳтиром намояд;

- захираҳои сайёҳиро тибқи талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ мақсаднок истифода намояд, ба ҷойҳои мамнуъ ворид нашавад, ба муҳити зист, ёдгориҳои мероси таърихию фарҳангӣ, ҷойҳои муқаддас ва осори дигаре, ки таҳти ҳимояи давлат қарор доранд, эҳтиромона муносибат намояд;

- талаботи бехатариро ҳангоми ворид гардидан ба мавзеъҳо ва иншооти хавфнок риоя намояд;

- сари вақт ҳуҷҷатҳои заруриро барои саёҳат ва бастани шартномаи дахлдор пешниҳод намояд;

- ухдадориҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалиеро, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иҷро намояд.

БОБИ 6. ҲАВАСМАНДГАРДОНӢ ДАР СОҲАИ САЙЁҲӢ

Моддаи 30. Имтиёзҳо барои субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ

Бо мақсади рушди соҳаи сайёҳӣ ҳамчун соҳаи афзалиятнок ҳавасмандгардонӣ дар шакли имтиёзҳо ва шаклҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ карда мешавад.

Моддаи 31. Имтиёзҳо вобаста ба ташкили хизматрасонии сарироҳӣ ва тозагӣ

1. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барои хизматрасонии сарироҳӣ ва тозагӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон қитъаҳои махсуси замин ҷиҳати истифодаи оммавӣ ҷудо менамояд.

2. Қитъаҳои махсуси замин барои истифодаи оммавӣ дар ҳудуди муайян ва дар фосилаи на кам аз 50 км дар шоҳроҳҳо ҷудо карда мешаванд.

3. Дар қитъаҳои махсуси замини барои истифодаи оммавӣ ҷудошуда дар ҳудуди на кам аз 50 метри мураббаъ сарой (хостел) ташкил карда мешавад.

4. Қитъаҳои (нуқтаҳои) ҷудошуда (ташкилшуда) ба субъектҳои хизматрасонии сайёҳӣ барои ҳамаи намуди хизматрасонӣ, бахусус савдои маҳсулоти маишӣ, хӯрокворӣ ва ташкили нуқтаҳои тозагӣ пешниҳод карда мешаванд.

Моддаи 32. Имтиёзҳо барои субъектҳои хизматрасонӣ дар самти истеҳсоли маҳсулоти сайёҳӣ

Барои ба роҳ мондани фаъолияти истеҳсоли маҳсулоти сайёҳӣ ба шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ қитъаи замин барои коркард ва ё сохтмони иншооти зарурӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷудо карда мешавад.

Моддаи 33. Минтақаҳои сайёҳӣ

1. Минтақаҳои сайёҳӣ дар тамоми ҳудуд ё қисми ҳудуди шаҳр ё ноҳия дар доираи талаботи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади ҳавасмандгардонии субъектҳои сайёҳӣ ташкил карда мешаванд.

2. Бо мақсади рушди минтақаҳои сайёҳӣ барномаҳои мақсадноки минтақавӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқ карда мешаванд.

3. Барои соҳиб гардидан ба мақоми минтақаи сайёҳӣ ва ё минтақаҳои сайёҳии байналмилалӣ тамоми ҳудуд ё қисми ҳудуди шаҳр ё ноҳия бояд нишондиҳандаҳои муқаррарнамудаи қонунгузории дахлдорро дошта бошанд.

4. Мақоми минтақаи сайёҳӣ ва ё минтақаи байналмилалии сайёҳӣ ба ҳудуд ё қисми ҳудуди шаҳр ё ноҳияҳо аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Моддаи 34. Фармоишҳои иҷтимоии давлатӣ, грантҳо, мусоидати молиявӣ ва кумаки пулӣ дар соҳаи сайёҳӣ

1. Барои ҳал намудани мушкилот ва ташаккули заминаи илмию амалӣ дар самти рушди соҳаи сайёҳӣ фармоишҳои иҷтимоии давлатӣ амалӣ гардида, грантҳо ва мусоидати молиявӣ пешниҳод карда мешаванд.

2. Фармоишҳои иҷтимоии давлатӣ, грантҳо ва кумаки пулӣ аз ҳисоби маблағҳои буҷетӣ ва ғайрибуҷетӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ташаккул меёбанд.

БОБИ 7. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 35. Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи сайёҳӣ

Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи сайёҳӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, амалӣ карда мешавад.

Моддаи 36. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Моддаи 37. Дар бораи аз эътибор соқит донистани қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи туризм" ва "Дар бораи сайёҳии дохилӣ"

Қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи туризм" аз 3 сентябри соли 1999 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1999, №9, мод. 228; с. 2005, №12, мод. 641; с. 2009, №5, мод. 337; с. 2012, №12, қ. 1, мод. 1016; с. 2013, №12, мод. 902) ва "Дар бораи сайёҳии дохилӣ" аз 18 июли, соли 2017 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2017, №7-9, мод., 573) аз эътибор соқит дониста шаванд.

Моддаи 38. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе,

7 августи соли 2020

№ 1717

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОЧИКИСТОН ДАР БОРАИ СУҒУРТАИ ҲАТМИИ ҶАВОБГАРИИ ГРАЖДАНИЮ ҲУҚУҚИИ СОҲИБОНИ ВОСИТАҲОИ НАҚЛИЁТ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1719

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

07.08.2020

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОЧИКИСТОН

ДАР БОРАИ СУҒУРТАИ ҲАТМИИ ҶАВОБГАРИИ ГРАЖДАНИЮ ҲУҚУҚИИ СОҲИБОНИ ВОСИТАҲОИ НАҚЛИЁТ

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, иқтисодӣ ва ташкилии суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиётро муайян намуда, ба таъмини ҳимояи ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии суғурташавандагон ҳангоми расондани зарар дар натиҷаи ҳодисаи роҳу нақлиёт равона шудааст.

БОБИ I. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт - намуди суғуртаи ҳатмие, ки ба андозаи қисман ё пурра пардохт намудани ҷуброни суғуртавиро (пардохти суғуртавиро) барои зараре, ки ба манфиатҳои молумулкии шахс вобаста ба ухдадориҳои ӯ оид ба ҷуброни зарари ба шахсони сеюм, бинобар аз ҷониби ӯ истифода бурдани воситаи нақлиёт, аз ҷумла ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии интиқолдиҳанда расонда шудааст, пешбинӣ менамояд;

- воситаи нақлиёт - воситаи нақлиёти механики, аз ҷумла автомобилҳои сабукрав, микроавтобусҳо, автобусҳо, троллейбусҳо, автомобилҳои боркаш, тракторҳо, мототсиклҳо, мошину олоти худгарди дигар;

- махзани маълумот - маҷмӯи маълумот дар бораи суғурташаванда ва суғуртакунанда;

- соҳиби воситаи нақлиёт - шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ, ки соҳиби воситаи нақлиёт бо ҳуқуқи моликият мебошад, инчунин шахсе, ки ба ӯ воситаи нақлиёт муваққатан барои соҳибӣ ва истифода дода шудааст;

- ронанда - шахсе, ки воситаи нақлиётро идора менамояд ё аз тарафи соҳиби воситаи нақлиёт барои идора кардани он дар доираи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат дода шудааст. Ҳангоми омӯхтани идоракунии воситаи нақлиёт шахси таълимдиҳанда ронанда маҳсуб меёбад;

- суғуртакунанда (ташкилоти суғуртавӣ) - шахси ҳуқуқие, ки фаъолияти суғуртавиро дар асоси иҷозатномаи мақоми назорати суғуртавӣ амалӣ менамояд;

- суғурташаванда - шахси воқеӣ ё ҳуқуқие, ки бо суғуртакунанда (ташкилоти суғуртавӣ) шартномаи суғурта бастааст;

- фоидагиранда - шахси воқеӣ ё ҳуқуқие, ки аз ҷониби суғурташаванда барои гирифтани пардохти суғуртавӣ (ҷуброни суғуртавӣ) дар шартномаи суғуртавӣ таъин шудааст ва дар полиси суғуртавӣ дарҷ гардидааст;

- ҷабрдида - шахси воқеӣ ё ҳуқуқие, ки ба ҳаёт, саломатӣ ва ё молу мулки ӯ аз ҷониби шахси дигар дар натиҷаи ҳодисаи роҳу нақлиёт ҳангоми истифодабарии воситаи нақлиёт зарар расонида шудааст;

- шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт - шартномае, ки тибқи он суғурташаванда уҳдадор аст мукофоти суғуртавиро (ҳаққи суғуртавиро) мутобиқи шартнома пардохт намояд ва суғуртакунанда (ташкилоти суғуртавӣ) уҳдадор аст ҳангоми рух додани ҳодисаи суғуртавии бо шартнома пешбинишуда ба суғурташаванда ё шахси сеюм (фоидагиранда), ки ба фоидаи ӯ шартнома баста шудааст, пардохти суғуртавиро анҷом диҳад;

- ҳодисаи суғуртавӣ - воқеае, ки ҳангоми рух додани он ташкилоти суғуртавӣ (азнавсуғуртакунӣ) тибқи қонунгузорӣ ва шартномаи суғурта уҳдадор аст пардохти суғуртавиро (ҷуброни суғуртавиро) анҷом диҳад;

- ҳодисаи роду нақлиёт - ҳодисае, ки дар раванди истифодабарии воситаи нақлиёт ва бо иштироки он, инчунин ҳаракати қисмҳои аз воситаи нақлиёт ҷудошуда ва бори дар он буда рух додааст, ки дар натиҷаи он ба ҳаёт, саломатӣ ва ё молу мулки ҷабрдида зарар расонида шудааст;

- мукофоти суғуртавӣ (ҳаққи суғуртавӣ) - маблағи пулии дар шартнома дарҷшуда, ки онро суғурташаванда уҳдадор аст ба ташкилоти суғуртавӣ бо тартиб ва дар муҳлатҳои дар шартномаи суғурта муқарраргардида пардохт намояд;

- маблағи суғуртавӣ - маблағи пулие, ки ба он объекти суғуртавӣ суғурта карда шудааст ва он ҳаҷми ниҳоии масъулияти ташкилоти суғуртавиро (азнавсуғуртакуниро) ҳангоми рух додани ҳодисаи суғуртавӣ дар бар мегирад;

- пардохти суғуртавӣ (ҷуброни суғуртавӣ) - маблағи пулие, ки ташкилоти суғуртавӣ (азнавсуғуртакунӣ) ба суғурташаванда (фоидагиранда) дар доираи маблағи суғуртавӣ ҳангоми рух додани ҳодисаи суғуртавӣ ба шахси суғурташуда мепардозад;

- полиси суғуртавӣ - ҳуҷҷате, ки воқеияти баста шудани шартномаи суғурта ва тибқи талаботи шартномаи мазкур мавриди амал қарор гирифтани ухдадориҳои ташкилоти суғуртавиро оид ба пардохти суғуртавӣ тасдиқ менамояд;

- мақоми (ташкилоти) дахлдор - мақом ё ташкилоте, ки ҳуқуқи гузарондани арзёбии андозаи зарари ба ҳаёт, саломатӣ ва молу мулки ҷабрдида расондашударо дошта, дар ин асос хулоса медиҳад;

-портфели суғуртавӣ - маҷмӯи дама шартномаҳои суғуртавии басташуда.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Принсипҳои суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт

Суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- кафолати ҷуброни зарари ба ҳаёт, саломатӣ ва ё молу мулки ҷабрдидагон расондашуда;

- оммавӣ будани суғуртакунии ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт;

- бефосилагии амали суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт дар тамоми муҳлати истифодабарии воситаи нақлиёт;

- ҳавасмандии моддии соҳибони воситаҳои нақлиёт ва таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳ.

Моддаи 4. Объектҳои суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт

Объектҳои суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт манфиатҳои соҳибони воситаҳои нақлиёт вобаста ба уҳдадории онҳо оид ба ҷуброни зарари ба ҳаёт, саломатӣ ва ё молу мулки ҷабрдида расондашуда мебошанд, ки дар натиҷаи ҳодисаи роҳу нақлиёт ҳангоми истифодабарии воситаҳои нақлиёт ба вуқӯъ омадаанд.

Моддаи 5. Суғуртакунии ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт

1. Ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт, новобаста ба навъ ва намуди воситаи нақлиёт, ки дар бозрасии давлатии автомобили ва ё мақомоти дигар ба қайд гирифта шудаанд ва аз ҷониби соҳибони онҳо мавриди истифода қарор доранд, инчунин воситаҳои нақлиёти муваққатан ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон воридшуда ва ё воридкардашуда ба суғуртакунии ҳатмӣ фаро гирифта мешаванд.

2. Бастани шартномаи суғуртаи ихтиёрии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт соҳиби воситаи нақлиётро аз уҳдадорӣ оид ба бастани шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт озод намекунад.

3. Дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон истифодабарии воситаҳои нақлиёт, ки ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони онҳо тибқи талаботи Қонуни мазкур ба суғуртаи ҳатмӣ фаро гирифта нашудааст, иҷозат дода намешаванд.

БОБИ 2. ШАРТНОМАИ СУҒУРТАИ ҲАТМИИ ҶАВОБГАРИИ ГРАЖДАНИЮ ҲУҚУҚИИ СОҲИБОНИ ВОСИТАҲОИ НАҚЛИЁТ

Моддаи 6. Тартиб ва шартҳои бастани шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт

1. Суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт дар асоси шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт, ки байни суғуртакунанда ва суғурташаванда мутобиқи талаботи Қонуни мазкур баста шудааст, амалӣ карда мешавад.

2. Шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт амалисозии пардохти суғуртавиро аз рӯи уҳдадориҳое, ки дар натиҷаи расондани зарар ба ҳаёт, саломатӣ ва ё молу мулки ҷабрдида бармеоянд, пешбинӣ менамояд.

3. Шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт танҳо бо он суғуртакунандае, ки дорои иҷозатномаи ҳуқуқи амалӣ намудани фаъолият аз рӯи ҳамин намуди суғуртаи ҳатмӣ мебошад, баста мешавад. Суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт аз тарафи ташкилотҳои суғуртавӣ, новобаста аз шакли моликияташон, амалӣ карда мешавад.

4. Суғурташаванда дар интихоби суғуртакунанда озод аст.

5. Шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт шартномаи оммавӣ буда, суғуртакунанда ҳуқуқ надорад хоҳиши суғурташавандаро оид ба бастани шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт рад намояд.

6. Дар шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт маълумоти зерин дарҷ карда мешаванд:

- тарафҳо (суғуртакунанда ва суғурташаванда);

-воситаи нақлиёте, ки соҳиби он ҷавобгарии худро суғурта мекунад;

- объекти суғурта;

- ҳолатҳое, ки ҳамчун ҳодисаҳои суғуртавӣ эътироф мешаванд;

- андозаи маблағи суғуртавӣ;

- андозаи мукофоти суғуртавӣ;

- муҳлатҳо;

- ҳолатҳои рафънопазир;

- ҳуқуқу ухдадориҳои суғуртакунанда ва суғурташаванда.

7. Ҳангоми баста шудани шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт суғуртакунанда баъди аз тарафи суғурташаванда пардохт гардидани мукофоти суғуртавии муқарраргардида ба суғурташаванда полиси суғуртавӣ медиҳад, ки ҳуҷҷати тасдиқкунандаи амалишавии суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт мебошад.

8. Полиси суғуртавӣ ба ғайр аз шартҳои муайянкардаи суғурташаванда бояд дорои маълумот оид ба андозаи маблағи суғуртавӣ вобаста ба ҳодисаи суғуртавӣ ва ишора ба намуди шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт бошад. Шакли намунавии полиси суғуртавӣ аз ҷониби мақоми назорати суғуртавӣ тасдиқ карда мешавад.

9. Талабот нисбати барасмиятдарории полиси суғуртавӣ аз рӯи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи фаъолияти суғуртавӣ муқаррар карда мешаванд.

10. Дар ҳолати гум кардани полиси суғуртавӣ суғуртакунанда уҳдадор аст дар асоси аризаи хаттии суғурташаванда ба ӯ нусхаи полиси суғуртавиро диҳад. Пас аз додани нусхаи полиси суғуртавӣ полиси суғуртавии гумшуда беэътибор дониста шуда, аз рӯи он пардохти суғуртавӣ амалӣ карда намешавад.

11. Хароҷоти суғуртакунанда барон пешбурди корҳо ҳангоми такроран пур кардани нусхаи полиси суғуртавӣ аз тарафи суғурташаванда ба андозаи панҷ фоизи як нишондиҳанда барои ҳисобҳо пардохт карда мешавад.

12. Агар суғуртакунанда шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиётро бо шартҳои вазнинкунандаи вазъияти суғурташаванда баста бошад, ҳангоми рух додани ҳодисаи суғуртавӣ ӯ дар назди суғурташаванда мутобиқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошад.

13. Пардохти мукофоти суғуртавӣ аз рӯи шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт аз тарафи суғурташаванда дар шакли пардохти яквақтаина амалӣ карда мешавад, агар дар шартномаи мазкур тартиби дигар пешбинӣ нагардида бошад.

14. Шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт дар ташкилотҳои суғуртавӣ бо пешниҳоди шиносномаи техникии воситаи нақлиёт ва ҳуҷҷати тасдиқкунандаи гузаштани воситаи нақлиёт аз муоинаи ҳатмии давлатии техники баста мешавад.

15. Ташкили махзани маълумот ва воридсозии иттилоот ба он аз ҷониби мақоми назорати суғуртавӣ амалӣ карда мешавад.

Моддаи 7. амалӣ шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт

1. Шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт аз рӯзи ба имзо расонидани он эътибор пайдо мекунад.

2. Шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон амал мекунад, агар дар шартномаи байналмилалие, ки Тоҷикистон онро эътироф кардааст, тартиби дигар пешбинӣ нагардида бошад.

3. Шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт ба муҳлатҳои зерин баста мешавад:

- ҳангоми истифодабарии доимии воситаи нақлиёт - дувоздаҳ моҳ;

- ҳангоми истифодабарии мавсимии воситаи нақлиёт - на камтар аз шаш моҳ;

- дар ҳолати воридшавии транзитӣ ё муваққатии воситаи нақлиёт ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон барои тамоми давраи муваққатан қарор доштани воситаи нақлиёт дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳангоми понздаҳ рӯз ё камтар аз онпонздаҳ рӯзи тақвимӣ.

4. Андозаи мукофоти суғуртавӣ, ки дар қисми 1 моддаи 12 Қонуни мазкур вобаста ба намудҳои воситаҳои нақлиёт пешбинӣ шудааст, аз рӯи таносуби ба андозаи ҳар як моҳ ростмеомада пардохт карда мешавад.

5. Шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт ҳангоми ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид шудани воситаҳои нақлиёте, ки дар давлати дигар ба қайд гирифта шудаанд, аз тарафи соҳибони онҳо шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт баста шудааст ва онро Тоҷикистон мутобиқи шарту талаботи шартномаи байналмилалии байни Ҷумҳурии Тоҷикистон бо он давлат басташуда эътироф намудааст, баста намешавад.

6. Бо соҳибони воситаҳои нақлиёте, ки дар давлатҳои хориҷӣ ба қайд гирифта шудаанд ва воситаҳои нақлиёт муваққатан дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода бурда мешаванд, шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт барои тамоми муҳлати истифодабарии муваққатии воситаҳои нақлиёти мазкур баста мешавад. Ҳангоми понздаҳ рӯз ва камтар аз он дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода шудани чунин воситаҳои нақлиёт шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт ба муҳлати понздаҳ рӯзи тақвимӣ баста мешавад.

Моддаи 8. Ҳолатҳои қатъ гардидани амали шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт

1. Амали шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт дар ҳолатҳои зерин қатъ мегардад:

- ба итмом расидани муҳлати амали шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт;

- аз ҷониби суғуртакунанда амалисозии пардохти маблағи суғуртавӣ ба андозаи пурраи маблағи суғуртавӣ пас аз рух додани ҳодисаи суғуртавӣ;

- ҳолатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

2. Ҳангоми дар ҳаҷми пурра пардохт гардидани маблағи суғуртавӣ полиси суғуртавӣ беэътибор дониста мешавад. Дар ин ҳолат соҳиби воситаи нақлиёт (агар воситаи нақлиёт талаф наёфта бошад) уҳдадор аст шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиётро ба муҳлати нав бо дилхоҳ суғуртакунандае бандад, ки ҳуқуқи амалисозии ин намуди суғуртаи ҳатмиро дорад.

Моддаи 9. Ҳуқуқ ва ухдадориҳои суғурташаванда

1. Суғурташаванда ҳуқуқ дорад:

- ҳангоми бастани шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт ташкилоти суғуртавиро интихоб намояд;

- аз суғуртакунанда маълумот оид ба мавҷудияти иттилоот дар махзани маълумот доир ба шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёти худро талаб намояд;

- аз суғуртакунанда пурра фаҳмондани ҳуқуқу уҳдадориҳои худро талаб намояд;

- ҳангоми гум шудани полиси суғуртавӣ нусхаи онро аз суғуртакунанда гирад;

- аз хизматрасонии мақоми (ташкилоти) дахлдор оид ба арзёбии андозаи зарари ба молу мулки ҷабрдида расондашуда истифода барад;

- бо натиҷаҳои арзёбии андозаи зарари расондашуда, ки аз тарафи мақоми (ташкилоти) дахлдор гузаронда шудааст ва ҳисоби андозаи пардохти суғуртавӣ, ки аз тарафи суғуртакунанда амалӣ карда шудааст, шинос шавад;

- шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиётро мутобиқи муқаррароти Қонуни мазкур пеш аз муҳлат бекор намояд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳолати розӣ набудан бо қарори суғуртакунанда оид ба рад намудани амалисозии пардохти суғуртавӣ ва ё кам кардани андозаи он ба мақоми назорати суғуртавӣ ё суд муроҷиат намояд;

- ҳангоми рух додани ҳодисаи суғуртавӣ аз суғуртакунанда пардохти суғуртавиро дар ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур талаб намояд.

2. Суғурташаванда уҳдадор аст:

- мукофоти суғуртавиро мувофиқи Қонуни мазкур ва шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт пардохт намояд;

- дар бораи рух додани ҳодисаи роҳу нақлиёт ба суғуртакунандае, ки бо ӯ шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиётро бастааст, хабар расонад. Агар суғурташаванда бо сабабҳои узрнок имконияти иҷро намудани чунин амалро надошта бошад, бояд ҳуҷҷати тасдиқкунандаи бозрасии давлатии автомобилиро пешниҳод намояд;

- ҳангоми рух додани ҳодисаи роҳу нақлиёт ба ҷабрдидагон ва кормандони бозрасии давлатии автомобили дар бораи суғуртакунандае, ки бо ӯ шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиётро бастааст, хабар диҳад;

- ҳангоми рух додани ҳодисаи роҳу нақлиёт оид ба пешгирӣ ё кам кардани зарари имконпазир, аз ҷумла наҷот додани молу мулк ва расондани ёрӣ ба шахсони ҷабрдида тадбирҳо андешад;

- ҳангоми рух додани ҳодисаи роҳу нақлиёт тибқи Қонуни мазкур ва шартномаи басташуда ба шахсони дахлдор оид ба ҳодисаи роҳу нақлиёти рухдода хабар диҳад;

- ҳангоми рух додани ҳодисаи роҳу нақлиёт мутобиқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз муоинаи тиббӣ ҷиҳати муайян кардани ҳолати мастӣ бар асари истеъмоли машрубот, воситаҳои нашъадор, моддаҳои психотропӣ ё моддаҳои дигари мадҳушкунанда гузарад.

3. Дар шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт инчунин метавонад ҳуқуқу ухдадориҳои дигари суғурташаванда, ки ба қонунгузори Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолиф нестанд, пешбинӣ гарданд.

Моддаи 10. Ҳуқуқ ва ухдадориҳои суғуртакунанда

1. Суғуртакунанда ҳуқуқ дорад:

- ҳангоми бастани шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт аз суғурташаванда пешниҳоди маълумотро тибқи талаботи Қонуни мазкур дархост намояд;

- аз мақомот ва ташкилоти дахлдор ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи рух додани ҳодисаи суғуртавӣ ва андозаи зарари ба ҷабрдидагон расондашударо дархост намояд;

- аз хизматрасониҳои мақоми (ташкилоти) дахлдор оид ба арзёбии андозаи зарари ба молу мулки ҷабрдидагон расондашуда истифода барад.

2. Суғуртакунанда уҳдадор аст:

- ҳангоми бастани шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт суғурташавандаро бо шарту талаботи шартномаи зикргардида шинос намуда, ҳуқуқу ухдадориҳои ӯро, ки аз ин шартнома бармеоянд, фаҳмонад;

- банд аз бастани шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт ва пардохти мукофоти суғуртавӣ полиси суғуртавиро диҳад;

- ҳангоми аз тарафи суғурташаванда пешниҳод шудани ариза онро сари вақт барраст карда, дар давоми панҷ рӯзи корӣ ҷавоби хаттӣ диҳад;

- ҳангоми аз тарафи суғурташаванда барои пардохти суғуртавӣ пурра пешниҳод нагардидани ҳуҷҷатҳои зарурӣ дар давоми на зиёда аз як рӯзи корӣ аз рӯзи воридшавии ҳуҷҷатҳои мазкур ба шахси муроҷиаткунанда бо нишон додани рӯйхати пурраи ҳуҷҷатҳо хабар диҳад;

- ҳангоми рух додани ҳодисаи суғуртавӣ пардохти суғуртавиро бо тартиб ва муҳлатҳое, ки Қонуни мазкур муқаррар намудааст, амалӣ намояд;

- хароҷоти суғурташавандаро, ки бо мақсади пешгирӣ ва ё кам кардани ҳаҷми зарар ҳангоми рух додани ҳодисаи суғуртавӣ ба вуқӯъ омадааст, ҷуброн намояд;

- аз суғурташаванда барои гирифтани маблағи пардохти суғуртавӣ, ба истиснои ҳуҷҷатҳои дар Қонуни мазкур муқарраргардида, ҳуҷҷатҳои иловагиро талаб накунад;

- ҳисоботи молиявии мутамарказонидаи худ ва ҳисоботи аудитории мустақилро ҳар сол дар на кам аз ду нашрияи даврӣ, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон паҳн мешаванд ва ё дар сомонаи худ бо забони давлатӣ нашр намояд;

- расмиёти санҷиши дахлдори суғурташаванда ё молик- бенефитсиарро аз рӯи шартномаи суғурта тибқи талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти суғуртавӣ" анҷом диҳад;

- ҳуҷҷатҳо ва маълумоти заруриро на кам аз панд сол пас аз андом ёфтани муносибатҳои корӣ ва баста шудани суратҳисоб нигоҳ дорад.

Моддаи 11. Ҳуқуқҳои ҷабрдида

1. Ҷабрдида ҳуқуқ дорад:

- ба суғурташаванда ва суғуртакунанда дар бораи зарари ба ҳаёт, саломатӣ ва ё молу мулки ӯ дар натиҷаи ҳодисаи роҳу нақлиёт расондашуда хабар диҳад;

- ба суғуртакунанда ҳуҷҷатҳои заруриро барои гирифтани пардохти суғуртавӣ пешниҳод намояд;

- дар ҳолатҳои зарурӣ аз хизматрасонии мақоми (ташкилоти) дахлдор барои арзёбии андозаи зарари ба молу мулк расондашуда истифода барад;

- бо натиҷаҳои арзёбии андозаи зарари расондашуда ва ҳисоби андозаи пардохти суғуртавӣ, ки аз тарафи суғуртакунанда амалӣ карда шудааст, шинос шавад;

- ҳангоми рух додани ҳодисаи суғуртавӣ аз суғуртакунанда пардохти суғуртавиро дар ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур талаб намояд;

- аз хизматрасонии муассисаҳои тиббӣ истифода барад;

- ба соҳиби воситаи нақлиёт оид ба ҷуброни зарари расондашуда нисбати он қисми маблағи зарари расондашуда, ки аз андозаи пардохти суғуртавии амалигардида зиёд аст, талабот пешниҳод намояд ва дар сурати иҷро нагардидани талаботи пешниҳодшуда аз ҷониби соҳиби воситаи нақлиёт бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба суд муроҷиат кунад.

2. Ҳуқуқҳои ҷабрдида, ки дар қисми 1 моддаи мазкур муқаррар карда шудаанд, дар ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур ба шахсони дигаре, ки ба сифати фоидагиранда баромад мекунанд, мегузаранд.

БОБИ 3. МУКОФОТИ СУҒУРТАВӢ

Моддаи 12. Андозаи мукофоти суғуртавӣ

1. Андозаи мукофоти суғуртавӣ аз рӯи меъёри нишондиҳанда барои ҳисобҳо дар рӯзи бастани шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт муайян карда шуда, барои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ вобаста ба намуди воситаҳои нақлиёт бо тартиби зерин муқаррар карда мешавад:

- автомобилҳои сабукрав ва микроавтобусҳо ба андозаи ду нишондиҳанда барои ҳисобҳо;

- автобусҳо ва троллейбусҳо ба андозаи се нишондиҳанда барои ҳисобҳо;

-автомобилҳои боркаш ба андозаи се нишондиҳанда барои ҳисобҳо;

- тракторҳо, мошину олоти худгарди дигар ба андозаи ду нишондиҳанда барои ҳисобҳо;

- мототсиклҳо ба андозаи як нишондиҳанда барои ҳисобҳо.

2. Ба кам ё зиёд кардани андозаи мукофоти суғуртавӣ, ба истиснои муқаррароте, ки дар қисми 1 моддаи 13 Қонуни мазкур пешбинӣ гардидаанд, роҳ дода намешавад.

Моддаи 13. Кам кардани андозаи мукофоти суғуртавӣ

1. Ҳангоми бастани шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт - иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватанӣ ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда, иштирокчиёни амалиёти ҷангӣ дар ҳудуди давлатҳои дигар, шахсоне, ки бар асари фалокати Неругоҳи барқи атомии Чернобил зарар дидаанд, инчунин маъюбони гурӯҳҳои I ва II мукофоти суғуртавиро ба андозаи панҷоҳ фоизи маблағи мукофоти суғуртавии муқаррарнамудаи Қонуни мазкур пардохт менамоянд.

2.Имтиёз барои кам кардани андозаи мукофоти суғуртавӣ аз рӯи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт танҳо барои як адад воситаи нақлиёте, ки ба худи суғурташаванда тибқи қисми 1 моддаи мазкур тааллуқ, дорад, пешниҳод гардида, дар ин хусус дар полиси суғуртавӣ қайди дахлдор гузошта мешавад.

3. Соҳибони воситаҳои нақлиёт, ки дар давоми идоракунии бефосилаи воситаҳои нақлиёт қоидаҳои ҳаракат дар роҳро вайрон накардаанд, бо пешниҳоди ҳуҷҷати тасдиқкунанда аз мақоми ваколатдор дорои имтиёзҳои зерин мебошанд:

- ҳангоми бе ҳодисаи роҳу нақлиёт идора кардани воситаи нақлиёт аз 5 то 10 сол пардохти мукофоти суғуртавӣ ба андозаи 5% кам карда мешавад;

-ҳангоми бе ҳодисаи роҳу нақлиёт идора кардани воситаи нақлиёт аз 10 то 15 сол пардохти мукофоти суғуртавӣ ба андозаи 10% кам карда мешавад;

- ҳангоми бе ҳодисаи роҳу нақлиёт идора кардани воситаи нақлиёт аз 15 то 20 сол пардохти мукофоти суғуртавӣ ба андозаи 15% кам карда мешавад;

- ҳангоми бе ҳодисаи роҳу нақлиёт идора кардани воситаи нақлиёт зиёда аз 20 сол пардохти мукофоти суғуртавӣ ба андозаи 20% кам карда мешавад.

БОБИ 4. МАБЛАҒ ВА ПАРДОХТИ СУҒУРТАВӢ

Моддаи 14. Андозаи маблағ ва пардохти суғуртавӣ

1. Барои ҳисоб намудани андозаи пардохти суғуртавӣ нишондиҳанда барои ҳисобҳо, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар рӯзи бастани шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт муқаррар шудаанд, истифода карда мешаванд.

2.Ҳаҷми ниҳоии масъулияти ташкилоти суғуртавӣ ба андозаи ҳашсаду ҳаждаҳ нишондиҳанда барои ҳисобҳо муқаррар карда мешавад.

3. Суғуртакунанда уҳдадор аст ҳангоми рух додани ҳар як ҳодисаи суғуртавӣ (новобаста ба шумораи он дар давоми амали шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт) пардохти суғуртавиро ба ҷабрдида тибқи талаботи Қонуни мазкур амалӣ намояд.

4. Ҳангоми расондани зарар ба саломатии ҷабрдида дар натиҷаи ҳодисаи роҳу нақлиёт, ки боиси марг гардидааст, андозаи пардохти суғуртавӣ панҷсаду чилу панҷ нишондиҳанда барои ҳисобҳоро ташкил медиҳад.

5. Ҳангоми гирифтани маъюбӣ дар натиҷаи ҳодисаи роҳу нақлиёт тибқи маълумотномаи мақоми ваколатдори давлатии ташхиси тиббию иҷтимоӣ пардохти суғуртавии якдафъаина маблағи зеринро ташкил медиҳад:

- маъюби гурӯҳи I - сесаду ҳаштод нишондиҳанда барои ҳисобҳо;

- маъюби гурӯҳи II - сесад нишондиҳанда барои ҳисобҳо;

- маъюби гурӯҳи III - дусаду бист нишондиҳанда барои ҳисобҳо. 6. Ҳангоми расондани зарар ба молу мулки ҷабрдида, маблағи суғуртавӣ то дусаду ҳафтоду се нишондиҳанда барои ҳисобҳоро ташкил медиҳад.

7. Пардохти суғуртавии якдафъаина ҳангоми расондани зарар ба саломатии ҷабрдида суғуртакунандаро аз ҷуброни пардохти суғуртавӣ барои расондани зарар ба молу мулки ҷабрдида озод намекунад. Пардохти суғуртавии якдафъаина ва пардохти суғуртавӣ барои расондани зарар ба молу мулк дар доираи ҳаҷми ниҳоии масъулияти ташкилоти суғуртавӣ амалӣ карда мешавад.

8. Маблағҳои аз ҳисоби мукофоти суғуртавӣ воридгардида танҳо дар ҳолати ба охир расидани муҳлати амали шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт даромади суғуртакунанда ба ҳисоб рафта, бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ба фондҳои захиравии суғуртавӣ тақсим карда мешаванд.

Моддаи 15. Шартҳои амалисозии пардохти суғуртавӣ

Суғуртакунанда пардохти суғуртавиро ба ҷабрдида (фоидагиранда) дар асоси ҳуҷҷатҳои зерин амалӣ менамояд:

- полиси суғуртавӣ (нусхаи он);

- нусхаи маълумотномаи тасдиқкунандаи ҳодисаи роҳу нақлиёт, ки аз тарафи бозрасии давлатии автомобили дода шудааст;

- нусхаи шиносномаи суғурташаванда;

- ваколатномаи аз тарафи соҳиби воситаи нақлиёт додашуда;

- нусхаи шаҳодатномаи ронандагӣ;

- нусхаи шаҳодатномаи техникии воситаи нақлиёт;

- маълумотномаи муассисаи тиббӣ оид ба корношоямии муваққатӣ ё худ маълумотнома дар бораи муқаррар кардани гурӯҳи маъюбӣ дар ҳолати расондани зарар ба саломатии ҷабрдида;

- нусхаи шаҳодатномаи вафоти мусофир, пиёдагард ё шахси (шахсони) дигари ҷабрдида;

- ҳуҷҷати тасдиқкунандаи андозаи зараре, ки ба молу мулки ҷабрдида расонда шудааст.

Моддаи 16. Тартиби амалишавии пардохти суғуртавӣ

1. Пардохти суғуртавӣ тибқи талаботи Қонуни мазкур аз тарафи суғуртакунанда дар муддати панҷ рӯзи корӣ аз рӯзи пешниҳоди ҳуҷҷатҳои зарурӣ амалӣ карда мешавад.

2. Дар ҳолати фавти ҷабрдида ва дар асоси аризаи аз ҷониби фоидагиранда воридгардида дар бораи пардохти суғуртавӣ ва маълумотномаи муассисаи тиббӣ доир ба ҳодисаи мазкур, суғуртакунанда уҳдадор аст панҷоҳ фоизи маблағи пардохти суғуртавиро дар муҳлати як рӯзи кори пардохт намояд. Маблағи боқимондаи пардохти суғуртавӣ пас аз пешниҳод намудани шаҳодатномаи вафот дар муҳлати як рӯзи кори пардохт карда мешавад.

3. Ҳангоми дар муҳлати муқарраргардида амалӣ накардани пардохти суғуртавӣ суғуртакунанда уҳдадор аст ба ҷабрдида (фоидагиранда) барои ҳар рӯзи батаъхиргузошташуда ба андозаи 0,5 фоизи маблағи пардохтшаванда ноустуворона супорад. 4. Ҳангоми муфлисшавӣ, барҳамхӯрӣ ва ё бо сабабҳои дигар қатъ гардидани фаъолияти ташкилоти суғуртавӣ портфели суғуртавӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ташкилоти дигари суғуртавӣ интиқол дода шуда, уҳдадориҳо оид ба пардохти суғуртавӣ низ мувофиқан ба ташкилоти мазкур мегузарад.

Моддаи 17. Ҳуқуқи талаби мутақобила (регресс) нисбат ба шахсе, ки зарар расондааст

Суғуртакунандае, ки пардохти суғуртавиро ба ҷабрдида амалӣ намудааст, дар ҳолатҳои зерин ба андозаи маблағи пардохтгардида нисбат ба шахсе, ки зарар расондааст, ҳуқуқи талаби мутақобиларо (регрессро) дорад:

- ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии суғурташаванда дар натиҷаи амалҳои барқасдонаи ӯ, ки ба рух додани ҳодисаи суғуртавӣ равона гардидаанд, фаро расида бошад;

- ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии суғурташаванда ҳангоми идоракунии воситаи нақлиёт дар ҳолати мастӣ, бар асари истеъмоли машруботи спиртӣ, воситаҳои нашъадор, моддаҳои психотропӣ ё моддаҳои дигари мадҳушкунанда рух дода бошад;

- ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии суғурташаванда дар натиҷаи идоракунии воситаи нақлиёт бе доштани ҳуқуқи идораи воситаи нақлиёт фаро расида бошад;

-ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии суғурташаванда дар натиҷаи ғайб задани ронанда аз маҳалли рух додани ҳодиса фаро расида бошад;

- ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии суғурташаванда дар натиҷаи истифодабарии воситаи нақлиёт берун аз меъёри ғунҷоиши мусофиркашиву боркашонии он фаро расида бошад;

- ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии суғурташаванда дар натиҷаи истифодабарии воситаи нақлиёт бе муоинаи ҳатмии давлатии техникии воситаи нақлиёт фаро расида бошад;

- ҳолатҳои дигаре, ки тарафҳо дар шартнома пешбинӣ кардаанд.

БОБИ 5. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 18. Ҳалли баҳсҳо

Баҳсҳо вобаста ба шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳал карда мешаванд.

Моддаи 19. Назорати амалӣ намудани суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт

Назорати иҷрои ухдадориҳои соҳибони воситаҳои нақлиёт оид ба бастани шартномаи суғуртаи ҳатмии ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии соҳибони воситаҳои нақлиёт бо тартиби муқарраршуда аз тарафи бозрасии давлатии автомобилӣ амалӣ карда мешавад.

Моддаи 20. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Моддаи 21. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе,

7 августи соли 2020

№ 1719

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОЧИКИСТОН ДАР БОРАИ ФАЪОЛИЯТИ БАҲОДИҲӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1720

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

07.08.2020

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОЧИКИСТОН

ДАР БОРАИ ФАЪОЛИЯТИ БАҲОДИҲӢ

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ ва иқтисодии фаъолияти баҳодиҳӣ, инчунин ҳуқуқ, ва ухдадориҳои субъектҳои фаъолияти баҳодиҳиро, новобаста ба шакли моликияташон, муайян менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода бурда мешаванд:

- фаъолияти баҳодиҳӣ - фаъолияти соҳибкорие, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои муайян намудани арзиши бозорӣ ва ё дигар арзиши объектҳои баҳодиҳӣ дар санаи мушаххас равона карда шудааст;

- баҳодиҳӣ - раванди муайян намудани арзиши воқеии объекти баҳодиҳӣ дар санаи мушаххас, ки аз ҷониби баҳодиҳанда тибқи талаботи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо истифодаи тарзҳо, усулҳо ва расмиёти асосноки интихобшудаи баҳодиҳӣ амалӣ мешавад; -баҳодиҳанда - шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои амалӣ намудани фаъолияти баҳодиҳӣ ҳуқуқ доранд;

- объектҳои баҳодиҳӣ - объектҳои ҳуқуқи гражданӣ, ки нисбат ба онҳо фаъолияти баҳодиҳӣ амалӣ карда мешавад;

- усули баҳодиҳӣ - тарзи муайян намудани арзиши объекти баҳодиҳӣ тибқи пайдарҳамии расмиёти баҳодиҳӣ дар доираи стандартҳои миллии баҳодиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- баҳодиҳии такрорӣ - раванди муайян намудани арзиши воқеии объекти баҳодиҳӣ бо назардошти нархи бозорӣ дар ҳолати ба вуҷуд омадани норозигӣ байни субъектҳои фаъолияти баҳодиҳӣ нисбати баҳодиҳии объектҳои баҳодиҳӣ;

- субъектҳои фаъолияти баҳодиҳӣ - аз як тараф баҳодиҳанда ва аз тарафи дигар фармоишгар амал мекунанд; - роҳҳои баҳодиҳӣ - тарзҳои умумии муайянкунии арзиши объекти баҳодиҳӣ дар доираи принсипҳои асосии фаъолияти баҳодиҳӣ;

- арзиши бозории объекти баҳодиҳӣ - миқдори маблаљи ҳисобшудае, ки бо он мубодилаи объекти баҳододашуда ба санаи баҳодиҳӣ байни харидори ҳавасманд ва фурӯшандаи ҳавасманд дар натиҷаи созиши тиҷоратӣ баъд аз гузаронидани маркетинги мувофиқ амалӣ мегардад;

- арзиши ибтидоии объекти баҳодиҳӣ - маблаље, ки барои харид, бунёд ва тайёркунии объекти баҳодиҳӣ хароҷот шудааст;

- арзишҳои дигари объекти баҳодиҳӣ - дигар арзишҳои объектҳои баҳодиҳӣ ба истиснои арзиши бозорӣ, ки намудҳои онҳо тибқи стандартҳои миллии баҳодиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд;

- фармоишгар - шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ, ки дар асоси шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ амал намуда, аз хизмати баҳодиҳанда истифода мебарад;

- Шӯрои машваратӣ оид ба рушди фаъолияти баҳодиҳӣ - мақоми байниидоравӣ, ҳамоҳангсоз ва машваратӣ дар назди мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ, ки фаъолияти он барои ҳамоҳангсозии корҳои меъёрию мелодии фаъолияти баҳодиҳӣ ва омодакунии пешниҳодҳо дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ равона карда мешавад;

- иттиҳодияҳои баҳодиҳандагони касбии Ҷумҳурии Тоҷикистон - иттиҳодияи баҳодиҳандагон ва ташкилотҳои баҳодиҳӣ, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади муаррифии манфиатҳои аъзои худ дар ҳамкорӣ бо мақомоти давлатӣ, созмонҳои байналмилалӣ ва ташкилотҳои дигар таъсис дода шудаанд;

- ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ - ҳуҷҷат аз натиҷаҳои баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ, ки ба фармоишгар аз ҷониби баҳодиҳанда оид ба арзиши объекти баҳодиҳӣ тибқи талаботи Қонуни мазкур ва стандартҳои миллии баҳодиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешавад;

- стандартҳои миллии баҳодиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон - маҷмӯи меъёрҳо, қоидаҳо ва талабот нисбат ба баҳодиҳӣ;

- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ - мақоми иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ, ки сиёсати давлатиро дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ амалӣ менамояд;

- Шӯрои экспертӣ оид ба фаъолияти баҳодиҳӣ - мақоми машваратӣ, ки дар назди мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ барои гузаронидани ташхиси мувофиқати ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ ба меъёрҳои муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ таъсис дода мешавад.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи фаъолияти баҳодиҳӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи фаъолияти баҳодиҳӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Принсипҳои фаъолияти баҳодиҳӣ

Принсипҳои фаъолияти баҳодиҳӣ аз инҳо иборатанд:

1) қонуният;

2) воқеият;

3) эътимоднокӣ;

4) салоҳиятнокӣ;

5) махфият;

6) мустақилият;

7) шаффофият;

8) бељаразӣ.

БОБИ 2. ТАНЗИМИ ДАВЛАТИИ ФАЪОЛИЯТИ БАҲОДИҲӢ

Моддаи 4. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ

Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ дохил мешаванд:

1) таъмини пешбурди сиёсати давлатӣ дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ;

2) муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ;

3) тасдиқи стандартҳои миллии баҳодиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

4) тасдиқи тартиби муайян кардани арзиши объектҳои давлатие, ки хусусӣ гардонида мешаванд;

5) ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ менамояд.

Моддаи 5. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ

Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ ваколатҳои зеринро амалӣ менамояд:

1) татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ;

2) ҳамоҳангсозии фаъолият оид ба рушди низоми баҳодиҳӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

3) таъмини ҳамкории мақомоти давлатӣ бо баҳодиҳандагон ва иттиҳодияҳои баҳодиҳандагони касбии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

4) ҳимояи ҳуқуқҳои баҳодиҳандагон ва истифодабарандагони хизматрасонии баҳодиҳӣ;

5) ташкили баҳодиҳии моликияти давлатӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

6) додани иҷозатнома барои фаъолияти баҳодиҳӣ;

7) таъсиси Шӯрои машваратӣ оид ба рушди фаъолияти баҳодиҳӣ;

8) таъсиси Шӯрои экспертӣ оид ба фаъолияти баҳодиҳӣ;

9) амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 6. Шӯрои машваратӣ оид ба рушди фаъолияти баҳодиҳӣ

1. Шӯрои машваратӣ оид ба рушди фаъолияти баҳодиҳӣ дар назди мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ таъсис дода мешавад.

2. Ҳайат ва низомномаи Шурои машваратӣ оид ба рушди фаъолияти баҳодиҳӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ тасдиқ карда мешаванд.

Моддаи 7. Шурои экспертӣ оид ба фаъолияти баҳодиҳӣ

1. Шӯрои экспертӣ оид ба фаъолияти баҳодиҳӣ дар назди мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ таъсис дода мешавад.

2. Ҳайат ва низомномаи Шурои экспертӣ оид ба фаъолияти баҳодиҳӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ тасдиқ, карда мешавад.

Моддаи 8. Тартиби ягонаи баҳодиҳӣ

Тартиби ягонаи баҳодиҳӣ дар асоси стандартҳои миллии баҳодиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Моддаи 9. Стандартҳои миллии баҳодиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Стандартҳои миллии баҳодиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз инҳо иборат мебошанд:

1) муқаррароти умумӣ ва принсипҳои баҳодиҳӣ;

2) баҳодиҳии молу мулки љайриманқул;

3) баҳодиҳии молу мулки манқул;

4) баҳодиҳии объекти моликияти зеҳнӣ;

5) талабот оид ба ҳисоботи баҳодиҳӣ.

Моддаи 10. Иттиҳодияҳои баҳодиҳандагони касбии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Иттиҳодияҳои баҳодиҳандагони касбии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шакли ташкилоти љайритиҷоратӣ, бо мақсади муаррифии манфиатҳои аъзои худ ва баланд бардоштани сатҳи тахассуси касбии баҳодиҳандагон таъсис дода мешавад.

2. Иттиҳодияҳои баҳодиҳандагони касбӣ ҳуқуқ доранд ба ташкилотҳои байналмилалӣ ва ташкилотҳои дигари баҳодиҳандагон аъзо шаванд.

БОБИ 3. АСОСҲО ВА ШАРТҲОИ АМАЛӢ НАМУДАНИ ФАЪОЛИЯТИ БАҲОДИҲӢ

Моддаи 11. Асос барои амалӣ намудани фаъолияти баҳодиҳӣ

1. Асос барои гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ мебошад, ки байни иҷрокунанда (баҳодиҳанда) ва фармоишгар ё намояндаи ваколатдори фармоишгар тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон баста мешавад.

2. Мутобиқи шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ иҷрокунанда (баҳодиҳанда) уҳдадор аст хизматрасониро вобаста ба муайян намудани арзиши бозорӣ ё арзиши дигари объекти баҳодиҳӣ амалӣ намояд. Фармоишгар уҳдадор аст ҳаққи ин хизматрасониро пардохт намояд.

3. Шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ байни иҷрокунанда (баҳодиҳанда) ва фармоишгар метавонад аз ҷониби баҳодиҳанда доир ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳии мушаххас, як қатор объектҳои баҳодиҳӣ ё хизматрасонии дарозмуддатро ба фармоишгар аз рӯи дархости ӯ пешбинӣ намояд.

4. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ, аз ҷумла баҳодиҳии такрорӣ, метавонад дар асоси таъиноти суд ва ё бо қарори мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ аз ҷониби баҳодиҳанда амалӣ карда шавад. Дар ин ҳолатҳо бастани шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ ҳатмӣ мебошад.

5. Хароҷоте, ки бо баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ алоқаманд мебошад, инчунин ҳаққи хизматрасонии баҳодиҳанда бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби фармоишгар пардохт карда мешаванд.

Моддаи 12. Иҷозатномадиҳии фаъолияти баҳодиҳӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Фаъолияти баҳодиҳии шахсони ҳуқуқӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз ҷумла ташкилотҳои қарзй ва соҳибкорони инфиродӣ, дар асоси иҷозатнома амалӣ карда мешавад.

2. Шарту талабот оид ба додани иҷозатнома барои фаъолияти баҳодиҳиро Қонуни мазкур ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи иҷозатномадиҳӣ ба баъзе намудҳои фаъолият" муқаррар менамояд.

Моддаи 13. Шарту талабот барои амалӣ намудани фаъолияти баҳодиҳӣ

1. Шахси ҳуқуқие, ки фаъолияти баҳодиҳиро амалӣ менамояд, бояд кормандони дорои тахассуси дахлдор дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ дошта бошад.

2. Соҳибкорони инфиродӣ, ки фаъолияти баҳодиҳиро амалӣ менамоянд, бояд дорой тахассуси дахлдор дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ бошанд.

3. Риоя нагардидани шарту талабот барои амалӣ намудани фаъолияти баҳодиҳӣ, ки дар Қонуни мазкур, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи иҷозатномадиҳӣ ба баъзе намудҳои фаъолият" ва стандартҳои миллии баҳодиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд, барои боздоштани фаъолияти баҳодиҳӣ ва ё бекор намудани иҷозатнома барои фаъолияти баҳодиҳӣ асос шуда метавонанд.

Моддаи 14. Объектҳои баҳодиҳӣ

Ба объектҳои баҳодиҳӣ инҳо дохил мешаванд:

1) объектҳои (неъматҳои) алоҳидаи моддӣ (ашёҳо), аз ҷумла ашёҳои бесоҳиб;

2) маҷмӯи ашёҳои ташкилдиҳандаи молу мулки шахс, аз ҷумла молу мулки намуди муайян (манқул ва ё љайриманқул);

3) объектҳое, ки барои эҳтиёҷоти давлат бо ҷуброни арзиши онҳо вайрон карда мешаванд;

4) ҳуқуқи моликият ва ҳуқуқҳои дигари ашёӣ ё ашёҳои алоҳида аз таркиби молу мулк;

5) ҳуқуқи истифодабарии қитъаи замин бо ҳуқуқи бегона намудани он;

6) ҳуқуқи талаб намудан, уҳдадориҳо (қарзҳо);

7) корҳо, хизматрасонӣ, иттилоот;

8) объектҳои моликияти зеҳнӣ;

9) дигар объектҳои ҳуқуқи гражданӣ, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон имконияти гардиши онҳоро манъ накардааст.

Моддаи 15. Роҳҳои баҳодиҳӣ

1. Ҳангоми муайян кардани арзиши объектҳои баҳодиҳӣ роҳҳои зерин истифода мешаванд:

1) хароҷотнокӣ;

2) даромаднокӣ;

3) муқоисавӣ.

2. Шарт ва тартиби истифодабарии роҳҳои баҳодиҳии дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинишуда бо стандартҳои миллии баҳодиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 16. Фарзия оид ба муайян намудани арзиши бозории объекти баҳодиҳӣ

Агар дар санади меъёрии ҳуқуқӣ талаботи ҳатмии гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ ё дар шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ намуди арзиши объекти баҳодиҳӣ муайян нагардида бошад, арзиши бозории объекти мазкур муқаррар карда мешавад.

Моддаи 17. Намудҳои баҳодиҳии объектҳои баҳодиҳӣ

1. Баҳодиҳии объектҳои баҳодиҳӣ аз намудҳои баҳодиҳии ҳатмӣ ва баҳодиҳии ташаббусӣ иборат аст.

2. Баҳодиҳии ҳатмӣ дар ҳолатҳои зерин амалӣ карда мешавад:

1) ҳангоми фурӯш ва ё бо тарзи дигари бегона намудани объектҳои моликияти давлатӣ;

2) ҳангоми муайян кардани арзиши объектҳои баҳодиҳӣ дар ҳолати хусусигардонӣ, ба иҷора ё ба идораи ба боварӣ асосёфта додани моликияти давлатӣ;

3) ҳангоми муайян кардани арзиши ҳуқуқи истифодабарии қитъаи замин бо ҳуқуқи бегона намудани он, ба фурӯш баровардани ҳуқуқи истифодабарии қитъаи замин ва ё ҳангоми гирифтани қитъаи замин барои эҳтиёҷоти давлатию ҷамъиятӣ;

4) ҳангоми супоридани объектҳои моликияти давлати ҳамчун саҳм ба сармояи оинномавии шахсони ҳуқуқӣ;

5) ҳангоми ба сифати ҳисса ба сармояи оинномавии шахси ҳуқуқӣ додани объектҳои баҳодиҳӣ, ки моликияти давлатӣ мебошанд;

6) ҳангоми гузашт кардани уҳдадории давлат ё шахсони ҳуқуқӣ бо иштироки назоратии давлат;

7) ҳангоми муайян кардани арзиши ибтидоӣ барои музоядаҳо ва озмунҳои фурӯши объектҳои моликияти давлатӣ ё моликияти шахсони ҳуқуқӣ бо иштироки давлат;

8) ҳангоми муайян кардани маблаљи иҷорапулӣ барои бастани шартнома оид ба иҷора супоридани объектҳои баҳодиҳие, ки моликияти давлатӣ мебошанд;

9) ҳангоми муайян кардани зарар ба объектҳои суљурташудаи ҳуқуқҳои гражданӣ бар асари фаро расидани ҳолати суљуртавӣ, дар ҳолати суљуртаи ҳатмии объектҳои баҳодиҳӣ;

10) ҳангоми ба миён омадани баҳс оид ба арзиши объектҳои баҳодиҳӣ, аз ҷумла ҳангоми милликунонӣ ва реквизитсияи молу мулк;

11) ҳангоми харидории молу мулк барои эҳтиёҷоти давлатӣ;

12) ҳангоми вайрон кардан ва харидории молу мулки давлатӣ ва ниҳолҳои бисёрсола бо мақсади муайян намудани маблаљи ҷубронпулӣ;

13) ҳангоми мусодираи молу мулк ба манфиати давлат тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

14) ҳангоми гузаронидани баҳодиҳии объектҳои баҳодиҳӣ бо мақсади назорат аз болои дурустии пардохти андозҳо дар мавриди ба миён омадани баҳс оид ба ҳисоб кардани заминаи андозбандӣ;

15) дар ҳолатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

3. Баҳодиҳии ташаббусӣ дар ҳамаи ҳолатҳои дигаре, ки таҳти баҳодиҳии ҳатмӣ қарор надоранд, аз ҷониби баҳодиҳанда дар асоси фармоиши фармоишгар оид ба гузаронидани баҳодиҳии ҳама гуна объекти баҳодиҳии ба фармоишгар тааллуқдошта тибқи Қонуни мазкур, стандартҳои миллии баҳодиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида мешавад.

Моддаи 18. Талаботи ҳатми нисбат ба шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ

1. Дар шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ муқаррароти Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи шартномаи хизматрасонии музднок татбиқ, карда мешаванд.

2. Шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ байни баҳодиҳанда ва фармоишгар дар шакли хатти баста шуда, маълумоти зеринро дар бар мегирад:

1) шакли ташкилию ҳуқуқии баҳодиҳанда ва фармоишгар, сурољаи ҳуқуқии онҳо;

2) номи объекти баҳододашаванда, маҳалли ҷойгиршавии он;

3) муҳлат ва санаи гузаронидани баҳодиҳӣ;

4) ухдадориҳои тарафҳо;

5) асос барои бастани шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ;

6) намуди баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ;

7) намуди арзиши объекти баҳодиҳӣ;

8) ҳаққи хизматрасонии баҳодиҳанда;

9) суљуртаи ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии баҳодиҳанда;

10) шартҳои махфияти баҳодиҳӣ;

11. маълумоти ҳуҷҷати тасдиқкунандаи ҳуқуқи моликияти фармоишгар ба объекти баҳодиҳӣ ё асосҳои дигаре, ки ба фармоишгар барои бастани шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ ҳуқуқ медиҳанд;

12. доштани иҷозатнома барои амалӣ намудани фаъолияти баҳодиҳӣ, бо нишон додани рақами тартибӣ, санаи додан, муҳлати эътибор ва мақоме, ки иҷозатномаро додааст.

3. Шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ зикри аниқи объекти баҳодиҳӣ, инчунин тавсифи онро ҳамчун объекти баҳодиҳии ягона ва дар ҳолати якчанд адад будани объектҳои баҳодиҳиро дар бар мегирад.

4. Нисбат ба баҳодиҳии объектҳои баҳодиҳие, ки ба моликияти ҷумҳуриявӣ ва коммуналӣ тааллуқ доранд, шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ байни баҳодиҳанда ва шахси аз ҷониби соҳибмулк барои анҷом додани созиш ваколатдоршуда баста мешавад, агар дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.

Моддаи 19. Талаботи умумӣ барои ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ

1. Ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ дар шакли хаттӣ тартиб дода шуда, дар он бояд ба маънидодкунии баҳснок ва ё иштибоҳ роҳ дода нашавад.

2. Дар ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ маълумоти зерин дарҷ карда мешавад:

1) санаи тартибдиҳӣ ва рақами тартибӣ;

2) асосҳо барои гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ аз ҷониби баҳодиҳанда;

3) сурољаи ҳуқуқии баҳодиҳанда ва иттилоот дар бораи иҷозатнома барои фаъолияти баҳодиҳӣ, инчунин маълумот дар бораи суљуртаи ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии баҳодиҳанда;

4) маълумот дар бораи шахси ҳуқуқӣ - фармоишгари баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ ё шахсе, ки ба ӯ ҳисобот пешниҳод мегардад, агар он аз фармоишгар фарқ кунад (номи пурра ва мухтасар, макони ҷойгиршавӣ, маълумот дар бораи бақайдгирии давлатӣ, рақами мушаххаси андозсупоранда). Дар сурате, ки агар фармоишгари баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ шахси воқеӣ бошад, насаб, ном ва номи падари фармоишгар ва маълумоти шиноснома бо ҷойи истиқомат навишта шавад;

5) тавсифи пурраи объекти баҳодиҳӣ, аз ҷумла маълумот оид ба арзиши тавозунии объекти баҳодиҳӣ;

6) стандартҳои баҳодиҳӣ барои муайян кардани намуди муқарраршудаи арзиши объекти баҳодиҳӣ, асосноккунии истифодаи онҳо ҳангоми гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ, номгӯйи маълумоти истифодашуда ҳангоми гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ бо қайди манбаъҳое, ки ин маълумотро пешниҳод намудаанд;

7) пайдарҳамии муайян намудани арзиши объекти баҳодиҳӣ ва арзиши ниҳоии он, инчунин маҳдудият ва доираи татбиқи натиҷаи бадастомада;

8) санае, ки ба ҳолати он ҳисоби арзиш иҷро гардидааст;

9) номгӯйи ҳуҷҷатҳое, ки баҳодиҳанда ҳангоми муайян кардани тавсифи миқдорӣ ва сифатии объекти баҳодиҳӣ истифода намудааст.

3. Ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ метавонад инчунин маълумоти дигарро дар бар гирад, ки ба ақидаи баҳодиҳанда барои инъикоси пурраи усули истифодашудаи ҳисоби арзиши объекти мушаххаси баҳодиҳӣ муҳим мебошанд.

4. Агар ҳангоми гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ на арзиши бозорӣ, балки намуди дигари муқарраркунии арзиш муайян шуда бошад, дар ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ бояд меъёрҳои муайян кардани арзиши объекти баҳодиҳӣ ва сабабҳои сарфи назар кардан аз имконияти муайян намудани арзиши бозории объекти баҳодиҳӣ қайд карда шаванд.

5. Ҳангоми аз тарафи якчанд баҳодиҳанда гузаронидани баҳодиҳии объектҳои гуногуни баҳодиҳӣ, ки ба таркиби объекти баҳододашаванда дохиланд, ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ аз тарафи ҳар як баҳодиҳанда бо нишон додани объекти баҳодиҳие, ки аз рӯи он ӯ баҳодиҳиро гузаронидааст, имзо карда мешавад.

6. Барои гузаронидани баҳодиҳии намудҳои алоҳидаи объекти баҳодиҳӣ ҳангоми баҳодиҳии ҳатмӣ, мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи баҳодиҳӣ метавонад шаклҳои махсуси пешниҳоди ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳиро муқаррар намояд.

7. Ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ саҳифа ба саҳифа рақамгузорӣ ва дар ду нусха тартиб дода шуда, бо муҳр тасдиқ гардида, аз тарафи баҳодиҳанда, соҳибкори инфиродӣ ё роҳбари шахси ҳуқуқӣ, ки баҳогузориро гузаронидааст, имзо карда мешавад.

8. Як нусхаи ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ дар баҳодиҳанда нигоҳ дошта шуда, нусхаи дуюмаш ба фармоишгар супорида мешавад.

Моддаи 20. Ташхиси ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ

1. Ташхиси ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ ихтиёран бо талаби фармоишгар ё бо хоҳиши баҳодиҳанда гузаронида мешавад.

2. Тартиб ва шартҳои гузаронидани ташхиси ҳисобот оид ба баҳодиҳӣ аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ муайян карда мешаванд.

3. Дар раванди ташхиси ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ, таҳлили аз ҷиҳати методологӣ асоснок будан ва андозаи ҳисоби натиҷаи бадастомадаи баҳодиҳӣ гузаронида мешавад.

БОБИ 4. ҲУҚУҚУ УХДАДОРИҲОИ БАҲОДИҲАНДА ВА ФАРМОИШГАР

Моддаи 21. Ҳуқуқ ва ухдадориҳои баҳодиҳанда

1. Баҳодиҳанда ҳуқуқ дорад:

1) усулҳои баҳодиҳиро мутобиқи стандартҳои миллии баҳодиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон мустақилона истифода барад;

2) ҳангоми гузаронидани баҳодиҳии ҳатмии объекти баҳодиҳӣ аз фармоишгар таъмини дастрасии пурраро ба ҳуҷҷатҳое, ки барои гузаронидани баҳодиҳии дахлдори объекти баҳодиҳӣ зарур мебошанд, талаб кунад;

3) аз фармоишгар тавзеҳот ва маълумоти иловагиро, ки барои амалӣ намудани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ зарур аст, гирад;

4) аз шахсони сеюм дар шакли хаттӣ ё шифоҳӣ маълумоте, ки барои гузаронидани баҳодиҳӣ зарур аст, ба истиснои маълумоти мансуб ба сирри давлатӣ ё тиҷоратӣ дархост намояд. Дар мавриди рад шудани дархост оид ба пешниҳоди маълумоти қайдшуда ба таври назаррас ба боэътимодии натиҷаҳои баҳодиҳӣ таъсир расонад, баҳодиҳанда онро дар ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ қайд менамояд;

5) дар ҳолатҳои зарурӣ дар асоси шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ барои иштирок дар баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ баҳодиҳандагон ё мутахассисони дигарро ҷалб намояд;

6) аз гузаронидани баҳодиҳӣ даст кашад, агар фармоишгар шартҳои шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳиро риоя накунад, пешниҳоди маълумоти зарурӣ дар бораи объекти баҳодиҳӣ ё шароитҳои кориро тибқи шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ таъмин накунад;

7) ҷуброни хароҷот, ки бо гузаронидани баҳодиҳӣ алоқаманд аст, инчунин ҳаққи хизматрасониро барон гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ аз рӯи таъиноти суди талаб кунад;

8) ихтиёран ба иттиҳодияҳои баҳодиҳандагони касбӣ шомил шавад.

2. Баҳодиҳанда уҳдадор мебошад:

1) ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти баҳодиҳӣ талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва стандартҳои миллии баҳодиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя кунад;

2) ба фармоишгар дар бораи имконнопазирии иштироки худ дар гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ бинобар сабаби ба миён омадани ҳолатҳое, ки барои гузаронидани баҳодиҳии холисонаи объекти баҳодиҳӣ монеа шудаанд, хабар диҳад;

3) нигоҳдории ҳуҷҷатҳои аз фармоишгар ва шахсони сеюм дар раванди гузаронидан ва барасмиятдарории баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ қабулкардаро дар давоми се сол таъмин намояд;

4) бо талаби фармоишгар иҷозатнома барои амалисозии фаъолияти баҳодиҳӣ, маълумот оид ба доштани суљуртаи ҷавобгарии гражданию ҳуқуқӣ ва ҳуҷҷати тасдиқкунандаи донишҳои касбӣ дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ доштаи худро пешниҳод намояд;

5) дар раванди баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ маълумоти махфии аз фармоишгар гирифташударо фош накунад, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

6) ба фармоишгар ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳиро пешниҳод намояд;

7) нусхаи ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳиро дар давоми се сол нигоҳ дорад;

8) дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нусхаи нигоҳдошташудаи ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ ё маълумоти дар он овардашударо ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, мақомоти судӣ, мақомоти дигари давлатӣ ва (ё) ба мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар асоси дархости онҳо пешниҳод намояд.

Моддаи 22. Маҳдудиятҳо барои баҳодиҳанда ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти баҳодиҳӣ

Ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ иҷозат дода намешавад, агар баҳодиҳанда:

1) нисбат ба объекти баҳодиҳӣ ҳуқуқҳои молумулкӣ ё ухдадориҳои берун аз шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ дошта бошад;

2) муассис, соҳибмулк, саҳмдор, корманд, суљуртакунандаи шахси ҳуқуқӣ, ё ин ки шахси ҳуқуқӣ, муассис, саҳмдор, соҳибмулк ва суљуртакунандаи ташкилоти баҳодиҳӣ бошад.

Моддаи 23. Мустақилияти баҳодиҳанда

1. Дахолат кардан ба фаъолияти баҳодиҳанда ҳангоми баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ манъ аст.

2. Андозаи пардохти хизматрасонии баҳодиҳанда ҳангоми гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ ба бузургии ҷамъбастии арзиши объекти баҳодиҳӣ вобаста нест.

Моддаи 24. Суғуртаи ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии баҳодиҳанда

1. Суљуртаи ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии баҳодиҳанда шарти таъминкунандаи ҳимояи ҳуқуқҳои истифодабарандагони хизматрасонии баҳодиҳӣ буда, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

2. Мавҷудияти полиси суљуртавӣ шарти ҳатмӣ барои бастани шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ мебошад.

3. Суљуртаи ҷавобгарии гражданию ҳуқуқии баҳодиҳанда метавонад дар шакли бастани шартномаи суљурта оид ба намуди мушаххаси фаъолияти баҳодиҳӣ (вобаста ба объекти баҳодиҳӣ) ё аз рӯи шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ амалӣ карда шавад.

Моддаи 25. Ҷавобгарии баҳодиҳанда

1. Баҳодиҳанда барои ҳолатҳои зерин ҷавобгар аст:

1) риоя накардани талаботи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва стандартҳои миллии баҳодиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба фаъолияти баҳодиҳӣ;

2) фош кардани маълумоти мансуб ба сирри давлатӣ ё тиҷоратӣ;

3) беэътимодии ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ;

4) риоя накардани қоидаҳои нигоҳдорию пуррагии ҳуҷҷатҳо ва маълумоти дигаре, ки барои амалӣ намудани баҳодиҳӣ пешниҳод шудаанд.

2. Баҳодиҳанда барои риоя накардани қоидаҳои фаъолияти баҳодиҳӣ ҷавобгарии пурраи моддӣ дорад.

Моддаи 26. Ҳуқуқ ва ухдадориҳои фармоишгар

1. Фармоишгар ҳуқуқ дорад:

1) аз баҳодиҳанда оид ба усулу роҳҳои амалӣ намудани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ маълумоти заруриро гирад;

2) бо санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ки дар онҳо ҳисобот оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ ва хулосаи баҳодиҳанда асос ёфтааст, шинос шавад;

3) аз хизматрасонии баҳодиҳанда даст кашад, агар аз тарафи ӯ шартҳои шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ, талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва стандартҳои миллии баҳодиҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон риоя нагарданд.

2. Фармоишгар уҳдадор мебошад:

1) шароити мувофиқро ба баҳодиҳанда барои сари вақт ва босифат гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ тибқи шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ фароҳам оварад;

2) ба баҳодиҳанда барои гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ ҳуҷҷатҳои зарурӣ ва тавзеҳотро пешниҳод намояд;

3) ба фаъолияти баҳодиҳанда ҳангоми гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ дахолат накунад;

4) бо талаби баҳодиҳанда бо мақсади гирифтани маълумоти зарурӣ оид ба баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ аз номи худ ба суроғаи шахсони сеюм дархостҳои хаттӣ ирсол намояд.

3. Фармоишгар ва ё шахсони сеюм барои дурустии ҳуҷҷатҳо ва маълумоти пешниҳоднамуда, ки барои баҳодиҳӣ зарур мебошанд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон масъул мебошанд.

БОБИ 5. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 27. Ҳалли баҳсҳо

Баҳсҳо байни баҳодиҳанда ва фармоишгар ҳангоми иҷрои шартнома оид ба гузаронидани баҳодиҳии объекти баҳодиҳӣ бо тартиби судӣ ҳал карда мешаванд.

Моддаи 28. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Моддаи 29. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти баҳодиҳӣ (нархгузорӣ)"

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти баҳодиҳӣ (нархгузорӣ)" аз 28 июли соди 2006 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с.2006, №7, мод.344; с.2008, №10, мод.809) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 30. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе,

7 августи соли 2020

№ 1720

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ОМОДАГӢ БА САФАРБАРӢ ВА САФАРБАРӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

799

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

16.04.2012

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ОМОДАГӢ БА САФАРБАРӢ ВА САФАРБАРӢ

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2012, №4, мод. 249)

Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятиро дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба танзим дароварда, принсипҳои асосӣ, тартиб, салоҳият, ӯҳдадориҳо ва масъулияти мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, шахсони мансабдор ва шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар ин соҳа муқаррар менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода бурда мешаванд:

- сафарбарӣ - маҷмӯи чорабиниҳои умумидавлатии марбут ба гузаронидани соҳаҳои иқтисодиёт, мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ (минбаъд-ташкилотҳо), қаламрав ва аҳолӣ ба низоми ҳолати ҷанг, Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус ба ташкил, ҳайат ва идоракунӣ дар замони ҷанг (сафарбарии умумӣ ва ё қисме аз онҳо - сафарбарии ҷузъӣ);

- омодагӣ ба сафарбарӣ - маҷмӯи чорабиниҳои дар замони осоишта гузаронидашаванда ва ба идоракунии устувори давлат дар замони ҷанг, гузариши муташаккилонаи соҳаҳои иқтисодиёти мамлакат ба таъмин намудани талаботи Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус, аҳолӣ, ҳифзи мусаллаҳона ва мудофиаи мамлакат, таъмини фаъолияти воҳидҳои марзиву маъмурӣ ва ташкилотҳо дар давраи сафарбарӣ, ҳолати ҷанг ва замони ҷанг равонашуда;

- мақоми ваколатдор дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ – мақоми давлатии амалисозандаи ташаккулёбии сиёсати давлатӣ дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ;

- иқтидорҳои сафарбарӣ – майдонҳои истеҳсолӣ, таҷҳизоти технологӣ, ҳуҷҷатҳои муҳандисӣ–техникӣ ва дигар ҳуҷҷатҳои барои иҷрои фармоишҳои сафарбарӣ таъингардида;

- захираи сафарбарӣ – захираи эҳтиётии сарватҳои моддӣ ва масолеҳи барои эҳтиёҷоти сафарбарии давлат пешбинишуда оид ба вусъат додани истеҳсоли маҳсулоти саноатии таъиноти ҳарбӣ ва дигар намудҳои маҳсулоти саноатӣ, таъмири техника ва молу мулки ҳарбӣ дар давраи махсус, вусъат бахшидан ба корҳои барқароркунии роҳҳои оҳан ва автомобилгард, аэродромҳо, хатҳои алоқа ва иншооти он, қубурҳои нафту газ, системаи таъминоти обу барқ дар замони ҷанг барои таъмини кори мунтазами соҳаҳои саноат, нақлиёт ва алоқа, расонидани ёрии тиббӣ;

- супориши сафарбарӣ – супориш ба мақомоти давлатӣ барои иҷрои чорабиниҳои ба ҳалли вазифаҳо доир ба таъмини фаъолияти устувори давлат дар давраи сафарбарӣ, ҳолати ҷанг ва замони ҷанг равонашуда;

- фармоиши сафарбарӣ – фармоиши давлатӣ ба ташкилотҳо оид ба истеҳсоли мол (кор, хизматрасонӣ)-ҳои номгӯи муайян, миқдор ва сифати онҳо, таъсиси воҳидҳои махсус дар давраи сафарбарӣ, ҳолати ҷанг ва замони ҷанг;

- нақшаи сафарбарӣ – нақшаи чорабиниҳои аз тарафи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқкардашудаи ба татбиқи чораҳо оид ба вусъатдиҳии сафарбарии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус, гузариши соҳаҳои иқтисодиёт, мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо, воҳидҳои марзиву маъмурӣ ва аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба низоми фаъолият дар давраи сафарбарӣ, ҳолати ҷанг ва замони ҷанг бо роҳи иҷрои супориш (фармоиш)-ҳои сафарбарӣ, инчунин дигар чорабиниҳои омодагӣ ба сафарбарӣ равонашуда;

- сохтори сафарбарӣ – сохтори аз тарафи мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо таъсисдодашуда барои ташкили чорабиниҳо доир ба омодагӣ ба сафарбарӣ, сафарбарӣ ва назорати иҷрои онҳо;

- брон кардан – муваққатан озод намудани шахсони мансабдор, кормандони соҳибихтисос ва мутахассисони дар эҳтиёт қарордоштаи мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин ташкилотҳо аз даъват ба хизмати ҳарбӣ дар давраи сафарбарӣ ва замони ҷанг.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон иборат аст.

Моддаи 3. Принсипҳои асосии омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ

Принсипҳои асосии омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ инҳоянд:

- қонуният;

- риояи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд;

- ҳатмӣ будани гузаронидани омодагӣ ба сафарбарӣ;

- нигаҳдорӣ, дахлнопазирии иқтидорҳо ва захираи сафарбарӣ;

-роҳбарии мутамарказ ҷиҳати ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои нақшавӣ;

- омодагии пешакӣ ва таъмини чорабиниҳои нақшавӣ;

- маҷмӯӣ (комплексӣ) будан ва ҳаммувофиқатии чорабиниҳои соҳавӣ ва ҳудудӣ;

- назорати доимии ташкил ва гузаронидани чорабиниҳо.

Моддаи 4. Мундариҷаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ

Ба мундариҷаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ дохил мешаванд:

- таҳия ва қабули санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ;

- таъмини илмию методии омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ;

- омода намудани қаламрав, соҳаҳои иқтисодиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва муайян кардани шароити кори мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо дар давраи сафарбарӣ, ҳолати ҷанг ва замони ҷанг;

- гузаронидани чорабиниҳо оид ба гузариши соҳаҳои иқтисодиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо ва воҳидҳои марзиву маъмурӣ ба кор дар шароити замони ҷанг;

- таҳияи нақшаҳои сафарбарии соҳаҳои иқтисодиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо, воҳидҳои марзиву маъмурӣ, аҳолӣ, Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус;

- таҳияи қоидаҳои омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- таҳияи тартиби огоҳонидан дар бораи сафарбарӣ;

- омода намудани аҳолӣ, Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус барои сафарбарӣ;

- гузаронидани сафарбарии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус;

- баҳодиҳии ҳолати тайёрии сафарбарии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- ташкил, инкишоф ва нигаҳдории иқтидорҳо ва объектҳои сафарбарӣ барои истеҳсоли маҳсулоте, ки барои қонеъ гардонидани талаботи давлат, Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус, эҳтиёҷоти аҳолӣ дар замони ҷанг зарур аст;

- таъсис ва омода намудани воҳидҳои махсусе, ки ҳангоми эълони сафарбарӣ барои супоридан ба Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон ё барои истифодабарӣ ба манфиати онҳо, инчунин ба манфиати иқтисодиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон таъин шудаанд;

- омода кардани техникае, ки ҳангоми эълони сафарбарӣ барои таҳвил ба Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус ё барои истифодабарӣ ба манфиати онҳо таъин шудааст;

- ташкил, ҷамъоварӣ, нигаҳдорӣ ва азнавкунии захираҳои эҳтиётии сарватҳои моддии захираҳои сафарбарӣ ва давлатӣ, захираҳои эҳтиётии камнашавандаи маҳсулоти озуқаворӣ ва нафтӣ;

- ташкил, нигаҳдорӣ ва истифодаи фонди суғуртавии ҳуҷҷатҳои аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ, маҳсулоти таъиноти стратегӣ, объектҳои дорои хатари зиёд, системаҳои таъминоти зиндагии аҳолӣ ва объектҳое, ки сарвати миллӣ мебошанд;

- омодагӣ ва ташкили таъминоти меъёрии аҳолӣ бо маҳсулоти озуқаворӣ ва ғайриозуқаворӣ, хизматрасонии тиббӣ, воситаҳои алоқа ва нақлиёт дар давраи сафарбарӣ, ҳолати ҷанг ва дар замони ҷанг;

- ташкил намудани нуқтаҳои эҳтиётии идоракунии мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо ва омода намудани онҳо ба кор дар шароити замони ҷанг;

- омодагии воситаҳои ахбори омма ба кор дар давраи сафарбарӣ ва дар замони ҷанг;

- ташкили бақайдгирии ҳарбӣ дар мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо;

- тайёр кардани шаҳрвандон аз рӯи ихтисосҳои қайди ҳарбӣ барои пуррагардонии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус дар давраи сафарбарӣ ва дар замони ҷанг;

- барои давраи сафарбарӣ ва замони ҷанг брон кардани шаҳрвандоне, ки дар эҳтиёти Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон буда, дар мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо кор мекунанд;

- гузаронидани машғулият ва машқҳо барои вусъат додани сафарбарӣ ва иҷрои нақшаҳои сафарбарӣ;

- такмили ихтисоси кормандони сохторҳои сафарбарӣ;

- ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ;

- иҷрои дигар чорабиниҳои ба омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ алоқаманд, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

БОБИ 2. САЛОҲИЯТИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ВА МАҚОМОТИ ДАВЛАТӢ ДАР СОҲАИ ОМОДАГӢ БА САФАРБАРӢ ВА САФАРБАРӢ

Моддаи 5. Салоҳияти Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- роҳбарии умумии фаъолияти мақомоти давлатиро дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд;

- мақоми ваколатдорро дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ муайян менамояд;

- мақсад ва вазифаҳои омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбариро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд;

- ҳисоботи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар бораи масъалаҳои омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ баррасӣ менамояд;

- оид ба масъалаҳои омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ фармонҳо мебарорад;

- ҳангоми таҳдиди хатари воқеӣ ба амнияти давлат ҳолати ҷангро эълон менамояд ва фармонро ба тасдиқи ҷаласаи якҷояи Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод мекунад;

- дар саросари Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ё дар маҳалҳои алоҳидаи он вазъияти фавқулодда эълон намуда, фармонро фавран ба тасдиқи ҷаласаи якҷояи Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд ва ба Созмони Милали Муттаҳид хабар медиҳад;

- низоми кори мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳоро дар давраи сафарбарӣ, ҳолати ҷанг ва дар замони ҷанг муқаррар менамояд;

- нақшаи сафарбарии Ҷумҳурии Тоҷикистонро тасдиқ менамояд;

- қоидаҳои омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро тасдиқ менамояд;

- тартиби қоидаҳои баҳодиҳии тайёрии сафарбарӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро тасдиқ менамояд;

- тартиби огоҳонидан дар бораи сафарбариро тасдиқ менамояд;

- назорати гузаронидани чорабиниҳо оид ба вусъат додани сафарбарии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус, ҳамчунин ҳангоми эълони сафарбарӣ иҷрои қарорҳоро дар бораи гузариши соҳаҳои иқтисодиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба низоми ҳолати ҷанг ташкил менамояд;

- шартномаҳои байналмилалиро дар бораи ҳамкорӣ оид ба масъалаҳои омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ ба имзо мерасонад;

- тибқи Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дигар салоҳияти барои ҳимояи давлат заруриро оид ба масъалаҳои омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ амалӣ менамояд.

Моддаи 6. Салоҳияти Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ

1. Ҷаласаи якҷояи Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон:
- фармонҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар бораи ҷорӣ намудани ҳолати ҷанг ва вазъияти фавқулодда тасдиқ менамояд;

- барои истифодаи Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон берун аз ҳудуди он барои иҷрои ӯҳдадориҳои байналмилалии Тоҷикистон розигӣ медиҳад.

2. Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- қонунҳои қабулнамудаи Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масаъалаҳои омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ ва ба онҳо ворид намудани тағйиру иловаҳоро баррасӣ менамояд;

- тибқи Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дигар салоҳиятро оид ба масъалаҳои омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ амалӣ менамояд.

3. Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- қонунҳо оид ба масъалаҳои омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбариро қабул карда, ба онҳо тағйиру иловаҳо ворид менамояд;

- санадҳои ҳуқуқии байналмилалиро оид ба масъалаҳои омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ тасдиқ ва бекор мекунад;

Моддаи 7. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- ба омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон роҳбарӣ намуда, иҷрои онро таъмин мекунад;

- фаъолияти мувофиқашуда ва ҳамкории мутақобилаи мақомоти давлатиро дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ муайян мекунад;

- вазифаҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатиро оид ба таъмини мудофиаи ҳудудӣ, таҷҳизонидани фаврии ҳудуд ва гузаронидани чорабиниҳо доир ба мудофиаи гражданӣ муқаррар мекунад;

- тартиби бастани шартнома (қарордод)-ҳоро дар бораи аз тарафи ташкилотҳо иҷро гардидани фармоишҳои сафарбарӣ ва таъмини фармоишҳои мазкурро бо захираҳои моддию техникӣ муайян менамояд;

- тартиб ва манбаъҳои маблағгузории чорабиниҳо оид ба омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбариро ба ташкилотҳое, ки фармоишҳои сафарбарӣ доранд, муайян мекунад;

- тартиби бекор кардан ва додани фармоишҳои сафарбариро ҳангоми муфлисшавӣ, барҳамдиҳӣ, азнавташкилдиҳӣ ва тағйирёбии самти фаъолияти ташкилотҳо муайян менамояд;

- гузаронидани машғулият (машқ)-ҳои ҳарбӣ ва фармондеҳӣ-ситодӣ барои вусъат додани сафарбарӣ ва иҷрои чорабиниҳои сафарбариро дар Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус ташкил мекунад;

- тартиби ташаккул, ҷамъоварӣ, нигаҳдорӣ, хизматрасонӣ ва истифодабарии сарватҳои моддии захираи сафарбариро дар захираи моддии давлатӣ муқаррар менамояд;

- тартиби ташкил, нигаҳдорӣ ва истифодаи фонди суғуртавии ҳуҷҷатҳои аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ, маҳсулоти таъиноти стратегӣ, объектҳои дорои хатари зиёд, системаҳои таъминоти зиндагии аҳолӣ ва объектҳоеро, ки сарвати миллӣ мебошанд, муқаррар менамояд;

- тартиби ҳисоботдиҳии омориро дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ муқаррар мекунад;

- ҳолати тайёрии сафарбарии Ҷумҳурии Тоҷикистонро арзёбӣ намуда, дар ин хусус ҳар сол ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисобот пешниҳод менамояд;

- омодагии соҳаҳои иқтисодиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шароити кори мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳоро дар давраи сафарбарӣ, ҳолати ҷанг ва замони ҷанг ташкил мекунад;

- омодагии таъминоти меъёрии аҳолӣ бо маҳсулоти озуқаворӣ ва ғайриозуқаворӣ, хизматрасонии тиббӣ ва таъмини он бо воситаҳои алоқа ва нақлиётро дар давраи сафарбарӣ, ҳолати ҷанг ва дар замони ҷанг ташкил мекунад;

- гузаронидани машғулият ва машқҳоро барои вусъат додани сафарбарӣ ва иҷрои нақшаҳои сафарбарӣ таъмин менамояд;

- ташкил ва тартиби брон кардани шаҳрвандони дар эҳтиёт қарордоштаро барои давраи сафарбарӣ ва замони ҷанг муайян менамояд;

Моддаи 8. Ваколатҳои мақоми ваколатдор дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ

1. Мақоми ваколатдор дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ (минбаъд-мақоми ваколатдор) ташаккулёбии сиёсати давлатиро дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ, сафарбарӣ ва назорати иҷрои онро аз тарафи мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои дахлдор амалӣ менамояд. Низомномаи мақоми ваколатдор аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

2. Мақоми ваколатдор дар доираи ваколатҳои худ:

- фаъолияти мақомоти давлатиро дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ ҳамоҳанг месозад;

- дар якҷоягӣ бо мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ нақшаи сафарбарии Ҷумҳурии Тоҷикистонро таҳия мекунад, нақшаҳои сафарбарии мақомоти давлатӣ ва воҳидҳои марзиву маъмуриро мувофиқа менамояд;

- қоидаҳои омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро таҳия менамояд;

- қоидаҳои баҳодиҳии тайёрии сафарбарӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро таҳия менамояд;

- тартиби огоҳонидан дар бораи сафарбариро таҳия менамояд;

- номгӯй ва ҳаҷми зарурии сарватҳои моддиро дар захираи сафарбарӣ аз рӯи вазифаҳои сафарбарӣ таҳия карда, супориши сафарбариро барои иҷро ба мақомоти дахлдор ирсол менамояд;

- тадқиқоти илмӣ ва таъминоти методиро дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ, инчунин такмили ихтисоси мутахассисони сохторҳои сафарбариро ташкил менамояд;

- ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба бекор кардан ва додани фармоишҳои сафарбарӣ ҳангоми муфлисшавӣ, азнавташкилдиҳӣ, барҳамдиҳӣ ва тағйирёбии самти фаъолияти ташкилотҳое, ки фармоишҳои сафарбарӣ доранд, тибқи гузориши мақомоти давлатӣ таклифҳо пешниҳод менамояд;

- ҳуқуқи ба таъхир андохтани даъвати шаҳрвандон ё гурӯҳи алоҳидаи шаҳрвандонро ба хизмати ҳарбӣ тибқи сафарбарӣ дорад (бозмедорад);

- дар рушди ҳамкориҳои байналмилалӣ дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ иштирок менамояд.

Моддаи 9. Ваколатҳои вазоратҳо, кумитаҳои давлатӣ ва дигар мақомоти давлатӣ дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ

Вазоратҳо, кумитаҳои давлатӣ ва дигар мақомоти давлатӣ:

- сохторҳои сафарбариро дар мувофиқа бо мақоми ваколатдор таъсис медиҳанд;

- нақшаҳои сафарбариро дар мувофиқа бо мақоми ваколатдор таҳия ва амалӣ менамоянд;

- омодагӣ ба сафарбарии ташкилотҳоро ба нақша мегиранд, ташкил ва роҳбарӣ менамоянд, шароитҳои зарурии иҷрои супориш ва фармоишҳои сафарбариро муайян мекунанд;

- барои омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ дар соҳаи дахлдор масъул буда, ба кормандони сохторҳои сафарбарӣ барои иҷрои ӯҳдадориҳои ба зиммаи онҳо гузошташуда шароитҳои зарурӣ фароҳам меоранд;

- ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳаҷми маблағгузории чорабиниҳо оид ба омодагӣ ба сафарбарӣ таклифҳо пешниҳод менамоянд;

- ташкил, инкишоф ва нигаҳдории иқтидорҳои сафарбарӣ, ҷамъоварии захираҳои давлатӣ ва сафарбариро анҷом медиҳанд;

- бо ташкилотҳо вобаста ба иҷрои фармоишҳои сафарбарӣ шартномаҳо мебанданд;

- ба мақоми ваколатдор оид ба бекор кардани фармоишҳои сафарбарӣ ва иқтидорҳои сафарбарӣ ҳангоми муфлисшавӣ, барҳамдиҳӣ, азнавташкилдиҳӣ ва тағйирёбии самти фаъолияти ташкилотҳое, ки фармоишҳои сафарбарӣ доранд, таклифҳо пешниҳод менамоянд;

- дар ҳамкории мутақобила бо мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба омодагӣ барои иҷрои нақшаҳои сафарбарӣ чорабиниҳо мегузаронанд;

- дар ҳолати эълон намудани сафарбарӣ дар ҳамкории мутақобила бо мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ гузаронидани маҷмӯи чорабиниҳо оид ба гузариши ташкилотҳо ба низоми ҳолати ҷангро ташкил ва таъмин менамоянд;

- дар таҳияи санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ дар доираи ваколатҳои худ иштирок мекунанд;

- ба мақоми ваколатдор оид ба ташаккулёбии сиёсати давлатӣ дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ таклифҳо пешниҳод менамоянд;

- дар сохторҳо ва ташкилотҳои тобеъ гузаронидани машғулият (машқ)-ҳои фармондеҳӣ-ситодиро оид ба чорабиниҳои сафарбарӣ ташкил мекунанд;

- бақайдгирии ҳарбии шахсони ӯҳдадории ҳарбидошта ва даъватшавандаро дар сохторҳо ва ташкилотҳои тобеи худ, барои давраи сафарбарӣ ва замони ҷанг брон кардани шаҳрвандонеро, ки дар эҳтиёт қарор дошта, дар вазоратҳо, кумитаҳои давлатӣ, дигар мақомоти давлатӣ, инчунин дар сохторҳо ва ташкилотҳои тобеи онҳо кор мекунанд, ташкил намуда, тибқи тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳоди ҳисоботро оид ба брон кардан таъмин менамоянд;

- тибқи супоришҳои сафарбарии тасдиқнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон воҳидҳои махсус таъсис медиҳанд, ки дар замони ҷанг ба манфиатҳои иқтисодиёт ва мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода бурда мешаванд;

- гузаронидани чорабиниҳо оид ба сафарбариро дар сохторҳо ва ташкилотҳои тобеи худ ҳамоҳанг месозанд ва назорат мебаранд, инчунин таъмини методии ин чорабиниҳоро амалӣ менамоянд.

Моддаи 10. Ваколатҳои мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ

Мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар доираи ваколатҳои худ:

- омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбариро ташкил ва таъмин менамоянд;

- омодагӣ ба сафарбарии ташкилотҳоеро, ки фаъолияташон дар ҳудуди мансуб ба тобеияти онҳо сурат мегирад, роҳбарӣ менамоянд;

- сохторҳои сафарбариро таъсис медиҳанд;

- нақшаҳои сафарбарии маҳаллиро дар мувофиқа бо мақоми ваколатдор тасдиқ мекунанд ва иҷрои онҳоро таъмин менамоянд;

- ба мақоми ваколатдор оид ба такмилдиҳии омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ таклифҳо пешниҳод менамоянд;

- ба фаъолияти комиссариатҳои ҳарбӣ мусоидат карда, пешниҳоди маълумотро ба онҳо доир ба бақайдгирии ташкилотҳо таъмин менамоянд;

- сари вақт огоҳкунӣ ва ҳозиршавии шаҳрвандонеро, ки бояд ба хизмати ҳарбӣ аз рӯи сафарбарӣ даъват карда шаванд, таҳвили техника ба нуқтаҳои ҷамъшавӣ ё қисмҳои ҳарбӣ, пешниҳоди биноҳо, иншоот, воситаҳои коммуникатсионӣ, қитъаҳои замин, воситаҳои нақлиёт ва дигар воситаҳои моддиро тибқи нақшаҳои сафарбарӣ ташкил мекунанд;

- барои давраи сафарбарӣ ва замони ҷанг бақайдгирии ҳарбӣ ва брон кардани шаҳрвандонеро, ки дар эҳтиёт қарор дошта, дар ташкилотҳои фаъолияташон дар ҳудуди мансуб ба тобеияти онҳо кор мекунанд, ташкил ва таъмин менамоянд, пешниҳоди ҳисоботро оид ба брон кардан бо тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин мекунанд.

БОБИ 3. ӮҲДАДОРИҲОИ ТАШКИЛОТҲО, ҲУҚУҚ ВА ӮҲДАДОРИҲОИ ШАҲРВАНДОНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР СОҲАИ ОМОДАГӢ БА САФАРБАРӢ ВА САФАРБАРӢ

Моддаи 11. Ӯҳдадориҳои ташкилотҳо дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ

1. Ташкилотҳо дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ ӯҳдадоранд:

- оид ба таъмини тайёрии сафарбарии худ чорабиниҳо ташкил намоянд ва гузаронанд;

- сохторҳои сафарбарӣ таъсис диҳанд ё кормандонеро, ки вазифаҳои сохторҳои сафарбариро иҷро мекунанд, таъин намоянд;

- дар асоси подош нигаҳдорӣ, дахлнопазирии иқтидорҳои сафарбарӣ ва сарватҳои моддии захираи сафарбариро, ки аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда шудаанд, таъмин намоянд;

- дар доираи ваколатҳои худ тибқи нақшаи сафарбарии маҳаллӣ нақшаи чорабиниҳо оид ба сафарбариро таҳия карда, иҷрои онҳоро таъмин намоянд;

- оид ба омодагии истеҳсолот барои иҷрои фармоишҳо дар давраи сафарбарӣ, ҳолати ҷанг ва дар замони ҷанг чорабиниҳо гузаронанд;

- бо мақсади таъмини омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ фармоишҳои сафарбариро мувофиқи шартнома (қарордод)-ҳо иҷро намоянд;

- ҳангоми эълони сафарбарӣ барои гузариши истеҳсолот ба кор дар шароити замони ҷанг чорабиниҳо гузаронанд;

- ба комиссариатҳои ҳарбӣ оид ба кори сафарбарӣ дар замони осоишта ва ҳангоми эълони сафарбарӣ мусоидат намоянд;

- сари вақт огоҳ кардан ва ба нуқтаҳои ҷамъшавӣ ё қисмҳои ҳарбӣ ҳозир шудани шаҳрвандонеро, ки бо онҳо муносибатҳои меҳнатӣ дошта, ҳангоми сафарбарӣ бояд ба хизмати ҳарбӣ даъват шаванд, таъмин намоянд;

- таҳвили техникаро ба нуқтаҳои ҷамъшавӣ ё қисмҳои ҳарбӣ тибқи нақшаҳои сафарбарӣ таъмин намоянд;

- мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон биноҳо, иншоот, воситаҳои коммуникатсионӣ, қитъаҳои замин, воситаҳои нақлиёт ва дигар воситаҳои моддиро тибқи нақшаҳои сафарбарӣ бо ҷуброни зарари ба онҳо расонидашуда аз тарафи давлат бо тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намоянд;

- ҷузъу томҳои бақайдгирии ҳарбиро таъсис диҳанд, корҳоро барои бақайдгирии ҳарбӣ ва брон кардани шаҳрвандони дар эҳтиёт қарордошта, ки дар ин ташкилотҳо кор мекунанд, барои давраи сафарбарӣ ва замони ҷанг иҷро намоянд, пешниҳоди ҳисоботро оид ба брон кардан таъмин намоянд;

- фаъолияти воҳидҳои махсусро, ки хароҷоти нигаҳдории онҳо аз ҳисоби буҷети давлатӣ пардохт карда мешаванд, барои иҷрои вазифаҳои омодагӣ ба сафарбарӣ ташкил ва таъмин намоянд.

2. Ташкилотҳо (ҳангоми мавҷуд будани имкониятҳо), бо мақсади таъмини мудофиаи кишвар ва амнияти давлат ҳуқуқ надоранд, ки аз бастани шартнома (қарордод)-ҳо оид ба иҷрои фармоишҳои сафарбарӣ саркашӣ кунанд. Товони зарари ба ташкилотҳо расонидашуда вобаста ба иҷрои фармоишҳои сафарбарӣ бо тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн карда мешавад.

3. Ташкилотҳо ӯҳдадоранд, ки иттилооти барои таҳия ва иҷрои чорабиниҳои сафарбарӣ заруриро бо тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намоянд.

Моддаи 12. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои шаҳрвандон дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ

1. Шаҳрвандони дар давраи сафарбарӣ, ҳолати ҷанг ва дар замони ҷанг даъватшуда тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳуқуқҳои хизматчиёни ҳарбӣ бархӯрдор мебошанд.

2. Шаҳрвандон дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ ӯҳдадоранд:

- мувофиқи даъват барои муайян кардани таъиноти худ дар давраи сафарбарӣ ва дар замони ҷанг ба комиссариатҳои ҳарбӣ ҳозир шаванд;

- талаботеро, ки дар дастурҳои сафарбарии гирифтаи онҳо, даъватнома ва фармонҳои комиссарони ҳарбӣ дарҷ шудаанд, иҷро намоянд;

- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар замони ҷанг бо мақсади таъмини мудофиаи мамлакат ва амнияти давлат биноҳо, иншоот, воситаҳои нақлиёт ва дигар молу мулки дар моликияти онҳо қарордоштаро, бо ҷуброни зарари ба онҳо расонидашуда аз тарафи давлат, бо тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намоянд.

3. Шаҳрвандон дар давраи сафарбарӣ ва дар замони ҷанг ба иҷрои корҳо бо мақсади таъмини мудофиаи мамлакат ва амнияти давлат ҷалб гардида, инчунин бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба воҳидҳои махсус дохил карда мешаванд.

БОБИ 4. АСОСҲОИ ТАШКИЛИИ ОМОДАГӢ БА САФАРБАРӢ ВА САФАРБАРӢ, ТАРТИБИ

МАБЛАҒГУЗОРӢ ВА ҲАВАСМАНДГАРДОНИИ ОНҲО

Моддаи 13. Ташкил ва тартиби омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ

1. Ташкил ва тартиби омодагӣ ба сафарбарии мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо, соҳаҳои иқтисодиёт, қаламарав, аҳолӣ, Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус тибқи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

2. Шахсони мансабдори мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо барои иҷрои ӯҳдадориҳои ба зиммаи онҳо гузошташуда оид ба ташкил ва тартиби омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон масъулияти шахсӣ дошта, ба кормандони сохторҳои сафарбарӣ барои иҷрои ӯҳдадориҳои ба зиммаи онҳо гузошташуда шароитҳои зарурӣ фароҳам меоранд.

Моддаи 14. Сохторҳои сафарбарӣ

1. Мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳое, ки супориш (фармоиш)-ҳои сафарбарӣ ё оид ба кори сафарбарӣ вазифаҳо доранд, барои ташкили чорабиниҳо доир ба омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ, назорати иҷрои онҳо дар ҳудуди шумораи кормандони худ сохторҳои сафарбарӣ таъсис медиҳанд.

2. Ҳайат ва штатҳои сохторҳои сафарбарӣ бо назардошти хусусият ва ҳаҷми супориш (фармоиш)-ҳои сафарбарӣ ё вазифаҳо оид ба кори сафарбарӣ муайян карда мешаванд. Вобаста ба ҳаҷми супориш (фармоиш)-ҳо ё вазифаҳои зикргардида ба ивази таъсиси сохторҳои сафарбарӣ метавонанд кормандони сафарбарӣ таъин карда шаванд.

3. Роҳбарони сохторҳои сафарбарӣ ё кормандони сафарбарӣ бевосита ба роҳбарони мақомоти дахлдори давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо тобеъ мебошанд.

4. Низомномаи намунавии сохторҳои сафарбарӣ бо пешниҳоди мақоми ваколатдор аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад. Низомномаҳои сохторҳои сафарбарӣ, ки дар ҳайати мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо таъсис дода мешаванд, аз тарафи роҳбарони онҳо тасдиқ карда мешаванд.

5. Маблағгузории сохторҳои сафарбарӣ ва кормандони сафарбарӣ дар доираи маблағҳои буҷетии барои таъминоти онҳо ҷудошуда ё аз ҳисоби мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳое, ки сохтори сафарбарӣ ё кормандони сафарбарӣ ба ҳайати онҳо дохиланд, амалӣ карда мешавад.

Моддаи 15. Захираи сафарбарӣ

1. Захираи сафарбарӣ қисми таркибии захираи моддии давлатӣ ба ҳисоб рафта, танҳо дар давраи сафарбарӣ, ҳолати ҷанг ва замони ҷанг барои қонеъ гардонидани эҳтиёҷот ва таъмини фаъолияти устувори соҳаҳои иқтисодиёт, Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус, инчунин ташкилотҳои дорои фармоишҳои сафарбарӣ истифода бурда мешавад.

2. Тартиби ташкил, нигаҳдорӣ ва хизматрасонии захираи сафарбарӣ аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Моддаи 16. Ӯҳдадории ҳарбию нақлиётӣ

1. Бо мақсади таъмини Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо воситаҳои нақлиёт дар замони ҷанг, ҳангоми эълони ҳолати ҷанг ё сафарбарӣ дар замони осоишта-ҳангоми гузаронидани Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус ба ҳолати дараҷаи муайяни тайёрии ҷангӣ-Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ӯҳдадории ҳарбию нақлиётӣ муқаррар менамояд, ки он мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо, аз ҷумла фурудгоҳҳо, анборҳои маводи нафтӣ, анборҳои таҳвилии сӯзишворӣ, нуқтаҳои таъмини сӯзишворӣ, ташкилотҳои таъмирӣ ва дигар ташкилотҳое, ки кори воситаҳои нақлиётро таъмин мекунанд, инчунин шаҳрвандонеро, ки соҳиби воситаҳои нақлиёт мебошанд, фаро мегирад.

2. Товони зарари ҳангоми амалишавии ӯҳдадории ҳарбию нақлиётӣ расонидашуда бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн карда мешавад.

3. Тартиби иҷрои ӯҳдадории ҳарбию нақлиётӣ бо Низомнома оид ба ӯҳдадории ҳарбию нақлиётӣ, ки аз тарафи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мегардад, муайян карда мешавад.

Моддаи 17. Низоми ташкил ва гузаронидани омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ

Низоми ташкил ва гузаронидани омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ, инчунин ҳифзи иттилоот оид ба корҳои гузаронидашаванда мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

Моддаи 18. Маблағгузории омодагӣ ба сафарбарӣ, сафарбарӣ ва сохторҳои сафарбарӣ

1. Маблағгузории омодагӣ ба сафарбарӣ, сафарбарӣ ва сохторҳои сафарбарӣ аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ ва ташкилотҳо амалӣ карда мешавад.

2. Маблағгузории корҳо барои омодагӣ ба сафарбарии аҳамияти маҳаллидошта аз ҳисоби маблағҳои буҷетҳои маҳаллӣ анҷом дода мешавад.

3. Маблағгузории корҳо барои омодагӣ ба сафарбарӣ, ки бо ташаббуси ташкилотҳо дар мувофиқа бо мақоми ваколатдор бо мақсади баланд бардоштани устувории фаъолияти онҳо ва тайёрии сафарбарӣ гузаронида мешавад, аз ҳисоби ташкилотҳо анҷом дода мешавад.

4. Тартиби маблағгузории чорабиниҳо барои омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Моддаи 19. Ҳавасмандгардонии омодагӣ ба сафарбарӣ

1. Бо мақсади ҳавасмандгардонии ташкилотҳое, ки дорои иқтидорҳо ва объектҳои таъиноти сафарбарӣ, захираи сафарбарӣ ва дигар молу мулки таъиноти сафарбарӣ мебошанд, барои нигаҳдорӣ ва истифодаи онҳо, инчунин ба ташкилотҳое, ки корҳои вобаста ба омодагӣ ба сафарбариро маблағгузорӣ менамоянд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон имтиёзҳо дода мешавад.

2. Имтиёзҳои дигар ба мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳое, ки корҳои вобаста ба омодагӣ ба сафарбариро иҷро мекунанд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешаванд.

БОБИ 5. ДАЪВАТИ ШАҲРВАНДОНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН БА ХИЗМАТИ ҲАРБӢ ТИБҚИ САФАРБАРӢ ВА БРОН КАРДАНИ ОНҲО ДАР ЗАМОНИ ҶАНГ

Моддаи 20. Даъвати шаҳрвандон ба хизмати ҳарбӣ тибқи сафарбарӣ

1. Шаҳрвандоне, ки дар эҳтиёт қарор доранд ва барои ба таъхир андохтани даъват ба хизмати ҳарбӣ ҳуқуқ надоранд, ба хизмати ҳарбӣ тибқи сафарбарӣ даъват карда мешаванд.

2. Шаҳрвандоне, ки дар эҳтиёт қарор доранд ва ба хизмати ҳарбӣ тибқи сафарбарӣ даъват нашудаанд, метавонанд барои кор дар мансабҳои ҳайати ғайриҳарбии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус фиристода шаванд.

3. Шаҳрвандоне, ки бинобар вазъи саломатиашон ғайри қобили хизмати ҳарбӣ ҳисобида шудаанд, инчунин шаҳрвандоне, ки барои содир кардани ҷинояти вазнин ё махсусан вазнин доғи судӣ доранд, ба хизмати ҳарбӣ тибқи сафарбарӣ даъват карда намешаванд.

4. Хизматчиёни ҳарбӣ, ба истиснои занон-хизматчиёни ҳарбие, ки фарзандони то синни шонздаҳсола доранд, ҳангоми эълони сафарбарӣ хизмати ҳарбиро идома медиҳанд.

Моддаи 21. Ташкили даъвати шаҳрвандон ба хизмати ҳарбӣ тибқи сафарбарӣ

1. Бо мақсади сари вақт гузаронидани Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар воҳидҳои ҳарбӣ ба ташкил ва ҳайати замони ҷанг ва таъсиси воҳидҳои махсус, шаҳрвандоне, ки дар эҳтиёт қарор доранд, барои адои хизмати ҳарбӣ дар замони ҷанг дар мансабҳои ҳарбӣ ё барои кор дар мансабҳои ҳайати ғайриҳарбӣ, ки бо штатҳои замони ҷанг пешбинӣ шудаанд, қаблан ба қисмҳои ҳарбӣ мансуб дониста мешаванд (ба ҳайати воҳидҳои махсус таъин карда мешаванд).

2. Шаҳрвандоне, ки ба қисмҳои ҳарбӣ мансуб дониста шудаанд (ба ҳайати воҳидҳои махсус таъин карда шудаанд), барои адои хизмат дар замони ҷанг ҳангоми татбиқи чорабиниҳо барои ташкил ва ба ҳайати замони ҷанг гузаронидани қисмҳои ҳарбие, ки шаҳрвандони мазкур ба онҳо мансуб дониста шудаанд, инчунин дар ҳолати таъсиси воҳидҳои махсус ба хизмати ҳарбӣ тибқи сафарбарӣ даъват карда мешаванд.

3. Даъвати шаҳрвандон ба хизмати ҳарбӣ тибқи сафарбарӣ ё равон кардани онҳо барои кор дар мансабҳои ҳайати ғайриҳарбӣ, ки бо штатҳои замони ҷанг пешбинӣ шудаанд, аз тарафи мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар якҷоягӣ бо комиссариатҳои ҳарбӣ амалӣ карда мешавад.

4. Тартиби ба хизмати ҳарбӣ тибқи сафарбарӣ даъват кардани шаҳрвандоне, ки ба қисмҳои ҳарбӣ мансуб дониста шудаанд (ба ҳайати воҳидҳои махсус таъин карда шудаанд), барои адои хизмат дар мансабҳои ҳарбии бо штатҳои замони ҷанг пешбинишуда, инчунин равон кардани шаҳрвандон барои кор дар мансабҳои ҳайати ғайриҳарбии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Моддаи 22. Мӯҳлатҳои ба хизмати ҳарбӣ даъват кардани шаҳрвандон тибқи сафарбарӣ

Даъвати шаҳрвандон ба хизмати ҳарбӣ тибқи сафарбарӣ дар мӯҳлатҳои муқаррарнамудаи нақшаҳои сафарбарии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои ҳарбӣ ва махсус амалӣ карда мешавад.

Моддаи 23. Ӯҳдадориҳои шаҳрвандони тибқи сафарбарӣ ба хизмати ҳарбӣ даъватшаванда

1. Ҳангоми эълони сафарбарӣ шаҳрвандони ба хизмати ҳарбӣ даъватшаванда ӯҳдадоранд, ки дар мӯҳлатҳои дар дастурҳои сафарбарӣ, даъватномаҳо ё фармонҳои комиссарони ҳарбӣ зикргардида ба нуқтаҳои ҷамъшавӣ ҳозир шаванд.

2. Ба шаҳрвандоне, ки дар қайди ҳарбӣ мебошанд, аз лаҳзаи эълони сафарбарӣ бе иҷозати комиссарони ҳарбӣ аз маҳалли зист баромадан манъ аст.

Моддаи 24. Ба таъхир андохтани даъват ба хизмати ҳарбӣ тибқи сафарбарӣ

1. Ба таъхир андохтани даъват ба хизмати ҳарбӣ тибқи сафарбарӣ ба шаҳрвандоне пешниҳод карда мешавад, ки:

- брон карда шудаанд;

- бинобар вазъи саломатӣ муваққатан ғайри қобили хизмати ҳарбӣ дониста шудаанд - ба мӯҳлати то шаш моҳ;

- ба нигоҳубини доимии падар, модар, зан, шавҳар, бародар, хоҳар, бобо, бибӣ ва фарзандхонде, ки бо сабаби вазъи саломатӣ тибқи хулосаи комиссияи тиббию машваратӣ ба нигоҳубин (кӯмак, назорат) – и доимии шахсони дигар мӯҳтоҷанд ё маъюби гурӯҳи I мебошанд, инчунин ба нигоҳубини аъзои оилаи ба синни шонздаҳсолагӣ нарасида ҳангоми набудани дигар шахсоне, ки мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои таъмини шаҳрвандони мазкур вазифадоранд, машғуланд;

- саробонии панҷ ва (ё) зиёда фарзандони ноболиғро (барои шаҳрвандони ҷинси зан-як фарзанди ноболиғро) ба ӯҳда доранд;

- аъзои Маҷлиси миллӣ ва вакилони Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд.

2. Ба таъхир андохтани даъват ба хизмати ҳарбӣ тибқи сафарбарӣ, ба ғайр аз шаҳрвандони дар қисми 1 моддаи мазкур зикргардида, ба шаҳрвандон ва ё гурӯҳи алоҳидаи шаҳрвандоне, ки мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон чунин ҳуқуқро доранд, пешниҳод карда мешавад.

Моддаи 25. Ташкил ва тартиби брон кардани шаҳрвандони дар эҳтиёт қарордошта барои давраи сафарбарӣ ва замони ҷанг

1. Брон кардани шаҳрвандони дар эҳтиёт қарордошта бо мақсади таъмини фаъолияти мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо дар давраи сафарбарӣ ва дар замони ҷанг гузаронида мешавад.

2. Ташкил ва тартиби брон кардани шаҳрвандони дар эҳтиёт қарордошта барои давраи сафарбарӣ ва замони ҷанг аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

3. Шаҳрвандоне, ки брон карда мешаванд, аз даъват ба хизмати ҳарбӣ тибқи сафарбарӣ ва дар замони ҷанг озод карда мешаванд.

БОБИ 6. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 26. Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ

Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ дар доираи шартномаҳои басташуда, ки ба таъмини амнияти давлат, таҳия ва татбиқи чорабиниҳои манфиатноки мутақобила барои омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ, нигаҳдории робитаҳои байниҳамдигарии муфиди ҳарбӣ ва иқтисодӣ алоқаманданд, иштирок менамояд.

Моддаи 27. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 28. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи омодагии сафарбарӣ ва сафарбарӣ»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 11 декабри соли 1999 «Дар бораи омодагии сафарбарӣ ва сафарбарӣ» (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 1999, №12, мод. 318) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 29. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе,

16 апрели соли 2012,

№ 799

Фаҳмондадиҳии муқаррароти Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи интихоботи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз ҷониби кормандони Маркази миллии қонунгузорӣ

17 сентябри соли 2020 бо иштироки намояндагони Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар қисми низомии 12019 - и Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади баланд бардоштани ҳисси ватандӯстӣ ва худшиносиву худогоҳии сарбозон ва иштироки фаъолонаи онҳо дар интихоботи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо сарбозону афсарон вохӯрӣ доир гардид.

Нишонаи номӣ (тег):

Сафари корӣ

Баҳодиҳии муҳтаво:

Ҳоло баҳо надорад

Бештар оида ба Фаҳмондадиҳии муқаррароти Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи интихоботи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз ҷониби кормандони Маркази миллии қонунгузорӣ

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ГАРАВИ МОЛУ МУЛКИ МАНҚУЛ ВА БАҚАЙДГИРИИ УҲДАДОРИҲОИ ТАЪМИНШУДА

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1576

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

02.01.2019

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ГАРАВИ МОЛУ МУЛКИ МАНҚУЛ ВА БАҚАЙДГИРИИ УҲДАДОРИҲОИ ТАЪМИНШУДА

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2019, №1, мод.23)

(Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1710)

Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятиро вобаста ба истифодаи молу мулки манқул ба сифати гарав ва бақайдгирии уҳдадориҳои таъминшуда танзим менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- гарав - усули таъмини иҷрои уҳдадорӣ, ки тибқи он кредитор дар уҳдадории бо гарав таъминшуда (гаравгир) ҳангоми аз ҷониби қарздор иҷро нашудани чунин уҳдадорӣ, барои қонеъ намудани талаботаш, аз арзиши молу мулки ба гаравгузоштаи шахсе, ки ин молу мулк ба ӯ тааллуқ дорад (гаравдеҳ) нисбат ба дигар кредиторон ҳуқуқи афзалиятнокро доро мебошад, ба истиснои ҳолатҳои дар қонун муқарраршуда;

гарави додашуда - намуди гараве, ки молу мулки ба гарав гузошташуда аз тарафи гаравдеҳ мувофиқи шартномаи гарав ба соҳибияти гаравгир супурда мешавад;
гаравдеҳ - шахсе, ки дорои ҳуқуқи моликият ё ҳуқуқи дигари ашёӣ ба мавзӯи гарав мебошад, аз ҷумла, худи қарздор аз рӯи уҳдадории бо гарав таъминшуда ё шахси сеюм, ки дар ин уҳдадорӣ иштирок намекунад;
гаравгир - шахсе, ки талаботи ӯ оид ба уҳдадории асосӣ бо гарав таъмин шудааст;
гаравхона (ломбард) - шахси ҳуқуқӣ (ташкилоти махсусгардондашудае), ки ба додани қарзи кӯтоҳмуддат бар ивази гарави молу мулки манқули шаҳрвандон, инчунин нигаҳдошти молу мулки манқули шаҳрвандон машғул аст;
молу мулки ба гарав гузошташуда - молу мулки манқуле, ки аз муомилоти гражданӣ гирифта нашудааст, инчунин ҳуқуқи молумулкии дар моддаи 5 Қонуни мазкур зикргардидае, ки барои гарав пешниҳод мегардад;
молу мулки манқул - ашёе, ки ба молу мулки ғайриманқул мансуб нест;
даромад аз мавзӯи гарав - молу мулке, ки дар натиҷаи бастани
аҳд бо мавзӯи гарав ё аҳд бо даромад аз мавзӯи гарав ба даст оварда
шудааст;
Фехристи ягонаи давлатии уҳдадориҳои таъминшуда (минбаъд - Феҳристи ягонаи давлатӣ) - махзани ягонаи электронии иттилоотии маълумоти уҳдадориҳои таъминшуда;
огоҳиномаи гарав - хабари кредитор оид ба ҳуқуқи ӯ ба молу мулки қарздор ё шахсони сеюм, ки мутобиқи Қонуни мазкур дар шакли электронӣ ба Феҳристи ягонаи давлатӣ ворид карда мешавад;
мақоми бақайдгиранда - мақоми ваколатдори давлатӣ, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян гардида, ҷиҳати пешбурди Феҳристи ягонаи давлатӣ уҳдадор мебошад;
гарави бақайдгирифташуда - гарав ё таъминоти дигаре, ки нисбат ба он бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур огоҳиномаи гарав ба қайд гирифта шудааст;
идоракунандаи гарав - шахсе, ки аз ҷониби гаравгир барои истифода ва ихтиёрдории молу мулки ба гарав гузошташуда аз номи ӯ ва ҳалли масъалаҳои бо он алоқаманд ваколатдор карда шудааст;
қарзи дебиторӣ - маблағи қарзҳои ба шахс тааллуқдоштае, ки дар натиҷаи муносибатҳои хоҷагидорӣ бо шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ба вуҷуд омадаанд;
молҳои омехта - молҳои тақсимнашавандае, ки бо молҳои дигар омехта шуда, аломатҳои мушаххаси ҷисмии худро дар маҳсулоти тайёр гум мекунанд;
молҳои пайвастшуда - молҳои тақсимшавандае, ки бо молҳои дигар пайваст шуда, аломатҳои мушаххаси ҷисмии худро дар маҳсулоти тайёр гум намекунанд;
кредитор - гаравгир, иҷорадеҳ (лизингдеҳ) ва ё шахси воқеӣ ё ҳуқуқии дигар, ки талаботи молумулкиаш бо молу мулки манқули қарздор таъмин карда шудааст;
қарздор - гаравдеҳ ва ё шахси воқеӣ ё ҳуқуқии дигар, ки молу мулки манқулро барои таъмини иҷрои уҳдадориҳои худ ё уҳдадориҳои шахсони сеюм пешниҳод менамояд;
шартномаи гарав - созишномаи хаттӣ дар бораи ба гарав гузоштани молу мулки манқул барои таъмини иҷрои уҳдадориҳои гаравдеҳ ё шахсони сеюм, ки метавонад дар шакли шартномаи алоҳида баста шавад ё ба шартномаи дигаре, ки шартҳои гаравро дар бар мегирад, ҳамроҳ карда шавад.

Моддаи 2. Доираи амали Қонуни мазкур

Қонуни мазкур нисбат ба муносибатҳое, ки вобаста ба истифодаи молу мулки манқул ба сифати гарав ба вуҷуд меоянд, татбиқ мегардад.
Бо мақсади таъмини шаффофият ва муносибати ягона ба ҳимояи манфиатҳои кредиторон ва қарздорон дар муносибатҳо вобаста ба истифодаи молу мулки манқул, агар қонун ҳолатҳои дигарро пешбинӣ накарда бошад, муқаррароти Қонуни мазкур дар қисми бақайдгирии огоҳиномаи гарав ва аз рӯи навбат қонеъгардонии талаботи кредиторон аз худи ҳамон як молу мулк нисбат ба муносибатҳои зерин татбиқ мешаванд:

Муносибатҳо, новобаста ба шакли ҳуқуқии онҳо, ки дар онҳо молу мулки манқул воқеан иҷрои уҳдадориҳоро таъмин менамояд:

нигоҳдорӣ, лизинг, фурӯши мол бо нигоҳ доштани ҳуқуқи моликияти фурӯшанда ба мол то пардохти он, вогузоштани ҳуқуқи моликият ба молу мулк ҳангоми дар оянда ба миён омадани ҳодисаҳои муайян, хариду фурӯши молҳо бо таъхир ё тамдиди муҳлати пардохт;
санади эътибори қонунӣ пайдонамудаи суд дар бораи рӯёнидан аз ҳисоби молу мулки қарздор;
маҳдудсозии ҳуқуқҳои қарздор оид ба ихтиёрдории молу мулк ва истифодаи он (сервитут, ҳабси молу мулк, боздошти амалиёт аз рӯи суратҳисобҳои бонкӣ);
талабот оид ба пардохти қарз аз рӯи андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмии қарздор ба буҷет;
муносибатҳои дигаре, ки дар онҳо молу мулки манқул тибқи қонун барои таъмини иҷрои уҳдадориҳо истифода мешаванд.

Муносибатҳои марбут ба гузаштани ҳуқуқи соҳибӣ ба молу мулки манқул:

факторинг;
иҷора ба муҳлати зиёда аз як сол;
комиссия;
муносибатҳои дигар вобаста ба вогузоштани ҳуқуқи соҳибӣ ба молу мулки манқул.

Қонуни мазкур нисбат ба муносибатҳое, ки мавзӯи танзими ҳамин Қонун мебошанд ва пас аз мавриди амал қарор гирифтани он ба вуҷуд омадаанд, татбиқ мегардад.

Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи гарави молу мулки манқул ва бақайдгирии уҳдадориҳои таъминшуда

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи гарави молу мулки манқул ва бақайдгирии уҳдадориҳои таъминшуда ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

Моддаи 4. Субъектҳои муносибатҳои вобаста ба гарави молу мулки манқул ва асосҳои ба вуҷуд омадани онҳо

Субъектҳои муносибатҳои гаравӣ гаравдеҳон ва гаравгирон мебошанд, ки онҳо давлат, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ буда метавонанд.
Ташкилотҳои қарзӣ амалиёти марбут ба гаравро мутобики Қонуни мазкур ва қонунҳои дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон ба амал мебароранд.
Гарав дар асоси қонун ё шартномаи (шартномаи гарави) мутобиқи муқаррароти Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Қонуни мазкур байни гаравдеҳ ва гаравгир басташуда ба миён меояд. Чунин шартнома метавонад шартномаи ҷудогона ё қисми шартномае бошад, ки боиси ба вуҷуд омадани уҳдадории бо гарав таъминшуда мегардад.
Гарави молу мулки манқул ҳангоми мавҷуд будани шартҳои зерин ба миён меояд:

- ҳуқуқи моликият ё дигар ҳуқуқи ашёӣ доштани гаравдеҳ ба мавзӯи гарав;

- шартномаи гарав ё асосҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 5. Мавзӯи гарави молу мулки манқул

1. Мавзӯи гарав метавонад молу мулки манқул, аз ҷумла пул ё коғазҳои қиматнок, ки ба ҳуқуқи моликият ё ҳуқуқи ашёии дигар тааллуқ дошта, аз муомилоти гражданӣ гирифта нашудааст ё ҳуқуқе бошад, ки метавонад бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бегона карда шавад.

Ҳуқуқи молумулкии ба гаравдеҳ тааллукдошта, ки онро аз моликият ҷудо кардан мумкин аст, аз ҷумла ҳуқуқи иҷора, ҳуқуқ ба ҳиссаи моликияти умумии якҷоя, талаботи қарзӣ, ҳуқуқи гирифтани фоида аз ашёе, ки ба гаравдеҳ бо ҳуқуқи моликият тааллуқ надорад, ҳуқуқи ашёии вобаста ба фаъолияти зеҳнӣ ва фаъолиятҳои ба он баробаркардашуда, ҳуқуқ ба коғазҳои қиматнок дар шакли қайд ва ҳуқуқҳои дигаре (талаботе), ки аз уҳдадориҳои шартномавӣ бармеоянд, мавзӯи гарав шуда метавонанд. Ҳуқуқе, ки муҳлати амалаш муайян аст, танҳо то вақти ба итмом расидани ин муҳлат мавзӯи гарав шуда метавонад.
Инчунин ашё ё ҳуқуқе, ки дар оянда ба вуҷуд омада метавонад, аз ҷумла захираҳои минбаъдаи маҳсулоти истеҳсолнамудаи гаравдеҳ ё қарзи дебиторӣ бе ҳеҷ гуна маҳдудият мавзӯи гарав шуда метавонанд. Гарав нисбат ба молу мулке, ки дар оянда ба моликияти (ё соҳибияти) гаравдеҳ мегузарад, аз лаҳзаи аз ҷониби гаравдеҳ ба даст овардани ҳуқуқ ба чунин молу мулк ба вуҷуд меояд.
Агар дар шартномаи гарав тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, ашёи асосие, ки мавзӯи гарав аст, якҷоя бо лавозимоташ чун ашёи воҳиди том ба гарав гузошташуда ҳисобида мешавад. Қисми молу мулке, ки тақсими он дар шакли асл бе тағйири таъиноташ имконнопазир аст (ашёи тақсимнашаванда), мавзӯи мустақили гарав шуда наметавонад.
Ашёи аз муомилот баровардашуда, талаботи ба шахсияти қарздор бевосита алоқаманд, аз ҷумла талабот дар бораи алимент, ҷуброни зарари ба ҳаёт ё саломатӣ расондашуда ва ҳуқуқҳои дигаре, ки ба шахси дигар гузашт намудани онро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ кардааст, мавзӯи гарав шуда наметавонанд.
Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад феҳристи объектҳоеро муайян намояд, ки онҳо бинобар арзиши таърихӣ, фарҳангӣ ё барои амнияти давлатӣ аҳамият доштанашон мавзӯи гарав шуда наметавонанд.

Моддаи 6. Ҳуқуқи ба гарав мондани молу мулк ва ҳуқуқ

Ҳуқуқи ба гарав мондани молу мулк ба молик ё соҳиби дигари ҳуқуқи ашёӣ ё ба шахсе, ки ин молу мулк дар оянда ба моликияти (ё соҳибияти) ӯ мегузарад, ба ғайр аз ҳолатҳои истисноии муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, тааллуқ дорад.
Ҳангоми ба гарав мондани ҳуқуқ танҳо шахсе гаравдеҳ шуда метавонад, ки ба ӯ ҳуқуқи ба гарав гузошташаванда тааллуқ дорад ё тааллуқ хоҳад дошт, ба истиснои ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон. Шахси дорои хуқуқи истифодабарӣ ҳуқуқ дорад ҳуқуқи истифодабарии худ, аз ҷумла ҳуқуқи иҷораро низ, ки танҳо бо розигии иҷорадиҳанда мавзӯи гарав шуда метавонад, ба гарав гузорад, агар дар қонун ва ё шартнома тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.
Молу мулке, ки ба гаравдеҳ бо хуқуқи хоҷагидорӣ ё идоракунии оперативӣ тааллуқ дорад, бо розигии молики он мавзӯи гарав шуда метавонад, агар бегона кардани он мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон розигии моликро талаб намояд.
Ба гарав мондани молу мулке, ки аз муомилоти гражданӣ гирифта ё дар муомилот маҳдуд карда шудааст, инчунин молу мулке, ки мутобиқи қонун аз он ситонидани пардохт мумкин нест, роҳ дода намешавад.
Молу мулке, ки дар моликияти умумии якҷоя мебошад, танҳо бо розигии хаттии ҳамаи моликон ё мақоми идоракунандае, ки моликон барои идора кардани молу мулк интихоб намудаанд, ба гарав гузошта мешавад. Дар сурати баъди ба гарав гузоштани чунин молу мулк пайдо гардидани моликони дигар, розигии онҳо талаб карда намешавад.
Иштирокчии моликияти умумии ҳиссагӣ ҳуқуқ дорад ҳиссаи дар молу мулки умумӣ доштаи худро бе розигии моликони дигар ба гарав гузорад, агар ҳиссаи ҳар яке аз моликон дар ҳуқуқи моликияти умумӣ муайян шуда бошад. Дар сурати бо талаби гаравгир таҳти рӯёниш қарор дода шудани ин ҳисса ҳангоми фурӯши он, муқаррароти Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳуқуқи афзалиятноки хариди ҳисса дар моликияти умумӣ ва дар бораи аз ҳисоби ҳисса дар молу мулки умумӣ ситонидани пардохт татбиқ карда мешаванд.

Моддаи 7. Уҳдадориҳо ва талаботе, ки бо гарави молу мулки манқул таъмин мегарданд

Гарав метавонад барои таъмини уҳдадориҳои пулӣ ё дар шакли пулӣ ифодаёфта, аз ҷумла уҳдадорие, ки ба хариду фурӯш, иҷора, пудрат ва шартномаҳои дигар бо иҷрои муҳлатноки уҳдадориҳо асос ёфтааст, муқаррар гардад, агар дар қонун ё шартнома тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.
Агар дар шартномаи гарав тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, гарав арзиши уҳдадориҳои гаравгирро ҳангоми таҳти рӯёниш қарор додани ҳамин гарав, аз ҷумла қисми пардохтнашудаи маблағи асосии қарз, фоизҳо, ноустуворона, хароҷоти асоснок барои нигоҳ доштани арзиши молу мулки ба гарав гузошташуда, ҷуброни зарари дар натиҷаи гузаронидани муҳлати иҷрои уҳдадорӣ расонидашуда, инчунин хароҷоти марбут ба рӯёнидан аз ҳисоби мавзӯи гарав таъмин менамояд.
Бо гарав метавонад иҷрои як ё якчанд уҳдадориҳои мавҷуда ё минбаъда таъмин карда шавад. Маблағи уҳдадориҳо метавонад бо пули миллӣ ва дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо асъори хориҷӣ ифода ёбад.

Моддаи 8. Шакл ва мундариҷаи шартномаи гарави молу мулки манқул

Шартномаи гарав бояд дар шакли хаттӣ бо роҳи таҳияи ҳуҷҷате, ки тарафҳо имзо кардаанд, баста шавад.
Агар гарав уҳдадориҳоро аз рӯи шартномаи ба таври нотариалӣ тасдиқшаванда таъмин намояд, инчунин дар мавридҳои пешбиникардаи созишномаи тарафҳо шартномаи гарав бояд ба таври нотариалӣ тасдиқ карда шавад.
Дар сурати ба шартномаи қарз ё шартномаи дигари дорои уҳдадории бо гарав таъминшаванда дохил кардани шартномаи гарав, нисбат ба шакли ин шартнома бояд талаботи барои шартномаи гарав муқарраргардида риоя карда шаванд.
Риоя накардани қоидаҳои шартномаи гарави дар қисмҳои 1, 2 ва 3 моддаи мазкур муқарраргардида боиси беэътибор гардидани шартномаи гарав мегардад. Ин гуна шартнома беэътибор дониста мешавад.
Шартномаи гарав дорои маълумоти зерин мебошад:

ном (насаб, ном ва номи падар) ва маҳалли ҷойгиршавии (маҳалли зисти) тарафҳо;
тавсифи инфиродӣ ё умумии мавзӯи гарав. Тавсифи умумӣ метавонад ба намуди алоҳидаи молу мулк ё дар маҷмуъ ба ҳамаи дороиҳо дахл дошта бошад;
намуди гарав;
тавсифи инфиродӣ ё умумии уҳдадориҳои бо гарав таъминшуда.

Уҳдадорӣ метавонад бо тариқи нишон додани маблағи ҳадди ақал ё мушаххаси бо гарав таъминшуда тавсиф шавад. Тарафҳо метавонанд дар шартномаи гарав шартҳои дигарро низ пешбинӣ намоянд.
Арзиши мавзӯи гарав мувофиқи созиши гаравдеҳ бо гаравгир муайян карда мешавад. Арзиш дар шартнома бо пул ифода карда мешавад.
Ҳангоми ба гарав мондани моликияти давлатӣ (ҷумҳуриявӣ ё коммуналӣ) баҳодиҳии (нархгузории) он тибқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.
Тарафҳои шартномаи гарав баҳодиҳии (нархгузории) мавзӯи гаравро ба нархгузори мустақил супурда метавонанд.
Тавсифи мавзӯи гарав то ба дараҷае инфиродӣ ё умумӣ шуда метавонад, ки дар лаҳзаи ба миён омадани масъалаи вобаста ба воқеият, навбат ё маҷбуран амалишавии гарав, имконияти ҳаммонандкунии мавзӯи гаравро диҳад.
Дар сурате, ки уҳдадории гаравӣ ба шартнома асос ёфтааст, тарафҳои ин шартнома ва санаи баста шудани он бояд нишон дода шаванд.
Дар сурате, ки маблағи уҳдадории бо гарав таъминшаванда дар оянда муайян карда шавад, дар шартномаи гарав тартиб ва шартҳои дигари зарурии муайянкунии он бояд нишон дода шаванд.
Агар мавзӯи гарав ҳуқуқи ба гаравдеҳ тааллуқдоштаи иҷора бошад, дар шартномаи гарав молу мулки ба иҷора гирифташуда ва муҳлати иҷораи он бояд нишон дода шуда бошад.
Созишнома дар бораи даст кашидани гаравдеҳ аз ҳуқуқи худ ё маҳдуд кардани он ё созишнома дар бораи мавзӯи гаравиро гирифтани гаравгир то фаро расидани ҳолати иҷро накардан ё ба таври дахлдор иҷро накардани уҳдадориҳо эътибор надорад.

Моддаи 9. Гарави минбаъдаи молу мулки ба гарав гузошташуда (гарави такрорӣ)

Молу мулке, ки ҷиҳати таъмини иҷрои як уҳдадорӣ (гарави ибтидоӣ) ба гарав гузошта шудааст, метавонад барои таъмини иҷрои уҳдадории дигар (гарави минбаъда) пешниҳод карда шавад.

Моддаи 10. Гарав дар асоси қонун

Ҳуқуқи талаби кредитор барои иҷрои уҳдадории карздор аз арзиши молу мулки ӯ дар ҳолатҳои мукаррарнамудаи қонун гарав дар асоси қонун эътироф мешавад. Барои ба вуҷуд омадани гарав дар асоси қонун бастани шартнома талаб карда намешавад.
Аз лаҳзаи бақайдгирии огоҳиномаи дахлдори гарав дар Феҳристи ягонаи давлатӣ дар асоси қонун талаботи зерин бо гарав таъминшуда эътироф карда мешаванд:

талаботи мақомоти андоз ва гумрук - дар қисми молу мулке, ки дар чунин огоҳинома зикр шудааст;
талаботи кредитороне, ки ба манфиати онҳо ҳалномаи эътибори қонунӣ пайдонамудаи суд мавҷуд аст - дар қисмати молу мулки дар ҳалномаи суд зикргардида.

Дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба гаравҳои таъминшуда дар асоси қонун метавонанд талаботи дигари кредиторон низ тааллуқ дошта бошанд.

Моддаи 11. Нигоҳдорӣ ва таъмири молу мулки ба гарав гузошташуда

Агар дар шартномаи гарав тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, гаравдеҳ уҳдадор аст, ки молу мулки ба гарав гузошташударо дар ҳолати коршоям нигоҳ дорад ва хароҷоти нигоҳдорӣ ва таъмири (ҷорӣ ва асосӣ) ин молу мулкро то вақти қатъи гарав пардохт намояд.
Гаравгир ҳуқуқ дорад санҷиши мавҷудият, ҳолат ва шароити нигоҳдории молу мулки бо шартнома ба гарав гузошташударо анҷом диҳад.

Моддаи 12. Суғурта

Агар шартномаи гарав ба зиммаи гаравдеҳ уҳдадории суғуртаи молу мулки ба гарав гузошташударо вогузор карда бошад, гарав ба ҳама гуна ҳуқуқи гаравдеҳ вобаста ба полиси суғуртавии мазкур дахл дошта ва гаравгир ҳуқуқи афзалиятнок дорад, ки талаби таъминшудаи худро аз ҳар гуна маблағи минбаъдаи подоши суғуртавӣ бевосита аз ҳисоби суғуртакунанда ва бе розигии гаравдеҳ қонеъ намояд.
Агар молу мулк бо гуноҳи гаравгир гум шавад ё осеб бинад, ӯ аз ҳуқуқи қонеъ намудани талаби худ аз подоши суғуртавӣ маҳрум мегардад.

Моддаи 13. Даромад аз мавзӯи гарави молу мулки манқул

Даромаде, ки гаравгир аз иҷрои аҳдҳо бо молу мулки ба гарав гузошташуда (мубодила, хариду фурӯш ва аҳдҳои дигар) ба даст меорад, мавзӯи гарав мешавад.
Воридоте, ки дар натиҷаи истифодаи молу мулки ба гарав гузошташуда (самара, маҳсулот, даромад) ба даст оварда шудааст, мавзӯи гарав мегардад, агар дар шартномаи гарав тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.

Моддаи 14. Хукуқи шахсони сеюм нисбат ба мавзӯи гарави молу мулки манқул

Гаравдеҳ молу мулки ба гарав гузошташударо танҳо бо розигии хаттии гаравгир бо роҳи фурӯхтан, ҳадя кардан, мубодила намудан, ба сифати саҳм ворид кардани он ба молу мулки ширкатҳо ё ҷамъиятҳои хоҷагидорӣ ва ё ба сифати аъзоҳаққии саҳмӣ ба молу мулки кооператив гузоштан ё бо усули дигар ихтиёрдорӣ карда метавонад, агар дар қонун ва шартнома тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад ё аз моҳияти гарав барнаояд.
Гаравдеҳ ҳуқуқ дорад молу мулки ба гарав гузошташударо мерос гузорад. Шартҳои шартномаи гарав ё созишномаи дигаре, ки ин ҳуқуқи гаравдеҳро маҳдуд мекунанд, эътибор надоранд.
Шахсе, ки молу мулки мувофиқи шартномаи гарав ба гарав гузошташударо бо тартиби ворисии ҳуқуқӣ, аз ҷумла дар натиҷаи азнавташкилдиҳии шахси ҳуқуқӣ ё бо тартиби мерос ба даст овардааст, ба ҷои гаравдеҳ мегузарад ва тамоми уҳдадориҳои онро аз рӯи шартномаи гарав, инчунин он уҳдадориҳоеро, ки аз тарафи гаравгири аввала ба таври дахлдор иҷро карда нашуда буданд, ба зимма мегирад, агар дар шартнома тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.
Агар молу мулки мутобиқи шартнома ба гарав гузошташуда ба якчанд шахс гузарад, ҳар яке аз ворисони ҳуқуқии гаравдеҳи аввала барои оқибатҳое, ки аз муносибатҳои гаравии иҷро накардани уҳдадориҳои бо гарав таъминшуда бармеоянд, ба андозаи қисми молу мулки ба гарав гузошташудаи ба ӯ гузашта ҷавобгар мебошад.
Агар мавзӯи гарав тақсимнашаванда бошад ё бо асосҳои дигар ба моликияти умумии ворисони ҳуқуқии гаравдеҳ дохил гардад, ворисони ҳуқуқӣ қарздорони муштарак мешаванд.
Гарави молу мулк, новобаста ба он, ки ҳангоми ба шахсони дигар гузаштани ин молу мулк қоидаҳои барои ин гуна гузариш муқарраршуда риоя гардидаанд, эътибори худро нигоҳ медорад.
Дар сурати бегонакунии молу мулки тибқи шартномаи гарав ба гарав гузошташуда бо риоя накардани муқаррароти қисми 1 моддаи мазкур, гаравгир ҳуқуқ дорад бо салоҳдиди худ талаб намояд, ки:

аҳди бегона кардани молу мулки ба гарав гузошташуда мутобиқи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон беэътибор дониста шавад;
уҳдадории бо гарав таъминшуда пеш аз муҳлат иҷро гардида, пардохтҳо аз ҳисоби молу мулки ба гарав гузошташуда, новобаста ба кӣ тааллуқ доштанаш рӯёнида шаванд.

Агар исбот шуда бошад, ки харидори молу мулки мутобиқи шартномаи гарав ба гарав гузошташуда дар вақти харидани он медонист ё бояд медонист, ки молу мулк бо риоя накардани қоидаҳои дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинигардида бегона карда мешавад, ин гуна харидор дар доираи арзиши молу мулки мазкур барои иҷро накардани уҳдадории бо гарав таъминшуда бо қарздор аз рӯи ин уҳдадорӣ масъулияти муштарак дорад.
Агар молу мулки ба гарав гузошташуда бо риоя накардани қоидаҳои дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинигардида аз тарафи гаравдеҳе, ки аз рӯи уҳдадории бо гарав таъминшуда қарздор нест, бегона карда шуда бошад, дар якҷоягӣ бо ин қарздор ҳам харидори молу мулк ва ҳам гаравдиҳандаи собиқ масъулияти муштарак доранд.

Моддаи 15. Таҳмили молу мулки ба гарав гузошташуда бо ҳуқуқи шахсони дигар

Агар дар шартномаи гарав тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, гаравдеҳ ҳуқуқ дорад, бе розигии гаравгир, бо огоҳинидани ӯ, молу мулки ба гарав гузошташударо ба иҷора, истифодаи муваққатии ройгон диҳад ва аз рӯи созишнома бо шахси дигар ба ӯ ҳуқуқи истифодаи маҳдуди ин молу мулкро (сервитут) пешниҳод намояд, агар:

муҳлате, ки дар тӯли он молу мулк ба истифода дода мешавад, аз муҳлати уҳдадории бо гарав таъминшуда зиёд набошад;
молу мулк барои истифода бо мақсадҳои мутобиқ ба таъиноти молу мулк пешниҳод гардад.

Дар сурати аз тарафи гаравгир дар асосҳои пешбиникардаи қонун ё шартномаи гарав рӯёнидан аз ҳисоби молу мулки ба гарав гузошташуда, тамоми ҳуқуқи иҷора ва ҳуқуқи дигари истифодаи ин молу мулк, ки гаравдеҳ ба шахсони сеюм баъди бастани шартномаи гарав додааст, қатъ мегардад:

- аз лаҳзаи эътибори қонунӣ пайдо кардани санади судӣ дар бораи рӯёнидан аз ҳисоби молу мулк;

баъди гузаштани 15 рӯз аз лаҳзаи фиристодани огоҳинома дар асоси шартҳои қонеъгардонии талаботи гаравдеҳ бо тартиби ғайрисудӣ, ки дар шартномаи гарав ё созишномаи ҳамзамон бо шартномаи гарав басташуда дар бораи қонеъгардонии талаботи гаравдеҳ бо тартиби ғайрисудӣ ё дар созишномаҳои минбаъдаи гаравдеҳ бо гаравгир пешбинӣ гардидаанд.

Молу мулки ба гарав гузошташуда метавонад аз тарафи гаравдеҳ ба истифодаи шахси сеюм ба муҳлати зиёда аз уҳдадории бо гарав таъминшуда ё барои мақсадҳои ба таъиноти молу мулк номувофиқ танҳо бо розигии хаттии гаравгир ва ба таври дахлдор огоҳонидани ин шахсон дода шавад.
Аз тарафи гаравдеҳ ба истифодаи шахси дигар додани молу мулки ба гарав гузошташуда гаравдеҳро аз иҷрои уҳдадориҳои шартномаи гарав озод намекунад, агар шартномаи гарав тартиби дигарро пешбинӣ накарда бошад.

Моддаи 16. Оқибатҳои аз тарафи давлат маҷбуран гирифтани молу мулки ба гарав гузошташуда

Агар хуқуқи моликият ба молу мулки манқули гаравдеҳ, ки мавзӯи гарав мебошад, дар асос ва бо тартиби муқарраркардаи қонун дар натиҷаи маҷбуран гирифтан (харида гирифтан) барои эҳтиёҷоти давлат ё ҷамъият, реквизитсия ё милликунонии он қатъ гардад, ба гаравдеҳ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон молу мулки дигар ё ҷуброни дахлдор дода мешавад. Гарав ба молу мулки ба ивази молу мулки гирифташуда пешниҳодгардида дахл дорад ё гаравгир ҳуқуқи афзалиятноки аз ҳисоби маблағи ҷуброни ба гаравдиҳанда тааллуқдошта қонеъ кардани талаботи худро пайдо мекунад.
Гаравгире, ки манфиатҳои ӯро ҳуқуқи дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинишуда пурра ҳифз карда наметавонад, ҳуқуқ дорад пеш аз муҳлат иҷро кардани уҳдадории бо гарав таъминшуда ва таҳти рӯёниш қарор додани молу мулки ба ивази молу мулки гирифташуда пешниҳодгардидаро талаб намояд.
Дар ҳолатҳое, ки давлат молу мулки мавзӯи гаравро аз гаравдеҳ дар шакли санксия барои содир кардани ҷиноят ё дигар ҳуқуқвайронкунӣ мегирад (мусодира мекунад), гарав эътиборашро нигоҳ медорад ва гаравгир ҳуқуқ дорад пеш аз муҳлат иҷро кардани уҳдадории бо гарав таъминшуда ё иваз намудани мавзӯи гаравро талаб намояд.

Моддаи 17. Гузашт кардани ҳуқуқ ва гузаронидани қарз аз рӯи шартномаи гарави молу мулки манқул

Гаравгир ҳуқуқ дорад, ки ҳуқуқи худро аз рӯи шартномаи гарав ба шахси дигар диҳад, агар дар шартнома тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.
Шахсе, ки ба ӯ аз рӯи шартномаи гарав ҳуқуқ дода шудааст, мувофиқи ин шартнома ба ҷои гаравгири собиқ мегузарад. Гузашт кардани ҳуқуқ аз рӯи шартномаи гарав бояд тибқи муқаррароти Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат гирад.
Аз тарафи гаравгир ба шахси дигар гузашт кардани ҳуқуқ аз рӯи шартномаи гарав дар сурате эътибор дорад, агар ба ҳамон шахс ҳуқуқи пешниҳод кардани талабот ба қарздор аз рӯи уҳдадории бо гарав таъминшуда гузашт шуда бошад. Агар амали дигаре исбот нашуда бошад, гузашти ҳуқуқ аз рӯи шартномаи гарав инчунин маънои гузашти ҳуқуқ аз рӯи уҳдадории бо гарав таъминшударо дорад.
Қарздор ҳуқуқ дорад бо розигии гаравгир (кредитор) қарзи худро ба зиммаи шахси дигар гузаронад. Интиқоли қарз тибқи муқаррароти Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ба амал бароварда мешавад.

БОБИ 2. БАҚАЙДГИРИИ ОГОҲИНОМАИ ГАРАВ

Моддаи 18. Пешбурди Феҳристи ягонаи давлатӣ

Пешбурди Феҳристи ягонаи давлатӣ аз ҷониби мақоми бақайдгиранда бо роҳҳои зерин амалӣ карда мешавад:

таъмини дастрасии шабонарӯзии Феҳристи ягонаи давлатӣ ба ҳамаи шахсони манфиатдор барои бақайдгирии огоҳиномаҳои гарав, ҷустуҷӯ, тағйирдиҳӣ ва қатъ кардани онҳо дар реҷаи вақти воқеӣ тавассути шабакаи иттилоотии интернет;
пешниҳоди хизматрасонии машваратӣ ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ оид ба истифодаи Феҳристи ягонаи давлатӣ;
шарҳи оқибатҳои бақайдгирии огоҳиномаи гарав дар Феҳристи ягонаи давлатӣ ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии муроҷиаткарда;
таъмини имконияти ҷустуҷӯи иттилоот дар Феҳристи ягонаи давлатӣ аз рӯи рақами мушаххаси андозсупоранда - қарздор ё рақами бақайдгирии огоҳиномаи гарав;
пешниҳоди иттилоот ба шахсони манфиатдор дар шакли электронӣ ва дар ҳолатҳои зарурӣ дар ҳомили коғазӣ дар бораи бақайдгирии огоҳиномаи гарав;
хориҷ кардан, ворид намудани тағйирот ё иловаҳо ба огоҳиномаҳои гарави бақайдгирифташуда танҳо дар асоси ҳалномаи эътибори қонунӣ пайдонамудаи суд;
амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи Қонуни мазкур.

Моддаи 19. Бақайдгирии огоҳиномаи гарав

Бақайдгирии огоҳиномаи гарав ихтиёрӣ буда, бо мақсади ба кредитори қарздор додани ҳуқуқи афзалиятноки қонеъгардонии талаботи худ дар назди дигар кредиторон аз арзиши ҳамон молу мулки қарздор ба амал бароварда мешавад.
Бақайдгирии огоҳиномаи гарав то ба эътибор пайдо кардан ё эътиборнокии аҳде, ки дар асоси он ҳуқуқи кредитор нисбат ба молу мулки манқул ба вуҷуд меояд, таъсир намерасонад. Дар ин маврид беэътибории аҳд боиси беэътибории огоҳиномаи гарав мегардад. Беэътибории қисми огоҳиномаи гарави бақайдгирифташуда боиси беэътибории қисмҳои дигари он намегардад.
Бақайдгирии огоҳиномаи гарав зарурати риояи шакли аҳди муқаррарнамудаи қонун, аз ҷумла дар мавриди талаботи бақайдгирии давлатӣ ё тасдиқи нотариалиро бекор намекунад.
Бақайдгирии огоҳиномаи гарав аз тарафи кредиторони қарздор мустақилона амалӣ карда мешавад, аз ҷумла:

гаравгирон;
кредиторони дигаре, ки ба онҳо молу мулки қарздор барои таъмини иҷрои уҳдадориҳо дода мешавад;
моликони молу мулки ба ихтиёри қарздор додашуда;
идоракунандагони аз тарафи суд нисбат ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии муфлис таъиншуда;
даъвогароне, ки ба фоидаи онҳо ҳалномаи эътибори қонунӣ пайдонамудаи суд дар бораи рӯёнидани молу мулки манқул аз ҳисоби қарздор вуҷуд дорад;
мақомоти андоз ва гумрук дар ҳолати талаб кардани иҷрои уҳдадориҳои пардохти андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет;
мақомоти таҳқиқ ва тафтишот дар ҳолати гузоштани ҳабс ва маҳдудиятҳои дигари ҳуқуқ ба молу мулки қарздор.

Бақайдгирии огоҳиномаи гарав бо роҳи ворид намудани маълумоти дар моддаи 22 Қонуни мазкур зикршуда ба Феҳристи ягонаи давлатӣ тавассути пур кардани шакли дахлдори бақайдгирӣ дар сомонаи интернетии Феҳристи ягонаи давлатӣ амалӣ карда мешавад.
Баъд аз нишон додани маълумоти дар моддаи 22 Қонуни мазкур пешбинишуда ҳар як огоҳиномаи гарав ба таври худкор (автоматӣ) дар Феҳристи ягонаи давлатӣ бо нишон додани сана ва вақти бақайдгирӣ ва додани рақами махсуси бақайдгирӣ ба қайд гирифта мешавад. Дар бораи бақайдгирии огоҳиномаи гарав фавран ҳисоботи дахлдор дар шакли электронӣ пешниҳод карда мешавад.
Мақоми бақайдгиранда барои мундариҷа ва саҳеҳии огоҳиномаи гарав масъул намебошад. Чунин масъулият пурра ба кредитори бақайдгирандаи огоҳиномаи дахлдор вогузор карда мешавад.

хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1710)

Тартиби бақайдгирии огоҳиномаҳои гарав ва пешбурди Феҳристи ягонаи давлатӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад. (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1710)

Моддаи 20. Розигии қарздор барои бақайдгирии огоҳиномаи гарав

1. Бақайдгирии огоҳиномаи гарав бо розигии қарздор амалӣ карда мешавад. Розигии қарздор дар шакли ҳуҷҷати электронӣ ё дар ҳомили коғазӣ бо зикри маълумоти мушаххаси қарздор, инчунин молу мулки ба гарав гузошташуда ба расмият дароварда мешавад. Кредитор бояд розигии қарздорро то хориҷ намудани огоҳиномаи гарав аз Феҳристи ягонаи давлатӣ нигоҳ дорад.

Бақайдгирии огоҳиномаи гарав дар асоси ҳалномаи эътибори қонунӣ пайдонамудаи суд дар бораи рӯёнидан аз ҳисоби молу мулки қарздор ва ё хориҷ кардани қисме аз молу мулк аз огоҳиномаи бақайдгирифташуда, ё тағйир додани маълумоти он аз ҷониби кредитор бе розигии қарздор амалӣ карда мешавад.
Дар сурати мавҷуд будани қарзи қарздор аз рӯи андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет мақомоти андоз ва гумрук огоҳиномаи гаравро бе розигии қарздор ба қайд мегиранд.
Дар сурати қабул намудани қарор дар доираи ваколатҳои худ дар бораи маҳдудсозии ҳуқуқҳои қарздор оид ба ихтиёрдории молу мулк ва истифода аз он (ҳабси молу мулк, боздоштани амалиёт аз рӯи суратҳисобҳои бонкӣ), мақомоти таҳқиқ ва тафтишот огоҳиномаи гаравро бе розигии қарздор ба қайд мегиранд.

Моддаи 21. Муҳлати амали бақайдгирии огоҳиномаи гарав

Муҳлати амали бақайдгирии огоҳиномаи гарав 5 солро ташкил медиҳад. Муҳлати мазкур метавонад тамдид карда шавад, агар дар шартнома ё қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад.
Муҳлати амал аз лаҳзаи бақайдгирии огоҳиномаи гарав ҳисоб карда мешавад ва аз лаҳзаи хориҷ намудани он аз Феҳристи ягонаи давлатӣ ба охир мерасад.
Тағйирот дар огоҳиномаи гарави бақайдгирифташудае, ки молу мулки иловагии қарздорро дар бар мегиранд, танҳо нисбат ба муносибатҳое эътибор доранд, ки пас аз бақайдгирии чунин тағйирот ба вуҷуд меоянд.
Пас аз гузаштани муҳлати бақайдгирии огоҳиномаи гарав кредитор афзалиятро барои пардохти талаботи худ аз молу мулки қарздор гум мекунад, ба истиснои ҳолатҳое, ки:

бақайдгирии огоҳиномаи гарав то гузаштани муҳлати амали он тамдид ёфта бошад;
то гузаштани муҳлати амали огоҳиномаи гарав кредитор бо тартиби муқаррарнамудаи қонун расмиёти рӯёнидан аз ҳисоби молу мулки дар чунин огоҳинома зикргардидаро оғоз намуда бошад.

Моддаи 22. Мундариҷаи огоҳиномаи гарав

Огоҳиномаи гарав бояд дорои маълумоти зерин бошад:

ном (насаб, ном ва номи падар), маҳалли ҷойгиршавӣ (маҳалли зист) ва рақами мушаххаси андозсупорандаи қарздор;
ном (насаб, ном ва номи падар) ва маҳалли ҷойгиршавии (маҳалли зисти) кредитор ё идоракунандаи гарав, агар чунин шахс таъин шуда бошад, рақами мушаххаси андозсупорандаи онҳо;
тавсифи инфиродӣ ё умумии мавзӯи гарав ё таъминоти дигар, ки барои ҳаммонандсозии он имконият медиҳад. Ҳаммонандсозии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ метавонад бо роҳи нишон додани рақами шассӣ гузаронда шавад.

Талаботи дигар нисбат ба огоҳиномаи гарав аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

Моддаи 23. Бақайдгирии тағйироте, ки ба огоҳиномаи гарави бақайдгирифташуда ворид карда мешаванд

Ба огоҳиномаи гарави бақайдгирифташуда метавонад доир ба маълумоти зерин тағйирот ворид карда шаванд:

таъин ё озод кардани идоракунандаи гарав;
қарздор;
кредитор;
молу мулк.

Бақайдгирии тағйирот ба огоҳиномаи гарави бақайдгирифташуда дар асоси огоҳиномаи иловагии гарав амалӣ карда мешавад.
Бақайдгирии тағйирот бо тартиби пешбининамудаи моддаи 19 Қонуни мазкур амалӣ карда мешавад.

Моддаи 24. Ворид намудани норозигӣ нисбат ба огоҳиномаи гарав

Агар қарздор чунин ҳисобад, ки огоҳиномаи гарави бақайдгирифташуда объективӣ ё саҳеҳ намебошад ва кредитор хориҷ кардан ва тағйир додани онро рад кунад, қарздор ҳуқуқ дорад ба Феҳристи ягонаи давлатӣ оид ба чунин огоҳинома норозигӣ ворид намояд.
Дар норозигӣ бояд маълумоти зерин нишон дода шавад:

рақами бақайдгирии огоҳиномаи гарав, ки нисбат ба он норозигӣ ворид карда мешавад;
маълумот оид ба шахсе, ки норозигӣ пешниҳод кардааст;
асосҳо дар бораи объективӣ ё саҳеҳ набудани огоҳиномаи гарави бақайдгирифташуда.

Ворид намудани норозигӣ ба эътиборнокии огоҳиномаи гарав таъсир намерасонад.
Бақайдгирии норозигӣ бо тартиби пешбининамудаи моддаи 19 Қонуни мазкур амалӣ карда мешавад.

Моддаи 25. Хориҷ намудани огоҳиномаи гарав аз Феҳристи ягонаи давлатӣ

Кредитор уҳдадор аст огоҳиномаи гаравро аз Феҳристи ягонаи давлатӣ дар давоми 15 рӯзи тақвимӣ баъд аз иҷрои ҳамаи уҳдадориҳое, ки нисбат ба онҳо ин огоҳиномаи гаравӣ татбиқ мегардад, хориҷ намояд.
Кредиторе, ки муқаррароти қисми 1 моддаи мазкурро риоя накардааст, уҳдадор аст зарари ба қарздор ё шахсони сеюм расондашударо ҷуброн намояд.
Дар сурати аз тарафи кредитор иҷро накардани уҳдадории пешбининамудаи қисми 1 моддаи мазкур қарздор ва ё шахси дигари манфиатдор ҳуқуқ дорад бо тартиби судӣ аз Феҳристи ягонаи давлатӣ хориҷ намудани огоҳиномаи гаравро талаб намояд.

Моддаи 26. Дастрасии Феҳристи ягонаи давлатӣ

Дастрасии маълумот дар Феҳристи ягонаи давлатӣ озод мебошад.
Ҳар як шахс метавонад дар Феҳристи ягонаи давлатӣ ҷустуҷӯи огоҳиномаҳои гарави бақайдгирифташударо аз рӯи рақами мушаххаси андозсупоранда - қарздор ё рақами бақайдгирии огоҳиномаи гарав анҷом диҳад.
Аз рӯи натиҷаҳои ҷустуҷӯ мақоми бақайдгиранда метавонад аз Феҳристи ягонаи давлатӣ дар шакли ҳуҷҷати электронӣ ё дар ҳомили коғазӣ иқтибос пешниҳод намояд.

БОБИ 3. НАМУДҲОИ ГАРАВИ МОЛУ МУЛКИ МАНҚУЛ

Моддаи 27. Гарави додашуда

Мувофиқи созиши гаравгир бо гаравдеҳ мавзӯи гарав метавонад дар назди гаравдеҳ бо қулфу муҳри гаравгир (гарави устувор) монда шавад. Ашёи ба таври инфиродӣ муайяншуда метавонад дар ихтиёри гаравгир бо гузоштани аломатҳои дар бораи гарав шаҳодатдиҳанда монда шавад.
Қоидаҳои мазкур нисбат ба гарави устувор низ татбиқ мегарданд, зеро татбиқи онҳо ба моҳияти муносибатҳои гаравгир ва гаравдеҳ ҳангоми ин гуна гарав мухолифат намекунад.

Моддаи 28. Ҳуқуқу уҳдадориҳои гаравгир ҳангоми гарави додашуда

Гаравгир ҳуқуқ дорад мавзӯи гарави додашударо танҳо дар ҳаҷми пешбининамудаи шартномаи гарав истифода намояд, ба истиснои ҳолатҳое, ки молу мулки ба гарав гузошташуда дар шакли пули нақд дар суратҳисоби бонкӣ пешниҳод гардида, гаравгир ташкилоти қарзӣ бошад.
Фоидаи молумулкии аз мавзӯи гарави додашуда бадастомада дар навбати аввал барои пӯшонидани хароҷоти гаравгир ҷиҳати нигоҳдорӣ ва эҳтиёт кардани молу мулки ба гарав гузошташуда ва сипас барои пардохти фоизи маблағи асосии қарз равона карда мешавад.
Агар сабаби нобудшавӣ, осебёбӣ ё камшавии арзиши молу мулки ба гарав гузошташуда на бо гуноҳи гаравгир, балки дар хусусият ё таркиби молу мулки ба гарав гузошташуда бошад, гаравгир метавонад иваз намудани мавзӯи гарав, инчунин ҷуброни зарари дар натиҷаи ин ба гаравгир расондашударо талаб намояд.
Ҳангоми гарави додашуда гаравгир, агар Қонуни мазкур ё шартнома тартиби дигарро пешбинӣ накарда бошад, уҳдадор аст:

ҷиҳати нигаҳдошти ҷисмонии молу мулки ба гарав гузошташуда чораҳои пешбининамудаи шартнома ё чораҳои зарурӣ андешад, зимнан, гаравдеҳ тамоми хароҷотро ҷуброн мекунад, агар ин дар шартномаи гарав пешбинӣ шуда бошад;
дар бораи нобуд шудан ё осеб дидани молу мулки ба гарав гузошташуда, инчунин ҳама гуна таҳдид нисбат ба ҳамин молу мулк фавран ба гаравдеҳ хабар диҳад;
дар бораи истифодаи молу мулки ба гарав гузошташуда ба гаравдеҳ мунтазам ҳисобот фиристад;
мавзӯи гарави додашударо бо ҳаҷми арзиши он аз ҳисоби гаравдеҳ ва ба манфиати ӯ суғурта намояд;
молу мулки ба гарав гузошташударо ба таври дахлдор нигоҳ дорад;
дар давоми се рӯзи баъди иҷрои уҳдадории таъминшуда мавзӯи гарави додашударо баргардонад, агар гаравгир сабаби узрноки ба таъхир андохтанро, ки ҳангоми бастани шартномаи гарав пешбинӣ кардан ғайриимкон буд, нишон надиҳад.

Моддаи 29. Ҳуқуқу уҳдадориҳои гаравдеҳ ҳангоми гарави додашуда

Гаравдеҳ ҳуқуқ дорад, ки ба молу мулки ба гарав гузошташуда бо мақсади муайян кардани шароити дахлдори нигоҳдорӣ ва истифодаи он дастрасии воқеӣ дошта бошад.
Дар сурати ҷой доштани таҳдиди нобудшавӣ, осебёбӣ ё камшавии арзиши молу мулки ба гарав гузошташуда бо гуноҳи гаравгир, гаравдеҳ ҳуқуқ дорад бартараф намудани ҳолатҳоеро, ки боиси нобудшавӣ, осебёбӣ ё камшавии арзиши молу мулки гаравӣ мегарданд, талаб намояд.
Агар дар шартномаи гарав тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, гаравдеҳ ҳуқуқ дорад пеш аз муҳлат қатъ намудани гаравро бо роҳи иҷрои уҳдадории бо гарав таъминшуда талаб намояд.
Дар ҳолате, ки уҳдадорӣ қарзи пулӣ ва гаравдеҳ шахси воқеӣ мебошад, гаравдеҳ метавонад гарави додашударо пеш аз муҳлати дар шартномаи гарав муқарраргардида бо роҳи пардохти қарзи бо чунин гарав таъминшуда қатъ намояд, агар дар шартнома тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.
Агар гаравдеҳ оид ба таҳдиди хатари нобудшавӣ, осебёбӣ ё камшавии арзиши молу мулки ба гарав гузошташуда, ки на бо гуноҳи гаравгир, балки бинобар хусусият ё таркиби молу мулки ба гарав гузошташуда ба миён омадааст, хабар ёбад, ӯ дар ин бора ба гаравгир бетаъхир хабар медиҳад ва ҳифзи онро талаб мекунад.

Моддаи 30. Ҷавобгарии гаравгир ҳангоми гум ё вайрон кардани гарави додашуда

Агар дар шартнома тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, гаравгир ҳангоми гарави додашуда барои гум ё вайрон шудани молу мулки ба гарав гузошташуда дар назди гаравдеҳ ҷавобгар аст, агар исбот накунад, ки ин ҳолат на бо гуноҳи ӯ ба амал омадааст. Андозаи товони зарари аз ҷониби гаравгир пардоҳтшаванда бо роҳи ҳисоб кардани маблағе, ки мутаносибан ба он арзиши бозории молу мулки ба гарав гузошташуда дар муқоиса бо арзиши пулии молу мулки ба гарав гузошташуда, ки тарафҳо ҳангоми супурдани молу мулки ба гарав гузошташуда мувофиқа кардаанд, кам шудааст, муайян карда мешавад. Дар сурати набудани чунин мувофиқаи тарафҳо, арзиши бозории молу мулки ба гарав гузошташуда бо арзиши бозорӣ дар лаҳзаи гарави додашуда муқоиса карда мешавад.

Моддаи 31. Ба гарав мондани ашё дар гаравхона (ломбард)

1. Гарави ашё дар гаравхона (ломбард) мутобиқи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи гаравхона (ломбард)» амалӣ карда мешавад.

2. Нисбат ба гаравхонаҳо (ломбардҳо) мукаррароти боби 4 Қонуни мазкур татбиқ намешаванд.

Моддаи 32. Гарави воситаҳои пулӣ

Гарави воситаҳои пулӣ метавонад танҳо бо роҳи ба соҳибияти гаравгир додани онҳо амалӣ карда шавад. Пули нақде, ки гаравдеҳ ба шахси ташкилоти қарзӣ набуда медиҳад, аз ҷониби гаравгир дар суратҳисоби амонатии бонк ё идораи нотариалӣ нигоҳ дошта мешавад. Фоизҳои ба ин маблағ ҳисобшуда ба гаравдеҳ тааллуқ доранд.
Ташкилоти қарзии дорои суратҳисоби муштарӣ ҳуқуқ дорад бо мувофиқаи тарафҳо аз ин муштарӣ воситаҳои пулии дар суратҳисоби ӯ бударо барои таъмини қарзҳои ташкилоти қарзӣ ба муштарӣ (гаравдеҳ) ё шахси сеюм, ба сифати гарав гирад. Ин гуна гарав гарави додашуда ҳисоб меёбад.
Маблағҳои муштарии ташкилоти қарзӣ (гаравдеҳ), ки дар суратҳисоби муштарӣ дар ташкилоти қарзӣ мебошанд, бо мувофиқаи тарафҳо ба сифати мавзӯи гарав (гарави додашуда) дар назди шахси сеюм (гаравгир) баромад карда метавонанд.
Маблағҳое, ки мавзӯи гарав мебошанд, бе розигии гаравгир аз суратҳисоби муштарӣ дар ташкилоти қарзӣ (гаравдеҳ) пардохт карда шуда наметавонанд, агар гаравдеҳ ва гаравгир ба ташкилоти қарзӣ дар хусуси гарави маблағҳо дар суратҳисоби муштарӣ дар ташкилоти қарзӣ дар шакли хаттӣ хабар дода бошанд ва тасдиқномаи хаттии ташкилоти қарзӣ мавҷуд бошад.

Моддаи 33. Мавзӯи гарав бо мондани ашёи ба гарав гузошташуда дар ихтиёри гаравдеҳ

Молу мулки манқул ва ашёи аз муомилоти гражданӣ гирифтанашуда бо созиши тарафҳо метавонанд мавзӯи гарав бо мондани ашёи ба гарав гузошташуда дар ихтиёри гаравдеҳ бошанд.
Самараҳои ҷудошаванда метавонанд танҳо ба шарте мавзӯи гарави дар қисми 1 моддаи мазкур зикргардида бошанд, агар онҳо аз лаҳзаи ҷудошавӣ объекти ҳуқуқи шахси сеюм нашаванд.

Моддаи 34. Ҳуқуқи гаравгир ҳангоми гарави ашё бо мондани он дар ихтиёри гаравдеҳ

1. Агар мавзӯи гарав дар ихтиёри гаравдеҳ бошад, гаравгир, агар дар шартномаи гарав тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, ҳуқуқ дорад:

- ба молу мулк, инчунин ба ҳар як ҳуҷҷати мавҷудаи он, ки барои санҷиши андоза, ҳолат ва шароити нигоҳдорӣ ё истифодаи молу мулки ба гарав гузошташуда зарур аст, дастрасии воқеӣ пайдо намояд;

- қатъ кардани ҳама гуна қасдро ба мавзӯи гарав, ки таҳдиди нобудкунӣ, харобкунӣ ё камкунии арзиши онро дорад, талаб намояд;

ба таври асоснок андешидани чораҳои ба ҳифзи мавзӯи гарав равонагардидаро аз гаравдеҳ талаб намояд;
дар сурати харобшавии молу мулки гарав на бо гуноҳи гаравгир, барқарор ё иваз намудани молу мулки ба гарав гузошташуда ё пеш аз муҳлат пардохт намудани қарзро (қисми дахлдори қарзро), сарфи назар аз муҳлатҳои мувофиқашудаи пардохт, талаб намояд;
ҳуқуқҳои дигари пешниҳоднамудаи шартномаи гаравро, ки ба Қонуни мазкур мухолифат намекунанд, амалӣ намояд.

2. Дар сурати аз ҷониби гаравдеҳ рад кардани иҷрои талаби гаравгир оид ба иваз намудани молу мулки ба гарав гузошташуда мутобиқи сархати чоруми қисми 1 моддаи мазкур, гаравгир метавонад пеш аз муҳлат иҷро кардани уҳдадории таъминшударо талаб кунад ва аз ҳисоби молу мулки ба гарав гузошташуда пардохт рӯёнад.

Моддаи 35. Ҳуқуқу уҳдадориҳои гаравдеҳ ҳангоми ба гарав гузоштани ашё бо мондани он дар ихтиёри гаравдеҳ

Агар дар шартномаи гарав тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, гаравдеҳ ҳангоми ба гарав гузоштани ашё бо мондани он дар ихтиёри гаравдеҳ ҳуқуқ дорад:

- мавзӯи гаравро мувофиқи хусусият ва таъиноташ соҳибӣ ва истифода намояд;

ҳуқуқҳои дигари пешниҳоднамудаи шартномаи гаравро амалӣ намояд.

Гаравдеҳ ҳангоми гарави ашё бо мондани он дар ихтиёри ӯ, агар дар шартномаи гарав тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, уҳдадор аст:

барои беосеб нигоҳ доштани мавзӯи гарав, аз ҷумла ба ҷо овардани таъмири асосӣ ва ҷорӣ мувофиқи шартнома тамоми чораҳои заруриро андешад;
аз ҳисоби худ мавзӯи гарави дар ихтиёраш мондаро дар ҳаҷми пурра суғурта намояд;
дар сурати нобуд шудани мавзӯи гарав, бо розигии тарафҳо онро барқарор кунад ё бо ашёи ҳамарзиши бо нархи бозории на камтар аз арзиши мавзӯи гарави гумшуда иваз намояд ё қарзро (як қисми дахлдори қарзро), сарфи назар аз муҳлатҳои пардохти мувофиқакардаи тарафҳо, пардохт намояд;
гаравгирро дар бораи ба иҷора додани мавзӯи гарав огоҳ намояд;
ба гаравгир имконияти дастрасии воқеии молу мулк, инчунин ҳар як ҳуҷҷати мавҷудаи он, ки барои санҷиши андоза, ҳолат ва шароити нигоҳдорӣ ё истифодаи молу мулки ба гарав гузошташуда зарур аст, пешниҳод намояд.

Моддаи 36. Гарави молҳои дар муомилотбуда

Молҳои дар муомилотбуда захираҳои молию моддӣ, ашёи хом, маҳсулоти нимтайёр ва тайёре ҳисобида мешаванд, ки метавонанд дар давоми вақт истифода ва пурра карда шаванд. Мутобиқи моддаи мазкур чунин молҳое метавонанд ба гарав монда шаванд, ки ба онҳо тавсифи умумӣ додан мумкин аст ва аз рӯи он муқаррар кардани мол имконпазир мебошад. Шартномаи гарави молҳои дар муомилотбуда бояд навъи моли гаравро муайян, хусусиятҳои ба он хос, арзиши умумӣ ва маҳалли ҷойгиршавиро тавсиф намуда, ҳамин тариқ ҳар молеро тавсиф кунад, ки онро барои иваз намудани молу мулки ба гарав гузошташуда истифода кардан мумкин аст.
Ҳангоми ба гарав гузоштани молҳои дар муомилотбуда мавзӯи гарав молҳои арзишашон муайяне мебошанд, ки аз рӯи микдори воҳидҳо, андоза ва ё ҳаҷми мол муайян карда мешаванд. Агар дар шартнома тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, гаравдеҳ ҳуқуқ дорад мавзӯи гаравро тавре иваз намояд, ки арзиши умумии мол назар ба арзиши дар шартномаи гарав зикргардида камтар набошад ва мавзӯи гаравро бе розигии гаравгир бегона намояд. То вақти пурра кардани мавзӯи гарав, ки ба сифати он молҳои дар муомилотбуда баромад мекунанд, воситаҳои пулии аз фурӯши онҳо бадастомада ба сифати мавзӯи гарав баромад мекунанд.Тарафҳо камшавии арзиши умумии гарави молҳои дар муомилотбударо ба андозаи баробар ба қисми иҷрошудаи уҳдадории бо ҳамин гарав таъминшуда пешбинӣ карда метавонанд.
Гарави молҳои дар муомилотбуда ҳамчун гарави гузоштани молҳо дар ихтиёри гаравдеҳ эътироф карда мешавад. Ҳангоми гарави молҳои дар муомилот ва коркардбуда гаравдеҳ ҳуқуқи соҳибӣ, истифода ва ихтиёрдории мавзӯи гаравро бо риояи қоидаҳои дахлдори боби мазкур нигоҳ медорад.
Молҳои дар муомилотбудае, ки гаравдеҳ мутобиқи шартҳои шартномаи гарави молҳои дар муомилотбуда харидааст, аз лаҳзаи ба ихтиёри гаравдеҳ бо ҳуқуқи моликият ё дигар ҳуқуқи ашёӣ гузаштани онҳо мавзӯи гарав мешаванд. Молҳои дар муомилотбуда аз лаҳзаи ба моликият, пешбурди хоҷагидорӣ ё идоракунии оперативии харидор гузаштанашон мавзӯи гарав шуда наметавонанд.
Аз лаҳзаи аз тарафи гаравгир ба гаравдеҳ супурдани огоҳинома дар бораи рӯёнидан мутобиқи боби 4 Қонуни мазкур ба гаравдеҳ ихтиёрдории ҳар моли дар муомилотбуда манъ карда мешавад.

Моддаи 37. Гарави ҳуқуқ

Дар сурате, ки мавзӯи гарав қарзи пулии ба гаравдеҳ тааллуқдошта бошад, гаравдеҳ ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои огоҳ намудани қарздори худ дар хусуси он, ки қарзи ӯ ба гарав монда шудааст, уҳдадор нест. Қарздоре, ки қарзи ӯ ба гарав монда шудааст, онро бо роҳи пардохтҳо ба гаравгир ё ба шахсе, ки ӯро гаравдеҳ таъин мекунад, иҷро карда метавонад, агар гаравдеҳ ё гаравгир қарздорро дар бораи мавҷуд будани гарав огоҳ насозанд. Баъди ба қарздор супурдани ин гуна огоҳинома гаравгир метавонад қарзҳоро дар бобати қарзи ба гарав мондашудаи ба гаравдеҳ тааллукдошта бевосита пайгирӣ намояд ва қарзи ба гарав мондашуда метавонад танҳо бо роҳи пардохти он ба гаравгир ё ба шахсе, ки гаравгир ӯро таъин кардааст, иҷро карда шавад.
Агар мавзӯи гарав уҳдадории шартномавии шахси сеюм дар назди гаравдеҳ бошад, ки қарзи пулӣ нест, ин гуна уҳдадории шартномавиро тарафи уҳдадоршаванда тибқи созиш бо гаравдеҳ қонеъ мегардонад. Дар ин ҳолат, талаботи гаравгир баъди ба соҳибии гаравдеҳ гузаштани ҳама гуна арзиш мутобиқи шартнома метавонад қонеъ карда шаванд.
Талаботи гаравгир танҳо баъди он, ки нусхаи огоҳиномаро дар бораи маҷбуран ситонидан ба тарафи уҳдадоршаванда мефиристад ва дар он ишора мекунад, ки ӯ мутобиқи Қонуни мазкур ҳуқуқи худро оид ба маҷбуран рӯёнидани уҳдадории шартномавии тарафи уҳдадоршаванда дар назди гаравдеҳ ба амал мебарорад, метавонад бевосита аз тарафи уҳдадоршаванда мутобиқи уҳдадории шартномавӣ қонеъ гардонда шаванд.
Дар шартномаи гарави ҳуқуқе, ки арзиши пулӣ надорад, арзиши мавзӯи гарав, бо мувофиқаи тарафҳо муайян карда мешавад, агар дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.
Агар қарздори гаравдеҳ то аз тарафи гаравдеҳ иҷро гардидани уҳдадории бо гарав таъминшуда уҳдадории худро иҷро карда бошад, тамоми даромадҳои дар ин маврид бадастовардаи гаравдеҳ мавзӯи гарав мегарданд ва гаравдеҳ уҳдадор аст дар ин бора фавран гаравгирро огоҳ созад.
Дар сурати аз қарздори худ гирифтани маблағ ҷиҳати иҷрои уҳдадорӣ гаравдеҳ уҳдадор аст бо талаби гаравгир маблағи дахлдорро ҷиҳати иҷрои уҳдадориҳои бо гарав таъминшуда интиқол диҳад, агар дар шартномаи гарав тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.

Моддаи 38. Уҳдадориҳои гаравдеҳ ҳангоми гарави хуқуқ

Агар дар шартномаи гарав тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, гаравдеҳ ҳангоми гарави ҳуқуқ уҳдадор аст:

ҳуқуқи ба гарав гузошташударо ба шахси дигар надиҳад;
амалиётеро, ки боиси қатъ гардидани ҳуқуқи ба гарав гузошташуда ё камшавии арзиши он мегардад, анҷом надиҳад;
барои таъмини воқеӣ будани ҳуқуқи ба гарав гузошташуда амалҳои заруриро анҷом диҳад;
барои ҳифзи ҳуқуқи ба гарав гузошташуда аз қасдҳои шахсони сеюм тамоми чораҳоро андешад;
ба гаравгир дар бораи тағйирот дар ҳуқуқи ба гарав гузошташуда, дар бораи халалдоркунии он аз тарафи шахсони сеюм ва даъвои шахсони сеюм ба ин ҳуқуқ хабар диҳад.

Моддаи 39. Ҳуқуқи гаравгир ҳангоми гарави ҳуқуқ

Агар дар шартнома тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, ҳангоми гарави хуқуқ, гаравгир ҳуқуқ дорад:

агар гаравдеҳ уҳдадориҳои пешбининамудаи моддаи 38 Қонуни мазкурро риоя накарда бошад, сарфи назар аз фаро расидани муҳлати иҷрои уҳдадории бо гарав таъминшуда, ба суд бо даъво дар бораи ба ӯ гузарондани ҳуқуқи ба гарав гузошташуда муроҷиат намояд;
дар сурати аз тарафи гаравдеҳ иҷро нагардидани талаботи пешбининамудаи сархати чоруми моддаи 38 Қонуни мазкур, мустақилона амалҳои ба ҳифзи ҳуқуқи гарав аз вайронкуниҳои шахси сеюм равонагардидаро анҷом диҳад;
ба парвандае, ки дар он даъво дар бораи ҳуқуқи ба гаравгузошташуда баррасӣ мегардад, ба сифати шахси сеюм дохил шавад.

БОБИ 4. РӮЁНИДАН АЗ ҲИСОБИ МОЛУ МУЛКИ ГАРАВ

Моддаи 40. Асосҳо барои рӯёнидан аз ҳисоби мавзӯи гарав

Рӯёнидан аз ҳисоби мавзӯи гарав барои қонеъ намудани талаботи дар Қонуни мазкур зикргардидаи гаравгир (кредитор) метавонад дар сурати уҳдадории бо гарав таъминшударо иҷро накардан ё ба таври дахлдор иҷро накардани қарздор амалӣ карда шавад, аз ҷумла:

риоя накардани тартиб ва муҳлати пардохти фоизҳои муқаррарнамудаи шартнома;
риоя накардани тартиб ва муҳлати баргардондани маблағи қарзи асосии муқарраркардаи қонун ё шартнома;
талаботи гаравгирро дар бораи пеш аз муҳлат иҷро кардани уҳдадории бо гарав таъминшуда иҷро накардани қарздор дар ҳолатхои пешбининамудаи моддаи 41 Қонуни мазкур;
дар ҳолатҳои дигари пешбининамудаи конунгузории Ҷумхурии Тоҷикистон ё шартнома.

2. Агар дар Қонуни мазкур тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, рӯёнидан аз ҳисоби молу мулки ба гарав гузошташуда бо тартиби пешбининамудаи шартномаи гарав ба амал бароварда мешавад. Дар сурати мухолиф будани шартҳои шартномаи гарав ва шартҳои уҳдадории бо гарав таъминшуда дар хусуси талаботе, ки метавонад бо рохи рӯёнидани пардохт аз ҳисоби молу мулки ба гарав гузошташуда қонеъ карда шавад, бартарӣ ба шартҳои шартномаи гарав дода мешавад.

Моддаи 41. Рӯёнидан аз ҳисоби мавзӯи гарав дар сурати конеъ накардани талабот оид ба пеш аз муҳлат иҷро намудани уҳдадории бо гарав таъминшуда

Гаравгир ҳуқуқ дорад пеш аз муҳлат иҷро кардани уҳдадории бо гарав таъминшударо талаб намояд, вале агар ин талаб конеъ гардонда нашавад, дар ҳолатҳои зерин аз ҳисоби мавзӯи гарав рӯёнад:

қоидаҳои ихтиёрдории мавзӯи гаравро риоя накардани гаравдеҳ ё аз соҳибияти гаравдеҳ баромадани мавзӯи гарав;
қоидаҳои иваз ё барқарор кардани мавзӯи гаравро риоя накардани гаравдех;
гум кардани мавзӯи гарав дар ҳолатҳое, ки гаравдеҳ барои ондо ҷавобгар нест, агар гаравдеҳ аз ҳуқуқи иваз ё барқарор кардави мавзӯи гарав истифода накарда бошад;
уҳдадориҳои нигоҳдорӣ ва эҳтиёт намудани мавзӯи гаравро иҷро накардани гаравдеҳ;
уҳдадориҳои пардохти фоизҳо ё маблағҳои дигари пешбининамудаи уҳдадории бо гарав таъминшударо мунтазам (бештар аз ду маротиба) иҷро накардани қарздор;
дар ҳолатҳои дигари пешбининамудаи қонун ё шартнома.

Моддаи 42. Тартиби рӯёнидан аз ҳисоби мавзӯи гарав

Рӯёнидан аз ҳисоби мавзӯи гарав ба роҳҳои зерин амалӣ карда мешавад:

ба соҳибияти гаравгир супоридани молу мулки ба гарав гузошташуда;
фурӯши мавзӯи гарав;
тақсимоти маблағҳои аз фурӯш бадастомада тибқи Қонуни мазкур.

2. Супоридани мавзӯи гарав ба соҳибияти гаравгир ба таври ихтиёрӣ бо созиши тарафҳо ва ё ба таври маҷбурӣ дар асоси навиштаҷоти иҷроияи нотариуси давлатӣ ё санади судӣ амалӣ карда мешавад.

3. Ба таври маҷбурӣ супоридани мавзӯи гарав ба соҳибияти гаравгир танҳо дар асоси ҳалномаи суд амалӣ карда мешавад, агар:

барои ба имзо расондани шартномаи гарав розигӣ ё иҷозати шахс ё мақомоти дигар талаб карда шавад, вале ин гуна розигӣ ё иҷозат гирифта нашуда бошад;
мавзӯи гарав, молу мулки дорои арзиши зиёди таърихӣ, бадеӣ ё арзиши дигари фарҳангӣ барои ҷомеа бошад;
гаравдеҳ ғоиб буда, муқаррар намудани маҳалли ҷойгиршавии ӯ имконнопазир бошад.

4. Гаравдеҳ метавонад рӯёнидан аз ҳисоби молу мулки ба гарав гузошташударо бо роҳи ба гаравгир пардохт намудани ҳамаи маблағи пардохташавандаи мансуб ба уҳдадории бо молу мулки ба гарав гузошташуда таъмингардида, аз ҷумла хароҷоти марбут ба рӯёнидан пеш аз фурӯши он қатъ намояд.

5. Гаравдеҳ ҳуқуқ дорад ба суд бо даъво оид ба мавриди баҳс қарор додани рӯёнидани гарав муроҷиат намояд. Пешниҳоди даъво ҷараёни рӯёниданро бознамедорад, вале маблағҳои аз фурӯш бадастомада то қабул шудани ҳалномаи суд бояд ба суратҳисоби амонатии суд фиристода шаванд. Тақсимоти маблағҳои аз рӯёнидан бадастомада мутобиқи ҳалномаи эътибори қонунӣ пайдонамудаи суд амалӣ карда мешавад.

Моддаи 43. Ихтиёран супоридани мавзӯи гарав

Мавзӯи гарав метавонад ихтиёран ба гаравгир бо асосҳои зерин супорида шавад:

бо шартномаи қаблан басташуда;
бо созишномаи байни гаравдеҳ ва гаравгир, ки баъд аз ба вуҷуд омадани ҳолатҳои иҷро накардан ё ба таври дахлдор иҷро накардани уҳдадории бо гарав таъминшуда баста шудааст.

Дар созишнома оид ба супоридани мавзӯи гарав бояд маълумоти зерин зикр карда шавад:

ном (насаб, ном ва номи падар) ва маҳалли ҷойгиршавии (маҳалли зисти) тарафҳо;
номгӯй, таркиб ва маҳалли ҷойгиршавӣ, инчунин тавсиф барои ҳаммонандсозӣ кофии мавзӯи гарав;
маблағе, ки бояд ба гаравгир аз ҳисоби қарздор дар асоси уҳдадории бо гарав ва шартнома таъминшуда пардохт шавад;
шартҳои дигаре, ки тарафҳо дар созишнома зикр намудани онҳоро зарур мешуморанд.

Гаравдеҳ ҳамзамон бо супоридани мавзӯи гарав уҳдадор аст ба гаравгир лавозимоти он, инчунин ҳуҷҷатҳои ба он дахлдоштаро (шиносномаи техникӣ, сертификати сифат ва ҳуҷҷатҳои дигар), ки бо қонун ё санадҳои дигари ҳуқуқӣ, ё шартнома пешбинӣ шудаанд, супорад.

Моддаи 44. Тартиби ба таври маҷбурӣ супоридани мавзӯи гарав

Дар сурати норозӣ будани гаравдеҳ барои ихтиёран супоридани мавзӯи гарав, гаравгир ҳуқуқ дорад молу мулки ба гарав гузошташударо бо асосҳои зерин ба таври маҷбурӣ ба соҳибият гирад:

навиштаҷоти иҷроияи нотариуси давлатӣ, агар шартнома, ки шартҳои гаравро дар бар мегирад, ба шакли нотариалӣ баста шуда бошад;
ҳалномаи суд дар ҳолатҳои дар қисми 3 моддаи 42 Қонуни мазкур зикргардида;
санади дигари судӣ дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 45. Оқибатҳои супоридани мавзӯи гарав ба соҳибияти гаравгир

Гаравгир бояд дар муддати 5 рӯзи корӣ пас аз қабул кардани мавзӯи гарав дар бораи ба соҳибият қабул кардани мавзӯи гарав ба таври хаттӣ бо огоҳинома оид ба супоридан ҳамаи кредиторони ба ӯ маълумро, ки талаботи онҳо бо ҳамин молу мулк таъмин гардидаанд, хабардор намояд.
Дар давраи дар ихтиёри гаравгир қарор доштани мавзӯи гарав, ӯ уҳдадор аст чораҳои дахлдорро оид ба нигоҳдории он таъмин намояд. Зимнан хароҷоти дахлдор, аз ҷумла андоз ва ё боҷи пардохтшуда вобаста ба мавзӯи гарав ба зиммаи қарздор гузошта мешавад ва минбаъд аз ҳисоби маблағҳои аз фурӯш бадастомада, инчунин аз арзиши ҳар шакли суғурта рӯёнида мешавад.
Вобаста ба мавзӯи гарави ба соҳибияти гаравгир додашуда гаравдеҳ ва гаравгир ҳамон ҳуқуқ ва уҳдадориҳоеро доро мебошанд, ки ҳангоми гарави додашуда доранд.

БОБИ 5. ФУРӮШИ МОЛУ МУЛКИ БА ГАРАВ ГУЗОШТАШУДА

Моддаи 46. Фурӯши молу мулки ба гарав гузошташуда

Гаравгир пас аз қабули молу мулки ба гарав гузошташуда ба соҳибияти худ, ки ба он рӯёниш нигаронида шудааст, ҳуқуқ дорад мутобиқи талаботи Қонуни мазкур ба расмиёти фурӯши мавзӯи гарав шурӯъ намояд. Фурӯши мавзӯи гарав оммавӣ ё хусусӣ буда метавонад. Гаравгир уҳдадор аст, ки пеш аз фурӯши мавзӯи гарав баҳодиҳии мустақилонаи мавзӯи гаравро ба амал барорад.
Савдои оммавӣ дар шакли музоядаи кушод ё озмун гузаронда мешавад. Шакли савдо бо шартномае, ки шартҳои гаравро дар бар мегирад ё созишнома дар бораи қонеъ гардондани талаботи гаравгир муайян карда мешавад. Дар сурати ба вуҷуд омадани баҳс, шакли савдо бо санади суд муайян карда мешавад.
Гаравгир ҳуқуқ дорад мавзӯи гаравро бо роҳи фурӯхтан, ба иҷора додан (аз ҷумла, хариди минбаъдаи он), идораи ба боварӣ асосёфта ё ба тариқи дигаре, ки ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат намекунад, фурӯшад.
Гаравгир ӯҳдадор аст бовиҷдонона барои ба амал баровардани фурӯши мавзӯи таъминот тавре чораҳо андешад, ки онҳо барои ҳамаи тарафҳои иштироккунанда бо назардошти шароити воқеӣ манфиатнок бошанд.
Ҳар як шахс, ба истиснои гаравдеҳ ва ҳар як шахси аз номи гаравдеҳ амалкунанда, ки аз байни иштирокчиёни усули оммавии фурӯши мавзӯи гарав мутобиқи моддаи мазқур нархи баландтаринро пешниҳод менамояд, ғолиб мегардад ва ба ӯ молу мулк бо шартҳои қаблан эълоншуда дода мешавад. Ҳангоми фурӯши хусусии мавзӯи гарав ҳар як шахс, ба истиснои гаравдеҳ ва ҳар як шахси аз номи гаравдеҳ амалкунанда, чунин молу мулкро бо шартҳои мувофиқашуда ба даст меорад.
Дар қонун ё шартнома тартиби дигари фурӯши мавзӯи гарав муқаррар шуда метавонад.
Фурӯши мавзӯи гарав бо роҳи рӯёнидан, бо мақсади қонеъ гардондани уҳдадории бо гарав таъминшуда, амалиёти тиҷоратӣ намебошад.

Моддаи 47. Ҳуқуқу уҳдадориҳои гаравгир ҳангоми фурӯши мавзӯи гарав

Гаравгир молу мулки ба гарав гузошташударо бо роҳи барои ӯ мусоид, тибқи талаботи пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон фурӯхта метавонад. Гаравгир барои фурӯш ё ҳалли ҳар як масъалаи ба фурӯш алоқаманд идоракунандаи гаравро, ки аз номи ӯ амал мекунад, таъин карда метавонад. Гаравгир ҳуқуқ дорад бо розигии гаравгирони қаблӣ ва минбаъда барои ба даст овардани нархи баландтари молу мулки ба гарав гузошташуда фурӯши мавзӯи гаравро ба муҳлати на бештар аз се моҳ аз лаҳзаи оғози расмиёти рӯёнидан ба таъхир гузорад. Гаравдеҳ ҳуқуқ дорад ба суд бо хоҳиши ба таъхир гузоштани муҳлати гузаронидани савдо мутобиқи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон муроҷиат намояд. Бо розигии хаттии гаравдеҳ ва тамоми гаравгирон муҳлати фурӯши молу мулки ба гарав гузошташуда метавонад бе муроҷиат ба суд ба таъхир гузошта шавад.
Гаравгир молу мулки ба гарав гузошташударо дар савдои хусусӣ харида наметавонад.
Гаравгир маблағи аз савдои рӯёнидани пардохтҳо бадастомадаро, ки аз маблағи ба гаравгир додашаванда зиёдтар аст, ба маҳфуздоранда мегузорад. Ин маблағ барои пардохт ба гаравгирони минбаъда истифода шуда, бақияи он бетаъхир ба гаравдеҳ баргардонда мешавад. Маблағҳои сарфкардаи гаравгир барои хароҷоти суд, нигоҳдорӣ, беҳтар кардани молу мулки ба гарав гузошташуда, фурӯши молу мулки ба гарав гузошташуда мутобиқи моддаи 7 Қонуни мазкур ба хароҷоти марбут ба рӯёнидан мансубанд ва бояд ба гаравгир пардохт карда шаванд.
Ҳангоми фурӯши мавзӯи гарав манфиати тиҷоратӣ дар назар дошта мешавад, агар:

ҳангоми фурӯш гаравдеҳ усули аз ҷиҳати тиҷоратӣ манфиатнокро истифода намояд;
аз фурӯши мавзӯи гарав дар вақти дигар ё бо усули дигар назар ба вақт ва усули фурӯши интихобкардаи гаравдеҳ нархи нисбатан фоиданокро ба даст овардан мумкин бошад;
гаравдеҳ мавзӯи гаравро мутобиқи таҷрибаи тиҷоратии соҳибкороне, ки ба фурӯши чунин намуди молу мулк машғуланд, фурӯшад;
усули фурӯхтани мавзӯи гарав бо ҳалномаи суд тасдиқ шуда бошад.

Моддаи 48. Уҳдадорӣ дар назди гаравдеҳ, ки аз фурӯши ғайриқонунии мавзӯи гарав бармеояд

Агар суд муайян намояд, ки гаравгир молу мулки ба гарав гузошташударо бо сабаби риоя накардани расмиёти муқаррарнамудаи Қонуни мазкур бо нархи беасос паст фурӯхтааст, уҳдадориҳои тарафҳо ба ҳолати аввала баргардонда мешаванд.
Агар гаравдеҳ ё гаравгири минбаъда зиёд будани арзиши асосноки бозории молу мулки ба гарав гузошташуда ҳангоми фурӯши он аз арзиши фурӯшӣ ва дар натиҷаи вайрон кардани қоидаҳои савдо аз тарафи гаравгири қаблӣ маҳрум гаштани гаравдеҳ ё гаравгири минбаъдаро аз маблағи фурӯш, ки метавонист боқӣ монад, исбот кунад, гаравдеҳ ва гаравгири минбаъда метавонанд бо дархости ҷуброни зарар аз тарафи гаравгир ба андозаи маблағи гирифтанашуда ба суд муроҷиат намоянд.

Моддаи 49. Оқибатҳое, ки аз ғайриқонунӣ ба соҳибӣ даровардани мавзӯи гарав бармеоянд

Гаравдеҳ метавонад аз гаравгир ҷуброни зарарро бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон талаб кунад, агар гаравгир бе доштани ҳуқуқи қонунӣ ё бо роҳи ғайриқонунӣ молу мулки ба гарав гузошташударо ба соҳибияти худ гирифта бошад.

Моддаи 50. Қать кардани фурӯши мавзӯи гарав

То лаҳзаи фурӯши мавзӯи гарав дар музояда ё бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур онро харидани гаравгир расмиёти рӯёнидан аз ҳисоби мавзӯи гарав ва фурӯши он қатъ карда мешавад, агар қарздор ё гаравдеҳ, ки шахси сеюм мебошад, уҳдадории бо гарав таъминшударо пурра ё дар он қисме иҷро намояд, ки иҷро накардан ё ба таври дахлдор иҷро накардани он асос барои рӯёнидан бо роҳи пардохти маблағ бо талаби гаравгир дар ҳаҷме, ки ин талабот дар лаҳзаи пардохти маблағи дахлдор ҷой дошта бошад ва ба гаравгир маблағи хароҷоти судӣ ва хароҷоти дигареро, ки бо сабаби рӯёнидан аз ҳисоби мавзӯи гарав ва фурӯши он ба миён омадаанд, ҷуброн намояд. Созишномае, ки ҳуқуқи дар қисми мазкур нишондодашударо маҳдуд месозад, эътибор надорад.
Баъди гирифтани маблағи дар қисми 1 моддаи мазкур зикргардида гаравгир уҳдадор аст, ки дар муҳлати 5 рӯзи корӣ огоҳиномаро дар бораи қатъ кардани расмиёти рӯёнидан аз ҳисоби мавзӯи гарав ва фурӯши он тартиб диҳад, ки он ба гаравдеҳ, қарздор, гаравгири қаблӣ ва минбаъда фиристонида мешавад.
Огоҳинома дар шакли хаттӣ тартиб дода мешавад ва бояд маълумоти зеринро дар бар гирад:

ном (насаб, ном ва номи падар) ва маҳалли ҷойгиршавии (маҳалли зисти) қарздор;
ном (насаб, ном ва номи падар) ва маҳалли ҷойгиршавии (маҳалли зисти) гаравгир;
ишора дар хусуси қатъ гардидани расмиёти рӯёнидан аз ҳисоби мавзӯи гарав ва фурӯши он;
агар гарав ба қайд гирифта шуда бошад, рақами бақайдгирӣ, сана ва вақти бақайдгирӣ дар мақоми бақайдгиранда;
маълумоти дигар, ки ба андешаи гаравгир зарур мебошад;
санаи огоҳинома ва имзои гаравгир.

Моддаи 51. Асосҳо барои қать кардани гарав

Гарав пурра ё қисман бо асосҳои пешбининамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни мазкур ё шартномаи гарав қатъ карда мешавад.

БОБИ 6. НАВБАТИ ҚОНЕЪГАРДОНИИ ТАЛАБОТИ КРЕДИТОРОН АЗ ҲАМОН ЯК МОЛУ МУЛК

Моддаи 52. Муайян намудани навбати кредиторон

Навбати қонеъгардонии талаботи кредиторон аз худи ҳамон як молу мулк бо санаи бақайдгирии огоҳиномаи гарави дахлдор дар Феҳристи ягонаи давлатӣ ва дар сурати набудани чунин бақайдгирӣ бо санаи баста шудани шартномаи дахлдор муқаррар карда мешавад.
Дар сурати мавҷуд будани талаботи якчанд кредиторон нисбат ба ҳамон як молу мулк, афзалият дар навбат ба гарави бақайдгирифташуда дода мешавад. Дар сурати мавҷуд будани якчанд огоҳиномаи гарави бақайдгирифташуда вобаста ба ҳамон як молу мулк, афзалият аз рӯи санаи бақайдгирӣ муайян карда мешавад.
Дар сурати мавҷуд будани якчанд кредиторон нисбат ба ҳамон як молу мулк бо огоҳиномаи гарави бақайдгирифташуда ва ба қайд гирифта нашуда, афзалият дар навбат ба гарави ба қайд гирифта шуда дода мешавад ва баъди он навбати гаравҳои бақайдгирифтанашуда бо санаи баста шудани шартномаи дахлдор муайян карда мешавад.
Агар огоҳиномаи гарав пеш аз моли омехта ҳисобида шудани молу мулк ба қайд гирифта шуда бошад, амали ин огоҳинома ба ҳамин мол татбиқ мегардад. Навбат нисбат ба моли омехта бо санаи бақайдгирӣ муайян карда мешавад.
Агар огоҳиномаи гарав қабл аз маҳсулоти тайёр ҳисобида шудани молу мулк ба қайд гирифта шуда бошад, амали ин огоҳинома нисбат ба ҳамин маҳсулот татбиқ мегардад. Навбати гаравҳои бақайдгирифташуда дар асоси таносуби нархи молу мулки дахлдор ба арзиши маҳсулоти тайёр муайян карда мешавад.
Талаботи кредиторон нисбат ба молу мулки манқули пайвастшуда боқӣ мемонад. Агар огоҳиномаи гарав то лаҳзаи пайвастшавии молу мулк ба қайд гирифта шуда бошад, бақайдгирӣ баъд аз пайвастшавӣ амал мекунад.
Кредиторе, ки мутобиқи моддаи мазкур дар навбат афзалият дорад, кредитори ибтидоӣ эътироф карда мешавад. Кредиторони дигар минбаъда маҳсуб меёбанд.
Дар сурати мутобиқат накардани тавсифи молу мулки манқул дар шартномаи гарав ва огоҳиномаи гаравии бақайдгирифташуда, талаботи кредиторон бо навбати барои гаравҳои бақайдгирифташуда пешбинигардида аз ҳисоби ҳамон молу мулке, ки ҳамзамон дар шартнома ва огоҳиномаи гарав зикр ёфтааст, қонеъ гардонда мешаванд, қисми боқимондаи талаб бошад, бо навбате, ки барои гаравҳои бақайдгирифтанашуда пешбинӣ гардидааст, қонеъ гардонда мешавад.
Муқаррароти ҳамин модда нисбат ба ҳолатҳои пешбининамудаи моддаи 53 Қонуни мазкур татбиқ намегардад.

Моддаи 53. Талаботи махсуси кредиторони дигар

Талаботи зерини кредиторон бо тартиби ғайринавбатӣ қонеъ карда мешаванд:

талабот оид ба пардохти ашё ё ҷуброни хароҷоти вобаста ба он ва зарари дигари бо нигоҳдории чунин ашё таъминшуда ба кредитор аз ҳисоби арзиши он бо афзалият нисбат ба ҳамаи талаботи бокимонда;
талаботи бо молу мулки қарздор таъминшуда, ки аз кредитор ё аз ҳисоби маблағгузории ӯ (аз ҷумла шартномаи иҷора (лизинг), кредит, қарз, фурӯши мол бо нигоҳдории ҳуқуқи моликият нисбат ба мол барои фурӯшанда то фурӯши он, хариду-фурӯши молҳо бо мавқуф гузоштани пардохт ё пардохти бомуҳлат ва шартномаҳои дигар дар хусуси аз ҷониби кредитор ба қарздор пешниҳод кардани молу мулки муайян ё воситаҳо барои ба даст овардани онҳо) гирифта шудааст, аз ҳисоби ҳамин молу мулк бо афзалият нисбат ба талаботи дигар пардохта мешавад, агар огоҳиномаи гарав оид ба ҳуқуқи дахлдори кредитор дар Феҳристи ягонаи давлатӣ на дертар аз 20 рӯзи тақвимӣ пас аз супоридани молу мулки мазкур ба соҳибияти қарздор ба кайд гирифта шуда бошад. Зимнан талаботи фурӯшанда ё иҷорадиҳандаи молу мулки мазкур дар назди ҳамаи талаботи боқимонда афзалият доранд;
талаботи бо молу мулк таъминшудае, ки аз ҳисоби маблағҳо ё молу мулки пешниҳоднамудаи кредитор ба вуҷуд омадаанд, аз ҳисоби ҳамин молу мулк бо бартарӣ нисбат ба талаботи дигар;
талабот оид ба пардохти андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет пас аз қонеъ гардонидани талаботи кредиторони ибтидоӣ, ки то бақайдгирии огоҳиномаи гарав оид ба пардохти андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет пешниҳод шудаанд;
талабот оид ба иҷрои ҳалномаи суд пас аз қонеъгардонии талаботи кредиторони ибтидоӣ, ки то бақайдгирии огоҳиномаи гарав оид ба иҷрои ҳалномаи суд пешниҳод шудаанд.

Моддаи 54. Талаботи кормандон

Талаботи кормандони гаравдеҳ дар бораи пардохти музди меҳнат дар доираи маблағи музди меҳнати семоҳаи воқеан пардохтнашуда дар навбати қонеъгардонии талабот аз ҳисоби молу мулки ба гарав гузошташуда, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 2 моддаи мазкур бартарӣ доранд.

2. Муқаррароти қисми 1 ҳамин модда дар ҳолатҳои пешбининамудаи моддаи 53 Қонуни мазкур татбиқ карда намешаванд.

Моддаи 55. Афзалият вобаста ба молу мулки манқули ба молу мулки гайриманқул пайвастшуда

Агар молу мулки манқули ба сифати таъминот истифодашаванда ба молу мулки ғайриманқул бо имконияти ҷудо кардани он бе расондани зарари ҷиддӣ пайваст шуда бошад, навбати қонеъгардонии талаботи пешбининамудаи Қонуни мазкур нигоҳ дошта мешавад.
Агар молу мулки манқул ба молу мулки ғайриманқул пайваст шуда бошад ва ҷудо кардани он бе расондани зарари ҷиддӣ ба молу мулки ғайриманқул ғайриимкон бошад, кредитор ҳуқуқ дорад иҷрои пеш аз муҳлати уҳдадориҳо ва ё иваз намудани мавзӯи гаравро талаб намояд.
Ҳангоми пайвастшавии молу мулки манқул ба молу мулки манқули дигар, муқаррароти қисмҳои 1 ва 2 моддаи мазкур татбиқ мегарданд.

Моддаи 56. Тартиби қонеъгардонии талаботи кредиторон

Талаботи кредитори минбаъда аз ҳисоби арзиши молу мулки манқул пас аз қонеъ гардондани талаботи кредитори ибтидоӣ қонеъ гардонда мешаванд.
Навбати қонеъ гардондани талабот мутобиқи Қонуни мазур метавонад бо созишномаи хаттии кредиторон ба шарте тағйир дода шавад, ки тағйироти мазкур ҳуқуқи кредиторони дигарро халалдор накунад.
Дар сурати бо талаби кредитори минбаъда рӯёнидани пардохтҳо аз ҳисоби молу мулк, талаботи кредитори минбаъда пас аз қонеъ гардондани талаботи арзшудаи кредиторони қаблӣ қонеъ гардонда мешаванд, гарчанде муҳлати қонеъгардонии онҳо нарасида бошад.
Дар сурати рӯёнидани пардохтҳо аз ҳисоби молу мулк бо талаби кредитори ибтидоӣ, рӯёнидани яквақтаи пардохтҳо аз ҳисоби ин молу мулк бо талаботи кредиторони минбаъда, ки муҳлати пешниҳоди рӯёнидани онҳо нарасидааст, иҷозат дода мешавад.
Кредитори минбаъда, ки молу мулк дар соҳибии ӯ мебошад, уҳдадор аст:

- кредиторони қаблиро дар бораи ниятҳои худ оид ба фурӯхтани молу мулк хабардор намояд;

-бо дархости кредитори ибтидоӣ молу мулкро ба соҳибии ӯ супорад.

Агар ин талабот иҷро нашуда бошад, кредитори минбаъда, ки молу мулкро мефурӯшад, дар назди кредиторони ибтидоӣ масъулияти молумулкӣ дорад.
Дар ҳолати рӯёнидани пардохтҳо аз ҳисоби молу мулк, талаботи кредитори минбаъда пас аз талаботи худро қонеъ гардондани кредитори ибтидоӣ аз ҳисоби арзиши молу мулк қонеъ гардонда мешаванд.
Навбати қонеъ гардондани талаботи муқаррарнамудаи гарави ибтидоӣ нисбат ба даромад пас аз 30 рӯзи тақвимӣ баъди аз ҷониби гаравдеҳ ба даст овардани даромад, ба истиснои ҳолатҳое, ки даромад дар шакли пулӣ ба даст омада метавонад, бо тавсифи гарав дар огоҳиномаи гарави бақайдгирифташуда мушаххас гардонда ё пӯшонида шавад, ба анҷом мерасад.
Навбати қонеъ гардондани талабот нисбат ба даромад, ки бо гарави ибтидоӣ муайян шудааст, пас аз 30 рӯзи тақвимӣ баъди аз ҷониби гаравдеҳ гирифтани ҳосил ё маҳсулот ба анҷом мерасад, ба истиснои ҳолатҳое, ки даромади дар шакли пулӣ бадастомада, метавонад бо тавсифи гарав, ки дар огоҳиномаи гарави бақайдгирифташуда зикр гардидааст, мушаххас гардонда ё пӯшонида шавад.
Агар кредитор аз рӯи талаботи ибтидоӣ ва минбаъда ҳамон як шахс бошад, муқаррароти моддаи мазкур ба ӯ татбиқ намегарданд. Дар ин ҳолат, агар дар қонун ё созишномаи тарафҳо тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, талаботи бо ҳар яке аз молу мулк таъминшуда бо навбат мутобиқи муҳлатҳои дахлдори иҷрои уҳдадориҳои дахлдор қонеъ гардонда мешаванд.
Агар маблағи аз фурӯши молу мулк бадастомада, ки мутобиқи Қонуни мазкур ба амал бароварда мешавад, барои пардохти талаби ҷиҳати қонеъгардонӣ пешниҳодшуда нокифоя бошад, маблағи боқимонда аз ҳисоби молу мулки дигари қарздор бо тартиби умумӣ бе афзалият, ки ба огоҳиномаи гаравии бақайдгирифташуда асос ёфтааст, пардохт карда мешавад.

Моддаи 57. Озод намудани молу мулк аз таъминот ҳангоми гузаштани ҳуқуқи моликият

Шахс молу мулки аз таъминот озодро дар ҳолатҳои зерин ба даст меорад, агар:

- шартномаи дорои шартҳои таъминот ё иловаи ба он воридшуда ҳуқуқи моликияти ба молу мулки аз таъминот озодро иҷозат диҳад;

- таъминот аз молҳои дар муомилотбуда иборат бошад;

- фаъолияти қарздор савдои чакана бошад, шахси сеюме, ки ин гуна молу мулкро дар натиҷаи аҳди муқаррарии чакана мехарад, онро аз таъминот озод харидорӣ мекунад, ба истиснои ҳолатҳое, ки то лаҳзаи фурӯш харидор дар хусуси ҳуқуқи кредитор оид ба рӯёнидан аз ҳисоби ҳамин мол тариқи хаттӣ огоҳ шуда бошад.

Моддаи 58. Талаб кардани (виндикатсияи) молу мулк

Дар ҳолати ба таъминот супоридани молу мулк аз ҷониби шахсе, ки ин ҳуқуқро надошт, чунин таъминот нисбат ба ҳамин молу мулк:

қатъ мегардад, агар кредитор медонист ё мебоист донад, ки таъминот аз ҷониби шахси ваколатдорнашуда пешниҳод шудааст. Дар баробари ин кредитор пас аз эътибори қонунӣ пайдо намудани ҳалномаи суд оид ба гирифтани чунин молу мулк ҳуқуқи талаб кардани иҷрои пеш аз муҳлати уҳдадориҳо ва ё иваз кардани мавзӯи таъминотро дорад;
то иҷрои уҳдадории таъминшуда нигоҳ дошта мешавад, агар кредитор намедонист ё намебоист донад, ки молу мулк аз ҷониби шахси ваколатдорнашуда (кредитори бовиҷдон) пешниҳод шудааст. Дар ин маврид молик дар назди кредитор танҳо бо молу мулки зикршуда ҷавобгар мебошад.

Дар Феҳристи ягонаи давлатӣ мавҷуд набудани маълумот дар бораи ҳуқуқи шахси дигар ба молу мулк барои бовиҷдон эътироф кардани кредитор кофӣ дониста мешавад, ба истиснои ҳолатҳое, ки ин молу мулкро молик ё шахсе, ки молик барои соҳибӣ додааст, гум карда бошад ё аз яке аз онҳо дуздида шуда бошад ё бо усули дигари ба иродаи онҳо новобаста аз соҳибиашон баромада бошад.

БОБИ 7. КАФОЛАТҲОИ ҲУҚУҚИ ТАРАФҲО ҲАНГОМИ ГАРАВ

Моддаи 59. Ҳифзи манфиатҳои гаравгир ва гаравдеҳ ҳангоми бо асосҳои пешбининамудаи қонун қатъ гардидани ҳуқуқи онҳо ба молу мулки ба гарав гузошташуда

Дар сурати аз тарафи Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул кардани санадҳои қонунгузорие, ки ҳуқуқи гаравро қатъ менамоянд, зараре, ки дар натиҷаи қабули ин санадҳо ба гаравгир расонда шудааст, дар ҳаҷми пурра аз буҷети давлатӣ ҷуброн карда мешавад.
Дар сурати қатъ гардидани ҳуқуқи моликият ба молу мулки ба гарав гузошташуда ё қатъ гардидани ҳуқуқи ба гарав гузошташуда дар робита бо қарори мақоми давлатӣ, ки бевосита ба гирифтани молу мулки ба гарав гузошташуда ё ҳуқуқи ба гарав гузошташуда равона нагардидааст, зараре, ки дар натиҷаи ин қарор ба гаравгир расонда шудааст, аз тарафи ин мақоми давлатӣ аз ҳисоби маблағҳое, ки дар ихтиёри он мебошанд ва дар сурати норасоии ин маблағҳо, аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ дар ҳаҷми пурра ҷуброн карда мешавад. Баҳсҳо оид ба ҷуброни зарар аз ҷониби суд ҳал карда мешаванд.
Дар сурати андешидани чораҳои маҷбуран гирифтани молу мулк ё ҳуқуқи ба гарав гузошташуда (милликунонӣ, реквизитсия, инчунин чораҳои дигари оқибаташон монанд) давлат зарареро, ки дар натиҷаи ин чораҳо ба гаравгир расонда шудааст, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн менамояд.

Моддаи 60. Беэътибории санадҳое, ки ҳуқуқи гаравро вайрон мекунанд

Агар дар натиҷаи аз тарафи мақомоти давлатӣ қабул гардидани санади дорои хусусияти ғайримеъёрие, ки ба қонунгузорӣ мутобиқат намекунад, ҳуқуқи гаравгир вайрон карда шавад, чунин санад бо аризаи гаравгир аз ҷониби суд беэътибор дониста мешавад.
Оқибатҳои пешбининамудаи қисми 1 моддаи мазкур ҳамчунин дар ҳолати маҳрум сохтани гаравдеҳ аз хукуқи пешбурди хоҷагидорӣ ё идоракунии оперативии мавзӯи гарав фаро мерасанд.
Зараре, ки ба гаравгир дар натиҷаи қабули санадҳои дар қисми 1 моддаи мазкур зикргардида расонида шудааст, бояд дар ҳаҷми пурра аз тарафи мақомоти дахлдори давлатӣ ҷуброн карда шавад.

БОБИ 8. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 61. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Моддаи 62. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи гарави молу мулки манқул»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1 марти соли 2005 «Дар бораи гарави молу мулки манқул» (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с.2005, №3, мод.133; с.2014, №7, қ.2, мод.414, №11, мод.664) аз эътибор сақит дониста шавад.

Моддаи 63. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад, ба истиснои муқаррароти пешбининамудаи боби 2, ки пас аз як соли мавриди амал қарор гирифтани Қонуни мазкур эътибор пайдо мекунад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе

2 январи соли 2019

№ 1576

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ФАЪОЛИЯТИ БОНКӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

524

Мақомот:

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

19.05.2009

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ФАЪОЛИЯТИ БОНКӢ

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с.2009, №5, мод.331; с.2010, №7, мод.555; с.2011, №12, мод.84б; с.2013, №11, мод.786; с.2014, №11, мод.663; с.2018, №7-8, мод.532; с.2019, №6, мод. 328)

(Қонуни ҶТ аз 21.07.2010 № 623, аз 26.12.2011 № 782 аз 12.11.2013 № 1029, аз 27.11.2014 № 1154, аз 3.08.2018 № 1549, аз 20.06.2019 № 1626, аз 07.08.2020 № 1722, аз 13.11.2023 № 2004, аз 20.06.2024 №2072)

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқию ташкилии фаъолияти бонкиро муайян намуда, барои фароҳам овардани шароити мусоиди фаъолияти бонкӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон нигаронида шудааст.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- фаъолияти бонкӣ - аз ҷониби ташкилотҳои қарзӣ (кредитӣ) анҷом додани амалиёти бонкӣ ва аҳдҳое, ки дар Қонуни мазкур пешбинӣ гардидааст (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- низоми бонкии Ҷумҳурии Тоҷикистон - Бонки миллии Тоҷикистон ва ташкилотҳои дигари қарзии молиявии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияткунанда (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 07.08.2020 № 1722);

- ташкилотҳои қарзии молиявӣ - ташкилотҳои қарзӣ ва ташкилотҳои қарзии исломӣ, ки дар асоси иҷозатномаи Бонки миллии Тоҷикистон фаъолияти дар қонун пешбинишударо амалӣ менамоянд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020№ 1722);

- ташкилотҳои қарзӣ - шахсони ҳуқуқие (бонкҳо, ташкилотҳои қарзии ғайрибонкӣ, аз ҷумла ташкилотҳои маблағгузории хурд), ки дар асоси иҷозатномаи Бонки миллии Тоҷикистон ҳама ё баъзе аз амалиёти бонкии дар Қонуни мазкур ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинишударо иҷро менамоянд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 27.11.2014 № 1154);

- ташкилоти қарзии давлатӣ - ташкилоти қарзие, ки сармояи (фонди) оинномавии он пурра ба давлат тааллуқ дорад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549);

- бонкӣ фаръӣ - бонке, ки аз ҷониби дигар ташкилоти қарзӣ ё ҷамъияти ҳолдингии бонкӣ назорат карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

ҷамъияти фаръӣ - шахси ҳуқуқӣ, аз ҷумла бонкӣ фаръие, ки аз ҷониби ташкилоти қарзӣ назорат карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722) ;

- ташкилотҳои қарзии ғайрибонкӣ - ташкилотҳои қарзие, ки ҳуқуқи иҷрои баъзе аз амалиёти бонкиро доранд. Номгӯи амалиёти бонкиро барои ташкилотҳои қарзии ғайрибонкӣ қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- бонки фаръӣ - бонке, ки зиёда аз панҷоҳ фоизи саҳмияҳои овоздиҳандаи он ба бонки дигар тааллуқ дорад;

- кормандони роҳбарикунанда - раиси ташкилоти қарзӣ ва муовинони ӯ, раиси раёсат ва аъзои дигари он, сармуҳосиби ташкилоти қарзӣ, инчунин роҳбар ва сармуҳосиби филиали ташкилоти қарзӣ, аз ҷумла филиали бонки хориҷӣ (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- ҷамъияти ҳолдингии бонкӣ - шахси ҳуқуқие, ки ташкилоти қарзӣ намебошад ва он дар ташкилоти қарзӣ дорои ваколати назоратӣ мебошад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- ҷамъияти вобаста - шахси ҳуқуқие, ки дар он ташкилоти қарзӣ мустақилона ё тавассути ягон кас ё якҷоя бо як ё бештар шахсон бевосита ё бавосита дорои ҳиссаи иштироки зиёда аз 20 фоизи саҳмияҳои овоздиҳанда (ҳиссаҳо) мебошад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- ҷамъияти алоқаманд - шахси ҳуқуқие, ки дар ташкилоти қарзӣ дорои ҳиссаи иштироки афзалиятнок ё ваколати назоратӣ мебошад, инчунин ҳар гуна шахси ҳуқуқии дигаре, ки дар онҳо ин шахси ҳуқуқӣ дорои ҳиссаи иштироки афзалиятнок ё ваколати назоратӣ мебошад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- ваколати назоратӣ - яке аз ваколатҳои зерин, ки шахе мустақилона (инфиродӣ) ё тавассути ягон кас ё якҷоя бо як ё бештар шахсон:

а) бевосита ё бавосита доранда ё идоракунандаи бештар аз 50 фоизи саҳмияҳои овоздиҳандаи (ҳиссаҳои) шахси ҳуқуқӣ мебошад;

б) имконияти интихоби аксарияти аъзои Шурои нозирони шахси ҳуқуқӣ ё мақоми ба он баробарро дорад;

в) новобаста аз иштирок дар сармояи шахси ҳуқуқӣ, дорои имконияти бевосита ё бавосита таъсири ҳалкунанда расонидан дар қабули қарорҳои шахси ҳуқуқиро дорад;

г) дорои ваколати назоратии дигаре мебошад, ки Бонки миллии Тоҷикистон муайян кардааст (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722).

- филиал - воҳиди махсуси сохтории ташкилоти қарзӣ, ки берун аз маҳали ҷойгиршавии он қарор дошта, аз номи он пурра ё қисман фаъолияти бонкиро иҷро менамояд ва бо ташкилоти қарзӣ сармояи оинномавӣ ва тавозуни ягона дорад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- филиали бонки хориҷӣ - воҳиди махсуси сохторӣ, ки аз ҷониби бонки хориҷӣ барои анҷом додани фаъолияти бонкӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода шудааст;

- намояндагӣ - воҳиди махсуси сохтории ташкилоти қарзӣ, ки берун аз маҳали ҷойгиршавии он қарор дошта, манфиатҳои онро ҳифз ва намояндагӣ мекунад ва ягон намуди фаъолияти бонкиро иҷро наменамояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- қарз - маблағе, ки аз ҷониби ташкилоти қарзӣ ба қарзгир бо шартҳои пардохти фоиз ва баргардонидан ба мӯҳлати муайян дода шудааст (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- амонат - маблағ ва сарвати дигари шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки ба ташкилоти қарзӣ барои нигаҳдорӣ супурда шудаанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- пасандоз - маблағе, ки ҳуқуқи истифодаи муваққатиаш ба ташкилотҳои қарзӣ бо шарти пардохти фоизи муайян вогузор шудааст (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- резидентҳо - шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки ба ҳамин сифат мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи танзими асъор ва назорати асъор" эътироф шудаанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- ғайрирезидентҳо - шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки резидент намебошанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- шахси аз нигоҳи касбӣ босалоҳият ва боэътимод - шахсе ҳисобида мешавад, ки агар:

а) шахси воқеӣ - резидент ё ғайрирезидент бо ҳукми суд барои содир кардани ҷиноятҳои қасдона (аз ҷумла ҷиноятҳои хусусияти коррупсионӣ дошта) аз озодӣ маҳрум нашуда бошад;

б) нисбат ба шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ - резидент ё ғайрирезидент барҳамдиҳии маҷбурӣ, муфлисшавӣ татбиқ нашуда бошанд ё аз тарафи суд амалҳо ё беамалии ин шахс ҳамчун дорандаи ҳиссаи иштироки афзалиятнок ё узви мақоми идора ё мақоми иҷроияи шахси ҳуқуқӣ боиси барҳамдиҳии маҷбурӣ, аз ҷумла муфлисшавӣ эътироф нашуда бошанд;

в) иҷозатномаи ташкилоти қарзии молиявӣ дар давраи ба ҳайси раис (муовинони ӯ), узви раёсат ё сармуҳосиби ташкилоти қарзии молиявӣ фаъолият кардани шахси воқеӣрезидент ё ғайрирезидент бинобар татбиқи чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасонӣ нисбат ба он бозхонд нашуда бошад;

г) шахси воқеӣ - резидент ё ғайрирезидент аз тарафи суд аз ҳуқуқи машғул шудан ба фаъолияти муайян ё аз ишғоли мансабҳои муайян маҳрум нашуда бошад;

д) шахси воқеӣ - резидент ё ғайрирезидент ҳамчун узви мақоми идора ё корманди роҳбарикунандаи ташкилоти қарзии молиявӣ бинобар татбиқи чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасонӣ аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон ё мақоми назорати бонкии хориҷӣ аз вазифа озод нашуда бошад;

е) шахси ҳуқуқӣ ё воқеӣ - резидент ё ғайрирезидент б о қарори суд ӯҳдадориҳои молиявии иҷронашуда надошта бошанд;

ё) шахси воқеӣ - резидент ё ғайрирезидент барои содир кардани ҷиноятҳои қасдонаи хусусияти коррупсионӣ дошта ба ҷавобгарии ҷиноятӣ кашида нашуда бошад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- ҳиссаи иштироки афзалиятнок - ҳиссаи иштироки шахсе, ки мустақилона (инфиродӣ) ё. тавассути ягон кас ё якҷоя бо як ё бештар шахсон бевосита ё бавосита дорои даҳ фоиз ё зиёда аз он саҳмияҳои овоздиҳандаи (ҳиссаҳои) ташкилоти қарзи мебошад ё ҳиссаи иштироки афзалиятнок, ки бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муайян гардидааст (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- аъзои оила - зан (шавҳар), фарзандон (фарзандхондагон), падару модар, бародарон, хоҳарон, набера, фарзандони зан (шавҳар) (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- шахси вобаста - шахсони зерин дар назар дошта мешаванд:

а) аъзои Шӯрои нозирон ва кумитаи аудити ташкилоти қарзӣ;

б) кормандони роҳбарикунандаи ташкилоти қарзӣ;

в) роҳбарони (муовинони онҳо) воҳидҳои сохтории иқтисодӣ, ҳуқуқӣ ва назорати дохилии ташкилоти қарзӣ;

г) шахси воқеии дорои ҳиссаи иштироки афзалиятнок дар ташкилоти қарзӣ;

ғ) аъзои оилаи шахсони дар зербандҳои а), б), в) ва г) сархати мазкур зикршуда;

д) шахси ҳуқуқие, ки дар ташкилоти қарзӣ ҳиссаи иштироки афзалиятнок дорад, инчунин аъзои Шӯрои нозирон, мақоми иҷроия, роҳбарони (муовинони онҳо) воҳидҳои сохтории иқтисодӣ, ҳуқуқӣ ва назорати дохилии чунин шахси ҳуқуқӣ ва аъзои оилаи онҳо;

е) шахси ҳуқуқие, ки дар он шахсони дар зербандҳои а), б), в), г) ва д) сархати мазкур зикршуда ҳиссаи иштироки афзалиятнок доранд;

ё) шахси ҳуқуқие, ки дар он ташкилоти қарзӣ ҳиссаи иштироки афзалиятнок дорад, инчунин аъзои Шӯрои нозирон, мақоми иҷроия, роҳбарони (муовинони онҳо) воҳидҳои сохтории иқтисодӣ, ҳуқуқӣ ва назорати дохилии чунин шахси ҳуқуқӣ ва аъзои оилаи онҳо;

ж) ҳар шахси дигар, ки бевосита ё бавосита метавонад ба қабули қарорҳои ташкилоти қарзӣ таъсир расонад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722).

- меъёрҳои мақбул - меъёрҳои иқтисодие, ки аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон бо мақсади танзими фаъолияти ташкилотҳои қарзӣ муқаррар гардида, риояи онҳо аз ҷониби ташкилотҳои қарзӣ ҳатмӣ мебошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- пазириши хавф - дараҷа ва намудҳои қаблан муайяншудаи хавфҳое, ки ташкилоти қарзӣ омодааст дар доираи сатҳи ҷоизи хавф барои ноил шудан ба мақсадҳои дар стратегия ва нақшаи тиҷоратии худ пешбинишуда вобаста ба миқёс ва хусусияти фаъолияти худ қабул намояд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- хизматрасониҳои пардохтӣ - қабул намудан ва додани маблағҳои нақд, ҳисоббаробаркунӣ ва интиқоли маблағҳо, аз ҷумла интиқоли маблағҳои электронӣ, барориш (эмиссия) ва (ё) хизматрасонии воситаҳои пардохтӣ ва хизматрасонӣ оид ба қабули пардохтҳо (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549);

- форфейтинг - маблағгузории аҳдҳои тиҷоратӣ бо роҳи баҳисобгирии векселҳо бидуни ӯҳдадории фурӯшанда (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- факторинг - маблағгузорӣ таҳти гузашт кардани талаботи пулӣ.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи фаъолияти бонкӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи фаъолияти бонкӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549).

Моддаи 3. Амалиёти бонкӣ ва дигар аҳдҳои ташкилотҳои қарзи (кредитӣ)

1. Ба амалиёти бонкӣ инҳо тааллуқ доранд:

- ҷалби амонат ва пасандозҳо;

- додани қарзҳо (таъминшуда ва таъминнашуда), аз ҷумла (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782):

а) қарзҳои истеъмолӣ, ипотекӣ ва байнибонкӣ (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

б) факторинг;

в) форфейтинг (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- кушодан ва пешбурди суратҳисобҳои бонкӣ;

- хариду фурӯши воситаҳои зерин барои худ ё муштариён:

а) воситаҳои бозории пулӣ (аз ҷумла: чекҳо, векселҳо, ӯҳдадориномаҳо ва тасдиқномаҳои пасандозӣ (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

б) асъори хориҷӣ;

в) саҳмияҳо ва дигар коғазҳои қиматноки интиқолшаванда;

г) қарордодҳои форвардӣ, созишномаи своп, фючерс, опсион ва дигар ҳосилаҳое, ки ба асъор, саҳмияҳо, вомбаргҳо, металлу сангҳои қиматбаҳо ё қурбу меъёрҳои фоизӣ дахл доранд;

- додани кафолат, баҳисобгирии ӯҳдадориҳои шартӣ, аз ҷумла кафолатҳо ва эътиборномаҳо (аккредитивҳо) барои худ ва муштариён;

- ҳисоббаробаркунӣ ва интиқоли маблағҳо, аз ҷумла интиқоли маблағҳои электронӣ, барориш ва ё хизматрасонии воситаҳои пардохт, ба истиснои интиқолҳои почта (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 3.08.2018 № 1549);

- миёнаравӣ дар бозори пулӣ;

- амалиёти сейфӣ, нигаҳдорӣ ва идоракунии дороиҳо (пул, коғазҳои қиматнок, металлҳо, ҷавоҳирот ва ғайра);

- хизматрасонии амалиёти ба боварӣ асосёфта (идоракунии маблағҳои пулӣ, коғазҳои қиматнок ва ғайра ба манфиати боварикунанда ва дар асоси супориши он);

- ҳар гуна амалиёти дигаре, ки аз амалиёти дар моддаи мазкур зикршуда бармеоянд ва бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд.

- амалиёти кассавӣ: қабул намудан, аз нав ҳисоб кардан, иваз намудан, бастан ва нигоҳ доштани пулҳои коғазӣ ва тангаҳо;

- қабул намудан (инкассатсия) ва фиристодани пулҳои коғазӣ, тангаҳо ва ашёи қиматбаҳо;

2. Амалиёти бонкӣ аз ҷониби ташкилотҳои қарзӣ дар сурати доштани иҷозатномаи дахлдори Бонки миллии Тоҷикистон ҳам бо пули миллӣ ва ҳам бо асъори хориҷӣ метавонад анҷом дода шавад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549).

3. Тартиби гузаронидани амалиёти ҷудогонае, ки дар қисми 1 моддаи мазкур номбар шудаанд, бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

4. Ташкилотҳои қарзӣ, ғайр аз амалиёти бонкии дар қисми 1 моддаи мазкур номбаршуда, ҳуқуқ доранд аҳдҳои зеринро ба амал бароранд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782):

- додани замонат, ки иҷрои ӯҳдадориҳои пулиро дар назди шахси сеюм пешбинӣ менамояд;

- иҷораи молиявӣ (лизинг);

- амалиёт бо металлу сангҳои қиматбаҳо мутобиқи қонунгузорӣ;

- хизматрасонӣ ба сифати агенти молиявӣ;

- хизматрасонӣ ба сифати мушовир ё маслиҳатгари молиявӣ;

- хизматрасонии иттилооти молиявӣ ва қарзӣ (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

5. Анҷомдиҳии амалиёти бонкӣ ва аҳдҳои пешбининамудаи кисмҳои 1 ва 4 моддаи мазкур бо истифода аз технологияҳои инноватсионӣ метавонад дар доираи таъсис ва татбиқи (гузаронидани) реҷаи махсуси танзим, ки тартиб ва шартҳои таъсис ва татбиқи (гузаронидани) он бо санади меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад, озмоиш карда шавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2004).

6. Машғул шудани ташкилоти қарзӣ ба фаъолияти истеҳсолӣ, савдо ва бевосита ба фаъолияти суғурта манъ аст (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 13.11.2023 № 2004).

Моддаи 4. Муносибати байни ташкилоти қарзӣ ва давлат

1. Ташкилоти қарзӣ аз рӯи ӯҳдадориҳои давлат ва давлат аз рӯи ӯхдадориҳои ташкилоти қарзӣ ҷавобгар намебошанд, ба истиснои ҳолатҳое, ки агар онҳо чунин ӯҳдадориҳоро қабул карда бошанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Ташкилоти қарзӣ аз рӯи ӯҳдадориҳои Бонки миллии Тоҷикистон ва Бонки миллии Тоҷикистон аз рӯи ӯхдадориҳои ташкилоти қарзӣ ҷавобгар намебошанд, ба истиснои ҳолатҳое, ки агар онҳо чунин ӯҳдадориҳоро қабул карда бошанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

3. Мақомоти ҳокимияти давлатӣ ҳуқуқ надоранд ба фаъолияти ташкилотҳои қарзӣ дахолат кунанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

4. Барои таъсиси ташкилоти қарзӣ, филиал ё намояндагии он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва таъини кормандони роҳбарикунандаи онҳо розигии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ талаб карда намешавад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

5. Ташкилоти қарзӣ аз рӯи шартномаи махсуси дар асоси озмун басташуда метавонад супоришҳои ҷудогонаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти давлатиро иҷро кунад, бо маблағҳои буҷетҳои ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ амалиёт ва ҳисоббаробаркуниҳо гузаронад. Чунин шартнома бояд ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои тарафайн, шарти назорати мақсаднок истифода бурдани маблағҳои буҷетӣ, инчунин тартиби ҳисоббаробаркунии байниҳамдигариро пешбинӣ намояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 5. Иттиҳодияҳои (ассотсиатсияҳои) ташкилотҳои қарзӣ

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Ташкилотҳои қарзӣ метавонанд бо мақсади ҳимояи манфиатҳои худ иттиҳодияҳои (ассотсиатсияҳои) ғайритиҷоратӣ таъсис диҳанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Тавассути иттиҳодияҳо (ассотсиатсияҳои) ташкилотҳои қарзии аъзо метавонанд фаъолияти худро ҳамоҳанг созанд, ба робитаҳои байни ташкилотҳои қарзии ватанӣ ва хориҷӣ мусоидат намоянд, дастовардҳои мутақобилаи илмӣ, иттилоотӣ ва касбиро дастраси ҳамдигар гардонанд, ба Бонки миллии Тоҷикистон, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар мақомоти давлатӣ оид ба фаъолияти бонкӣ тавсияҳо пешниҳод намоянд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

БОБИ 2. БАҚАЙДГИРИИ ДАВЛАТИИ ТАШКИЛОТҲОИ ҚАРЗӢ ВА ИҶОЗАТНОМАДИҲИИ ФАЪОЛИЯТИ БОНКӢ

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

Моддаи 6. Таъсис ва бақайдгирии давлатии ташкилотҳои қарзӣ

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Тартиби таъсиси ташкилоти қарзӣ бо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҷамъиятҳои саҳомӣ", Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуд" ва қонунҳои дигар бо назардошти муқаррароти Қонуни мазкур муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Бонкҳо, ба истиснои бонки давлатӣ, дар шакли ҷамъияти саҳомӣ таъсис меёбанд.

3. Бақайдгирии давлатии ташкилотҳои қарзӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 7. Иҷозатномадиҳии фаъолияти бонкӣ

1. Фаъолияти бонкӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси иҷозатнома барои анҷом додани фаъолияти бонкӣ (минбаъд - иҷозатнома) амалӣ мегардад.

2. Иҷозатнома бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон ба ташкилотҳои қарзӣ дар шакли хаттӣ, бемӯҳлат ва бе ҳуқуқи ба шахси дигар вогузор кардани он дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

3. Бонки миллии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад фаъолияти бонкиро бе иҷозатнома дар асоси Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" анҷом диҳад.

4. Ташкилотҳои қарзӣ аз лаҳзаи гирифтани иҷозатнома ҳуқуқи анҷом додани фаъолияти бонкиро пайдо мекунанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

5. Розигӣ барои оғози фаъолият ба филиали бонки хориҷӣ танҳо дар ҳолате дода мешавад, ки бонки асосии он аз ҷониби мақоми дахлдори давлате, ки ин бонк дар он ҷойгир аст, зери танзим ва назорати маҷмӯии бонкӣ қарор дошта бошад.

6. Бонкҳои фаръӣ ва филиалҳои бонки хориҷӣ тибқи талаботи нисбат ба бонкҳои ватанӣ муқаррарнамудаи қонунгузории бонкӣ таҳти танзим ва назорат қарор мегиранд.

7. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад барои бонкҳои фаръӣ ва филиалҳои бонкҳои хориҷӣ оид ба анҷомдиҳии фаъолияти бонкӣ маҳдудиятҳо муқаррар намояд, агар дар давлатҳои дахлдори хориҷӣ нисбат ба бонкҳои фаръӣ ва филиалҳои бонкҳои ватанӣ чунин маҳдудиятҳо пешбинӣ карда шаванд.

Моддаи 8. Манъи фаъолияти бонкӣ

1. Ягон шахс дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба фаъолияти бонкӣ бе иҷозатномае, ки аз тарафи Бонки миллии Тоҷикистон дода шудааст, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд, машғул шуда наметавонад.

2. Бонки миллии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ барҳам додани шахси ҳуқуқиро, ки бе иҷозатнома амалиёти бонкӣ иҷро мекунад, талаб намояд.

3. Талаботи Қонуни мазкур нисбат ба шахсони зерин татбиқ намегардад:

- ташкилотҳои маблағгузории хурд, ки фаъолияти онҳо тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ташкилотҳои маблағгузории хурд" танзим мегардад;

- шахсоне, ки барои қарзи додаашон фоиз намегиранд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549);

4. Калимаҳои "ташкилоти қарзӣ", "бонк", "ташкилоти қарзии ғайрибонкӣ" ё калимаҳои аз онҳо бавуҷудомада дар ҳар шакле, ки набошад, наметавонад нисбат ба фаъолият ё хизматрасонӣ бе иҷозатномаи Бонки миллии Тоҷикистон истифода шаванд, ба истиснои чунин истифодабарие, ки мувофиқи қонун ё шартномаҳои байналмилалӣ муқаррар ё эътироф шуда бошад ё дар матне, ки калимаю ибораҳои номбаршуда истифода шудаанд, муайян бошад, ки он фаъолияти бонкиро дар назар надорад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

5. Намояндагӣ калимаҳои "ташкилоти қарзӣ" ё калимаи "бонк"-ро дар номи худ набояд истифода барад, ба ғайр аз ҳолатҳое, ки калимаҳои "ташкилоти қарзӣ" ё калимаи "бонк" қисми ҷудонопазири номи ташкилоти қарзӣ ё бонки хориҷиеро ифода кунад, ки онҳо ба ӯ тааллуқ доранд ба шарте ки дар чунин ҳолатҳо калимаи намояндагӣ илова карда шавад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

6. Ташкилоти қарзӣ бояд инҳоро дошта бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782):

- номи расмӣ ва ихтисораи он, ки ба шакли ташкилию ҳуқуқии он ишора мекунад;

- номгӯи фаъолият, ки ба забони давлатӣ ва яке аз забонҳои хориҷӣ сабт шудааст;

- мӯҳр, бо зикри номи ташкилоти қарзӣ бо забони давлатӣ ва яке аз забонҳои хориҷӣ (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

7. Бонки миллии Тоҷикистон вазифадор аст ҳангоми баррасии ариза барои гирифтани иҷозатнома истифодаи номи ташкилоти қарзиро манъ кунад, агар чунин ном аллакай дар Феҳристи сабти ташкилотҳои қарзӣ мавҷуд бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 20.06.2024 №2072).

Моддаи 9. Ҳуҷҷатҳое, ки барои гирифтани иҷозатнома заруранд

1. Муассиси (муассисони)ташкилотҳои қарзӣ пеш аз бақайдгирии давлатӣ ва гирифтани иҷозатнома бояд ба Бонки миллии Тоҷикистон ариза, ҳуҷҷатҳо ва маълумоти зеринро бо забони давлатӣ дар шакли хаттӣ ё тавассути низоми электронӣ пешниҳод намуда, хулосаи пешакии Бонки миллии Тоҷикистонро гиранд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 07.08.2020 № 1722, аз 20.06.2024 №2072, аз 20.06.2024 №2072):

- лоиҳаи ҳуҷҷатҳои таъсисӣ бо нишон додани маблағи эълоншудаи сармояи оинномавӣ (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- маълумотнома бо зикри ному насаб, шаҳрвандӣ, ҷойи доимии истиқомат, фаъолият ё касб, таҳсилот, маълумоти муфассал оид ба собиқаи кории ҳар як узви Шӯрои нозирон ва корманди роҳбарикунанда (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- нусхаи ҳуҷҷат дар бораи доштани таҳсилоти олии иқтисодии кормандони роҳбарикунанда;

- ҳуҷҷат оид ба шахси аз нигоҳи касбӣ босалоҳият ва боэътимод будани ҳар як молики ҳиссаи иштироки афзалиятноки ташкилоти қарзӣ, инчунин дигар шахсони ҳуқуқие, ки ин моликон дар онҳо дорои ваколати назоратӣ мебошанд ва аъзои Шӯрои нозирон ва кормандони роҳбарикунандаи онҳо (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- маълумотнома бо зикри ному насаб, шаҳрвандӣ, ҷойи доимии истиқомат, фаъолият ё касби молики ҳиссаи иштироки афзалиятнок, аз ҷумла манфиатдори ниҳоии ҳиссаи иштироки афзалиятнок, ки вазъи молиявии онҳоро тасдиқ мекунад;

- маълумотнома оид ба манбаи қонунии маблағҳои пулии ба сармояи оинномавӣ воридшаванда;

- нусхаи ҳисоботи молиявии шахси ҳуқуқӣ - молики ҳиссаи иштироки афзалиятнок барои се соли охир бо хулосаи аудиторӣ;

- рӯйхати саҳмиядорон ва манфиатдорони ниҳоии саҳмияҳо, ки нишонии маҳалли ҷойгиршавӣ ва миқдори саҳмияҳоро дар бар мегирад;

- эъломияи хаттӣ аз ҷониби ҳар як молики ҳиссаи иштироки афзалиятнок, узви Шӯрои нозирон ва корманди роҳбарикунанда оид ба шахси аз нигоҳи касбӣ босалоҳият ва боэътимод будан (Қонуни ҶТ аз 20.06.2019 № 1626, аз 07.08.2020 № 1722);

-нақшаи фаъолияти пешбиникунандаи мақсаду намудҳои фаъолият, тавсифи сохтори ташкилӣ, идоракунии хавфҳо ва низоми назорати дохилӣ, аз ҷумла тадбирҳои дахлдор барои муқовимат ба қонунигардонӣ (расмикунонӣ)-и даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом, инчунин дурнамои ҳисоботи тавозунӣ, даромаду хароҷот ва гардишҳои пулӣ дар давоми се соли оянда (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722, аз 20.06.2024 №2072);

- барои ҳар як молики ҳиссаи иштироки афзалиятнок, аз ҷумла манфиатдори ниҳоии чунин ҳиссаи иштироки афзалиятнок, рӯйхати шахсони ҳуқуқие, ки иштироки онҳо дар сармояашон вуҷуд дорад, бо нишон додани ҳисса ва маҳали ҷойгиршавии онҳо;

- маълумот оид ба маҳали ҷойгиршавии саридора ва ҳар гуна маҳалли дигари воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ё берун аз он, ки дар он ҷо фаъолияти бонкӣ амалӣ карда мешавад;

- ҳуҷҷати пардохти хироҷ барои баррасии ариза (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2072, 20.06.2024 №2072);

- ҳуҷҷат дар хусуси он ки мақоми назорати бонкии кишваре, ки бонки хориҷии (асосии) ё ҷамъияти ҳолдингии бонкӣ (кредитӣ) дар он ҷой таъсис ёфта, фаъолият мекунад, ба анҷомдиҳии фаъолияти бонкии ташкилоти қарзӣ (кредитӣ) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат надорад ва назорати маҷмӯии бонкии аризадиҳандаро амалӣ месозад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722, аз 20.06.2024 №2072).

2. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад вобаста ба баррасии ариза иттилооти дигари иловагиро талаб намояд (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2072).

Моддаи 10. Тартиби додани иҷозатнома

1. Бонки миллии Тоҷикистон дар муддати то се моҳ аз рӯзи қабули ариза ба ташкилоти қарзӣ дар хусуси ба талаботи Қонуни мазкур ҷавобгӯ будан ё набудани ҳуҷҷатҳои пешниҳодшуда хулосаи худро медиҳад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 20.06.2024 №2072).

2. Бо мақсади таҳияи хулоса Бонки миллии Тоҷикистон ҳуҷҷатҳои пешниҳодшударо санҷида, маълумоти иловагии заруриро аз ташкилотҳои қарзӣ, мақомоти дигари давлатӣ ва мақоми назоратии хориҷии дахлдор ариза менамояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 20.06.2024 №2072).

3. Дар сурати мусбат будани хулоса Бонки миллии Тоҷикистон дар муддати як моҳ аз санаи аз қайди давлатӣ гузаштани ташкилоти қарзӣ ба вай иҷозатнома медиҳад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

4. Дар ҳолатҳои истисноӣ Бонки миллии Тоҷикистон метавонад мӯҳлати дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинишударо ба мӯҳлати то ду моҳ тамдид намуда, аризадиҳандаро дар ин хусус бо зикри сабаби чунин таъхир хабардор мекунад(Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2072).

5. Дар сурати манфӣ будани хулоса Бонки миллии Тоҷикистон ба аризадиҳанда дар хусуси радкунии додани иҷозатнома бо нишон додани сабабҳои радкунӣ ба таври хаттӣ ҷавоб медиҳад. Дар ин ҳолат хироҷ барои баррасии ариза ҷиҳати барои гирифтани иҷозатнома баргардонида намешавад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2072, аз 20.06.2024 №2072. Аз 20.06.2024 №2072).

6. Бонки миллии Тоҷикистон бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ талаботеро, ки ҳангоми баррасии аризаҳо барои гирифтани иҷозатнома истифода мебарад, муайян ва нашр менамояд (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2072).

7. Бонки миллии Тоҷикистон дар бораи додани иҷозатнома ба ташкилоти карзӣ бо назардошти асосҳои зерин қарор қабул мекунад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782):

- қонунӣ ва боэътимод будани маълумот ва ҳуҷҷатҳои пешниҳодшуда;

- қаноатбахш будани вазъи молиявӣ ва фаъолияти муассисон;

- ба талаботи шахси аз нигоҳи касбӣ босалоҳият ва боэътимод ҷавобгӯ будани моликони ҳиссаи иштироки афзалиятноки ташкилоти қарзӣ, инчунин дигар шахсони ҳуқуқие, ки ин моликон дар онҳо дорои ваколати назоратӣ мебошанд ва узви Шӯрои нозирон ва кормандони роҳбарикунандаи онҳо (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- ба шарту талаботи иҷозатномадиҳӣ мутобиқ будани сохтор ва ҳайати кормандон, захираҳои ҷорӣ, молиявӣ ва ташаккули сармояи ташкилоти қарзӣ барои иҷрои ӯҳдадориҳо (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- мақбул будани амалиёти дар оиннома нишондодашуда;

- воқеӣ будани нақшаи фаъолият;

- тасмими ташкилоти карзӣ дар хусуси фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо суроғаи доимӣ (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- амалӣ шудани дараҷаи мақбули мушоҳида ва назорат аз ҷониби мақомоти назорати хориҷӣ дар асоси маҷмӯӣ.

8. Баъд аз қабули қарор дар бораи додани иҷозатнома ташкилоти қарзӣ дар муддати як моҳ аз таърихи қабули қарори мазкур маблағи ҳадди ақалли сармояи оинномавиро ворид намуда, маблағи пардохт барои додани иҷозатномаро ба суратҳисобҳои дахлдор дар Бонки миллии Тоҷикистон мепардозад. Дар ҳолати аз ҷониби ташкилоти қарзӣ иҷро кардани шартҳои мазкур Бонки миллии Тоҷикистон дар муддати се рӯзи корӣ ба вай иҷозатнома медиҳад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

9. Қарори Бонки миллии Тоҷикистон оид ба додани иҷозатнома дар нашрияи он интишор мегардад.

10. Ташкилотҳои қарзӣ минбаъд дар хусуси ҳама гуна тағйирот, ки ба ҳуҷҷатҳои барои гирифтани иҷозатнома пешниҳодшуда дахл доранд, Бонки миллии Тоҷикистонро хабардор мекунанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 11. Филиалҳо ва воҳидҳои дигари сохтории ташкилотҳои қарзӣ

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Ташкилотҳои қарзии ватанӣ барои оғози фаъолияти филиалҳои худ бояд розигии хаттии Бонки миллии Тоҷикистонро гиранд. Ташкилотҳои қарзии ватанӣ бо ин мақсад ба Бонки миллии Тоҷикистон ҳуҷҷатҳо ва маълумоти зеринро пешниҳод менамоянд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782):

- нусхаи қарори мақоми дахлдор оид ба таъсиси филиал (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- нусхаи бо мӯҳр ва имзои роҳбари ташкилоти қарзӣ тасдиқгардидаи низомномаи филиал бо зикри номгӯи амалиёти бонкии ба филиал иҷозатдодашуда (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- маълумоти муфассал дар бораи кормандони роҳбарикунанда мутобиқи талаботи Қонуни мазкур.

2. Масъалаи додани розигӣ барои оғози фаъолияти филиал аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон дар давоми ду моҳ баррасӣ карда мешавад.

3. Бонки миллии Тоҷикистон барои оғози фаъолияти филиал дар ҳолатҳои зерин розигӣ намедиҳад:

- ба талаботи тахассусӣ ҷавобгӯ набудани номзадҳо ба вазифаи кормандони роҳбарикунандаи филиал;

- мувофиқ набудани бино ва таҷҳизоти филиал ба талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон;

- аз ҷониби ташкилоти қарзӣ риоя нагардидани қонунҳо, санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон ва меъёрҳои мақбул (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

4. Ташкилотҳои қарзӣ дар хусуси бастани филиалҳои худ бояд Бонки миллии Тоҷикистонро хабардор намоянд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

5. Ташкилотҳои қарзӣ ва филиалҳои онҳо метавонанд берун аз маҳалли воқеъгардидаи худ воҳидҳои дигари сохториро бо тартиби муқаррарнамудаи Бонки миллии Тоҷикистон таъсис диҳанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 3.08.2018 № 1549).

6. Воҳидҳои сохтории мазкур аз номи ташкилоти қарзӣ амалиёти алоҳидаи бонкиеро иҷро мекунанд, ки номгӯи онҳо бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 12. Таъсиси филиали бонки хориҷӣ

1. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад ба бонки хориҷӣ барои дар Ҷумҳурии Тоҷикистон кушодани филиал бо мақсади анҷомдиҳии фаъолияти бонкӣ розигӣ диҳад.

2. Ариза барои гирифтани розигӣ аз ҷониби бонки хориҷӣ дар шакли хаттӣ бо забони давлатӣ, ҳамроҳ бо ҳуҷҷатҳои зерин ба Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳод карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2072):

- қарори бонки хориҷӣ оид ба таъсиси филиал дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳуҷҷатҳои бақайдгирӣ бо нишон додани маҳали ҷойгиршавии бонки хориҷӣ ва филиали навтаъсиси он;

- номгӯи амалиёти бонкие, ки бонки хориҷӣ анҷомдиҳии онҳоро ба филиал иҷозат додааст;

- маълумотнома бо зикри ному насаб, миллат, шаҳрвандӣ, ҷойи доимии истиқомат, фаъолият ё касб, дараҷаи маълумотнокӣ, маълумоти муфассал оид ба собиқаи корӣ барои ҳар як корманди роҳбарикунанда;

- нусхаи ҳуҷҷат дар бораи доштани таҳсилоти олии иқтисодии кормандони роҳбарикунанда;

- нусхаи ҳисоботи молиявии се соли охири бонки хориҷӣ бо хулосаи аудиторӣ;

- рӯйхати саҳмиядорон ва манфиатдорони ниҳоии саҳмияҳои бонки хориҷӣ бо нишон додани маҳалли ҷойгиршавӣ, миқдори саҳмияҳо ва нусхаи ҳуҷҷати бақайдгирии саҳмиядорон;

- эъломияи хаттии корманди роҳбарикунанда оид ба надоштани доғи судӣ, муфлис набудан, надоштани маҳдудият дар фаъолияти касбӣ;

- нақшаи фаъолият, ки мақсадҳои корӣ ва намудҳои фаъолиятро пешбинӣ кардааст, тавсифи сохтори ташкилӣ ва низоми назорати дохилӣ, аз ҷумла тадбирҳои дахлдор барои муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом, инчунин дурнамои суратҳисобҳои тавозунӣ, суратҳисобҳои даромаду хароҷот ва гардишҳои пулӣ барои се соли минбаъдаи фаъолият (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- маълумотнома оид ба маҳалли ҷойгиршавии филиал;

- ҳуҷҷати пардохти ҳаққи хизмати баррасии ариза (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2072);

- розигии хаттии мақоми назорати бонкии давлате, ки дар он бонки хориҷӣ таъсис ёфтааст, барои дар Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсисдиҳии филиал ва анҷомдиҳии назорати бонкии маҷмӯии фаъолияти бонки хориҷӣ;

- кафолати мақоми олии идоракунии бонки хориҷӣ ҷиҳати ҷудо кардани маблағи зарурӣ барои иҷрои ӯҳдадориҳои филиал, ки аз амалиёти бонкии дар иҷозатнома пешбинишуда бармеоянд. Навъи асъор ва ҷои нигоҳдории маблағи чунин кафолат аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

3. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад дар ҳолатҳои зарурӣ номгӯи ҳуҷҷатҳои иловагии дар қисми 2 моддаи мазкур пешбининашударо муқаррар намояд.

4. Бонки миллии Тоҷикистон бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ тартиби додани розигиро барои аз ҷониби бонки хориҷӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон кушодани филиал муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

Моддаи 13. Таъсиси намояндагии ташкилоти қарзии хориҷӣ

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 07.08.2020 № 1722)

1. Ташкилоти қарзии хориҷӣ барои кушодани намояндагӣ вазифадор аст розигии Бонки миллии Тоҷикистонро гирад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 07.08.2020 № 1722).

2. Барои кушодани намояндагӣ ташкилоти қарзӣ ба Бонки миллии Тоҷикистон ҳуҷҷатҳои зеринро пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782):

- қарори мақоми дахлдори ташкилоти қарзӣ дар бораи кушодани намояндагӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- тасдиқи хаттии мақоми назорати бонкии давлати дахлдор дар бораи он, ки ташкилоти қарзии хориҷии аризадиҳанда барои иҷрои амалиёти бонкӣ иҷозатнома дорад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 20.06.2024 №2072).

3. Ариза дар бораи додани розигӣ барои кушодани намояндагӣ аз тарафи Бонки миллии Тоҷикистон дар мӯҳлати як моҳ баррасӣ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2072).

Моддаи 14. Хусусияти таъсиси филиал, намояндагӣ ва бонки фаръии ташкилоти қарзӣ берун аз Ҷумҳурии Тоҷикистон

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Ташкилоти қарзии ватанӣ бе гирифтани розигии пешакии Бонки миллии Тоҷикистон наметавонад берун аз Ҷумҳурии Тоҷикистон филиал, намояндагӣ ё бонки фаръӣ таъсис диҳад.

2. Ташкилоти қарзӣ барои гирифтани розигии пешакӣ ба Бонки миллии Тоҷикистон нусхаи қарори мақоми дахлдори худро дар бораи таъсиси филиал, намояндагӣ, бонки фаръӣ ва таъини роҳбарони онҳо пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

3. Ташкилотҳои қарзӣ доир ба ҳар гуна тағйирот вобаста ба маҳалли ҷойгиршавӣ ё қатъи фаъолияти филиал, намояндагӣ ё бонки фаръии худ Бонки миллии Тоҷикистонро хабардор мекунанд.

Моддаи 15. Феҳристи ташкилотҳои қарзӣ

(Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1154)

1. Бонки миллии Тоҷикистон пешбурди Феҳристи ташкилотҳои қарзиро анҷом медиҳад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Дар Феҳристи ташкилотҳои қарзӣ маълумоти зерин дарҷ мегардад: ном, маҳали ҷойгиршавӣ, рақами шаҳодатномаи бақайдгирии давлатии ташкилоти қарзӣ ва рақами шаҳодатномаи баҳисобгирии филиал, санаи додан ва бекор кардани онҳо, рақами иҷозатнома, санаи додан ва бозхонди он (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

3. Дар Феҳристи ташкилотҳои қарзӣ маълумоти дигари иловагӣ дарҷ карда мешавад, агар онро Бонки миллии Тоҷикистон зарур шуморад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

4. Рӯйхати ташкилотҳои қарзӣ, ки ном, маҳали ҷойгиршавӣ ва намуди иҷозатномаро дар бар мегирад, аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон ҳар сол дар моҳи январ дар воситаҳои ахбори омма нашр карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

5. Ҳар гуна тағйирот дар рӯйхати ташкилотҳои қарзӣ, ки дар давоми сол рух медиҳад, аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон мунтазам дар воситаҳои ахбори омма нашр карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 16. Пардохти хироҷ (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2072)

Бонкҳо ва ташкилотҳои қарзии ғайрибонкӣ мутобиқи қонуни Ҷумҳурии тоҷикистон “Дар бораи низоми иҷозатдиҳӣ” ба буҷети давлатӣ хироҷ пардохт менамоянд (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2072).

Моддаи 17. Бозхонди иҷозатномаи ташкилоти қарзӣ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549)

1. Иҷозатномаи ташкилоти қарзӣ барои анҷом додани фаъолияти бонкӣ метавонад танҳо бо қарори Раёсати Бонки миллии Тоҷикистон дар асоси як ё якчанд сабаби зерин бозхонд шавад, агар:

- ташкилоти қарзӣ дар давоми дувоздаҳ моҳ аз рӯзи амали иҷозатнома ба фаъолияти бонкӣ машғул нашавад ё зиёда аз шаш моҳ фаъолияти бонкиро қатъ карда бошад;

- амалиёти аз ҷониби ташкилоти қарзӣ иҷрошаванда хавфнок ва ё беасос бошад;

- ташкилоти қарзӣ қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон, ҳама гуна шарту талаботи иҷозатномаро вайрон кунад ё чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасонии тибқи моддаи 48 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" андешидашударо иҷро накунад;

- асосҳо барои татбиқи чораҳои батанзимдарорӣ, ки дар моддаи 50 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" пешбинӣ шудаанд, мавҷуд бошанд;

- Бонки миллии Тоҷикистон далелҳои асоснок дошта бошад, ки ташкилоти қарзӣ ё роҳбарони он ба фаъолияти ҷиноятӣ машғул шудаанд, ки дар натиҷаи он манфиатҳои пасандоздоронро зери хатари ҷиддӣ мегузоранд;

- ташкилоти қарзӣ аз ӯҳдаи иҷрои талаботи Бонки миллии Тоҷикистон набаромада, ба иҷрои вазифаҳои назоратии он, аз ҷумла тавассути пинҳон кардан ё пешниҳод накардани ҳуҷҷатҳои ҳисобдорӣ, баҳисобгирӣ ва дигар ҳуҷҷатҳо барои санҷиш, монеъ гардад;

- ташкилоти қарзӣ, бонки хориҷӣ ва ҷамъияти ҳолдингии бонкӣ, ки бонкҳо ва ташкилотҳои қарзии ғайрибонкӣ ҷамъияти фаръии онҳо мебошанд, дар содир намудани ҷиноят, аз ҷумла қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом, иштирок карда бошанд ё аз иҷозатнома маҳрум шуда бошанд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- дар гузаронидани назорати бонкӣ бо сабаби пурра ё қисман ба кишвари дигар кӯчондани ташкилоти қарзӣ монеаҳо пайдо шаванд;

- пайдо шудани монеаҳо дар гузаронидани назорати бонкӣ, бо сабаби узви гурӯҳи ҷамъиятҳо будани ташкилоти қарзӣ ё бо сабаби он, ки ташкилоти қарзӣ ҷамъияти фаръии бонки хориҷӣ ё ҷамъияти ҳолдингии бонкӣ буда, ба таври дахлдор назорат карда нашавад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- мақоми хориҷии назоратии бонки хориҷӣ ё ҷамъияти ҳолдингии бонкӣ, ки бонкҳо ва ташкилотҳои қарзии ғайрибонкӣ ҷамъияти фаръии он мебошанд, барои бонки хориҷӣ ё ҷамъияти ҳолдингии бонкӣ мудири муваққатӣ ё барҳамдиҳандаро таъин карда бошад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- фаъолияти ташкилоти қарзӣ барои низоми бонкии Ҷумҳурии Тоҷикистон хавфнок бошад;

- дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи барҳамдиҳии ташкилотҳои қарзӣ.

2. Бонки миллии Тоҷикистон вазифадор аст иҷозатномаи ташкилоти қарзиро бозхонд намояд, агар муайян гардад, ки иҷозатнома дар асоси ҳуҷҷатҳои қалбакӣ ё маълумоти бардурӯғ гирифта шудааст.

3. Бозхонди иҷозатнома ба ғайр аз асосҳое, ки дар Қонуни мазкур зикр гардидаанд, манъ аст.

4. Дар қарори Раёсати Бонки миллии Тоҷикистон дар бораи бозхонди иҷозатнома бояд маълумоти зерин дарҷ гардад:

- асосҳои қабули қарор;

- номи пурраи ташкилоти қарзӣ;

- санаи эътибор пайдо кардани қарор;

- насаб, ном ва номи падар, вазифаҳои асосии мудир тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи барҳамдиҳии ташкилотҳои қарзӣ.

5. Нусхаи қарор дар бораи бозхонди иҷозатномаи ташкилоти қарзӣ аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон фавран дар рӯзи қабули қарор ба ташкилоти қарзӣ дода мешавад.

6. Қарор дар бораи бозхонди иҷозатномаи ташкилоти қарзӣ аз тарафи Бонки миллии Тоҷикистон дар давоми як ҳафта аз рӯзи қабули он дар воситаҳои ахбори омма нашр карда мешавад.

7. Бонки миллии Тоҷикистон нусхаи қарор дар бораи бозхонди иҷозатномаи ташкилоти қарзиро ба Хазинаи суғуртаи амонату пасандозҳои Тоҷикистон ирсол менамояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549, аз 13.11.2023 № 2004).

Моддаи 18. Барҳамдиҳии ташкилоти қарзӣ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549)

Ташкилоти қарзӣ тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи барҳамдиҳии ташкилотҳои қарзӣ" барҳам дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549).

БОБИ 3. САРМОЯ

Моддаи 19. Сармояи ташкилотҳои қарзӣ

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Сармояи оинномавии ташкилотҳои қарзӣ бо пули миллӣ ташаккул меёбад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Ҳадди ақалли сармояи оинномавӣ барои ташкилоти қарзии навтаъсис аз ҷониби Раёсати Бонки миллии Тоҷикистон бо пули миллӣ муқаррар мегардад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

3. Қарори Раёсати Бонки миллии Тоҷикистон дар бораи тағйир додани ҳадди ақалли сармояи оинномавии ташкилоти қарзӣ пас аз 90 рӯзи интишори расмии он мавриди амал қарор дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

4. Барои ташкилотҳои қарзии навтаъсис - бонкҳо ва ташкилотҳои қарзии ғайрибонкӣ ҳадди ақалли сармояи оинномавие, ки дар рӯзи ба Бонки миллии Тоҷикистон ворид шудани ариза дар бораи гирифтани иҷозатнома амал мекунад, татбиқ мегардад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 20.06.2024 №2072).

5. Сармояи танзимшавандаи ташкилоти қарзии ғайрибонкӣ, ки барои гирифтани мақоми бонк ба Бонки миллии Тоҷикистон муроҷиат намудааст, бояд аз ҳадди ақалли сармояи оинномавие, ки барои бонки навтаъсис дар рӯзи ба Бонки миллии Тоҷикистон ворид шудани дар ариза дар бораи гирифтани иҷозатнома амал мекунад, кам набошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 20.06.2024 №2072).

6. Тартиби ҳисоби сармояи танзимшаванда ва қисмҳои таркибии онро Бонки миллии Тоҷикистон бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ мутобиқи стандартҳои байналмилалӣ оид ба назорати бонкӣ муқаррар мекунад.

7. Ташкилоти қарзӣ наметавонад сармояи худро аз ҳисоби воситаҳои буҷети давлатӣ, фондҳои ғайрибуҷетии давлатӣ, грантҳое, ки ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дода шудаанд (ба истиснои ташкилоти қарзии давлатӣ), воситаҳои ҷалбшуда ва қарзӣ ташкил ва пурра намояд, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар моддаи 551 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" пешбинӣ гардидаанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 3.08.2018 № 1549).

8. Ташкилоти қарзӣ наметавонад даромади софи худро ҳамчун суди (дивиденди) саҳмия байни саҳмиядорони худ тақсим кунад, агар ин гуна амал боиси риоя нашудани меъёри кифоятии сармоя гардад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

9. Ташкилоти қарзӣ наметавонад даромади софи худро то пӯшонидани ҳамаи хароҷоти марбут ба таъсисёбии худ дар байни саҳмиядорон ҳамчун суди (дивиденди) саҳмия тақсим намояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 20. Меъёри дороиҳои софи дохилӣ барои филиалҳои бонкҳои хориҷӣ

Бонки миллии Тоҷикистон барои филиалҳои бонкҳои хориҷии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияткунанда меъёри барзиёдии дороиҳо нисбат ба ӯҳдадориҳояшонро дар назди резидентҳо муқаррар мекунад.

БОБИ 4. ИДОРАКУНИИ ТАШКИЛОТҲОИ ҚАРЗӢ

Моддаи 21. Мақомоти идоракунии ташкилоти қарзӣ

(Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722)

1. Тартиби таъсис ва фаъолияти мақомоти идоракунии ташкилоти қарзӣ бо қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҷамъиятҳои саҳомӣ" ва "Дар бораи ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуд" ва қонунҳои дигар бо дарназардошти муқаррароти Қонуни мазкур муайян карда мешаванд.

2. Идоракунии ташкилоти қарзӣ аз ҷониби мақомоти зерин амалӣ мегардад:

-мақоми олӣ - маҷлиси умумии саҳмиядорон (иштирокчиён);

- мақоми идора - Шӯрои нозирон, ки аз ҷониби маҷлиси умумии саҳмиядорон (иштирокчиён) таъсис дода мешавад;

- мақоми иҷроия, ки аз ҷониби Шӯрои нозирон таъсис дода мешавад.

3. Мақомоти идоракунии ташкилоти қарзии давлатӣ ва ваколатҳои онҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дарназардошти Қонуни мазкур муайян менамояд.

4. Шӯрои нозирон барои муайян намудани самтҳои асосии фаъолияти ташкилоти қарзӣ ва назорати онҳо масъул мебошад. Шӯрои нозирони ташкилоти қарзӣ дорои ваколатҳои зерин мебошад:

-муқаррар намудани стандартҳои идоракунии хавфҳо, муайян кардани пазириши хавф ва ҳадди ақалли меъёрҳои мақбули дохилӣ;

-назорати тадбирҳое, ки мақоми иҷроияи ташкилоти қарзӣ барои ошкор, андозагирӣ, мониторинг ва назорати хавфҳо меандешад;

-нигаҳдории низоми мувофиқу босамари назорати дохилӣ, инчунин мониторинги самарабахшии низоми назорати дохилии аз тарафи мақоми иҷроияи ташкилоти қарзӣ амалишаванда;

- муқаррар намудани сиёсати дохилӣ ва сармоягузорӣ, низоми назорати дохилӣ, комплаенс (мувофиқа) ва меъёрҳои ахлоқӣ;

-маъқул донистани ба вазифа таъин (интихоб) ва аз вазифа озод намудани аъзои мақоми иҷроия ва кормандони роҳбарикунандаи ташкилоти қарзӣ, ба пешниҳоди раис ё раиси раёсати ташкилоти қарзӣ, ба истиснои роҳбар ва сармуҳосиби филиали ташкилоти қарзӣ;

-тасдиқи сохтори ташкилӣ;

-таъини роҳбари сохтори аудити дохилӣ (сараудитор) ва роҳбари сохтори идоракунии хавфҳои (сардори воҳиди сохтории идоракунии хавфҳои) ташкилоти қарзӣ;

-муайян кардани шартҳо ва андозаи музди меҳнати раис, муовинони ӯ, аъзои раёсат, сараудитор ва сардори воҳиди сохтории идоракунии хавфҳои ташкилоти қарзӣ;

-таъсис ва барҳамдиҳии филиалҳо ва намояндагиҳои ташкилоти қарзӣ;

- баррасии натиҷаҳои аудит ва санҷишҳои дохилию берунӣ,

5. Ҳайати Шӯрои нозирон наметавонад камтар аз панҷ нафар бошад, Аъзои Шӯрои нозирон ба мӯҳлати на зиёда аз 4 сол дар маҷлиси умумии саҳмиядорон (иштирокчиён) интихоб мегарданд. Аъзои Шӯрои нозирон метавонанд аз нав интихоб шаванд.

6. Шӯрои нозирон метавонад аз ҳисоби шахсоне, ки дорои таҳсилоти олӣ буда, шахси аз нигоҳи касбӣ босалоҳият ва боэътимод мебошанд,. интихоб гардад. Шӯрои нозирон аз байни аъзои худ раиси Шӯроро интихоб мекунад.

7. Аъзои Шӯрои нозирон наметавонанд:

- кормандони ягон ташкилоти қарзии молиявии ватанӣ дигар бошанд (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2072);

- аъзои Шӯрои нозирон ё дорандаи ҳиссаи иштироки афзалиятнок дар дигар ташкилоти қарзии молиявии ватанӣ бошанд (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2072);

- корманд, аз ҷумла корманди роҳбарикунандаи ташкилоти қарзӣ, ҷамъияти вобаста ва фаръии он бошанд, ба истиснои корманди ҷамъияти алоқаманди ташкилоти қарзӣ;

- хизматчии давлатӣ бошанд, ба истиснои узви Шӯрои нозирони ташкилоти қарзие, ки давлат дар он саҳмдор аст;

- синнашон аз сӣ кам бошад.

8. На камтар аз чор як ҳиссаи аъзои Шӯрои нозирон бояд дар низоми бонкӣ (ватанӣ ва ё хориҷӣ) таҷрибаи кории зиёда аз се сол дошта бошанд.

9. Аъзои Шурои нозирони ташкилоти қарзӣ, ба истиснои ташкилоти қарзии давлатӣ пас аз мувофиқа бо Бонки миллии Тоҷикистон аз ҷониби Маҷлиси умумии саҳмиядорони (иштирокчиёни) ташкилоти қарзӣ интихоб карда мешаванд. Тартиби мувофиқа намудани аъзои Шӯрои нозирони ташкилоти қарзӣ бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722).

Моддаи 22. Мақомоти иҷроияи ташкилоти қарзӣ

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Роҳбарии бевоситаи фаъолияти ҷории ташкилоти қарзӣ аз ҷониби мақоми иҷроияи он - Раёсат (мақоми дастаҷамъии иҷроия) ё раиси ташкилоти қарзӣ (мақоми инфиродии иҷроия) ё Раёсат ва раиси ташкилоти қарзӣ амалӣ мегардад. Агар Раёсат ва раиси ташкилоти қарзӣ дар як вақт ҳамчун мақоми иҷроия таъсис дода шаванд, он гоҳ раиси ташкилоти қарзӣ вазифаи раиси Раёсати онро иҷро менамояд.

2. Мақоми иҷроияи ташкилоти қарзӣ аз ҷониби Шӯрои нозирон таъсис дода шуда, он барои иҷрои қарорҳои Шӯрои нозирон ва идоракунии амалиёти ҳаррӯзаи ташкилоти қарзӣ масъул мебошад. Ҳайати Раёсати ташкилоти қарзӣ набояд аз се нафар кам бошад.

3. Раис ва узви Раёсати ташкилоти қарзӣ наметавонанд узви Шӯрои нозирон интихоб гарданд.

4. Раёсати ташкилоти қарзӣ дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- татбиқи самтҳои асосии фаъолияти ташкилоти қарзӣ;

- таъмини риояи меъёрҳои идоракунии корпоративӣ ва талаботи идоракунии хавфҳои ташкилоти қарзӣ;

- таъмини сатҳи зарурии низоми идоракунии ташкилоти қарзӣ, ки масъулият, ваколат ва муносибатҳои байниҳамдигарии сохторҳои дохилӣ, шахсони мансабдор ва кормандони дигари ташкилоти қарзиро муқаррар менамояд;

- ташкили низоми назорати дохилии ташкилоти қарзӣ, мониторинги мутобиқат ва самаранокии он

5. Раиси ташкилоти қарзӣ ваколатҳои зеринро ба зимма дорад:

- аз номи ташкилоти қарзӣ бе ваколатнома баромад карда, онро дар муносибат бо мақомоти давлатӣ ва ғайридавлатӣ намояндагӣ мекунад, шартномаҳо мебандад;

- кормандони ташкилоти қарзиро ба кор қабул ва аз кор озод мекунад;

- дар ҷаласаҳои Раёсати ташкилоти қарзӣ раисӣ мекунад;

- ба қарорҳо ва протоколҳои маҷлисҳои Раёсати ташкилоти қарзӣ имзо мегузорад;

- вазифаҳоро дар байни муовинон тақсим мекунад;

- фармону амрҳо медиҳад, ки иҷрояшон барои кормандони ташкилоти қарзӣ ҳатмӣ мебошад;

- шартҳо ва андозаи музди меҳнати кормандони ташкилоти қарзиро, ба истиснои раис, муовинони раис ва сараудитори ташкилоти қарзӣ муайян мекунад;

- барои фаъолияти ташкилоти қарзӣ пурра масъул мебошад;

- масъалаҳои дигари фаъолияти ташкилоти қарзиро, ки ба салоҳияти Раёсат, Шӯрои нозирон ва Маҷлиси умумии саҳмиядорони (иштирокдорони) ташкилоти қарзӣ тааллуқ надоранд, баррасӣ мекунад.

6. Ҳангоми аз ҷониби як шахс таъсис додани ташкилоти қарзӣ ҳамин шахс наметавонад раис ё раиси Раёсати ташкилоти қарзӣ бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 23. Тартиби интихоб ва ба вазифа таъин кардани кормандони роҳбарикунандаи ташкилоти қарзӣ

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Кормандони роҳбарикунандаи ташкилоти қарзӣ, ба истиснои раис ва аъзои раёсати ташкилоти қарзии давлатӣ, баъди аз санҷиши тахассусӣ гузаштани онҳо, бо розигии Бонки миллии Тоҷикистон ба вазифа таъин (интихоб) карда мешаванд. Тартиби гузаронидани санҷиши тахассусии номзадҳо ба вазифаи кормандони роҳбарикунандаи ташкилоти қарзӣ бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549, аз 07.08.2020 № 1722).

2. Аъзои Раёсати ташкилоти қарзиро Шӯрои нозирон интихоб намуда, раиси ташкилоти қарзӣ ва раиси Раёсати онро ба вазифа таъин ва аз вазифа озод менамояд.

3. Муовини раиси ташкилоти қарзӣ ва сармуҳосибро раиси ташкилоти қарзӣ бо ҷонибдории Шӯрои нозирон ба вазифа таъин ва аз вазифа озод менамояд.

4. Роҳбар ва сармуҳосиби филиали ташкилоти қарзӣ аз ҷониби раис ё раиси Раёсати ташкилоти қарзӣ ба вазифа таъин ва аз вазифа озод карда мешаванд.

5. Кормандони роҳбарикунандаи ташкилоти қарзӣ бояд ба талаботи зерин ҷавобгӯ бошанд:

- дорои таҳсилоти олии иқтисодӣ ва собиқаи кории на камтар аз панҷсола аз рӯи ихтисос дар низоми бонкӣ (ватанӣ ва ё хориҷӣ) ва (ё) молия, ки на камтар аз се соли онро собиқа дар вазифаҳои роҳбар ё муовини роҳбари воҳидҳои сохтории иқтисодӣ ташкил диҳадбарои аъзои Раёсат, раис, муовини ӯ, сармуҳосиб (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- дорои таҳсилоти олии иқтисодӣ ва собиқаи кории на камтар аз сесола аз рӯи ихтисос дар сохторҳои иқтисодии низоми бонкӣ (ватанӣ ва ё хориҷӣ) ва (ё) молия ё таҳсилоти дигари олӣ ва собиқаи кории на камтар аз даҳсола дар сохторҳои иқтисодии низоми бонкӣ ва (ё) молия - барои роҳбар ва сармуҳосиби филиал (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- шахсони аз нигоҳи касбӣ босалоҳият ва боэътимод бошанд;

- оид ба қонунгузории бонкӣ ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон дониши кофӣ дошта бошанд;

- аъзои мақоми идоракунӣ, иҷроия ва ё корманди дигар ташкилоти қарзии молиявӣ набошанд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- дар ҳамин ташкилоти қарзӣ пурра ва дар як вазифа кор кунанд, ба истиснои намояндаи давлат дар раёсати ташкилоти қарзии давлатӣ;

- дар Ҷумҳурии Тоҷикистон зиндагӣ кунанд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549).

6. Ташкилоти қарзӣ ӯҳдадор аст, ки Бонки миллии Тоҷикистонро дар бораи аз вазифа озод кардани кормандони роҳбарикунанда на дертар аз се рӯзи баъди қабули қарори дахлдор хабардор намояд.

хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722)

Моддаи 24. Кумитаи аудит ва сараудитори дохилии ташкилоти қарзӣ

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Шӯрои нозирони ташкилоти қарзӣ бояд Кумитаи аудит таъсис диҳад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Аъзои кумита ва Раиси он аз ҷониби Шӯрои нозирон ба мӯҳлати 4 сол интихоб карда мешаванд.

3. Раиси Шӯрои нозирон, Раиси ташкилоти қарзӣ ё аъзои Раёсати ташкилоти қарзӣ аъзои Кумитаи аудит буда наметавонанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

4. Кумитаи аудит дар назди Шӯрои нозирони ташкилоти қарзӣ амал карда, дорои ваколату ӯҳдадориҳои зерин мебошад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722):

-баррасии сиёсати ташкилоти қарзӣ дар самти аудити дохилӣ ва ҳисоботи молиявӣ;

-назорати таъмини пурра, дақиқ ва саҳеҳи ҳисобдорӣ, ҳисоботи молиявӣ ва ҳисоботи молиявии маҷмӯии ташкилоти қарзӣ;

- баррасӣ ва тавсияи қабули нақшаи солонаи аудит, қоидаҳои ҳисобдорию назорати онҳо ва идоракунии хавфҳо дар ташкилоти қарзӣ;

- додани тавсияҳо дар барои таъини аудитори берунии ташкилоти қарзӣ мутобиқи моддаи 45 Қонуни мазкур, подошпулӣ ва қатъи шартнома бо он;

- баррасии ҳисоботи аудитори берунӣ оид ба ҳисоботи молиявии ташкилоти қарзӣ ва ба Шӯрои нозирон хабар додани ҳар гуна камбудиҳои ошкоршуда то аз ҷониби он маъқул донистани ҳисоботи молиявӣ;

- додани тавсия ба Шӯрои нозирон оид ба сохтори аудити дохилӣ, номзадии сараудитори дохилӣ ва подошпулии ӯ;

- талаб кардани ҳисобот аз сараудитори дохилии ташкилоти қарзӣ;

-баррасии ҳисоботи аудити дохилӣ ва назорати аз тарафи мақоми иҷроия сари вақт бартараф гардидани камбудиҳои низоми назорати дохилӣ, инчунин дигар камбудиҳое, ки аз ҷониби аудиторон ва воҳидҳои назораткунанда ошкор шудаанд;

- назорати мутобиқати фаъолияти ташкилоти қарзӣ ба қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва пешниҳоди маълумот ба Шӯрои нозирон;

- баррасии ҳисоботи ташкилоти қарзӣ, ки ба Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳод мешавад;

- гузориш оид ба ҳар гуна масъалаҳое, ки аз ҷониби Шӯрои нозирон дар назди Кумитаи аудит гузошта шудаанд;

- ҳар семоҳа пешниҳод намудани ҳисобот ба Шӯрои нозирон оид ба фаъолияти Кумитаи аудит, инчунин пешниҳоди тавсияҳо оид ба масъалаҳое, ки аз ҷониби Шӯрои нозирон дар назди Кумитаи аудит дар доираи ваколати он гузошта шудааст;

- баррасии амалиёт ва аҳдҳои ташкилоти қарзӣ дар заминаи нақшаҳое, ки Кумитаи аудит мутобиқи дархости Шӯрои нозирон, дархости саҳмиядорони (иштирокчиёни) ташкилоти қарзӣ, ки беш аз 10 фоизи саҳмияҳои овоздиҳандаро (ҳиссаҳоро) соҳибанд, қабул кардааст, ё тавре ки инро оинномаи ташкилоти қарзӣ муқаррар кардааст;

- ҳар сол на камтар аз як маротиба пешниҳод намудани ҳисобот дар маҷлиси умумии саҳмиядорон (иштирокчиён) оид ба фаъолияти худ (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722).

5. Қарорҳои Кумитаи аудит бо аксарияти овози аъзои иштирокдошта қабул мешаванд. Ҳангоми баробар будани миқдори овозҳо, овози Раиси Кумитаи аудит ҳалкунанда мебошад.

6. Дар ташкилоти қарзӣ сохтори аудити дохилӣ амал менамояд, ки ба он сараудитори дохилӣ роҳбарӣ менамояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

7. Сараудитори дохилии ташкилоти қарзӣ бояд ба талаботи қисми 5 моддаи 23 Қонуни мазкур ҷавобгӯ бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 24(1). Маҳдудияти якҷоя кор кардани хешовандони наздик

(Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722)

1. Дар вазифаи узви Шӯрои нозирон, раис (муовинони он), узви раёсат, сараудитор, сармуҳосиб ё хазинадори ташкилоти қарзӣ якҷоя кор кардани шахсоне, ки байни худ муносибати хешутаборӣ (зан (шавҳар), фарзандон, падару модар, бародарон, хоҳарон, инчунин падару модар, бародарон, хоҳарон ва фарзандони зан (шавҳар), қудоҳо, келинҳо, домодҳо, бародарзодагон, хоҳарзодагон, набера, писархондкунанда, фарзандхондагон) дошта бошанд, манъ аст.

2. Дар як ташкилоти қарзӣ якҷоя кор кардани шахсоне, ки байни худ тибқи талаботи қисми 1 моддаи мазкур муносибати хешутаборӣ дошта бошанд ва агар кори онҳо ба итоату назорати бевоситаи ҳамдигарӣ алоқаманд бошад, манъ аст (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722) .

Моддаи 25. Ифшо кардани манфиатҳои шахсӣ

1. Корманди роҳбарикунандаи ташкилоти қарзӣ ҳангоми ба вазифа интихоб ё таъин шудан ва минбаъд ҳар сол бояд бо таври хаттӣ ба Шӯрои нозирон оид ба ҳар гуна манфиатҳои шахсии молиявии бевосита ё бавоситаи худ, аъзои оила ва шахсони дигаре, ки бо ӯ хоҷагии умумӣ доранд" иваз карда маълумот диҳад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Ҳангоми аз ҷониби Шӯрои нозирони ташкилоти қарзӣ ё мақоми дигари ваколатдори он баррасӣ гардидани масъалаи вобаста ба манфиатҳои шахсии молиявии корманди роҳбарикунанда ӯ ҳуқуқ дорад дар чунин баррасӣ иштирок намояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

3. Кормандони ташкилоти қарзии давлатӣ (ба истиснои ҳайати техники ва хизматрасон) эъломияҳо дар бораи андоз аз даромад ва вазъи молумулкии худро бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамоянд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722).

Моддаи 26. Тартиби ба даст овардани ҳиссаи иштироки афзалиятнок

(Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722)

1. Ба даст овардани ҳиссаи иштироки афзалиятнок дар ташкилоти қарзӣ бо розигии Бонки миллии Тоҷикистон сурат мегирад.

2. Ҳар як шахсе, ки мустақилона (инфиродӣ) ё тавассути ягон кас, ё якҷоя бо як ё бештар шахсон мехоҳад бевосита, ё бавосита ҳиссаи иштироки афзалиятнокро дар ташкилоти қарзӣ ба даст оварад, ё дар натиҷаи ба даст овардани саҳмияҳои (ҳиссаҳои) иловагӣ дорои ҳиссаи афзалиятноки иштирок мегардад, ба Бонки миллии Тоҷикистон дархости хаттӣ манзур менамояд.

3. Дархост дар бораи ба даст овардани ҳиссаи иштироки афзалиятнок инҳоро дар бар мегирад:

- насаб, ном, номи падар, шаҳрвандӣ, маҳалли доимии истиқомат, фаъолияти корӣ ё касби ҳар як шахси талабгори моликии ҳиссаи иштироки афзалиятнок, аз ҷумла манфиатдори ниҳоии ин гуна ҳиссаи иштироки афзалиятнок;

- маълумотнома барои ҳар як талабгори моликии ҳиссаи иштироки афзалиятнок, аз ҷумла манфиатдори ниҳоии ин гуна ҳиссаи иштироки афзалиятнок бо зикри насаб, ном, номи падар, шаҳрвандӣ, маҳалли доимии истиқомат, фаъолият ё касби талабгори моликии ҳиссаи иштироки афзалиятнок, аз ҷумла манфиатдори ниҳоии ҳиссаи иштироки афзалиятнок, ки вазъи молиявии онҳоро тасдиқ менамояд;

- дар ҳолате, ки агар шахси талабгори моликии ҳиссаи иштироки афзалиятнок, аз ҷумла манфиатдори ниҳоии ин гуна ҳиссаи иштироки афзалиятнок шахси ҳуқуқӣ бошад, нусхаи ҳисоботи тавозунӣ ва ҳисоботи фоида ва зиёни солонаи соли охир, ки аз аудит гузаштааст;

- маълумот оид ба шахсони ҳуқуқие, ки дар он ҳар як шахси талабгори моликии ҳиссаи иштироки афзалиятнок, аз ҷумла манфиатдори ниҳоии ин гуна ҳиссаи иштироки афзалиятнок дорои ваколати назоратӣ мебошад;

- шартҳои ба даст овардани ҳиссаи иштироки афзалиятнок;

- манбаи қонунии маблағҳои пулие, ки барои ба даст овардани ҳиссаи иштироки афзалиятнок истифода мешаванд;

- ҳуҷҷат оид ба шахси аз нигоҳи касбӣ босалоҳият ва боэътимод будани ҳар як талабгори моликии ҳиссаи иштироки афзалиятнок, аз ҷумла манфиатдори ниҳоии он, инчунин дигар шахсони ҳуқуқие, ки ин талабгорон дар онҳо дорои ваколати назоратӣ мебошанд ва узви Шӯрои нозирон ва кормандони роҳбарикунандаи онҳо;

- ҳар як нақша ё пешниҳод оид ба тағйироти куллӣ дар фаъолият, сохтори корпоративӣ ё идоракунии ташкилоти қарзӣ;

- хулосаи пешакии хаттии ташкилоти қарзӣ;

- маълумоти дигаре, ки Бонки миллии Тоҷикистон метавонад талаб намояд.

4. Бонки миллии Тоҷикистон оқибатҳои таъсири ивазшавии молик ба устувории ташкилоти қарзӣ ва ба талаботи муқарраршуда мувофиқ будани талабгорони моликии ҳиссаи иштироки афзалиятнок, аз ҷумла манфиатдори ниҳоии ин гуна ҳиссаи иштироки афзалиятнокро муайян намуда, дар давоми 60 рӯз аз рӯзи гирифтани дархост ба дархосткунанда ё дархосткунандагон ба таври хаттӣ дар бораи розигӣ ё радкунии дархост ҷавоб мадиҳад. Дар ҳолати аз ҷониби талабгори моликии ҳиссаи иштироки афзалиятнок пешниҳод намудани маълумоти нопурра ё мутобиқнабуда ба талаботи моддаи мазкур, мӯҳлати баррасии дархост аз рӯзе оғоз меёбад, ки маълумот тибқи талаботи муқарраршуда пурра пешниҳод шуда бошад. Дар ҳолати радкунӣ, асоси он бояд нишон дода шавад.

5. Агар Бонки миллии Тоҷикистон дар бораи қарори худ дар мӯҳлати зикршуда хабар надиҳад, пас ин маънои додани розигӣ барон ба даст овардани ҳиссаи иштироки афзалиятнокро дорад. Бонки миллии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад, ҳангоми баъдан ошкор кардани ғайриқаноатбахш будани вазъи молиявии моликон ва шахси аз нигоҳи касбӣ босалоҳият ва боэътимод набудани моликон, инчунин ҳолатҳои аз ҷониби талабгори моликии ҳиссаи иштироки афзалиятнок вайрон намудани талаботи моддаи мазкур бекор кардани ин аҳдро талаб намояд.

6. Бонки миллии Тоҷикистон дар ҳолате дархостро маъқул намешуморад, агар:

- вазъи молиявӣ, манбаи маблағҳои ҳар як шахси талабгори моликии ҳиссаи иштироки афзалиятнок, аз ҷумла манфиатдори ниҳоии ин гуна ҳиссаи иштироки афзалиятнок аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон ғайриқаноатбахш дониста шаванд;

- талабгори моликии ҳиссаи иштироки афзалиятнок шахси аз нигоҳи касбӣ босалоҳият ва боэътимод набошад;

- мушаххаскунии талабгори моликии ҳиссаи иштироки афзалиятнок, аз ҷумла манфиатдори ниҳоии он ғайриимкон бошад;

- нақша ё пешниҳоди талабгори моликии ҳиссаи иштироки афзалиятнок оид ба тағйироти куллӣ дар фаъолият, сохтори корпоративӣ ё идоракунии ташкилоти қарзӣ устувории молиявӣ ё манфиатҳои амонатгузорону пасандоздорон ва қарздеҳони онро зери хатар гузорад;

- ин бадастоварӣ рақобатро то андозае маҳдуд карда, устувории молиявии ташкилоти қарзӣ ё манфиатҳои амонатгузорону пасандоздорон ва қарздеҳонро зери хатар гузорад.

7. Ҳар як шахсе, ки мустақилона (инфиродӣ) ё тавассути ягон кас ё якҷоя бо як ё бештар шахсон мехоҳад бевосита ё бавосита ҳиссаи иштироки афзалиятноки худро дар ташкилоти қарзӣ то ба 20, 33, 50 ё 75 фоизи саҳмияҳои овоздиҳандаи (ҳиссаҳои) ташкилоти қарзӣ расонад ё мутаносибан аз он бештар зиёд намояд, бояд на кам аз 30 (сӣ) рӯз пеш Бонки миллии Тоҷикистонро ба таври хаттӣ огоҳ намояд.

8. Ташкилоти қарзие, ки аз пешниҳоди ба даст овардани ҳиссаи иштироки афзалиятнок ё пешниҳоди зиёд кардани ҳиссаи мавҷудаи он хабар дор мешавад, дар ин хусус фавран ба Бонки миллии Тоҷикистон огоҳиномаи хаттӣ мефиристад.

9. Ташкилоти қарзӣ дар ҳолати хабардор шуданаш аз он, ки моликони вай, аз ҷумла моликони ҳиссаи иштироки афзалиятнок минбаъд шахси аз нигоҳи касбӣ босалоҳият ва боэътимод нестанд, дар ин хусус фавран Бонки миллии Тоҷикистонро дар шакли хаттӣ огоҳ менамояд.

10. Аҳд дар мавриди ба даст овардани ҳиссаи иштироки афзалиятнок дар ташкилоти қарзӣ, ки бе розигии Бонки миллии Тоҷикистон анҷом ёфтааст, беэътибор мебошад.

11. Бонки миллии Тоҷикистон бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ тартиби ба даст овардани ҳиссаи иштироки афзалиятнокро муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722).

Моддаи 27. Азнавташкилдиҳии ташкилотҳои қарзӣ

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Азнавташкилдиҳии (муттаҳидшавӣ, ҳамроҳшавӣ, тақсимшавӣ, ҷудошавӣ, табдилдиҳӣ) ташкилоти қарзӣ танҳо бо розигии пешакии Бонки миллии Тоҷикистон сурат мегирад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Ташкилоти қарзӣ қабл аз азнавташкилдиҳӣ дар мӯҳлати на камтар аз 30 рӯз пеш дар ин бора ба Бонки миллии Тоҷикистон дархости пешакӣ фиристода, маълумоти заруриро ирсол мекунад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

3. Бонки миллии Тоҷикистон ба захираҳои молиявӣ, идоракунӣ ва дурнамои фаъолияти ташкилотҳои қарзии амалкунанда ва навтаъсис баҳо дода, то ба шарту талаботи иҷозатномадиҳӣ ҷавобгӯ нагардидани ташкилоти қарзии навтаъсис ба дархости онҳо розигӣ намедиҳад. Бонки миллии Тоҷикистон ба амали дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинишуда, дар ҳолати риоя нашудани талаботҳои қонунгузории зиддиинҳисорӣ низ розигӣ намедиҳад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

БОБИ 5. ТАНЗИМИ ФАЪОЛИЯТИ ТАШКИЛОТҲОИ ҚАРЗӢ

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

Моддаи 28. Қоидаҳои асосии фаъолияти ташкилотҳои қарзӣ

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Ташкилотҳои қарзӣ фаъолияти худро устуворона ва оқилона, мутобиқи талаботи Қонуни мазкур, меъёрҳои байналмилалии идоракунии корпоративӣ, санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва иҷозатномаҳои Бонки миллии Тоҷикистон амалӣ менамоянд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Ташкилотҳои қарзӣ бояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782):

- кифоятии сармоя ва пардохтпазириро нигоҳ доранд;

- ҳангоми пастшавии арзиши дороиҳо фонди ҷуброни талафоти имконпазирро тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон ташкил намоянд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- ҳисобдории мувофиқ ва дигар баҳисобгириро ба роҳ монанд;

- назорати мукаммал ва самаранокро аз рӯи хавфҳо амалӣ намоянд;

- барои иҷрои саривақтии ӯҳдадориҳо ва ҷуброни зиён захираи кофӣ дошта бошанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- бо мақсади кам кардани хавфҳо тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон низоми худии идоракунии хавфҳо ва назорати дохилиро ташкил намоянд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- дороиҳои худро вобаста аз хавфи зиён мураттаб созанд.

3. Ташкилотҳои қарзӣ ва ҷамъиятҳои алоқаманди онҳо набояд сохторҳои гурӯҳиеро, ки ба амалӣ кардани назорати босамар монеъ мегарданд, ташкил кунанд. Бонки миллии Тоҷикистон қоидаҳоро барои ҷамъияти вобаста ва фаръии ташкилоти қарзӣ, аз ҷумла талабот ба аҳдҳои байни ташкилоти қарзӣ ва ҳар гуна ҷамъиятҳои вобаста ва фаръии онро, ки ҳангоми таҳия ва ҷамъбасти ҳисоботи молиявии маҷмӯӣ ба ҳисоб гирифта намешаванд, муқаррар мекунад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 07.08.2020 № 1722).

4. Бонки миллии Тоҷикистон талаботеро, ки мутобиқи меъёрҳои боби мазкур барои ташкилотҳои қарзии ватанӣ муқаррар шудаанд, нисбат ба филиалҳои бонкҳои хориҷӣ низ татбиқ менамояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

5. Агар ба раиси ташкилоти қарзӣ маълум гардад, ки меъёри кифоятии сармояи ташкилоти қарзӣ аз андозаи муқаррарнамудаи Бонки миллии Тоҷикистон кам гардидааст, ӯ бояд дар ин хусус дар шакли хаттӣ фавран ба Шӯрои нозирон ва Бонки миллии Тоҷикистон хабар диҳад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 07.08.2020 № 1722).

Моддаи 29. Меъёрҳои мақбул

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон барои ташкилотҳои қарзӣ меъёрҳои мақбули зерин муқаррар карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782):

- ҳадди ақалли сармояи оинномавӣ барои бонкҳо ва ташкилотҳои қарзии ғайрибонкии навтаъсис (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- андозаи ниҳоии қисми ғайрипулии сармояи оинномавӣ;

- андозаи ниҳоии хавф барои як қарзгир ё гурӯҳи қарзгирони ба ҳам алоқаманд;

- меъёри кифоятии сармоя;

- меъёри пардохтпазирии ҷорӣ;

- меъёри хавфҳои асъорӣ, фоизӣ ва хавфҳои дигар (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1154);

- меъёри истифодаи маблағҳои худии бонкҳо ва ташкилотҳои қарзии ғайрибонкӣ барои харидани саҳмияҳои (ҳиссаҳои) шахсони ҳуқуқӣ (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- андозаи ниҳоии қарзҳо, кафолатҳо ва замонатҳое, ки бонкҳо ва ташкилотҳои қарзии ғайрибонкӣ ба шахсони вобастаи худ додаанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 07.08.2020 № 1722).

2. Бонки миллии Тоҷикистон тибқи стандартҳои байналмилалӣ ва амалияи пешқадам ва мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ меъёрҳои мақбул ва тартиби ҳисоби онҳоро барои ташкилотҳои қарзӣ муқаррар намуда, ҳангоми амалӣ намудани назорат онҳоро истифода мекунад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

3. Бонки миллии Тоҷикистон талаботи меъёрҳои муайяншудаи боби мазкурро нисбат ба ташкилотҳои қарзӣ ва ҷамъиятҳои алоқаманд, вобаста ё фаръии онҳо дар заминаи назорати маҷмӯӣ бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722).

4. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад меъёрҳои мақбули дигарро, ки дар амалияи байналмилалии танзими фаъолияти бонкӣ истифода мешаванд, муқаррар намояд.

5. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад нисбат ба меъёри фоизӣ, мӯҳлати пардохт ва дигар шартҳои қарздиҳӣ ва ҷалби маблағҳо (аз ҷумла, амонат ва пасандоз) ё ӯҳдадориҳои ғайритавозунӣ низ талабот муқаррар намояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

6. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад меъёрҳои тафриқашудаи мақбул ва тартиби ҳисобкунии онҳоро аз рӯи намудҳои ташкилотҳои қарзӣ ё вобаста ба хавфҳое, ки онҳо дучор шудаанд, инчунин барои ташкилотҳои қарзии низомсоз муқаррар намояд.

Ташкилоти қарзии низомсоз тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549).

7. Қарори Бонки миллии Тоҷикистон дар бораи тағйир додани меъёрҳои мақбул ва тартиби ҳисобкунии онҳо пас аз 90 рӯзи интишори расмӣ мавриди амал қарор дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549).

8. Ташкилоти қарзӣ сиёсати дохилии худро бо риояи ҳадди ақал ва ниҳоии хавфҳо, қоидаҳои идоракунии хавфҳо, сиёсати сармоягузорӣ ва қарздиҳӣ, инчунин дигар меъёрҳои мақбули танзими сармоя, дороиҳо, суратҳисобҳои ғайритавозунӣ ва захираҳо пеш мебарад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

9. Ташкилоти қарзӣ сиёсати дохилии идоракунии меъёрҳои мақбулро дар самтҳои зерин таҳия ва амалӣ менамояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782):

- дороиҳои пардохтпазир нисбат ба дороиҳои умумӣ ё ӯҳдадориҳо ва ё тағйирёбии онҳо (аз ҷумла, кафолатҳо ва гарави гирифташуда), ба шарте ки ташкилоти қарзӣ ҳуқуқи дар Бонки миллии Тоҷикистон нигоҳдории қисме аз дороиҳои пардохтпазири худро дошта бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- ҳадди ниҳоии қарзҳо ва сармоягузориҳо ё қисме аз онҳо (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- тасниф ва баҳогузории дороиҳо, ташкили захира ва фонди талафоти имконпазири дороиҳо дар заминаи чунин тасниф ва баҳодиҳӣ, инчунин муқаррар кардани мӯҳлате, ки бо мурури он даромад аз фоизи қарзҳои пардохтнашаванда наметавонад ҳамчун даромад ҳисобида шавад, ба истиснои даромад бо пули нақд;

- шартҳои қабули амонат, пасандоз ва додани қарз, аз ҷумла мӯҳлат ва фоизи онҳо (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- мамнуиятҳо, махдудиятҳо ё шартҳои дигари вобаста ба:

а) навъи қарзҳо, сармоягузориҳо ва ӯҳдадориҳо, мутобиқати дороиҳо ва ӯҳдадориҳо аз рӯи мӯҳлат ва фоизи онҳо, инчунин дороиҳо ва ӯҳдадориҳои шартӣ (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

б) мавқеи кушода:

- бо асъори хориҷӣ, металлу сангҳои қиматбаҳо;

- хорич карда шуд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- саҳмияҳо ва дигар коғазҳои қиматноки интиқолшаванда;

- қарордодҳои форвардӣ, созишномаи своп, фючерс, опсион ва дигар ҳосилаҳои ба асъор, саҳмияҳо, вомбаргҳо, металлу сангҳои қиматбаҳо ё қурбу меъёрҳои фоизӣ дахлдошта, ки хавфи онҳо суғурта нашуда, аз меъёрҳои муқарраршуда зиёд мебошад.

Моддаи 30. Хавфҳои қарзи калон

1. Ташкилоти қарзӣ ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар ҳолатҳои зерин қарз намедиҳад, агар (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782):

- хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- маблағи умумии бақияи қарзҳои асосии ташкилоти қарзӣ ба ин шахс аз бист фоизи сармояи танзимшавандаи ташкилоти қарзӣ зиёд бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- маблағи умумии бақияи қарзҳои асосии калони ташкилоти қарзӣ аз андозаи секаратаи маблағи сармояи танзимшавандаи ташкилоти қарзӣ зиёд бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Муқаррароти қисми 1 моддаи мазкур нисбат ба аҳдҳои бо Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ё таҳти кафолати он басташуда татбиқ намегарданд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549).

3. Бо мақсади татбиқи моддаи мазкур муқаррар карда мешавад, ки шахси дар ин модда зикршуда шахсест, ки бо шахси дигар бевосита ё бавосита тавре вобаста аст, ки устувории молиявии яке аз онҳо метавонад ба устувории молиявии дигарӣ ё дигарҳо таъсир расонад, ё ҳамон омилҳо метавонанд ба устувории молиявии якчанд нафар ё ҳамаи онҳо таъсир расонанд ё вобаста аз муносибатҳои онҳо шахси дигар воқеан барои баргардонидани қарз дар назди ташкилоти қарзӣ ҷавобгар бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 31. Қарз ба шахси вобаста

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Ташкилоти қарзӣ наметавонад ба шахси вобаста қарз (кредит) диҳад, агар (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782):

- қарз ва шартҳои он аз ҷониби Шӯрои нозирон ё дар ҳолати филиали ҷамъияти вобаста ва хориҷӣ будан, аз тарафи роҳбари он маъқул дониста нашавад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 07.08.2020 № 1722 );

- фоизи қарз аз меъёри фоизии бозории барои чунин қарзҳо амалкунанда пасттар бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- қарзи ба корманди роҳбарикунандаи ташкилоти қарзӣ додашуда, аз ҷумла ҳар гуна қарзи аз тарафи як ё якчанд бонки фаръии ташкилоти қарзӣ додашуда аз сӣ фоизи даромади солонаи ин шахс зиёд бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- мӯҳлати қарз, барасмиятдарории он ва сифати гарав аз қарзҳои мавҷуда моҳиятан фарқ дошта бошанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- маблағи умумии ҳамаи қарзҳои ба шахсони вобаста додашуда аз даҳ фоизи сармояи танзимшавандаи ташкилоти қарзӣ зиёд бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Ташкилоти қарзӣ дар хусуси ҳар як қарзе, ки ба шахси вобаста дода мешавад, фавран ба Кумитаи аудити худ хабар медиҳад. Агар ташкилоти қарзӣ қарзро ба шахси вобаста бо риоя накардани шартҳои қисми 1 моддаи мазкур диҳад, он гоҳ чунин қарз бояд фавран баргардонида шавад. Аъзои Шӯрои нозирон ё роҳбари филиали бонки хориҷӣ вобаста аз вазъу ҳолати мавҷуда барои пардохти қарзи асосӣ, фоиз ва дигар хароҷот оид ба ҳар як қарзе, ки бо огоҳӣ ва розигии онҳо бо риоя накардани талаботи қисми 1 моддаи мазкур дода шудааст, масъулияти шахсӣ ва муштаракро ба зимма доранд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 32. Хавфи асъорӣ

Бонки миллии Тоҷикистон бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ меъёрҳои ҳадди ниҳоии мавқеи кушодаи асъорӣ ва тартиби ҳисоби онҳоро барои ташкилотҳои қарзие, ки дорои ҳуқуқи гузаронидани амалиёти бонкӣ бо асъори хориҷиро доранд, муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 33. Маҳдудияти сармоягузорӣ

(Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722)

1. Ташкилоти қарзӣ наметавонад ба саҳмияҳо (ҳиссаҳо) ва вомбаргҳои ба саҳмия (ҳисса) табдилёбандаи шахсони ҳуқуқие, ки ташкилоти қарзӣ нестанд, ба андозаи зиёда аз даҳ фоизи сармояи танзимшавандааш сармоягузорӣ намояд, ба истиснои ҳолатҳое, ки ташкилоти қарзӣ онҳоро дар натиҷаи анҷом додани амалиёти бонкӣ соҳиб шуда бошад. Дар ҳолатҳое, ки дар натиҷаи анҷом додани амалиёти бонкӣ ҳаҷми чунин сармоягузорӣ зиёда аз даҳ фоизи сармояи танзимшавандаи ташкилоти қарзиро ташкил мадиҳад, ташкилоти қарзӣ ӯҳдадор аст, ба шарти зарар надидан, дар мӯҳлати на дертар аз як моҳ ва дар ҳар сурат дар мӯҳлати на дертар аз як соли баъди соҳиб шудани чунин коғазҳои қиматнок. (ҳиссаҳо) онҳоро ба шахсони ба ташкилоти қарзӣ вобастанабуда фурӯшад.

2. Ба ташкилоти қарзӣ молик шудан ба саҳмияҳо (ҳиссаҳо) ва вомбаргҳои ба саҳмия (ҳисса) табдилёбандаи дигар шахси ҳуқуқӣ, ки дар натиҷа он ҷамъияти вобаста ё фаръии ташкилоти қарзӣ мегардад, бе гирифтани розигии пешакии Бонки миллии Тоҷикистон манъ аст, ба истиснои ҳолатҳое, ки ташкилоти қарзӣ онҳоро дар натиҷаи анҷом додани амалиёти бонкӣ соҳиб шудааст. Ташкилоти қарзӣ наметавонад молики ҷамъияти вобаста ва фаръии гардад, ки онҳо ба фаъолияти ғайримолиявӣ ва ё ғайрибонкӣ машғул мебошанд. Ҷамъияти вобаста ва фаръии ташкилоти қарзӣ бояд танҳо ба фаъолияти молиявӣ ва ё бонкӣ, инчунин ба ҳар гуна фаъолияти дигаре, ки аз фаъолияти молиявӣ ва ё бонкӣ бармеоянд, машғул бошад.

3. Дар ҳолате, ки агар Бонки миллии Тоҷикистон ба ташкилоти қарзӣ барои нигоҳдории саҳмияҳо (ҳиссаҳо) ва вомбаргҳои ба саҳмия (ҳисса) табдилёбандаи ҷамъияти вобаста ё фаръӣ, ки дар натиҷаи амалиёти бонкӣ соҳиб шудааст, розигӣ надиҳад ё ташкилоти қарзӣ барои гирифтани розигӣ дар мӯҳлати як моҳ дархост пешниҳод накарда бошад, ташкилоти қарзӣ ӯҳдадор аст, коғазҳои қиматноки (ҳиссаҳои) мазкурро, ба шарти зарар надидан, дар мӯҳлати на дертар аз як моҳ ва дар ҳар сурат дар мӯҳлати на дертар аз як соли баъди ба даст оварданашон ба шахсони ба ташкилоти қарзӣ вобастанабуда фурӯшад.

4. Ташкилоти қарзӣ ҳуқуқ надорад соҳиби молу мулки ғайриманқул гардад, ба истиснои молу мулки ғайриманқуле, ки барои таъмини фаъолияти худ ва эҳтиёҷоти иҷтимоии кормандон, аз ҷумла таъмини онҳо бо манзил зарур аст.

5. Ташкилоти қарзӣ ӯҳдадор аст, ҳама гуна молу мулки ғайриманқулеро, ки дар рафти гузаронидани амалиёти бонкӣ ба моликияташ гузаштааст, ба шарти зарар надидан, дар муддати кӯтоҳ (на дертар аз се моҳ) ва дар ҳар сурат дар мӯҳлати на дертар аз ду соли баъди ба даст оварданаш фурӯшад.

6. Ташкилоти қарзӣ ҳар гуна қисми зиёдатии молу мулки ғайриманқулро ба иҷора дода метавонад, ба шарте ки он ба фаъолияти ташкилоти қарзӣ халал нарасонад.

7. Бонки миллии Тоҷикистон бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ тартиби аз ҷониби ташкилотҳои қарзӣ сармоягузорӣ намудан ба коғазҳои қиматнок ё ҳиссаҳо, аз ҷумла харид ва фурӯши (соҳиб шудан ва бегона намудани) онҳо, инчунин меъёрҳои мақбулро нисбат ба чунин амалиёт муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722).

Моддаи 34. Реҷаи кории ташкилоти қарзӣ

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Ташкилотҳои қарзӣ дар давоми соатҳои кории аз тарафи Бонки миллии Тоҷикистон муқарраршуда ба муштариён хизмат мерасонанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Дар ҳолатҳои зарурӣ бо мақсади таъмини суботи низоми бонкӣ ва ҳифзи манфиатҳои муштариён Бонки миллии Тоҷикистон метавонад ба ташкилотҳои қарзӣ дар хусуси боз доштани кор ва қатъи амалиёт супориш диҳад. Дар ин ҳолат ташкилотҳои қарзӣ танҳо бо иҷозати Бонки миллии Тоҷикистон аз нав ба кор шурӯъ карда метавонанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 35. Аҳд ва амалиёти шубҳанок

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Ташкилоти қарзӣ ӯҳдадор аст дар бораи иҷрои ҳама гуна аҳд ва амалиёти шубҳаноки муштариёни худ (кӯшиши анҷом додани аҳд ва амалиёти шубҳанок) фавран ба мақоми ваколатдори муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда , маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом бо тартиби муқарраршуда хабар диҳад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722).

2. Аз ҷониби ташкилоти қарзӣ тибқи қисми 1 моддаи мазкур ифшо намудани маълумот риоя нашудани талаботи сирри бонкӣ ҳисоб наёфта, ташкилоти қарзӣ барои амали мазкур ҷавобгар намебошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

3. Ба ташкилоти қарзӣ додани иттилоот ба муштариёни худ ва шахсони дигар оид ба пешниҳоди маълумот ба мақоми ваколатдори муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом доир ба иҷрои ҳама гуна аҳд ва амалиёти шубҳаноки муштариёни худ манъ аст (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549).

Моддаи 36. Маҳдудияти амалиёт бо саҳмияҳо

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Ташкилоти қарзӣ наметавонад таҳти гарави саҳмияҳои худ ягон хел қарз, пешпардохт, кафолатнома ё коғази қиматноки дигар диҳад ё дигар ӯҳдадориҳоро ба зимма гирад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Ташкилоти қарзӣ метавонад саҳмияҳои худро мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон харидорӣ намояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 37. Суратҳисобҳои ғайрифаъол

1. Суратҳисоби бонкие, ки соҳибаш дар давоми даҳ соли охир ба он ягон хел таваҷҷӯҳ зоҳир накардааст, ба истиснои суратҳисобҳои пасандозии шахсони воқеӣ, суратҳисоби ғайрифаъол дониста шуда, маблағи он бо риояи қоидаҳои дар моддаи мазкур пешбинишуда нигоҳ дошта мешавад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Ташкилоти қарзӣ дар рӯзи аввали кории соли ояндаи тақвимӣ ба соҳиби суратҳисоби ғайрифаъол ба нишонии охирини маълумбудаи вай тавассути почта огоҳинома ирсол намуда, ҳамзамон дар на камтар аз ду рӯзномаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба номи соҳиби суратҳисоби ғайрифаъол эълон медиҳад. Агар соҳиби суратҳисоби ғайрифаъол дар давоми як моҳи баъди ирсоли огоҳинома ва нашри эълон аз худ дарак надиҳад, ташкилоти қарзӣ суратҳисоби ғайрифаъолро баста, маблағи онро барои нигоҳдории минбаъда ба суратҳисоби махсуси дар Бонки миллии Тоҷикистон кушодашуда интиқол медиҳад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

3. Бонки миллии Тоҷикистон маблағҳои суратҳисоби махсусро ба коғазҳои қиматноки давлатӣ ва дар ҳолати набудани онҳо ба дигар коғазҳои қиматнок сармоягузорӣ мекунад. Дар давоми 20 соли дигар ҳар як шахс, бо далели тасдиқкунандаи соҳибият ба ин маблағҳо, метавонад ба Бонки миллии Тоҷикистон барои гирифтани онҳо муроҷиат намояд. Баъди ба охир расидани давраи мазкур Бонки миллии Тоҷикистон маблағи дархостнашудаи чунин суратҳисобро ба Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ба амонат нигоҳ доштан дар Хазинадории давлатӣ мегузаронад.

Моддаи 38. Нигоҳдории ҳуҷҷатҳо ва сабтҳо

1. Ташкилотҳои қарзӣ ҳуҷҷатҳо ва сабтҳои зеринро аз рӯи ҳар як аҳд ба мӯҳлати на кам аз панҷ сол пас аз анҷом ёфтани муносибатҳои корӣ нигоҳ медоранд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 07.08.2020 № 1722):

- маълумоти мушаххасшуда оид ба муштарӣ;

- дархост ва ҳамаи ҳуҷҷатҳо оид ба аҳдҳо (аз ҷумла, созишномаҳои қарз ва кафолатҳои таъминшуда) ва қарорҳои ташкилоти қарзӣ дар бораи маъқул донистани онҳо (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- сабти аҳдҳо бо шарикон (аз ҷумла, кредитор, дебитор ва кафилон) ва ҳар гуна гувоҳиномаҳои дигари ҳуҷҷатӣ, ки барои маъқул донистани ин аҳдҳо асос шудааст;

- кушодани суратҳисобҳои бонкии онҳо;

- дигар ҳуҷҷатҳое, ки Бонки миллии Тоҷикистон бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ муқаррар кардааст.

2. Сабтҳо дар шакли хаттӣ анҷом дода мешаванд. Ташкилоти қарзӣ бояд сабтҳо, китобҳои ҳисобдорӣ, ҳисобот, ҳуҷҷатҳо, муросилот (мактубҳо), интиқолҳои телеграфӣ, огоҳиномаҳо ва дигар ҳуҷҷатҳои ба фаъолияти молиявии вай дахлдоштаро дар шакли мухтасар (микрофилм, шаклҳои гуногуни электронӣ ва ғайра) ба ҷои нусхаи асл ба мӯҳлати муқарраркардаи қонун тавре нигоҳ дорад, ки низоми мувофиқ ва қоидаҳои пурра барқарорсозии маълумот дар ҳамон ҷой вуҷуд дошта бошанд. Ин гуна нусхаҳои мухтасар баробари нусхаи асл эътибор доранд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

3. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад оид ба низоми нигоҳдории ҳуҷҷатҳо санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ қабул намояд.

Моддаи 39. Низоми пардохтӣ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549)

1. Ташкилотҳои қарзӣ бо гирифтани иҷозатномаи оператори низоми пардохтӣ аз Бонки миллии Тоҷикистон, метавонанд низоми пардохтӣ ё ҳисоббаробаркуниҳоро таъсис диҳанд.

2. Бонки миллии Тоҷикистон бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ қоида ва усулҳои фаъолияти низоми пардохтӣ, аз ҷумла шаклҳои ҳисоббаробаркуниро муқаррар мекунад.

3. Тартиби иштироки ташкилотҳои қарзиро дар низомҳои пардохтии байналмилалӣ ва анҷом додани интиқоли фаромарзии маблағҳо Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

4. Бонки миллии Тоҷикистон тартиби пешниҳоди хизматрасониҳои пардохтиро аз ҷониби ташкилотҳои қарзӣ танзим ва назорат менамояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549).

БОБИ 6. ҲИСОБДОРӢ ВА ҲИСОБОТИ МОЛИЯВӢ

Моддаи 40. Соли молиявӣ

Соли молиявии ташкилотҳои қарзӣ 1 январ оғоз ёфта, 31 декабр ба охир мерасад. Барои филиали бонки хориҷӣ соли молиявӣ метавонад дигар бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 41. Пешниҳоди ҳисобот

1. Бо мақсади танзим ва назорати фаъолияти ташкилотҳои қарзӣ Бонки миллии Тоҷикистон бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ қоидаҳои ҳисобдорӣ, феҳрист, шаклҳо, тартиби таҳия ва мӯҳлати пешниҳоди ҳисоботи молиявиро муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Ташкилотҳои қарзӣ ӯҳдадоранд ба Бонки миллии Тоҷикистон дар баробари ҳисоботи молиявӣ, инчунин маълумоти зеринро пешниҳод намоянд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782):

- оид ба дороиҳо ва ӯҳдадориҳо;

- оид ба риояи меъёрҳои мақбул;

- оид ба суратҳисобҳо ва нишондиҳандаҳои молиявӣ;

- ҳисоботи оморӣ дар алоҳидагӣ ва дар шакли маҷмӯӣ;

- дигар иттилооти зарурӣ, ки Бонки миллии Тоҷикистон талаб мекунад.

3. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад ҳангоми зарурат аз ҳар як ҷамъияти алоқаманд, вобаста ё фаръии ташкилоти.қарзӣ барои амалӣ намудани назорати маҷмӯӣ ҳисобот талаб кунад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 07.08.2020 № 1722).

Моддаи 42. Асосҳои ҳисобдорӣ ва таҳияи ҳисоботи молиявӣ

1. Ташкилоти қарзӣ бояд қоидаҳо ва низоми ҳисобдорӣ, аз ҷумла баҳисобгирии ҳаррӯзаи даромаду хароҷотро риоя намояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Ташкилоти қарзӣ ҳисоботи молиявии худро, ки аз тавозун, ҳисобот дар бораи фоидаву зиён, ҳисобот дар бораи гардиши пулӣ ва ҳисобот дар бораи тағйирот дар сармоя иборат мебошад, мутобиқи Стандартҳои байналмилалии ҳисоботи молиявӣ ва талаботи иловагии Бонки миллии Тоҷикистон омода мекунад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 27.11.2014 № 1154)).

3. Ҳисоботи молиявӣ вазъи воқеии молиявии ташкилоти қарзӣ ва филиалҳои онро инъикос намуда, маълумот дар бораи низоми идоракунии дохилии ташкилоти қарзӣ, аз ҷумла ҳисоботи Шӯрои нозирони ташкилоти қарзиро низ дар бар мегирад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 43. Ҳисоботи молиявии солона

1. Ташкилоти қарзӣ ҳисоботи молиявии солона ва дар сурати доштани як ё якчанд ҷамъияти фаръӣ ҳисоботи молиявии маҷмӯии солонаро омода мекунад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 07.08.2020 № 1722).

2. Бонки миллии Тоҷикистон дигар ҷамъиятҳои алоқаманд, вобаста ё фаръии ташкилоти қарзиро, ки онҳо дорои дигар ҷамъиятҳои фаръӣ мебошанд, муайян карда метавонад ва ин ташкилоти қарзӣ бояд дар бораи онҳо ҳисоботи молиявии маҷмӯии солона пешниҳод намояд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722).

3. Филиалҳои бонки хориҷӣ маълумот оид ба суратҳисобҳо ва ҳисоботи молиявӣ доир ба амалиёти солонаи худро омода намуда, бевосита ба Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳод менамоянд.

4. Нусхаи ҳисоботи молиявии солона, аз ҷумла ҳисоботи молиявии маҷмӯии солонаи ташкилоти қарзӣ, ки аз аудит гузаштааст, на дертар аз чор моҳи баъди анҷоми соли молиявӣ ба Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳод карда мешавад.

5. Бонки хориҷие, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон як ё якчанд филиал дорад, нусхаи ҳисоботи молиявии маҷмӯии солонаи худро, ки аз аудит гузаштааст, дар мӯҳлати на дертар аз шаш моҳи баъди анҷоми соли молиявии он ба Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳод мекунад.

Моддаи 44. Нашри ҳисоботи молиявии солона

1. Ташкилоти қарзӣ ҳисоботи молиявии солонаи худ, аз ҷумла ҳисоботи молиявии маҷмӯии солонаро, ки аз аудит гузаштааст, дар мӯҳлати на дертар аз як моҳ баъди гирифтани хулосаи аудиторӣ дар на камтар аз ду рӯзномаи ҷумҳуриявӣ нашр менамояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Ташкилоти қарзӣ дар дастгоҳи марказӣ ва филиалҳои худ нусхаи ҳисоботи молиявии солонаи худро, ки аз аудит гузаштааст ва рӯйхати аъзои Шӯрои нозирони хешро дар ҷойи ба муштариён намоён ба намоиш мегузорад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

БОБИ 7. АУДИТ

Моддаи 45. Аудит

1. Бонки миллии Тоҷикистон рӯйхати ташкилотҳои аудиториеро, ки дорои иҷозатномаи дахлдор, тахассус ва таҷрибаи кофии аудити ташкилоти қарзии молиявӣ буда, аудити ташкилотҳои қарзиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида метавонанд, муайян ва нашр мекунад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 07.08.2020 № 1722).

2. Ташкилоти қарзӣ танҳо аз рӯи ҳамин рӯйхат ташкилоти аудиториро барои гузаронидани аудит таъин менамояд.

3. Муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи низоми иҷозатдиҳӣ" нисбат ба ташкилотҳои аудитории хориҷие, ки ба руйхати Бонки миллии Тоҷикистон дохил карда шудаанд, татбиқ намегардад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2072).

4. Муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти аудиторӣ" нисбат ба ташкилотҳои аудиторие, ки аудити ташкилотҳои қарзиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мегузаронанд, бо назардошти Қонуни мазкур татбиқ мегардад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

5. Ташкилоти аудиторӣ ё корманди он бояд молик, корманди роҳбарикунанда, корманд ё намояндаи ташкилоти қарзӣ набошад. Шахсе, ки дар ташкилоти қарзӣ манфиат надорад, ба истиснои ҳолатҳои доштани амонат ва пасандоз дар ташкилоти қарзӣ, метавонад аудитори он таъин гардад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

6. Агар ташкилоти аудиторӣ ҳангоми гузаронидани аудит соҳиби ин гуна манфиат дар ташкилоти қарзӣ гардад, пас хизматрасонии аудитории вай қатъ гардида, ташкилоти қарзӣ ташкилоти аудитории дигарро таъин мекунад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

7. Ташкилоти аудиторӣ ба ташкилоти қарзӣ хизматрасониҳоеро, ки бо вазифаҳои назорати дохилии ташкилоти қарзӣ алоқаманданд, пешниҳод намекунад, ба истиснои хизматрасониҳои таълимие, ки дорои хусусияти доимӣ намебошанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

8. Ташкилоти қарзӣ наметавонад пайдарпай як ташкилоти аудиториро ба мӯҳлати зиёда аз се сол аудитор таъин намояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

9. Мутобиқи стандартҳои байналмилалии аудит ташкилоти аудиторӣ аудити ташкилоти қарзиро дар асоси назорати маҷмӯӣ анҷом медиҳад ва:

- изҳор мекунад, ки ташкилоти аудиторӣ ё ягон корманди ташкилоти аудиторӣ дар ташкилоти қарзӣ ягон манфиат надорад ва талаботи қисми 7 моддаи мазкурро иҷро мекунад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- дар риоя ва нигоҳдории қоидаҳои ташкили низоми дурусти ҳисобгирӣ ба ташкилоти қарзӣ кӯмак мерасонад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- дар нигоҳдории низоми дурусти назорати молиявӣ ва идоракунии хавфҳо ба ташкилоти қарзӣ мадад мерасонад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- бо дархости Кумитаи аудити ташкилоти қарзӣ дар маҷлисҳои он иштирок менамояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- дар мӯҳлати 3 моҳи баъди анҷоми соли молиявӣ дар бораи мукаммалӣ, холисӣ ва дурустии ҳисоботи молиявӣ хулосаи аудиторӣ ва назари аудиторӣ омода намуда, дар бораи вазъи молиявии ташкилоти қарзӣ мутобиқи талаботи Қонуни м азкур ба Шӯрои нозирони ташкилоти қарзӣ маълумоти муфассал пешниҳод мекунад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- ба Шӯрои нозирони ташкилоти қарзӣ ва Бонки миллии Тоҷикистон дар бораи низоми таснифи қарзҳо ва таъминнокии дороиҳои (аз ҷумла, қарзҳои) шубҳанок тибқи талаботи Бонки миллии Тоҷикистон, бо нишон додани камбудиҳо назари ташкилоти аудиториро пешниҳод мекунад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- ба ҳар як узви Шӯрои нозирони ташкилоти қарзӣ ва ба Бонки миллии Тоҷикистон дар бораи ҳар як амали корманди роҳбарикунанда, корманд ё намояндаи ташкилоти қарзӣ, ки аз нигоҳи он вайрон кардани талаботи ин Қонун ё ягон санади меъёрии ҳуқуқӣ мебошад хабар медиҳад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- ба ҳар як узви Шӯрои нозирони ташкилоти қарзӣ ва ба Бонки миллии Тоҷикистон дар бораи ҳар як норасоӣ ё камбудии дар идоракунӣ ё амалиёти ташкилоти қарзӣ ошкоршуда, хабар медиҳад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

10. Ҳангоми таҳияи хулосаи аудиторӣ инҳо бояд ба назар гирифта шаванд:

- қаноатбахш будани баёнот ва иттилооте, ки аз корманди роҳбарикунанда, корманд ё намояндаи ташкилоти қарзӣ ҳангоми аудит талаб шудааст (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- дараҷаи воқеан ҷавобгӯй будани ташкилоти қарзӣ ба талаботи низоми назорати дохилӣ ва ҳисобдорӣ (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- усуле, ки ташкилоти қарзӣ барои пешбурди китобҳои ҳисобдорӣ, ҳуҷҷатҳо, ҳисобот ва фарогирии амалиёт, ки барои мониторинг ва аудити дохилию берунӣ зарур аст, истифода мебарад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- қобилияти кордонӣ ва ба талабот мувофиқ будани роҳбарияти ташкилоти қарзӣ (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- камбудиҳои ҷойдошта, эродҳо ва тавсияҳо барои бартараф кардани онҳо, инчунин иҷрои тавсияҳо ва бартараф намудани эродҳои солҳои гузашта;

- дараҷаи дақиқ будани ҳуҷҷатҳои ба Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳодшуда ва мувофиқати онҳо ба мазмуни сабтҳо, китобҳои ҳисобдорӣ, низоми ҳисобдорӣ ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии марбут ба ҳамин ҳуҷҷатҳо.

11. Ташкилоти қарзӣ дар мӯҳлати на дертар аз 30 рӯзи баъди дастрасии хулосаи аудиторӣ ва тавсияномаи ташкилоти аудиторӣ нусхаи онҳоро ба Бонки миллиӣ Тоҷикистон ирсол менамояд. Ташкилоти қарзӣ ӯҳдадор аст, ки бо дарназардошти хулосаи аудиторӣ ҳисоботи молиявии ислоҳшударо ба Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳод намояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

12. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад аз ташкилоти аудиторӣ маълумоти иловагиро вобаста ба хулосаи он талаб намояд.

13. Пешниҳод кардани хулосаи аудитории носаҳеҳ ва ё муносибати ғаразноки ташкилоти аудиторӣ бо ташкилоти қарзӣ сабаби хориҷ кардани ташкилоти аудиторӣ аз рӯйхати Бонки миллии Тоҷикистон мегардад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 46. Ӯҳдадориҳои иловагӣ

1. Илова ба муқаррароти дар моддаи 45 Қонуни мазкур зикргардида, Бонки миллии Тоҷикистон метавонад ба зиммаи ташкилоти аудиторие, ки аудити ташкилоти қарзиро мегузаронад, ӯҳдадориҳои зеринро вогузор намояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782):

- пешниҳоди маълумоти иловагӣ ба Бонки миллии Тоҷикистон дар бораи аудит, ки онро Бонки миллии Тоҷикистон зарур мешуморад;

- пешниҳоди ҳисобот, амалӣ кардани бозрасӣ ё иҷро намудани ҳар гуна қоидаи аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон муқарраршуда;

- ба Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳод кардани ҳисобот дар бораи ҳисобдорӣ ва назорати дохилӣ;

- таъмини иштироки намояндагон барои баррасии хулосаи аудитории ташкилоти қарзӣ бо даъвати Бонки миллии Тоҷикистон (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- додани хулоса оид ба ҷавобгӯ будани чораҳои мубориза бар зидди қонунигардонии даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастомада , маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом, ки ташкилот.и қарзӣ мутобиқи қонунгузорӣ ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон андешидааст (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 07.08.2020 № 1722).

2. Хароҷоти иҷрои ӯҳдадориҳои иловагӣ ба зиммаи ташкилоти қарзӣ вогузор карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 47. Масунияти ташкилоти аудиторӣ

1. Ташкилоти аудиторӣ риояи талаботи махфияти касбӣ ва сирри бонкиро дар ташкилоти қарзӣ арзёбӣ мекунад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Ташкилоти аудиторӣ барои мутобиқи талаботи Қонуни мазкур пешниҳод намудани маълумоти дорои сирри бонкӣ ба Бонки миллии Тоҷикистон ҷавобгар намебошад.

3. Ба Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳод намудани маълумоти дар сархатҳои ҳафтум ва ҳаштуми қисми 9 моддаи 45 Қонун мазкур пешбинигардида, риоя накардани ӯҳдадории нигоҳдории сирри маълумот дониста намешавад.

БОБИ 8. МАХФИЯТ

Моддаи 48. Сирри бонкӣ

1. Маълумот дар бораи фаъолият ва ҳолати молиявии муштарӣ, ки ба ташкилоти қарзӣ ҳангоми хизматрасонӣ ва муносибат бо муштарӣ ё бо шахси сеюм маълум шудааст ва ошкор кардани он мумкин аст ба муштарӣ зиёни моддӣ ё маънавӣ расонад, сирри бонкӣ мебошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Маълумоти зерин сирри бонкӣ маҳсуб мешавад:

- дар бораи мавҷудияти суратҳисобҳои бонкӣ ва воситаҳои пардохтӣ, соҳибон ва дорандагони онҳо, дар бораи маблағҳои пулии дар онҳо мавҷуда ва амалиёти бо ин суратҳисобҳо ва воситаҳои пардохтӣ иҷрошавандаи муштариён (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2004);

- дар бораи интиқоли маблағҳои пулӣ аз тарафи шахсони воқеӣ бе кушодани суратҳисоб ва дар бораи фиристонандагони (гирандагони) онҳо;

- дар бораи маблағҳои пулӣ ва ашёи қиматбаҳои муштарӣ, ки дар ташкилоти қарзӣ нигоҳ дошта мешаванд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

3. Маълумоте, ки ба сирри бонкӣ мансуб мебошад, танҳо ба шахсони зерин дода мешавад:

- ба соҳиби суратҳисоби бонкӣ ва соҳиби ашёи қиматбаҳо ё намояндаи онҳо;

- ба дорандагони воситаҳои пардохтӣ ё намояндагони онҳо;

- ба шахсони аз тарафи ташкилоти қарзӣ барои амалисозии супориши муштарӣ оид ба анҷомдиҳии амалиёти бонкӣ ҷалбгардида - дар доирае, ки барои амалисозии амалиёти бонкии супоришшуда зарур мебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2004);

- ба фиристонандагон ва гирандагони интиқолҳои пулӣ;

- ба Бонки миллии Тоҷикистон бо талаби он;

- ба Палатаи ҳисоби Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба аудити муштарии ташкилоти қарзӣ дар қисми хизматрасонии маблағҳои буҷети давлатӣ, фондҳои давлатӣ ва қарзи давлатӣ дар асоси мактуби раиси Палатаи ҳисоби Ҷумҳурии Тоҷикистон (Қонуни ҶТ аз 12.11.2013 № 1029);

- ба судҳо - дар асоси қарори (таъиноти) суд (судя) (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- ба иҷрочии суд дар асоси қарори иҷрочии мақомоти иҷро вобаста ба ҳуҷҷати иҷро (Қонуни ҶТ аз 21.07.2010 № 623, аз 26.12.2011 № 782, аз 20.06.2019 № 1626);

- ба бюрои таърихи қарз мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи таърихи қарз (кредит)" (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- ба мақомоти таҳқиқ ва тафтишоти пешакӣ аз рӯи парвандаҳои ҷиноятӣ нисбат ба муштариёни ташкилоти қарзӣ - дар асоси қарори (таъиноти) суд (судя) мутобиқи Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- ба мақомоти андоз вобаста ба суратҳисобҳои андозсупорандаи санҷишшаванда ва андозсупорандагоне, ки нисбат ба онҳо қарор дар бораи ба таври ғайрисудӣ рӯёнидани қарзҳои эътирофшудаи андоз қабул гардидааст ва (ё) андозсупорандагони бемасъулият эътироф шудаанд - дар асоси дархости хаттии роҳбари мақоми андоз якҷо бо замимаи нусхаи фармоиш ё қарори дахлдори мақоми андоз (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2004).

4. Муқаррароти мазкур дар ҳолати бо сабабҳои гуногун қатъ гардидани муносибатҳо байни муштарӣ ва ташкилоти қарзӣ низ эътибори худро гум намекунанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

5. Маълумот дар бораи сирри бонкӣ дар сурати вафоти муштарӣ дода мешавад:

- ба шахсоне, ки аз тарафи муштарӣ дар васиятнома зикр шудаанд;

- ба судҳо, идораҳои нотариалӣ ва муассисаҳои консулгарии хориҷӣ аз рӯи парвандаҳои меросии муштарии фавтида.

6. Ифшои сирри бонкӣ бе риояи шартҳои дар қисми 3 моддаи мазкур муқарраршуда манъ аст, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1154).

7. Барои ғайриқонунӣ ошкор намудани сирри бонкӣ шахсони гунаҳкор бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

8. Ташкилотҳои қарзӣ бо мақсади таъмини амнияти молу мулк ва сирри бонкӣ ҳуқуқ доранд хадамоти махсуси худро таъсис диҳанд ва бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи яроқ" силоҳ ва воситаҳои зарурии техникиро дастрас намуда истифода баранд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 3.08.2018 № 1549).

9. Маблағҳои дар суратҳисобҳои бонкӣ ё маблағҳои ва дороиҳои дигари дар ташкилотҳои қарзӣ нигоҳдошташаванда дар асоси қарори (таъиноти) суд (судя), қарори иҷрочии мақомоти иҷро вобаста ба ҳуҷҷати иҷро ҳабс карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 20.06.2019 № 1626).

10. Ҳангоми ҳабс намудани маблағҳои пулии дар суратҳисобҳои бонкӣ буда, ташкилоти қарзӣ фавран амалиёти додани онро дар доираи маблағе, ки ҳабс карда шудааст, қатъ мекунад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

11. Ҳангоми ҳабс намудани ашёи қиматбаҳои дигаре, ки дар ташкилоти қарзӣ нигоҳ дошта мешаванд, ташкилоти қарзӣ додани онҳоро ба соҳибонаш қатъ менамояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 49. Ҳифзи сирри бонкӣ аз ҷониби кормандони ташкилоти қарзӣ ва шахсони сеюм

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Аз ҷониби кормандони роҳбарикунанда, кормандон ва намояндагони амалкунанда ё собиқи ташкилоти қарзӣ пешниҳод намудани сирри бонкӣ ба шахсони сеюм, ошкор кардан ё додани имконият барои таҳлили он манъ аст, ба истиснои ҳолатҳое, ки мувофиқи Қонуни мазкур иҷозат дода шудаанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Маҳдудият ҳамчунин ба кормандон ва нозирони Бонки миллии Тоҷикистон ва шахсоне, ки аз ҷониби он барои санҷиш мутобиқи моддаи 52 Қонуни мазкур таъин гардидаанд, инчунин ба онҳое, ки чунин иттилоот ё маълумотро бо тақозои касб, вазифа ё фаъолияти худ мустақиман ё ғайримустақим таҳқиқ менамоянд, тааллуқ дорад.

Моддаи 50. Ҳолатҳои истисноӣ

Талаботи моддаҳои 48 ва 49 Қонуни мазкур дар ҳолатҳои зерин татбиқ намегардад:

- ҳангоми иҷрои вазифаҳое, ки тибқи Қонуни мазкур ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" ба ӯҳдаи ташкилоти аудиторӣ вогузор карда шудаанд;

- нисбат ба маълумот ва ҳуҷҷатҳое, ки тибқи Қонуни мазкур ё Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон бинобар иҷрои вазифаҳои он талаб карда мешаванд;

- ҳангоми андешидани тадбирҳо ва иҷрои вазифаю ӯҳдадориҳо ё чораҳои дигари зидди қонунигардони даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастомада , маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом , ки мувофиқи қонунгузорӣ ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар шудаанд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722);

- ҳангоми додани тасдиқнома ё огоҳнома сабабҳои рад кардани пардохти чек бо талаби соҳиби қонунии он;

- ҳангоми пешниҳоди маълумот дар хусуси қарздории муштарӣ ҷиҳати муайян намудани эътимоднокии баргашти қарз, чекҳои қалбакӣ ва оид ба ҳар гуна аҳдҳои дигаре, ки Бонки миллии Тоҷикистон барои таъмини устувории низоми бонкӣ зарур меҳисобад;

- ҳангоми аз тарафи ташкилоти қарзӣ ошкор намудани ҳама ё қисме аз маълумот дар бораи ахдҳои муштариён, бо мақсади исботи талаби худ дар баҳси судӣ (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782);

- нисбат ба маълумоте, ки аз тарафи Бонки миллии Тоҷикистон мувофиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" ба дигар мақомоти назораткунанда пешниҳод мегардад.

Моддаи 51. Ҳифзи маълумоте, ки аз ҷониби ташкилотҳои қарзӣ пешниҳод шудааст

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

1. Ҳар гуна маълумоти аз ташкилоти қарзӣ оид ба ҳар як муштарӣ, аҳдҳои муштарӣ ва дигар маълумоти муфассал дар хусуси муносибатҳои он бо муштариён ҷамъовардашуда махфӣ нигоҳ дошта шуда, танҳо бо розигии ташкилоти қарзӣ ё мувофиқи Қонуни мазкур ошкор карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Дар Бонки миллии Тоҷикистон дастрасӣ ба ин гуна маълумот танҳо ба он кормандоне иҷозат дода мешавад, ки дорои ваколати дахлдор мебошанд.

3. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад маълумоти ифшошавандаи аз ташкилотҳои қарзӣ гирифташударо пурра ё қисман нашр намояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

4. Бонки миллии Тоҷикистон бе розигии ташкилоти қарзӣ тафсилоти амалиёти ташкилоти қарзиро ифшо мекунад, агар чунин тафсилот дар ҳисоботи молиявии аз ҷониби Шӯрои нозирони ташкилоти қарзӣ тасдиқшуда дарҷ шуда ё аллакай дастраси умум гардида бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

БОБИ 9. НАЗОРАТ ВА САНҶИШ

Моддаи 52. Назорат ва санҷиш

1. Бонки миллии Тоҷикистон аз болои ташкилотҳои қарзӣ бо тартиби зерин назорат, аз ҷумла назорати маҷмӯӣ мебарад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722):

-ҳисобот, ҳуҷҷатҳо, тавзеҳот, баёнот, далелҳо ва маълумотӣ аз ҷониби ташкилоти қарзӣ тибқи Қонуни мазкур пешниҳодшударо баррасӣ менамояд;

- аз ташкилотҳои қарзӣ ва ҳар гуна ҷамъиятҳои алоқаманд, во баста ё фаръии онҳо дар шакли хаттӣ пешниҳод ва тасдиқ намудани ҳар гуна маълумоти иловагӣ, ҳисобот, ҳуҷҷатҳо, тавзеҳот, баёнот ва ё далелҳоро талаб менамояд;

- дар хусуси вазъи молиявӣ, манбаи маблағҳои пулӣ, нуфузу эътибори саҳмиядорони (иштирокчиёни) бевосита ё бавоситаи ташкилоти қарзӣ ва оид ба шахсе, ки барои соҳиб шудани ҳиссаи иштироки афзалиятнок ё ваколати назоратӣ дар ташкилоти қарзӣ муроҷиат мекунад, маълумот талаб менамояд;

- санҷиши ташкилоти қарзӣ, ҷамъиятҳои алоқаманд, фаръӣ ва вобастаи онро тавассути корманд ё кормандони худ ё шахсоне, ки бо ин мақсад аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон таъин шудаанд, анҷом медиҳад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1722).

2. Санҷиш баррасии фаъолияти ташкилоти қарзиро барои муайян кардани вазъи молиявии он, инчунин мувофиқати фаъолияти ташкилоти қарзӣ ба талаботи Қонуни мазкур, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон", санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон, санадҳо ва сиёсати дохилии онро дар бар мегирад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

3. Бонки миллии Тоҷикистон на камтар аз як маротиба дар як сол санҷиши ҳамаҷонибаи ҳар як ташкилоти қарзиро анҷом медиҳад, ба истиснои намояндагиҳо, ки на камтар аз як маротиба дар ду сол санҷиш карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

4. Шахсони тибқи моддаи мазкур барои гузаронидани санҷиш таъиншуда барои риояи талаботи сирри бонкӣ масъул мебошанд. Кормандони роҳбарикунанда, кормандон ва намояндаи ташкилоти қарзӣ ё ҷамъиятҳои алоқаманд, вобаста ва фаръии он вазифадоранд дастрасии шахсони мазкурро ба ҳамаи утоқҳои корӣ, аз ҷумла ба кассаҳо, хазинаҳо ва ганҷхонаҳо, китобҳои ҳисобдорӣ, суратҳисобҳо, ҳуҷҷатҳо, сабтҳо, аз ҷумла сабтҳои электронӣ таъмин намоянд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 07.08.2020 № 1722).

5. Ҳар гуна маълумот, аз ҷумла маълумоти дорои сирри бонкӣ, ки аз ҷониби санҷишгарон талаб мегардад, бояд аз ҷониби ташкилоти қарзӣ сари вақт пешниҳод карда шавад. Кормандони роҳбарикунандаи ташкилоти қарзӣ вазифадоранд дар гузаронидани санҷиш ҳамаҷониба мусоидат намоянд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

6. Бонки миллии Тоҷикистон Шӯрои нозирони ташкилоти қарзиро оид ба натиҷаҳои санҷиш огоҳ месозад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

7. Тартиби гузаронидани санҷиш, ҷамъбаст ва пешниҳоди натиҷаҳои он бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

8. Мақомоти андоз метавонанд ташкилоти қарзиро аз рӯи масоили пардохти андоз аз фаъолияти бонкӣ санҷиш намоянд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

9. Палатаи ҳисоби Ҷумҳурии Тоҷикистон аудити фаъолияти молиявию хоҷагидории ташкилотҳои қарзии давлатиро мегузаронад. Аудити ташкилотҳои қарзӣ, аз ҷумла ташкилотҳои қарзии давлатӣ аз ҷониби Палатаи ҳисоби Ҷумҳурии Тоҷикистон дар қисми хизматрасонии маблағҳои буҷети давлатӣ, фондҳои давлатӣ ва қарзи давлатӣ гузаронида мешавад (Қонуни ҶТ аз 12.11.2013 № 1029).

10. Мақомоти дигари давлатӣ наметавонанд фаъолияти ташкилоти қарзиро санҷанд. Муносибати байни онҳо ва ташкилоти қарзӣ ба тартибе, ки моддаи 48 Қонуни мазкур муқаррар кардааст, сурат мегирад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 12.11.2013 № 1029).

Моддаи 53. Чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасонӣ

(Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782)

Бонки миллии Тоҷикистон мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" нисбат ба ташкилотҳои қарзӣ чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасониро татбиқ менамояд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

БОБИ 10. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 54. Баррасии баҳсҳо

1. Ташкилотҳои қарзӣ метавонанд нисбат ба қарорҳои Бонки миллии Тоҷикистон оид ба рад кардани аризаи гирифтани иҷозатнома, татбиқи чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасонӣ, татбиқи чораҳои батанзимдарорӣ ба Суди олии иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давоми 30 рӯз аз рӯзи гирифтани онҳо шикоят намоянд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 3.08.2018 № 1549, 20.06.2024 №2072).

2. Баррасии баҳсҳо нисбат ба қарорҳои Бонки миллии Тоҷикистон мутобиқи моддаи 88(1) Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" анҷом дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549).

Моддаи 55. Ҳимояи манфиати муштариён

1. Муносибати муштариён бо ташкилоти қарзӣ дар асоси шартнома сурат мегирад, агар дар қонун тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Мӯҳлат ва меъёрҳои фоизии қарзҳо, амонатҳо, пасандозҳо, инчунин ҳаққи хизмат аз ҷониби ташкилоти қарзӣ дар шартнома бо муштарӣ муқаррар карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

3. Пеш аз оғози хизматрасонӣ ташкилоти қарзӣ ба муштарии худ ҳатман дар бораи хизматрасонии пешниҳодшаванда, аз ҷумла дар бораи ҳаққи хизмат, меъёрҳои фоизӣ ва дигар хароҷоти иловагии муштарӣ хабар медиҳад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 3.08.2018 № 1549).

4. Ташкилоти қарзӣ ӯҳдадор аст интиқоли маблағи муштарӣ ва ба суратҳисоби вай гузаронидани маблағро на дертар аз рӯзи дигари гирифтани ҳуҷҷати дахлдори пардохт амалӣ намояд, агар дар қонунгузорӣ, шартнома ё ҳуҷҷати пардохт мӯҳлати дигар муқаррар нашуда бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

5. Дар сурати дер ё нодуруст ба суратҳисоби муштарии худ гузаронидан ё аз он хориҷ кардани маблағҳои пулӣ, ташкилоти қарзӣ бояд барои ҳар рӯзи таъхир ба муштарӣ аз рӯи маблағи мӯҳлати пардохташ батаъхирафтода мувофиқ ба меъёри бозтамвили Бонки миллии Тоҷикистон ҷарима диҳад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

6. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар интихоби ташкилоти қарзӣ озод буда, метавонанд дар як ё якчанд ташкилоти қарзӣ суратҳисоби бонкӣ кушоянд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

7. Ташкилотҳои қарзӣ ӯҳдадоранд тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон ҳисоботи молиявӣ ва маълумот оид ба фаъолият ва хизматрасониҳо, сохтори моликият (саҳмиядорон ё иштирокчиён, манфиатдорони ниҳоӣ), сохтори ташкилӣ ва идоракунӣ, риояи меъёрҳои мақбул, шахсони вобастаи ташкилотҳои қарзӣ ва хулосаи аудитории соли гузаштаро ифшо намоянд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549).

8. Ташкилоти қарзӣ ҳуқуқ надорад меъёрҳои фоизии қарзҳои додашуда, амонатҳо, пасандозҳо, ҳаққи хизмат ва мӯҳлати амали шартномаҳои бо муштариён басташударо якҷониба тағйир диҳад, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар шартномаи бо муштариён басташуда пешбинӣ гардидааст (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

9. Ташкилоти қарзӣ ҳуқуқ надорад, ки ба муштарӣ қарз дода ё хизмати дигар расонида, дар назди вай шарт гузорад, ки ҳатман аз дигар хизматрасониҳои ҳамин ташкилоти қарзӣ ё муассисаҳои он истифода барад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

10. Ҳангоми аз ҷониби муштарӣ пеш аз мӯҳлат баргардондани маблағи қарзи асосӣ ташкилоти қарзӣ ҳуқуқи рад кардани қабули маблағи қарзи асосиро надорад. Ҳисоб кардани фоиз ба мӯҳлати боқимонда ва ҷарима барои пеш аз мӯҳлат баргардондани қарзи асосӣ манъ аст (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1549).

11. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон нигаҳдорӣ ва баргардонидани амонату пасандозҳои шахсони воқеиро дар бонки давлатӣ кафолат медиҳад.

12. Нисбат ба талаботи ташкилотҳои қарзӣ дар бораи баргардонидани қарзҳои додашуда мӯҳлати панҷсолаи даъво муқаррар карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

Моддаи 56. Муқаррароти хотимавӣ

1. Ташкилоти қарзие, ки дар рӯзи эътибор пайдо кардани Қонуни мазкур дорои иҷозатномаи Бонки миллии Тоҷикистон мебошад, фаъолияти худро ҳамчун ташкилоти қарзӣ дар асоси муқаррароти Қонуни мазкур идома медиҳад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

2. Чунин ташкилотҳои қарзӣ ба Бонки миллии Тоҷикистон номгӯи саҳмиядорон (иштирокчиён) ва барои ҳар як дорандаи ҳиссаи иштироки афзалиятнок, аз ҷумла манфиатдори ниҳоии ин гуна ҳиссаи иштироки афзалиятнок, маълумот ва гувоҳинома, ҳамчунин маълумоти дигарро дар бораи онҳо, ки Бонки миллии Тоҷикистон талаб мекунад, дар давоми 3 моҳи баъди эътибор пайдо кардани Қонуни мазкур пешниҳод мекунанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782, аз 07.08.2020 № 1722).

3. Талаботи сархати дуюми қисми 1 моддаи 30 Қонуни мазкур нисбат ба ташкилотҳои қарзӣ то 1 сентябри соли 2010 татбиқ намегардад, бо шарте ки онҳо маблағи асосии чунин қарзҳои калонро дар ин муддат зиёд накунанд (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

4. Муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҷамъиятҳои саҳомӣ" ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуд" нисбат ба ташкилотҳои қарзӣ дар он қисме татбиқ мегардад, ки ба муқаррароти Қонуни мазкур мухолифат надошта бошад (Қонуни ҶТ аз 26.12.2011 № 782).

5. То мутобиқ кардани қонунҳо ва дигар санадҳои меъёри ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Қонуни мазкур, онҳо дар қисме татбиқ карда мешаванд, ки хилофи меъёрҳои Қонуни мазкур нестанд.

Моддаи 57. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 58. Дар бораи беэътибор донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи бонкҳо ва фаъолияти бонкӣ"

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 23 майи соли 1998 "Дар бораи бонкҳо ва фаъолияти бонкӣ" (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1998, № 10, мод. 143; с. 2002, № 11, мод. 669; с. 2005, № 12, мод. 647; с. 2007, № 7, мод. 678) беэътибор дониста шавад.

Моддаи 59. Мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш.Душанбе

19 майи соли 2009, № 524

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ НАМОЯНДАГОНИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Дар бораи қабул намудани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти бонкӣ"

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти бонкӣ" қабул карда шавад.

Раиси

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии

Ҷумҳурии Тоҷикистон С. Хайруллоев

ш. Душанбе, 30 апрели соли 2009, № 1329

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ МИЛЛИИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти бонкӣ"

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистонро "Дар бораи фаъолияти бонкӣ" баррасӣ намуда, қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти бонкӣ" ҷонибдорӣ карда шавад.

Раиси

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии

Тоҷикистон М.Убайдуллоев

ш. Душанбе,

18 майи соли 2009 № 644

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ БОНКИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

722

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

28.06.2011

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ БОНКИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с.2011, №6, мод.435; с.2014, №7, қ.2, мод.409, мод.410; с.2018, №7-8, мод.531; с.2019, №7, мод.474)

(Қонуни ҶТ аз 26.07.2014 № 1112, 1113, аз 3.08.2018 № 1548, аз 19.07.2019 № 1645, аз 07.08.2020 № 1721, аз 13.11.2023 № 2003, аз 20.06.2024 №2070)

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мақоми ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон

1. Бонки миллии Тоҷикистон бонки марказии эмиссионӣ ва захиравии Ҷумҳурии Тоҷикистон буда, дар моликияти Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор дорад ва дар назди Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоботдиҳанда аст.

2. Бонки миллии Тоҷикистон шахси ҳуқуқӣ буда, дорои мӯҳр бо тасвири Нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва номи худ мебошад.

3. Маҳалли воқеъ гардидани Бонки миллии Тоҷикистон шаҳри Душанбе мебошад.

4. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад бо салоҳдиди худ дар мамлакат ва хориҷ аз он шӯъбаҳо ва намояндагиҳояшро кушояд.

5. Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯи уҳдадориҳои Бонки миллии Тоҷикистон ба истиснои уҳдадориҳое, ки бо розигии Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул шудаанд, масъулият надорад, Бонки миллии Тоҷикистон низ аз рӯи уҳдадориҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бе розигии Бонки миллии Тоҷикистон қабул шудаанд, масъулият надорад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 2. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- ташкилотҳои ғайриқарзии молиявӣ - шахсони ҳуқуқие, ки ташкилотҳои қарзӣ (ташкилотҳои қарзии исломӣ) нестанд ва дар асоси иҷозатномаи Бонки миллии Тоҷикистон фаъолияти дар қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинишударо амалӣ менамоянд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- ташкилотҳои қарзӣ - шахсони ҳуқуқие (бонкҳо, ташкилотҳои қарзии ғайрибонкӣ, аз ҷумла (ташкилотҳои маблағгузории хурд), ки дар асоси иҷозатномаи Бонки миллии Тоҷикистон ҳама ё баъзе аз амалиёти бонкии дар қонун пешбинишударо иҷро менамоянд;

- бонк - ташкилоти қарзие, ки мақсади асосиаш гирифтани фоида буда, дорои сармояи оинномавии барои он муқарраркардаи Бонки миллии Тоҷикистон ва ҳуқуқи иҷрои на камтар аз се амалиёти зерин: ҷалби амонат ва пасандозҳо, додани қарз, кушодан ва пешбурди суратҳисобҳои бонкӣ мебошад;

- ташкилотҳои қарзии исломӣ - шахсони ҳуқуқие (бонкҳои исломӣ, ташкилотҳои қарзии ғайрибонкии исломӣ, ташкилотҳои маблағгузории хурди исломӣ, аз ҷумла "равзанаи бонкии исломӣ"), ки дар асоси иҷозатномаи Бонки миллии Тоҷикистон ҳама ё баъзе аз амалиёти бонкии исломии дар қонун пешбинишударо иҷро менамоянд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- қурби расмии асъор - қурби асъор, ки Бонки миллии Тоҷикистон ҳамчун мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар кардааст;

- тавозуни пардохт - ҳисоботи оморие, ки амалиёти дар муддати муайян анҷомдодаи байни резидентҳо ва ғайрирезидентҳоро ҷамъбаст менамояд;

- меъёри бозтамвил - меъёри ҳадди ақалли фоизе, ки аз рӯи он Бонки миллии Тоҷикистон ба ташкилотҳои қарзӣ, қарз медиҳад ё меъёри даромаде, ки тибқи он Бонки миллии Тоҷикистон ба ташкилотҳои қарзии исломӣ қарз медиҳад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- бонки мутавассит - бонке, ки барои қабули дороиҳо, уҳдадориҳо ва ё иҷрои вазифаҳои ташкилоти қарзии молиявӣ, ки таҳти маъмурияти муваққатӣ қарор дорад, таъсис дода шуда, амалиёти ҷудогонаи бонкиро анҷом медиҳад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003);

- ташкилоти идоракунии дороиҳо - шахси ҳуқуқие, ки барои қабул, харид, идоракунӣ ва ё бегонакунии дороиҳо ва ё уҳдадориҳои ғайриамонатии (ғайрипасандозии) ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта, таъсис дода шудааст (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003);

- амалиёти бонкӣ - амалиёте, ки ташкилотҳои қарзии молиявӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом медиҳанд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- қарз - маблағе, ки аз ҷониби ташкилоти қарзӣ ба қарзгир бо шартҳои пардохти фоиз ва баргардонидан ба муҳлати муайян дода шудааст ва ё маблағе, ки аз ҷониби ташкилоти қарзии исломӣ ба муштарӣ мутобиқи принсипҳои маблағгузории исломӣ дода шуда, метавонад шартҳои пардохти маблағи асосӣ, фоида, иҷора ё ҳаққи хизматрасониро дар бар гирад ё бидуни он (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003);

- амонат - маблағ ва сарвати дигари шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки ба ташкилоти қарзӣ барои нигаҳдорӣ супурда шудаанд;

- пасандоз - маблағе, ки ҳуқуқи истифодаи муваққатиашон ба ташкилотҳои қарзӣ бо шарти пардохти фоизи муайян вогузор шудааст ва ё маблағи пулию сарватҳои дигари шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки барои нигоҳ доштан ба ташкилоти қарзии исломӣ бо шарти пардохти пурра бо фоида ё бидуни он, ба соҳиби амонат ё намояндаи ӯ, бо дархост ё ба муҳлатҳои мувофиқашуда бо риояи принсипҳои маблағгузории исломӣ дода мешаванд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003);

- пули миллӣ - сомонӣ аст, ки як воҳиди он ба 100 дирам баробар аст;

- фоидаи воқеии Бонки миллии Тоҷикистон - фоидае, ки бо роҳи ба суратҳисоби Бонки миллии Тоҷикистон ворид шудани маблағ ба даст омадааст;

- асъор - пули миллии мамлакатҳои хориҷӣ;

- бозтамвил - додани қарз аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон ба ташкилотҳои қарзии молиявӣ, баҳисобгирӣ ва азнавбаҳисобгирии коғазҳои қиматнок, ки тибқи Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- низоми пардохтӣ - маҷмӯи ташкилотҳое, ки бо мақсади интиқоли маблағ мутобиқи қоидаҳои низоми пардохтӣ якҷоя амал менамоянд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- хизматрасонии пардохтӣ - қабул ва додани маблағҳои нақд, ҳисоббаробаркунӣ ва интиқоли маблағҳо, аз ҷумла интиқоли маблағҳои электронӣ, барориш ва ё хизматрасонии воситаҳои пардохт ва хизматрасонии қабули пардохтҳо (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- низоми клиринг - низоми ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ ва байнибонкӣ, ки ба талабот ва ҳисоби уҳдадориҳои пардохти мутақобилаи пули асос ёфтааст (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- низоми бонкии Ҷумҳурии Тоҷикистон - Бонки миллии Тоҷикистон ва ташкилотҳои дигари қарзии молиявии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияткунанда (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- низоми пулӣ - тартиби ба қонунҳо асосёфтаи ташаккул ва танзими муомилоти пул;

- меъёрҳои мақбул - меъёрҳои иқтисодие, ки аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон бо мақсади танзими фаъолияти ташкилотҳои қарзии молиявӣ муқаррар гардида, риояи онҳо аз ҷониби ташкилотҳои қарзӣ ҳатмӣ мебошад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- мавқеи сармоягузориҳои байналмилалӣ - ҳисоботи оморие, ки дар муддати муайяни вақт арзиши дороиҳои молиявии резидентҳои Ҷумҳурии Тоҷикистонро, аз ҷумла дар шакли талабот ба ғайрирезидентҳо ва уҳдадориҳои резидентҳои Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар назди ғайрирезидентҳо инъикос менамояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003);

- қарзи маҷмӯии беруна - маблағи пардохтнашудаи уҳдадориҳои маҷмӯии воқеии ҷории ғайришартии резидентҳо дар назди ғайрирезидентҳо мебошад, ки пардохти фоиз ва ё қарзи асосиро дар оянда талаб мекунад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003);

- сиёсати пулию қарзӣ (монетарӣ) - яке аз бахшҳои асосии сиёсати макроиқтисодии давлат ба ҳисоб рафта, баҳри ноил шудан ба мақсади асосии Бонки миллии Тоҷикистон тавассути истифодаи воситаҳои сиёсати пулию қарзӣ (монетарӣ) татбиқ карда мешавад;

- коғазҳои қиматноки Бонки миллии Тоҷикистон - яке аз воситаҳои сиёсати пулию қарзӣ (монетарӣ), ки бо мақсади танзими ҳаҷми пул дар иқтисодиёт ва идоракунии сатҳи пардохтпазирии кутоҳмуддати ташкилотҳои қарзии молиявӣ бо пули миллӣ тавассути сабт дар суратҳисобҳои алоҳидаи амонатнигоҳдорандаи Бонки миллии Тоҷикистон бароварда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 4. Муносибати Бонки миллии Тоҷикистон бо Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Бонки миллии Тоҷикистон дар назди Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоботдиҳанда мебошад, ки он чунин амалӣ карда мешавад:

- Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон фармонҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар бораи ба вазифа таъин ва аз вазифа озод кардани Раиси Бонки миллии Тоҷикистон, муовини якум ва муовинони ӯ тасдиқ мекунад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкилоти дигари аудиториро барои гузаронидани аудита берунии Бонки миллии Тоҷикистон мувофиқи моддаи 82 Қонуни мазкур дар сурати норозӣ будан аз натиҷаи аудита беруние, ки дар Бонки миллии Тоҷикистон гузаронида шудааст, муайян мекунад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2070);

- Бонки миллии Тоҷикистон ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоботи солона ва хулосаи аудиторӣ ба ҳисоботи молиявии Бонки миллии Тоҷикистонро пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- Бонки миллии Тоҷикистон ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон маълумот оид ба самтҳои асосии сиёсати пулию қарзии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳисоботро оид ба иҷрои он пешниҳод мекунад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 5. Мақсадҳои Бонки миллии Тоҷикистон

1. Мақсади асосии Бонки миллии Тоҷикистон ноил шудан, нигоҳ доштани сатҳи мӯътадили нархҳои дохилӣ дар давраи дарозмуҳлат мебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Мақсадҳои иловагии Бонки миллии Тоҷикистон, ки бо дарназардошти бартарияти мақсади асосии он амалӣ карда мешаванд, инҳоянд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003):

- таъмини устувории низоми бонкии давлат;

- мусоидат ба фаъолияти самаранок ва мунтазами низоми пардохт.

3. Гирифтани фоида мақсади асосии Бонки миллии Тоҷикистон намебошад.

Моддаи 6. Вазифаҳои Бонки миллии Тоҷикистон

1. Вазифаҳои асосии Бонки миллии Тоҷикистон:

- таҳия ва амалӣ намудани сиёсати пулию қарзии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- таҳияи сиёсати макропруденсиалӣ ва назорати иҷрои он;

- таҳияи тавозуни пардохт, мавқеи сармоягузориҳои байналмилалӣ ва қарзи маҷмӯии берунаи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- таҳлили иқтисодӣ ва пулӣ ва дар асоси он ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани таклифҳо, инчунин ба маълумоти ҷомеа расондани натиҷаҳои таҳлил;

- танзим ва назорати фаъолияти ташкилотҳои қарзии молиявӣ мутобиқи Қонуни мазкур ва қонунҳои дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- батанзимдарории ташкилотҳои қарзии молиявӣ мутобиқи Қонуни мазкур ва қонунҳои дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- танзим ва назорати фаъолияти ташкилотҳои ғайриқарзии молиявӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- амалигардонии фаъолият ба сифати қарздеҳи сатҳи охирин барои ташкилотҳои қарзии молиявӣ;

- ташкил ва таъмини фаъолияти низомҳои пардохтӣ, клиринг ва ҳисоббаробаркунӣ, танзиму назорати фаъолияти низомҳои мазкур ва хизматрасониҳои пардохтӣ;

- ба таври монополӣ амалӣ намудани эмиссияи пули нақд, ба муомилот баровардан ва аз муомилот гирифтани пул;

- нигаҳдорӣ ва идораи захираҳои байналмилалӣ;

- фароҳам овардани шароити зарурӣ бо мақсади аз ҷониби ташкилотҳои қарзии молиявӣ ва ташкилотҳои ғайриқарзии молиявӣ амалӣ гардидани озмоиши пешниҳоди хизматрасониҳо бо истифода аз технологияҳои инноватсионӣ дар доираи таъсис ва татбиқи (гузаронидани) реҷаи махсуси танзим (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- иҷрои амалиёти бонкӣ;

- ташкили шароити мусоид барои ҳимояи ҳуқуқҳои истеъмолкунандагони хизматрасониҳои низоми бонкӣ ва ташкилотҳои ғайриқарзии молиявӣ, мусоидат ба тавсеаи маърифати бонкию молиявӣ (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2070);

- аз номи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба зимма гирифтани уҳдадориҳо ва иҷрои амалиёте, ки аз иштироки Ҷумҳурии Тоҷикистон дар фаъолияти ташкилотҳои байналмилалии молиявӣ бармеоянд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003);

2. Бонки миллии Тоҷикистон барои амалӣ намудани мақсадҳои худ вазифаҳои дигари ба зиммааш гузоштаро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷро менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

3. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад бо мақсади муқовимат ба қонунигардонӣ (расмикунонӣ)-и даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом мутобиқи қонун чораҳои зарурӣ андешад ва вобаста ба он фаъолияти ташкилотҳои қарзии молиявиро танзим ва назорат намояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 07.08.2020 № 1721, аз 20.06.2024 №2070).

Моддаи 7. Санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон

1. Бонки миллии Тоҷикистон тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ" дар доираи салоҳияташ санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ қабул менамояд.

2. Нисбат ба санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон шикоят кардан мумкин аст.

Моддаи 8. Ташкили фаъолият ва молу мулки Бонки миллии Тоҷикистон

1. Бонки миллии Тоҷикистон фаъолияти худро мустақилона ташкил ва амалӣ менамояд. Дахолати мақомоти давлатӣ дар ташкили фаъолияти он манъ аст.

2. Бонки миллии Тоҷикистон дорои маблағ, биноҳо, иншоот, таҷҳизот, сарватҳои дигар буда, метавонад воситаҳои асосии аз истифода баровардашударо аз тавозунаш хориҷ намояд ва ба шахсони дигар ройгон диҳад ё фурӯшад. Бо мақсади иҷрои вазифаҳои худ ташкилотҳои дорои ҳуқуқи шахси ҳуқуқӣ таъсис диҳад, биноҳо, иншоот ё молу мулки дигарро харида гирад ба шарте, ки чунин молу мулк барои таъмини фаъолияти Бонки миллии Тоҷикистон зарур бошад.

3. Давлат ҳимояи ҳуқуқи молу мулки қонунии Бонки миллии Тоҷикистонро кафолат медиҳад ва наметавонад молу мулк, фондҳо, маблағи онро мусодира намояд ё сармояи оинномавиашро кам кунад.

4. Бонки миллии Тоҷикистон бо мақсади таъмини амнияти фаъолияти худ, инчунин нигаҳдории молу мулку дороиҳо ва ҳифзи кормандонаш ҳуқуқ дорад хадамоти махсуси амниятӣ ва посбониро таъсис диҳад ва ҳамчунин тибқи қонун силоҳ ва воситаҳои махсуси ҳимоявӣ харидорӣ карда, нигаҳ дорад ва истифода барад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 9. Ҳамкории байналмилалии Бонки миллии Тоҷикистон

1. Бонки миллии Тоҷикистон дар маҷлисҳои машваратии байниҳукуматӣ, дар шӯроҳо ва ташкилотҳо дар бораи масъалаҳои сиёсат оид ба пул, додани иҷозатнома барои амалиёти бонкӣ, доир ба масъалаҳои назорати бонкӣ ва масъалаҳои дигар, ки аз салоҳияти онҳо мебошад, Ҷумҳурии Тоҷикистонро намояндагӣ мекунад.

2. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад ба муассисаҳои хориҷӣ, ҳукуматӣ, молиявӣ ва бонкӣ, инчунин ташкилотҳои байналмилалӣ, ки дар онҳо Бонки миллии Тоҷикистон ё Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок мекунад, хизматҳои бонкӣ расонад.

3. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад дар ташкилотҳои байналмилалӣ, ки мақсадашон бо роҳи ҳамкории байналмилалӣ ба даст овардани суботи молиявӣ ва иқтисодӣ мебошад, иштирок намояд.

4. Бонки миллии Тоҷикистон дар доираи ваколатҳои худ ба сифати намояндаи Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад ба зиммаи худ уҳдадориҳоеро гирад, ки амалиёт ва иҷрои он ба Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ташкилотҳои байналмилалӣ вобаста мебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

БОБИ 2. САРМОЯ, ФОИДА ВА ФОНДҲОИ БОНКИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН

Моддаи 10. Сармояи оинномавии Бонки миллии Тоҷикистон

1. Сармояи оинномавии Бонки миллии Тоҷикистон 500,0 млн. сомониро ташкил медиҳад ва то соли 2025 давра ба давра тибқи муҳлатҳои бо қарори Раёсати Бонки миллии Тоҷикистон муқарраршуда пурра карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

2. Сармояи оинномавиро ба дигарон додан ё ба гарав мондан мумкин нест.

3. Бонки миллии Тоҷикистон мутобиқи стандартҳои байналмилалии ҳисоботи молиявӣ ва бо мақсади баробар кардани фоида ва зиёни аз ҳисоби азнавбаҳодиҳии арзиши металлҳои қиматбаҳо ва асъори хориҷии бадастомада ҳисоби тавозунии захираи азнавбаҳодиҳии металлҳои қиматбаҳо ва асъори хориҷӣ кушода, пешбурди онро анҷом медиҳад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 11. Буҷети Бонки миллии Тоҷикистон

(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003)

1. Ҳамаи даромад ва хароҷоти Бонки миллии Тоҷикистон дар буҷете, ки Раёсати Бонки миллии Тоҷикистон (минбаъд - Раёсат) тасдиқ кардааст, пешбинӣ мегардад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

2. Буҷети Бонки миллии Тоҷикистон дар давоми сол бояд таҳти назорати муҳосибӣ бошад, ки он аз тарафи аудити дохилӣ сурат мегирад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 12. Фоида ва зиёни Бонки миллии Тоҷикистон

1. Фоидаи соф ва зиёни Бонки миллии Тоҷикистон аз рӯи ҳисоботи молиявие, ки аз ҷониби аудити беруна аудит шудааст ва мутобиқи стандартҳои байналмилалии ҳисоботи молиявӣ таҳия гардидааст, муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

2. Дар давоми сӣ рӯзи баъди нашри ҳисоботи молиявии аудитшуда Бонки миллии Тоҷикистон фоидаи воқеан бадастовардашуда ва татбиқшудаи худро бо тартиби зерин тақсим менамояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548):

- ба сармояи оинномавӣ - 10 фоиз то пурра ташаккул ёфтани он;

- ба фонди захиравӣ - 100 фоизи қисми боқимондаи фоида то ба 20 фоизи уҳдадориҳои Бонки миллии Тоҷикистон баробар шудани ҷамъи сармояи оинномавӣ ва фонди захиравӣ (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003);

- ба буҷети давлатӣ - қисми боқимондаи фонда баъди тасдиқи ҳисоботи солона аз тарафи Раёсат.

3. Бонки миллии Тоҷикистон ба истиснои тақсимоти дар қисми 2 моддаи мазкур пешбинишуда, ба давлат дигар намуди тақсимотро анҷом намедиҳад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

4. Зиёни Бонки миллии Тоҷикистон аз рӯи натиҷаҳои солҳои гузашта дар соли ҷорӣ аз ҳисоби фонди захиравӣ ва дар ҳолати нокифоя будани он аз ҳисоби сармояи оинномавӣ ҷуброн карда мешавад.

5. Дар ҳолати аз меъёр кам шудани сармояи оинномавии Бонки миллии Тоҷикистон Раиси Бонки миллии Тоҷикистон доир ба ҷуброни каср аз ҳисоби буҷети давлатӣ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дархост пешниҳод менамояд.

6. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давоми се моҳи баъд аз гирифтани дархости Раиси Бонки миллии Тоҷикистон оид ба пардохти маблағи каср ё барориши ба он баробари коғазҳои қиматноки муҳлатнок бо фоизи на камтар аз меъёри бозтамвил қарори дахлдор қабул менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 13. Масунияти андозии Бонки миллии Тоҷикистон

Бонки миллии Тоҷикистон мутобиқи Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон супорандаи андоз аз даромад намебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

БОБИ 3. СИЁСАТИ ПУЛИЮ ҚАРЗӢ (МОНЕТАРӢ)

(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003)

Моддаи 14. Сиёсати пулию қарзӣ (монетарӣ)

(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003)

1. Бонки миллии Тоҷикистон масъули таҳия ва татбиқи сиёсати пулию қарзии (монетарии) Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Бонки миллии Тоҷикистон бо мақсади мусоидат ба ҳамкории байниидоравӣ, аз ҷумла мубодилаи иттилоот ва баҳодиҳии вазъи иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи сиёсати пулию қарзӣ (монетарӣ) таъсис медиҳад. Кумитаи сиёсати пулию қарзӣ (монетарӣ) мақоми машваратии байниидоравӣ буда, ба Раёсат тавсияҳо пешниҳод мекунад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

3. Ҳайат, вазифаҳо ва тартиби фаъолияти Кумитаи сиёсати пулию қарзӣ (монетарӣ) бо низомномаи он, ки аз ҷониби Раёсат тасдиқ карда мешавад, муайян мегардад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

4. Бо мақсади истифодаи босамари фишангҳои сиёсати пулию қарзӣ ва рушди мӯътадили нишондиҳандаҳои пулӣ Бонки миллии Тоҷикистон самтҳои асосии сиёсати пулию қарзии Ҷумҳурии Тоҷикистонро барои соли оянда таҳия намуда, ҳар сол то 1 ноябр ба баррасии Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

5. Бонки миллии Тоҷикистон ҳар се моҳ оид ба вазъи макроиқтисодӣ ва масъалаҳои татбиқи сиёсати пулию қарзӣ (монетарӣ) дар воситаҳои ахбори омма маълумот нашр менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 15. Воситаҳои сиёсати пулию қарзӣ

1. Бонки миллии Тоҷикистон барои иҷрои вазифаҳои худ дар соҳаи сиёсати пулию қарзӣ воситаю усулҳои зеринро истифода мебарад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003):

- меъёрҳои фоизӣ аз рӯи амалиёти Бонки миллии Тоҷикистон;

- меъёрҳои захираҳои ҳатмӣ;

- амалиёт дар бозори озод;

- қарздиҳӣ ба ташкилотҳои қарзии молиявӣ (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- танзими асъор ва амалиёти асъорӣ;

- муқаррар кардани ҳудуди афзоиши ҳаҷми пул;

- маҳдудкуниҳои миқдории бевосита.

2. Бонки миллии Тоҷикистон воситаҳои сиёсати пулию қарзии (монетарии) дигарро, ки дар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ муқаррар шудаанд, истифода менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 16. Муқаррар кардани меъёрҳои фоизӣ аз рӯи амалиёти Бонки миллии Тоҷикистон

(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003)

1. Бо мақсади нигаҳдории сатҳи мӯътадили нархҳо дар давраи дарозмуҳлат Бонки миллии Тоҷикистон сиёсати фоизиро барои таъсиррасонӣ ба меъёрҳои фоизи бозорӣ истифода мебарад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Бонки миллии Тоҷикистон бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ барои ҳар як намуди амалиёташ меъёри фоизро муқаррар менамояд.

Моддаи 17. Меъёрҳои захираҳои ҳатмӣ

1. Бонки миллии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад барои ташкилотҳои қарзии молиявӣ аз рӯи пасандозҳо ва уҳдадориҳои дигари ба онҳо монанд захираҳои ҳатмӣ муқаррар намояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

2. Меъёрҳои захираҳои ҳатмӣ аз тарафи Раёсат бо пули миллӣ ва асъори хориҷӣ дар намуди фоизи муайян муқаррар карда шуда, метавонанд барои шаклҳои гуногуни ташкилотҳои қарзии молиявӣ фарқ дошта бошанд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

3. Дар сурати аз тарафи ташкилотҳои қарзии молиявӣ риоя нагардидани меъёрҳои захираҳои ҳатмӣ Бонки миллии Тоҷикистон маблағи камомадро аз суратҳисоби онҳо меситонад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

4. Бонки миллии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад ташкилотҳои қарзии молиявиро барои риоя накардани меъёрҳои захираҳои ҳатмӣ тибқи Қонуни мазкур ҷарима бандад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

5. Дар сурати бозхондани иҷозатномаи ташкилоти қарзии молиявӣ барои иҷрои амалиёти бонкӣ маблағи захираҳои ҳатмии дар Бонки миллии Тоҷикистон буда барои иҷрои уҳдадориҳои ҳамин ташкилоти қарзӣ истифода мешаванд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 18. Амалиёт дар бозори озод

1. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад коғазҳои қиматноки Ҷумҳурии Тоҷикистон, коғазҳои қиматноки қарзии худ, инчунин дигар коғазҳои қиматноки қарзиро дар бозорҳои молиявӣ хариду фурӯш намояд.

2. Ҳудуди амалиёт дар бозори озод аз ҷониби Раёсат муқаррар карда мешавад.

3. Тартиби барориши коғазҳои қиматноки Бонки миллии Тоҷикистон ва гузаронидани амалиёт бо онҳоро Раёсат муқаррар менамояд.

Моддаи 19. Маҳдудкунии миқдории бевосита

1. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад дар ҳолатҳои истисно бо мақсади амалӣ кардани сиёсати пулию қарзӣ маҳдудкунии миқдории бевоситаро ба кор барад.

2. Маҳдудкунии миқдории бевоситаи Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар намудани меъёри бозтамвил, маблағи умумии қарз ба иқтисодиёт, манъ ва ё маҳдуд намудани иштироки ташкилотҳои қарзии молиявӣ дар амалиётҳои сиёсати пулию қарзии (монетарии) Бонки миллии Тоҷикистон, манъ ва ё маҳдуд намудани иҷрои баъзе амалиёти бонкӣ ва амалиёти дигарро аз тарафи ташкилотҳои қарзии молиявӣ ифода мекунад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 20. Муқаррар намудани ҳадди афзоиши ҳаҷми пул

Бонки миллии Тоҷикистон ҳадди афзоиши як ё якчанд нишондиҳандаҳои миқдори пулро мувофиқи самтҳои асосии сиёсати пулию қарзӣ муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 21. Амалиёти бозтамвил

1. Бо мақсади амалӣ намудани сиёсати пулӣ ва қарзӣ Бонки миллии Тоҷикистон бо шартҳое, ки давра ба давра аз тарафи Раёсат муқаррар карда мешаванд, метавонад:

1) таҳти таъмини воситаҳои зерин ба ташкилотҳои қарзии молиявӣ қарзҳои кутоҳмуҳлат диҳад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003):

- коғазҳои қиматноке, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон баровардааст;

- коғазҳои қиматноке, ки Бонки миллии Тоҷикистон баровардааст;

- векселҳои оддӣ ё интиқолии дорои ду ва зиёда паснавишт (индоссамент), ки яке аз онҳо ақаллан ба яке аз ташкилотҳои қарзии молиявӣ тааллуқ дошта, муҳлати пардохташон аз рӯзи онҳоро ба даст овардани Бонки миллии Тоҷикистон на зиёда аз даҳ моҳ мебошад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003);

- пасандоз, асъори нақди хориҷӣ, металҳои қиматбаҳо ва дороиҳои дигар дар Бонки миллии Тоҷикистон ва ташкилотҳои қарзии молиявӣ, ки онҳоро Бонки миллии Тоҷикистон ҳамчун дороиҳои бозоргир эътироф мекунад (Қонуни ҶТ аз 26.07.2014 № 1113, аз 3.08.2018 № 1548);

2) баҳисобгирӣ ва азнавбаҳисобгирии коғазҳои қиматноки зерини ташкилотҳои қарзии молиявиро анҷом диҳад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548):

- коғазҳои қиматноки дар доираи эмиссияи давлатӣ баровардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- коғазҳои қиматноке, ки Бонки миллии Тоҷикистон баровардааст.

2. Бонки миллии Тоҷикистон меъёри бозтамвил ва шартҳоеро, ки мувофиқи онҳо ташкилотҳои қарзии молиявӣ барои гирифтани қарз ба озмун роҳ дода мешаванд, мунтазам ба маълумоти аҳли ҷомеа мерасонад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

3. Бонки миллии Тоҷикистон коғазҳои қиматнокро ба ҳисоб ё аз нав ба ҳисоб намегирад, ба шахсони воқеӣ ё ҳуқуқӣ қарз, кафолатнома ва ё замонати бевосита ё бавосита намедиҳад, ба истиснои ҳолатҳое, ки Қонуни мазкур барои ташкилотҳои қарзии молиявӣ пешбинӣ кардааст (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

4. Нисбат ба талаботи Бонки миллии Тоҷикистон дар бораи баргардонидани қарзҳои додашуда муҳлати даъво татбиқ намегардад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 22. Қарздиҳӣ дар ҳолатҳои фавқулода

(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003)

1. Бонки миллии Тоҷикистон дар ҳолатҳои фавқулода ҳамчун қарздеҳи сатҳи охирин метавонад тибқи қарори Раёсат ба ташкилоти қарзии молиявӣ барои таъмини пардохтпазирӣ ба муҳлати то се моҳ қарз диҳад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

2. Қарз мутобиқи қисми 1 моддаи мазкур дар асоси қоида ва шартҳои муқарраркардаи Раёсат, аз ҷумла пешниҳоди нақшаи чорабиниҳои талабнамудаи Бонки миллии Тоҷикистон бо зикри тадбирҳои ислоҳие, ки ташкилоти қарзии молиявии дахлдор меандешад, дода мешавад, агар яке аз асосҳои зерин мавҷуд бошад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1721):

- ташкилоти қарзии молиявӣ имкониятҳои дигари қарзгирӣ надошта бошад, қобили пардохт ва дорои молу мулки муносиб барои таъмини қарз бошад;

- чунин қарз барои нигаҳдории устувории низоми молиявӣ зарур бошад ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон баргардондани қарзро ба Бонки миллии Тоҷикистон кафолат дода бошад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

3. Ҳангоми дар муҳлати муайяншуда барнагардонидани қарз Раёсат метавонад муҳлати пардохти онро то се моҳи дигар тамдид намояд, агар ташкилоти қарзии молиявӣ дархост ва нақшаи асосноки чорабиниҳоро, ки мақомоти иҷроияаш тасдиқ намудааст, бо нишон додани шартҳои зерин пешниҳод намояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003):

- усули баргардонидани қарз;

- чораҳои ислоҳи вазъ барои пешгирии зарурати минбаъдаи қарзгирӣ дар ҳолатҳои фавқулода (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

4. Бонки миллии Тоҷикистон тибқи Қонуни мазкур ва қонунҳои дигар нисбат ба ташкилотҳои қарзии молиявие, ки нақшаи чорабиниҳои пешбиникардаро иҷро намекунанд ё ба натиҷаҳои нақшавӣ ноил намегарданд, тадбирҳои дахлдор меандешад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 22(1).Танзими асъор ва амалиёти асъорӣ

(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003)

Бонки миллии Тоҷикистон ҷиҳати пешгирӣ ва бартараф намудани фишорҳои қурбии таваррумӣ ва бо мақсади нигоҳ доштани сатҳи муътадили нархҳо бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ танзими асъор ва амалиёти асъориро ҳамчун воситаи сиёсати пулию қарзӣ (монетарӣ) истифода менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

БОБИ 4. ҲАМКОРИИ БОНКИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН БО МАҚОМОТИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 23. Принсипҳои асосии ҳамкорӣ

1. Бонки миллии Тоҷикистон дар доираи ваколатҳое, ки қонун ба вай додааст, мустақил мебошад. Аъзои Раёсат ва кормандони Бонки миллии Тоҷикистон, ки барои қабул кардани қарор ваколат доранд, аз ягон шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ, аз ҷумла аз мақомоти давлатӣ супориш намегиранд.

2. Ҳар гуна мудохила ба фаъолияти онро Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди Бонки миллии Тоҷикистон мавриди баррасӣ қарор медиҳанд.

3. Бонки миллии Тоҷикистон барои иҷрои вазифаҳои ба зимааш гузошташуда дар таҳияи сиёсати иқтисодии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок мекунад. Раиси Бонки миллии Тоҷикистон ё бо супориши вай муовини якум ё муовини дигар дар маҷлисҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок мекунанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

4. Бонки миллии Тоҷикистон ва Хукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз амалҳои эҳтимолии худ, ки дорои аҳамияти умумидавлатӣ мебошанд, ба якдигар ахборот медиҳанд, кори худро ҳамоҳанг месозанд, машваратҳо мегузаронанд.

5. Бонки миллии Тоҷикистон ба Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои ҷалб намудани қарзҳо аз тарафи давлат, пардохти қарзи давлатӣ бо дарназардошти таъсири он ба вазъи низоми бонкӣ ва ҳадафҳои асосии сиёсати пулию қарзии давлат машварат медиҳад.

Моддаи 24. Муносибатҳои қарзӣ бо Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳолатҳои фавқулодаю ғайричашмдошт ва нарасидани маблағи буҷети давлатӣ метавонад барои ҷуброни фарқи зиёни он аз Бонки миллии Тоҷикистон таҳти меъёри фоизи бозтамвил, ки дар рӯзи бастани созишнома амал мекунад, қарз гирад. Маблағи умумии қарзи барои ин мақсад гирифтаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз Бонки миллии Тоҷикистон набояд аз 10 фоизи маблағи қисми даромади умумии буҷети давлатии соли гузашта зиёд бошад. Қарзҳои гирифта дар давоми 12 моҳ пардохт карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Ба Бонки миллии Тоҷикистон мустақиман харидани коғазҳои қиматноки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ё дигар мақомоти давлатӣ дар давраи аввали барориши онҳо, инчунин дар бозори дуюмдараҷа, агар он бо мақсади сиёсати пулию қарзӣ (монетарӣ) алоқаманд набошад, манъ аст (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 25. Хизматрасонии қарзи давлатӣ

Бонки миллии Тоҷикистон метавонад ба қарзи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо амалиёти ҷойгиронии вомбаргҳои давлатӣ, адои онҳо ва пардохти фоиз аз рӯи онҳо хизмат расонад.

Моддаи 26. Амонатҳо ва амалиёти кассавӣ

1. Бонки миллии Тоҷикистон ба сифати амонатнигоҳдорандаи давлат ба хазинадории давлатӣ ва мақомоти дигари давлатӣ хизматҳои бонкӣ мерасонад. Бонки миллии Тоҷикистон пардохтҳоро мувофиқи ҳаҷми маблағҳо дар суратҳисобҳои дахлдор амалӣ месозад.

2. Дар ҳолати зарурӣ Бонки миллии Тоҷикистон метавонад тибқи қарори Раёсат як қисми маблағи буҷети давлатиро мутобиқи шартнома бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба муҳлати муайян ҳамчун пасандоз қабул намояд ва барои он фоиз пардохт кунад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 27. Вазифаҳои намояндаи молиявӣ

1. Бонки миллии Тоҷикистон дар мувофиқа бо Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкили хизматрасонии коғазҳои қиматноки давлатиро бо тартиби зерин ба роҳ мемонад:

- маркетинги коғазҳои қиматноки давлатӣ;

- пардохти маблағи асосии коғазҳои қиматнок, фоизҳо ва дигар подошҳои комиссионӣ;

- иҷрои дигар амалҳое, ки мувофиқи мақсаду вазифаҳои Бонки миллии Тоҷикистон мебошанд.

2. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад ҳамчун намояндаи молиявӣ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ташкилотҳои қарзии молиявӣ ва фондҳои ғайрибуҷетӣ барои нигоҳдории маблағи онҳо бо пули миллӣ, асъор ва коғазҳои қиматнок хизмат расонад. Тартиби хизматрасонии мазкур аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон муайян ва дар асоси созишномаҳои дуҷониба амалӣ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 28.

хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

Моддаи 29. Бонки миллии Тоҷикистон - бонкдор, мушовири молиявӣ ва намоянда

Бонки миллии Тоҷикистон ҳамчун бонкдор, мушовири молиявӣ, намояндаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти дигари давлатӣ оид ба масъалаҳои низоми захира ва масъалаҳои дигар мебошад, ки бо фаъолияти бонкӣ ва фаъолияти бонкии исломӣ вобастаанд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

БОБИ 5. НИЗОМИ ПАРДОХТ

Моддаи 30. Низоми пардохт

Бонки миллии Тоҷикистон масъули ташкили низоми пардохт буда, роҳбарии ташкил ва таъмини фаъолияти самараноку боэътимоди низомҳои пардохтӣ, клиринг ва ҳисоббаробаркуниро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба уҳда дорад. Бо ин мақсад Бонки миллии Тоҷикистон (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003):

- ба ҳамкории низомҳои ҳисоббаробаркунӣ ва клиринг бо низомҳои дахлдори дигар, ки ба биржаҳо, бозорҳои коғазҳои қиматнок алоқаманданд, мусоидат менамояд;

- таҳияи усулу технологияҳои нави ҳисоббаробаркуниҳо ва интиқоли коғазҳои қиматнокро ба роҳ мемонад;

- барои ҳамкории байни иштирокчиён дар рушди низоми пардохт ва хизматрасониҳои пардохтӣ шароит фароҳам меоварад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 31. Ташкили ҳисоббаробаркунӣ дар байни бонкҳо

1. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад ба ташкилотҳои қарзии молиявӣ ҷиҳати анҷом додани пардохтҳои байнибонкӣ хизмат расонида, барои ташкили низоми клиринги байнибонкӣ ва дигар шаклҳои ҳисоббаробаркунӣ мувофиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии қабулкардааш мусоидат намояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

2. Бонки миллии Тоҷикистон барои риояи муҳлати пардохтҳо мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон масъул аст (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 32. Танзим ва назорати низоми пардохтӣ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

1. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад бо мақсади таъмини эътимоднокии низоми пардохтӣ:

1) хизматрасониеро, ки ташкилотҳои қарзии молиявӣ оид ба ҳисоббаробаркунӣ, интиқоли маблағҳо, аз ҷумла интиқоли маблағҳои электронӣ, барориш ва ё хизматрасонии воситаҳои пардохт ва хизматрасонии қабули пардохтҳо пешниҳод менамоянд, танзим ва назорат намояд;

2) низомҳои пардохтӣ, клиринг ва ҳисоббаробаркуниҳоро ташкил ва фаъолияти онҳоро таъмин намояд;

3) тартиби ташкилу фаъолияти низомҳои пардохтӣ, клиринг ва ҳисоббаробаркуниро тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ муқаррар намуда, барои анҷом додани фаъолияти оператори низоми пардохтӣ иҷозатнома диҳад, инчунин бақайдгирӣ ва назорати онҳоро ба роҳ монад;

4) шаклҳои ҳисоббаробаркунии ғайринақдиро муайян кунад ва намунаҳои ҳуҷҷатҳои пардохтиро, ки барои ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода мешаванд, тасдиқ намояд;

5) талаботи ҳадди ақал оид ба эътимоднокӣ ва таъмини амнияти иттилооти бонкӣ, ҳисоббаробаркуниҳои электронӣ ва интиқоли маблағҳоро муқаррар намояд.

2. Тартиби ҳисоббаробаркуниҳо бо пули миллӣ ва асъори хориҷӣ аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон муайян карда мешавад.Тартиби анҷом додани интиқоли фаромарзии маблағҳо бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

3. Бонки миллии Тоҷикистон сиёсати низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистонро муайян мекунад ва мониторинги амалӣ гардидани онро анҷом медиҳад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 33. Стандартҳои байналмилалӣ

Бонки миллии Тоҷикистон ҳангоми иҷрои ваколатҳои худ оид ба ташкилу танзими низоми пардохт стандартҳои байналмилалиро истифода намуда, бо мақсади таъмини амният ва самаранокии он бо мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, бонкҳои марказии (миллии) кишварҳои дигар ва ташкилотҳои молиявии байналмилалӣ ҳамкорӣ менамояд.

Моддаи 34. Хизматрасонӣ ба ташкилотҳои қарзӣ

Бонки миллии Тоҷикистон метавонад барои ташкилотҳои қарзии молиявӣ, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият менамоянд, суратҳисобҳо кушода, барои бақияи онҳо фоиз ё фоида диҳад ё барои хизматрасониаш ҳаққи муайян гирад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

БОБИ 6. РОБИТАҲОИ ИҚТИСОДИИ ХОРИҶӢ ВА АМАЛИЁТИ АСЪОРӢ

Моддаи 35. Ваколатҳои Бонки миллии Тоҷикистон дар соҳаи фаъолияти иқтисодии хориҷӣ

Бонки миллии Тоҷикистон дар ҳолатҳое, ки қонунгузорӣ ва созишномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд, дар муносибат бо бонкҳои марказии (миллии) давлатҳои хориҷӣ, Хазинаи байналмилалии асъор, Бонки ҷаҳонӣ ва дигар ташкилотҳои молиявии байналмилалӣ намояндаи манфиатҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон буда, аз номи он муомила ва додугирифт мекунад.

Моддаи 36. Бонки миллии Тоҷикистон - мақоми танзими асъор ва назорати асъор

Бонки миллии Тоҷикистон мақоми давлатии танзими асъор ва назорати асъор буда, вазифаи худро мувофиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи танзими асъор ва назорати асъор" амалӣ менамояд (Қонуни ҶТ аз 26.07.2014 № 1113).

Моддаи 37. Хориҷ карда шуд

(Қонуни ҶТ аз 26.07.2014 № 1113)

Моддаи 38. Захираҳои асъории байналмилалии давлат

1. Бонки миллии Тоҷикистон дар тавозуни худ ҳамаи захираҳои асъории байналмилалии давлатро нигоҳ медорад.

2. Дар сурати камшавии захираи асъории байналмилалии давлат ё аз тарафи Бонки миллии Тоҷикистон мушоҳида гардидани тамоюли камшавии он то дараҷае, ки барои гузаронидани сиёсати пулию қарзӣ ё сари вақт иҷро намудани амалиётҳои байналмилалии давлат зиён расонида метавонад, Бонки миллии Тоҷикистон ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи вазъияти ин захираҳо ва сабабҳое, ки боиси камшавии онҳо шудаанд ё шуда метавонанд, ҳисобот, инчунин оид ба ислоҳи ҳолат тавсияҳо пешниҳод мекунад.

Моддаи 39. Захираҳои байналмилалии Бонки миллии Тоҷикистон

1. Бонки миллии Тоҷикистон бо мақсади иҷрои вазифаҳо ва уҳдадориҳои хориҷии худ ва ҳимояи сармояи оинномавиаш аз тағйирёбии қурби асъор, як қисми маблағи худро бо асъор ва дигар дороиҳои асъорӣ, ки арзиши онҳо дар бозорҳои байналмилалӣ устувор аст, нигоҳ медорад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Бонки миллии Тоҷикистон аз рӯи шарт ва ба муҳлатҳое, ки Раёсат муқаррар мекунад, захираи байналмилалии Бонки миллии Тоҷикистонро таъсис медиҳад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

3. Захираҳои байналмилалии Бонки миллии Тоҷикистон аз инҳо иборатанд:

- тилло ва дигар металлҳои қиматбаҳо, ки дар Бонки миллии Тоҷикистон ё аз номи вай дар дигар ташкилотҳои қарзӣ нигоҳ дошта мешаванд, аз ҷумла уҳдадориҳои шахсони дигар, ки аз тилло ва дигар металлҳои қиматбаҳо иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- асъори мубодилаи озод, ки дар Бонки миллии Тоҷикистон ё аз номи вай дар дигар ташкилотҳои қарзии молиявӣ нигоҳ дошта мешавад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- уҳдадории шахсони дигар ва пасандозҳои байнибонкии аз рӯи дархост ё дар муҳлати кӯтоҳ пардохтшаванда, ки аз асъори мубодилаи озод иборат буда, дар суратҳисобҳои Бонки миллии Тоҷикистон ё дар тавозуни бонкҳои марказии (миллии) хориҷӣ ё ташкилотҳои молиявии байналмилалӣ қарор доранд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- коғазҳои қиматноки қарзии бозоргири иборат аз асъори мубодилаи озод, ки ҳукуматҳои кишварҳои хориҷӣ, бонкҳои марказии (миллии) хориҷӣ ё ташкилотҳои молиявии байналмилалӣ баровардаанд ё коғазҳои қиматноки қарзие, ки пурра бо даромад ва қарзҳои эмитент таъмин шудаанд;

- талабот ба ташкилотҳои молиявии байналмилалӣ, ки дар асоси амалиёти фурӯшу бозхарид ва созишнома оид ба қарз додани коғазҳои қиматноки дар сархати чоруми қисми 3 моддаи мазкур зикршуда ба миён меояд;

- ҳуқуқи махсуси қарзгирӣ, ки дар суратҳисоби Бонки миллии Тоҷикистон дар Хазинаи байналмилалии асъор мавҷуданд;

- маблағҳои асъории Бонки миллии Тоҷикистон дар Хазинаи байналмилалии асъор.

4. Бонки миллии Тоҷикистон захираҳои асъории байналмилалии худро бо дарназардошти ҳифз, таъмини пардохтпазирӣ ва даромаднокии онҳо бо тартиби зикршудаи афзалиятнокӣ идора мекунад.

Моддаи 40. Амалиёт бо асъори хориҷӣ

Бонки миллии Тоҷикистон сиёсати қурбии асъорро муайян ва амалӣ намуда, ҳуқуқ дорад:

- ҳар гуна амалиётро бо асъори хориҷӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва берун аз он ки онҳо ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дар таҷрибаи бонкии байналмилалӣ қабулшуда мувофиқ мебошанд, иҷро намояд;

- векселҳои хазинавӣ ва дигар коғазҳои қиматноки аз тарафи давлатҳои хориҷӣ ё ташкилотҳои молиявии байналмилалӣ баровардашуда ва кафолат додашударо харад ва фурӯшад, инчунин аҳдҳои дигарро, ки хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошанд ва дар таҷрибаи бонкии байналмилалӣ қабул карда шудаанд, имзо намояд;

- дар бонкҳои марказӣ (миллӣ) ва ташкилотҳои молиявии давлатҳои дигар ҳисобҳо кушояд;

- барои бонкҳои хориҷӣ, бонкҳои марказӣ (миллӣ) ва ташкилотҳои байналмилалии молиявӣ суратҳисобҳо кушода, инчунин манфиати онҳоро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳимоя кунад.

Моддаи 41. Фоида ва зиёни асъорӣ

(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003)

1. Фоида ё зиёни асъории татбиқнашуда, ки ба тағйирёбии баҳои дороиҳо ва уҳдадориҳо дар шакли металлҳои қиматбаҳо алоқаманд буда, вобаста ба тағйирёбии нарх ва қурби мубодилавии асъори ин дороиҳо ва уҳдадориҳо нисбат ба пули миллӣ ба вуҷуд омадааст, дар ҳисоби тавозунии махсус (захираи азнавбаҳодиҳии металлҳои қиматбаҳо)-и қисми сармояи ҳисобот оид ба ҳолати молиявии Бонки миллии Тоҷикистон ба ҳисоб гирифта мешавад ва ба даромад ва хароҷоти давраи ҳисоботӣ дохил карда намешавад.

2. Фоида ё зиёни асъории татбиқшуда, ки ба тағйирёбии баҳои дороиҳо ва уҳдадориҳо дар шакли металлҳои қиматбаҳо алоқаманд буда, вобаста ба тағйирёбии нарх ва қурби мубодилавии асъори ин дороиҳо ва уҳдадориҳо нисбат ба пули миллӣ ба вуҷуд омадааст, ба даромад ё хароҷоти давраи ҳисоботӣ дохил карда мешавад.

3. Фоида ё зиёни асъории татбиқшуда ва татбиқнашуда, ки ба тағйирёбии баҳои дороиҳо ва уҳдадориҳо бо асъори хориҷӣ ва ҳуқуқҳои махсуси қарзгирӣ алоқаманд буда, вобаста ба тағйирёбии қурби мубодилавии ин дороиҳо ва уҳдадориҳо нисбат ба пули миллӣ ба вуҷуд омадааст, дар охири соли молиявӣ тибқи стандартҳои байналмилалӣ ба даромад ё хароҷоти давраи ҳисоботӣ дохил карда мешавад.

4. Фоида ва зиёни асъории дар қисмҳои 1-3 моддаи мазкур пешбинигардида ба буҷети Бонки миллии Тоҷикистон дохил карда намешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

БОБИ 7. ТАНЗИМУ НАЗОРАТ ВА БАТАНЗИМДАРОРИИ ТАШКИЛОТҲОИ ҚАРЗИИ МОЛИЯВӢ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

Моддаи 42. Бонки миллии Тоҷикистон - мақоми танзиму назорат ва батанзимдарории ташкилотҳои қарзии молиявӣ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

1. Бонки миллии Тоҷикистон дорои ҳуқуқи истисноии танзим ва назорати фаъолияти ташкилотҳои қарзии молиявӣ мебошад. Бо ин мақсад Бонки миллии Тоҷикистон (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548):

- ба ташкилотҳои қарзӣ иҷозатнома медиҳад, онҳоро дар феҳристи бақайдгирӣ сабт мекунад, стандартҳои назорати фаъолияти онҳоро таҳия намуда, тартиби татбиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва тавсияҳои худро муқаррар менамояд;

- ташкилотҳои қарзии молиявиро бо қувваи кормандони худ ё мутахассисони ба ин мақсад ҷалбгардида, аз ҷумла амалиёт, феҳристҳо, ҳуҷҷатҳо ва суратҳисобҳои онҳоро санҷида, риояи талаботи Қонуни мазкур, қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти бонкӣ", "Дар бораи фаъолияти бонкии исломӣ", "Дар бораи ташкилотҳои маблағгузории хурд" ва қонунҳои дигари ба фаъолияти бонкӣ дахлдоштаро мунтазам назорат менамояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- аз ташкилотҳои қарзии молиявӣ пешниҳоди иттилооти заруриро барои танзим ва назорати фаъолияти онҳо, инчунин оид ба ислоҳи вазъи кунунии онҳо чора диданро талаб мекунад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- меъёрҳои мақбулро, ки риояи онҳо барои ташкилотҳои қарзии молиявӣ ҳатмӣ мебошад, муқаррар мекунад ва аломатҳои анҷом додани амалияи носолиму хатарноки бонкиро муайян менамояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- барои ба даст овардани ҳар гуна иттилоот дорои ҳуқуқи дастрасии бавосита ё бевосита, аз ҷумла фосилавӣ ба таъминоти барномавию техникӣ, инчунин низомҳои автоматонидашудаи бонкии ташкилотҳои қарзии молиявӣ мебошад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- нисбат ба ташкилотҳои қарзии молиявӣ дар ҳолатҳои дар Қонуни мазкур пешбинишуда чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасониро татбиқ менамояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- чораҳои батанзимдарории ташкилотҳои қарзии молиявиро бо мақсади ҳимояи манфиатҳои пасандоздорону қарздеҳон, таъмини суботи низоми бонкӣ ва идомаи вазифаҳои ниҳоят муҳим бо истифодаи ками маблағҳои буҷетӣ амалӣ менамояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

2. Мақсади асосии танзим ва назорати фаъолияти ташкилотҳои қарзии молиявӣ нигоҳдории суботи низоми бонкӣ ва низоми пардохт, ҳимояи манфиатҳои пасандоздорон, қарздеҳон ва дорандагони суратҳисобҳои сармоягузорӣ мебошад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

3. Бонки миллии Тоҷикистон ба фаъолияти ҷории ташкилотҳои қарзии молиявӣ мудохила намекунад, ба истиснои ҳолатҳое, ки қонун пешбинӣ кардааст (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

4. Бонки миллии Тоҷикистон бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ барои ҳамаи ташкилотҳои қарзии молиявӣ тартиби ҳатмии ҳисобдорӣ, таҳия, пешниҳоди ҳисоботи молиявӣ ва маълумоти омориро муқаррар мекунад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

5. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад барои ташкилотҳои қарзии молиявӣ тартиби гузарондани амалиёти бонкӣ, ташкили низоми идоракунии хавфҳо ва назорати дохилӣ, талаботи дастрасии шахсони сеюм ба низомҳои иттилоотии ташкилотҳои қарзии молиявӣ, инчунин талабот ба таъминоти барномавию техникӣ, аз ҷумла низомҳои автоматонидашудаи бонкии ташкилотҳои қарзии молиявиро бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ муқаррар намояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

6. Бонки миллии Тоҷикистон бо санади меъёрии ҳуқуқии худ тартиб ва шартҳои таъсис ва татбиқи (гузаронидани) реҷаи махсуси танзимро муқаррар менамояд, ки дар доираи он ба ташкилоти қарзии молиявии манфиатдор ва ба талаботи нисбат ба фаъолияти он муқарраршуда ҷавобгӯ дар сатҳи баробар ваколати дар муҳити маҳдуди таҳти назорат (аз рӯи ҳудуд, аз рӯи вақт, аз рӯи миқдор ва ҳаҷми амалиёт, истифодабарандагон ва ғайра) озмоиш намудани анҷомдиҳии амалиёти бонкӣ ва аҳдҳо бо истифодаи технологияҳои инноватсионӣ пешниҳод карда мешавад.

7. Натиҷаи татбиқи реҷаи махсуси танзим барои пешниҳод ҷиҳати такмили қонунгузорӣ истифода карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 43. Ҳамкории иттилоотӣ

1. Бонки миллии Тоҷикистон барои таҳияи омори бонкӣ, молиявӣ ва таҳлили вазъи иқтисодӣ бо мақомоти давлатӣ дар ҷамъоварӣ ва нашри маълумоти оморӣ ва дигар маълумот ҳамкорӣ менамояд ва метавонад аз мақомоти давлатӣ иттилооти даркориро дархост ва дастрас намояд.

2. Бонки миллии Тоҷикистон маводи зеринро нашр менамояд:

- иттилооти умумии оморӣ ва таҳлилӣ дар бораи низоми бонкии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- ҳуҷҷатҳо оид ба усулҳои ҷамъоварӣ ва пешниҳоди маълумоти оморӣ;

- маълумоти дахлдори оморӣ ва консепсияе, ки ба гузарондани таҳқиқу санҷиши берунии омории анҷомдодаи Бонки миллии Тоҷикистон имкон медиҳанд.

Моддаи 44. Пешниҳоди иттилоот

1. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад тавассути дархости хаттӣ аз ташкилотҳои қарзӣ пешниҳоди ҳама гуна иттилоот ва маълумотро дар бораи фаъолияташон, тавзеҳи онҳо ё пешбиниҳои зеринро талаб намояд:

- оид ба масъалаҳои идоракунии корпоративӣ, молиявӣ, меъёрҳои мақбул ва масъалаҳои дигари марбут ба фаъолият ва идоракунии ташкилоти қарзӣ;

- оид ба дороиҳо ва уҳдадориҳо, даромад ва хароҷот, аз ҷумла меъёри фоизии гирифташаванда ва пардохтшаванда, ҳаққи хизмати гирифташаванда ва пардохтшаванда, уҳдадориҳо ва тамоми хавфҳои ба вай таҳдидкунанда (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- нисбати ҳар гуна шахси алоқаманди ташкилоти қарзии молиявӣ ва ё ҳар гуна шахси ҳуқуқии мутобиқи қонунгузорӣ бақайдгирифташуда, ки дар ҷамъияти холдингии ташкилоти қарзӣ нуфузи калон дорад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

2. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад иттилооти пешниҳодшударо, ки ба феҳристи иттилоот ё маълумоти махфӣ дохил намешавад, мувофиқи категорияҳои ташкилотҳои қарзии молиявӣ ва аз рӯи навъи фаъолияташон дараҷабандӣ шудаанд, пурра ё қисман нашр намояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

3. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад шабакаи иттилоотиро барои зарурати низоми бонкӣ таъсис диҳад ва нигоҳ дорад.

4. Ташкилотҳои қарзии молиявӣ вазифадоранд, ки ҳама гуна маълумоти аз тарафи Бонки миллии Тоҷикистон дархостшавандаро саривақт пешниҳод намоянд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 45. Ҳамкории Бонки миллии Тоҷикистон бо мақомоти назоратӣ ва батанзимдарории дохилию хориҷӣ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

Бонки миллии Тоҷикистон метавонад бо дигар бонкҳои марказии (миллии) хориҷӣ ё мақомоти назоратӣ ва батанзимдарории дохилию берунӣ шартнома баста, дар асоси он мубодилаи маълумот намояд. Мубодилаи чунин маълумот метавонад маълумоти махфиро дар бар гирад, ба шарте ки шартномаи басташуда махфиятро талаб кунад ва Бонки миллии Тоҷикистон боварӣ дошта бошад, ки барои таъмини махфияти чунин маълумот чораҳои оқилона андешида шудаанд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 46. Меъёрҳои мақбул

Аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон барои ташкилотҳои қарзии молиявӣ меъёрҳои мақбул тибқи қонун муқаррар карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 47. Санҷиши фаъолияти ташкилотҳои қарзӣ

1. Бонки миллии Тоҷикистон назорати маҷмӯии фаъолияти ташкилотҳои қарзии молиявиро бо тартиби зерин анҷом медиҳад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548):

- ҳисобот, ҳуҷҷатҳо, тавзеҳот, баёнот, далелҳо ва маълумоти аз ҷониби ташкилоти қарзии молиявӣ тибқи Қонуни мазкур пешниҳодшударо баррасӣ мекунад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- аз ташкилотҳои қарзии молиявӣ ва ҳар гуна бонкҳои фаръӣ, ҷамъиятҳои вобастаи онҳо дар шакли хаттӣ пешниҳод ва тасдиқ намудани ҳар гуна маълумоти иловагӣ, ҳисобот, ҳуҷҷатҳо, тавзеҳот, баёнот ва ё далелҳоро талаб мекунад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- дар хусуси вазъи молиявӣ, манбаи маблағҳои пулӣ, нуфузу эътибори саҳмдорони бевосита ё бавоситаи ташкилоти қарзии молиявӣ ва оид ба шахсе, ки барои ба даҳ ва зиёда фоизи саҳмияҳои ташкилоти қарзии молиявӣ соҳиб шудан муроҷиат менамояд, маълумот талаб мекунад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- санҷиши ташкилоти қарзии молиявӣ, ҷамъиятҳои вобастаи он ва бонкҳои фаръиро тавассути корманди (кормандони) худ ё шахсоне, ки бо ин мақсад аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон таъин шудаанд, анҷом медиҳад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

2. Санҷиш баррасии фаъолияти ташкилоти қарзии молиявиро барои муайян кардани вазъи молиявии он, инчунин мувофиқати фаъолияти ташкилоти қарзии молиявӣ ба талаботи қонунҳои дигар, санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон, санадҳо ва сиёсати дохилии ташкилоти қарзии молиявиро дар бар мегирад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

3. Бонки миллии Тоҷикистон на камтар аз як маротиба дар як сол ҳамаи ташкилотҳои қарзии молиявиро аз санҷиш мегузаронад, ба истиснои намояндагиҳои онҳо, ташкилотҳои маблағгузории хурд ва ташкилотҳои маблағгузории хурди исломӣ, ки на камтар аз як маротиба дар ду сол санҷида мешаванд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

4. Шахсони тибқи моддаи мазкур барои гузаронидани санҷиш таъиншуда, барои риояи талаботи махфияти маълумот масъул мебошанд. Кормандони роҳбарикунанда, кормандон ва намояндаи ташкилоти қарзии молиявӣ ё бонки фаръӣ ва ҷамъиятҳои вобастаи он вазифадоранд дастрасии ҳамаи утоқҳои корӣ, аз ҷумла хазинаҳо ва ганҷхонаҳо, китобҳои ҳисобдорӣ, суратҳисобҳо, ҳуҷҷатҳо, сабтҳои электрониро ба шахсони мазкур таъмин намоянд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

5. Ҳар гуна маълумот, аз ҷумла маълумоти дорои сирри бонкӣ, ки санҷишгарон талаб мекунанд, бояд аз ҷониби ташкилоти қарзии молиявӣ сари вақт пешниҳод карда шавад. Кормандони роҳбарикунандаи ташкилоти қарзӣ вазифадоранд ба гузаронидани санҷиш ҳамаҷониба мусоидат намоянд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

6. Бонки миллии Тоҷикистон Шӯрои нозирони ташкилоти қарзии молиявиро оид ба натиҷаҳои санҷиш огоҳ месозад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

7. Тартиби гузаронидани санҷиш, ҷамъбаст ва пешниҳоди натиҷаҳои он бо санадҳои меъёрии ҳукуқии Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

8. Хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

9. Хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 48. Чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасонӣ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

1. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад ҳар гуна чораҳои фаврии ислоҳӣ ё таъсиррасонии дар қисми 2 моддаи мазкур пешбинишударо татбиқ намояд, агар ба он маълум гардад, ки ташкилоти қарзии молиявӣ, кормандони роҳбарикунанда ё кормандони дигари он:

- талаботи Қонуни мазкур, қонунҳои дигар, санадҳои меъёрии ҳуқуқии дигар ва амрномаҳои Бонки миллии Тоҷикистонро риоя накардаанд;

- ба Бонки миллии Тоҷикистон маълумоти муқарраршударо сари вақт пешниҳод накардаанд ё онро носаҳеҳу нопурра пешниҳод намудаанд;

- амалияи носолиму хатарноки бонкиро пеш мебаранд, ки ба субот ва устувории ташкилоти қарзии молиявӣ ва ё низоми бонкӣ хавф дорад ё ба манфиатҳои пасандоздорон, қарздеҳон ва дорандагони суратҳисобҳои сармоягузорӣ таҳдид менамояд;

- ҳуқуқҳои истеъмолкунандагони хизматрасонии низоми бонкиро риоя накардаанд.

2. Ҳангоми ҷой доштани ҳолатҳои дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинишуда Бонки миллии Тоҷикистон метавонад нисбат ба ташкилоти қарзии молиявӣ як ё якчанд чораҳои ислоҳӣ ё таъсиррасонии зеринро татбиқ намояд:

- ба ташкилоти қарзии молиявӣ амрнома фиристад;

- ба ташкилоти қарзии молиявӣ дастур диҳад;

- аз ташкилоти қарзии молиявӣ таҳия ва пешниҳоди нақшаи чорабиниҳоро ҷиҳати бартараф кардани камбудиҳо ва ислоҳи вазъи баамаломада ё маълумотро оид ба чораҳои андешидашуда талаб намояд;

- кушодани филиал ва воҳиди дигари сохториро барои ташкилоти қарзии молиявӣ манъ намояд;

- аз ташкилоти қарзии молиявӣ боздоштани фаъолият ё бастани филиал ва ё воҳиди дигари сохтории онро талаб намояд;

- меъёрҳои фоизиро барои анҷомдиҳии баъзе амалиёти бонкӣ маҳдуд намояд;

- аз ташкилоти қарзии молиявӣ талаб кунад, ки иҷрои баъзе амалиёти бонкӣ ва ё фаъолияти муайянро бо Бонки миллии Тоҷикистон мувофиқа намояд;

- аз ташкилоти қарзии молиявӣ қатъ кардани анҷомдиҳии баъзе амалиётро талаб намояд;

- тақсим ё пардохти ҳар гуна фоида ё суди саҳмияҳоро манъ намояд;

- ҳама гуна маҳдудиятро барои додани қарз муқаррар намояд;

- илова ба маблағи захираҳои ҳатмие, ки дар Бонки миллии Тоҷикистон нигоҳ дошта мешаванд, дар муҳлат ва ба маблағи муайян зиёд кардани онҳоро аз ташкилоти қарзии молиявӣ талаб намояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- аз ташкилоти қарзии молиявӣ тибқи шартҳои муқаррарнамудаи Бонки миллии Тоҷикистон гузаронидани санҷиши мавзӯии дахлдорро бо ҷалби ташкилоти аудиторӣ талаб намояд;

- аз раиси Шӯрои нозирон даъват намудани ҷаласаи ғайринавбатии Шӯрои нозиронро бо иштироки намояндагони Бонки миллии Тоҷикистон ҷиҳати баррасии ҳуқуқвайронкуниҳо ва андешидани чораҳои зарурӣ бо мақсади бартараф кардани онҳо талаб намояд;

- аз ташкилоти қарзии молиявӣ тибқи шартҳои муқаррарнамудаи Бонки миллии Тоҷикистон муваққатан ба кор қабул намудани коршиносро бо додани ваколат оид ба ҷонибдории амалҳои вобаста ба фурӯш, бегонакунӣ ё интиқоли дороиҳои ташкилоти қарзии молиявӣ, додани қарз ё сармоягузории маблағҳои ташкилоти қарзии молиявӣ, қабули ҳар гуна қарз ё уҳдадорӣ ва пардохти суди саҳмияҳо талаб намояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- аз ташкилоти қарзии молиявӣ солимгардонии молиявӣ, аз ҷумла иҷрои як ё якчанд чораҳои нақшаи барқарорсозии фаъолиятро, ки тибқи моддаи 48 (2) Қонуни мазкур омода шудааст, талаб намояд;

- аз ташкилоти қарзии молиявӣ қатъ кардани анҷомдиҳии ҳар гуна амалиётро бо шахсони вобаста талаб намояд;

- аз ташкилоти қарзии молиявӣ зиёд намудани сармояро дар муҳлати муқаррарнамудаи Бонки миллии Тоҷикистон талаб намояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- ҳуқуқи овоздиҳии саҳмдорони (иштирокчиёни) дорои ҳиссаи иштироки афзалиятнокро боздорад;

- зиёд намудани музди меҳнат, пардохти мукофотпулӣ ва ҷубронпулиро ба кормандони роҳбарикунанда ё шахсони вобастаи (алоқаманди) ташкилоти қарзии молиявӣ манъ намояд;

- аз ташкилоти қарзии молиявӣ муваққатан ё пурра аз вазифа барканор кардани як ё якчанд корманди роҳбарикунанда ва ё корманди дигари масъулро талаб намояд;

- аз ташкилоти қарзии молиявӣ аз вазифа озод намудани раис ё дигар узви Шӯрои нозиронро талаб намояд;

- барои ташкилоти қарзии молиявӣ меъёрҳои мақбулро ба муҳлати то дувоздаҳ моҳ тағйир диҳад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- иҷрои баъзе амалиёти дар иҷозатномаи ташкилоти қарзии молиявӣ муайяншударо ба муҳлати то дувоздаҳ моҳ боздорад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- барои ташкилоти қарзии молиявӣ қабул ва интиқоли дороиҳоро маҳдуд намояд;

- мутобиқи қонун кормандони роҳбарикунандаи ташкилоти қарзии молиявиро ба ҷавобгарии маъмурӣ кашад;

- ташкилоти қарзии молиявиро ба андозаи то як фоиз аз ҳадди ақали сармояи оинномавии муқарраршуда ҷарима бандад;

- ваколатҳои мақомоти идоракунии ташкилоти қарзии молиявиро боздорад;

- иҷозатномаи ташкилоти қарзии молиявиро бозхонд намуда, мутобиқи қонун раванди барҳамдиҳии онро оғоз намояд.

3. Дар ҳолати талаботи Бонки миллии Тоҷикистонро иҷро накардани ташкилоти қарзии молиявӣ, ҷаримабандӣ мутобиқи қисми 2 моддаи мазкур то бартараф кардани камбудиҳо идома меёбад.

4. Маблағи ҷарима аз суратҳисоби муросилотии (корреспондентии) дар Бонки миллии Тоҷикистон кушодаи ташкилоти қарзии молиявӣ бе супориши он ситонида мешавад. Дар сурати вуҷуд надоштани чунин суратҳисоб дар Бонки миллии Тоҷикистон, маблағи ҷарима аз ташкилоти қарзии молиявӣ тибқи қонунгузорӣ ситонида мешавад.

5. Тартиби татбиқи чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасонӣ аз ҷониби Раёсат муайян карда мешавад.

6. Бонки миллии Тоҷикистон чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасонии дар моддаи мазкур пешбинишударо дар муҳлати на дертар аз шаш моҳ баъди ошкор намудани ҳуқуқвайронкунӣ татбиқ менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

7. Татбиқи чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасонӣ, ки дар моддаи мазкур пешбинӣ шудаанд, масъулияти ташкилоти қарзии молиявиро тибқи дигар қонунҳо истисно намекунад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 48(1). Чораҳои батанзимдарории ташкилоти қарзии молиявӣ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

1. Батанзимдарории ташкилотҳои қарзии молиявӣ бо роҳи солимгардонӣ, ки тавассути таҷдиди сохтори ташкилоти қарзии молиявӣ аз ҷониби маъмурияти муваққатӣ тибқи Қонуни мазкур анҷом дода мешавад ё барҳамдиҳии онҳо тибқи қонун амалӣ шуда метавонад.

2. Батанзимдарории ташкилотҳои қарзии молиявӣ дар асоси принсипҳои зерин амалӣ карда мешавад:

- зарари мутобиқи батанзимдарорӣ эътирофшударо аввалан саҳмдорони (иштирокчиёни) ташкилотҳои қарзии молиявӣ ба зимма мегиранд;

- боқимонда зарари мутобиқи батанзимдарорӣ эътирофшударо, агар ҷой дошта бошад, қарздеҳон бо тартиби қонеъгардонии талаботи қарздеҳон мутобиқи қонунгузории барҳамдиҳии ташкилотҳои қарзии молиявӣ ба зимма мегиранд;

- зарари дар ҷараёни батанзимдарорӣ ба зиммагирифтаи саҳмдорон (иштирокчиён) ва қарздеҳон набояд аз зараре, ки онҳо ҳангоми барҳамдиҳии ташкилотҳои қарзии молиявӣ мебинанд, зиёд бошад;

- талаботи муштариён ва уҳдадориҳои ҳаммонанд (якнавъ) дар асоси баробарӣ ва якхела баррасӣ мегарданд, ба истиснои ҳолатҳое, ки бо қарори Бонки миллии Тоҷикистон риоя накардани усули мазкур барои пешгирии таъсири манфии эҳтимолии батанзимдарории ташкилоти қарзии молиявӣ ба низоми бонкӣ ё барои зиёд намудани арзиши талабот ба манфиати ҳамаи пасандоздорон ва қарздеҳон дар умум, қатъиян зарур муқаррар шуда бошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

3. Барои истифодаи чораҳои батанзимдарорӣ нисбат ба ташкилоти қарзии молиявӣ, қаблан нисбат ба он татбиқ шудани чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасонии дар қисми 2 моддаи 48 Қонуни мазкур пешбинишуда ҳатмӣ нест (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 48(2). Нақшаи барқарорсозӣ ва батанзимдарорӣ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

1. Бонки миллии Тоҷикистон аз ташкилотҳои қарзии молиявӣ давра ба давра омода ва пешниҳод намудани нақшаи барқарорсозии фаврӣ ва мураттаби фаъолиятро бо дарназардошти ҳолатҳои (сенарияҳои) гуногуни мушкилоти молиявӣ ва ё ноустувории молиявӣ, дар алоҳидагӣ ё барои ташкилотҳои қарзии молиявие, ки аъзои гурӯҳ мебошанд, ба таври маҷмӯӣ барои мувофиқа талаб менамояд. Нақша бояд чораҳои дахлдор, тарзу захираҳои барқарорсозии фаъолияти устувор ва муътадили ташкилотҳои қарзии молиявиро пешбинӣ намояд. Ҳангоми муайян намудани камбудиҳо дар нақшаи мазкур Бонки миллии Тоҷикистон аз ташкилотҳои қарзии молиявӣ дар муҳлати муқарраршуда барои мувофиқа такроран пешниҳод кардани нақшаро талаб менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Талабот оид ба таҳияи нақшаи барқарорсозии фаъолияти ташкилотҳои қарзии молиявиро Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

3. Бонки миллии Тоҷикистон нақшаи батанзимдарории ташкилоти қарзии низомсози молиявиро омода намуда, дар он роҳҳои батанзимдарории ташкилоти қарзии молиявиро тарзе муайян менамояд, ки иҷрои бефосилаи вазифаҳои ниҳоят муҳим таъмин мегардад. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад барои ташкилотҳои қарзии молиявии дигар низ нақшаи батанзимдарориро омода намояд.

4. Агар Бонки миллии Тоҷикистон дар амалӣ намудани нақшаи барқарорсозӣ ва ё батанзимдарории мураттаби ташкилотҳои қарзии молиявӣ монеаҳои ҷиддиро муайян намояд, он гоҳ ба ташкилотҳои қарзии молиявӣ барои бартараф намудани онҳо дастур медиҳад, ки иҷрои он барои ташкилотҳои қарзии молиявӣ ҳатмӣ мебошад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 49. Маъмурияти муваққатӣ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

1. Маъмурияти муваққатӣ идоракунии махсуси ташкилоти қарзии молиявӣ мебошад, ки он бо қарори Раёсат тибқи моддаи 50 Қонуни мазкур ба муҳлати то дувоздаҳ моҳ барои ноил шудан ба мақсадҳои батанзимдарории дар сархати ҳафтуми қисми 1 моддаи 42 Қонуни мазкур пешбинишуда ҷорӣ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Муҳлати фаъолияти маъмурияти муваққатӣ метавонад аз ҷониби Раёсат то дувоздаҳ моҳ тамдид карда шавад ва он дар маҷмӯъ наметавонад аз ду сол зиёд бошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

3. Қарори Раёсат дар бораи таъин намудани маъмурияти муваққатӣ ё тамдид кардани муҳлати ваколатҳои он аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон дар муҳлати на дертар аз панҷ рӯз аз санаи қабули он дар ду рӯзномаи расмии Ҷумҳурии Тоҷикистон нашр карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

4. Маъмурияти муваққатии ташкилоти қарзии молиявӣ аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон амалӣ карда шуда, тибқи Қонуни мазкур Бонки миллии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад, ки ваколатҳои мудири муваққатиро барои таъмин намудани мақсадҳо ва вазифаҳои он бевосита амалӣ намояд. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад маъмурияти муваққатиро тавассути мудири муваққатие, ки бо қарори раёсат таъин шудааст ва аз номи ташкилоти қарзии молиявӣ бе ваколатнома амал мекунад, анҷом диҳад.

5. Мудири муваққатӣ аз ҳисоби кормандони Бонки миллии Тоҷикистон ё мутахассисоне (коршиносоне), ки кормандони Бонки миллии Тоҷикистон нестанд, таъин карда мешавад ва:

- намояндаи Бонки миллии Тоҷикистон ба ҳисоб рафта, ба дастурҳои он итоат мекунад ва дар тамоми давраи иҷрои уҳдадориҳояш ба Бонки миллии Тоҷикистон ҳисобот медиҳад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- ба муқаррароти Қонуни мазкур ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии дигар, дастурамалу амрномаҳои Бонки миллии Тоҷикистон ҳамчун роҳбари ташкилоти қарзии молиявӣ итоат менамояд. Мутахассисоне (коршиносоне), ки кормандони Бонки миллии Тоҷикистон нестанд, бояд ба талаботи тахассусии тибқи қонун нисбат ба роҳбарони ташкилотҳои қарзии молиявӣ татбиқшаванда ҷавобгӯ бошанд. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад дар ҳолатҳои зарурӣ мудири муваққатиро иваз ё аз вазифа барканор намояд.

6. Музди меҳнати ҳайати маъмурияти муваққатӣ аз тарафи ташкилоти қарзии молиявӣ пардохта мешавад. Андозаи музди меҳнати ҳайати маъмурияти муваққатиро Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар мекунад. Музди меҳнати ҳайати маъмурияти муваққатӣ пеш аз талаботи дигар нисбат ба ташкилоти қарзии молиявӣ пардохта мешавад. Дар ҳолати мавҷуд набудани маблағи зарурӣ барои пардохти музди меҳнати ҳайати маъмурияти муваққатӣ, он аз ҳисоби Бонки миллии Тоҷикистон пардохт ва аз ҷониби ташкилоти қарзии молиявӣ ҷуброн карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 50. Асосҳо барои татбиқи чораҳои батанзимдарорӣ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

Бонки миллии Тоҷикистон метавонад чораҳои батанзимдарорӣ, аз ҷумла ҷорӣ намудани маъмурияти муваққатиро бо салоҳдиди худ ҳангоми мавҷудияти як ё якчанд ҳолатҳои зерин татбиқ намояд:

- ташкилоти қарзии молиявӣ мунтазам уҳдадориҳои худро оид ба анҷом додани пардохтҳо иҷро намекунад ё имконияти иҷро намудани талаботи пасандоздорон ё қарздеҳони дигарро надорад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- ташкилоти қарзии молиявӣ фаъолияти молиявӣ ва тиҷоратии ноустуворро амалӣ менамояд ва чораҳои танзимкунандаи минбаъда наметавонанд устувории молиявии ташкилоти қарзии молиявиро барқарор намоянд ё нигоҳ доранд;

- меъёри кифоятии сармояи ташкилоти қарзии молиявӣ аз 50 фоизи меъёри ҳадди ақалли бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муқарраршуда кам бошад;

- имконияти саҳмдорони (иштирокчиёни) ташкилоти қарзии молиявӣ барои таъмини риояи меъёри кифоятии сармоя дар муҳлати муайяннамудаи Бонки миллии Тоҷикистон дар гумон аст (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- ташкилоти қарзии молиявӣ барои нигоҳ доштани фаъолияти худ аз кӯмаки молиявии давлатӣ, аз ҷумла ба қарздеҳи сатҳи охирин вобаста мебошад;

- ташкилоти қарзии молиявӣ дилхоҳ меъёри мақбули тибқи қонун муқарраршударо тарзе вайрон карда бошад, ки он қобилияти фаъолият кардани ташкилоти қарзии молиявиро зери шубҳаи асоснок қарор диҳад;

- Бонки миллии Тоҷикистон далелҳои асоснок дошта бошад, ки ташкилоти қарзии молиявӣ ё роҳбарони он ба фаъолияти ҷиноятӣ машғул шудаанд, ки дар натиҷаи он манфиатҳои пасандоздоронро зери хатари ҷиддӣ мегузоранд;

- ташкилоти қарзии молиявӣ аз уҳдаи иҷрои талаботи Бонки миллии Тоҷикистон набаромада, ба иҷрои вазифаҳои назоратии он, аз ҷумла тавассути пинҳон кардан ё пешниҳод накардани ҳуҷҷатҳои ҳисобдорӣ, баҳисобгирӣ ва дигар ҳуҷҷатҳо барои санҷиш монеъ гардад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- хавфнок будани фаъолияти ташкилоти қарзии молиявӣ ба низоми бонкии Ҷумҳурии Тоҷикистон (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 51. Натиҷаҳои таъин намудани маъмурияти муваққатӣ

Баъди таъин гардидани маъмурияти муваққатӣ:

- ҳамаи ҳуқуқу ваколатҳои ташкилоти қарзии молиявӣ, аз ҷумла он ҳуқуқу ваколатҳое, ки саҳмдорон, пасандоздорон ё кормандони роҳбарикунандаи ташкилоти қарзии молиявӣ доранд, боздошта шуда, ба мудири муваққатӣ дода мешаванд. Касе ҳақ надорад барои додани ҳуқуқҳо ба мудири муваққатӣ ё амалӣ намудани онҳо аз тарафи вай монеъ гардад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- ҳар гуна амал ё қароре, ки аз тарафи ташкилоти қарзии молиявии дар итоати маъмурияти муваққатӣ қарордошта ё аз номи он (ё аз тарафи саҳмдорон ё роҳбарони он) қабул мешавад, беэътибор мебошад, агар он аз тарафи мудири муваққатӣ ё таҳти роҳбарии вай қабул нашуда бошад, аз ҷумла интиқоли пул ё коғазҳои қиматнок, ки бонкҳо тавассути низоми ҳисоббаробаркунии пардохт ё низоми ҳисоббаробаркунии коғазҳои қиматнок анҷом додаанд ва онҳо қабл аз ба кор оғоз кардани маъмурияти муваққатӣ бебозхонд шудаанд;

- муҳлати муқарраркардаи қонун, шартнома ё ба таври дигар муқарраршуда, ки баъди ба охир расидани он ҳар гуна талабот ё ҳуқуқи ташкилоти қарзии молиявӣ қатъ меёбад ё пардохт карда мешавад, худ аз худ аз рӯзи сипаришавии он ба муҳлати шаш моҳ тамдид карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 52. Вазифаҳои маъмурияти муваққатӣ

Маъмурияти муваққатӣ нисбат ба ташкилоти қарзии молитявӣ фавран чораҳои зеринро меандешад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548):

- ҳамаи кӯшишҳои худро софдилона барои таъмини нигоҳдории дороиҳои ташкилоти қарзии молиявӣ ба харҷ медиҳад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- ҳисобрасии муфассали (инвентаризатсияи) дороиҳо, аз ҷумла дороиҳои воқеӣ ва уҳдадориҳои ташкилоти қарзии молиявиро оғоз менамояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003);

- ба тамоми воҳидҳои сохтории ташкилоти қарзии молиявӣ оид ба ҷорӣ намудани маъмурияти муваққатӣ дар ташкилоти қарзии молиявӣ огоҳиномаро бо зикри санаи ба иҷрои уҳдадориҳои худ оғоз кардани маъмурияти муваққатӣ, ки он набояд аз санаи ирсоли огоҳинома пештар бошад, ирсол менамояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003);

- тавассути рӯзномаҳои расмии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар байни аҳолӣ, он ҷойҳое, ки воҳидҳои сохтории ташкилоти қарзии молиявӣ ҷойгиранд, оид ба оғози фаъолияти маъмурияти муваққатӣ дар ташкилоти қарзии молиявӣ эълон менамояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- ҳамаи молу мулки воқеӣ, сабтҳо ва дигар дороиҳои ташкилоти қарзии молиявиро, аз ҷумла аз бонкҳои фаръии он бозпас мегирад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- ҳуқуқ дорад кормандони роҳбарикунанда ва кормандони дигари ташкилоти қарзии молиявиро аз вазифа барканор ва ё озод намояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- иваз намудани ҳамаи қулфҳо, маҳдуд намудани иҷозати гирифтани калидҳои онҳо, тағйир додани рамзҳои истифодаи компютерҳо, додани рухсатномаҳои нав, бекор кардани ваколатҳои шахсоне, ки аз номи ташкилоти қарзии молиявӣ амал мекарданд, инчунин муқаррар намудани маҳдудиятҳои дигарро барои дастрасии объектҳо ва дороиҳои ташкилоти қарзии молиявӣ анҷом медиҳад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- ташкилотҳои қарзии молиявӣ, бақайдгирандагон, намояндаҳо ва агентҳо, ки ба коғазҳои қиматнок сару кор доранд, инчунин идоракунандагони дороиҳои берунии ташкилоти қарзии молиявиро дар бораи тағйир ёфтани ваколатҳои шахсоне, ки аз номи ташкилоти қарзии молиявӣ дастурҳо медоданд, огоҳ менамояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- ҳама гуна пардохтҳоро ба моликон, саҳмдорон ва кормандони роҳбарикунандаи ташкилоти қарзии молиявӣ ба истиснои музди меҳнати онҳо бозмедорад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- дар тамоми филиалҳои ташкилоти қарзии молиявӣ намояндаҳои худро таъин менамояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 53. Ҳисоботи мудири муваққатӣ

1. Мудири муваққатӣ дар давоми сӣ рӯз пас аз санаи таъин шуданаш ба Раёсати Бонки миллии Тоҷикистон дар бораи вазъи молиявӣ ва нақшаи солимгардонии ташкилоти қарзии молиявӣ ҳисоботи пешакӣ пешниҳод мекунад, ки иборат аз (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548):

1) ҳисоботи тавозунии ташкилоти қарзии молиявӣ, ки аз ҷониби мудири муваққатӣ таҳия гардида, дар он вазъи воқеии молиявии ташкилоти қарзӣ нишон дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

2) тавсияи андешидани яке аз чораҳои зерин нисбат ба ташкилоти қарзии молиявӣ (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548):

а) солимгардонии вазъи молиявии ташкилоти қарзии молиявӣ бо роҳи таҷдиди сохтори он ва бо истифодаи ваколатҳои дар моддаҳои 55 - 58(2) Қонуни мазкур пешбинишуда (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

б) бозхонди иҷозатнома ва барҳамдиҳии ташкилоти қарзии молиявӣ (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

2. Бонки миллии Тоҷикистон баъди баррасии ҳисоботи мудири муваққатӣ дар муддати понздаҳ рӯз қарори дахлдор қабул мекунад.

3. Мудири муваққатӣ вазифадор аст, ки ҳар моҳ оид ба фаъолияти маъмурияти муваққатӣ ба Бонки миллии Тоҷикистон ҳисобот диҳад.

Моддаи 54. Мораторияи қонеъгардонии талаботи пасандоздорон ва иҷрои уҳдадориҳои дигари ташкилоти қарзии молиявӣ

(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003)

1. Бонки миллии Тоҷикистон бо мақсади ҳифзи вазъи молиявии ташкилоти қарзии молиявӣ, ки дар он маъмурияти муваққатӣ ҷорӣ шудааст, метавонад пардохти маблағро аз рӯи ҳар гуна уҳдадории ташкилоти қарзии молиявӣ то як моҳ боздорад ва дар ҳолатҳои зарурӣ ин муҳлатро ба як моҳи дигар тамдид намояд, вале ин муҳлат набояд аз се моҳ зиёд бошад. Мораторияи қонеъгардонии талаботи пасандоздорон, уҳдадории ташкилоти қарзии молиявиро барои пардохти амонату пасандозҳо ба андозаи на зиёда аз маблағи ҷубронпулии бо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи суғуртаи амонату пасандозҳо" муайяншуда маҳдуд наменамояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

2. Дар давраи мораторияи пардохтҳо ба оғози парвандаи судӣ, идомаи парвандаҳои оғозшуда ё таъқиби судӣ барои иҷрои маҷбурӣ ё ба иҷро кардани ҳуқуқи гарав нисбат ба молу мулки ташкилоти қарзии молиявӣ роҳ дода намешавад. Дар ин давра бақайдгирии молу мулки ғайриманқули ташкилоти қарзии молиявӣ ҳамчун гарав, соҳиб шудани қарздеҳ ба ҳуқуқи қонеъгардонии афзалиятнок аз ҳисоби молу мулки ғайриманқули ташкилоти қарзии молиявӣ, ба ғайр аз ҳолатҳои мавҷуд будани санадҳои судӣ, ки қабл аз таъини маъмурияти муваққатӣ қабул шудаанд, манъ аст (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 54(1). Муваққатан боздоштани ҳуқуқҳои талаби баҳисобгирии тарафайн ва қатъи пеш аз муҳлат

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003)

Татбиқи батанзимдарорӣ ва ҷараёни амали он, барои нисбат ба ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта истифодаи ҳуқуқи талаби баҳисобгирии тарафайн, ки бо қонун ё шартнома пешбинӣ гардидааст, асос шуда наметавонад, инчунин ба ҳар гуна тарафи дигари ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта истифодаи ҳуқуқи талаби пеш аз муҳлати иҷро ё қатъ намудани шартномаро намедиҳад, агар аз рӯи чунин шартнома уҳдадориҳои асосӣ ба таври дахлдор иҷро шуда истода бошанд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 55. Амалӣ намудани нақшаи солимгардонии вазъи молиявии ташкилоти қарзии молиявӣ

1. Ҳангоми аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон қабул шудани қарор дар бораи солимгардонии вазъи молиявии ташкилоти қарзии молиявӣ бо истифода аз ваколатҳои махсус, мудири муваққатӣ метавонад таҷдиди сохтори ташкилоти қарзии молиявиро тибқи моддаҳои 56-58(2) тариқи зайл анҷом диҳад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548):

- пурра кардани сармояи ташкилоти қарзии молиявӣ (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- ҳамроҳшавӣ ё муттаҳидшавии ташкилоти қарзии молиявӣ бо дигар ташкилоти қарзӣ ё додани ҳуқуқи соҳибмулкии ташкилоти қарзии молиявӣ ба ташкилоти қарзии молиявии дигар (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- интиқол ё фурӯши ҳама ё як қисми дороиҳо, ҳуқуқи талаб ва ё уҳдадориҳои ғайриамонатӣ (ғайрипасандозӣ) ба ташкилоти идоракунии дороиҳо (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003);

- интиқол ё фурӯши ҳама ё як қисми дороиҳо, ҳуқуқи талаб ва ё уҳдадориҳо, аз ҷумла амонатҳои (пасандозҳои) ташкилоти қарзии молиявӣ ба ташкилотҳои қарзии молиявии дигар, аз ҷумла бонки мутавассит (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

2. Муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ваколатҳои назорат ё имтиёзҳои саҳмдорон (ҳукуқи афзалиятнок) харид нисбат ба барориши саҳмияҳо, талаботи аз ҷониби саҳмдорон тасдиқ шудани амалиёте, ки ба сармоя ё молу мулки ташкилоти қарзии молиявӣ таъсир мерасонад ва ғайра) ба таҷдиди сохтор, ки мутобиқи Қонуни мазкур анҷом дода мешавад, монеъ намегарданд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

3. Уҳдадориҳои ташкилоти қарзии молиявӣ, ки аз рӯи созишномаҳояш сари вақт иҷро нашудаанд ва ё бекор карда шудаанд, ҳангоми татбиқи чораҳо оид ба таҷдиди сохтор ба инобат гирифта намешаванд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 55(1). Муқаррароти махсус оид ба суботи молиявӣ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

1. Агар Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар намояд, ки барои нигаҳдории суботи низоми молиявии Ҷумҳурии Тоҷикистон истифодаи механизмҳои маблағгузории фавқулодаи давлатӣ зарур аст, он гоҳ бо Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Хазинаи суғуртаи амонату пасандозҳои Тоҷикистон машварат менамояд. Баъд аз машварати мазкур, дар асоси пешниҳоди Бонки миллии Тоҷикистон Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад барои солимгардонии вазъи молиявии ташкилоти қарзии молиявӣ дар бораи истифодаи механизмҳои маблағгузории фавқулодаи давлатӣ ба таври фаврӣ қарор қабул намояд. Механизмҳои маблағгузории фавқулодаи давлатӣ метавонанд аз инҳо иборат бошанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003):

а) харидории саҳмияҳои (ҳиссаи) ташкилоти қарзии молиявӣ;

б) маблағгузорӣ барои таъсиси бонки мутавассит ва ё ташкилоти идоракунии дороиҳо;

в) додани қарз ё грантҳо ба ташкилоти қарзии молиявӣ;

г) додани кафолат аз рӯи уҳдадориҳои ташкилоти қарзии молиявӣ (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

д) додани кафолат бо шартҳои муқарраркарда барои пардохти қарз ё хати қарзие, ки Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳод намудааст ё менамояд.

2. Баъди аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул гардидани қарор дар бораи истифодаи механизмҳои маблағгузории фавқулодаи давлатӣ, Бонки миллии Тоҷикистон ваколатҳои худро ҷиҳати батанзимдарории ташкилоти қарзии молиявӣ тибқи қисми 4 моддаи 49 ва моддаи 55 Қонуни мазкур амалӣ менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

3. Механизми маблағгузории фавқулодаи давлатии дар қисми 1 моддаи мазкур зикршуда бояд танҳо баъди аз ҳисоб хориҷ кардани арзиши дороиҳои беқурбшуда ва мутаносибан кам кардани саҳмияҳои (ҳиссаҳои) саҳмдорон (иштирокчиён), манъ кардани тақсими ҳар гуна фоида ё суди саҳмияҳо ва аз вазифа озод кардани як ё якчанд аъзои Шӯрои нозирон, раиси ташкилоти қарзии молиявӣ, муовинони ӯ, раиси Раёсат, аъзои дигари он, сармуҳосиб ва сараудитори ташкилоти қарзии молиявӣ татбиқ гардад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 56. Пурра кардани сармоя

Бо мақсади пурра кардани сармояи ташкилоти қарзии молиявие, ки дар он маъмурияти муваққатӣ таъин шудааст, Бонки миллии Тоҷикистон метавонад мудири муваққатиро барои андешидани чораҳои зарурӣ ё қобили қабули зерин ваколатдор намояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548):

- аз ҳисоб хориҷ кардани арзиши дороиҳои бекурбшуда ва мутаносибан кам кардани сармояи ташкилоти қарзии молиявӣ (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- барориши саҳмияҳои иловагии навъҳои мавҷуда ё саҳмияҳои нав ё ҳар ду;

- ба саҳмияҳои оддӣ (ҳисса) табдил додани қарзи субординарӣ, ё уҳдадориҳои таъминнабудаи ташкилоти қарзии молиявӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қисми 2 моддаи 48(1) Қонуни мазкур бе розигии қарздеҳон. Уҳдадориҳои таъминнабудаи ба саҳмияҳои оддӣ (ҳисса) табдилшаванда набояд маблағи ҷуброншавандаи пасандозҳои суғурташударо тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи суғуртаи амонату пасандозҳо" ва дигар уҳдадориҳои муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон дар бар гирад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003);

- кам кардани сармояи ташкилоти қарзии молиявӣ тавассути бозхариди саҳмияҳо (ҳиссаҳо) ё беэътибор донистани саҳмияҳо (ҳиссаҳо) мутаносибан ба зарари ҳамин ташкилоти қарзии молиявӣ (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- дигар ваколатҳое, ки барои пурра кардани сармояи ташкилоти қарзии молиявӣ аз ҷониби Раёсати Бонки миллии Тоҷикистон дода мешаванд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 57. Харидан, ҳамроҳшавӣ ё муттаҳидшавӣ

Харидани ташкилоти қарзии молиявии аз тарафи маъмурияти муваққатӣ идорашаванда аз ҷониби дигар ташкилоти қарзии молиявӣ (ё ҳамроҳшавӣ, муттаҳидшавии он бо дигар ташкилоти қарзии молиявӣ) имкон дорад бо роҳи интиқол додани қисми зиёди саҳмияҳои ташкилоти қарзии молиявӣ ба дигар ташкилоти қарзии молиявӣ ба ивази саҳмияҳо ё маблағҳои пулии он ё ба ивази ҳар ду анҷом дода шавад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 58. Интиқол ё фурӯши дороиҳо ва уҳдадориҳо

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003)

1. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад мудири муваққатиро барои интиқол ё фурӯши ҳама ё як қисми дороиҳо, ҳуқуқи талаб ва ё уҳдадориҳои ташкилоти қарзии молиявие, ки таҳти идоракунии маъмурияти муваққатӣ қарор доранд, ба ташкилотҳои қарзии молиявии дигар, аз ҷумла бонки мутавассит ва ё ба ташкилоти идоракунии дороиҳо ваколатдор намояд. Интиқоли амонатҳо (пасандозҳо) ба ташкилоти идоракунии дороиҳо манъ аст (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Интиқол ё фурӯши дороиҳо, ҳуқуқи талаб ва ё уҳдадориҳои ташкилоти қарзии молиявӣ тибқи қисми 1 моддаи мазкур бе тасдиқ, ҷонибдорӣ ё гирифтани розигии пешакии ҳар гуна шахси дигар, аз ҷумла саҳмдорон (иштирокчиён), пасандоздорон, қарздеҳон, дорандагони суратҳисобҳои сармоягузорӣ ва қарздорон, инчунин бе огоҳсозӣ, нашр, барасмиятдарорӣ ва пардохти хироҷ амалӣ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

3. Саҳмдорон (иштирокчиён), қарздеҳон, дорандагони суратҳисобҳои сармоягузории ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта ва ё шахсони сеюме, ки дороиҳо ва уҳдадориҳои онҳо ба ташкилоти қарзии молиявии дигар, аз ҷумла бонки мутавассит ва ташкилоти идоракунии дороиҳо, интиқол ё фурӯхта нашудаанд, ягон ҳуқуқ ба дороиҳо ва уҳдадориҳои интиқолшуда ва ҳуқуқи дахолат ба фаъолияти ин ташкилоти қарзии молиявӣ, аз ҷумла бонки мутавассит ва ташкилоти идоракунии дороиҳоро надоранд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

4. Шартҳо ва тартиби интиқол ё фурӯши дороиҳо, ҳуқуқи талаб ва уҳдадориҳои ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта ба ташкилоти қарзии молиявии дигар, бонки мутавассит ё ташкилоти идоракунии дороиҳо, инчунин намуди дороиҳо ва уҳдадориҳои интиқолшаванда бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муайян шуда метавонанд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 58(1). Бонки мутавассит

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

1. Бонки мутавассит барои як ё якчанд мақсадҳои зерин таъсис дода мешавад:

- қисман ё пурра қабул намудани амонатҳо (пасандозҳо) ва ё дигар уҳдадориҳои ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- қисман ё пурра қабул намудани дороиҳо ва ё ҳуқуқи талаби ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта;

- муваққатан иҷро кардани вазифаҳои дигар ва ё амалиётҳои бонкии ҷудогонае, ки Бонки миллии Тоҷикистон мувофиқи мақсад мешуморад.

2. Бонки мутавассит фаъолияти худро, аз ҷумла анҷом додани амалиёти бонкии ҷудогонаро, дар асоси иҷозатномаи Бонки миллии Тоҷикистон, ки ба муҳлати се сол дода шуда, тамдид намегардад, амалӣ менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

3. Сармояи бонки мутавассит аз ҳисоби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи моддаи 55(1) Қонуни мазкур, Хазинаи суғуртаи амонату пасандозҳои Тоҷикистон ва ё дигар сармоягузорон ташкил ё пурра мегардад. Андозаи зарурии маблағи сармоя ва ё пардохтпазириро барои бонки мутавассит Раёсат муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

4. Талабот нисбат ба таъсис, иҷозатномадиҳӣ, идоракунӣ ва фаъолияти бонки мутавассит, аз ҷумла тартиби танзими он, тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон метавонад муқаррар карда шавад.

5. Бонки мутавассит бе мувофиқаи Бонки миллии Тоҷикистон наметавонад дороиҳо, ҳуқуқи талаб, уҳдадориҳо ё сармояи худро бегона намояд ва ё дар чунин аҳдҳои дигар иштирок намояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

6. Бонки миллии Тоҷикистон ҳангоми таъсиси бонки мутавассит дороиҳо, уҳдадориҳо ва ё ҳуқуқи талаби дигареро, ки аз ҷониби ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта ба бонки мутавассит интиқол дода мешаванд, муайян менамояд. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад баъд аз таъсиси бонки мутавассит ҳуқуқи талаби дигар, дороиҳо ва ё уҳадориҳои чунин ташкилоти қарзии молиявиро, ки бояд ба бонки мутавассит интиқол дода шаванд, муайян намояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

7. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад дороиҳо, уҳдадориҳо ва ё ҳуқуқи талаби дигареро, ки аз ҷониби ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта ба бонки мутавассит интиқол дода шуда буданд, баргардонад. Ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта ё қаблан қароргирифта уҳдадор аст дороиҳо, ҳуқуқи талаб ва уҳдадориҳоеро, ки қаблан ба бонки мутавассит интиқол шуда буданд, бо дастури Бонки миллии Тоҷикистон қабул намояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

8. Пасандозҳои суғурташуда, ки ба бонки мутавассит гузаронида мешаванд, тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи суғуртаи амонату пасандозҳо" суғурташуда ҳисобида мешаванд. Бонки мутавассит баъди гирифтани иҷозатнома узви Хазинаи суғуртаи амонату пасандозҳои Тоҷикистон ҳисобида шуда, аз пардохти ҳаққи узвият озод мебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

9. Қисми дороиҳо ва уҳдадориҳои ташкилоти қарзии молиявӣ, ки ба бонки мутавассит интиқол нашудаанд, дар ташкилоти қарзии молиявии мавриди барҳамдиҳии маҷбурӣ қароргиранда боқӣ мемонад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

10. Бонки мутавассит вориси ҳуқуқии ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта ё қаблан қароргирифта намебошад, ба истиснои ворисӣ аз рӯи дороиҳо ва ҳуқуқи талаби ба он интиқолшуда ва танҳо вобаста ба уҳдадориҳое, ки ба он аз ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта ё қаблан қароргирифта тибқи қонун интиқол дода шудаанд, масъулият дорад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

11. Саҳмдорони (иштирокчиёни) бонки мутавассит дар давоми фаъолияти он бояд:

- дороиҳо, ҳуқуқи талаб ва ё уҳдадориҳои бонки мутавасситро ба ташкилоти қарзии молиявии дигар фурӯшанд ва ё интиқол диҳанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- саҳмияҳои (ҳиссаҳои) бонки мутавасситро ба ташкилоти қарзии молиявии дигар ва ё дигар шахсон, ки мақсади табдилдиҳии бонки мутавасситро ба ташкилоти қарзии молиявӣ доранд, фурӯшанд.

12. Ҳангоми иҷро нагардидани талаботи қисми 11 моддаи мазкур, Бонки миллии Тоҷикистон бояд иҷозатномаи бонки мутавасситро барои анҷом додани фаъолияти бонкӣ то ба охир расидани муҳлати амали иҷозатномаи дар қисми 2 моддаи мазкур пешбинишуда бозхонд намуда, мутобиқи қонун раванди барҳамдиҳии онро оғоз намояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 58(2). Ташкилоти идоракунии дороиҳо

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

1. Ташкилоти идоракунии дороиҳо бо мақсади қабули дороиҳо, ҳуқуқи талаб ва ё уҳдадориҳои ғайриамонатии (ғайрипасандозии) ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи моддаи 55(1) Қонуни мазкур таъсис дода мешавад. Ташкилоти идоракунии дороиҳо аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад якҷоя бо сармоягузорони дигар таъсис дода шавад.

2. Ташкилоти идоракунии дороиҳо дороиҳои интиқолшударо бо мақсади то ҳадди ниҳоӣ баланд бардоштани арзиши онҳо идора менамояд.

3. Бонки миллии Тоҷикистон назорати фаъолияти ташкилотҳои идоракунии дороиҳоро тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ, ки тартиби таъсис, идоракунӣ, анҷом додани фаъолият ва маблағгузории ташкилоти идоракунии дороиҳо, инчунин талаботро нисбат ба кормандони роҳбарикунанда, арзёбии дороиҳо, ҳуқуқи талаб ва уҳдадориҳои ғайриамонатие (ғайрипасандозие), ки ба онҳо гузаронида мешаванд, муқаррар менамоянд, амалӣ мекунад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

4. Ташкилоти идоракунии дороиҳо пеш аз оғози фаъолият тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон оиннома, маълумот оид ба кормандони роҳбарикунанда, музди меҳнат ва уҳдадориҳои вазифавии онҳо, инчунин стратегияи фаъолият ва сохтори хавфҳоро барои мувофиқа ба Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

5. Бонки миллии Тоҷикистон андозаи ҷуброни дороиҳо, ҳуқуқи талаб ва уҳдадориҳои ба ташкилотҳои идоракунии дороиҳо додашударо, ки бояд ба фоидаи ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта пардохт карда шаванд, муайян менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

6. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад ба ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта ё қаблан қароргирифта дороиҳо, ҳуқуқи талаб ва уҳдадориҳои ғайриамонатиеро (ғайрипасандозиеро), ки ба ташкилоти идоракунии дороиҳо интиқол шуда буданд, баргардонад. Ташкилоти қарзии молиявӣ уҳдадор аст дороиҳо, ҳуқуқи талаб ва уҳдадориҳоеро, ки қаблан ба ташкилоти идоракунии дороиҳо интиқол шуда буданд, бо дастури Бонки миллии Тоҷикистон қабул намояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

7. Ташкилоти идоракунии дороиҳо вориси ҳуқуқии ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта ё қаблан қароргирифта намебошад, ба истиснои ворисӣ аз рӯи дороиҳо ва ҳуқуқи талаби бо он интиқолшуда ва танҳо вобаста ба уҳдадориҳое, ки ба он аз ташкилоти қарзии молиявии таҳти маъмурияти муваққатӣ қарордошта ё қаблан қароргирифта тибқи қонун интиқол дода шудаанд, масъулият дорад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

8. Ташкилоти идоракунии дороиҳо ба муҳлати то панҷ сол таъсис дода мешавад ва тибқи дархости ҳамин ташкилот муҳлати он метавонад ба ду соли дигар аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон тамдид карда шавад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 59. Ҳимояи қарздеҳ ва тартиби пардохти ҷуброн

1. Интиқоли дороиҳо ҳангоми таҷдиди сохтор дар ҳолатҳои зерин манъ аст:

- интиқоли молу мулки таҳти гарав қарордошта (дар доираи ҳабс ё ҳуқуқи нигоҳдории ҳар гуна дорои ё молу мулк, гарави молу мулки ғайриманқул ё ҳар гуна намуди дигари ҳуқуқи гарав), агар дар баробари он уҳдадории ташкилоти қарзӣ ва манфиати ба ҳуқуқи гарав вобастаи он низ интиқол дода нашавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- додани танҳо як қисми ҳуқуқу уҳдадориҳое, ки дар қарордод ҷиҳати ҳисоббаробаркунии талаботи мутақобила зикр шудаанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Агар мутобиқи арзёбии мустақил қарздеҳи ташкилоти қарзие, ки таҳти идоракунии маъмурияти муваққатӣ қарор дорад, бинобар таҷдиди сохтор дар ҳолати бадтар аз ҳолати барҳамдиҳии ташкилоти қарзӣ қарор дошта бошад, он гоҳ қарздеҳи мазкур барои гирифтани ҷубронпулӣ ва маблағе, ки қарздеҳро дар ҳолати барҳамдиҳии ташкилоти қарзӣ баробар мекунад, ҳуқуқ дорад.

Моддаи 60. Ваколатҳои мудири муваққатӣ

1. Мудири муваққатӣ дорои ваколатҳои зерин мебошад:

1) давом додани иҷрои амалиёти бонкӣ аз номи ташкилоти қарзӣ ё қатъ намудани онҳо;

2) ҷалби қарзҳо бо тартиби муқаррарнамудаи Бонки миллии Тоҷикистон;

3) иҷрои уҳдадориҳои ташкилоти қарзӣ ё маҳдуд кардани онҳо (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

4) тағйир додани меъёрҳои фоизӣ аз рӯи уҳдадориҳои ташкилоти қарзӣ то меъёрҳои дахлдори дар бозор амалкунанда (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

5) ба кор ҷалб кардани шахсони мансабдор, кормандон ва мушовирони зарурӣ;

6) қатъ намудани шартномаи кироя барои хизматрасонӣ ё шартномаи иҷора, ки ташкилоти қарзӣ иштирокчии он мебошад;

7) ифшои иттилоот дар бораи ташкилотҳои қарзӣ ва амалиёти онҳо, аз ҷумла иттилооти дорои хусусияти махфӣ бо мақсади солимгардонии вазъи молиявии ташкилоти қарзӣ;

8) хариду фурӯши мол, хизматрасонӣ ё молу мулки дигар аз номи ташкилоти қарзӣ;

9) барориши ҳама гуна воситаҳои пардохтӣ аз номи ташкилоти қарзӣ;

10) ба сифати даъвогар ва ҷавобгар баромад намудан аз номи ташкилоти қарзӣ дар суд;

11) анҷом додани амалҳои зерин дар бораи баргардонидани маблағҳои муҳлати пардохташон гузашта (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003):

а) фурӯши молу мулки ба гарав гирифташуда;

б) аз қарздорон талаб намудани пардохти қарзҳои муҳлаташон гузашта, пешниҳоди таъминот ва кафолатҳои иловагӣ (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

12) ба имзо расондани қарордод бо қарздорон дар бораи пеш аз муҳлат пардохт намудани қарз (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

13) пешниҳод намудани харидории қарзҳои пардохтанашуда ба шахсони дигар;

14) андешидани чораҳо дар бораи баргардонидани дигар қарзҳои қарздорони ташкилоти қарзӣ;

15) анҷом додани чораҳои зарурии дигар на танҳо тавассути азнавташкилдиҳии ташкилоти қарзӣ бо роҳи тағйир додани шакли ташкилию ҳукуқии он ва табдилдиҳии он ба ташкилоти қарзии ғайрибонкӣ ва ё ташкилоти қарзии ғайрибонкии исломӣ (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

2. Мудири муваққатӣ ҳуқуқи боздоштан ё бекор кардани ҳар гуна қарори мақомоти идоракунии ташкилоти қарзиро, ки мухолифи манфиати муштариён ва пасандоздорон аст, дорад.

Моддаи 60(1). Кӯмак ва ҳамкорӣ бо маъмурияти муваққатӣ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

Кормандони роҳбарикунандаи ташкилоти қарзии молиявӣ, ки аз ҷониби маъмурияти муваққатӣ муваққатан аз вазифа барканор ё озод шудаанд, дар ҳолатҳои зарурӣ уҳдадоранд ба маъмурияти муваққатӣ кӯмак расонида, бо он ҳамкорӣ намоянд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 61. Анҷоми фаъолияти маъмурияти муваққатӣ

1. Фаъолияти маъмурияти муваққатӣ баъди ба охир расидани муҳлати ваколатҳо (ё муҳлати тамдиди он) ё қабл аз ба охир расидани ин муҳлат (ё муҳлати тамдиди он) бо қарори Бонки миллии Тоҷикистон ба анҷом мерасад, агар Бонки миллии Тоҷикистон муайян кунад, ки асосҳои таъин шудани он бартараф шудаанд ё мутобиқи моддаи 53 Қонуни мазкур барқарор кардани ташкилоти қарзӣ имконнопазир аст (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Баъди ба анҷом расидани фаъолияти маъмурияти муваққатӣ бинобар беҳтар гардидани вазъи молиявии ташкилоти қарзӣ:

- тамоми маҳдудиятҳое, ки нисбат ба ташкилоти қарзӣ, мақомоти идоракунӣ, кормандони роҳбарикунандаи он муқаррар шуда буданд, бекор мегарданд;

- ҳамаи тағйиру иловаҳо ба ҳуҷҷатҳои таъсисӣ, мақомоти идоракунӣ ва ҳайати кормандони ташкилоти қарзӣ, ки тибқи қонун ҳангоми фаъолияти маъмурияти муваққатӣ ворид шудаанд, амал мекунанд.

Моддаи 62. Барҳам додани ташкилоти қарзӣ

Агар фаъолияти маъмурияти муваққатӣ боиси беҳтар гардидани вазъи молиявии ташкилоти қарзӣ нагардад, Бонки миллии Тоҷикистон иҷозатнома барои иҷрои амалиёти бонкии онро бозхонда, ба суд бо ариза дар бораи барҳам додани ташкилоти қарзӣ тибқи қонунгузориии Ҷумҳурии Тоҷикистон муроҷиат менамояд.

БОБИ 7(1). ТАНЗИМ ВА НАЗОРАТИ ТАШКИЛОТҲОИ ҒАЙРИҚАРЗИИ МОЛИЯВӢ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

Моддаи 62(1). Вазифаҳои танзиму назоратии Бонки миллии Тоҷикистон нисбат ба ташкилотҳои ғайриқарзии молиявӣ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

1. Бонки миллии Тоҷикистон танзим ва назорати фаъолияти ташкилотҳои ғайриқарзии молиявиро мутобиқи қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки фаъолияти онҳоро танзим менамоянд, анҷом медиҳад.

2. Бонки миллии Тоҷикистон бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ барои ташкилотҳои ғайриқарзии молиявӣ талаботи таъминоти барномавию техникӣ, инчунин талаботи дастрасии шахсони сеюмро ба низомҳои иттилоотии ташкилотҳои ғайриқарзии молиявӣ муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

3. Бонки миллии Тоҷикистон бо санади меъёрии ҳуқуқии худ тартиб ва шартҳои таъсис ва татбиқи (гузаронидани) реҷаи махсуси танзимро муқаррар менамояд, ки дар доираи он ба ташкилоти ғайриқарзии молиявии манфиатдор ва ба талаботи нисбат ба фаъолияти он муқарраршуда ҷавобгӯ дар сатҳи баробар ваколати дар муҳити маҳдуди таҳти назорат (аз рӯи ҳудуд, аз рӯи вақт, аз рӯи миқдор ва ҳаҷми амалиёт, истифодабарандагон ва ғайра) озмоиш намудани анҷомдиҳии хизматрасониҳо бо истифодаи технологияҳои инноватсионӣ пешниҳод карда мешавад.

4. Натиҷаи татбиқи реҷаи махсуси танзим барои пешниҳод ҷиҳати такмили қонунгузорӣ истифода карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

5. Бонки миллии Тоҷикистон ба фаъолияти ҷории ташкилотҳои ғайриқарзии молиявӣ дахолат намекунад, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

БОБИ 8. НИЗОМИ ПУЛӢ ВА ТАШКИЛИ МУОМИЛОТИ ПУЛӢ

Моддаи 63. Низоми пулӣ

Низоми пулии Ҷумҳурии Тоҷикистонро Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

Моддаи 64. Воситаи қонунии пардохт ва эмиссияи пули миллӣ

1. Пули миллии аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон баровардашуда ва дар гардиш қарордошта воситаи ягона ва истисноии пардохти ҳар гуна уҳдадориҳои пулӣ ва ҳисоббаробаркуниҳо буда, қабули он бо арзиши номиналиаш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯи тамоми пардохтҳои пулӣ ҳатмӣ мебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Бонки миллии Тоҷикистон дорои ҳукуқи истисноии эмиссияи (барориши) пули коғазӣ (банкнота) ва танга ҳамчун воситаи қонунии пардохт дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

Моддаи 65. Тавсифи пули миллӣ

Бонки миллии Тоҷикистон бо меъёрҳои худ арзиши номиналӣ, андоза, вазн, ороиш ва дигар хусусиятҳои пули коғазӣ ва тангаҳоеро, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон воситаи пардохт мебошанд, муқаррар мекунад.

Моддаи 66. Чопи пули миллӣ ва тадбирҳои таъмини амнияти он

1. Бонки миллии Тоҷикистон чопи пулҳои коғазӣ ва сикказании тангаҳоро ташкил мекунад ва барои таъмини амнияти нигоҳдории нишонаҳои пулӣ, ки ба муомилот бароварда нашудаанд, инчунин дар хусуси аз муомилот гирифтан ва нобуд кардани пулҳои коғазӣ ва тангаҳои аз муомилот гирифташуда тадбирҳо меандешад.

2. Бонки миллии Тоҷикистон тартиби муайян намудани коршоямии нишонаҳои пулӣ ва иваз намудани пулҳои коғазӣ ва тангаҳои фарсударо муқаррар мекунад. Тартиби муайянсозии коршоямии нишонаҳои пулӣ ва иваз намудани онҳо дар матбуот чоп карда мешавад.

3. Иваз намудани пули миллии дар муомилотбуда аз тарафи Бонки миллии Тоҷикистон сурат мегирад.

4. Бонки миллии Тоҷикистон пулҳои коғазӣ ва тангаҳои фарсударо аз муомилот гирифта, нобуд мекунад ва ба ивази онҳо ба муомилот пулҳои коғазӣ ва танга мебарорад.

5. Агар ороиши пулҳои ивазшаванда ба меъёрҳои муқарраршуда мутобиқ набошад, Бонки миллии Тоҷикистон метавонад онҳоро иваз накунад.

Моддаи 67. Таъмини иқтисодиёт бо нишонаҳои пулӣ

Бонки миллии Тоҷикистон бояд ҳангоми пайдо шудани талаботи иқтисодиёт ба пул онро бо нишонаҳои пулӣ дар ҳаҷми муқарраркардаи худ таъмин намояд.

Моддаи 68. Аз муомилот баровардани нишонаҳои пулӣ

1. Бонки миллии Тоҷикистон бо қарори Раёсат метавонад ҳар гуна пули коғазӣ ва тангаҳои дар муомилотбударо аз муомилот гирифта, ба ивазашон пулҳои ҳамарзиши дигари коғазӣ ва тангаҳо барорад.

2. Баъди ба охир расидани давраи ивазкунӣ, ки ба гирифтани пулҳои коғазӣ ва танга аз муомилот ва ба дигар пулҳои коғазӣ ва тангаҳо иваз намудани онҳо вобаста аст, пулҳои коғазӣ ва тангаҳои ҳамин тавр аз муомилот баровардашуда дигар воситаҳои пардохтӣ буда наметавонанд.

БОБИ 9. ҲИСОБОТДИҲӢ ВА НАЗОРАТИ МУҲОСИБӢ

Моддаи 69. Соли молиявӣ

Соли молиявии Бонки миллии Тоҷикистон аз 1 январ оғоз ёфта, 31 декабр ба охир мерасад.

Моддаи 70. Ҳисоботи солона

Баъди ба охир расидани соли молиявӣ Бонки миллии Тоҷикистон ҳисоботи солона тартиб медиҳад, ки он ҳуҷҷатҳои зеринро дар бар мегирад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003):

- ҳисоботи молиявӣ, ки аз ҳисобот оид ба ҳолати молиявӣ, ҳисобот оид ба фоида ва зиён ва дигар даромади маҷмуӣ, ҳисобот оид ба тағйирот дар сармояи худӣ, ҳисобот оид ба гардиши воситаҳои пулӣ ва тавзеҳоти ҳисоботи молиявӣ бо шарҳи муқаррароти назарраси сиёсати ҳисобдории Бонки миллии Тоҷикистон ва дигар маълумоти тавзеҳотӣ иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- шарҳи мухтасари вазъи макроиқтисодӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, татбиқи сиёсати пулию қарзӣ, арзёбии вазъият ва рушди ояндаи низоми бонкии Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 71. Баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ

1. Пешбурд ва тартиб додани баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявии Бонки миллии Тоҷикистон мутобиқи стандартҳои байналмилалии ҳисоботи молиявӣ анҷом дода мешаванд.

2. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад баъди анҷом ёфтани ҳар моҳи ҳисоботӣ, ҳисоботи тавозунии мухтасаршударо, ки вазъи молиявии Бонки миллии Тоҷикистонро дар рӯзи кории охирини моҳи анҷомёфта инъикос мекунад, дар сомонаи худ нашр намояд.

3. Бонки миллии Тоҷикистон ҳар се моҳ оид ба вазъи макроиқтисодӣ ва масъалаҳои татбиқи сиёсати пулию қарзӣ маълумот нашр менамояд.

Моддаи 72. Уҳдадориҳои шартӣ

(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003)

1. Бонки миллии Тоҷикистон дорои уҳдадориҳои муайян мебошад, ки қисме аз онҳоро уҳдадориҳои шартӣ (кафолатномаҳо, маблағҳои муштариён дар суратҳисобҳои Бонки миллии Тоҷикистон ва уҳдадориҳое, ки дар асоси баҳсҳои судӣ пайдо шудаанд) ташкил медиҳанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Охири ҳар сол Бонки миллии Тоҷикистон ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба уҳдадориҳои шартиаш иттилоъ медиҳад, агар (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003):

- маблағи уҳдадориҳои шартӣ аз панҷ фоизи дороиҳои софи он зиёд бошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- маблағи дар суратҳисоби Бонки миллии Тоҷикистон мавҷуда дар давоми 3 соли охир аз ҷониби муштарӣ талаб карда нашуда бошад.

3. Бо дархости Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки аз зарурати баррасии мукаммали уҳдадориҳои шартӣ бармеояд, Бонки миллии Тоҷикистон маълумоти иловагӣ пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 73. Пешниҳод ва нашри ҳисобот

Бонки миллии Тоҷикистон ҳар сол на дертар аз 1 август ҳисоботи солонаи худро бо хулосаи аудиторӣ ба ҳисоботи молиявӣ ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда, дар воситаҳои ахбори омма нашр мекунад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003).

БОБИ 10. ИДОРАКУНИИ БОНКИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН

Моддаи 74. Сохтор ва мақомоти идоракунӣ

1. Бонки миллии Тоҷикистон аз Дастгоҳи марказӣ ва шӯъбаҳои минтақавӣ иборат аст.

2. Идоракунии Бонки миллии Тоҷикистон тавассути Раёсат ва раиси Бонки миллии Тоҷикистон сурат мегирад. Раёсат мақоми олии коллегиалӣ буда, самтҳои асосии фаъолият, роҳбарӣ ва идоракунии Бонки миллии Тоҷикистонро муайян ва амалӣ шудани онҳоро назорат мекунад.

3. Раёсат аз раиси Бонки миллии Тоҷикистон, муовини якум ва ду муовини ӯ, панҷ аъзои мустақил иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

4. Аъзои мустақили Раёсат бо пешниҳоди дар Раёсати Бонки миллии Тоҷикистон мувофиқакардашудаи раис аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

5. Раиси Бонки миллии Тоҷикистон, муовини якум ва муовинони ӯ бо Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба вазифа таъин ва аз вазифа озод карда шуда, фармонҳо барои тасдиқ ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешаванд. Раиси Бонки миллии Тоҷикистон ва муовини якуми ӯ аз рӯи вазифа ба ҳайати Раёсат дохил мешаванд. Номзадии ду муовини раиси Бонки миллии Тоҷикистон ба аъзои Раёсат бо пешниҳоди раиси Бонки миллии Тоҷикистон аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

6. Раиси Бонки миллии Тоҷикистон, муовини якум ва муовинони ӯ ва аъзои Раёсат бояд шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон буда, Дорои таҳсилоти олии иқтисодӣ ва таҷриба дар соҳаи бонкдорӣ бошанд, доғи судӣ надошта, ба ташкилотҳои муфлисшуда роҳбарӣ накарда бошанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

7. Маоши вазифавии раиси Бонки миллии Тоҷикистон, муовини якум ва муовинони ӯ аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

8. Аъзои Раёсат ба муҳлатҳои зерин таъин карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003):

- раиси Бонки миллии Тоҷикистон - ба муҳлати ҳафт сол (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- муовини якум ва муовинони раиси Бонки миллии Тоҷикистон - ба муҳлати панҷ сол (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- аъзои мустақили Раёсат - ба муҳлати шаш сол (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

9. Раиси Бонки миллии Тоҷикистон, муовини якум ва муовинони ӯ ва аъзои дигари Раёсат метавонанд аз нав ба вазифаҳои худ таъин карда шаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

10. Аъзои мустақили Раёсат аз ҳисоби омӯзгорони собиқаи заруридоштаи муассисаҳои таҳсилоти олии касбии соҳаи иқтисодӣ, муассисаҳои илмии иқтисодӣ ва ё аз ҳисоби собиқадороне, ки аз соҳаҳои иқтисод, молия, баҳисобгирии муҳосибӣ, аудит ва бонкдорӣ ба нафақа баромадаанд ва дар мақомоти давлатӣ вазифаи хизматиро ишғол наменамоянд, инчунин шахсони мансабдори ҳизбҳои сиёсӣ намебошанд, таъин карда мешаванд. Раёсати Бонки миллии Тоҷикистон барои аъзои мустақил подошпулӣ муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

11. Дар сурати аз вазифа озод шудани раиси Бонки миллии Тоҷикистон ё муовини якум ва муовинони ӯ, онҳо иҷрои вазифаҳои худро то тасдиқ шудани Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ин бора аз ҷониби Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон давом медиҳанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

12. Маоши вазифавии раиси Бонки миллии Тоҷикистон, муовини якум ва муовинони ӯ, подошпулии аъзои мустақили Раёсат дар давоми муҳлати таъини онҳо кам карда намешавад ва ҳарсола дар буҷети Бонки миллии Тоҷикистон ба нақша гирифта мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 75. Асосҳои аз вазифа озод кардани аъзои Раёсат

1. Раиси Бонки миллии Тоҷикистон, муовини якум ва муовинони ӯ ва аъзои дигари Раёсат аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳолатҳои зерин аз вазифа озод карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003):

- бинобар гузаштани муҳлати ваколат (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- иҷро карда натавонистани вазифаҳои хизматӣ бо сабаби бад шудани вазъи саломатӣ, ки бо хулосаи комиссияи тиббӣ тасдиқ шудааст;

- додани аризаи шахсӣ дар бораи истеъфо;

- нисбат ба онҳо баровардани ҳукми айбдоркунии суд ва эътибори қонунӣ пайдо кардани он;

- риоя накардани маҳдудиятҳое, ки дар Қонуни мазкур муқаррар карда шудаанд;

- суиистифода аз вазифа, яъне ба амал баровардани ҳуқуқ, ваколатҳо ва мавқеи бо вазифаи ишғолнамуда алоқаманд бархилофи манфиатҳо, мақсад ва вазифаҳои Бонки миллии Тоҷикистон ва субъектҳои дигар ё дар робита ба манфиати субъектҳои алоҳида, ба зарари Бонки миллии Тоҷикистон ё субъекти дигар, ҷиҳати маҳдудкунии рақобат ва ё фароҳам овардани мавқеи ҳукмфармо ё додани афзалият ҳангоми қабули қарорҳо, инчунин бо шаклҳои дигари ба талаботи қонунгузорӣ, принсипҳои асоснокӣ ва поквиҷдонӣ мухолиф, агар ин ҳолатҳо бо далелҳои кофӣ тасдиқ карда шаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- иштирок накардан дар маҷлисҳои Раёсат дар муддати тӯлонӣ (зиёда аз се моҳ) бе огоҳ кардани Раёсат;

- бархӯрди манфиатҳо, ки тибқи қонунгузорӣ барои идома додани кор иҷозат намедиҳад;

- аз даст додани боварӣ ба узви Раёсат дар натиҷаи аз ҷониби ӯ содир шудани амалҳои ба мақсад ва вазифаҳои Бонки миллии Тоҷикистон мухолиф;

- бо сабаби ба кори дигар гузарондан (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Раёсат дар бораи ҳамаи асосҳои дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинишуда, ки ба он маълум шудааст, бетаъхир ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон иттилоъ медиҳад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

3. Ҷойи холӣ дар Раёсат бояд бо таъин намудани узви нав дар давоми 60 рӯзи тақвимӣ пур карда шавад.

4. Аъзои Раёсат ҳуқуқ доранд дар бораи истеъфои худ дар муддати на дертар аз се моҳ ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ариза муроҷиат намоянд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 76. Ваколатҳои раиси Бонки миллии Тоҷикистон

1. Раиси Бонки миллии Тоҷикистон:

- аз номи Бонки миллии Тоҷикистон бе ваколатнома амал мекунад ва манфиатҳои онро дар муносибат бо мақомоту ташкилотҳои давлатӣ, ташкилотҳои дигар, ташкилотҳои қарзӣ, ташкилотҳои давлатҳои хориҷӣ ва байналмилалӣ намояндагӣ мекунад, аз рӯи ҳамаи масъалаҳои фаъолияти он, ба истиснои масъалаҳое, ки ба салоҳияти Раёсат тааллуқ доранд, қарорҳо қабул мекунад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- барои таъмини иҷрои қарорҳои Раёсат масъул аст;

- ваколатҳоеро, ки Раёсат ба зиммаи ӯ вогузор намудааст, амалӣ менамояд;

- амалиёти ҳаррӯзаи Бонки миллии Тоҷикистонро назорат мекунад;

- дар ҷаласаҳои Раёсат раисӣ мекунад;

- ба санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон, қарорҳо ва протоколҳои маҷлиси Раёсат, шартномаҳо ва қарордодҳое, ки Бонки миллии Тоҷикистон мебандад, имзо мегузорад;

- дар мувофиқа бо Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон уҳдадориҳои мансабиро дар байни раиси Бонки миллии Тоҷикистон, муовини якум ва муовинон тақсим менамояд (Қонуни ҶТ аз 19.07.2019 № 1645);

- хизматчиёни Бонки миллии Тоҷикистонро ба кор қабул ва аз кор озод мекунад;

- фармонҳо мебарорад ва амрҳо медиҳад, ки иҷрои онҳо барои ҳамаи хизматчиёни Бонки миллии Тоҷикистон ва шӯъбаҳои он ҳатмӣ мебошад;

- барои фаъолияти Бонки миллии Тоҷикистон комилан масъул буда, амалӣ намудани вазифаҳои онро таъмин мекунад.

2. Дар вақти набудани раиси Бонки миллии Тоҷикистон вазифаҳои ӯро муовини якум, дар набудани муовини якум, яке аз муовинон иҷро менамояд.

Моддаи 77. Ваколатҳои Раёсат

1. Раёсат ваколатҳои зеринро дорост:

- сиёсати пулию қарзии (монетарии) давлатро таҳия ва қоидаҳои татбиқи воситаҳои сиёсати пулию қарзиро (монетариро) муқаррар менамояд(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- самтҳои асосии сиёсати пулию қарзии Ҷумҳурии Тоҷикистонро баррасӣ менамояд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 13.11.2023 № 2003);

- сиёсати асъории давлатро татбиқ менамояд, аз ҷумла тартиби муқаррар намудани қурби расмии асъорро муайян мекунад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистонро барои истифодаи умум қабул ва тасдиқ менамояд;

- гузориш ва ҳисоботро, ки аз тарафи Бонки миллии Тоҷикистон ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод мешаванд, баррасӣ менамояд;

- дар бораи иштироки Бонки миллии Тоҷикистон дар ташкилотҳои байналмилалӣ қарорҳо қабул менамояд;

- арзиши номиналӣ, ороиши пулҳои коғазӣ ва тангаҳо, тартиби ба муомилот баровардани онҳо ва шарту шароити аз муомилот гирифтани онҳоро муайян мекунад;

- сиёсати идоракунии захираҳои байналмилалии Бонки миллии Тоҷикистонро муайян мекунад;

- дар бораи додани иҷозатнома ба ташкилотҳои қарзии молиявӣ ва ташкилотҳои ғайриқарзии молиявӣ, инчунин дар бораи бозхонд, боздошт, бекор кардан ва қать намудани амали иҷозатномаи додашуда қарор қабул мекунад (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1721);

хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- ҳисоботи солонаи Бонки миллии Тоҷикистонро тасдиқ мекунад;

- дар бораи мушаххасоти баровардани уҳдадориҳои қарзии Бонки миллии Тоҷикистон қарор қабул мекунад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- сохтори Бонки миллии Тоҷикистонро муайян мекунад, маоши вазифавии хизматчиён, талаботи тахассусиро ба онҳо ва дигар пардохтҳои иловагиро барои кормандони Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар менамояд;

- мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиб ва шароити ба кор қабул намудани хизматчиёни Бонки миллии Тоҷикистонро муайян мекунад;

- шӯъбаҳо ва намояндагиҳои Бонки миллии Тоҷикистонро таъсис ва барҳам медиҳад;

- буҷети Бонки миллии Тоҷикистонро тасдиқ мекунад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- ҳар гуна айбдоркуниро оид ба суиистифода аз ваколатҳои мансабӣ ва иҷро карда натавонистани вазифаҳои аъзои Раёсатро баррасӣ намуда, дар сурати асоснок донистани онҳо, бо хулосаю тавсияҳои худ ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон гузориш мефиристад;

- шартҳо ва ҳолати муфассали хизматрасонии Бонки миллии Тоҷикистонро ҳамчун бонкдор, мушовир ва намояндаи молиявии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, мутобиқи Қонуни мазкур муайян мекунад;

- аудитори берунии Бонки миллии Тоҷикистонро бо тавсияи кумитаи аудит таъин мекунад;

- низоми назорати дохилиро барои Бонки миллии Тоҷикистон тасдиқ мекунад;

хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548);

- масъалаҳои дигари ба фаъолияти Бонки миллии Тоҷикистон алоқамандро, ки мувофиқи Қонуни мазкур дар ваколатҳои раиси Бонки миллии Тоҷикистон пешбинӣ нашудаанд, баррасӣ менамояд.

2. Раёсат барои иҷрои вазифаҳои худ бо мақсади татбиқи самарабахши сиёсати пулию қарзӣ, таъмини рушди низоми бонкӣ ва устувории молиявӣ, инчунин барои назорати дохилӣ метавонад кумитаҳо таъсис дода, тартиби фаъолияти онҳоро муқаррар намояд.

Моддаи 78. Маҷлиси Раёсат

1. Маҷлиси Раёсат аз тарафи раиси Раёсат ё муовини ивазкунандаи ӯ на камтар аз як маротиба дар як моҳ даъват карда мешавад. Маҷлисҳоро бо аризаи хаттии се нафар аъзои Раёсат низ даъват кардан мумкин аст (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Агар масъалаи барои баррасии Раёсат гузошташаванда ба манфиатҳои шахсӣ, тиҷоратӣ, молиявӣ ё дигар манфиатҳои аъзои Раёсат, аз ҷумла ба раис ё муовинони ӯ дахл дошта бошад, шахсони мазкур ба Раёсат дар бораи вуҷуд доштани чунин манфиатҳо бояд хабар диҳанд ва онҳо ҳақ надоранд дар овоздиҳӣ аз рӯи ин масъала иштирок намоянд.

3. Дар бораи даъват намудани маҷлис на дертар аз се рӯзи корӣ хабар дода мешавад, ба истиснои ҳолатҳои фавқулодае, ки дар ин сурат маҷлисҳои Раёсат фаврӣ даъват шуда метавонанд. Ба аъзои Раёсат рӯз, ҷойи гузаронидани маҷлис ва рӯзномаи он хабар дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

4. Маҷлис он гоҳ босалоҳият аст, агар дар он аз се ду ҳиссаи аъзои Раёсат, аз ҷумла раиси Раёсат ҳузур дошта бошанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

5. Маҷлисҳои Раёсат бо қарори раис метавонад ба таври пӯшида гузаронида шаванд.

6. Ҳар як узви Раёсат, ки дар маҷлис ҳузур дорад ва дорои ҳуқуқи овоздиҳӣ мебошад, ҳуқуқи як овозро дорад, ба истиснои (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003):

- тақсими баробари овозҳо, ки дар ин ҳолат раиси маҷлис дорои овози ҳалкунанда мебошад;

- агар аъзои мустақили дар маҷлис ҳузурдошта нисбат ба аъзои аз ҳисоби роҳбарияти Бонки миллии Тоҷикистон дар маҷлис ҳузурдошта бештар набошанд, ки дар ин ҳолат ҳар як узви мустақил ду овоз дорад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

7. Дар ҳолатҳои махсус, агар барои қабул намудани қарор зарурат бошад, чунин қарор ба таври пурсиш, бе даъват намудани маҷлис қабул карда мешавад.

8. Дар ҳама ҳолатҳо қарори Раёсат бо аксарияти овозҳои аъзои Раёсат, ки аз рӯи масъала ҳуқуқи овоздиҳӣ доранд, қабул карда мешавад.

9. Қарори Раёсат бо имзои раисикунандаи маҷлис бароварда мешавад.

10. Қарори Раёсат бо сабаби пурра набудани ҳайати он беэътибор дониста шуда наметавонад.

11. Дар маҷлиси Раёсат протокол тартиб дода мешавад, ки ба он раисикунандаи маҷлис ва котиби Раёсат имзо мегузоранд.

12. Тартиби омодасозии мавод ба баррасии маҷлиси Раёсат ва барасмиятдарории қарорҳои он бо Дастури Раёсат, ки аз ҷониби Раёсат тасдиқ мегардад, муқаррар карда мешавад.

БОБИ 11. КОРМАНДОНИ БОНКИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН

Моддаи 79. Кормандони Бонки миллии Тоҷикистон

1. Кормандони Бонки миллии Тоҷикистонро роҳбарият (раис, муовини якум ва муовинони ӯ) ва хизматчиёни Бонки миллии Тоҷикистон ташкил медиҳанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Шартҳои ба вазифа таъин ва аз вазифа озод кардан, ҳуқуқ ва вазифаҳои хизматӣ, муҷозоти интизомии хизматчиён ва пардохтҳои иловагиро барои кормандони Бонки миллии Тоҷикистон Раёсат муқаррар менамояд. Корманди Бонки миллии Тоҷикистон бояд танҳо шаҳрвандии Ҷумҳурии Тоҷикистонро дошта бошад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

3. Раиси Бонки миллии Тоҷикистон, муовини якум ва муовинони ӯ дар давоми як моҳи баъди ба вазифа таъин шуданашон ва аввали ҳар сол дар шакли хаттӣ ба Раёсат бо тартиби муқаррарнамудаи он дар бораи манфиатҳои бевосита ё бавоситаи тиҷоратӣ (қарзҳои бонкӣ, пасандозҳо, саҳмияҳо ва коғазҳои қиматноки дигари ташкилотҳои қарзӣ), ки молики онҳо худашон ва ё фарзандону шахсони дигаре мебошанд ва бо онҳо хоҷагии умумӣ доранд, маълумот пешниҳод менамоянд. Раёсат ин маълумотро ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

4. Аъзои Раёсат ва хизматчиёни Бонки миллии Тоҷикистон, ки вазифаҳои рӯйхаташ аз тарафи Раёсат тасдиқшударо ишғол мекунанд, метавонанд танҳо аз Бонки миллии Тоҷикистон барои эҳтиёҷоти шахсӣ қарз гиранд. Шахсони мазкур уҳдадоранд дар бораи қарзе, ки қаблан то ба вазифаҳои ишғолкардаи худ таъин шуданашон аз ташкилотҳои қарзӣ гирифтаанд, Раёсатро огоҳ намоянд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

5. Хизматчиёни дигари Бонки миллии Тоҷикистон уҳдадоранд оид ба ҳар қарзи аз ташкилотҳои қарзӣ гирифтаашон ба Департаменти аудити дохилии Бонки миллии Тоҷикистон маълумот пешниҳод намоянд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

6. Раёсат тартиби додани қарзро ба кормандони Бонки миллии Тоҷикистон барои хариди манзил, пардохти хизмати тиббӣ, таҳсил ва дигар мақсадҳои оилавӣ муқаррар менамояд.

7. Раёсат метавонад андозаҳои ниҳоии қарзеро, ки кормандон аз ташкилотҳои қарзӣ мегиранд, муқаррар намояд.

8. Хизматчиёни алоҳидаи Бонки миллии Тоҷикистон, ки кори онҳо бо хавфи таҳдид ба ҳаёташон алоқаманд аст, мутобиқи номгӯи тасдиқнамудаи Раёсат бо суғуртаи ҳатмӣ фаро гирифта мешаванд.

9. Кормандони Бонки миллии Тоҷикистон уҳдадоранд ҳар сол дар бораи манбаъҳои даромади иловагии худ ба Бонки миллии Тоҷикистон маълумот пешниҳод намоянд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1721).

10. Эъломиякунонии андоз аз даромад ва вазъи молумулкии кормандони Бонки миллии Тоҷикистон (ба истиснои ҳайати техники ва хизматрасон) бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешаванд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1721).

Моддаи 79(1). Ҳимояи ҳуқуқӣ

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

1. Аъзои Раёсат, корманд, намоянда, мушовир ё машваратдеҳи берунаи Бонки миллии Тоҷикистон, агенти аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон таъиншуда, узви маъмурияти муваққатӣ, мудир, ки тибқи қонун таъин шудаанд, аз ҷумла шахсоне, ки қаблан чунин вазифаҳоро ишғол мекарданд, барои зарар ё оқибати дигар бо амал ё беамалие, ки мутобиқи вазифаю уҳдадориҳои хидматӣ ва дар рафти иҷрои онҳо аз номи Бонки миллии Тоҷикистон расонидаанд, ҷавобгар намебошанд, агар бо санади судӣ исбот нашавад, ки ин гуна амал ё беамалӣ беэҳтиётии дағалона мебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Бонки миллии Тоҷикистон ба шахсони дар қисми 1 моддаи мазкур зикршуда, ки уҳдадориҳои вазифавии худро бовиҷдонона иҷро намудаанд, ҷуброни ҳар гуна хароҷоти марбут ба ҳимояи онҳоро аз даъвои судӣ кафолат медиҳад, ба истиснои ҳолатҳои дар содир намудани ҷиноят гунаҳкор эътироф шудани онҳо, инчунин дар сурате, ки аз болои чунин қарор дар ҳолатҳои муайян шикоят оварда шудааст. Кафолат ҷуброни ҳама гуна пардохтро аз рӯи созиши оштӣ, мутобиқи қарори суд ё ҳуҷҷати иҷро, ки нисбат ба шахсони мазкур бароварда шудааст, низ фаро мегирад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 80. Бархӯрди манфиатҳо

1. Аъзои Раёсат ва кормандони дигари Бонки миллии Тоҷикистон наметавонанд ягон хел манфиатҳои кориро, ки дорои хусусияти тиҷоратӣ, қарзӣ ё хусусияти дигаранд, намояндагӣ кунанд ва дар қабули қарор оид ба ин масъалаҳо иштирок намоянд, агар онҳо хилофи вазифаҳои хизматиашон бошанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Аъзои Раёсат ва кормандони Бонки миллии Тоҷикистон бояд аз ҳар гуна ҳолате, ки сабаби ба вуҷуд омадани бархӯрди манфиатҳо мегардад, канораҷӯӣ намоянд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

3. Роҳбарият ва хизматчиёни Бонки миллии Тоҷикистон ҳуқуқ надоранд ба кори дигари музднок машғул шаванд, ба истиснои фаъолияти илмию эҷодӣ ва омӯзгорӣ (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

4. Аъзои Раёсат ва кормандони Бонки миллии Тоҷикистон ҳуқуқ надоранд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003):

- дар мақомоти давлатӣ вазифаи хизматиро ишғол намоянд, инчунин шахсони мансабдори ҳизбҳои сиёсӣ бошанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- узви мақоми идоракунии (назоратии) ташкилотҳои қарзии молиявӣ ва ё ташкилотҳои ғайриқарзии молиявӣ бошанд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1721);

- иштирокчӣ, молик ё идоракунандаи бовариноки саҳмияҳои (ҳиссаи) ташкилотҳои қарзии молиявӣ ва ё ташкилотҳои ғайриқарзии молиявӣ бошанд (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1721).

5. Ба узви Раёсат ё корманди Бонки миллии Тоҷикистон аз ягон шахс гирифтани тӯҳфа ё қарз барои худ, ки ин рафтор барои беғаразона иҷро намудани вазифаҳои ӯ дар Бонки миллии Тоҷикистон халал мерасонад, манъ аст. Риоя накардани тартиби мазкур аз тарафи аъзои Раёсат ё хизматчиёни Бонки миллии Тоҷикистон вайронкунии ҷиддии интизоми меҳнат ҳисоб мешавад. Чунин қоидавайронкунӣ аз тарафи хизматчиён метавонад барои истифодаи ҷазои интизомӣ, аз ҷумла аз кор озод намудан бе пардохтани ҷубронпулӣ асос шавад.

6. Вақте ки масъалаи вобаста ба манфиатҳои шахсии молиявӣ ба муҳокимаи Раёсат гузошта мешавад, узви Раёсат, ки масъала бевосита ба манфиатҳои шахсии молиявии вай дахл дорад, дар оғози муҳокима онро ифшо карда, дар муҳокима иштирок намекунад. Муҳокимаи масъалаи мазкур ва қабули қарор бе иштироки ӯ сурат мегирад. Бо мақсади ташкили кворум иштироки ин узви Раёсат ба ҳисоб гирифта намешавад.

7. Дар Бонки миллии Тоҷикистон якҷоя кор кардани хешовандони наздик - зан (шавҳар), фарзандон, падару модар, бародарон, хоҳарон, наберагон, инчунин падару модар, бародарон, хоҳарон ва фарзандони зан (шавҳар), қудоҳо, келинҳо, домодҳо, бародарзодагон ва хоҳарзодагон, ҳамчунин дигар шахсоне, ки якҷоя зиндагӣ карда, хоҷагии умумӣ мебаранд, манъ аст (Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1721, аз 13.11.2023 № 2003)

8. Аъзои мустақили Раёсати Бонки миллии Тоҷикистон дар давоми як моҳи баъди ба вазифа тасдиқ шуданашон ва аввали ҳар сол ба Раёсат дар бораи манфиатҳои бевосита ё бавоситаи тиҷоратӣ (қарзҳои бонкӣ, пасандозҳо, саҳмияҳо ва коғазҳои қиматноки дигари ташкилотҳои қарзии молиявӣ), ки молики онҳо худашон ё фарзандони онҳо ва шахсони дигаре мебошанд, ки бо онҳо хоҷагии умумӣ доранд, дар шакли хаттӣ маълумот пешниҳод менамоянд. Раёсат ин маълумотро ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

Моддаи 81. Махфият

1. Аъзои Раёсат, аз ҷумла аъзои собиқи он, кормандони Бонки миллии Тоҷикистон, аз ҷумла кормандони собиқи он ҳуқуқ надоранд маълумоте, аз ҷумла санадҳои санҷишии Бонки миллии Тоҷикистон ва ҳисоботу маълумот оид ба аудити дохилии гузаронидашуда, ки сирри Бонки миллии Тоҷикистонро ташкил медиҳад ва ҳангоми иҷрои вазифаашон дар Бонки миллии Тоҷикистон ба онҳо маълум шудааст, фош намоянд, ба мақомоти давлатӣ, аз ҷумла мақомоти назоратӣ ва аудиторони дигари давлатӣ, пешниҳод намоянд ва ин маълумотро ба мақсадҳои шахсӣ истифода баранд (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2070).

2. Шахсони дар қисми 1 моддаи мазкур қайдгардида метавонанд маълумотеро, ки сирри Бонки миллии Тоҷикистонро ташкил медиҳад, дар ҳолатҳои зерин фош намоянд:

- дар сурати розигии ошкорои шахсе, ки ин маълумот ба вай тааллуқ дорад;

- агар манфиатҳои Бонки миллии Тоҷикистон фош намудани чунин маълумотро дар мурофиаи судӣ талаб кунанд;

- ҳангоми аудити берунии Бонки миллии Тоҷикистон, бо талаби аудиторон;

- дар ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548, аз 20.06.2024 №2070).

БОБИ 12. АУДИТИ БОНКИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН

Моддаи 82. Аудити берунии Бонки миллии Тоҷикистон

1. Ба ҳисоботи молиявии Бонки миллии Тоҷикистон бояд хулосаи аудиторӣ дода шавад. Аудити берунии Бонки миллии Тоҷикистон мутобиқи стандартҳои байналмилалии аудит гузаронида мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

2. Бонки миллии Тоҷикистон бо ташкилот эътирофшудаи аудиторӣ, ки ғолиби озмун гардидааст, қарордод мебандад ва ҳисоботу иттилооти барои гузаронидани аудит заруриро пешниҳод мекунад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2070).

3. Қарордод дар бораи гузаронидани аудит бояд ҳаҷми иттилооти ба ташкилоти аудиторӣ пешниҳодшаванда, инчунин масъулияти онро барои ба шахсони сеюм додани иттилооти гирифташуда пешбинӣ кунад(Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2070).

4. Як ташкилот аудиторӣ наметавонад пайваста бештар аз панҷ сол аудити Бонки миллии Тоҷикистонро гузаронад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2070).

5. Муқаррароти қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи низоми иҷозатдиҳӣ" ва "Дар бораи фаъолияти аудиторӣ" нисбат ба ташкилотҳои аудитории хориҷие, ки аудити Бонки миллии Тоҷикистонро мегузаронанд, татбиқ намегардад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2070).

6. Аудити Бонки миллии Тоҷикистон оид ба фаъолияти хоҷагидорӣ, хизматрасонии буҷети ҷумҳуриявӣ, гардиши маблағҳои буҷетӣ ва қарзи давлатиро Палатаи ҳисоби Ҷумҳурии Тоҷикистон мегузаронад (Қонуни ҶТ аз 26.07.2014 № 1112).

Моддаи 83. Аудити дохилӣ

1. Аудити дохилии Бонки миллии Тоҷикистон аз ҷониби Департамента аудити дохилӣ амалӣ гардонда мешавад.

2. Кумитаи аудит аз се нафар аъзои Раёсат, ки аз ҳисоби аъзои мустақили Раёсат интихоб мегарданд, иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003).

3. Сараудитор аз вазифа тибқи асосҳое, ки барои аз вазифа озод кардани аъзои Раёсат пешбинӣ шудаанд, озод карда мешавад.

Моддаи 84. Кумитаи аудити Бонки миллии Тоҷикистон

1. Раёсат бо мақсади огоҳии саривақтӣ аз вазъи молиявии Бонки миллии Тоҷикистон, баҳодиҳии низоми назорати дохилӣ ва идорасозии хавфҳо, таҳлили кори аудити дохилӣ ва берунӣ, инчунин пешниҳоди тавсияҳо доир ба масъалаҳои баррасишаванда кумитаи аудитро таъсис дода, тартиби фаъолияти онро муайян менамояд.

БОБИ 13. ОМОР ВА ИТТИЛООТ

Моддаи 85. Таҳияи тавозуни пардохт мавқеи сармоягузориҳои байналмилалӣ ва қарзи маҷмӯии беруна

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

1. Бо мақсади таҳияи тавозуни пардохт, мавқеи сармоягузориҳои байналмилалӣ ва қарзи маҷмӯии берунаи Ҷумҳурии Тоҷикистон Бонки миллии Тоҷикистон тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии худ аз субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ пешниҳоди маълумотро оид ба амалиёти иқтисодии хориҷии онҳо талаб мекунад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

2. Субъектҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ бояд ба Бонки миллии Тоҷикистон тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон маълумот пешниҳод намоянд.

Моддаи 86. Ҷамъоварии маълумоти оморӣ ва иттилоот

Бонки миллии Тоҷикистон:

- маълумоти оморӣ ва иттилоотро, ки бо иҷрои вазифаҳояш алоқаманданд, ҷамъоварӣ, таҳия, таҳлил ва нашр менамояд;

- номгӯй ва шаклҳои ҳисоботи оморӣ ва дигар маълумоти зарурии омории ба Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳодшаванда ва муҳлати пешниҳоди онро муайян мекунад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2003);

- тартиби махфият ва масъулиятро мутобиқи қонун дар ҳолати риоя накардани тартиботи пешниҳоди маълумоти оморӣ муайян мекунад;

- дар ҷамъоварӣ, таҳия ва нашри маълумоти оморӣ ва иттилоот, қабули меъёрҳои байналмилалии паҳнкунии маълумот бо мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои ғайридавлатӣ ҳамкорӣ менамояд.

Моддаи 87. Интишори маълумоти оморӣ ва иттилоот

Бонки миллии Тоҷикистон инҳоро ба нашр мерасонад:

- маълумоти оморӣ ва иттилоот;

- методологияе, ки барои ҷамъоварии маълумоти оморӣ ва иттилооти дахлдор истифода бурда мешавад.

БОБИ 14. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 88. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 88(1). Баррасии баҳсҳо

(Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548)

Новобаста ба дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, дар рафти дилхоҳ баррасии судӣ ё арбитражӣ бо ҷавобгарии Бонки миллии Тоҷикистон, аъзои Раёсат, корманд, намоянда, мушовир ё машваратдеҳи берунаи Бонки миллии Тоҷикистон, агенти аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон таъиншуда, узви маъмурияти муваққатӣ ё мудир, ки тибқи қонун таъин шудаанд ва вазифаҳояшонро дар назди Бонки миллии Тоҷикистон иҷро карда истодаанд, инчунин шахсоне, ки қаблан чунин вазифаҳоро ишғол мекарданд:

а) суд ё арбитраж барои қабули қарори худ ғайриқонунӣ, худсарона ё беасос амал кардани ҷавобгарро дар заминаи далелҳои мавҷуда ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии дахлдор метавонад санҷад;

б) дар давраи баррасии судӣ ё арбитражӣ, инчунин баррасии шикоятҳо дар ҳама марҳилаҳои минбаъда ё баррасии дигари судии бо шикоят алоқаманд, амали қарори таҳти баҳс қарордоштаи Бонки миллии Тоҷикистон бе маҳдудият идома меёбад ва ба таъхир гузошта, боздошта, ё бекор карда намешавад, ба истиснои ҳолатҳои исбот шудани аломати ҷиноят ё ҳуқуқвайронкунии қасдона дар амалҳои Бонки миллии Тоҷикистон;

в) агар суд ё арбитраж муайян намояд, ки Бонки миллии Тоҷикистон бо амалҳои худ ба шахсони сеюм зарар расондааст ва барои ин амалҳо ҷавобгар мебошад, барои тарафи ҷабрдида ҷуброни моддӣ мерӯёнад (Қонуни ҶТ аз 3.08.2018 № 1548).

Моддаи 89. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон"

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 14 декабри соли 1996 "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1996, №24, мод. 410; с.2001, №4, мод. 173; с.2002, №11, мод. 672; с.2004, №12, қ.1, мод. 690; с.2007, №7, мод. 680; с.2009, №7-8, мод. 502) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 90. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе

28 июни соли 2011 № 722

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ НАМОЯНДАГОНИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Оид ба қабул кардани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон"

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

1. Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" қабул карда шавад.

2. Қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон "Оид ба мавриди амал қарор додани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар хусуси дохил намудани тағйироту иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" аз 14 декабри соли 1996, № 384 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1996, № 24, мод.411; с.2001, № 4, мод. 174; с.2002, № 11, мод.674; с.2004, № 11, мод.570; с.2007, № 7, мод.521а; с.2009, № 5, мод.381) аз эътибор соқит дониста шавад.

Раиси

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии

Ҷумҳурии Тоҷикистон Ш.Зуҳуров

ш. Душанбе, 30 марти соли 2011 № 376

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ МИЛЛИИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон"

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистонро "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" баррасӣ намуда, қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" ҷонибдорӣ карда шавад.

Раиси

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии

Ҷумҳурии Тоҷикистон М.Убайдуллоев

ш.Душанбе, 9 июни соли 2011 № 174

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ГАРАВХОНА (ЛОМБАРД)

Забон Тоҷикӣ

Замима:

word

pdf

zip

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

992

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

22.07.2013

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ГАРАВХОНА

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2013, №7, мод. 520; с.2014, №11, мод.662)

(Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1153, аз 04.07.2020 № 1713, аз 24.12.2022 № 1945)

(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945)

Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятиро вобаста ба фаъолияти гаравхона оид ба додани қарзи кӯтоҳмӯҳлат бар ивази гарави молу мулки манқули шаҳрвандон, инчунин нигаҳдошти молу мулки манқули шаҳрвандонро танзим менамояд (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945).

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- гаравхона - шахси ҳуқуқӣ (ташкилоти махсусгардонидашуда), ки ба додани қарзи кӯтоҳмӯҳлат бар ивази гарави молу мулки манқули шаҳрвандон, инчунин нигаҳдошти молу мулки манқули шаҳрвандон машғул аст (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945);

- ҳудуди гаравхона - ҳудуди махсуси таҳти муҳофизат қарордоштаи бинои асосӣ, ки барои қабули молгузорон, додани қарзи кӯтоҳмӯҳлат, нигаҳ доштани ҳуҷҷатҳои қарздиҳӣ, пули нақд, молу мулки багаравмонда ва барои нигаҳдошт супурдашуда таъин гардидааст;

- молу мулки хурдҳаҷм - маснуоти заргариву ҷавоҳирот ва ҳамчунин дигар молу мулки манқул, ки дар сандуқҳои (сейфҳои) насӯзандаи дар ҳудуди гаравхона ҷойгиркардашуда нигаҳ дошта мешаванд;

- молу мулки калонҳаҷм - молу мулки манқул, ки дар ҳудуди гаравхона нигаҳ дошта мешавад;

- мавзӯи гарав дар гаравхона - молу мулки манқули аз муомилот бароварданашуда ва молу мулки манқуле, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муомилоташон маҳдуд карда нашудааст (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1713);

- ҳуҷҷатҳои қарздиҳӣ ва нигаҳдошт- шартномаи қарз, шартномаи нигаҳдошт, чиптаи (билети) гарав, квитансияи номии нигаҳдошт, ҳамчунин дигар ҳуҷҷатҳои муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- шартномаи қарз - шартномаи байни гаравхона ва молгузор ба мӯҳлати муайян бо додани чиптаи (билети) гарав;

- шартномаи нигаҳдошт - шартномаи байни гаравхона ва молгузор ба мӯҳлати муайян барои нигаҳдошти молу мулки манқул бо пардохти подош ва додани квитансияи номии нигаҳдошт;

- чиптаи (билети) гарав (минбаъд - чиптаи гарав) - ҳуҷҷати ҳисоби гараве, ки зимни бастани шартномаи қарз ба молгузор дода мешавад;

- квитансияи номии нигаҳдошт - ҳуҷҷати ҳисоби гараве, ки зимни бастани шартномаи нигаҳдошт ба молгузор дода мешавад;

- молу мулки дархостнашуда - молу мулки ба гаравхона супурдашудаи молгузор, ки дар мӯҳлати муайяннамудаи шартномаҳои қарз ва нигаҳдошт дархост нашудааст.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи гаравхона

(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945)

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи гаравхона ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1713, аз 24.12.2022 № 1945).

Моддаи 3. Иҷозатномадиҳӣ ба фаъолияти гаравхона

Иҷозатномадиҳӣ ба фаъолияти гаравхона тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи иҷозатномадиҳӣ ба баъзе намудҳои фаъолият" амалӣ карда мешавад.

Моддаи 3(1). Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи танзими фаъолияти гаравхонаҳо

(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945)

Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи танзими фаъолияти гаравхонаҳо мансубанд:

- пешбурди сиёсати давлатӣ дар соҳаи танзими фаъолияти гаравхонаҳо;

- муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими фаъолияти гаравхонаҳо;

- фароҳам овардани шароитҳои мусоид барои рушди соҳаи танзими фаъолияти гаравхонаҳо;

- амалӣ намудани дигар салоҳияти пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945).

Моддаи 3(2). Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими фаъолияти гаравхонаҳо

(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945)

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими фаъолияти гаравхонаҳо мансубанд:

- амалӣ намудани сиёсати давлатӣ дар соҳаи танзими фаъолияти гаравхонаҳо;

- мониторинги фаъолияти гаравхонаҳо;

- натиҷагирӣ аз таҷрибаи танзими фаъолияти гаравхонаҳо;

- таҳия ва ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани таклифҳо оид ба такмили қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи танзими фаъолияти гаравхонаҳо;

- таҳия ва қабули санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи танзими фаъолияти гаравхонаҳо;

- иҷозатномадиҳӣ ба фаъолияти гаравхонаҳо;

- амалӣ намудани дигар ваколатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945).

Моддаи 4. Шарт ва талаботҳои асосӣ ба фаъолияти гаравхона

1. Гаравхона бояд мӯҳр дошта, номаш ба забони давлатӣ дарҷ гардида бошад ва дар матни он калимаҳои "гаравхона" ва ишорае ба шакли ташкилию ҳуқуқии он ифода ёбанд (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945).

2. Гаравхона дар раванди фаъолияташ метавонад маблағҳои худӣ ва қарзӣаз ташкилотҳои қарзӣ ва ташкилотҳои дигар бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифтаашро мавриди истифода қарор диҳад. Сармояи оинномавии гаравхона бояд на камтар аз се ҳазор нишондиҳанда барои ҳисобҳоро ташкил намояд ва дар шакли пул ташаккул дода шавад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1713).

3. Гаравхона ҳуқуқ дорад аз шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин аз шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванди синнашон ба 18 расида дар асоси шиноснома ва (ё) ҳуҷҷати дигари тасдиқкунандаи шахсияти молгузор бо мақсади додани қарзи кӯтоҳмӯҳлат молу мулки манқулро ба гарав гирад ва нигаҳдошти онро таъмин намояд, ба истиснои молу мулке, ки аз муомилот бароварда шудааст ва инчунин молу мулке, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муомилоташ маҳдуд карда шудааст.

4. Гаравхона ба намудҳои зерини фаъолият машғул шуда метавонад:

-додани қарзи кӯтоҳмуддат бар ивази гарави молу мулки манқули шаҳрвандон;

-қабул ба гарав, нигаҳдошт ва хариду фурӯши молу мулки манқул, аз ҷумла хариду фурӯши молу мулке, ки дар таркибашон металлҳои қиматбаҳо, сангҳои қиматбаҳо доранд ва ашёи атиқа;

-хизматрасонӣ оид ба нигаҳдошти ҳуҷҷатҳо ва маводи арзишноки шаҳрвандон;

-фурӯши молу мулки багаравмонда тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

-баҳодиҳии молу мулки пешниҳодшуда мувофиқи талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ё шартҳои шартнома (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945);

-муайян намудани намуд, навъ ва хусусиятҳои молу мулки ба гаравхона пешниҳодгардида;

- фаъолияти дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудааст (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1713).

5. Гаравхона ба додани қарзи молӣҳуқуқ надорад.

6. Гаравхона ҳуқуқи истифода ва ихтиёрдорӣ кардани молу мулки багаравмонда ва барои нигаҳдошт супурдашударо, ба истиснои ҳолатҳои дар моддаи 12 Қонуни мазкур пешбинигардида, надорад.

7. Гаравхона ӯҳдадор аст молу мулки хурдҳаҷми багаравмонда ва барои нигаҳдошт супурдашударо дар сандуқи (сейфи) насӯзандаи гаравхона ва (ё) тибқи шартнома дар ташкилотҳои қарзие, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият мекунанд ва молу мулки калонҳаҷмро дар бинояш ва (ё) дар биноҳои иҷорагирифтааш, ки ҷавобгӯи талаботи қисмҳои 8 ва 9 моддаи мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд, нигаҳ дорад.

8. Дар ҳудуди гаравхона бояд барои нигаҳ доштани молу мулки багаравмонда ва барои нигаҳдошт супурдашуда шароите муҳайё карда шавад, ки барои нигаҳдошти молу мулки мазкур мувофиқ буда, ба он осеб нарасад ва (ё) дастраси шахсони бегона набошад.

9. Дар ҷойҳои нигаҳдошти молу мулки багаравмонда ва барои нигаҳдошт супурдашуда нигаҳдошти дигар молу мулк манъ аст.

10. Муносибатҳои байни гаравхона ва молгузор бо Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дар асоси шартномаҳои қарз ва нигаҳдошт танзим карда мешаванд.

11. Гаравхона метавонад дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон филиалҳо ва намояндагиҳо таъсис диҳад.

12. Зимни анҷом додани фаъолият гаравхона бояд талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом"-ро риоя намояд (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1713).

13. Гаравхона фавран ва бе огоҳонидани пешакӣ бояд ҳама гуна амалиётро бо маблағҳои пулӣ ё молу мулки дигари шахсони воқеӣ, ки дар рӯйхати шахсони алоқаманд бо терроризм. ва паҳнкунии силоҳи қатли ом дохил гардидаанд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ намояд (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1713).

14. Гаравхона оид ба ошкорсозӣ, ҳуҷҷатгузорӣ, баҳодиҳӣ, назорат ва коҳиш додани хавфҳои вобаста ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом чораҳои зарурӣ меандешад ва мунтазам оид ба хавфҳои ошкоргардида ба мақомоти дахлдори танзим ва назорат ва мақоми ваколатдори муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом хабар медиҳад ва бояд ин маълумотро ба мӯҳлати на кам аз панҷ сол нигоҳ дорад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1713).

15. Мақоми ваколатдори муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом дар якҷоягӣ бо мақомоти танзим ва назорат ва ё мустақилона бо мақсади ошкор кардани вайронкунии қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом, санҷиши фаъолияти гаравхонаҳоро мегузаронад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1713).

Моддаи 4(1). Мавзӯи гарав ва нигаҳдошт дар гаравхона

(Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1713)

Мавзӯи гарав ва нигаҳдошт дар гаравхона, ба истиснои молу мулке, ки дар қисми 3 моддаи 4 Қонуни мазкур нишон дода шудаанд, метавонад ҳама гуна молу мулки манқул бошад, аз ҷумла:

- молу мулке, ки дар таркибашон металлҳои қиматбаҳо ва сангҳои қиматбаҳо доранд;

- воситаҳои нақлиёт ва таҷҳизоти маишӣ;

- ҳуҷҷат ва маводи арзишнок барои нигаҳдошт;

- телефони мобилӣ, компютер, планшет ва таҷҳизоти дигари электронӣ;

- ашёи атиқа;

- молу мулки манқули дигари арзишнок (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1713).

Моддаи 5. Баҳодиҳии молу мулки багаравмонда ва (ё) барои нигаҳдошт супурдашуда

(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945)

Молу мулки багаравмонда ва (ё) барои нигаҳдошт супурдашуда бо мувофиқаи тарафҳо аз рӯи нархҳои дар савдо истифодашаванда нисбат ба чунин намуду сифати молу мулк дар вақт ва маҳалли қабули он ба гарав ва (ё) барои нигаҳдошт супурдашуда ё тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи фаъолияти баҳодиҳӣ муқарраршуда баҳодиҳӣ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945).

Моддаи 5(1). Талабот оид ба ҳудуди гаравхона ва ҷойи махсуси нигоҳдории молу мулки гаравхона

(Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1713)

1. Гаравхона бояд дар биноҳо, иншоот ва иморатҳое, ки объектҳои асосии сохтмонӣ мебошанд, ҷойгир карда шавад ва ба талаботи бехатарӣ ва муҳофизат ҷавобгӯ бошад.

2. Гаравхона дар ҷойҳои зерин ҷойгир карда намешавад:

- дар объектҳои сохтмонашон нотамом, сохтмони муваққатӣ, дӯконҳо, дар зери айвонҳо ва иншооти дигари монанд;

- дар биноҳо, иншоот ва иморатҳое, ки дар онҳо муассисаҳои кӯдакона, таълимӣ, тандурустӣ, динӣ, осоишгоҳ ва истироҳатгоҳ ҷойгиранд;

- дар иншооти инфрасохтори нақлиётӣ (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1713).

Моддаи 6. Суғурта кардани молу мулки багаравмонда ва (ё) барои нигаҳдошт супурдашуда

1. Гаравхона ӯҳдадор аст молу мулки ба гарав ва (ё) барои нигаҳдошт гирифтаашро ба манфиати молгузор аз ҳисоби худ бо арзиши пуррааш аз рӯи нархҳои чунин молу мулк ва чунин сифати дар савдо истифодашавандаи он ҳангоми ба гарав ва (ё) барои нигаҳдошт гирифтан муайян карда мешавад, суғурта намояд.

2. Гаравхона ҳуқуқи аз ҳисоби молгузор маҷбуран суғурта кардани молу мулки багаравмонда ва (ё) барои нигаҳдошт супурдашударо надорад.

БОБИ 2. ТАРТИБИ ҚАРЗДИҲӢВА НИГАҲДОШТИ МОЛУ МУЛК ДАР ГАРАВХОНА

Моддаи 7. Шартномаи қарз

1. Шартномаи қарз мутобиқи моддаҳои 10 ва 13 Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо додани чиптаи гарав ба молгузор аз ҷониби гаравхона ба расмият дароварда шуда, дар ҳар як ҳолати додани қарз чиптаи гарави нав тартиб дода мешавад.

2. Гаравхона тибқи шартҳои шартномаи қарз ба молгузор ба мӯҳлати муайян бо асъори миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарзи кӯтоҳмӯҳлат медиҳад.

3. Ҳангоми бастани шартномаи қарз гаравхона бо шарти дар мӯҳлати на бештар аз як сол баргардонидан ба молгузор бо подош маблағ қарз медиҳад. Молгузор бошад, ба гаравхона молу мулкеро месупорад, ки мавзӯи гарав аст (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1713).

4. Шартномаи қарз ба таври хаттӣ тартиб дода шуда, аз лаҳзаи имзо шуданаш, инчунин ба молгузор додани маблағи қарз ва ба гаравхона додани молу мулки багаравмонда басташуда ҳисоб меёбад.

5. Шартҳои муҳими шартномаи қарз номгӯйи молу мулки багаравмонда, тибқи моддаи 5 Қонуни мазкур маблағи баҳододашудаи он, маблағи қарз, меъёри фоизи қарз ва мӯҳлати супурдани он маҳсуб мешаванд (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945).

Моддаи 8. Шартномаи нигаҳдошт

1. Молгузор тибқи шартҳои шартномаи нигаҳдошт молу мулкашро ба гаравхона барои нигаҳдошт месупорад. Гаравхона дар навбати худ ӯҳдадор мешавад, ки молу мулки барои нигаҳдошт супурдашударо аз рӯи шартҳои дар моддаи 4 Қонуни мазкур пешбинишуда бо подош нигаҳдошт кунад.

2. Гаравхона тибқи моддаи 11 Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми аз молгузор гирифтани молу мулк квитансияи номии нигаҳдоштро ба расмият медарорад.

3. Шартҳои муҳими шартномаи нигаҳдошт номгӯйи молу мулки ба нигаҳдошт супурдашуда, тибқи моддаи 5 Қонуни мазкур маблағи баҳододашудаи он, мӯҳлати нигаҳдошти он, андозаи подоши нигаҳдошт ва тартиби пардохти он ба ҳисоб мераванд (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945).

4. Шартномаи нигаҳдошт мутобиқи моддаҳои 11 ва 14 Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо додани квитансияи номии нигаҳдошт ба расмият дароварда мешавад.

Моддаи 9. Махфияти ҳуҷҷатҳои қарздиҳӣ ва нигаҳдошт

1. Гаравхона махфияти маълумоти ҳуҷҷатҳои қарздиҳии зимни бастани шартномаи қарз ва (ё) шартномаи нигаҳдошт аз молгузор гирифтаашро, ки фош гардидани он метавонад ба молгузор зиёни моддӣ ва (ё) маънавӣ расонад, кафолат медиҳад.

2. Гаравхона ва кормандони он вазифадоранд махфияти маълумоти дар қисми 1 моддаи мазкур зикршударо риоя намоянд ва дар сурати фош гардидани он тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

3. Гаравхона ҳуҷҷатҳои қарздиҳӣ ва нигаҳдошт ва (ё) маълумоти дар онҳо дарҷёфтаро дар мавридҳои пешбини намудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон танҳо ба мақомот ва шахсони зерин пешниҳод мекунад:

- ба мақомоти давлатии дахлдор бинобар зарурати иҷрои ваколатҳои назоратӣ;

- ба суд ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқ бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- ба мақоми ваколатдори муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли омоид ба аҳдҳо ва амалиёти шубҳанок (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1153, аз 04.07.2020 № 1713);

- ба шахсони ваколатдорнамудаи молгузор ва идораи нотариали оид ба масъалаҳои мерос.

4. Мақомот ва шахсони дар қисми 3 моддаи мазкур зикршуда махфияти маълумоти бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба онҳо пешниҳодшударо кафолат медиҳанд.

Моддаи 10. Тартиби ба расмият даровардани чиптаи гарав

1. Чиптаи гарав аз ҷониби гаравхона дар ду нусха тартиб дода мешавад. Ҳар нусхаи чиптаи гарав рақамгузорӣ гардида, ба он мӯҳри гаравхона гузошта мешавад. Як нусхаи чиптаи гарав дар гаравхона нигаҳ дошта шуда, нусхаи дигараш ба молгузор дода мешавад.

2. Чиптаи гарав бояд маълумоти зеринро дар бар гирад:

- ному суроғаи (маҳалли ҷойгиршавии) гаравхона;

- насаб, ном ва номи падари молгузор, санаи таваллуд, шаҳрвандӣ, маълумоти шиноснома ё ҳуҷҷати дигаре, ки шахсияти ӯро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мекунад;

- номгуй ва тавсифи молу мулки багаравмонда, ки имкон медиҳанд мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон он ҳаммонанд карда шавад;

- маблағи баҳододашудаи молу мулки багаравмонда (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945);

- маблағи қарзи додашуда;

- сана ва мӯҳлати қарзи додашуда бо зикри санаи пардохти он;

- фоизи қарз (бо зикри ҳатмии фоизи қарзе, ки барои як рӯзи тақвимӣҳисоб карда шудааст).

3. Чиптаи гарав метавонад дигар маълумотеро, ки Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд, дар бар гирад.

4. Чиптаи гарав тибқи талаботи қисми 2 моддаи мазкур ба расмият дароварда шуда, ҳар нусхааш аз ҷониби намояндаи гаравхона ва молгузор имзо ва ба онҳо мӯҳри гаравхона гузошта мешавад.

5. Чиптаи гарав бояд на камтар аз панҷ сол баъд аз анҷом ёфтани муносибатҳои корӣ нигоҳ дошта шавад (Қонуни ҶТ аз 27.11.2014 № 1153).

Моддаи 11. Тартиби барасмиятдарории квитансияи номии нигаҳдошт

1. Квитансияи номии нигаҳдошт бевосита ҳангоми ба нигаҳдошт супурдани молу мулк дар ду нусха тартиб дода мешавад. Ҳар нусхаи квитансияи номии нигаҳдошт аз рӯи тартиб рақамгузорӣгардида, ба он мӯҳри гаравхона гузошта мешавад. Як нусхаи квитансияи номии нигаҳдошт дар гаравхона нигаҳ дошта шуда, нусхаи дигараш ба молгузор дода мешавад.

2. Квитансияи номии нигаҳдошт бояд маълумоти зеринро дар бар гирад:

- ному суроғаи (маҳалли ҷойгиршавии) гаравхона;

- насаб, ном ва номи падари молгузор, санаи таваллуд, шаҳрвандӣ, маълумоти шиноснома ё ҳуҷҷати дигаре, ки шахсияташро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мекунад;

- номгуй ва тавсифи молу мулки ба нигаҳдошт супурдашуда, ки имкон медиҳанд мутобиқи талаботи қонунгузориии Ҷумҳурии Тоҷикистон он ҳаммонанд карда шавад;

- маблағи баҳододашудаи молу мулки ба нигаҳдошт супурдашуда (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1945);

- санаи ба нигаҳдошт супурдани молу мулк ва мӯҳлати нигаҳдошт;

- шартҳои технологии нигаҳдошт;

- подоши нигаҳдошт ва тартиби пардохти он.

3. Квитансияи номии нигаҳдошт метавонад ҳамчунин маълумоти дигареро, ки Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣнамудаанд, дошта бошад.

4. Квитансияи номии нигаҳдошт тибқи талаботи қисми 2 моддаи мазкур ба расмият дароварда шуда, ҳар нусхааш аз ҷониби намояндаи гаравхона ва молгузор имзо ва ба онҳо мӯҳри гаравхона гузошта мешавад.

БОБИ 3. МАҶБУРАН ГИРИФТАНИ МОЛУ МУЛКИ БАГАРАВМОНДА ВА (Ё) БАРОИ НИГАХДОШТ СУПУРДАШУДА ВА РӮЁНДАНИ ҚАРЗ АЗ МОЛУ МУЛКИ ДАРХОСТНАШУДА

Моддаи 12. Маҷбуран гирифтани молу мулки багаравмонда ва (ё) барои нигаҳдошт супурдашуда

1. Маҷбуран гирифтани молу мулки багаравмонда ва (ё) барои нигаҳдошт супурдашуда танҳо дар асоси талаботи қонунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣкарда мешавад.

2. Дар мавриди маҷбуран гирифтани молу мулки багаравмонда ва (ё) барои нигаҳдошт супурдашуда амали шартномаи қарз ва (ё) шартномаи нигаҳдошт тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон қатъ мегардад.

3. Дар сурати ба вуҷуд омадани ҳолати пешбининамудаи қисми 2 моддаи мазкур гаравхона дар давоми се рӯзи корӣ баъд аз маҷбуран гирифтани молу мулки багаравмонда ва (ё) барои нигаҳдошт супурдашуда ӯҳдадор аст ба молгузор огоҳиномаи хаттӣ ва (ё) электронӣ фиристад. Агар дар шартномаи қарз ва (ё) нигаҳдошт тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, огоҳиномаи хаттӣ тавассути почта ҳамчун мактуби фармоишӣ бо лифофа ва зикри номгӯйи замима ба огоҳинома дар бораи супурдан фиристода мешавад. Дар огоҳиномаи хаттӣ ва (ё) электронӣ маълумоти зерин дарҷ мегардад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1713).

4. Молгузор аз лаҳзаи гирифтани огоҳиномаи дар қисми 3 моддаи мазкур пешбинишуда тибқи шартҳои шартномаҳои қарз ва нигаҳдошт дар рӯзи маҷбуран гирифтан ё ёфта гирифтани молу мулки багаравмонда ва (ё) барои нигаҳдошт супурдашуда ва (ё) дар рӯзи гузаштани муҳлати имтиёзноки муқаррарнамудаи моддаҳои 13 ва 14 Қонуни мазкур, дар назди гаравхона ӯҳдадор мегардад.

5. Гаравхона дар мавриди ӯҳдадориҳои тибқи талаботи қисми 3 моддаи мазкур ба зиммааш гузошташударо иҷро накардан ё номатлуб иҷро кардан, аз ҳуқуқи қонеъ кардани талаби худ нисбат ба молгузор маҳрум мешавад.

6. Агар тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон баргардонидани молу мулки маҷбуран гирифташуда шарт бошад, он бояд ба молгузор баъди иҷро кардани ӯҳдадориҳои дар назди гаравхона доштааш баргардонида шавад.

7. Агар молгузор ӯҳдадориҳояшро иҷро накарда бошад ва (ё) номатлуб иҷро карда бошад, талаби гаравхона дар бораи рӯёндани қарз аз молу мулки багаравмонда ва (ё) барои нигаҳдошт супурдашуда мутобиқи қонунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби судӣ, ё бо тартиби ғайрисудӣқонеъ гардонида мешавад.

8. Гаравхона барои гум кардан ва осеб дидани молу мулки багаравмонда ва (ё) барои нигаҳдошт супурдашуда масъулият дорад, агар исбот карда натавонад, ки гум кардан ва (ё) осеб дидани он ба қувваи рафънопазир вобаста аст.

Моддаи 13. Мӯҳлати имтиёзноки шартномаи қарз

1. Агар молгузор қарзашро дар мӯҳлати муқарраргардида пардохт накарда бошад, гаравхона ҳуқуқ надорад онро дар давоми мӯҳлати имтиёзноки якмоҳа аз молу мулки багаравмонда рӯёнад.

2. Рӯзи оғози мӯҳлати имтиёзноки якмоҳа рӯзе ба шумор меравад, ки баъди рӯзи пардохти қарзи дар чиптаи гарав зикршуда фаро мерасад.

З.Дар давоми мӯҳлати имтиёзноки якмоҳа ва минбаъд то рӯзи ба фурӯш баровардани молу мулки багаравмонда, гаравхона ҳуқуқ надорад фоизи қарзи дар шартномаи қарз пешбинишударо зиёд кунад, шароити нигаҳдошти молу мулки багаравмондаро бадтар кунад, инчунин подоши нигаҳдоштро ситонад.

Моддаи 14. Мӯҳлати имтиёзноки шартномаи нигаҳдошт

1. Агар молгузор молу мулки ба нигаҳдошт супурдашударо дар мӯҳлати муқаррарнамудаи шартномаи нигаҳдошт дархост накарда бошад, гаравхона вазифадор аст онро дар давоми мӯҳлати имтиёзноки семоҳа нигаҳдошт кунад.

2. Рӯзи оғози мӯҳлати имтиёзноки семоҳа рӯзе ҳисоб меёбад, ки баъди рӯзи анҷоми мӯҳлати нигаҳдошти дар квитансияи номии нигаҳдошт зикршуда фаро мерасад.

3. Гаравхона ҳуқуқ надорад дар давоми мӯҳлати имтиёзноки семоҳа, инчунин дар мӯҳлати нигаҳдошти минбаъда то ба фурӯш баровардани молу мулки ба нигаҳдошт супурдашуда шароити нигаҳдошти онро бадтар кунад. Барои нигаҳдошти молу мулк дар муддати зикргардида подоши мутаносиб ситонида мешавад.

4. Гаравхона дар мавриди ба фуруш рафтани молу мулки дархостнашуда аз маблағи аз фурӯши он бадастомада метавонад хароҷоти нигаҳдошт ва дигар пардохтҳои марбут ба гаравхонаро пӯшонад ва ӯҳдадор аст маблағи боқимондаро ба молгузор баргардонад.

Моддаи 15. Рӯёндани қарз аз молу мулки дархостнашуда

1. Бо анҷом ёфтани мӯҳлати имтиёзноки муқаррарнамудаи моддаҳои 13 ва 14 Қонуни мазкур, ба шарте ки молгузор ӯҳдадории пешбининамудаи шартномаҳои қарз ва нигаҳдоштро дар назди гаравхона иҷро накарда бошад ва (ё) молу мулки барои нигаҳдошт супурдаашро дархост накарда бошад, ин гуна молу мулк дархостнашуда ҳисоб меёбад.

2. Гаравхона ҳуқуқ дорад қарзи додашударо аз ҳисоби молу мулки дархостнашуда рӯёнад.

3. Қарз аз молу мулки дархостнашуда дар асоси навиштаҷоти иҷроияи нотариус рӯёнда мешавад. Дар шартномаи қарз имконияти аз молу мулки дархостнашуда бе навиштаҷоти иҷроияи нотариус рӯёндани қарзро пешбинӣ кардан мумкин аст.

4. Молгузор ҳуқуқ дорад ҳар вақт пеш аз ба фурӯш баровардани молу мулки дархостнашудааш ӯҳдадориҳояшро дар назди гаравхона, ки мутобиқи муқарарроти Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда шудаанд, иҷро карда, аз молу мулки ӯ рӯёндани қарзро қатъ гардонад.

Моддаи 16. Фурӯши молу мулки дархостнашуда

1. Фурӯши молу мулки дархостнашудаи молгузор мутобиқи шартҳои шартномаҳои қарз ва (ё) нигаҳдошт дар рӯзи ба фурӯш баровардани молу мулк амалӣ карда мешавад.

2. Молу мулки дархостнашудае, ки аз он маблағи қарз рӯёнда мешавад, бо роҳи фурӯши он, аз ҷумла савдои умумӣ сурат мегирад. Савдои умумӣ оид ба фурӯши молу мулки дархостнашуда дар шакли музоядаи ошкоро бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида мешавад.

3. Пас аз фурӯши молу мулки дархостнашуда талаботи гаравхона ба молгузор, новобаста ба нокифоягии маблағи фурӯши молу мулки дархостнашуда барои пардохти қарз, қонеъгардида ҳисоб меёбад.

БОБИ 4. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 17. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣбарои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 18. Тартиби мавриди амал қарор додани

Қонуни мазкур Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе,

22 июли соли 2013 №992

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ НАМОЯНДАГОНИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Оид ба қабул кардани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи гаравхона (ломбард)"

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи гаравхона (ломбард)" қабул карда шавад.

Раиси

Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Ш. Зуҳуров

ш. Душанбе, 27 феврали соли 2013 № 1090

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ МИЛЛИИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи гаравхона (ломбард)"

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи гаравхона (ломбард)"- ро баррасӣ намуда, қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи гаравхона (ломбард)" ҷонибдорӣ карда шавад.

Раиси

Маҷлиси миллии Маҷлиси

Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон М. Убайдуллоев

ш. Душанбе, 4 июли соли 2013 № 525

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ МУОМИЛОТ БО ПАРТОВҲОИ РАДИОАКТИВӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1002

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

22.07.2013

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ МУОМИЛОТ БО ПАРТОВҲОИ РАДИОАКТИВӢ

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2013, №7, мод. 530; Қонуни ҶТ аз 30.05.2017 с., №1430)

Қонуни мазкур муносибатҳои вобаста ба фаъолияти шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродие, ки ба муомилот бо партовҳои радиоактивӣ алоқаманд мебошанд, ба танзим дароварда, барои таъмини ҳифзи аҳолӣ ва муҳити зист аз таъсири зараровари партовҳои радиоактивӣ равона гардидааст. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:
- партовҳои радиоактивӣ – ҳама гуна ҳолати физикии масолеҳ ё моддаҳои дар натиҷаи фаъолияти хоҷагидорӣ ҳосилшуда, ки дар таркиби худ радионуклидҳо доранд ё бо онҳо олуда шуда, аз меъёрҳои муқарраргардидаи бехатарии радиатсионӣ зиёд мебошанд ва қобили истифодаи минбаъда буда наметавонанд; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

- партовҳои радиоактивии дарозумр - партовҳои радиоактивӣ, ки сатҳи озодшавии онҳо аз назорати мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии радиатсионӣ пас аз 300 сол ва беш аз он фаро мерасад;

- партовҳои радиоактивии кӯтоҳумр - партовҳои радиоактивӣ, ки сатҳи озодшавии онҳо аз назорати мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии радиатсионӣ дар муддати камтар аз 300 сол фаро мерасад;

- истеҳсолкунандагони партовҳои радиоактивӣ - шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродие, ки дар натиҷаи фаъолияти онҳо партовҳои радиоактивӣ ҳосил мешаванд; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

- муомилот бо партовҳои радиоактивӣ - ҳамаи намудҳои фаъолият (аз ҷумла, бо фаъолияти аз истифодабарорӣ, инчунин солимгардонии минтақаи бо партовҳои радиоактивӣ ифлосгашта вобастабуда), ки ба амалиёт, коркарди пешакӣ, коркард, мутобиқгардонӣ, интиқол, нигоҳдорӣ ё гӯронидани партовҳои радиоактивӣ дахл доранд;

- Кадастри давлатии маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ - маҷмӯи мураттабшудаи маълумот оид ба объектҳо барои нигоҳдорӣ ё гӯронидани партовҳои радиоактивӣ;

- Феҳристи давлатии партовҳои радиоактивӣ - сабти ҷории мунтазами ҳуҷҷатҳои шакли махсус оид ба ҳосилшавӣ, таркиби физикию кимиёвӣ, ҳаҷм, хусусият, инчунин интиқол, нигоҳдорӣ ва гӯронидани партовҳои радиоактивӣ;

- мутобиқгардонии партовҳои радиоактивӣ - амалиёт вобаста ба омодакунии партовҳои радиоактивӣ барои интиқол, нигоҳдорӣ ва гӯронидан бо роҳи ҷойгиркунии партовҳои радиоактивӣ дар контейнерҳо ё иммобилизатсияи (ҳолати руйпӯшшудаи мустаҳками беҳаракати) онҳо;

- объекти барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинишуда - иншоот, бино ё таҷҳизоте, ки барои ҷамъкунӣ, интиқол, коркард, нигоҳдорӣ ё гӯронидани партовҳои радиоактивӣ пешбинӣ шудааст, инчунин дастгоҳи ядроӣ дар раванди аз истифода баровардан пас аз эътирофи он ҳамчун таҷҳизот барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ;

- коркарди партовҳои радиоактивӣ - амалиёти пешбинигардида оид ба таъмини бехатарӣ ё сарфаи маблағ бо роҳи иваз намудани хусусиятҳои партовҳои радиоактивӣ;

- коркарди пешакии партовҳои радиоактивӣ - ғайрифаъолгардонӣ (дезактиватсия), ҷамъкунӣ ва ба навъҳо ҷудо кардани партовҳои радиоактивӣ;

- аз нав коркард намудани партовҳои радиоактивӣ -намуди амалиёт, ки хусусиятҳои партовҳои радиоактивиро тағйир медиҳад, аз ҷумла, коркарди пешакӣ, мутобиқгардонӣ, инчунин коркарди такрорӣ бо мақсади ташкили истеҳсолот аз партовҳо;

- корхонаи махсусгардонидашудаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ - ташкилоте, ки дар асоси иҷозатнома ҷамъкунии партовҳои радиоактивӣ, коркард, интиқол, нигоҳдорӣ ва (ё) гӯронидани онҳоро амалӣ менамояд;

- маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ - иншоот барои нигоҳдорӣ ё гӯронидани партовҳои радиоактивӣ бо таъмини ҳатмии монеаҳои муҳандисӣ, геологӣ, ҷисмонӣ ва дигар монеаҳо, ки ба паҳншавии радионуклидҳо роҳ намедиҳад;

- муҳофизати ҷисмонӣ ҳангоми муомилот бо партовҳои радиоактивӣ - маҷмӯи чорабиниҳои ташкилию техникии пешгирикунандаи дастрасӣ ва истифодаи бе рухсати партовҳои радиоактивӣ ва истифода бурдани онҳо, муайянкунии саривақтӣ ва манъи амалиёт, ки ба вайроншавии дахлнопазирии партовҳои радиоактивӣ равона карда шудаанд;

- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ - мақоми иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ, ки сиёсати давлатиро оид ба идоракунӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ амалӣ менамояд;

- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии радиатсионӣ - мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ, ки сиёсати давлатиро оид ба танзими соҳаи бехатарии радиатсионӣ амалӣ менамояд;- соҳиби объект - соҳиби партовҳои радиоактивӣ ё маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ;

- соҳиби партовҳои радиоактивӣ - шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии дорои партовҳои радиоактивӣ, ки онҳо дар объекти ҳосилшудаашон ё объекти барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида ҷойгиранд ва дорои иҷозатнома барои фаъолияти муомилот бо партовҳои радиоактивӣ мебошанд; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

- соҳиби маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ - шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродие, ки дорои маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ буда, барои фаъолияти муомилот бо партовҳои радиоактивӣ иҷозатнома доранд; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

- арзёбии бехатарӣ - ҳуҷҷате, ки таҳлили ҷараёни рушди ҳолатҳои фавқулодаи имконпазир, оқибатҳои онҳо ва муқоисаи натиҷаҳо бо меъёрҳои бехатариро дар бар мегирад ва онро метавонад соҳиби объект ва ё шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии салоҳиятдор оид ба гузарондани арзёбии бехатарӣ, ки ба онҳо фармоишгар ҳуқуқи гузаронидани корҳои баҳодиҳиро додааст, тартиб диҳад;

(ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

- асосноккунии техникию иқтисодии зарурати сохтмони объекти барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида ё солимгардонии минтақаи бо партовҳои радиоактивӣ ифлосгашта

- ҳуҷҷате, ки дар он маълумот ҷиҳати ба мақсад мувофиқ будани сохтани объекти барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида, маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ ё солимгардонии минтақаи бо партовҳои радиоактивӣ ифлосгашта, бо таҳлили хароҷот ва натиҷаҳои бадаст меомада пешниҳод карда шудааст ва онро метавонанд шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии салоҳиятдор оид ба гузаронидани асосноккунии техникию иқтисодӣ, ки ба онҳо фармоишгар ҳуқуқи гузаронидани ин корҳоро додааст, тартиб диҳанд; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

- хулосаи баҳодиҳии таъсири объекти барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида, маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ ё солимгардонии минтақаи бо партовҳои радиоактивӣ ифлосгашта ба аҳолӣ ва муҳити зист - ҳуҷҷате, ки дар он хусусият, шиддатнокӣ ва дараҷаи хатарҳои таъсиррасонандаи объекти барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида, маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ ё солимгардонии минтақаи бо партовҳои радиоактивӣ ифлосгашта ба саломатии аҳолӣ ва ҳолати муҳити зист натиҷагирӣ карда шудааст ва онро метавонанд шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии салоҳиятдор оид ба гузаронидани баҳодиҳии таъсир ба аҳолӣ ва муҳити зист, ки ба онҳо фармоишгар ҳуқуқи гузаронидани корҳои баҳодиҳиро додааст, тартиб диҳанд; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

- солимгардонии минтақаи бо партовҳои радиоактивӣ ифлосгашта - маҷмӯи чорабиниҳои муҳофизативу техникӣ бо мақсади паст кардани шуоъхӯрии радиатсионӣ, ки минтақаи бо партовҳои радиоактивӣ ифлосгаштаро ба ҳолати пештараи табии имконпазир ё наздик ба он, ё ба ҳолати барои истифодаи минбаъда кофӣ оварда мерасонад;

- мониторинги радиатсионии ҳолати маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ – мушоҳидаи мунтазами маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ бо мақсади муайян кардани тағйироти баамаломада ва саривақт бартараф намудани оқибатҳои таъсири манфии он; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

- консерватсияи маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ - маҷмӯи чорабиниҳои муҳофизативу техникӣ вобаста бо муваққатан қатъ намудани корҳо оид ба нигоҳдории партовҳои радиоактивӣ дар маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ, ки овардани маҳфузгоҳро ба ҳолати қобили барои барқарор намудани истифодабарии он имконият медиҳад, инчунин бехатарии радиатсионии аҳолӣ ва муҳити зистро таъмин менамояд.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ
Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

Моддаи 3. Принсипҳои сиёсати давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ
Принсипҳои сиёсати давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ инҳо мебошанд:

- афзалияти муҳофизати ҳаёт ва саломатии кормандон, аҳолӣ ва муҳити зист аз таъсири партовҳои радиоактивӣ тибқи меъёрҳои муқарраргардидаи бехатарии радиатсионӣ;

- ҳифзи насли ҳозираю оянда ва муҳити зист аз хатарҳои радиатсионӣ;

- тақсимоти вазифаҳои назорат ва идоракунии давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ;

- татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ бо роҳи таҳия ва иҷрои барномаҳои давлатии дарозмӯҳлат оид ба муомилот бо партовҳои радиоактивӣ;

- таъмини сатҳи камтарини ҳосилшавии партовҳои радиоактивӣ;

- роҳ надодан ба ҷамъшавии ғайриназоратии партовҳои радиоактивӣ;

- таъмини назорати давлатии муомилот бо партовҳои радиоактивӣ;

- кафолати боэътимоди ҷудо нигоҳ доштани партовҳои радиоактивӣ аз муҳити зисти табиӣ ҳангоми асосноккунии бехатарии маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ;

- дар мӯҳлати маҳдуд нигоҳдории партовҳои радиоактивӣ дар ихтиёри истеҳсолкунандагони партовҳо бо супоридани минбаъдаи онҳо ба корхонаҳои махсусгардонидашудаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ вобаста ба фаъолияти ҳозира ва ояндаи имконпазир;

- асосноккунӣ ва муносиб гардонидани чораҳои муҳофизатӣ оид ба кам намудани хатарҳои радиатсионии мавҷудбуда ё танзимнашаванда;

- манъ намудани гузаронидани корҳо оид ба гӯронидани партовҳои радиоактивӣ ба шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ, ки маводи радиоактивию дастгоҳи ядроиро таҳвил ва истифода мебаранд ё дар натиҷаи фаъолияти онҳо партовҳои радиоактивӣ ҳосил мешаванд; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

- таъмин ва дастгирии бехатарии низоми самарабахши идоракунӣ;

- ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ;

- фаъолияти илмию таҳқиқотӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ.

Моддаи 4. Маблағгузорӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ
1. Маблағгузорӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ аз фонди махсуси давлатӣ ва аз ҳисоби ҷалби дигар сарчашмаҳои манънакардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.
2. Тартиби ташкили фонди махсус, ҳаҷми маблағгузорӣ ва тартиби истифодабарии маблағҳои ин фонд аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.
3. Хароҷоти гӯронидани партовҳои радиоактивие, ки дар натиҷаи ба охир расидани мӯҳлати истифодабарии манбаъҳои афканишоти ионофар ҳосил шудаанд, аз тарафи соҳибони онҳо ва ё сарпарастон пардохт карда мешавад.

БОБИ 2. ТАНЗИМИ ДАВЛАТӢ ДАР СОҲАИ МУОМИЛОТ БО ПАРТОВҲОИ РАДИОАКТИВӢ

Моддаи 5. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ
Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ аз инҳо иборат мебошад:
- муайян намудани сиёсати давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ;
- муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ;
- таъсиси корхонаи махсусгардонидашудаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ;
- таҳия ва тасдиқи тартиби ташкил ва истифодаи маблағҳои фонди махсуси муомилот бо партовҳои радиоактивӣ;
- муқаррар намудани тартиби амали мутақобила ва маҳдудгардонии вазифаҳои мақомоти ваколатдори давлатӣ ҳангоми ҳифзи саломатии аҳолӣ аз таъсири партовҳои радиоактивӣ, таъмини бехатарии радиатсионӣ вобаста ба муомилот бо партовҳои радиоактивӣ ва роҳ надодан ба ифлосшавии радиоактивии муҳити зист ва назорат аз болои маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ;
- қабул намудани қарор оид ба ҷойгиркунӣ, лоиҳакашӣ, сохтмон, баистифодадиҳӣ ва азистифодабарории объектҳое, ки барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинӣ гардидаанд, инчунин рӯйпӯш намудани маҳфузгоҳҳо барои гӯронидан; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- муайян намудани тартиби интиқоли партовҳои радиоактивӣ тавассути сарҳади давлатӣ ба хориҷа ва ба дохили Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- тасдиқ намудани Феҳристи давлатии партовҳои радиоактивӣ;
- тасдиқ намудани Кадастри давлатии маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ;
- қабул намудани қарор оид ба додани қитъаи замин барои сохтмони маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- вобаста ба ҳолати мушаххас муайян намудани намуд, ҳаҷм ва тартиби ҷуброн кардани ҳисороти расонидаи маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ ва объектҳои барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида ба шаҳрвандоне, ки дар минтақаи ҷойгиршавии ин маҳфузгоҳҳо ва объектҳо зиндагӣ ва фаъолият мекунанд;
- муайян намудани тартиби ҷорӣ намудан ва андозаи имтиёзҳо ба кормандоне, ки бо партовҳои радиоактивӣ кор мекунанд; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

- амалӣ намудани салоҳияти дигаре, ки бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ гардидааст. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

Моддаи 6. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ дохил мешаванд:
- таҳия ва татбиқи барномаи давлатӣ оид ба муомилот бо партовҳои радиоактивӣ;
- ҳамоҳангсозии корҳо оид ба ҷамъоварӣ, коркард, интиқол, нигоҳдорӣ ва гӯронидани партовҳои радиоактивии саноатӣ, тиббӣ, ташкилотҳои илмию таҳқиқотӣ ва партовҳои радиоактивие, ки дар вақти гузаронидани ин корҳо ба вуҷуд меоянд;
- ташкил намудани фаъолияти корхонаҳои махсусгардонидашудаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ;
- ҳамоҳангсозии корҳо доир ба сохтмон, баистифодадиҳӣ, азнавсозӣ, азистифодабарории объектҳои барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида ва рӯйпӯш намудани маҳфузгоҳҳо барои гӯронидан; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- ҳамоҳангсозии корҳои илмию таҳқиқотӣ ва таҷрибавию конструкторӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ;
- ташкил намудани фаъолият оид ба муайянкунӣ, ташкил ва дастгирии фаъолияти бефосилаи системаи ҳимояи ҷисмонии партовҳои радиоактивӣ, инчунин таъмин намудани назорат дар вақти ҷамъоварӣ, коркард, интиқол, маҳфуздорӣ ва гӯронидани онҳо;
- муқаррар намудани низоми ҳуқуқии минтақаи гирду атрофи корхонаҳо оид ба муомилот бо партовҳои радиоактивӣ ва маҳфузгоҳҳо барои гӯронидани онҳо ва вазъи шаҳрвандоне, ки дар он ҷо зиндагӣ мекунанд; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- бо мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот мувофиқа намудани ҷойгиркунӣ, лоиҳакашӣ, сохтмони маҳфузгоҳҳо барои гӯронидани партовҳои радиоактивии дарозумр ва кӯтоҳумр; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- ба роҳ мондани ҳамкориҳои байналмилалӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

- амалӣ намудани ваколатҳои дигаре, ки бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ гардидаанд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

Моддаи 7. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ
Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ дар доираи ваколатҳои худ:
- масъалаи дар ҳудуди худ ҷойгир намудани объектҳои барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинишударо бо дарназардошти манфиатҳои шаҳрвандони дар ин маҳал истиқоматкунанда ва рушди иҷтимоию иқтисодии минтақа, бо тартиби муайяннамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа менамоянд;
- дар гузаронидани ташхиси экологии лоиҳаҳои ҷойгиркунӣ, сохтмон ва аз истифода баровардани объектҳое, ки барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинӣ шудаанд ва рӯйпӯш намудани маҳфузгоҳҳо барои гӯронидани партовҳои радиоактивӣ, ки дар минтақаи онҳо ҷойгир шудаанд, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок менамоянд; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- оид ба масъалаҳои ҳимояи лоиҳаҳо вобаста ба ҷойгиркунии сохтмон, аз истифодабарории объекти ба муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида ва рӯйпӯш намудани маҳфузгоҳҳоро барои гӯронидан вохӯриҳои ҷамъиятӣ ташкил менамояд; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- дар мавриди зарурӣ аз соҳибони объектҳое, ки барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинӣ гардидаанд, гузаронидани муоинаи радиологӣ дар атрофи минтақаи ҷойгиршавии ин объектҳо ва натиҷаи онҳоро талаб менамояд;
- таъмин намудани бехатарии аҳолӣ ва муҳофизати муҳити зист дар минтақаҳои худ ва аз омодагии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ ҳангоми амалиёт дар ҳолати садамаҳои радиатсионӣ назорат мебаранд;
- дар бартараф намудани оқибатҳои садамаи радиатсионӣ иштирок менамоянд; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- омодагиро ба тахлияи (эвакуатсияи) аҳолӣ ва амалӣ намудани онро дар ҳолатҳои зарурӣ таъмин менамоянд; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

Моддаи 8. Танзими давлатии бехатарӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ
1. Танзими давлатии бехатарӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивиро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии радиатсионӣ амалӣ менамояд.
2. Ба танзими давлатии бехатарӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ чунин намудҳои фаъолият дохил мешаванд:
- бақайдгирии давлатии партовҳои радиоактивӣ, ҷойҳои гӯронидани онҳо, инчунин ҷойҳои маҳфуздории муваққатии онҳо; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- корҳои лоиҳавию ҷустуҷӯӣ оид ба интихоби қитъаи замин барои ҷойгиркунии объектҳои барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- лоиҳакашии объектҳо ва воситаҳои нақлиёте, ки барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинӣ гардидаанд, озмоиш, тайёр намудан ё сохтмони онҳо;
- ба истифода додан, ба кор даровардан, аз истифода баровардани объектҳои барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида ва маҳфузгоҳҳо барои гӯронидан ва гузаронидани корҳои батартибандозӣ оид ба таъмини бехатарӣ дар маҳфузгоҳҳо барои гӯронидан пас аз баста шудани онҳо ва инчунин солимгардонии минтақаи бо партовҳои радиоактивӣ ифлосгашта;
- ҳосилшавӣ ва муомилот бо партовҳои радиоактивӣ, аз ҷумла интиқол ва гӯронидани онҳо.
3. Номгӯи мақомот ва муассисаҳои давлатиро, ки дар танзими муносибатҳои вобаста ба муомилот бо партовҳои радиоактивӣ иштирок мекунанд, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

4. Таҳия ва тасдиқи меъёрҳо, қоидаҳо ва стандартҳо вобаста ба муомилот бо партовҳои радиоактивиро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии радиатсионӣ амалӣ менамояд.
5. Барои амалӣ намудани фаъолият дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ бо тартиби муайяннамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозатнома дода мешавад.

БОБИ 3. ӮҲДАДОРИҲОИ ШАХСОНИ ҲУҚУҚӢ ВА СОҲИБКОРОНИ ИНФИРОДӢ ҲАНГОМИ МУОМИЛОТ БО ПАРТОВҲОИ РАДИОАКТИВӢ

(ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

Моддаи 9. Ӯҳдадориҳои шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ ҳангоми муомилот бо партовҳои радиоактивӣ

(ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ ҳангоми муомилот бо партовҳои радиоактивӣ дорои ӯҳдадориҳои зерин мебошанд: (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- таъмин намудани бехатарӣ ҳангоми лоиҳакашӣ, интихоби қитъаи замин, сохтмон, баистифодадиҳӣ ва аз истифодабарории иншоот ва таҷҳизоти барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- саривақт анҷом додани аз нав арзёбии бехатарии объектҳои амалкунандаи барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида, то ки дар мавриди зарурӣ, ҳамаи такмилдиҳии амалан дастрас ба мақсади баланд бардоштани бехатарии чунин объектҳо иҷро шаванд;
- меъёрҳо, қоидаҳо, стандартҳо, талаботи санадҳои меъёрии техникӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқиро нисбат ба муомилот бо партовҳои радиоактивӣ риоя намоянд; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- таъмин намудани таҳия ва амалисозии барномаҳои бехатарии муомилот бо партовҳои радиоактивӣ;
- пешбурди бақайдгирии партовҳои радиоактивӣ;
- таъмин намудани ҳифзи ҷисмонии партовҳои радиоактивӣ;
- таъмин намудани мониторинги радиатсионии ҷойи нигоҳдорӣ ё маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- саривақт огоҳ намудани мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар сурати рӯй додани офатҳои табиӣ ва техногенӣ дар объектҳои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ;
- андешидани чораҳои зарурӣ барои бартараф намудани садамаҳои радиатсионӣ, таъмини тахлияи (эвакуатсияи) аҳолӣ, ҳифзи кормандон ва муҳити зист;
- таъмин намудани иҷрои чорабиниҳое, ки ба баланд бардоштани сатҳи бехатарии кормандон, аҳолӣ ва ҳифзи муҳити зист дар объектҳои зертобеъ барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинишуда, равона шудаанд;
- ҷуброни зарар аз садамаҳои радиатсионӣ дар вақти муомилот бо партовҳои радиоактивӣ.

Моддаи 9¹. Талаботи умумӣ ба истеҳсолкунандагони партовҳои радиоактивӣ

(ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

1. Истеҳсолкунандагони партовҳои радиоактивӣ ҳар сол истифодаи мавод, моддаҳо, таҷҳизот ва ашёи дар натиҷаи фаъолияти хоҷагидорӣ ҳосилшавандаро, ки дар таркибашон радионуклидҳо аз меъёрҳои муқарраргардидаи бехатарии радиатсионӣ зиёд мебошанд ва қобили истифодаи минбаъда буда наметавонанд, муайян менамоянд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

2. Истеҳсолкунандагони партовҳои радиоактивӣ интиқоли партовҳои радиоактивиро ба маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мустақилона ё тавассути корхонаи махсусгардонидашудаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ таъмин менамоянд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

Моддаи 10. Муносибатҳои мутақобилаи корхонаҳои махсусгардонидашудаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ бо истеҳсолкунандагони партовҳои радиоактивӣ
1. Гӯронидани партовҳои радиоактивӣ танҳо аз ҷониби корхонаҳои махсусгардонидашудаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ дар сурати мавҷуд будани иҷозатнома иҷро карда мешавад.
2. Истеҳсолкунандагони партовҳои радиоактивӣ партовҳои радиоактивиро ба корхонаҳои махсусгардонидашудаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ тибқи меъёрҳо, қоидаҳо ва стандартҳои тасдиқшуда месупоранд.
3. Партовҳои радиоактивӣ аз лаҳзаи ба имзо расидани ҳуҷҷатҳо оид ба супоридани партовҳои радиоактивӣ аз ҷониби тарафҳо ба моликияти давлатӣ мегузаранд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
4. То гузаштани партовҳои радиоактивӣ ба моликияти давлатӣ масъулият оид ба ҳифзи радиатсионӣ ва бехатарии муомилот бо партовҳои радиатсионӣ ба зиммаи истеҳсолкунанда аст. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
5. Корхонаҳои махсусгардонидашудаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ метавонанд коркарди пешакии партовҳои радиоактивиро дар корхона ва муассисаҳое, ки дар он ҷо ин партовҳо ба вуҷуд омадаанд, амалӣ намоянд.
6. Ҳамкории мутақобилаи байни истеҳсолкунандагони партовҳои радиоактивӣ ва корхонаҳои махсусгардондашудаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ дар асоси шартномаҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегиранд.

Моддаи 11. Муносибатҳои мутақобилаи корхонаҳои махсусгардонидашудаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ бо мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот
1. Муносибатҳои мутақобилаи корхонаҳои махсусгардонидашудаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ бо мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шартномаҳо ба танзим дароварда мешаванд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
2. Бартараф намудани мухолифат дар марҳилаҳои лоиҳакашӣ, сохтмон, истифодабарӣ, аз истифода баровардан ё бастани объект бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

БОБИ 4. БАҚАЙДГИРИИ ДАВЛАТИИ ПАРТОВҲОИ РАДИОАКТИВӢ ВА МАҲФУЗГОҲҲОИ ПАРТОВҲОИ РАДИОАКТИВӢ

(ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

Моддаи 12. Бақайдгирии давлатии партовҳои радиоактивӣ ва маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ

(ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
1. Бақайдгирии давлатии партовҳои радиоактивӣ ва маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ барои ҷамъоварӣ ва нигоҳдории маълумоти зарурӣ бо мақсади таъмини фаъолияти низоми давлатии муомилот бо партовҳои радиоактивӣ, пешгирӣ намудани имконияти ҷамъшавии беназорати партовҳои радиоактивӣ, таъмин намудани назорати фаврӣ оид ба ҷойгиршавӣ ва интиқоли партовҳои радиоактивӣ, шароити нигоҳдорӣ ва гӯронидани онҳо гузаронида мешавад. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
2. Бақайдгирии давлатии партовҳои радиоактивӣ дар бар мегирад:
- пешбурди Феҳристи давлатии партовҳои радиоактивӣ;
- пешбурди Кадастри давлатии маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ ва номгӯи маконҳои нигоҳдории муваққатии партовҳои радиоактивӣ.
3. Барои ба таври доимӣ таъмин намудани аз нав барқароркунӣ ва саривақт ворид намудани тағйирот ба Феҳристи давлатии партовҳои радиоактивӣ ва Кадастри давлатии маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ барӯйхатгирии мунтазами давлатии партовҳои радиоактивӣ ва маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ, аз ҷумла маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивии дар минтақаи истеҳсолкунандаи ин партовҳо ҷойгирбуда, гузаронида мешаванд. Феҳристи давлатии партовҳои радиоактивӣ ва Кадастри давлатии маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ бемӯҳлат (доимӣ) бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Хазинаи бойгонии миллӣ ва муассисаҳои бойгонӣ» нигоҳ дошта мешаванд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
4. Ташкил ва таъмин намудани фаъолияти системаи баҳисобгирии партовҳои радиоактивро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии радиатсионӣ амалӣ менамояд.

Моддаи 13. Феҳристи давлатии партовҳои радиоактивӣ

1. Пешбурди Феҳристи давлатии партовҳои радиоактивиро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии радиатсионӣ амалӣ менамояд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

2. Мақомот ва муассисаҳои давлатии дар танзими муносибатҳои вобаста ба муомилот бо партовҳои радиоактивӣ иштироккунанда, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот барои ворид намудан ба Феҳристи давлатии партовҳои радиоактивӣ ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии радиатсионӣ маълумот пешниҳод менамоянд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

Моддаи 14. Кадастри давлатии маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ

1. Пешбурди Кадастри давлатии маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивиро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии радиатсионӣ амалӣ менамояд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

2. Ба Кадастри давлатии маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ маълумоти ҳуҷҷатнокшуда вобаста ба макон ва мӯҳлати ҷойгиронии партовҳои радиоактивӣ, макони маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивии дарозумр ва консерватсияи онҳо, хусусиятҳои миқдорӣ ва сифатии партовҳои радиоактивӣ, низоми назорат ва мониторинги маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ дохил карда мешаванд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

БОБИ 5. ТАРТИБИ МУОМИЛОТ БО ПАРТОВҲОИ РАДИОАКТИВӢ

Моддаи 15. Нигоҳдорӣ ва гӯронидани партовҳои радиоактивӣ
1. Нигоҳдорӣ ва гӯронидани партовҳои радиоактивӣ танҳо дар ҷойҳои махсуси таъиншуда ва дар объектҳои аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ муайяншуда ва мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии радиатсионӣ иҷозатдодашуда роҳ дода мешавад.
2. Дар вақти нигоҳдорӣ ё гӯронидани партовҳои радиоактивӣ ҷудо нигоҳ доштани онҳо аз муҳити зист бо маҷмӯи монеаҳои табиӣ ва сунъӣ таъмин карда мешавад.
3. Бехатарии радиатсионии нигоҳдорӣ ва маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ дар шароити муқаррарӣ бо риояи меъёрҳо, қоидаҳо, стандартҳо оид ба бехатарии радиатсионӣ ва ядроӣ, инчунин бехатарии идоракунии партовҳои радиоактивӣ таъмин карда мешавад.
4. Бехатарии радиатсионии нигоҳдории партовҳои радиоактивӣ ва маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ ҳангоми истифодабарии муқаррарӣ, ҳодисаҳои фавқулоддаи табиӣ (заминларза, обхезӣ, тӯфон ва монанди онҳо) ё ҳолатҳои садамавӣ бо чорабиниҳои лоиҳавии илмӣ асосноккардашудаи ба вуҷуд омадани ҳодисаҳои имконпазир, ки тавассути онҳо зиёд нашудани ҳадди бо меъёрҳо, қоидаҳо ва стандартҳои бехатарии радиатсионӣ муқарраркардашуда дастрас мегардад, таъмин карда мешаванд. Масъулият оид ба омода намудани арзёбии бехатарӣ дар чаҳорчӯбаи асосноккунии бехатарӣ ба зиммаи соҳиби объект гузошта мешавад.
5. Гӯронидани партовҳои радиоактивии дарозумр танҳо дар намуди ҳолати сахт, шаклҳои геологии устувор бо интиқоли ҳатмии онҳо ба намуди бехатари таркишӣ, сӯхторӣ ва ядроӣ амалӣ карда мешавад, ки безарар гардидани онҳоро дар ҳудуди қитъаи ҷудокардашудаи қаъри замин кафолат медиҳад.
6. Гӯронидани партовҳои радиоактивии кӯтоҳумрро дар ҳолати сахт дар маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивии назди сатҳи заминӣ ва рӯизаминии маҳфузгоҳҳо амалӣ кардан мумкин аст.
7. Дар тамоми мӯҳлати нигоҳдорӣ ё гӯронидани партовҳои радиоактивӣ назорати мунтазами ҳолати онҳо, шароити радиатсионии нигоҳдорӣ ва маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ ва муҳити зист аз ҷониби соҳиби объект бурда мешавад.

Моддаи 16. Таъмини муҳофизати ҷисмонӣ ҳангоми муомилот бо партовҳои радиоактивӣ
1. Таъмини муҳофизати ҷисмонӣ ҳангоми муомилот бо партовҳои радиоактивӣ ба зиммаи соҳиби партовҳои радиоактивӣ вогузор карда мешавад.
2. Сатҳи муҳофизати ҷисмонӣ, ки таъмини он талаб карда мешавад, бояд ба сатҳи хатарнокии радиатсионӣ ва хусусияти партовҳо баробарандоза бошад.
3. Фаъолият оид ба муомилот бо партовҳои радиоактивӣ манъ карда мешавад, агар чорабиниҳо нисбат ба таъмини бехатарии муҳофизати ҷисмонӣ андешида нашуда бошанд.
4. Тартиби ташкил намудани муҳофизати ҷисмониро ҳангоми муомилот бо партовҳои радиоактивӣ санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунанд.

Моддаи 17. Интиқоли партовҳои радиоактивӣ
1. Интиқоли партовҳои радиоактивӣ дар асоси меъёрҳо ва қоидаҳои аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии радиатсионӣ муайянгардида амалӣ карда мешавад ва он маълумоти зеринро дар бар мегирад: (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- тартиби интиқоли онҳо;
- ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои боринтиқолдиҳанда, боркашон ва қабулкунанда;
- чораҳои бехатарӣ;
- талабот ба борҷома ва воситаҳои нақлиёт;
- чорабиниҳо дар ҳолати рух додани ҳодисаҳои садамаи нақлиётӣ дар вақти интиқоли партовҳои радиоактивӣ;
- пешгирӣ ва чорабиниҳо оид ба бартараф намудани оқибатҳои эҳтимолии садамаҳои радиатсионӣ;
- чорабиниҳои муҳофизати ҷисмонӣ.
2. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ дар мувофиқа бо вазорату идораҳои дахлдор маҷмӯи чорабиниҳоро оид ба интиқоли партовҳои радиоактивӣ таҳия менамоянд.
3. Шароит ва реҷаи интиқоли партовҳои радиоактивӣ бо роҳи ҳавоӣ, оҳан, обӣ ва нақлиёти автомобилӣ бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии радиатсионӣ ва вазорату идораҳои дахлдор мувофиқа карда мешаванд.
4. Дар сурати ба амал омадани садамаи радиатсионӣ ҳангоми интиқоли партовҳои радиоактивӣ дар нақлиёт, масъулият оид ба бартарафсозӣ, инчунин ҳифзи кормандон, аҳолӣ, муҳити зист ва маводи қимматнок ба зиммаи боринтиқолдиҳанда гузошта мешавад, агар тибқи шартнома тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.

Моддаи 18. Истифодабарии маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ
1. Истифодабарии маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ тибқи меъёрҳо, қоидаҳо ва стандартҳо оид ба бехатарии радиатсионӣ ва талаботи бехатарӣ оид ба муомилот бо партовҳои радиоактивӣ бо таъмин намудани мониторинги радиатсионии ҳолати маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ анҷом дода мешавад.
2. Назорати ҳолати муҳити зист дар минтақаи ҷойгиршавии маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист амалӣ карда мешавад. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
3. Саривақт огоҳкунии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот оид ба вайронкунии тартиб дар вақти истифодабарии маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ ба зиммаи роҳбарони корхонаҳои махсусгардонидашудаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ гузошта мешавад. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
4. Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ иҷрои чорабиниҳоеро, ки ба истифодаи босамари маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивии амалкунанда равона гардидаанд, таъмин менамоянд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
5. Низоми махсус дар ҳудуди маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ, дар минтақаи назоратӣ ва минтақаи муҳофизати санитарӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба танзим дароварда мешавад. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

Моддаи 19. Консерватсияи маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ ва солимгардонии минтақаи бо партовҳои радиоактивӣ ифлосгашта
1. Консерватсияи маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ ва солимгардонии минтақаи бо партовҳои радиоактивӣ ифлосгашта, ки аз экспертизаи давлатӣ гузаштааст, бо қарори мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ, ки бо мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии радиатсионӣ ба мувофиқа расидааст, амалӣ карда мешавад. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
2. Қатъ намудани қабули партовҳои радиоактивӣ ва ё консерватсияи маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ ва солимгардонии минтақаи бо партовҳои радиоактивӣ ифлосгашта тибқи лоиҳаи консерватсияи маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ ва солимгардонии минтақаи бо партовҳои радиоактивӣ ифлосгашта, меъёрҳо, қоидаҳо ва стандартҳои бехатарии радиатсионӣ амалӣ карда мешавад.
3. Баъди консерватсияи маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ паст кардани эҳтимолияти дастрасии ғайриқонунӣ ба маҳфузгоҳи консерватсияшуда таъмин карда мешавад. Пас аз солимгардонии минтақаи бо партовҳои радиоактивӣ ифлосгашта дар минтақа паст кардани эҳтимолияти дастрасии ғайриқонунӣ ба он таъмин карда мешавад ё ба истифода ба фаъолияти иҷозатдодашуда дода мешавад.
4. Масъулият оид ба нигоҳдории ҳуҷҷатҳое, ки объектро тавсиф мекунанд, нишонаҳои огоҳкунанда, монеаҳо ва ба ин монанд ба зиммаи соҳиби объект гузошта мешавад.
5. Низоми махсус дар ҳудуди маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ, дар минтақаи назоратӣ ва минтақаи муҳофизати санитарӣ баъди рӯйпӯш намудани онҳо дар асоси санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим карда мешавад. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

Моддаи 20. Иҷозатномадиҳии фаъолият оид ба муомилот бо партовҳои радиоактивӣ
Иҷозатномадиҳии фаъолият оид ба муомилот бо партовҳои радиоактивӣ дар асоси Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи иҷозатномадиҳӣ ба баъзе намудҳои фаъолият" амалӣ карда мешавад.

БОБИ 6. ТАРТИБИ ҶОЙГИРКУНӢ, ЛОИҲАКАШӢ, СОХТМОН ВА БА ИСТИФОДА ДОДАНИ ОБЪЕКТИ БАРОИ МУОМИЛОТ БО ПАРТОВҲОИ РАДИОАКТИВӢ ПЕШБИНИГАРДИДА

Моддаи 21. Қабули қарор оид ба гузаронидани корҳои лоиҳавию ҷустуҷӯӣ барои ҷойгиркунии объекти барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида
1. Қарори сохтмони объектро, ки барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинӣ гардидааст, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул мекунад.
2. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳотро, ки дар минтақаи онҳо сохтмон ба нақша гирифта шудааст, оид ба қабули қарор барои сохтмони маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ ё иншооте, ки барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинӣ гардидаанд, инчунин оид ба мавҷуд будани корҳои лоиҳавию ҷустуҷӯӣ дар қитъаи замин ба нақшагирифташуда хабардор менамояд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
3. Пешниҳоди корхонаи махсусгардонидашудаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ вобаста ба қитъаи замин дар сурати мавҷуд будани маълумоти зерин баррасӣ карда мешавад: (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- маълумоти зарурӣ дар бораи объекти бунёдшаванда ва чорабиниҳои маҳдудкунандаи таъсири манфии ин объект ба саломатии аҳолӣ ва вазъи муҳити зист;
- хулосаи экспертизаи давлатии экологӣ;
- хулосаи экспертизаи давлатӣ оид ба бехатарии радиатсионӣ ва ядроӣ.
4. Хулосаҳои ин экспертизаҳо ба шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ барои шиносшавӣ бояд дастрас бошанд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
5. Агар майдончаи барои сохтани маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ ё объект, ки барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинӣ гардидааст, корношоям эътироф гардад, соҳиби маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ бояд корҳоро оид ба солимгардонии минтақа ва бартарафсозии ҳамаи оқибатҳои зарари экологӣ, ки дар натиҷаи гузаронидани корҳои лоиҳавию ҷустуҷӯӣ ба вуҷуд омадаанд, анҷом диҳад.

Моддаи 22. Тартиби қабул намудани қарор оид ба додани қитъаи замин барои сохтмони маҳфузгоҳ ё иншооти барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида

(ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
1. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии радиатсионӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба баррасии масъалаи додани қитъаи замин барои сохтмони маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ ё объекти барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида, пешниҳод ирсол менамояд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
2. Ҷиҳати қабули қарор оид ба додани қитъаи замин барои сохтмони маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуҷҷатҳои зерин пешниҳод карда мешаванд: (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- тавсифномаи техникии маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ ё объекти барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида;
- асосноккунии техникию иқтисодии зарурати сохтмони объекти барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида, инчунин на камтар аз се тарзи ҷойгиркунии маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ дар қитъаи замин; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- арзёбии бехатарӣ, ки аз ҷониби шахсони ҳуқуқию соҳибкорони инфиродии салоҳиятдор оид ба тартиб додани арзёбии бехатарӣ, ки ба онҳо фармоишгар ҳуқуқи гузаронидани ин корҳоро додааст, омода карда шудааст; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- таҳлили маълумот нисбат ба бехатарии қитъаи замин, ки дар вақти гузаронидани корҳои лоиҳавию ҷустуҷӯӣ ба даст омадаанд; (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- тавсифномаи муҳити зисти табиии минтақаи ҷойгиршавии объектҳои барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ таъиншуда ва маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ;
- хулосаи баҳодиҳии таъсири ин объектҳо ва маҳфузгоҳҳо ба аҳолӣ ва муҳити зист;
- пешниҳод ва эродҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот.
3. Қарор оид ба додани қитъаи замин барои сохтмони маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ ва объекти барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардидаро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул менамояд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

Моддаи 23. Лоиҳакашӣ, сохтмон ва ба истифода додани маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ ё объектҳои барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида
1. Лоиҳакашии маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ ё объектҳои барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинишуда дар мувофиқа бо меъёрҳо, қоидаҳо ва стандартҳо бо истифодаи технологияҳое, ки дар таҷриба, озмоиш ё таҳлил тасдиқ гардидаанд, иҷро карда мешавад.
2. Лоиҳаи маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ бояд ду арзёбии бехатариро дар бар гирад:
- ҳангоми истифодабарии маҳфузгоҳ;
- баъди рӯйпӯш намудани маҳфузгоҳ. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

3. Сохтмони маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ ё объектҳои барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида дар асоси лоиҳаи дахлдори аз экспертизаи давлатӣ ва экологӣ гузашташуда, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба меъморӣ ва шаҳрсозӣ, инчунин меъёру қоидаҳои сохтмонӣ ва ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ барои сохтмон, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ дода шудааст, амалӣ мегардад. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

БОБИ 7. НИЗОМИ МАХСУСИ МИНТАҚАҲОИ БАРОИ МАҲФУЗГОҲҲОИ ПАРТОВҲОИ РАДИОАКТИВӢ ВА ОБЪЕКТҲОИ БАРОИ МУОМИЛОТ БО ПАРТОВҲОИ РАДИОАКТИВӢ ПЕШБИНИГАРДИДА

(ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

Моддаи 24. Додани қитъаҳои замин барои маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ ва объектҳои барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида

(ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
Қитъаҳои замине, ки барои маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ ё объектҳои барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинӣ гардидаанд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешаванд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

Моддаи 25. Намудҳои фаъолияте, ки дар минтақаи барои маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ ва объектҳои барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ ҷудогардида манъ карда шудаанд
1. Қитъаҳои замине, ки барои маҳфузгоҳи партовҳои радиоактивӣ ва объектҳои барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинӣ гардидаанд, аз гардиши хоҷагидорӣ бароварда шуда, аз минтақаҳои ҳаммарзи назоратӣ ва муҳофизати санитарӣ ҷудо карда мешаванд.
2. Дар минтақаҳои назоратӣ ва муҳофизати санитарӣ фаъолиятҳои зерин манъ карда мешаванд: (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)
- истиқомати аҳолӣ;
- ҳамаи намудҳои истифодабарии об, ҷангал ва қаъри замин, ба истиснои фаъолиятҳо, ки лоиҳаҳои минтақаи назоратӣ ва муҳофизати санитарӣ муайян намудаанд;
- гузаронидани таҳқиқоти илмӣ бе иҷозати махсус;
- бе иҷозати махсус пешбарии фаъолияти кишоварзӣ, хоҷагии ҷангал бо мақсади ба даст овардани маҳсулот, инчунин сохтмони иншооти таъиноти иҷтимоӣ ва ҷамъиятӣ;
- тибқи натиҷаҳои арзёбии бехатарӣ ҳар гуна фаъолияти дигаре, ки низоми бехатарии радиатсиониро таъмин намекунад. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

БОБИ 8. КАФОЛАТҲОИ ИҶТИМОИИ ДАВЛАТӢ БАРОИ МУОМИЛОТ БО ПАРТОВҲОИ РАДИОАКТИВӢ

Моддаи 26. Кафолатҳои иҷтимоӣ барои шаҳрвандоне, ки дар минтақаи ҷойгиршавии маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ ва объектҳои барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида зиндагӣ ва фаъолият мекунанд
1. Ба шаҳрвандоне, ки дар минтақаи ҷойгиршавии маҳфузгоҳҳои партовҳои радиоактивӣ ва объектҳои барои муомилот бо партовҳои радиоактивӣ пешбинигардида зиндагӣ ва фаъолият мекунанд, ҳуқуқи ҷуброн кардани хисороти расонидаи ин маҳфузгоҳҳо ва объектҳо кафолат дода мешавад.
2. Масъалаҳо оид ба намуд, ҳаҷм ва тартиби ҷуброн кардани ҳисорот вобаста ба ҳолати мушаххас аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

Моддаи 27. Ҳифзи иҷтимоии кормандоне, ки бо партовҳои радиоактивӣ кор мекунанд
1. Ҳифзи иҷтимоии кормандоне, ки бо партовҳои радиоактивӣ кор мекунанд, бо роҳҳои зерин амалӣ карда мешавад:
- суғуртаи ҳатмии тиббӣ;
- имтиёзҳо вобаста ба муайянкунии синну соли нафақа, рӯзи корӣ, иловапулӣ ба маош.
2. Суғуртаи ҳатмии тиббӣ аз ҳисоби корхонаҳо, муассисаҳо ва дигар ташкилотҳо новобаста аз шаклҳои ташкилию ҳуқуқии онҳо, шахсони воқеӣ, ки бо муомилоти (истеҳсол, коркард, нигоҳдорӣ, гӯронидан) партовҳои радиоактивӣ машғуланд, анҷом дода мешавад.
3. Тартиби ҷорӣ намудан ва андозаи имтиёзҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.

БОБИ 9. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 28. Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ
Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, амалӣ карда мешавад.

Моддаи 29. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур
Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1430)

Моддаи 30. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур
Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти
Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе,

22 июли соли 2013,

№ 1002

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ СИРРИ ДАВЛАТӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1095

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

26.07.2014

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ СИРРИ ДАВЛАТӢ

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2014, №7, қ. 1, мод. 392;

Қонуни ҶТ аз 18.03.2015 с., № 1185; аз 02.01.2020 с., №1664)

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ ва системаи ҳифзи сирри давлатиро ба манфиати таъмини амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда, муносибатҳои ҷамъиятиро вобаста ба мансуб донистани маълумот ба сирри давлатӣ, махфигардонӣ, ихтиёрдорӣ, ҳифз ва ғайримахфигардонии онҳо танзим менамояд.

БОБИ 1.

МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- сирри давлатӣ - маълумоти аз тарафи давлат ҳифзшаванда, ки ифшо ё гум кардани он ба амнияти миллӣ ва иқтидори мудофиавии Ҷумҳурии Тоҷикистон зарар мерасонад ё расонида метавонад; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664)

- мӯҳри махфият – навиштаҷоте, ки дараҷаи махфияти маълумоти дар ҳомилҳои онҳо бударо шаҳодат дода, дар худи ҳомил ва (ё) дар ҳуҷҷатҳои ба он ҳамроҳкунанда гузошта мешавад;

- рухсат ба сирри давлатӣ – тартиби ба расмият даровардани ҳуқуқи шаҳрвандон ба дастрасӣ ба маълумоти дорои сирри давлатӣ ва корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқии онҳо (минбаъд - ташкилотҳо), барои гузаронидани корҳо бо истифодаи чунин маълумот; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

- дастрасӣ ба маълумоти дорои сирри давлатӣ – шинос кардани шахси муайян бо маълумоти дорои сирри давлатӣ бо иҷозати шахси мансабдори ваколатдор;

- махфигардонии маълумот ва ҳомилҳои онҳо – маҷмӯи чорабиниҳо оид ба маҳдудсозии паҳн намудани маълумоти дорои сирри давлатӣ ва дастрасӣ ба ҳомилҳои онҳо ба манфиати таъмини амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатӣ – объектҳои моддӣ, аз ҷумла майдонҳои физикӣ, ки дар онҳо маълумоти дорои сирри давлатӣ дар шакли рамзҳо, нақшҳо, аломатҳо, кашфиёт ва равандҳои техникӣ инъикоси худро меёбанд;

- ғайримахфигардонии маълумот ва ҳомилҳои он – маҷмӯи чорабиниҳо оид ба бардоштани маҳдудиятҳо, ки ба паҳн намудани маълумоти дорои сирри давлатӣ ва дастрасӣ ба ҳомилҳои онҳо бо риояи манфиатҳои амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда шудаанд; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664)

- системаи ҳифзи сирри давлатӣ – мақомоти ҳифзи сирри давлатӣ, воситаҳо ва усулҳои аз ҷониби онҳо барои ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатӣ ва ҳомилҳои онҳо истифодашаванда, инчунин чорабиниҳои бо ин мақсадҳо гузаронидашаванда; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

- воситаҳои ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатӣ – воситаҳои техникӣ, криптографӣ, барномавӣ ва дигар, ки барои ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатӣ таъин шудаанд, воситаҳое, ки чунин маълумот дар онҳо истифода гардидаанд, инчунин воситаҳои назоратбарии ҳифзи сирри давлатӣ;

- ифшо намудани сирри давлатӣ – хабар, таҳвил, пешниҳод, ирсол, нашр ё бо тарзи дигар расонидани сирри давлатӣ ба маълумоти шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки ҳуқуқи бо онҳо шинос шуданро надоранд;

- гум кардани сирри давлатӣ – аз соҳибӣ ё истифодабарии қонунӣ баромадани маълумоти дорои сирри давлатӣ, аз ҷумла муваққатан баромадани онҳо дар натиҷаи гум кардан ва ё тасарруф;

- объектҳои махсус – нуқтаҳои идоракунии давлат ва Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, воҳидҳои дигари ҳарбӣ, инчунин дигар объектҳое, ки фаъолияти мақомоти давлатиро дар замони осоишта ва ҷанг таъмин менамоянд; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

- объектҳои ҳарбӣ – қисмҳои ҳарбӣ, мавзеи ҷангии қӯшунҳо, нуқтаҳои идоракунӣ, полигонҳо, шӯъбаҳои алоқа, пойгоҳҳо, анборҳо ва дигар иншооти таъиноти ҳарбӣ;

- объектҳои таҳти низом – объектҳои махсус ва ҳарбӣ, ташкилотҳое, ки барои фаъолияти онҳо чораҳои иловагии амниятӣ муқаррар гардидаанд;

- қӯшунҳо – Қувваҳои Муссалаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва воҳидҳои дигари ҳарбӣ;

- мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ҳифзи сирри давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд – мақоми ваколатдори давлатӣ) – мақоми иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ, ки сиёсати ягонаи давлатиро дар соҳаи ҳифзи сирри давлатӣ амалӣ менамояд.;

- номгӯйи маълумоти махфигардонидашаванда - маҷмӯи дараҷаҳои маълумот, ки мувофиқи онҳо маълумот ба сирри давлатӣ мансуб дониста, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон махфӣ гардонида мешавад; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664)

- дараҷаи махфият - дараҷае, ки муҳимияти маълумоти махфӣ, маҳдудияти дастрасӣ ва сатҳи ҳифзи он аз тарафи давлат муқаррар гардидааст; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664)

- ҳифзи сирри давлатӣ - маҷмӯи чораҳои ташкилию ҳуқуқӣ, техникӣ, криптографӣ ва оперативӣ, ки барои ҳифзи сирри давлатњ муѕаррар карда шудаанд. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664)

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри давлатӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри давлатӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664)

Моддаи 3. Ҳуқуқи моликият ба сирри давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатӣ

Сирри давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатӣ моликияти Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд.

Моддаи 4. Мақомоти ҳифзи сирри давлатӣ

1. Ба мақомоти ҳифзи сирри давлатӣ дохил мешаванд:

- мақоми ваколатдори давлатӣ;

- мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- мақомоти дигари давлатӣ, ташкилотҳо, воҳидҳои сохтории онҳо оид ба ҳифзи сирри давлатӣ.

2. Мақомоти ҳифзи сирри давлатӣ мувофиқи вазифаҳои ба зиммаи онҳо гузошташуда ва дар доираи салоҳияти худ ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатиро таъмин менамоянд. Масъулияти ташкили ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатӣ дар мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо ба зиммаи роҳбарони аввали онҳо вогузор мегардад. Вобаста ба ҳаҷми кор бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатӣ аз тарафи роҳбарони мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо, воҳидҳои сохторӣ оид ба ҳифзи сирри давлатӣ таъсис дода мешаванд, ки функсияҳои онҳо аз тарафи роҳбарони мазкур бо дарназардошти хусусияти корҳои гузаронидашавандаи онҳо муайян карда мешаванд. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664)

3. Ҳифзи сирри давлатӣ яке аз намудҳои фаъолияти асосии мақоми давлатӣ ва ташкилот ба ҳисоб меравад.

Моддаи 5. Доираи амали Қонуни мазкур

Муқаррароти Қонуни мазкур барои иҷро дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва берун аз ҳудуди он аз тарафи мақомоти давлатӣ, ташкилотҳо, шахсони мансабдор, шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, ки ба зиммаи худ иҷрои талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри давлатиро гирифтаанд ё мувофиқи мақомашон чунин ӯҳдадориро доранд, ҳатмӣ мебошанд. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664)

БОБИ 2.

САЛОҲИЯТИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН, МАҚОМОТИ ДАВЛАТӢ, ҲУҚУҚ ВА УҲДАДОРИҲОИ ТАШКИЛОТҲО ДАР СОҲАИ ҲИФЗИ СИРРИ ДАВЛАТӢ

(ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

Моддаи 6. Салоҳияти Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- сиёсати давлатиро дар соҳаи ҳифзи сирри давлатӣ муайян мекунад;

- роҳбарии умумии фаъолияти системаи ҳифзи сирри давлатиро амалӣ менамояд;

- Номгӯйи шахсони мансабдори мақомоти давлатиро, ки ваколати ба сирри давлатӣ мансуб донистани маълумотро доранд, тасдиқ менамояд;

- шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар бораи истифода ва ҳифзи муштараки маълумоти дорои сирри давлатӣ ба имзо мерасонад;

- дар бораи додани сирри давлатӣ ба давлатҳои хориҷӣ, ташкилотҳои байналмилалӣ ва байнидавлатӣ амр мебарорад;

- дар бораи додани рухсат ба сирри давлатӣ ба шаҳрвандони хориҷӣ, шахсони бешаҳрванд, инчунин шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки доимӣ берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон истиқомат мекунанд, амр мебарорад;

- ҳуқуқи ғайримахфӣ гардонидани маълумоти дорои сирри давлатиро дорад;

- ваколатҳои шахсони мансабдорро ҷиҳати таъмини ҳифзи сирри давлатӣ дар Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад;

- Комиссияи байниидоравӣ оид ба масъалаҳои ҳифзи сирри давлатӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро таъсис медиҳад ва низомномаи онро тасдиқ менамояд; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664)

- дигар ваколатҳоро оид ба масъалаҳои ҳифзи сирри давлатӣ тибқи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664)

2. Ҳангоми аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ё дар маҳалҳои алоҳидаи он эълон намудани ҳолати ҷангӣ ё вазъияти фавқулодда, тартиби рухсати шахсони мансабдор ва шаҳрвандон ба маълумоти дорои сирри давлатӣ ва ташкилотҳо барои гузаронидани корҳо бо истифодаи сирри давлатӣ, мумкин аст тағйир дода шавад.

Моддаи 7. Салоҳияти Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- қонунҳои қабулнамудаи Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри давлатӣ ва ворид намудани тағйиру иловаҳо ба онҳоро баррасӣ ва ҷонибдорӣ менамояд;

2. Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- қонунҳоро дар бораи сирри давлатӣ қабул карда, ба онҳо тағйиру иловаҳо ворид менамояд;

- моддаҳои буҷети давлатиро дар қисми маблағгузорӣ ҷиҳати амалигардонии барномаҳои давлатӣ дар соҳаи сирри давлатӣ баррасӣ ва тасдиқ менамояд;

- санадҳои ҳуқуқии байналмилалиро дар соҳаи сирри давлатӣ тасдиқ ва бекор менамояд;

Моддаи 8. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- иҷрои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри давлатиро таъмин менамояд;

- мақоми ваколатдори давлатиро таъсис, барҳам ва аз нав ташкил медиҳад;

- низомнома, нақшаи идора ва сохтори мақоми ваколатдори давлатиро тасдиқ менамояд;

- барномаҳои давлатӣ дар соҳаи сирри давлатӣ, тартиби таъминоти моддӣ-техникӣ ва молиявӣ барои гузаронидани корҳо оид ба ҳифзи сирри давлатиро тасдиқ менамояд;

- Дастурамал оид ба таъмини низоми махфият дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро тасдиқ менамояд;

- Низомнома оид ба ҳифзи сирри давлатӣ дар ҳолати тағйир ёфтани шакли моликият ва функсияҳои субъектҳои муносибатҳои ҳуқуқиро тасдиқ менамояд;

- тартиби сертификатсияи воситаҳои техникии ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатиро тасдиқ менамояд;

- тартиби додани рухсатнома барои гузаронидани корҳо бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатиро тасдиқ менамояд;

- Номгӯйи маълумоти интишорашон манъшударо тасдиқ менамояд;

- тартиби мансуб донистани мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳоро ба категорияҳои объектҳои махсус, ҳарбӣ ва таҳти низом, инчунин номгӯйи ҳудудеро, ки муваққатан барои ташриф овардани шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд пӯшида мебошанд, тасдиқ менамояд;

- тартиби ташкил, фаъолият ва барҳамдиҳии воҳидҳои сохтории ҳифзи сирри давлатиро муайян менамояд;

- созишномаҳои байниҳукуматӣ мебандад, иҷрои шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистонро оид ба истифода ва ҳифзи муштараки маълумоти дорои сирри давлатӣ таъмин мекунад;

- андоза ва тартиби додани имтиёзҳоро ба шаҳрвандоне, ки ба сирри давлатӣ ба таври доимӣ рухсат дода шудаанд ва ба кормандони воҳидҳои сохтории ҳифзи сирри давлатӣ муқаррар мекунад;

- тартиби муайян намудани ҳаҷми зарареро, ки дар натиҷаи ифшо ё гум кардани маълумоти дорои сирри давлатӣ ба амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё манфиатҳои мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо расонида шудааст ё расонида шуда метавонад, аз ҷумла зарареро, ки ба молики ҳомили маълумот дар натиҷаи махфигардонӣ расонида мешавад, тасдиқ мекунад;

- тартиби санҷиши махсуси шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрвандро бинобар рухсат додани онҳо ба сирри давлатӣ тасдиқ менамояд;

Моддаи 9. Салоҳияти судҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон

Судҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- парвандаҳои ҷиноятӣ, гражданӣ ва парвандаҳо оид ба ҳуқуқвайронкунии маъмуриро оид ба вайрон намудани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри давлатӣ баррасӣ менамоянд;

- ҳангоми баррасии парвандаҳои мазкур ҳифзи сирри давлатиро таъмин мекунанд;

- ҳифзи судии шаҳрвандон, мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳоро вобаста ба фаъолияти онҳо оид ба ҳифзи сирри давлатӣ таъмин менамоянд.

(ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

Моддаи 10. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ

Мақоми ваколатдори давлатӣ:

- фаъолиятро оид ба таъмини низоми махфият дар мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо ҳамоҳанг месозад;

- системаи чорабиниҳои ҳуқуқӣ, маъмурӣ, иқтисодӣ, техникӣ ва барномавиро оид ба ҳифзи сирри давлатӣ таҳия намуда, иҷрои онҳоро дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон назорат мекунад; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664)

- фаъолияти мақомоти ҳифзи сирри давлатиро дар самти таҳия ва иҷрои барномаи давлатӣ, санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба ҳифзи сирри давлатӣ ҳамоҳанг месозад;

- Номгӯйи шахсони мансабдори мақомоти давлатӣ, ки ваколати ба сирри давлатӣ мансуб донистани маълумотро доранд, таҳия ва барои тасдиқ ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд;

- барномаҳои давлатӣ дар соҳаи сирри давлатӣ, тартиби таъминоти моддӣ-техникӣ ва молиявӣ барои гузаронидани корҳо оид ба ҳифзи сирри давлатиро таҳия ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд;

- Дастурамал оид ба таъмини низоми махфият дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро таҳия ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд;

- Низомнома оид ба ҳифзи сирри давлатӣ дар ҳолати тағйир ёфтани шакли моликият ва функсияҳои субъектҳои муносибатҳои ҳуқуқиро таҳия ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд;

- тартиби сертификатсияи воситаҳои техникии ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатиро таҳия ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд;

- тартиби додани рухсатнома барои гузаронидани корҳо бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатиро таҳия ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд;

- Номгӯйи маълумоти интишорашон манъшударо таҳия ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд;

- сертификатсияи воситаҳои техникии ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатиро амалӣ менамояд;

- бо тартиби муқарраршуда барои гузаронидани корҳо бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатӣ рухсатнома медиҳад;

- тайёр кардан ва бозомӯзии кадрҳои воҳидҳои сохторӣ оид ба ҳифзи сирри давлатиро ташкил менамояд;

- ба мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо оид ба масъалаҳои ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатӣ кӯмаки амалӣ ва методӣ мерасонад;

- ба намудҳои дахлдори фаъолият дар соҳаи ҳифзи сирри давлатӣ мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозатнома (литсензия) медиҳад;

- Низомномаи Комиссияи байниидоравӣ оид ба масъалаҳои ҳифзи сирри давлатӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро таҳия ва барои тасдиқ ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664)

- дигар ваколатҳоро оид ба масъалаҳои ҳифзи сирри давлатӣ, ки бо Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд, амалӣ менамояд.

Моддаи 11. Ваколатҳои мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- чораҳоро оид ба ҳифзи зиддиразведкавии маълумоти дорои сирри давлатӣ дар мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо таҳия ва амалӣ менамоянд, инчунин фаъолияти онҳоро дар соҳаи мазкур назорат мебаранд;

- тартиби санҷиши махсуси шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрвандро бинобар рухсат додани онҳо ба сирри давлатӣ таҳия менамоянд ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамоянд;

- санҷиши махсуси шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрвандро, ки ба онҳо рухсат додан ба маълумоти дорои сирри давлатӣ ба расмият дароварда мешавад, мегузаронанд;

- сертификатсияи воситаҳои техникӣ, аз ҷумла криптографии ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатиро ташкил менамоянд;

- ҷиноятҳоеро, ки бо вайрон кардани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри давлатӣ алоқаманд мебошанд, ошкор мекунанд, пешгирӣ менамоянд, мекушоянд ва тафтиш мебаранд;
- дигар ваколатҳоро, ки бо Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд, амалӣ менамоянд.

Моддаи 12. Ваколатҳои мақомоти дигари давлатӣ, ҳуқуқ ва уҳдадориҳои ташкилотҳо

(ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

Мақомоти дигари давлатӣ ва ташкилотҳо дар ҳамкорӣ бо мақомоти ҳифзи сирри давлатӣ:

- номгӯйи идоравии маълумоти махфигардонидашавандаро таҳия менамоянд;

- ҳифзи сирри давлатии мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳиянамудаашонро, аз ҷумла дар ташкилотҳои тобеашон низ таъмин менамоянд;

- дар таҳияи тартиби муайян намудани ҳаҷми зараре, ки дар натиҷаи ифшо ё гум кардани маълумоти дорои сирри давлатӣ ба амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё манфиатҳои мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо расонида шудааст ё расонида шуда метавонад, аз ҷумла зараре, ки ба молики ҳомили маълумот дар натиҷаи махфигардонӣ расонида мешавад, иштирок менамоянд;

- ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатиро, ки ба ихтиёри онҳо аз тарафи мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо дода шудаанд, инчунин маълумоти аз тарафи худи онҳо махфигардонидаро таъмин менамоянд;

- бо тартиби муқарраршуда барои гузаронидани корҳо бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатӣ рухсатнома мегиранд;

- барои воситаҳои ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатӣ сертификат мегиранд;

- фаъолияти воҳидҳои сохторӣ оид ба ҳифзи сирри давлатӣ ва саривақт барҳамдиҳии онҳоро ташкил мекунанд;

- дар таҳия ва иҷрои барномаҳои давлатӣ дар соҳаи сирри давлатӣ, тартиби таъминоти моддӣ - техникӣ ва молиявӣ барои гузаронидани корҳо оид ба ҳифзи сирри давлатӣ иштирок менамоянд;

- категорияҳои объектҳои махсус, ҳарбӣ, таҳти низом ва саривақт аз нав баррасӣ кардани онҳоро муайян менамоянд;

- дар доираи ваколат, ҳуқуқ ва уҳдадориҳои худ гузаронидани чорабиниҳои санҷиширо нисбат ба шаҳрвандоне, ки ба маълумоти дорои сирри давлатӣ рухсат дода мешаванд, таъмин мекунанд; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

- оид ба такмили системаи ҳифзи сирри давлатӣ таклифҳо пешниҳод менамоянд;

- дар доираи ваколат, ҳуқуқ ва уҳдадориҳои худ дигар масъалаҳоро дар соҳаи сирри давлатӣ ҳал менамоянд. (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

БОБИ 3.

МАЪЛУМОТЕ, КИ БА СИРРИ ДАВЛАТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН МАНСУБАНД

Моддаи 13. Маълумот дар соҳаи ҳарбӣ, ки ба сирри давлатӣ мансубанд

Ба сирри давлатӣ дар соҳаи ҳарбӣ маълумоти зерин мансубанд:

1) ошкоркунандаи нақшаҳои стратегии истифодаи қӯшунҳо, нақшаҳои оперативӣ, ҳуҷҷатҳои идоракунии ҷангӣ, ҳуҷҷатҳои ба дараҷаҳои гуногуни омодагии ҷангӣ гузаронидани қӯшунҳо;

2) дар хусуси ҷойгиркунонии стратегӣ ва оперативии қӯшунҳо;

3) дар бораи нақшаи сохтмон, рушд, шумора, ҳайати ҷангӣ ё теъдоди қӯшунҳо, омодагии ҷангии онҳо, инчунин дар бораи ҳолати ҳарбию сиёсӣ ва (ё) оперативӣ;

4) ошкоркунандаи ҳолати омодагии оперативӣ ва ҷангии қӯшунҳо, таъмини фаъолияти онҳо, ҳайат ва (ё) ҳолати системаҳои идоракунии қӯшунҳо;

5) ошкоркунандаи ҷойгиршавӣ, номҳои ҳақиқӣ, сохтори ташкилӣ, аслиҳа, теъдоди қӯшунҳо, ки мутобиқи ӯҳдадориҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон ошкоро бояд эълон нашаванд;

6) оид ба сафарбарии ҷойгиркунонии қӯшунҳо, гузаронидани сафарбарии аҳолӣ ва захираҳои нақлиётӣ, системаи идоракунии сафарбарии ҷойгиркунонӣ ва (ё) имконияти пурра кардани қӯшунҳо бо ҳайати шахсӣ, таъминот бо аслиҳа, техникаи ҳарбӣ ва дигар воситаҳои моддию молиявӣ, инчунин боркашониҳои ҳарбӣ;

7) ошкоркунандаи ҳолати таҷҳизот, омодагии шабакаи нақлиётӣ барои мақсадҳои ҳарбӣ, воситаҳои нақлиёт, ҳаҷми боркашонии ҳарбӣ ва самти интиқоли аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ;

8) ошкоркунандаи самтҳо, дурнамои дарозмуддат ё нақшаи инкишофи аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ, мӯҳтаво ё натиҷаҳои иҷрои барномаҳои мақсаднок, корҳои илмию таҳқиқотӣ ва таҷрибавию конструкторӣ вобаста ба таҳия ё азнавсозии намунаҳои силоҳ ва техникаи ҳарбӣ, инчунин тавсифоти тактикию техникии онҳо;

9) ошкоркунандаи самтҳои коркард, сохт, технологияи сохтан, таркиби изотопӣ, хосиятҳои ҷангӣ, физикӣ, кимиёвӣ ё ядроӣ, тартиби татбиқ ё истифодабарии аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ;

10) ошкоркунандаи иқтидорҳои истеҳсолӣ, маълумоти нақшавӣ ё воқеии истеҳсол ва (ё) таҳвили воситаҳои ҳимояи бактериологӣ ё тиббӣ дар шакли асл; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

11) ошкоркунандаи дастовардҳои илм ва техникаи атомии дорои аҳамияти муҳими мудофиавӣ ва иқтисодӣ ё муайянкунандаи сатҳи сифатан нави имкониятҳои сохтани аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ ва (ё) маҳсулот ва технологияи усулан нав;

12) ошкоркунандаи хосиятҳо, ретсепт ё технологияи истеҳсоли сӯзишвории ракета, борути баллистикӣ, маводи тарканда ё воситаҳои таркиши таъиноти ҳарбӣ, инчунин хӯлаҳои нав, моеъҳои махсус, сӯзишворӣ барои аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ;

13) оид ба истифодаи инфрасохтори Ҷумҳурии Тоҷикистон ба манфиати таъмини иқтидори мудофиавӣ ва амнияти он;

14) оид ба ҷойгиршавӣ, таъинот, дараҷаи омодагӣ ё ҳифзи объектҳои таҳти низом, ки тибқи шартномаҳои байналмилалӣ ба ӯҳдадориҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дохил нашудаанд, дар бораи интихоб, ҷудо кардани қитъаҳои замин, қаъри замин ё ҳудуди обӣ (акватория) барои сохтмони иншооти мазкур, оид ба корҳои иктишофӣ, лоиҳавӣ ва дигар корҳои банақшагирифташуда ё гузаронидашаванда вобаста ба бунёди чунин иншоот;

15) оид ба истифода ё дурнамои рушди шабакаҳои алоқаи ба ҳам пайвастаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба манфиати таъмини иқтидори мудофиавӣ ва амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

16) маҷмӯи маълумот бо нақша ва тасвири дорои мутобиқати географии шоҳроҳҳои байнишаҳрии хатти алоқа, аз ҷумла нуқтаҳои захиравии алоқаи аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба иҷора гирифташуда, бо зикри маълумот дар бораи иқтидори онҳо; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

17) оид ба тавозуни иқтидори энергетикӣ ва қувваи барқи системаҳои таъминоти объектҳои ҳарбӣ, иншооти саноати мудофиа ва воситаҳои идоракунии энергетика дар замони ҷанг;

18) ошкоркунандаи тақсимот ё истифодаи хатти мавҷҳои радио тавассути воситаҳои радиоэлектронии таъиноти ҳарбӣ ё махсус;

19) ошкоркунандаи ташкил ё фаъолияти ҳамаи навъҳои алоқа, таъминоти радиолокатсионӣ ва радиотехникии қӯшунҳо;

20) ошкоркунандаи мӯҳтаво, ташкил ё натиҷаи намудҳои асосии фаъолияти Қӯшунҳои сарҳадии Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

21) ошкоркунандаи самтҳои рушди воситаҳо ва технологияҳои таъиноти дуҳадафа, мӯҳтаво, натиҷаи иҷрои барномаҳои мақсаднок, корҳои илмию таҳқиқотӣ ва (ё) таҷрибавию конструкторӣ оид ба сохтан ё азнавсозии ин воситаҳо ва технологияҳо;

22) дар хусуси ба мақсадҳои ҳарбӣ истифода бурдани воситаю технологияҳои таъиноти дуҳадафа;

23) оид ба мӯҳтавои барномаҳои пӯшидаи таълимӣ дар муассисаҳои олии ҳарбии таълимӣ;

24) маҷмӯи маълумот дар хусуси ҷойгиршавӣ, системаи муҳофизат ва иқтидори истеҳсолии аслиҳахона, пойгоҳу анборҳои аслиҳа, техникаи ҳарбӣ ва махсус ё қисмҳо ва корхонаҳои барои таъмири аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ таъингардида;

25) оид ба дурнамои рушд ва (ё) истифодаи инфрасохтори кайҳонии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба манфиати таъмини иқтидори мудофиавӣ ва амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

26) ошкоркунандаи ҳолат ва (ё) самтҳои рушди гидронавтика ба манфиати мудофиа ва амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

27) маҷмӯи маълумот дар бораи сохтмони иншооти саноати мудофиавӣ, ки иқтидорҳои истеҳсолии онҳоро оид ба истеҳсоли техникаи мудофиавӣ ошкор месозанд;

28) оид ба руйдодҳои физикию кимиёвии мусоидаткунандаи таъсис, истеҳсол ва (ё) истифодаи аслиҳа, техникаи ҳарбӣ, ошкоркунандаи таснифоти ҳифзшавандаи онҳо;

29) дар бораи номгӯй (номенклатура), миқдор ва мӯҳлати ба воҳидҳои ҳарбӣ таҳвили навъҳои асосии сӯзишворӣ ва маводи молиданӣ, ашё, молу мулки тиббӣ ва озуқаворӣ; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

30) ошкоркунандаи нақшаҳо ва супоришҳои фармоиши давлатии мудофиавӣ, ҳаҷм ва мӯҳлати таҳвили аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ, иқтидорҳои истеҳсолии барориши онҳо, инчунин маълумот дар бораи робитаҳои кооператсионии корхонаҳо, дар бораи таҳиягарон ё истеҳсолкунандагони аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ, агар ин иттилоот маълумотро дар бораи иқтидорҳои истеҳсолӣ оид ба истеҳсол ва (ё) тавсифоти асосии тактикию техникии аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ ошкор созанд;

31) дар бораи иҷрои супоришҳои истеҳсол ва таҳвили аслиҳа, техникаи ҳарбӣ, маҳсулоти таъиноти ҳарбӣ дар шароити замони ҷанг;

32) ошкоркунандаи ҳолати таъминоти метрологии аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ, тавсифоти техникӣ ё метрологии меъёрҳои ҳарбӣ ё воситаҳои таъминоти метрологии муайянкунандаи сатҳи сифатан нави аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ;

33) ошкоркунандаи самтҳои асосӣ ё барномаҳои рушди стандартонӣ, инчунин мазмуни стандартҳо дар соҳаи аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ;

34) ошкоркунандаи хароҷоти корҳои илмию таҳқиқотӣ, таҷрибавию конструкторӣ оид ба сохтани аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ, вобаста ба корҳои ба манфиати объектҳои махсус гузаронидашаванда;

35) ошкоркунандаи маблағгузорӣ ё хароҷоти воқеӣ барои фармоишҳо, коркард, истеҳсол ё таъмири аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ вобаста ба объектҳои махсус ва объектҳои таҳти низом;

36) ошкоркунандаи ҳаҷми таҳвил ва захираҳои сӯзишвории навъи стратегӣ. (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

Моддаи 14. Маълумот дар соҳаи вазъияти фавқулодда ва мудофиаи гражданӣ, ки ба сирри давлатӣ мансубанд

Ба сирри давлатӣ дар соҳаи вазъияти фавқулодда ва мудофиаи гражданӣ маълумоти зерин мансубанд:

1) дар бораи қувва ва воситаҳои мудофиаи граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, имкониятҳои маҳалҳои аҳолинишин, минтақаҳо ва иншооти алоҳида барои ҳифз, тахлия (эвакуатсия) ва ҷойгир кардани аҳолӣ;

2) дар бораи ташкили огоҳонӣ ва идоракунӣ ҳангоми аз замони осоишта ба ҳолати ҷангӣ гузаронидани системаи мудофиаи граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин дар ҳолати гузаронидани он аз низоми фаъолияти доимӣ ба низоми кор дар шароити ҳолати фавқулодда;

3) ошкоркунандаи нақшаҳои обтаъминкунии маҳалҳои аҳолинишини дорои беш аз 50 ҳазор нафар аҳолӣ, нуқтаҳои роҳи оҳан, иншооте, ки таъиноти стратегӣ ва мудофиавӣ доранд ва (ё) ҷойгиршавии иншооти асосии хатҳои обрасонӣ;

4) ошкоркунандаи вазъи қувва ва воситаҳои мудофиаи гражданӣ дар маҷмӯъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

5) маҷмӯи маълумот дар бораи объектҳои таҳти низом, ки дар замони ҷанг таҳти муҳофизати хадамоти оташнишони ҳарбикунонидашуда қарор дода мешаванд.

Моддаи 15. Маълумот дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ, ки ба сирри давлатӣ мансубанд

Ба сирри давлатӣ дар соҳаи омодагӣ ба сафарбарӣ ва сафарбарӣ маълумоти зерин мансубанд:

1) ошкоркунандаи моҳият ё ҳаҷми ҳамкориҳои иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо давлатҳои хориҷӣ дар замони ҷанг, инчунин ҳамкориҳои мақомоти ҳарбию сафарбарии ташкилотҳои робитаҳои иқтисодии хориҷии давлатҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил оид ба ин масъалаҳо;

2) оид ба иқтидорҳои сафарбарӣ ҷиҳати истеҳсол ва таъмири аслиҳа, техникаи ҳарбӣ, дар бораи таъсис, рушд ва ҳифзи ин иқтидорҳо;

3) ошкоркунандаи имконият ва (ё) захираҳои сафарбарии роҳи оҳани Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба таъмини боркашонӣ тавассути роҳи оҳан, ташкил ва ҳаҷми боркашониҳои ҳарбӣ, ҳаҷми боркашонӣ ва самтҳои интиқоли навъҳои стратегии маҳсулоти энергетикӣ, минералӣ, кишоварзӣ, сӯзишворӣ, мавод, навъҳои алоҳидаи аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ, ташкил ва (ё) фаъолияти системаи алоқа ё идоракунӣ, инчунин тадбирҳои махсус ҷиҳати таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳи оҳан ё ҳифзи борҳо; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

4) ошкоркунандаи ҷойгиршавӣ, махсусгардонӣ, иқтидор ва (ё) имконияти гузаронандагии нуқтаҳои саворшавӣ ва фурудоварии қӯшунҳо, маълумот дар бораи таъминоти озуқаворӣ ва хизматрасонии тиббию санитарии онҳо;

5) ошкоркунандаи эҳтиёҷоти сафарбарӣ ба воситаҳои нақлиёт, аз ҷумла оид ба навъҳои алоҳидаи нақлиёт ва (ё) таъмин будани cафарбарӣ бо онҳо;

6) ошкоркунандаи сохтори ташкилӣ ё нишондиҳандаҳои нақшаи сафарбарии иқтисодиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин вазъи омодагӣ ба сафарбарии мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо;

7) ошкоркунандаи ҷойгиршавӣ, захираҳои воқеии давлатӣ ва (ё) захираҳои сафарбарӣ ва истифодаи онҳо;

8) ошкоркунандаи нақша, мӯҳтаво ё натиҷаҳои корҳои илмию таҳқиқотӣ дар соҳаи омодагии сафарбарии саноати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

9) ошкоркунандаи тавозуни пардохти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо кишварҳои хориҷӣ дар замони ҷанг;

10) оид ба иқтидорҳои сафарбарӣ вобаста ба истеҳсоли маҳсулоти истифодаи умумӣ, намудҳои ашёи стратегӣ, мавод, таъсис ва (ё) рушду нигоҳдории ин иқтидорҳо;

11) оид ба иқтидорҳои сафарбарии саноат вобаста ба истеҳсоли аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ, таъмини эҳтиёҷоти мудофиа ба маҳсулоти саноатӣ, захираҳои моддию техникӣ ва маҳсулоти озуқаворӣ;

12) оид ба мавҷудияти захираҳои давлатӣ ва сафарбарии маҳсулоти нафтии Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 16. Маълумот дар соҳаи иқтисод, молия, саноат, илм ва техника, ки ба сирри давлатӣ мансубанд

1. Ба сирри давлатӣ дар соҳаи иқтисод, молия, саноат, илм ва техника маълумоти зерин мансубанд:

1) дар бораи нишондиҳандаҳои муайянкунандаи омодагии иқтисодиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон барои фаъолияти устувор дар замони ҷанг;

2) ошкоркунандаи моҳияти дастовардҳои навтарин дар соҳаи илм ва техника, ки метавонанд барои сохтани маҳсулоти усулан нав, равандҳои технологӣ дар соҳаҳои гуногуни иқтисодиёт истифода шаванд, инчунин муайянкунандаи сатҳи сифатан нави имкониятҳои аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ, баландбардории самаранокии ҷангии онҳо, ки ифшо намудани онҳо ба манфиати амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон зарар расонида метавонад;

3) ошкоркунандаи мӯҳтаво ва (ё) самтҳои корҳои илмӣ-таҳқиқотӣ, таҷрибавӣ-конструкторӣ ё лоиҳавӣ, ки ба манфиати таъмини иқтидори мудофиавӣ ва амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида мешаванд;

4) оид ба тайёр кардан ё тақсимоти кадрҳо, ки чорабиниҳои ба манфиати амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронидашавандаро ошкор мекунанд;

5) ошкоркунандаи арзёбии дурнамои пешравии илмию техникӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва оқибатҳои иҷтимоию иқтисодии он дар самтҳое, ки иқтидори мудофиавӣ ва амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистонро муайян мекунанд;

6) ошкоркунандаи иқтидори захиравӣ ва захираҳои тавозунии сарватҳои зеризаминӣ, афзоиши захираҳои кашфшуда ва истихроҷи ин сарватҳои зеризаминӣ дар маҷмӯъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар тавсифоти конҳо доир ба ҳар як иншооти мушаххас, ки аз ҷониби Саридораи геологияи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ муайян карда мешаванд;

7) дар бораи хароҷоти буҷети давлатӣ, ки таъмини амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистонро ошкор месозанд (ба ғайр аз нишондиҳандаҳои ҷамъбастӣ);

8) оид ба ҳисоббаробаркуниҳои танзимнагардидаи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо давлатҳои хориҷӣ (ба ғайр аз нишондиҳандаҳои ҷамъбастӣ оид ба қарзи хориҷӣ);

9) ошкоркунандаи хароҷоти маблағҳои пулӣ барои таъминоти қӯшунҳо аз рӯи моддаҳои алоҳидаи буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

10) оид ба масъалаҳои қабули қарор дар бораи барориши пулҳои қоғазӣ ва тангаҳои нави Бонки миллии Тоҷикистон (ба истиснои ҷашнӣ ва хотиравӣ), таҳияи ороиш ва тайёр кардани онҳо;

11) оид ба тарзҳои ҳимояи пулҳои қоғазии Бонки миллии Тоҷикистон ва қоғазҳои қиматноки давлатӣ аз сохтакориҳо, ҳамчунин тарзҳои муайян кардани аслӣ будани онҳо;

12) ошкоркунандаи захираҳои пули миллӣ ва асъори хориҷӣ дар хазинаҳои Бонки миллии Тоҷикистон ва гардиши онҳо;

13) ошкоркунандаи корҳое, ки бо мақсади сохтани воситаҳои ҳифзи индикатсия, дегазатсия, воситаҳои кимиёвӣ ва биологии ҳифзи аҳолӣ аз силоҳи қатли ом ё масолеҳи нави сорбсионӣ ва дигар масолеҳ барои онҳо гузаронида мешаванд;

14) ошкоркунандаи натиҷаи корҳо дар соҳаи обуҳавошиносӣ, гидрография ё гелиогеофизика, инчунин натиҷаҳои таҳқиқоти махcуси геологию геофизикие, ки ба манфиати таъмини амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида мешаванд;

15) ошкоркунандаи натиҷаи фаъолияти топографӣ, геодезӣ ё харитасозие, ки аҳамияти муҳими мудофиавӣ ва иқтисодӣ доранд; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

16) дар бораи номгӯй (номенклатура), ҳаҷм ва маблағгузории амалиёт оид ба воридот ва содироти силоҳ, инчунин маълумот дар бораи ҳамкориҳои ҳарбӣ, илмӣ - техникӣ бо давлатҳои хориҷӣ, ба истиснои маълумоте, ки бояд мутобиқи ӯҳдадориҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда шаванд;

17) ошкоркунандаи нақша ва вазифаҳои фармоиши давлатии мудофиавӣ дар қисмати таҳвили воридотию содиротӣ дар соҳаи ҳамкории ҳарбию техникии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо давлатҳои хориҷӣ; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

18) тавсифдиҳандаи ҳолати фонди суғуртаи ҳуҷҷатҳо барои аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ, навъҳои асосии маҳсулоти таъиноти граждании ба нақшаи сафарбарӣ дохилкардашуда, иншооти дорои хавфи баланд ва (ё) низоми таъминоти зиндагии аҳолӣ, иншооти дорои арзишҳои миллӣ, инчунин маълумот доир ба ҷойгиршавии иншооти нигаҳдории фонди суғуртаи ҳуҷҷатҳо дар маҷмӯъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

19) оид ба масъалаҳои савдои хориҷии танҳо навъҳои махсуси молҳо (ҳаҷм, номгӯй (номенклатура), маблағгузории воридот ва содирот вобаста ба як ё якчанд давлатҳо), инчунин оид ба ташаккули сатҳи поёнии нархҳои индикативӣ, воридоти асъор, ки ифшо намудани онҳо стратегия ва тактикаи савдои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистонро ошкор месозанд;

20) маҷмӯи маълумот оид ба захираҳои давлатии металлҳои қиматбаҳо бо ифодаи аслӣ ва пулӣ дар маҷмӯъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

21) маҷмӯи маълумот дар хусуси воридот ва содироти тиллои ғайрипулӣ, металлҳои қиматбаҳо ва сангҳои қиматбаҳо ё маҳсулоти онҳо дар маҷмӯъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

22) ошкоркунандаи рақамҳои дурнамо оид ба истеҳсоли тилло, дар давраи аз як сол ва бештар аз он бо ифодаи аслӣ дар маҷмӯъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

23) ошкоркунандаи ҳаҷми дурнамо ё воқеии истеҳсоли платина, металлҳои гурӯҳи платина (палладий, иридий, родий, рутений, осмий) ва нуқра бо ифодаи аслӣ дар маҷмӯъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

24) маҷмӯи маълумот оид ба воридоти металлҳои қиматбаҳо ва сангҳои қиматбаҳо ба Фонди давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давраи аз як сол ва бештар аз он бо ифодаи аслӣ ё арзиши пулӣ дар маҷмӯъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

25) маҷмӯи маълумот дар бораи ҳаҷми истеъмол ё фурӯши металлҳои қиматбаҳо ва сангҳои қиматбаҳо дар муқоиса бо ҳаҷми истеҳсоли он дар давраи аз як сол ва бештар аз он бо ифодаи аслӣ ё арзиши пулӣ дар маҷмӯъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

26) дар бораи ҳаҷми истеъмоли платина, металлҳои гурӯҳи платина (палладий, иридий, родий, рутений, осмий) ва нуқра дар алоҳидагӣ бо ифодаи аслӣ дар муқоиса бо ҳаҷми истеҳсоли металлҳои мазкур дар давраи аз як сол ва бештар аз он дар маҷмӯъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

27) оид ба арзиши аслии платина, металлҳои гурӯҳи платина (палладий, иридий, родий, рутений, осмий), тилло ва нуқра дар маҷмӯъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

28) дар бораи маблағгузорӣ ва (ё) фаъолияти пулию қарздиҳӣ, ки пешакӣ паҳн кардани онҳо метавонад ба амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон зарар расонад;

29) ошкоркунандаи ҳаҷми истеҳсол ё таҳвили навъҳои стратегии маҳсулоти хоми кишоварзӣ; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

30) маҷмӯи маълумот оид ба талабот ба маблағгузорӣ ва хароҷоти воқеии молиявӣ вобаста ба моддаҳои алоҳидаи буҷети Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии назорати маводи нашъаовари назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

31) дар бораи ҳаҷми умумии маъдани уран, маъданҳои тоза, оксидҳо, намакҳо бо нишон додани мавҷудияти фоизи уран дар онҳо, ки дар корхонаҳо, идораҳои маъдан, завод, кон ва соҳаи истихроҷкунанда нигоҳ дошта мешаванд;

32) маҷмӯи маълумот оид ба эҳтиёҷоти хоҷагии халқи Тоҷикистон ба металлҳои қиматбаҳо ва сангҳои қиматбаҳо;

33) оид ба ҳаҷми нақшавии воридот ё содироти тилло, нуқра ва сангҳои қиматбаҳо бо ифодаи аслӣ ё арзиши пулӣ дар маҷмӯъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

34) маҷмӯи маълумот дар бораи ҳаҷми нақшавии фурӯши тилло бо асъори мубодилаи озод ё миқдори тиллое, ки барои харидории мол аз хориҷа ҷудо карда шудааст, дар давраи аз як сол ва бештар аз он;

35) маҷмӯи маълумот оид ба имконияти гузаронандагии роҳи оҳан дар самтҳои асосӣ, ки номгӯйи онҳоро Корхонаи воҳиди давлатии «Роҳи оҳани Тоҷикистон» муайян мекунад;

36) дар бораи нақша ва иқтидори манбаъҳои амалкунанда ва захиравии таъмини барқи роҳи оҳан;

37) оид ба истеҳсоли металлҳои ранга, нодир ва дигар маводи дорои аҳамияти стратегӣ дар саноати металлургӣ.

2. Маълумот дар соҳаи иқтисод, молия, саноат, илм ва техника, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми иҷрои ӯҳдадориҳои байналмилалии худ мутобиқи шартномаҳои байналмилалӣ оид ба чораҳои таҳкими боварӣ ва амният пешниҳод менамояд, ба сирри давлатӣ мансуб дониста намешаванд.

Моддаи 17. Маълумот дар соҳаи сиёсии хориҷӣ ва иқтисодии хориҷӣ, ки ба сирри давлатӣ мансубанд

1. Ба сирри давлатӣ дар соҳаи сиёсии хориҷӣ ва иқтисодии хориҷӣ маълумоти зерин мансубанд:

1) оид ба масъалаҳои сиёсати хориҷӣ, савдои хориҷӣ, робитаҳои илмию техникие, ки стратегия ва тактикаи сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистонро ошкор месозанд ва пешакӣ паҳн кардани онҳо метавонад ба манфиати Ҷумҳурии Тоҷикистон зарар расонад;

2) оид ба масъалаҳои сиёсӣ, ҳарбӣ, илмию техникӣ ё иқтисодӣ нисбат ба як ё якчанд кишварҳои хориҷӣ, ки дар асоси боварӣ дастрас шудаанд, агар ифшои онҳо боиси ошкор сохтани манбаи чунин маълумот гардад;

3) оид ба гуфтушунид байни намояндагони Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва намояндагони дигар давлатҳо дар бораи муайян намудани мавқеи ягонаи қатъӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ, агар ифшои ин маълумот барои яке аз тарафҳо метавонад боиси мушкилиҳои дипломатӣ гардад;

4) дар бораи омода намудан, ба имзо расонидан, тасдиқ ё бекор намудан, мӯҳтаво ва иҷрои шартномаҳои байналмилалӣ, ки пешакӣ ошкор намудани онҳо метавонад ба иқтидори мудофиавӣ, амният, манфиатҳои сиёсӣ ё иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон зарар расонад;

5) дар бораи воридот ва содироти аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ, дар бораи мусоидати техникӣ ба давлатҳои хориҷӣ дар сохтани аслиҳа, техникаи ҳарбӣ, объектҳои ҳарбӣ, аз ҷумла ройгон, бо зикри кишварҳои қабулкунанда, агар ифшои ин маълумот барои яке аз тарафҳо метавонад боиси мушкилиҳои дипломатӣ гардад;

6) ошкоркунандаи мӯҳтавои чорабиниҳо оид ба таъмини мутақобилаи таҳвили ашё, мавод, сӯзишворӣ, таҷҳизот, доруворӣ байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва давлатҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил дар соли ҳисоббаробаркунӣ ё тадбирҳо оид ба мусоидати техникӣ аз ҷониби давлатҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил дар сохтмони корхонаҳо ва иншоот дар соли ҳисоббаробаркунӣ дар маҷмӯъ ба Ҷумҳурии Тоҷикистон; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

7) ошкоркунандаи ҳаҷми боркашонии воридотию содиротӣ байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва давлатҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил дар соли ҳисоббаробаркунӣ дар маҷмӯъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

8) дар дастурҳо, нақшаҳо ва супоришҳое, ки ба аъзои ҳайат ва шахсони мансабдор оид ба масъалаҳои фаъолияти сиёсии хориҷӣ ва иқтисодии хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон дода шудаанд, мавҷуданд;

9) дар пешниҳодҳо оид ба ҳалли масъалаҳои стратегии муносибатҳои сиёсии хориҷӣ, инчунин оид ба амалишавии ҳамкориҳо бо дигар кишварҳои хориҷӣ мавҷудбуда, ки ифшо кардани онҳо стратегия ва тактикаи сиёсати берунии Ҷумҳурии Тоҷикистонро ошкор месозанд.

2. Маълумот дар соҳаи сиёсии хориҷӣ ва иқтисодии хориҷӣ, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми иҷрои ӯҳдадориҳои байналмилалии худ мутобиқи шартномаҳои байналмилалӣ оид ба чораҳои таҳкими боварӣ ва амният пешниҳод менамояд, ба сирри давлатӣ мансуб дониста намешаванд.

Моддаи 18. Маълумот дар соҳаи фаъолияти разведкавӣ, зиддиразведкавӣ, оперативӣ –ҷустуҷӯӣ ва дигар фаъолият, ки ба сирри давлатӣ мансубанд

Ба сирри давлатӣ дар соҳаи фаъолияти разведкавӣ, зиддиразведкавӣ, оперативӣ - ҷустуҷӯӣ ва дигар фаъолият маълумоти зерин мансубанд:

1) дар бораи қувваҳо, воситаҳо, манбаъҳо, усулҳо, нақшаҳо, ҳолат, ташкил, тактика, натиҷаҳо ва маблағгузории фаъолияти разведкавӣ, зиддиразведкавӣ ва оперативӣ-ҷустуҷӯӣ;

2) ошкоркунандаи мансубияти шахсони мушаххас ба ҳайати кадрии мақомоти разведкавӣ ва зиддиразведкавии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

3) дар бораи шахсони ба муҳити ҷиноятӣ воридкардашуда, ҳамчунин оид ба хешовандони наздики онҳо, агар нисбати чунин хешовандон таҳдид ба ҳаёт, саломатӣ ва молу мулкашон ҷой дошта бошад;

4) дар бораи кормандони штатии ғайриошкорои мақомоти амаликунандаи фаъолияти разведкавӣ, зиддиразведкавӣ ва оперативӣ – ҷустуҷӯӣ, инчунин хешовандони наздики онҳо, агар нисбати чунин хешовандон таҳдид ба ҳаёт, саломатӣ ва молу мулкашон ҷой дошта бошад;

5) дар бораи шахсоне, ки ба мақомоти амаликунандаи фаъолияти разведкавӣ, зиддиразведкавӣ ва оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ба таври махфӣ мусоидат менамоянд ё мусоидат кардаанд;

6) дар бораи қувваҳо, намудҳо, ҷараён, тарзу усулҳо ва маблағгузории амалигардонии ҳимояи давлатӣ (татбиқи чораҳои амниятӣ) нисбат ба шахси ҳимояшаванда, маълумот дар бораи ӯ ва хешовандони наздикаш;

7) ошкоркунандаи ҳолат, натиҷа, инчунин чорабиниҳои кори оперативию сафарбарӣ, аз ҷумла дар соҳаи фаъолияти разведкавӣ;

8) ошкоркунандаи қувва, воcитаҳо, усулҳо, нақшаҳо, ҳолат ва натиҷаҳои фаъолияти мақомоти разведкаи радиоэлектронӣ, воситаҳои алоқа, инчунин маълумот оид ба маблағгузории чунин фаъолият, агар он маълумоти номбаршударо ошкор намояд;

9) маълумоти омории мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, ки шахсони объекти фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯибударо ошкор месозанд;

10) ошкоркунандаи қувва, воcитаҳо ва уcулҳои пешбурди тафтишот оид ба парвандаҳои ҷиноятии марбут ба манфиатҳои амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

11) дар бораи шахсоне, ки дар кирдори онҳо аломатҳои ҷиноятҳо ба муқобили амнияти давлат, инчунин ҷиноятҳои хусусияти террористидошта мавҷуданд;

12) дар бораи номгӯй (номенклатура), ҳаҷми таҳвил, эҳтиёҷот, теъдоди аслиҳа, техникаи ҳарбӣ ва махсус дар мақомоте, ки фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯиро амалӣ менамоянд; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

13) ошкоркунандаи қувва, воcитаҳо ва усулҳои ҷузъу томҳои мубориза бар зидди ҷинояткории муташаккилона, инчунин чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ва оперативӣ-техникие, ки онҳо мегузаронанд;

14) дар бораи кормандони воҳидҳои таъиноти махсус, шахсони иштирокчӣ ва (ё) мусоидаткунанда дар гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ, огоҳонидан, ошкор намудан, пешгирӣ кардан ва кушодани амали терроризм ва дар бораи хешовандони наздики онҳо, агар нисбати чунин хешовандон таҳдид ба ҳаёт, саломатӣ ва молу мулкашон ҷой дошта бошад;

15) ошкоркунандаи ташкил ва уcулҳои истифодаи воситаҳои техникаи махсус ҳангоми ҳалли масъалаҳои разведкавӣ, зиддиразведкавӣ ва оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ё тартиби ташкили чорабиниҳои мушаххаси оперативӣ-техникӣ ё маълумот оид ба маҳалли ҷойгиршавии воситаҳои техникаи махсус дар иншоот;

16) ошкоркунандаи маълумоти тактикию техникии воситаҳои техникии ҳифз ё системаҳои огоҳонӣ (сигналдиҳӣ), мӯҳтавои чораҳои низоми гузаргоҳӣ ва дохилииншоотии объектҳои алоҳидаи мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар онҳо бо мақсади ҳифзи сирри давлатӣ низоми махсуси фаъолият муқаррар шудааст;

17) оид ба самтҳои ҳамкориҳои муштарак байни Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии назорати маводи нашъаовари назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми гузаронидани амалиёти вобаста ба мубориза бар зидди контрабанда (қочоқ); (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

18) ифшокунандаи кормандони мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, хешовандони наздики онҳо, дар ҳолати мавҷуд будани маълумот оид ба таҳдид ба ҳаёт ва cаломатии онҳо, ки бинобар иҷрои вазифаҳои хизматиашон ба миён омадааст;

19) оид ба ташкили хадамот ва тактикаи амали мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми истифода бурдани техникаи махсус барои боздошти вайронкунандагони сарҳад;

20) оид ба ҳолати махсуси ғайриошкорои ҷузъу томҳои мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, маҳалли ҷойгиршавии ташкилотҳое, ки бо мақсади пинҳонкорӣ таъсис гардидаанд;

21) ошкоркунандаи маҳалли ҷойгиршавии биноҳое, ки ба манфиати ҳалли вазифаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ махфӣ истифода бурда мешаванд; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664 )

22) ошкоркунандаи ташкил, қувва, воситаҳо ё усулҳои таъмини амнияти объектҳои ҳифзи давлатӣ, инчунин маълумот оид ба маблағгузории чунин фаъолият, агар онҳо маълумоти зикргардидаро ошкор созанд;

23) ошкоркунандаи масъалаҳои ҳолати муҳофизат, воситаҳои техникии ҳифз дар муассисаҳои Бонки миллии Тоҷикистон, бонкҳои давлатӣ, мӯҳлат, cамти ҳаракат, системаи интиқоли пулҳои қоғазӣ ва тангаҳо, металлҳои қиматбаҳо ва дигар сарватҳо аз Хазинаи марказӣ ва фондҳои эҳтиётии Бонки миллии Тоҷикистон ва Хазинаи сарватҳои давлатии назди Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

24) ошкоркунандаи ташкил, воситаҳо ва усулҳои низоми махфият ё ҳолати воқеии ҳифзи сирри давлатӣ; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664 )

25) ошкоркунандаи чорабиниҳои нақшавӣ ва (ё) гузаронидашаванда оид ба ҳифзи маълумот аз дастрасии иҷозатдоданашудаи разведкаи техникии хориҷӣ ва ихроҷ тавассути каналҳои техникӣ;

26) дар бораи системаи алоқаи президентӣ, ҳукуматӣ, рамзӣ, аз ҷумла дорои код ва махфигардонидашуда, дар бораи рамзҳо, коркарди онҳо, таҳия ва бо онҳо таъмин намудан, дар бораи усул ва воситаҳои таҳлили воситаҳои рамзнависӣ ва воситаҳои ҳифзи махсус, оид ба системаҳои иттилоотию таҳлилии таъиноти махсус;

27) оид ба ташкил, қувва, воситаҳо ва усулҳои таъмини амнияти Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва аъзои оилаи ӯ, дар хусуси вазъи саломатӣ ва ҳаёти шахсии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва аъзои оилаи ӯ;

28) ошкоркунандаи ташкил, қувва, воситаҳо, усулҳо, нақшаҳо ва тактикаи таъмини амнияти шахсони мансабдори ҳимояшавандаи мақомоти давлатӣ;

29) оид ба иҷрои ҳукмҳо нисбат ба шахсоне, ки ба ҷазои қатл маҳкум шудаанд, яъне оид ба ташкили иҷрои ҳукм ва дафн, маҳалли иҷрои ҳукм, шахсоне, ки ҳукмро иҷро менамоянд, маҳалли дафни маҳкумшуда, ки нисбат ба ӯ ҷазои қатл татбиқ гардидааст;

30) оид ба натиҷаҳои корҳои илмию таҳқиқотӣ, ки ба такмили чораҳои ҳифзи сирри давлатӣ алоқаманданд.

Моддаи 19. Тартиби ба сирри давлатӣ мансуб донистани маълумот

1. Мансуб донистани маълумот ба сирри давлатӣ аз ҷониби роҳбарони мақомоти давлатӣ мутобиқи Номгӯйи шахсони мансабдори мақомоти давлатӣ, ки ваколати ба сирри давлатӣ мансуб донистани маълумотро доранд, амалӣ мегардад. Мақомоти давлатӣ таҳти роҳбарии шахсони мансабдори зикргардида ваколатдоранд, ки дар доираи салоҳияти худ маълумоти ба сирри давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон мансуббударо ихтиёрдорӣ намоянд.

2. Мансуб донистани маълумот ба сирри давлатӣ мувофиқи мансубияти соҳавӣ, идоравӣ ё барномавию мақсаднокии онҳо амалӣ карда мешавад. Мақомоти давлатӣ, ки ба роҳбарони онҳо ваколати ба сирри давлатӣ мансуб донистани маълумот дода шудааст, дар асоси моддаҳои 13-18 Қонуни мазкур бо тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон номгӯйи соҳавии маълумотро, ки бояд махфигардонӣ шаванд, таҳия менамоянд. Ба ин номгӯй маълумоте, ки мақомоти зикршуда ваколати ихтиёрдории онҳоро доранд, дохил карда шуда, дараҷаи махфияти онҳо муқаррар мегардад. Дар доираи барномаҳои мақсаднок оид ба коркард ва азнавкунии намунаҳои аслиҳа ва техникаи ҳарбӣ, корҳои илмӣ-таҳқиқотӣ ва таҷрибавӣ-конструкторӣ бо қарори фармоишгарони намунаҳо ва корҳои зикргардида метавонанд номгӯйи алоҳидаи маълумот, ки бояд махфигардонӣ шаванд, таҳия карда шаванд. Ин номгӯйро роҳбарони мақомоти дахлдори давлатӣ тасдиқ менамоянд. Мақсаднокии махфигардонии чунин номгӯй аз рӯи мӯҳтавои онҳо муайян карда мешавад.

3. Асосноккунии зарурати ба сирри давлатӣ мансуб донистани маълумот мувофиқи принсипҳои махфигардонии маълумот ба зиммаи мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо, ки ин маълумотро ба даст овардаанд ё таҳия намудаанд, вогузор карда мешавад.

4. Нисбат ба асосноккунии ба сирри давлатӣ мансуб донистани маълумот бо тартиби судӣ шикоят кардан мумкин аст. Дар ҳолати бо қарори суд беасос донистани махфигардонии маълумот, ин маълумот бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ғайримахфӣ гардонида мешаванд.

БОБИ 4.

МАХФИГАРДОНИИ МАЪЛУМОТ ВА ҲОМИЛҲОИ ОНҲО, КИ ДОРОИ СИРРИ ДАВЛАТӢ МЕБОШАНД

Моддаи 20. Принсипҳои махфигардонии маълумот ва ҳомилҳои онҳо

1. Махфигардонии маълумот ва ҳомилҳои онҳо, ки дорои сирри давлатӣ мебошанд, мувофиқи принсипҳои қонуният, асоснокӣ ва саривақтӣ будан амалӣ мегардад.

2. Қонуният ин мутобиқ будани махфигардонии маълумот ва ҳомилҳои онҳо, ки дорои сирри давлатӣ мебошанд ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664 )

3. Асоснокӣ ин бо роҳи баҳодиҳии экспертӣ муқаррар намудани ба мақсад мувофиқ будани махфигардонии маълумоти мушаххаси дорои сирри давлатӣ ва ҳомилҳои онҳо, оқибатҳои эҳтимолии иқтисодӣ ва дигар оқибатҳои ҳамин амал бо дарназардошти манфиатҳои ҳаётан муҳими шаҳрвандон, ҷомеа ва давлат мебошад. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664 )

4. Саривақтӣ будан ин муқаррар намудани маҳдудиятҳо ба паҳн намудани маълумот ва ҳомилҳои онҳо, ки дорои сирри давлатӣ мебошанд аз лаҳзаи ба даст овардан, таҳияи онҳо ё пешакӣ мебошад.

Моддаи 21. Маълумоте, ки махфигардонӣ намешаванд

1. Маълумоти зерин махфигардонӣ намешаванд:

- оид ба ҳолатҳои фавқулодда ва фалокатҳо, ки ба амният ва саломатии шаҳрвандон таҳдид мекунанд ва оқибатҳои онҳо, инчунин оид ба офатҳои табиӣ, пешгӯии расмӣ ва оқибатҳои онҳо;

- оид ба вазъи экологӣ, тандурустӣ, санитарӣ, демографӣ, маориф, фарҳанг, кишоварзӣ, инчунин оид ба вазъи ҷинояткорӣ;

- оид ба бартариятҳо, ҷуброн ва имтиёзҳо, ки давлат ба шаҳрвандон, шахсони мансабдор ва ташкилотҳо пешниҳод менамояд;

- оид ба ҳолатҳои вайрон намудани ҳуқуқ ва озодиҳои шаҳрванд;

-оид ба ҳолатҳои вайрон намудани қонуният аз тарафи мақомоти давлатӣ, ташкилотҳо ва шахсони мансабдори онҳо;

- оид ба ҷазодиҳии (репрессияҳои) оммавӣ бо сабабҳои сиёсӣ, иҷтимоӣ ва дигар сабабҳо, аз ҷумла дар бойгонӣ мавҷудбуда, ба истиснои маълумоти дар моддаи 18 Қонуни мазкур пешбинишуда.

2. Шахсони мансабдоре, ки қарор оид ба махфигардонии маълумоти дар қисми 1 моддаи мазкур зикршуда ва ё бо ин мақсад ба ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатӣ дохил намудани онҳоро қабул кардаанд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 22. Дараҷаи махфияти маълумоти дорои сирри давлатӣ ва мӯҳри махфияти ҳомилҳои ин маълумот

1. Дараҷаи махфияти маълумоти дорои сирри давлатӣ бояд ба дараҷаи вазнинии зараре, ки ба амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шаҳрвандон ё манфиатҳои мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо дар натиҷаи паҳн намудани маълумоти зикршуда расонида шудааст ё расонида шуда метавонад, мувофиқат намояд.

2. Се дараҷаи махфияти маълумоти дорои сирри давлатӣ ва мувофиқан ба ин дараҷаҳо мӯҳрҳои махфият барои ҳомилҳои ин маълумот бо зикри мӯҳлати махфигардонии ин маълумот муқаррар карда мешаванд. Ба маълумоти дорои сирри давлатӣ мӯҳрҳои махфияти «фавқулодда муҳим», «комилан махфӣ» ва «махфӣ» дода мешаванд.

3. Истифодаи мӯҳрҳои махфияти номбурда, барои махфигардонии маълумоте, ки ба сирри давлатӣ мансуб намебошанд, инчунин додани дигар мӯҳрҳои маҳдудкунанда ба маълумоти зикршуда иҷозат дода намешавад.

4. Дараҷаи махфияти маълумоти дорои сирри давлатӣ ва мӯҳрҳои махфияти ҳомилҳои ин маълумот метавонанд бо тартиби пешбининамудаи Қонуни мазкур тағйир дода шаванд.

Моддаи 23. Ҳуқуқи моликияти шаҳрвандон, мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо ба маълумоти дорои сирри давлатӣ ва ҳомилҳои онҳо вобаста ба махфигардонии онҳо

1. Шахсони мансабдоре, ки барои ба сирри давлатӣ мансуб донистани маълумот ваколатдор мебошанд, ҳуқуқ доранд дар бораи махфигардонии маълумот ва ҳомилҳои онҳо, ки моликияти шаҳрвандон ва (ё) ташкилотҳо мебошанд, қарор қабул намоянд, агар ин маълумот дар моддаҳои 13-18 Қонуни мазкур ё дар номгӯйи маълумоти соҳавии махфигардонидашаванда номбар гардида бошанд. Махфигардонии маълумоти зикршуда ва ҳомилҳои онҳо дар асоси шартномаи бегонакунии маълумот байни молики маълумоти дорои сирри давлатӣ ва ҳомилҳои онҳо ва мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳое, ки ин маълумот ва ҳомилҳои онҳо ба ихтиёрашон мегузаранд, амалӣ карда мешавад. Маълумот ва ҳомилҳои онҳо, ки дорои сирри давлатӣ мебошанд, метавонанд ба сирри давлатӣ ба таври музднок ё бемузд мансуб дониста шаванд ва дар ҳолати ба сирри давлатӣ мансуб донистани маълумоти дорои сирри давлатӣ ва ҳомилҳои онҳо, давлат ба онҳо ҳуқуқи моликият пайдо мекунад. (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

2. Дар шартномаи бегонакунии маълумоти дорои сирри давлатӣ ва ҳомилҳои онҳо инҳо пешбинӣ карда мешаванд:

- ҳаҷми ҷуброн ба шаҳрвандон ва (ё) ташкилотҳои молики маълумоти дорои сирри давлатӣ ва ҳомилҳои онҳо ҳангоми бегонакунии онҳо бинобар мансуб донистан ба сирри давлатӣ;

- ӯҳдадориҳои шаҳрвандон ва (ё) ташкилотҳои молики маълумоти дорои сирри давлатӣ ва ҳомилҳои онҳо оид ба ифшо накардани маълумоти мазкур.

3. Дар сурати ба бегонакунии маълумоти дорои сирри давлатӣ ва ҳомилҳои онҳо ихтиёран розӣ нашудани шаҳрвандон ва (ё) ташкилотҳои молики маълумоти дорои сирри давлатӣ, ин маълумот ва ҳомилҳои онҳо маҷбуран бо тартиби судӣ бегона карда мешаванд. Дар ин сурат ба шаҳрванд ва (ё) ташкилоти молики маълумоти дорои сирри давлатӣ ва ҳомилҳои онҳо, бо қарори суд арзиши маълумоти бегонашаванда ва ҳомилҳои онҳо, бо ҳисобкунии хароҷоти бегонакунӣ ҷуброн карда мешавад ва онҳо барои ифшо накардани маълумоти бегонашаванда ӯҳдадор мебошанд.

4. Шаҳрванд ва (ё) ташкилот ҳуқуқ доранд, ки нисбат ба амалҳои шахсони мансабдор ҳангоми ба сирри давлатӣ мансуб донистани маълумот ва ҳомилҳои ба онҳо тааллуқдошта ба суд шикоят намоянд. Дар сурати аз тарафи суд ғайриқонунӣ эътироф гардидани амалҳои шахсони мансабдор ҳангоми ба сирри давлатӣ мансуб донистани маълумот ва ҳомилҳои онҳо, ки моликияти шаҳрванд ва (ё) ташкилот мебошанд, ба шаҳрванд ва (ё) ташкилот зарари расонидашуда мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн карда мешавад.

Моддаи 24. Тартиб ва мӯҳлатҳои махфигардонии маълумот ва ҳомилҳои онҳо

1. Асос барои махфигардонии маълумоте, ки дар натиҷаи фаъолияти идоравӣ, истеҳсолӣ, илмӣ ва дигар намудҳои фаъолияти мақомоти давлатӣ, ташкилотҳо ва шаҳрвандон ба даст омадаанд ё таҳия шудаанд, мутобиқ будани онҳо ба номгӯйи маълумоти махфигардонидашавандаи дар мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои мазкур амалкунанда ба ҳисоб меравад. Дар сурати махфигардонии ин маълумот ба ҳомилҳои онҳо мӯҳри махфияти дахлдор дода мешавад.

2. Дар ҳолати имконнопазирии айнияткунонии маълумоти бадастовардашуда ё таҳияшуда бо маълумоти дар номгӯйи амалкунандаи маълумот мавҷудбуда, шахсони мансабдори мақомоти давлатӣ, ташкилотҳо ва шаҳрвандон ӯҳдадоранд, махфигардонии пешакии маълумоти бадастовардашуда ё таҳияшударо мутобиқи дараҷаи махфияти пешбинишаванда таъмин намуда, дар мӯҳлати як моҳ ба унвони шахси мансабдори номгӯйи мазкурро тасдиқнамуда оид ба тағйир додан ва илова намудан ба он таклифҳо ирсол намоянд. Шахсони мансабдори номгӯйи амалкунандаро тасдиқнамуда ӯҳдадоранд, ки дар давоми се моҳ баҳодиҳии экспертии пешниҳодҳои воридшударо ташкил намуда, оид ба тағйир додан ва илова намудан ба номгӯйи амалкунанда ё бардоштани мӯҳри махфияти пешакӣ ба маълумот додашуда қарор қабул намоянд.

3. Мақомоти давлатӣ, ки роҳбарони онҳо барои мансуб донистани маълумот ба сирри давлатӣ ваколатдор карда шудаанд, ӯҳдадоранд давра ба давра, вале на камтар аз ҳар 5 сол мазмуни номгӯйи маълумоти махфигардонидашавандаро, ки дар мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо амал мекунанд, дар қисми асоснокии махфигардонии маълумот ва мутобиқати онҳо ба дараҷаи пештар муқарраршудаи махфият аз нав баррасӣ намоянд.

4. Бо мақсади махфигардонии маълумоти дорои сирри давлатӣ мӯҳлатҳои зерин муқаррар карда мешаванд:

- мӯҳлати махфигардонии маълумоти дар бандҳои 1), 2), 6), 7), 8), 11), 15), 16), 17), 19), 24), 27) моддаи 13, бандҳои 3), 5) моддаи 14, бандҳои 1), 8) моддаи 15, бандҳои 4), 6), 7), 13), 14), 18), 24), 25), 26), 33), 36), 37) қисми 1 моддаи 16, бандҳои 2), 3), 9) қисми 1 моддаи 17, бандҳои 1), 2), 3), 4), 5), 7), 8), 9), 11), 12), 13), 14), 15), 16), 17), 19), 20), 21), 22), 24), 25), 26), 27), 28), 29), 30) моддаи 18 Қонуни мазкур пешбинигардида доимӣ мебошад;

- мӯҳлати махфигардонии маълумоти дар бандҳои 12), 13), 14), 20), 25), 26), 32), 33), 34) моддаи 13, банди 11) моддаи 15, бандҳои 3), 17) қисми 1 моддаи 16, бандҳои 4), 5) қисми 1 моддаи 17, бандҳои 10), 18) моддаи 18 Қонуни мазкур пешбинигардида 25 сол мебошад;

- мӯҳлати махфигардонии маълумоти дар бандҳои 30), 31) моддаи 13 Қонуни мазкур пешбинигардида 20 сол мебошад;

- мӯҳлати махфигардонии маълумоти дар бандҳои 5), 9), 18), 21), 22), 23), 28), 29) моддаи 13, бандҳои 1), 2) моддаи 14, бандҳои 3), 4), 7), 9) моддаи 15, бандҳои 1), 2), 5), 8), 9), 12), 16), 20), 22), 23), 27), 29), 30), 32) қисми 1 моддаи 16, банди 6) қисми 1 моддаи 17, банди 23) моддаи 18 Қонуни мазкур пешбинигардида 10 сол мебошад;

- мӯҳлати махфигардонии маълумоти дар банди 10) моддаи 13 Қонуни мазкур пешбинигардида 7 сол мебошад;

- мӯҳлати махфигардонии маълумоти дар бандҳои 3), 35), 36) моддаи 13, банди 4) моддаи 14, бандҳои 2), 5), 6), 10), 12) моддаи 15, бандҳои 21), 28), 31), 35) қисми 1 моддаи 16, бандҳои 1), 8) қисми 1 моддаи 17 Қонуни мазкур пешбинигардида 5 сол мебошад;

- мӯҳлати махфигардонии маълумоти дар банди 4) моддаи 13, банди 7) қисми 1 моддаи 17 Қонуни мазкур пешбинигардида 3 сол мебошад;

- мӯҳлати махфигардонии маълумоти дар бандҳои 10), 11), 19) қисми 1 моддаи 16 Қонуни мазкур пешбинигардида то лаҳзаи нашри расмӣ ба ҳисоб гирифта мешавад;

- мӯҳлати махфигардонии маълумоти дар банди 15) қисми 1 моддаи 16 Қонуни мазкур пешбинигардида то нав кардани маводи дахлдори топографӣ, геодезӣ ва харитасозӣ нигоҳ дошта мешавад; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

- мӯҳлати махфигардонии маълумоти дар банди 34) қисми 1 моддаи 16 Қонуни мазкур пешбинигардида то анҷоми мӯҳлати амали нақша ба ҳисоб гирифта мешавад;

- мӯҳлати махфигардонии маълумоти дар банди 6) моддаи 18 Қонуни мазкур пешбинигардида бо дарназардошти хусусияти чораи амниятии татбиқшаванда аз ҷониби роҳбари мақоме, ки оид ба татбиқи ҳимояи давлатӣ қарор қабул менамояд, муайян карда мешавад.

5. Муҳлати раванди махфигардонии маълумоти дорои сирри давлатӣ аз лаҳзаи ба ҳомилҳои онҳо гузоштани муҳри махфият оғоз мегардад. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664 )

Моддаи 25. Навиштаҷоти ҳатмии ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатӣ

1. Ба ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатӣ навиштаҷоте гузошта мешаванд, ки маълумоти зеринро дарбар мегиранд:

- дар бораи дараҷаи махфияти маълумоти дар ҳомил ҷойдошта тибқи банди дахлдори номгӯйи маълумоти махфигардонидашаванда, ки дар мақоми давлатӣ ва ташкилоти мазкур амал мекунад;

- дар бораи мақоми давлатӣ ё ташкилоте, ки махфигардонии ҳомилро анҷом додаанд;

- дар бораи рақами бақайдгирӣ;

- дар бораи сана ё шарти ғайримахфигардонии маълумот ва ё дар бораи ҳодисае, ки баъди ба миён омадани он маълумот ғайримахфигардонӣ мешаванд.

2. Ҳангоми ғайриимкон будани ба ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатӣ гузоштани чунин навиштаҷот ин маълумот дар ҳуҷҷатҳои ба онҳо ҳамроҳкунанда зикр карда мешаванд.

3. Агар ҳомил аз якчанд қисми таркибии дорои дараҷаҳои гуногуни махфият иборат бошад, ба ҳар як қисми таркибии он мӯҳри махфияти дахлдор дода шуда, ба ҳомил дар маҷмӯъ мӯҳри махфияте дода мешавад, ки ба дараҷаи махфияти ба қисми таркибии он додашуда мутобиқ буда, барои ҳомили мазкур дараҷаи баланди махфиятро дорад.

4. Ба ғайр аз навиштаҷоти дар моддаи мазкур пешбинигардида, дар ҳомил ва (ё) ҳуҷҷатҳои ба онҳо ҳамроҳкунанда метавонанд қайдҳои иловагии муайянкунандаи ваколатҳои шахсони мансабдор оид ба шиносшавӣ бо маълумоти дар ин ҳомил ҷойдошта гузошта шаванд.

БОБИ 5.

ҒАЙРИМАХФИГАРДОНИИ МАЪЛУМОТ ВА ҲОМИЛҲОИ ОНҲО

Моддаи 26. Асосҳои ғайримахфигардонии маълумот

1. Асосҳо барои ғайримахфигардонии маълумот инҳоянд:

- аз ҷониби Ҷумҳурии Тоҷикистон ба зиммаи худ гирифтани ӯҳдадориҳои байналмилалӣ оид ба мубодилаи ошкорои маълумоте, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои сирри давлатианд;

- тағйир ёфтани ҳолатҳои объективӣ, ки дар натиҷаи он ҳифзи минбаъдаи маълумоти дорои сирри давлатӣ мувофиқи мақсад нест;

- хориҷ намудан аз маълумоти ба сирри давлатӣ мансуббуда, ки бо моддаҳои 13-18 Қонуни мазкур муайян шудаанд;

- гузаштани мӯҳлати махфигардонии маълумот;

- зарурати истифодаи натиҷаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ дар мурофиаи ҷиноятӣ.

2. Ҳуқуқи тағйир додани номгӯйи идоравии маълумоти махфигардонидашавандаро, ки дар мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо амал мекунанд, роҳбарони мақомоти давлатии онҳоро тасдиқкарда доранд ва барои асоснокии қарорҳои қабулнамудаашон оид ба ғайримахфигардонии маълумот масъулияти шахсӣ доранд. Қарорҳои роҳбарони мазкур, вобаста ба тағйир додани номгӯйи идоравии маълумоти дорои сирри давлатӣ бояд бо мақоми ваколатдори давлатӣ мувофиқа карда шаванд.

Моддаи 27. Тартиби ғайримахфигардонии ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатӣ

1. Ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатӣ на дертар аз мӯҳлатҳое, ки ҳангоми махфигардонии онҳо муқаррар карда шудаанд, ғайримахфӣ гардонида мешаванд. Агар талаботи номгӯйи дар мақоми давлатӣ ва ташкилот амалкунанда, ки дар асоси он ҳомилҳо махфӣ гардонида шудаанд, тағйир дода шуда бошанд, он гоҳ то ба охир расидани ин мӯҳлатҳо ҳомилҳо бояд ғайримахфӣ гардонида шаванд.

2. Дар ҳолатҳои истисноӣ ҳуқуқи тамдид намудани мӯҳлати аввал муқарраршудаи махфигардонии ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатӣ ба роҳбарони мақомоти давлатии барои ба сирри давлатӣ мансуб донистани маълумоти дахлдор ваколатдоршуда дар асоси хулосаи комиссияи экспертии аз ҷониби онҳо бо тартиби муқарраршуда таъингардида дода мешавад. Зимнан муҳлате, ки махфӣ будани маълумоти дорои сирри давлатӣ ба муддати он тамдид карда мешавад, набояд аз муҳлати пешбининамудаи қисми 2 моддаи 24 Қонуни мазкур зиёд бошад. (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

3. Ба роҳбарони мақомоти давлатӣ барои ғайримах-фигардонии ҳомилҳои маълумоте, ки аз тарафи шахсони мансабдори тобеашон беасос махфигардонӣ шудаанд, ваколат дода мешавад.

4. Роҳбарони бойгониҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ваколатдоранд, ки ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро, ки дар фондҳои пӯшидаи ин бойгониҳо барои нигоҳдорӣ мавҷуданд, ғайримахфӣ намоянд, агар онҳоро ташкилоти фондташкилкунанда ё вориси ҳуқуқии он ваколатдор карда бошад. Ҳангоми барҳам додани ташкилоти фондташкилкунанда ва мавҷуд набудани вориси ҳуқуқии он масъалаи тартиби ғайримахфигардонии ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатӣ аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ ва мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳал карда мешавад.

Моддаи 28. Баррасии дархостҳои шаҳрвандон, мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо оид ба ғайримахфигардонии маълумот

1. Шаҳрвандон, мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо ҳуқуқ доранд ба мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо, аз ҷумла ба бойгониҳои давлатӣ бо дархост оид ба ғайримахфигардонии маълумоти дорои сирри давлатӣ муроҷиат намоянд.

2. Мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо, аз ҷумла бойгониҳои давлатӣ, ки чунин дархостро гирифтаанд, ӯҳдадоранд онро дар мӯҳлати то як моҳ баррасӣ намуда, аз рӯи моҳияти дархост ҷавоби асоснок диҳанд. Агар онҳо барои ҳал намудани масъалаи ғайримахфигардонии маълумоти дархостшаванда салоҳиятнок набошанд, он гоҳ дархост ба мақоми давлатӣ, ки ба он чунин ваколатҳо дода шудааст ва ё ба мақоми ваколатдори давлатӣ ирсол карда, дар ин бора шаҳрвандон, мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо, ки дархост пешниҳод кардаанд, огоҳонида мешаванд.

БОБИ 6.

ИХТИЁРДОРИИ МАЪЛУМОТИ ДОРОИ СИРРИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 29. Додани маълумоти дорои сирри давлатӣ аз ҷониби мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо

1. Додани маълумоти дорои сирри давлатӣ аз ҷониби мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо, ки таҳти тобеият қарор надоранд ва фаъолияти муштаракро амалӣ намекунанд, бо иҷозати мақоми давлатие, ки мутобиқи моддаи 19 Қонуни мазкур ин маълумот дар ихтиёраш мебошанд, амалӣ карда мешавад.

2. Мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои дархосткунандаи маълумоти дорои сирри давлатӣ ӯҳдадоранд шароитҳое фароҳам оваранд, ки ҳифзи ин маълумотро таъмин намоянд. Роҳбарони онҳо барои риояи тартиби муқарраршуда оид ба шиносшавӣ бо маълумоти дорои сирри давлатӣ масъулияти шахсӣ доранд. Шарти ҳатмӣ барои додани маълумоти дорои сирри давлатӣ ба мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо аз ҷониби онҳо иҷро намудани талаботи Қонуни мазкур мебошад.

Моддаи 30. Додани маълумоти дорои сирри давлатӣ бинобар иҷрои корҳои муштарак ва дигар корҳо

1. Додани маълумоти дорои сирри давлатӣ ба ташкилотҳо ё шаҳрвандон бинобар иҷрои корҳои муштарак ва дигар корҳо бо иҷозати мақоми давлатӣ, ки мувофиқи моддаи 19 Қонуни мазкур маълумоти дахлдор дар ихтиёрдории ӯ мебошад, аз тарафи фармоишгар танҳо дар ҳаҷми барои иҷрои ин корҳо зарурӣ амалӣ карда мешавад. Дар ин ҳолат то додани маълумоти дорои сирри давлатӣ фармоишгар ӯҳдадор аст боварӣ ҳосил намояд, ки ташкилот барои гузаронидани корҳо бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатӣ рухсатнома ва шаҳрвандон бошанд, рухсати дахлдорро доранд.

2. Ташкилотҳо ҳангоми гузаронидани корҳои муштарак ва дигар корҳо, гирифтани фармоишҳои давлатӣ ва вобаста ба ин, ба вуҷуд омадани зарурати истифодаи маълумоти дорои сирри давлатӣ метавонанд бо дигар ташкилотҳо дар бораи истифодаи хизматрасонии воҳидҳои сохтории онҳо оид ба ҳифзи сирри давлатӣ шартнома банданд, ки дар ин бора дар рухсатномаҳои тарафҳо барои гузаронидани корҳо бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатӣ қайди дахлдор карда мешавад. Дар шартномаи гузаронидани корҳои муштарак ва дигар корҳо, ки бо тартиби муқарраршуда баста шудааст, ӯҳдадориҳои тарафайн оид ба таъмини нигоҳдории маълумоти дорои сирри давлатӣ дар рафти гузаронидани корҳо ва баъди анҷомёбии онҳо, инчунин шартҳои маблағгузории корҳо ва хизматрасониҳо оид ба ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатӣ пешбинӣ карда мешаванд.

3. Ташкили назоратбарии ҳифзи сирри давлатӣ ҳангоми гузаронидани корҳои муштарак ва дигар корҳо мувофиқи муқаррароти шартномаи басташудаи тарафҳо ба зиммаи фармоишгари ин корҳо гузошта мешавад. Ҳангоми аз ҷониби иҷрокунанда дар рафти корҳои муштарак ва дигар корҳо риоя накардани ӯҳдадориҳои ба зиммагирифта оид ба ҳифзи сирри давлатӣ, фармоишгар ҳуқуқ дорад иҷрои фармоишро то бартараф намудани вайронкунӣ боздорад ва ҳангоми вайронкунии такрорӣ оид ба бекор намудани фармоиш ва рухсатнома барои гузаронидани корҳо бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатӣ ва дар бораи ба ҷавобгарӣ кашидани шахсони гунаҳгор масъалагузорӣ намояд. Дар ин ҳолат зарари моддие, ки иҷрокунанда ба давлат дар шахси фармоишгар расонидааст, мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн карда мешавад.

Моддаи 31. Тартиби додани маълумоти дорои сирри давлатӣ ба давлатҳои хориҷӣ, ташкилотҳои байналмилалӣ ва байнидавлатӣ

1. Мақомоти давлатӣ барои қабули қарор оид ба додани маълумоти мушаххаси дорои сирри давлатӣ ба давлатҳои хориҷӣ, ташкилотҳои байналмилалӣ ва байнидавлатӣ ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар мувофиқа бо мақомоти давлатие, ки мутобиқи моддаи 19 Қонуни мазкур ваколати ихтиёрдории маълумоти дорои сирри давлатиро доранд, таклифи асоснок пешниҳод менамоянд.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар бораи имкон доштан ва мувофиқи мақсад будани додани маълумоти дорои сирри давлатӣ ба давлатҳои хориҷӣ, ташкилотҳои байналмилалӣ ва байнидавлатӣ хулосаи экспертӣ мебарорад.

3. Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми мавҷуд будани хулосаи экспертии мақоми ваколатдори давлатӣ дар бораи додани маълумоти дорои сирри давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба давлатҳои хориҷӣ, ташкилотҳои байналмилалӣ ва байнидавлатӣ амр мебарорад.

4. Ӯҳдадориҳои тарафи қабулкунанда оид ба ҳифзи маълумоти ба ӯ додашаванда дар шартномаи бо он басташаванда пешбинӣ карда мешаванд.

БОБИ 7.

ҲИФЗИ СИРРИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 32. Чораҳои асосии ташкилию ҳуқуқии ҳифзи сирри давлатӣ

Бо мақсади ҳифзи сирри давлатӣ чораҳои зерин муқаррар карда мешаванд:

- талаботи ягона оид ба тайёр кардан, истифода бурдан, ҳифз кардан, додан, интиқол ва баҳисобгирии ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатӣ ва нигоҳдории онҳо; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1185)

- рухсатнома барои гузаронидани корҳо бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатӣ;

- низоми махсуси фаъолияти мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо;

- тартиби махсуси дастрасии шаҳрвандон ба сирри давлатӣ;

- маҳдудият дар бораи ба маълумоти умум расонидан, ба давлати дигар додан ё бо роҳи дигар паҳн кардани маълумоти дорои сирри давлатӣ;

- маҳдудият нисбати будубош ва фаъолияти шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони ҳуқуқии хориҷӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин ҷойгиронӣ ва тағйир додани ҷойи иншоот ва воситаҳои техникии ба онҳо тааллуқдошта;

- маҳдудият оид ба сохтмони иншооти ғайридавлатӣ дар назди объектҳои махсус, ҳарбӣ ва таҳти низом;

- тартиби махсуси амалӣ намудани функсияҳои судӣ, назоратӣ, назоратбарию тафтишотӣ ва дигар функсияҳои мақомоти давлатӣ нисбат ба ташкилотҳое, ки фаъолияташон бо сирри давлатӣ вобаста аст;

- ҳифзи техникӣ ва криптографии маълумоти дорои сирри давлатӣ;

- ҷавобгарӣ барои вайрон кардани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри давлатӣ.

Моддаи 33. Талаботи ягона нисбат ба ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатӣ ва нигоҳдории онҳо

Талаботи ягона оид ба тайёр кардан, истифода бурдан, ҳифз кардан, додан, ҳамлу нақл ва баҳисобгирии ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатӣ ва нигоҳдории онҳо аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 34. Низоми махсуси фаъолияти мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо

Низоми махсуси фаъолияти мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо, инчунин воҳидҳои сохтории онҳо, ки бо сирри давлатӣ вобаста аст (низоми махфият), бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷорӣ карда мешавад.

Моддаи 35. Дастрасии шахси мансабдор ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба маълумоти дорои сирри давлатӣ

1. Ташкили дастрасии шахси мансабдор ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба маълумоти дорои сирри давлатӣ ба зиммаи роҳбари мақоми давлатӣ ё ташкилот, инчунин ба воҳидҳои сохтории онҳо оид ба ҳифзи сирри давлатӣ вогузор карда мешавад. Тартиби дастрасии шахси мансабдор ё шаҳрванд ба маълумоти дорои сирри давлатиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

2. Роҳбарони мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо барои фароҳам овардани чунин шароитҳо, ки ҳангоми онҳо шахси мансабдор ё шаҳрванд танҳо бо он маълумоти дорои сирри давлатӣ ва ба андозае шинос мешавад, ки барои иҷрои ӯҳдадориҳои мансабиаш (вазифавиаш) заруранд, масъулияти шахсӣ доранд.

3. Дастрасӣ ба сирри давлатӣ ба шаҳрвандони қобили амали Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба синни 18 расидаанд, пешниҳод карда мешавад, агар он мувофиқи шароитҳои фаъолияти хизматӣ ё илмию таҳқиқотиашон зарур бошад ва барои онҳо мувофиқи тартиби пешбининамудаи Қонуни мазкур, рухсати дахлдор ба расмият дароварда шудааст.

4. Қарор дар бораи пешниҳод кардани дастрасӣ ба маълумоти мушаххаси дорои сирри давлатӣ аз тарафи роҳбарони мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳое қабул карда мешавад, ки дар онҳо ин корҳо анҷом дода мешаванд ё ҳомилҳои маълумоти ба онҳо вобастабуда нигоҳ дошта мешаванд.

5. Рад кардани ба шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани дастрасӣ ба маълумоти мушаххаси дорои сирри давлатӣ танҳо дар ҳолати набудани асосҳои дар қисми 3 ҳамин модда пешбинишуда имконпазир аст ва аз рӯи он ба шахси мансабдори болоӣ шикоят кардан мумкин аст. Дар сурати қонеъ нагардонидани шикоят, шаҳрванд ҳуқуқ дорад оид ба амалҳои зиддиҳуқуқии шахсони мансабдор ба суд шикоят намояд.

6. Дар ҳолати бекор кардани шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ дастрасии шахсони мансабдор ё шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ба маълумоти дорои сирри давлатӣ қатъ карда мешавад.

Моддаи 36. Ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатӣ дар ҳолати тағйир ёфтани шакли моликият ва функсияҳои субъектҳои муносибатҳои ҳуқуқӣ

Мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳое, ки маълумоти дорои сирри давлатиро доранд, дар ҳолатҳои тағйир ёфтани функсияҳои онҳо, шакли моликият, барҳамдиҳӣ ё қатъ намудани корҳо бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатӣ, ӯҳдадоранд оид ба таъмини ҳифзи ин маълумот ва ҳомилҳои онҳо чораҳо андешанд. Дар ин ҳолат, ҳомилҳои маълумоти дорои сирри давлатӣ нобуд карда ва (ё) ба бойгонии давлатӣ барои нигоҳдорӣ супорида мешаванд ё бо тартиби муқарраргардида дода мешаванд:

- ба вориси ҳуқуқии мақоми давлатӣ ё ташкилоти нигоҳдорандаи маълумоти дорои сирри давлатӣ, агар ин вориси ҳуқуқӣ ваколати гузаронидани корҳо бо истифодаи маълумоти зикргардидаро дошта бошад;

- ба мақоми давлатие, ки дар ихтиёрдории он мутобиқи моддаи 19 Қонуни мазкур маълумоти дахлдор мавҷуданд;

- ба мақоми дигари давлатӣ ё ташкилот бо қарори мақоми ваколатдори давлатӣ.

Моддаи 37. Рухсати шахсони мансабдор, шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд ба сирри давлатӣ

1. Рухсати шахсони мансабдор, шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд ба сирри давлатӣ ихтиёрӣ буда, инҳоро пешбинӣ менамояд: (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664)

- ба зиммаи худ гирифтани ӯҳдадории хаттӣ дар назди давлат оид ба ифшо накардани маълумоти дорои сирри давлатии ба онҳо боваркардашуда;

- розигӣ ба муваққатан маҳдуд намудани ҳуқуқҳои онҳо мутобиқи моддаи 45 Қонуни мазкур;

- розигии хаттӣ дар бораи аз тарафи мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбати онҳо гузаронидани санҷиши махсус;

- шинос шудан бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри давлатӣ, ки барои вайрон кардани он ҷавобгарӣ пешбинӣ намудааст;

- аз тарафи роҳбари мақоми давлатӣ ё ташкилот қабул намудани қарор оид ба рухсати шахси барасмиятдаровардашаванда ба маълумоти дорои сирри давлатӣ.

2. Ҳаҷми чорабиниҳои санҷишӣ аз дараҷаи махфияти маълумоте, ки ба онҳо шахси барасмиятдаровардашаванда рухсат дода мешавад, вобастагӣ дорад.

3. Ӯҳдадориҳои тарафайни маъмурият ва шахси барасмиятдаровардашаванда дар шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ зикр карда мешаванд. Бастани шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ то ба охир расидани чорабиниҳои санҷишии мақомоти салоҳиятдор мумкин нест.

4. Ба шахсони мансабдор ва шаҳрвандон се шакли рухсат ба сирри давлатӣ, ки ба се дараҷаи махфияти маълумоти дорои сирри давлатӣ, яъне «фавқулодда муҳим», «комилан махфӣ» ва «махфӣ» мувофиқ мебошанд, муқаррар карда мешаванд. Рухсат доштани шахсони мансабдор ва шаҳрвандон ба маълумоти дараҷаи нисбатан баланди махфият, барои дастрасӣ ба маълумоти дараҷаи нисбатан пасттари махфият асос мебошад.

5. Мӯҳлатҳо, ҳолатҳо ва тартиби барасмиятдарорӣ ё аз нав барасмиятдарории рухсати шахсони мансабдор ва шаҳрвандон ба сирри давлатиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

6. Шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд ба сирри давлатӣ танҳо дар доираи амалӣ гардидани шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон рухсат дода мешаванд.

Моддаи 38. Тартиби махсуси рухсат ба сирри давлатӣ

1. Дар давраи иҷрои ваколатҳо ва ӯҳдадориҳои мансабии худ ба маълумоти «фавқулодда муҳим», «комилан махфӣ» ва «махфӣ» бе гузаронидани чорабиниҳои санҷишии пешбининамудаи моддаи 37 Қонуни мазкур ва бидуни мувофиқа бо мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба инҳо рухсат дода мешавад:

- аъзои Маҷлиси миллӣ ва вакилони Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Сарвазир, муовини якум ва муовинони ӯ, вазирон, раисони кумитаҳои давлатӣ;

- раис, муовини якум, муовинон ва судяҳои Суди конститутсионӣ, Суди Олӣ ва Суди Олии иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон, муовини якум ва муовинони ӯ;

- раиси Бонки миллии Тоҷикистон, муовини якум ва муовинони ӯ;

- раис, муовини ӯ ва аъзои Комиссияи марказии интихобот ва раъйпурсии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- шахсони мансабдоре, ки аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон таъин гардидаанд;

- шахсони мансабдоре, ки аз ҷониби Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб ва таъин карда мешаванд;

- шахсони мансабдоре, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъин гардидаанд;

- президент, ноибони президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- адвокатҳое, ки ба сифати ҳимоятгар дар тафтишоти пешакӣ ва мурофиаи судӣ оид ба парвандаҳои марбут ба маълумоти дорои сирри давлатӣ иштирок менамоянд.

2. Шахсони дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинигардида дар бораи ифшо накардани сирри давлатӣ, ки ба онҳо ҳангоми иҷрои ваколатҳо ва ӯҳдадориҳои мансабиашон маълум мегардад ва дар бораи тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашидани онҳо дар ҳолати ифшои онҳо, огоҳонида мешаванд ва дар ин бора аз онҳо забонхати дахлдор гирифта мешавад.

Моддаи 39. Асосҳо барои ба шахси мансабдор ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон надодани рухсат ба сирри давлатӣ

1. Асосҳо барои ба шахси мансабдор ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон надодани рухсат ба сирри давлатӣ инҳо буда метавонанд:

- набудани зарурати асоснок барои гузаронидани корҳо бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатӣ;

- дар рафти чорабиниҳои санҷишӣ вобаста ба рухсати шахс ба сирри давлатӣ ошкор гардидани ҳодисаҳои мусоидати ӯ ба фаъолияти зиддиҳуқуқии мақомоти давлатҳои хориҷӣ ва ташкилотҳои хориҷӣ ё иштироки вай дар иттиҳодияҳои шаҳрвандон, ки фаъолияташон хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад ва ё бо тартиби судӣ манъ карда шудааст ё ӯҳдадориҳояшро оид ба маҳфуз доштани сирри давлатӣ, ки қаблан ба ӯ бовар карда шуда буд, иҷро накардааст;

- аз тарафи ӯ ба зимма нагирифтани ӯҳдадорӣ оид ба маҳфуз доштани сирри давлатӣ, ки ба вай бовар карда мешавад ва ё розӣ нашудани ӯ бо маҳдуд намудани ҳуқуқҳояш вобаста ба рухсат ба сирри давлатӣ;

- аз тарафи суд ғайри қобили амал, дорои қобилияти маҳдуди амал эътироф гардидани ӯ, доштани доғи судӣ барои содир намудани ҷинояти қасдона, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барҳам нахӯрдааст ё бардошта нашудааст;

- манъи тиббӣ доштани ӯ барои кор бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатӣ тибқи номгӯйи тасдиқнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ;

- истиқомати доимии ӯ дар хориҷа ё барасмиятдарории ҳуҷҷатҳо аз ҷониби ӯ барои ба дигар давлат барои истиқомати доимӣ рафтан;

- дар натиҷаи чорабиниҳои санҷишӣ ошкор гардидани амалҳои шахси ба сирри давлатӣ рухсатгиранда, ки ба амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳдид мекунанд;

- саркашӣ намудан аз чорабиниҳои санҷишӣ ва (ё) аз ҷониби ӯ пешниҳод шудани маълумоти баръало бардурӯғ дар бораи худ ва хешовандони наздикаш.

2. Қарор дар бораи ба шахси мансабдор ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон надодани рухсат ба сирри давлатӣ аз ҷониби роҳбари мақоми давлатӣ ё ташкилот бо тартиби инфиродӣ бо дарназардошти натиҷаҳои санҷиши махсус қабул карда мешавад.

3. Шахси мансабдор ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд аз рӯи қарор дар бораи рухсат надодани онҳо ба сирри давлатӣ ба мақоми давлатӣ ва ташкилоти болоӣ ё суд шикоят намоянд.

4. Хориҷ карда шуд. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1664 )

Моддаи 40. Ӯҳдадориҳои шаҳрванд барои нигоҳ доштани сирри давлатӣ

Шаҳрванде, ки ба сирри давлатӣ рухсат дода шудааст, ӯҳдадор аст:

- сирри давлатиро, ки ба ӯ бовар карда мешавад ё вобаста ба иҷрои ӯҳдадориҳои хизматӣ аз он хабардор мегардад, ба ҳеҷ ваҷҳ набояд ифшо намояд;

- дар иттиҳодияҳои шаҳрвандон, ки фаъолияташон хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад ё бо тартиби судӣ манъ карда шудааст, иштирок накунад;

- дар фаъолияти зиддиҳуқуқии мақомоти давлатии хориҷӣ ва ташкилотҳои хориҷӣ иштирок накунад;

- талаботи низоми махфиятро, ки мувофиқи моддаи 34 Қонуни мазкур муқаррар шудаанд, иҷро намояд;

- ба шахси мансабдоре, ки рухсат ба сирри давлатиро ба ӯ додааст, аз ҳолатҳое, ки ба нигоҳ доштани сирри давлатии ба ӯ боваркардашуда монеъ мегарданд, хабар диҳад.

Моддаи 41. Шартҳои қатъ кардани рухсати шахси мансабдор ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сирри давлатӣ

1. Рухсат ба сирри давлатии қаблан ба шахси мансабдор ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон додашуда бо қарори роҳбари мақоми давлатӣ ё ташкилот дар ҳолатҳои зерин қатъ карда мешавад:

- вайрон кардани ӯҳдадориҳои ба зиммагирифтаи ӯ вобаста ба ҳифзи сирри давлатӣ, ки дар шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ пешбинӣ шудаанд;

- ба миён омадани ҳолатҳое, ки мувофиқи моддаи 39 Қонуни мазкур барои надодани рухсат ба шахси мансабдор ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сирри давлатӣ асос мебошанд.

2. Қатъ намудани рухсати шахси мансабдор ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сирри давлатӣ барои бекор намудани шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон асоси иловагӣ мебошад.

3. Қатъ кардани рухсат ба сирри давлатӣ шахси мансабдор ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистонро аз иҷрои ӯҳдадориҳои ба зиммагирифтааш дар бораи ифшо накардани маълумоти дорои сирри давлатӣ озод намекунад.

4. Нисбат ба қарори роҳбари мақоми давлатӣ ё ташкилот дар бораи қатъ кардани рухсати шахси мансабдор ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сирри давлатӣ ва дар ин асос бекор кардани шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ ба мақоми давлатӣ ва ташкилоти болоӣ ё суд шикоят кардан мумкин аст.

Моддаи 42. Маҳдудияти интишори маълумоти дорои сирри давлатӣ дар матбуот ва дигар воситаҳои ахбори омма

1. Мақомоти давлатӣ, ташкилотҳо ва шаҳрвандон ҳангоми тайёр кардани мавод барои интишор кардан, паҳн намудан дар матбуот ва (ё) дигар воситаҳои ахбори омма ё аз сарҳад гузаронидани онҳо бо мақсади ҳифз намудани маълумоти дорои сирри давлатӣ, ӯҳдадоранд Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба роҳбарӣ гиранд.

2. Назоратбарии риояи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳифзи сирри давлатӣ ҳангоми интишор кардан, паҳн намудани мавод дар матбуот ва (ё) дигар воситаҳои ахбори омма, ҳамчунин ҳангоми ба хориҷа бурдани мавод аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ таъмин карда мешавад.

Моддаи 43. Чораҳои техникии ҳифзи сирри давлатӣ

1. Мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳое, ки фаъолияташон бо сирри давлатӣ алоқаманд аст, ӯҳдадоранд бо мақсади ҳифзи техникии маълумот воситаҳои муҳофизатшудаи коркард, додан, нигоҳдории маълумот ва таҷҳизоти техникии ҳифзи онро, ки мутобиқати ин воситаҳою таҷҳизот ба меъёрҳои ҳифзи техникӣ сертификатсия шудаанд, истифода баранд.

2. Мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо ҳуқуқ доранд танҳо дар сурати мавҷуд будани иҷозатномаи (литсензияи) дахлдори мақоми ваколатдори давлатӣ фаъолияти вобаста бо истеҳсол ва хизматрасонии системаю воситаҳо, иҷрои корҳо, хизматрасониро, ки ҳифзи техникии сирри давлатиро таъмин мекунанд, амалӣ намоянд.

Моддаи 44. Чораҳои оперативии ҳифзи сирри давлатӣ

Чораҳои оперативии ҳифзи сирри давлатӣ дар рафти корҳои разведкавӣ, зиддиразведкавӣ ва оперативӣ-ҷустуҷӯӣ аз тарафи мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти дигари давлатӣ, ки мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои ҳуқуқи амалисозии чунин фаъолият мебошанд, амалӣ мегарданд.

Моддаи 45. Маҳдуд намудани ҳуқуқҳои шахси мансабдор ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба сирри давлатӣ рухсат дода шудаанд ё пештар рухсат дода шуда буданд

1. Ҳуқуқҳои шахси мансабдор ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба сирри давлатӣ рухсат дода шудаанд ё пештар рухсат дода шуда буданд, мумкин аст муваққатан маҳдуд карда шаванд.

2. Маҳдудкуниҳо ба ҳуқуқҳои зерин дахл дошта метавонанд:

- ҳуқуқи барои истиқомати доимӣ ба давлати дигар рафтан то ғайримахфигардонии маълумоти дахлдор, вале на зиёда аз 5 сол аз вақти қатъ намудани рухсат ба сирри давлатӣ;

- ҳуқуқи баромадан аз ҳудуди давлат ба мӯҳлати пешбининамудаи шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ ҳангоми ба расмият даровардани рухсат ба сирри давлатӣ;

- ҳуқуқ ба истифодаи кашфиёт ва ихтироъҳои дорои маълумоти сирри давлатӣ ва ба паҳн намудани чунин маълумот;

- ҳуқуқ ба дахлнопазирии ҳаёти шахсӣ ҳангоми гузаронидани чорабиниҳои санҷишӣ дар давраи ба расмият даровардани рухсат ба сирри давлатӣ.

3. Баромадан аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз ҷумла барои истиқомати доимӣ ба давлатҳое, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон бо онҳо созишнома оид ба ҳифзи мутақобилаи сирри давлатӣ ё дигар созишномаҳои байналмилалӣ дорад, ки чунин баромада рафтанро пешбинӣ менамоянд, маҳдуд карда намешавад.

Моддаи 46. Рухсатнома барои гузаронидани корҳо бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатӣ

1. Мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо корҳоро бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатӣ дар асоси рухсатномае, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дода шудааст, мегузаронанд.

2. Рухсатнома дар асоси натиҷаҳои экспертизаи махсуси ташкилотҳо ва аттестатсияи роҳбарони онҳо, ки бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегарданд, дода мешавад.

Моддаи 47. Сертификатсияи воситаҳои ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатӣ

1. Воситаҳои ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатӣ бояд сертификати тасдиқкунандаи мутобиқати онҳоро ба талабот оид ба ҳифзи маълумоти дараҷаи дахлдори махфият, ки бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад, дошта бошанд.

2. Ташкили сертификатсияи воситаҳои ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатӣ ба зиммаи мақоми ваколатдори давлатӣ ва мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи ваколатҳои онҳо, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст, вогузор мешавад.

3. Ҳамоҳангсозии фаъолият оид ба ташкили сертификатсияи воситаҳои ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатӣ ба зиммаи мақоми ваколатдори давлатӣ гузошта мешавад.

БОБИ 8.

МАБЛАҒГУЗОРИИ ЧОРАБИНИҲО ОИД БА ҲИФЗИ СИРРИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 48. Маблағгузории чорабиниҳо оид ба ҳифзи сирри давлатӣ

1. Маблағгузории чорабиниҳо оид ба ҳифзи сирри давлатӣ, инчунин маблағгузории фаъолияти мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои буҷетӣ, воҳидҳои сохтории онҳо оид ба ҳифзи сирри давлатӣ аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ, дигар ташкилотҳо бошад, аз ҳисоби маблағҳое, ки аз фаъолияти асосии онҳо ҳангоми иҷрои корҳои бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатӣ алоқаманд ба даст меоянд, сурат мегирад.

2. Назоратбарии хароҷоти воситаҳои молиявӣ барои гузаронидани чорабиниҳо оид ба ҳифзи сирри давлатӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

Моддаи 49. Ҷубронпулӣ ба шаҳрвандоне, ки корашон бо сирри давлатӣ алоқаманд аст

Дар ҳолатҳое, ки шаҳрванд тибқи шароитҳои фаъолияти касбии худ бояд доимо бо маълумоти дорои сирри давлатӣ сарукор дошта бошад, ба ӯ барои дар шароити маҳдудиятҳои низомӣ кор карданаш бояд ҷубронпулии дахлдор дода шавад, ки намуд, андоза ва тартиби додани онро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

БОБИ 9.

НАЗОРАТБАРӢ ВА НАЗОРАТИ ТАЪМИНИ ҲИФЗИ СИРРИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 50. Назоратбарии таъмини ҳифзи сирри давлатӣ

1. Ташкилотҳои фармоишгар ҳуқуқи назоратбарии ҳолати ҳифзи сирри давлатиро, ки вобаста ба иҷрои фармоишҳо ба пудратчиҳо вогузор шудаанд, доранд.

2. Роҳбарони ташкилотҳо ӯҳдадоранд, ки назоратбарии доимии таъмини ҳифзи сирри давлатиро амалӣ намоянд.

3. Мақомоти давлатие, ки ба онҳо ҳуқуқи ҳалли масъала оид ба пешниҳод кардани дастрасӣ ба маълумоти мушаххаси дорои сирри давлатӣ дода шудааст, ӯҳдадоранд ҳолати ҳифзи сирри давлатиро дар ташкилотҳое, ки корҳо бо истифодаи маълумоти дорои сирри давлатӣ ё нигоҳдории ҳомилҳои чунин маълумотро амалӣ менамоянд, назоратбарӣ намоянд.

4. Мақоми ваколатдори давлатӣ ва мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд ҳолати ҳифзи сирри давлатиро дар ҳамаи мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо таҳти назоратбарӣ қарор диҳанд. Хулосаҳои мақоми ваколатдори давлатӣ ва мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар санадҳои санҷишҳои расмӣ аз рӯи натиҷаҳои назоратбарии ҳолати ҳифзи сирри давлатӣ баён гардидаанд, барои шахсони мансабдор ҷиҳати иҷро ҳатмӣ мебошанд.

Моддаи 51. Назоратбарии ҳуҷҷатгузорӣ оид ба маълумоти дорои сирри давлатӣ

Назоратбарии дуруст додан ва тағйири мӯҳри махфият, мӯҳлати махфигардонии маълумоти дорои сирри давлатӣ, нигоҳдорӣ ва кор бо ҳуҷҷатҳои махфӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ ва мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

Моддаи 52. Назорати риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри давлатӣ

1. Назорати риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри давлатиро Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон, прокуророни тобеи он ва прокуророни аз тарафи ӯ ваколатдоршуда амалӣ менамоянд.

2. Барои шахсоне, ки назорати прокурориро амалӣ менамоянд, дастрасӣ ба маълумоти дорои сирри давлатӣ мутобиқи Қонуни мазкур амалӣ карда мешавад.

БОБИ 10.

МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 53. Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи ҳифзи сирри давлатӣ

Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи ҳифзи сирри давлатӣ дар доираи шартномаҳои басташуда, ки бо таҳия ва татбиқи чорабиниҳои манфиатноки мутақобила оид ба ҳифзи сирри давлатӣ, рушд ва нигаҳдории робитаҳои байниҳамдигарии муфид алоқаманданд, иштирок менамояд.

Модаи 54. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани муқаррароти Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани муқаррароти Қонуни мазкур мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 55. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи сирри давлатӣ» ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи «Номгӯи маълумоти дорои сирри давлатӣ»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 22 апрели соли 2003 «Дар бораи сирри давлатӣ» (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2003, №4, мод. 134; с. 2007, №7, мод. 655; с. 2011, №3, мод. 157) ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 10 майи соли 2002 «Дар бораи Номгӯи маълумоти дорои сирри давлатӣ» (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2002, №4, қ. 2, мод. 326; с. 2003, №12, мод. 694; с. 2007, №7, мод. 656; с. 2011, №3, мод. 158; №7-8, мод. 607) аз эътибор соқит дониста шаванд.

Моддаи 56. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Рањмон

ш. Душанбе, 26 июли соли 2014,

№ 1095

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲИМОЯ ВА ДАСТГИРИИ ДАВЛАТИИ СОҲИБКОРӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1107

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

26.07.2014

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ҲИМОЯ ВА ДАСТГИРИИ ДАВЛАТИИ СОҲИБКОРӢ

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2014, №7, қ. 2, мод. 404; с. 2015, №3, мод. 216;

Қонуни ҶТ аз 30.05.2017 с., №1436; аз 02.01.2020 с., №1684)

Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятиро вобаста ба ҳимоя, дастгирии давлатӣ ва рушди соҳибкорӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим намуда, кафолатҳои давлатии фаъолияти субъектҳои соҳибкориро таъмин мекунад. (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194)

БОБИ 1.

МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- ҳимоя ва дастгирии давлатии соҳибкорӣ – фаъолияти мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба татбиқи чорабиниҳои пешбининамудаи барномаҳои давлатӣ ва ҳудудии рушди соҳибкорӣ равона карда шудаанд; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1684)

- иттиҳодияҳои (ассосиатсияҳои) субъектҳои соҳибкорӣ – ташкилотҳои ғайритиҷоратие, ки аз ҷониби субъектҳои соҳибкорӣ бо мақсади ҳамоҳангсозии фаъолияташон, инчунин намояндагӣ ва ҳимояи ҳуқуқу манфиатҳои қонунии субъектҳои соҳибкорӣ таъсис дода мешаванд;

- мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ҳимоя ва дастгирии давлатии соҳибкорӣ (минбаъд – мақоми ваколатдори давлатӣ) – мақоми иҷроияи марказии ҳокимияти давлатие, ки сиёсати давлатиро оид ба дастгирӣ ва рушди соҳибкорӣ амалӣ менамояд;

- соҳибкорӣ – фаъолияти мустақили ба таваккал амалишавандаи шахсони бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайди давлатӣ гирифташудае, ки барои ба даст овардани фоида аз истифодаи молу мулк, истеҳсол, фурӯши мол (иҷрои кор ё хизматрасонӣ) равона шудааст; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1684)

- субъектҳои соҳибкорӣ – шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки мутобиқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз қайди давлатӣ гузаштаанд;

- ҳимояи субъекти соҳибкорӣ – ҳимояи ҳуқуқу манфиатҳои қонунии субъекти соҳибкорӣ аз ҷониби мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақоми ваколатдори давлатӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- бизнес - инкубатор - шахси ҳукуқие, ки соҳибкори навтаъсисро дар ҳама марҳилаҳои фаъолияташ дастгирӣ менамояд;

- Шӯро оид ба рушди соҳибкорӣ ва беҳтар намудани фазои сармоягузорӣ – мақоми машваратию маслиҳатие, ки дар назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ таъсис дода мешавад. (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194)

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳимоя ва дастгирии давлатии соҳибкорӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳимоя ва дастгирии давлатии соҳибкорӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад. (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1436)

Моддаи 3. Шаклҳои соҳибкорӣ

1. Давлат ҳама гуна шаклҳои соҳибкории пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро эътироф намуда, ба он иҷозат медиҳад.

2. Соҳибкорӣ тибқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаклҳои зерин амалӣ карда мешавад:

- бо таъсиси шахси ҳуқуқӣ;

- бе таъсиси шахси ҳуқуқӣ;

- бо истифодаи меҳнати кироя;

- бе истифодаи меҳнати кироя.

Моддаи 4. Принсипҳои асосии ҳимоя ва дастгирии давлатии соҳибкорӣ

Ба принсипҳои асосии ҳимоя ва дастгирии давлатии соҳибкорӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мансубанд:

- қонуният;

- шаффофияти фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ;

- баробарҳуқуқии ҳамаи субъектҳои соҳибкорӣ;

- кафолати ҳимояи ҳуқуқ ва таъмини фаъолияти озоди субъекти соҳибкорӣ;

- иштироки озоди субъектҳои соҳибкорӣ дар таҳияи лоиҳаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии ба манфиатҳои соҳибкорӣ дахлдошта;

- афзалияти рушди соҳибкории хурд ва миёна.

Моддаи 5. Субъектҳои соҳибкорӣ ва намудҳои он

1. Ба субъектҳои соҳибкорӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мансубанд:

- шахсони воқеӣ (шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд), ки ба соҳибкорӣ машғуланд;

- шахсони ҳуқуқӣ (ташкилотҳои тиҷоратии резидент ва ғайрирезидент, филиал ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ), ки ба соҳибкорӣ машғуланд.

2. Субъектҳои соҳибкорӣ ба намудҳои зерин ҷудо мешаванд:

- хурд;

- миёна;

- калон.

3. Ба субъектҳои соҳибкории хурд соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони ҳуқуқие мансубанд, ки даромади умумии онҳо дар як сол то 1000000 (як миллион) сомонӣ аст. (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194; аз 02.01.20 с., №1684)

4. Ба субъектҳои соҳибкории хурд соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони ҳуқуқие, ки ба фаъолиятҳои зерин машғуланд, мансуб нестанд:

- истеҳсоли молҳои зераксизӣ;

- таҳвили алюминийи аввалия;

- фаъолияти бонкӣ ва суғуртавӣ;

- фаъолияти вобаста ба идоракунии фондҳои сармоягузорӣ;

- фаъолияти касбӣ дар бозори коғазҳои қиматнок.

5. Ба субъектҳои соҳибкории миёна шахсони ҳуқуқие мансубанд, ки даромади умумии онҳо дар як сол аз 1000000 (як миллион) сомонӣ сомонӣ то 25000000 (бисту панҷ миллион) сомонӣ аст. (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194; аз 02.01.20 с., №1684)

6. Ба субъектҳои соҳибкории калон шахсони ҳуқуқие мансубанд, ки даромади умумии онҳо дар як сол аз 25000000 (бисту панҷ миллион) сомонӣ зиёд аст. (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194; аз 02.01.20 с., №1684)

Моддаи 6. Бақайдгирии давлатии субъекти соҳибкорӣ

Бақайдгирии давлатии субъекти соҳибкорӣ бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ» амалӣ карда мешавад.

Моддаи 7. Ҳуқуқҳои субъекти соҳибкорӣ

Субъекти соҳибкорӣ ҳуқуқ дорад:

- ҳамаи намуди фаъолияти соҳибкориеро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, амалӣ намояд;

- молу мулки корхонаҳои давлатӣ ва ғайридавлатиро бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода намояд;

- дар фаъолияти хоҷагидории дигар субъектҳои соҳибкорӣ иштирок намояд;

- дар асоcи шартнома молу мулки шахсони ҳуқуқӣ, шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрвандро истифода барад; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1684)

- барномаи фаъолияти хоҷагидориро тартиб диҳад, таҳвилдиҳандагони мол (кор, хизматрасонӣ) - ро интихоб намояд; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194)

- барои эҳтиёҷоти давлат истеҳсоли мол (иҷрои кор, хизматрасонӣ) - ро дар асоси шартнома ба анҷом расонад;

- суратҳисобҳои бонкӣ кушояд, амалиёти муҳосибӣ ва дигар амалиёти молиявиро анҷом диҳад;

- фоидаи аз фаъолияти соҳибкорӣ бадастовардаро ихтиёрдорӣ ва истифода намояд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз низоми таъминоти давлатии иҷтимоӣ ва суғуртаи иҷтимоӣ истифода намояд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирокчии робитаҳои хориҷии иқтисодӣ бошад, бо амалиёти асъорӣ машғул гардад;

- нархи моли истеҳсолнамуда (кору хизматрасонии анҷомдода) - ро дар доираи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мустақилона муайян намояд;

– якҷоя бо дигар субъектҳои соҳибкорӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ассотсиатсияҳои (иттифоқҳои) субъектҳои соҳибкориро таъсис диҳад ё ба онҳо шомил шавад; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194)

- дар таҳияи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ иштирок намояд;

- дар фаъолияти шӯроҳо оид ба рушди соҳибкорӣ ва беҳтар намудани фазои сармоягузорӣ иштирок намояд;

- ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва мақомоти давлатии назоратӣ барои ба ҷавобгарӣ кашидани шахсоне, ки дар риоя накардани ҳуқуқи субъекти соҳибкорӣ гунаҳкоранд, муроҷиат намояд;

- оид ба ҳимояи ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии худ ба мақомоти судӣ муроҷиат намояд;

- ҳангоми гузаронидани санҷиши фаъолияти субъекти соҳибкорӣ, ки аз ҷониби мақомоти давлатии санҷишӣ ва назоратӣ анҷом дода мешавад, иштирок намояд ва бо маводи санҷишӣ бевосита ва ё тавассути намояндаи ваколатдори худ шинос шавад;

- дар хариди давлатии мол (кор, хизматрасонӣ) бо шартҳои баробар бо дигар иштирокчиён мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок намояд; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194)

- аз дигар ҳуқуқҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, истифода барад.

Моддаи 8. Ӯҳдадориҳои субъекти соҳибкорӣ

Субъекти соҳибкорӣ ӯҳдадор аст:

- қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳуқуқ ва манфиатҳои бо қонун ҳифзшавандаи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро риоя намояд;

- мутобиқати моли истеҳсолшуда (кору хизматрасонии анҷомдода)-ро ба талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин намояд;

- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба меҳнат бо шаҳрвандоне, ки онҳоро ба сифати коргари кироя ба кор мегирад, шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ ва ҳамчунин бо талаби коллективи меҳнатӣ шартномаи коллективӣ бандад; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194)

- барои муттаҳидшавии коргарони кироя ба иттифоқҳои касаба ва мақомоти дигари намояндагии онҳо бо мақсади ҳимояи манфиатҳои иҷтимоию иқтисодии худ монеъ нашавад;

- ба коргарони кироя на кам аз андозаи ҳадди ақалли музди меҳнати муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон музди меҳнат пардохт намояд;

- оид ба таъмини ҳифзи меҳнат, бехатарии экологӣ, санитарию эпидемиологӣ ва техникаи бехатарӣ дар асоси меъёрҳои муқарраргардида тадбирҳо андешад;

- андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмиро ба буҷети давлатӣ сари вақт ва пурра пардохт намояд; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194)

- ҳангоми муфлисшавӣ иҷрои ӯҳдадориҳои худро дар назди қарздиҳандагон тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин намояд;

- ба рақобати носолим ва фаъолияти инҳисорӣ роҳ надиҳад;

- пешбурди дафтари бақайдгирии санҷиши фаъолияти субъекти соҳибкориро таъмин намояд;

– барои амалигардонии намуди фаъолияте, ки ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ ё иҷозатномаро талаб менамояд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ ё иҷозатнома гирад; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194)

- дигар ӯҳдадориҳоеро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардааст, иҷро намояд.

Моддаи 9. Ҳифзи сирри тиҷоратӣ ва иттилооти махфӣ дар бораи субъекти соҳибкорӣ

Сирри тиҷоратӣ ва иттилооти махфии субъекти соҳибкорӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳифз карда мешавад. (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194)

Моддаи 10. Санҷиши фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ

Санҷиши фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

БОБИ 2.

ТАНЗИМИ ҲИМОЯ ВА ДАСТГИРИИ ДАВЛАТИИ СОҲИБКОРӢ

Моддаи 11. Ҳимоя ва дастгирии давлатии соҳибкорӣ

1. Ҳимоя ва дастгирии давлатии соҳибкорӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақоми ваколатдори давлатӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ амалӣ карда мешавад.

2. Дастгирии давлатии соҳибкорӣ дар шакли ҳуқуқӣ, ташкилӣ, молумулкӣ, молиявӣ, иттиллоотӣ ва дигар шаклҳо амалӣ шуда, ба беҳтар намудани шароити соҳибкорӣ ба низоми зерин асос меёбад:

- бақайдгирии соҳибкорӣ;

- андозбандӣ;

- иҷозатномадиҳӣ ва иҷозатдиҳӣ;

- санҷиши фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ;

- бақайдгирии молу мулк;

- ҳисоботдиҳӣ;

- суғуртакунӣ; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1684)

- танзими зиддиинҳисорӣ;

- содда намудани амалиёти воридотию содиротӣ бо назардошти санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон;

- қарздиҳӣ;

- мораторияи санҷиши фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ.

Моддаи 12. Ҳимояи ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии субъекти соҳибкорӣ

Ҳимояи ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии субъекти соҳибкорӣ бо роҳҳои зерин амалӣ карда мешавад:

- сода намудани тартиби бақайдгирии субъекти соҳибкорӣ;

- дар асоси муқаррароти санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ маҳдуд кардани санҷиши фаъолияти субъекти соҳибкорӣ;

- ба суд шикоят овардани мақоми ваколатдори давлатӣ аз амали (беамалии) шахсони мансабдори мақомоти давлатӣ, ки ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии субъекти фаъолияти соҳибкориро халалдор мекунанд;

- ҳисоб кардани собиқаи меҳнатии соҳибкори инфиродӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- истифодаи дигар усулҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардааст.

Моддаи 13. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳимоя ва дастгирии давлатии соҳибкорӣ

Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳимоя ва дастгирии давлатии соҳибкорӣ мансубанд:

- назорати татбиқ намудани сиёсати давлатӣ оид ба дастгирӣ ва рушди соҳибкорӣ;

- муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ;

- тасдиқи барномаҳои дастгирии давлатии соҳибкорӣ; (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194)

- қабул ва тасдиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии танзим-кунандаи фаъолияти соҳибкорӣ;

- таъсис додани Фонди дастгирии давлатии соҳибкорӣ;

- таъсис додани бизнес – инкубаторҳо;

- муайян намудани ҳаҷми маблағҳои буҷети давлатӣ барои татбиқи барномаҳои дастгирии давлатии соҳибкорӣ;

- фароҳам овардани шароити мусоид барои сармоягузорон, ташкилотҳои байналмилалӣ (грантдиҳандагон) оид ба масъалаҳои дастгирӣ ва рушди соҳибкорӣ;

- амалӣ намудани дигар салоҳияте, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

Моддаи 14. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дохил мешаванд:

- амалӣ намудани сиёсати давлатӣ оид ба дастгирӣ ва рушди соҳибкорӣ;

- таҳия ва татбиқи барномаҳои дастгирӣ ва рушди cоҳибкорӣ;

- таҳлили муҳити соҳибкорӣ, омӯзиш, мониторинг ва пешниҳод намудани таклифҳо оид ба рушди соҳибкорӣ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1684)

- таҳия ва пешниҳоди лоиҳаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии танзимкунандаи фаъолияти соҳибкорӣ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- мусоидат ба таъсисёбӣ ва рушди инфрасохтори соҳиб-корӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- назорати татбиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии танзим-кунандаи фаъолияти соҳибкорӣ;

- ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба рушди соҳибкорӣ;

- ҳамоҳангсозии фаъолияти шӯрои назди мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

- пешниҳоди таклифҳо ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба таъсиси бизнес-инкубаторҳо;

- мусоидат намудан ба иштироки соҳибкорон дар татбиқи барномаҳои давлатии рушди инноватсионӣ, сармоягузорӣ ва сохтмонӣ;

- фароҳам овардани шароит ба субъектҳои соҳибкорӣ барои иштирок намудан дар бозори байналмилалии мол (кор, хизматрасонӣ);

- ҳамкории байналмилалӣ оид ба рушди соҳибкорӣ;

- тарғиби сиёсати давлатӣ оид ба рушд ва дастгирии соҳибкорӣ;

- ҳамоҳангсозии барномаҳои рушд ва дастгирии соҳибкорӣ;

- мусоидат ба беҳтар намудани нишондиҳандаҳои рушди соҳибкории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар рейтинги байналмилалӣ;

- ҳавасмандгардонии субъектҳои соҳибкорӣ;

- фароҳам овардани шароити мусоид барои рақобати солим;

Сархати ҳаждаҳум хориҷ карда шуд (ҚҶТ аз 30.05.17 с., №1436)

- амалӣ намудани дигар ваколатҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

Моддаи 15. Шӯро оид ба рушди соҳибкорӣ ва беҳтар намудани фазои сармоягузорӣ

1. Шӯро оид ба рушди соҳибкорӣ ва беҳтар намудани фазои сармоягузорӣ (минбаъд - Шӯро) барои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар мақомоти давлатӣ тавсия ва пешниҳодҳоро оид ба масъалаҳои рушди соҳибкорӣ, беҳтар намудани фазои сармоягузорӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон омода месозад.

2. Тартиби интихоби аъзои Шӯро тибқи Низомномаи Шӯро муайян карда мешавад.

3. Низомнома ва ҳайати Шӯро аз ҷониби Раиси Шӯро тасдиқ карда мешавад.

Моддаи 16. Бизнес- инкубаторҳо

1. Бизнес – инкубаторҳо барои рушд ва дастгирии соҳибкории хурд ва миёна бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода мешаванд. (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194)

2. Вазифаҳои асосии бизнес - инкубаторҳо аз инҳо иборат мебошанд:

- ташкили хизматрасонии босифат ва касбӣ ба субъектҳои соҳибкории хурду миёнаи навтаъсис дар ҳама марҳилаҳои фаъолияташон тавассути дастгирии методӣ, иттилоотӣ, машваратӣ, омӯзишӣ ва ҳуқуқӣ, ҳамчунин рушди ҳамкорӣ байни субъектҳои соҳибкории хурд ва миёна;

- ба иҷора додани биноҳо ба субъектҳои соҳибкорӣ бо шартҳои имтиёзнок;

- баланд бардоштани сатҳи маълумотнокӣ ва маърифатнокии ҳуқуқии соҳибкорони хурд ва миёна;

- ташкили ҳамкории субъектҳои соҳибкории хурду миёна бо мақомоти давлатӣ;

- муайян ва ҳал кардани масъалаҳои ба миёномада дар фаъолияти субъектҳои соҳибкории хурду миёна дар сатҳи ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ;

- додани маслиҳатҳо оид ба масъалаҳои андозбандӣ;

- хизматрасонӣ доир ба тартиб додани ҳисоботи муҳосибӣ ва андозӣ;

- хизматрасонии таълимӣ оид ба таҳияи барномаи рушди тиҷорати соҳибкори навтаъсис;

- амалӣ намудани дигар вазифаҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

Моддаи 17. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба ҳимоя ва дастгирии давлатии соҳибкорӣ

Ба ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба ҳимоя ва дастгирии давлатии соҳибкорӣ дохил мешаванд:

- таҳия ва татбиқи барномаи ҳудудии дастгирӣ ва рушди соҳибкорӣ;

- таъсиси шӯроҳои ҳудудӣ оид ба рушди соҳибкорӣ ва беҳтар намудани фазои сармоягузорӣ;

- таъмини рушди инфрасохтори дастгирии соҳибкорӣ дар мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

- муайян намудани ҳаҷми маблағҳо аз буҷети маҳаллӣ барои татбиқи барномаҳои ҳудудии рушди соҳибкорӣ;

- қабули қарорҳои дахлдор доир ба дастгирии давлатии субъектҳои соҳибкорӣ мутобиқи барномаи ҳудудии рушди соҳибкорӣ; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1684)

- амалӣ намудани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1684)

Моддаи 18. Самтҳои асосии дастгирии давлатии соҳибкорӣ

Дастгирии давлатии соҳибкорӣ дар самтҳои асосии зерин амалӣ мегардад:

- такмили қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои соҳибкорӣ;

- имконияти озодона амалӣ намудани ҳамаи намудҳои соҳибкорие, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст;

- ташкили марказҳои дастгирии давлатии соҳибкорӣ, бизнес-инкубаторҳо, паркҳои технологӣ, минтақаҳои озоди иқтисодӣ ва дигар шаклҳои инфрасохтори соҳибкорӣ;

- таъмини методию таълимӣ, илмию методӣ ва иттилоотии фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ аз ҳисоби Фонди дастгирии давлатии соҳибкорӣ;

- ташкили фаъолияти шӯроҳо оид ба рушди соҳибкорӣ ва беҳтар намудани фазои сармоягузорӣ.

Моддаи 19. Дастгирии давлатии молиявии соҳибкорӣ

Дастгирии давлатии молиявии соҳибкорӣ тавассути пешниҳоди грантҳои давлатӣ барои ташкил ва татбиқи лоиҳаҳои дорои аҳамияти иҷтимоӣ дар соҳаҳои иқтисодиёт, татбиқи барномаҳои сармоягузорӣ, ва қисман кафолатдиҳии қарзҳои субъектҳои соҳибкорӣ аз ҳисоби Фонди дастгирии давлатии соҳибкорӣ амалӣ карда мешавад.

Моддаи 20. Барномаҳои мақсадноки дастгирии давлатии соҳибкорӣ (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1684)

1. Мақоми ваколатдори давлатӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ мутобиқи ҳаҷми маблағгузориҳои буҷетӣ барномаҳои мақсадноки дастгирии давлатии соҳибкориро таҳия мекунанд.

2. Барномаҳои мақсадноки дастгирии давлатии соҳибкорӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва қабул карда мешаванд. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1684)

БОБИ 3.

КАФОЛАТҲОИ ДАВЛАТИИ ҲИМОЯИ СУБЪЕКТҲОИ СОҲИБКОРӢ

Моддаи 21. Кафолати давлатии ҳимояи ҳуқуқи молу мулкии субъекти соҳибкорӣ

(ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194)

1. Субъекти соҳибкорӣ дорои ҳуқуқи моликият буда, он аз ҷониби давлат ҳимоя карда мешавад.

2. Давлат фаъолияти озоди иқтисодӣ, соҳибкорӣ, баробарҳуқуқӣ ва ҳифзи ҳуқуқии ҳамаи шаклҳои моликият, аз ҷумла моликияти хусусиро кафолат медиҳад.

3. Молу мулки субъекти соҳибкориро барои эҳтиёҷоти давлатӣ фақат дар асоси қонун ва розигии ӯ бо пардохти арзиши пуррааш ё пешниҳоди молу мулки баробарарзиш гирифтан мумкин аст.

4. Товони зарари моддӣ ва маънавие, ки дар натиҷаи амали (беамалии) ғайриқонунии шахсони мансабдори мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва ё шахсони алоҳида ба субъекти соҳибкорӣ расонида мешавад, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон руёнида мешавад. (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194)

Моддаи 22. Кафолат аз дахолат ба фаъолияти субъекти соҳибкорӣ

1. Дахолат, амали (беамалии) ғайриқонунии шахсони мансабдори мақомоти давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти давлатии назоратӣ ва санҷишӣ, инчунин мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ба фаъолияти хоҷагидории субъекти соҳибкорӣ манъ аст. (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194)

2. Ба маҳдудкунии ҳуқуқҳои субъекти соҳибкорӣ барои иштирок дар хариди давлатии мол (кор, хизматрасонӣ) роҳ дода намешавад. (ҚҶТ аз 18.03.15с., №1194)

БОБИ 4.

МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 23. Тартиби ҳалли баҳсҳо

Баҳсҳо оид ба ҳимоя ва дастгирии давлатии соҳибкорӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи суд баррасӣ карда мешаванд.

Моддаи 24. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд. (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1684)

Моддаи 25. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳимоя ва дастгирии давлатии соҳибкорӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 10 майи соли 2002 «Дар бораи ҳимоя ва дастгирии давлатии соҳибкорӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2002, №4, қ.1 мод. 293; с. 2005, №7, мод. 400; с. 2007, №5, мод. 364; с. 2008, №12, қ.2, мод. 997; с. 2010, №12, қ.1, мод. 817; с. 2011, №3, мод. 168) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 26. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Рањмон

ш. Душанбе, 26 июли соли 2014,

№ 1107

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ АДВОКАТУРА ВА ФАЪОЛИЯТИ АДВОКАТӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1182

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

18.03.2015

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ АДВОКАТУРА ВА ФАЪОЛИЯТИ АДВОКАТӢ

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2015, №3, мод. 204, №11, мод. 958; с. 2016, №5, мод. 362; с. 2017, №1-2, мод. 14)

(Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237, аз 14.05.2016 № 1311, аз 24.02.2017 № 1391, аз 04.07.2020 № 1704, аз 03.01.2024 № 2023)

Бо қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 7 январи соли 2015, № 1725

қабул гардидааст.

Бо қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 5 марти соли 2015, № 787

ҷониборӣ гардидааст.

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқии фаъолияти адвокатӣ, ҳуқуқу ӯҳдадориҳои адвокатҳо ва ташкили адвокатураро муқаррар мекунад.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Мафҳумҳои асосие, ки дар Қонуни мазкур истифода мешаванд:

- адвокатура - иттиҳоди касбӣ, ки дар он адвокатҳо бо мақсади расонидани ёрии ҳуқуқӣ муттаҳид шудаанд;

- адвокат - шахсе, ки мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур соҳиби мақоми адвокат гардидааст;

- ваколатдиҳанда - шахси воқеӣ ё ҳуқуқие, ки ба адвокат барои расонидани ёрии ҳуқуқӣ дар намуди маслиҳат ё намояндагӣ, ҳамчунин барои ҳимояи ҳуқуқу озодиҳо ва манфиатҳои қонунии худ муроҷиат кардааст;

- восита ва тарзҳои қонунӣ - восита ва тарзҳои расонидани ёрии ҳуқуқӣ, ки бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ карда нашудаанд;

- ёрии ҳуқуқӣ - ёрии тахассусӣ ва касбие, ки аз ҷониби адвокатҳо бо истифода аз восита ва тарзҳои қонунӣ барои ҳимояи ҳуқуқ, озодӣ ва манфиатҳои қонунии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ расонида мешавад;

- Иттифоқи адвокатҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - Иттифоқи адвокатҳо) - ташкилоти ягонаи мустақили касбии ғайридавлатӣ ва ғайритиҷоратӣ, ки ба аъзогии ҳатмии адвокатҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфтааст;

- мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо - воҳидҳои сохтории Иттифоқи адвокатҳо дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ;

- мақоми адвокат - вазъи ҳуқуқӣ ва иҷтимоии шахсе, ки бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ба ҳуқуқи амалӣ намудани фаъолияти адвокатӣ соҳиб шудааст;

- манфиати қонунӣ - манфиати шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки бевосита ё бавосита бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон муқаррар гардидаанд;

- ордер - ҳуҷҷати намунаи ягонаи аз ҷониби Иттифоқи адвокатҳо муқарраршуда, ки ваколатҳои адвокатро оид ба расонидани ёрии ҳуқуқӣ тасдиқ менамояд;

- сирри адвокатӣ - ҳама гуна маълумоте, ки бо расонидани ёрии ҳуқуқӣ аз тарафи адвокат ба шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ алоқаманд аст;

- ташкилоти адвокатӣ - шакли ташкилии амалисозии фаъолияти адвокатӣ;

- фаъолияти адвокатӣ - фаъолияти касбиест, ки онро шахсони соҳиби мақоми адвокат гардида, ҷиҳати расонидани ёрии ҳуқуқии тахассусӣ ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ бо мақсади ҳимояи ҳуқуқу озодиҳо ва манфиатҳои қонунии онҳо, инчунин таъмин намудани дастрасӣ ба адолати судӣ амалӣ менамоянд;

- ҳаққи хизмати адвокат - ҳаққи хизмат барои расонидани ёрии ҳуқуқӣ, ки адвокат дар асоси созишнома ба ваколатдиҳанда мерасонад;

- шаҳодатномаи адвокат - ҳуҷҷати расмӣ, ки соҳиби мақоми адвокат будани шахсро тасдиқ менамояд.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи адвокатура ва фаъолияти адвокатӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи адвокатура ва фаъолияти адвокатӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 24.02.2017 № 1391).

Моддаи 3. Адвокат

1. Адвокат ҳатман бояд узви Иттифоқи адвокатҳо бошад.

2. Адвокат маслиҳатчии касбии мустақили ваколатдиҳанда оид ба масъалаҳои ҳуқуқӣ мебошад.

3. Адвокат ҳуқуқ дорад фаъолияти адвокатиро бо кор ба сифати роҳбари ташкилоти адвокатӣ, дар вазифаҳои интихобӣ дар Иттифоқи адвокатҳо ва мақомоти минтақавии он, инчунин дар иттиҳодияҳои ҷамъиятии адвокатҳо, аз ҷумла байналмилалӣ дар якҷоягӣ амалӣ намояд.

4. Адвокат намудҳои зерини ёрии ҳуқуқиро мерасонад:

- оид ба масъалаҳои ҳуқуқӣ ба тариқи шифоҳӣ ё хаттӣ маслиҳат ва маълумот медиҳад;

- ариза, шикоят, дархост ва дигар ҳуҷҷатҳои дорои хусусияти ҳуқуқиро тартиб медиҳад;

- манфиатҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро дар мурофиаи судии конститутсионӣ намояндагӣ мекунад;

- ба сифати намояндаи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар мурофиаҳои судии гражданӣ, оилавӣ, иқтисодӣ ва ҳакамӣ иштирок менамояд;

- ба сифати намоянда ва ё ҳимоятгари шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар мурофиаи судии ҷиноятӣ ва дар пешбурди парвандаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ иштирок менамояд;

- ба сифати намояндаи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар дигар мақомот барои ҳалли баҳсҳо иштирок мекунад;

- ба сифати намояндаи шахсони ҳуқуқӣ дар муҳокимаи парвандаҳо дар арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ иштирок мекунад;

- манфиатҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро дар мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва дигар ташкилотҳо намояндагӣ мекунад;

- манфиатҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро дар мақомоти давлатӣ, судҳо ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқи давлатҳои хориҷӣ, судҳои байналмилалӣ, мақомоти ғайридавлатии давлатҳои хориҷӣ, агар бо қонунгузории давлатҳои хориҷӣ, ҳуҷҷатҳои оинномавии судҳои байналмилалӣ ва ташкилотҳои байналмилалӣ ва ё санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, тартиби дигар муқаррар карда нашуда бошад, намояндагӣ мекунад;

- ба сифати намояндаи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар истеҳсолоти иҷро иштирок менамояд;

- дигар намуди ёрии ҳуқуқиро, ки бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ карда нашудааст, мерасонад.

5. Адвокатҳои давлатҳои хориҷӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқи амалӣ намудани фаъолияти адвокатиро надоранд, ба истиснои парвандаҳои иқтисодӣ оид ба масъалаҳои ҳуқуқи давлати хориҷӣ, ки дорои сирри давлатӣ намебошанд. Чунин фаъолияти адвокатиро адвокатҳои давлатҳои хориҷӣ танҳо баъди ба Феҳристи махсуси адвокатҳои давлатҳои хориҷии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияткунанда (минбаъд - Феҳристи махсуси адвокатҳои хориҷӣ) ворид намудани онҳо амалӣ менамоянд.

Моддаи 4. Фаъолияти адвокатӣ

1. Фаъолияти адвокатӣ фаъолияти соҳибкорӣ намебошад.

2. Ёрии ҳуқуқии аз тарафи шахсони зерин расонидашаванда фаъолияти адвокатӣ ҳисобида намешавад:

- кормандони мақомоти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот;

- кормандони хадамоти ҳуқуқии шахсони ҳуқуқӣ;

- иштирокчиён ва кормандони ташкилотҳое, ки ба хизматрасонии ҳуқуқӣ машғуланд;

- намояндагони патентӣ, ба истиснои ҳолатҳое, ки адвокат ба сифати намояндаи патентӣ баромад мекунад;

- дигар шахсоне, ки дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон махсус барои пешбурди фаъолияти касбии ҳуқуқӣ ваколатдор карда шудаанд.

3. Амали Қонуни мазкур нисбати мақомот ва шахсоне, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон намояндагиро амалӣ менамоянд, татбиқ намегардад.

Моддаи 5. Принсипҳои фаъолияти адвокатӣ

Фаъолияти адвокатӣ ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- қонуният;

- мустақил будани адвокатҳо ва фаъолияти адвокатӣ;

- таъмини сифати ёрии ҳуқуқӣ;

- баробарҳуқуқии адвокатҳо;

- дахолат накардан ба фаъолияти адвокатӣ;

- ҳатмӣ будани узвияти адвокат дар Иттифоқи адвокатҳо;

- аз ҷониби адвокат эҳтиром ва ҳифз намудани ҳуқуқу озодиҳо ва манфиатҳои ваколатдиҳанда.

Моддаи 6. Адвокатура ва давлат

1. Адвокатура ниҳоди ҷомеаи шаҳрвандӣ буда, ба низоми мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дохил намешавад.

2. Бо мақсади мусоидат кардан ба фаъолияти адвокатӣ ва таъмини дастрасии ёрии ҳуқуқӣ ба аҳолӣ, мақомоти давлатӣ кафолатҳои мустақилии адвокатураро таъмин намуда, фаъолияти адвокатҳоеро, ки ба шахсони воқеӣ ёрии ҳуқуқии ройгон мерасонанд, дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағгузорӣ менамоянд, инчунин дар ҳолатҳои зарурӣ ба ташкилоти адвокатӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон биноҳои хизматӣ, таҷҳизот ва воситаҳои алоқа ҷудо менамоянд.

Моддаи 7. Истифодабарии истилоҳоти дар Қонуни мазкур пешбинишуда

1. Дар номи ташкилот ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ истифодабарии истилоҳоти "адвокатура", "адвокат" ва "маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ" ё ибораҳое, ки дар таркибашон ин истилоҳот мавҷуд аст, танҳо аз ҷониби Иттифоқи адвокатҳо ва мақомоти минтақавии он, адвокатҳо ва ташкилотҳои адвокатие, ки бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур таъсис ёфтаанд, роҳ дода мешавад.

2. Истифода бурдани истилоҳоти мазкур дар номи дигар шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ манъ аст.

БОБИ 2. АСОСҲОИ ФАЪОЛИЯТИ АДВОКАТӢ

Моддаи 8. Ваколатҳои адвокат

1. Ваколатҳои адвокат, ки ба сифати намояндаи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар мурофиаи судии конститутсионӣ, гражданӣ, оилавӣ, маъмурӣ, иқтисодӣ ва ба сифати намояндаи шахсони воқеӣ, ҳуқуқӣ ё ҳимоятгари гумонбаршуда, айбдоршаванда, судшаванда, маҳкумшуда ва сафедшуда дар мурофиаи судии ҷиноятӣ, намояндаи шахсони ҳуқуқӣ дар муҳокимаи парвандаҳо дар арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ, намояндаи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар муҳокимаи суди ҳакамӣ, инчунин расмиёти маъмурӣ иштирок мекунад, бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба танзим дароварда мешавад.

2. Ҳангоми расонидани ёрии ҳуқуқӣ ва амалӣ намудани намояндагии ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии ваколатдиҳанда адвокат ӯҳдадор аст шаҳодатномаи адвокатии худ ва ордерро, ки аз тарафи ташкилоти адвокатии дахлдор дода шудааст, пешниҳод намояд. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ваколатҳои адвокат бо ваколатнома тасдиқ карда мешаванд. Аз адвокат ва ё ваколатдиҳанда талаб намудани пешниҳоди созишнома дар бораи расонидани ёрии ҳуқуқӣ ҳамчун асоси амалӣ намудани вазифаҳои намояндагӣ манъ аст.

Моддаи 9. Ҳуқуқҳои адвокат

Ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти касбӣ адвокат ҳуқуқ дорад:

- маълумоти заруриро барои расонидани ёрии ҳуқуқи ҷамъоварӣ намояд, аз ҷумла маълумотномаҳо, тавсифномаҳо ва дигар ҳуҷҷатҳоро аз мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, инчунин аз дигар шахсони ҳуқуқӣ, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва моликияташон дархост карда гирад ва мақомот ва ташкилотҳои зикргардида бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон вазифадоранд ба адвокат ҳуҷҷатҳои дархосткардаи ӯ ё нусхаи тасдиқгардидаи онҳоро ба истиснои ҳуҷҷатҳое, ки маълумоти дорои сирри давлатиро дар бар гирифтаанд, диҳанд;

- далел ва маълумоти барои расонидани ёрии ҳуқуқӣ заруриро ҷамъ оварад ва пешниҳод намояд;

- бо шахси таҳти ҳимояташбуда бо пешниҳоди ордер ва шаҳодатномаи адвокат бе мамониат як ба як (аз ҷумла аз лаҳзаи дастгир шудан, нигоҳ доштан дар изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ ё изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) нигоҳдории муваққатӣ ва муассисаҳои ислоҳӣ) бе маҳдуд кардани шумора ва давомнокии мӯҳлат сӯҳбат кунад;

- маълумоти дар парванда мавҷудбударо, ки аз рӯи он адвокат ёрии ҳуқуқӣ мерасонад, бо риоя намудани сирри давлатӣ ва сирри дигари бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳифзшаванда нусхабардорӣ намояд;

- ҳангоми иштирок намудан дар маҷлиси пӯшидаи судӣ бо матни пурраи санадҳои судии қабулнамудаи суд шинос шавад;

- барои ҳимоя ҳама гуна восита ва тарзҳои қонуниро истифода барад.

Моддаи 9(1). Дархости адвокат

(Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023)

1. Бо мақсади расондани ёрии ҳуқуқӣ адвокат ба мақомоти дахлдор бо дархост муроҷиат менамояд.

2. Дар дархост бояд насаб, ном, номи падари адвокат, ҳуҷҷат, маълумоти хаттӣ ё шифоҳии ба ӯ лозима ва суроғаи шахсе, ки ҷавоби дархост ба ӯ равона карда мешавад, зикр гардад.

3. Рад кардани пешниҳоди маълумот вобаста ба дархости адвокат танҳо дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун мумкин аст (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

Моддаи 10. Ӯҳдадориҳои адвокат

1. Ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти касбӣ адвокат ӯҳдадор аст:

- содиқона, софдилона ва оқилона ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии ваколатдиҳандаро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳимоя намояд;

- талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро оид ба иштироки ҳатмии адвокат ба сифати ҳимоятгар дар мурофиаи судии ҷиноятӣ дар асоси қарори таҳқиқбаранда, муфаттиш, прокурор, судя ё таъиноти суд иҷро намояд, инчунин ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон дар дигар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ёрии ҳуқуқии ройгон расонад;

- савияи дониши худро баланд бардорад ва маҳорати касбии худро такмил диҳад;

- талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Кодекси одоби касбии адвокатҳоро риоя намояд, қарорҳои Иттифоқи адвокатҳо ва мақомоти минтақавии онро, ки дар доираи ваколатҳояшон қабул карда шудаанд, иҷро намояд;

- ҳар моҳ барои эҳтиёҷоти Иттифоқи адвокатҳо маблағро дар шакли ҳаққи узвият пардохт намояд (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023);

- барои таъмин намудани фаъолияташ мувофиқи тартиб ва андозаи муайяннамудаи ташкилоти адвокатӣ маблағ ҷудо намояд;

- бо ваколатдиҳанда ҳангоми амалӣ намудани намояндагӣ созишнома бандад ва ордер пешниҳод намояд (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023);

- дар муҳокимаи саривақтии парвандаҳо ба кашолкории сунъӣ роҳ надиҳад;

- сирри давлатӣ ва сирри дигари бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳифзшавандаро, ки ҳангоми расонидани ёрии ҳуқуқӣ ба ӯ маълум гаштаанд, ифшо насозад.

2. Ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти касбӣ адвокат ҳуқуқ надорад супориш оид ба расонидани ёрии ҳуқуқиро қабул намояд, агар он:

- баръало хусусияти ғайриқонунӣ дошта бошад;

- чунин ёриро ба шахсоне расонад ё қаблан расонида бошад, ки манфиати онҳо ба манфиати шахсе, ки дар хусуси пешбурди парвандааш муроҷиат кардааст, зид бошад;

- ба мавзуи созишнома бо ваколатдиҳанда манфиати мустақилона дошта бошад, ки аз манфиатҳои ваколатдиҳанда фарқ кунад (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023);

- қаблан дар парванда ба сифати судя, машваратчии халқӣ, прокурор, муфаттиш, таҳқиқбаранда, котиби маҷлиси суд, шоҳид, коршинос (эксперт), мутахассис, тарҷумон ё шахси холис иштирок карда бошад (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237);

- бо судя, машваратчии халқӣ, прокурор, муфаттиш, таҳқиқбаранда, котиби маҷлиси суд, ки дар тафтиш ё баррасии судии ҳамин парванда иштирок мекунанд, муносибатҳои хешовандӣ дошта бошад (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237).

3. Адвокат ҳуқуқ надорад, ки аз ӯҳдадории худ дар бобати ҳимоя даст кашад, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

4. Адвокат ҳуқуқ надорад маълумоти ба ӯ додаи ваколатдиҳандаро, ки бо расонидани ёрии ҳуқуқӣ алоқаманд аст, бе розигии ин шахс ифшо намояд.

5. Адвокат ҳуқуқ надорад, ки гуноҳи ҳимояшавандаи худро исботшуда эътироф намояд, агар ҳимояшаванда онро рад кунад. Иқрор шудани ҳимояшаванда ба гуноҳи худ адвокатро аз ҳуқуқи мубоҳиса намудани чунин фикр ва хоҳиши сафед намудани ӯ бинобар исбот нашудани гуноҳаш маҳрум намекунад. Адвокат ҳуқуқ надорад ба таври оммавӣ дар бораи исботшуда эълон намудани гуноҳи ҳимояшавандааш изҳорот диҳад, агар зерҳимояаш онро рад намояд.

6. Адвокат дар ҳама ҳолат бояд манфиатҳои қонунии ваколатдиҳандаро ҳимоя намояд ва ҳуқуқ надорад мавқеи ҳуқуқии ба манфиатҳои ӯ мухолифро ишғол намояд. Дар ҳолати худтӯҳматкунии ваколатдиҳанда дар мурофиаи судии ҷиноятӣ, адвокат бояд мавқеи мухолифро ишғол намояд.

7. Барои иҷро накардан ва ё ба таври дахлдор иҷро накардани ӯҳдадориҳои касбии худ адвокат тибқи тартиби пешбининамудаи Қонуни мазкур ба ҷавобгарӣ кашида мешавад.

Моддаи 11. Сирри адвокатӣ

1. Сирри адвокатиро ҳолати муроҷиат ба адвокат, маълумот оид ба мазмуни гуфтугузори шифоҳӣ ва хаттӣ бо шахсе, ки барои ёрии ҳуқуқӣ муроҷиат кардааст ва дигар шахсон оид ба хусусият ва натиҷаи амалҳое, ки ба манфиати шахси барои ёрии ҳуқуқӣ муроҷиатнамуда содир мешаванд, инчунин дигар маълумоти бо расонидани ёрии ҳуқуқӣ алоқаманд, ташкил медиҳанд.

2. Адвокат, ёрдамчии ӯ ва коромӯз - адвокат ҳуқуқ надоранд ҳама гуна маълумотро, ки сирри адвокатӣ мебошад, ифшо намоянд, инчунин ба манфиати худ ё дигар шахсон истифода баранд.

3. Адвокате, ки маълумоти ба сирри адвокатӣ мансуббударо бе розигии шахси барои ёрии ҳуқуқӣ муроҷиатнамуда ифшо менамояд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешавад.

4. Пешниҳоди маълумот ва иттилоот ба мақоми ваколатдори муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда ва маблағгузории терроризм ифшои сирри адвокатӣ ҳисобида намешавад.

БОБИ З. МАҚОМИ АДВОКАТ

Моддаи 12. Соҳиб шудан ба мақоми адвокат

1. Шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки таҳсилоти олии ҳуқуқшиносӣ дорад, забони давлатиро медонад, инчунин на кам аз ду сол собиқаи корӣ аз рӯи ихтисоси ҳуқуқшиносӣ дорад ё коромӯзиро дар ташкилоти адвокатӣ дар мӯҳлати муқаррарнамудаи Қонуни мазкур гузаштааст, метавонад соҳиби мақоми адвокат гардад.

2. Шахс ҳуқуқи соҳиб шудан ба мақоми адвокат ва машғул шудан ба фаъолияти адвокатиро надорад, агар:

- ба талаботи қисми 1 ҳамин модда ҷавобгӯ набошад (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237);

- мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон қобилияти амалаш маҳдуд карда шуда ё ӯ ғайриқобили амал эътироф карда шуда бошад;

- барои содир кардани ҷиноят маҳкум шуда бошад (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237);

- аз мақомоти давлатӣ, судӣ, адлия, прокуратура, адвокатура дигар мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва хизмати ҳарбӣ барои вайрон кардани савганди касбӣ, содир намудани кирдорҳои хусусияти коррупсионидошта аз вазифа озод карда шуда бошад (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237);

- дар асоси сархати чоруми қисми 1 моддаи 27, моддаҳои 29-32 Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷавобгарии ҷиноятӣ озод шуда бошад (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237).

3. Қарор дар бораи додани мақоми адвокатро Комиссияи тахассусии назди Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - Комиссияи тахассусӣ) баъди аз ҷониби шахси довталаб супоридани имтиҳони тахассусӣ барои соҳиб шудан ба мақоми адвокат қабул менамояд.

4. Ба собиқаи корӣ аз рӯи ихтисоси ҳуқуқшиносӣ, ки барои соҳиб шудан ба мақоми адвокат зарур аст, кор дар мансабҳои зерин дохил мешавад:

- ба сифати судя, прокурор, муфаттиш ва таҳқиқбаранда (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023);

- мансабҳои давлатии ҳокимияти давлатӣ ва хизмати давлатӣ, ки доштани таҳсилоти олии ҳуқуқшиносиро талаб мекунанд;

- дар вазифаҳои хадамоти ҳуқуқии ташкилотҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқиашон, ки доштани таҳсилоти олии ҳуқуқшиносиро талаб мекунанд;

- дар вазифаҳои муассисаҳои илмӣ-таҳқиқотӣ, ки доштани таҳсилоти олии ҳуқуқшиносиро талаб мекунанд;

- ба сифати омӯзгори фанҳои ҳуқуқшиносӣ дар муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ ва пас аз таҳсилоти олии касбӣ;

- ба сифати адвокат;

- ба сифати ёрдамчии адвокат.

5. Адвокат ҳуқуқ дорад бе иҷозати иловагӣ фаъолияти адвокатиро дар тамоми ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ намояд.

Моддаи 13. Комиссияи тахассусӣ

1. Комиссияи тахассусӣ барои ҳал намудани масъалаи соҳиб шудан ба мақоми адвокат ва қатъ намудани он, инчунин гузаронидани аттестатсияи адвокатҳо дар назди Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237).

2. Комиссияи тахассусӣ ба мӯҳлати ду сол дар ҳайати 9 нафар аъзо бо чунин меъёри намояндагӣ таъсис дода мешавад:

- ду намоянда аз Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- як намоянда аз Созмони судяҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон (Қонуни ҶТ аз 24.02.2017 № 1391);

- панҷ намоянда аз Иттифоқи адвокатҳо, ки онҳоро Анҷумани адвокатҳо интихоб менамояд;

- як намояндаи дорои унвони илмии соҳаи ҳуқуқшиносӣ, ки аз тарафи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон пешниҳод карда мешавад.

3. Раиси Комиссияи тахассусӣ яке аз муовинони вазири адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯи тақсимоти вазифаҳо мебошад. Муовини раиси Комиссияи тахассусӣ аз ҳисоби намояндагони адвокатҳо, котиби масъул аз ҳисоби аъзои комиссия дар ҷаласаи Комиссияи тахассусӣ интихоб карда мешавад. Аъзои Комиссияи тахассусӣ, ба истиснои раиси Комиссия, наметавонанд зиёда аз як маротиба аъзои Комиссияи тахассусӣ бошанд. Ҳангоми иштирок надоштани раиси Комиссияи тахассусӣ дар ҷаласа, ваколати ӯ ба зиммаи муовини раиси Комиссияи тахассусӣ мегузарад (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

4. Ҷаласаи Комиссияи тахассусӣ ҳамон вақт гузаронида мешавад, ки агар аз се ду ҳиссаи шумораи умумии аъзои он ҳузур дошта бошанд.

5. Ҷаласаи Комиссияи тахассусӣ аз ҷониби раиси Комиссияи тахассусӣ аз рӯи зарурат, вале на камтар аз чор маротиба дар як сол даъват карда мешавад.

6. Қарорҳои қабулнамудаи Комиссияи тахассусӣ бо протокол ба расмият дароварда мешаванд, ки он аз ҷониби ҳамаи аъзои Комиссияи тахассусӣ имзо карда мешавад. Дар мавриди ҳангоми овоздиҳӣ фикри махсус доштани узви Комиссияи тахассусӣ, ки он аз қарори бо аксарияти овозҳои аъзои дар ҷаласаи Комиссияи тахассусӣ иштирокдошта қабул шудааст, фарқ мекунад, фикри махсус дар шакли хаттӣ тартиб дода, ба протоколи ҷаласа замима карда мешавад.

7. Қарори Комиссияи тахассусӣ оид ба масъалаи қабули имтиҳонҳои тахассусӣ аз шахсони довталаб барои соҳиб шудан ба мақоми адвокат бо аксарияти овозҳои аъзои Комиссияи тахассусӣ, ки дар ҷаласаи он иштирок доштанд, бо роҳи овоздиҳии кушода бе иштироки довталаб қабул карда мешавад. Қарори Комиссияи тахассусӣ ба довталаб дарҳол пас аз овоздиҳӣ эълон карда мешавад. Аз болои қарори Комиссияи тахассусӣ ба суд шикоят кардан мумкин аст.

8. Дар давраи гузариш аъзои Комиссияи тахассусӣ аз ҳисоби намояндагони адвокатҳо бо тартиби муқаррарнамудаи моддаи 45 Қонуни мазкур интихоб карда мешаванд.

Моддаи 14. Иҷозат додан ба имтиҳони тахассусӣ

1. Шахсе, ки ба талаботи қисмҳои 1 ва 2 моддаи 12 Қонуни мазкур ҷавобгӯ мебошад, ҳуқуқ дорад ба мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо оид ба соҳиб шудан ба мақоми адвокат бо ариза муроҷиат намояд.

2. Довталаб ба ғайр аз ариза ба мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо ҳуҷҷатҳои зеринро пешниҳод менамояд:

- нусхаи шиносномаи шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон(Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237);

- тарҷумаи ҳол;

- нусхаи дафтарчаи меҳнатӣ ё дигар ҳуҷҷати тасдиқкунандаи собиқаи кории ӯ ҳамчун ҳуқуқшинос;

- нусхаи ҳуҷҷати таҳсилоти олии ҳуқуқшиносӣ;

- маълумотнома дар бораи ба ҷавобгарии ҷиноятӣ кашида шудан ва маҳкум гардидан (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237);

3. Пешниҳод кардани маълумоти носаҳеҳ метавонад боиси рад кардани қабули ҳуҷҷатҳои довталаб гардад.

4. Мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо дар муддати то як моҳ санҷиши саҳеҳӣ ва дурустии ҳуҷҷатҳо ва маълумотеро, ки аз ҷониби довталаб пешниҳод карда шудаанд, мегузаронад. Мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо ҳуқуқ дорад аз мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои дахлдор оид ба тасдиқ кардани саҳеҳӣ ва дурустии ҳуҷҷатҳо ва маълумоти пешниҳодкардаи довталаб дархост намояд. Мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои мазкур ӯҳдадоранд, ки дар мӯҳлати на дертар аз 15 рӯз аз лаҳзаи гирифтани дархост ба мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо аз натиҷаҳои санҷиши ҳуҷҷатҳо маълумот пешниҳод намоянд.

5. Баъд аз анҷоми санҷиш мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо доир ба ирсол намудани дархост ҷиҳати иштироки довталаб дар имтиҳони тахассусӣ дар Комиссияи тахассусӣ ё оид ба рад намудани қабули ҳуҷҷатҳо ба довталаб ҷавоби хаттӣ медиҳад.

6. Қабули ҳуҷҷатҳо метавонад танҳо бо асосҳои дар Қонуни мазкур пешбинигардида рад карда шавад. Дар ин хусус қарори дахлдор қабул карда мешавад. Нисбати қарори мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо оид ба рад намудани қабули ҳуҷҷатҳо дар мӯҳлати як моҳ аз рӯзи гирифтани нусхаи қарори мазкур ба Иттифоқи адвокатҳо ё ба суд дар мӯҳлат ва бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мурофиавии граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон шикоят кардан мумкин аст.

Моддаи 15. Имтиҳони тахассусӣ

1. Комиссияи тахассусӣ дар ҷаласаи навбатӣ, вале на дертар аз се моҳ аз рӯзи гирифтани пешниҳоди мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо аз довталаб имтиҳони тахассусӣ қабул мекунад (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

2. Имтиҳони тахассусӣ аз ҷавобҳои хаттӣ ба саволҳо ва мусоҳибаи шифоҳӣ иборат мебошад.

3. Номгӯи саволҳо барои имтиҳони тахассусӣ, тартиби супоридани имтиҳони тахассусӣ ва баҳогузории дониши довталабон аз ҷониби Комиссияи тахассусӣ таҳия ва тасдиқ карда мешаванд.

4. Довталабе, ки имтиҳони тахассусиро насупоридааст, барои такроран супоридани имтиҳони тахассусӣ пас аз гузаштани на камтар аз шаш моҳ роҳ дода мешавад.

Моддаи 16. Додани мақоми адвокат

1. Комиссияи тахассусӣ довталабро, ки имтиҳони тахассусиро бо муваффақият супоридааст, дар давоми панҷ рӯз пас аз қабул гардидани қарор дар хусуси ба ӯ додани мақоми адвокат хаттӣ огоҳ менамояд (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

2. Комиссияи тахассусӣ ҳуқуқ надорад ба довталабе, ки бомуваффақият имтиҳони тахассусиро супоридааст, додани мақоми адвокатро рад кунад, ба истиснои мавридҳое, ки баъд аз супоридани имтиҳони тахассусӣ ҳолатҳое ошкор гарданд, ки барои соҳиб шудан ба мақоми адвокат монеъ мешаванд. Дар чунин ҳолатҳо нисбати қарор оид ба рад кардани додани мақоми адвокат ба суд шикоят кардан мумкин аст.

Моддаи 17. Феҳристи ягонаи адвокатҳо, ташкилотҳои адвокатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Феҳристи махсуси адвокатҳои давлатҳои хориҷӣ

1. Феҳристи ягонаи адвокатҳо, ташкилотҳои адвокатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Феҳристи махсуси адвокатҳои давлатҳои хориҷӣ мутаносибан маҷмӯи маълумот дар бораи адвокатҳо, ташкилотҳои адвокатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва адвокатҳои давлатҳои хориҷиро, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти адвокатиро амалӣ менамоянд, дар бар мегиранд.

2. Тартиби пешбурди феҳристҳои дар қисми 1 ҳамин модда пешбинишударо Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

Моддаи 18. Ба Феҳристи ягонаи адвокатҳо ворид кардани маълумот дар бораи адвокат

1. Маълумот дар бораи адвокат ба Феҳристи ягонаи адвокатҳо дар давоми панҷ рӯз пас аз қабул гардидани қарор дар бораи додани мақоми адвокат ворид карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

2. Адвокат вазифадор аст аз рӯзи соҳиб шудан ба мақоми адвокат ё барқарор кардани мақоми адвокат дар мӯҳлати як моҳ ба Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ё мақомоти минтақавии он ҳуҷҷатҳои таъсисиро дар бораи шакли ташкилии фаъолияти адвокатии интихобкардааш пешниҳод намояд.

3. Дар сурати ба Феҳристи ягонаи адвокатҳо ворид накардани маълумот дар бораи адвокат ва шакли ташкилии фаъолияти он тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба суд шикоят овардан мумкин аст.

Моддаи 19. Савганди адвокат

Адвокат баъди супоридани имтиҳони тахассусӣ ва гирифтани огоҳии хаттӣ ба узвияти Иттифоқи адвокатҳо дохил шуда, дар назди Анҷумани адвокатҳо ё Раёсати Иттифоқи адвокатҳо савганди адвокатиро бо мазмуни зерин ёд мекунад: "Бо тантана савганд ёд мекунам, ки ӯҳдадориҳои адвокатиро содиқона, софдилона ва оқилона иҷро мекунам, ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои қонунии ваколатдиҳандаро тибқи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунҳо ва Кодекси одоби касбии адвокатҳо ҳимоя менамоям". Имзои савгандёдкунанда зери матни ҳамин савганд гирифта мешавад (Қонуни ҶТ аз 24.02.2017 № 1391, аз 03.01.2024 № 2023).

Моддаи 20. Шаҳодатномаи адвокат

1. Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба адвокат шаҳодатномаи адвокатро медиҳад, ки дар он насаб, ном, номи падари адвокат ва рақами бақайдгирии ӯ дар Феҳристи ягонаи адвокатҳо дарҷ карда мешаванд.

2. Шакли шаҳодатномаи адвокат, тартиби тайёр намудан ва пардохти хароҷот аз тарафи вазири адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

3. Шаҳодатномаи адвокат ҳуҷҷати ягонаи тасдиқкунандаи мақоми адвокат мебошад, ки барои иҷрои ваколатҳои касбӣ, тибқи тартиби муқарраргардида бемамониат даромадан ба мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва моликияташон ҳуқуқ медиҳад.

4. Дар сурати ба адвокат надодани шаҳодатномаи адвокат дар мӯҳлат ва бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба суд шикоят овардан мумкин аст.

5. Шахсе, ки мақоми адвокатиаш боздошта ва ё қатъ карда шудааст, баъди қабули қарори дахлдори мақоми ваколатдор вазифадор аст бетаъхир шаҳодатномаи адвокатиашро ба Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон супорад.

Моддаи 21. Боздоштани мақоми адвокат

1. Мақоми адвокат дар ҳолатҳои зерин боздошта мешавад:

- интихоби адвокат ба мақомоти давлатӣ ва ё мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ба давраи фаъолияти меҳнатии доимӣ;

- даъвати адвокат ба хизмати ҳарбӣ;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бедарак ғоибшуда эътироф намудани адвокат;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муваққатан аз вазифа дур кардани адвокат (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237);

- дар асоси аризаи адвокат (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

- дар муҳлати зиёда аз панҷ сол нагузаштани курсҳои бозомӯзӣ ва такмили ихтисос;

- барои содир кардани ҷиноят маҳкум шуда бошад ё дар асоси сархати чоруми қисми 1 моддаи 27, моддаҳои 29-32 Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷавобгарии ҷиноятӣ озод шуда бошад, то аз ҷониби Комиссияи тахассусӣ қабули қарор дар бораи қатъ намудани мақоми адвокат (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

2. Боздоштани мақоми адвокат боиси боздоштани кафолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур барои адвокат мегардад, ба истиснои кафолатҳое, ки дар қисми 2 моддаи 23 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд.

3. Шахсе, ки мақоми адвокатиаш боздошта шудааст, ҳуқуқ надорад фаъолияти адвокатиро амалӣ намояд, аз ҷумла вазифаҳои интихобиро дар мақомоти адвокатура ишғол намояд. Вайрон кардани муқаррароти ҳамин қисм боиси қатъ гардидани мақоми адвокат мегардад.

4. Қарор оид ба боздоштани мақоми адвокатро Иттифоқи адвокатҳо дар асоси пешниҳоди мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо ва дигар мақомоти дахлдор қабул менамояд.

5. Баъди аз байн рафтани асосҳои дар қисми 1 ҳамин модда пешбинишуда мақоми боздошташудаи адвокат бо қарори Иттифоқи адвокатҳо дар асоси аризаи адвокат, пешниҳоди мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо ё пешниҳоди дигар мақомоти дахлдор барқарор карда мешавад.

6. Нисбати қарори Иттифоқи адвокатҳо оид ба боздоштани мақоми адвокат ё доир ба рад кардани барқароркунии мақоми адвокат бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба суд шикоят кардан мумкин аст.

7. Иттифоқи адвокатҳо дар мӯҳлати даҳ рӯз аз рӯзи қабул кардани қарор оид ба боздоштан ё барқарор кардани мақоми адвокат барои ворид кардани маълумоти дахлдор ба Феҳристи ягонаи адвокатҳо ба таври хаттӣ Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин шахсеро, ки мақоми адвокатиаш боздошта ё барқарор карда шудааст, ба истиснои ҳолати боздоштани мақоми адвокат тибқи асоси дар сархати сеюми қисми 1 моддаи мазкур пешбинигардида ва ташкилоти адвокатиеро, ки дар он шахси мазкур ба фаъолияти адвокатӣ машғул буд, огоҳ мекунад.

8. Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мӯҳлати даҳ рӯз аз рӯзи гирифтани огоҳиномаи зикршуда ба Феҳристи ягонаи адвокатҳо оид ба боздоштан ё барқарор кардани мақоми адвокат маълумот ворид менамояд.

Моддаи 22. Қатъ намудани мақоми адвокат

1. Мақоми адвокат аз ҷониби Комиссияи тахассусӣ бо пешниҳоди Иттифоқи адвокатҳо тибқи асосҳои зерин қатъ карда мешавад:

- бо аризаи хаттии адвокат оид ба қатъ намудани мақоми адвокат;

- эътибори қонунӣ пайдо кардани қарори суд оид ба ғайри қобили амал ё дорои қобилияти амалаш маҳдуд эътироф гардидани адвокат;

- фавти адвокат ё эътибори қонунӣ пайдо кардани қарори суд оид ба фавтида эълон кардани адвокат;

- эътибори қонунӣ пайдо кардани ҳукми суд оид ба гунаҳгор донистани адвокат дар содир кардани ҷиноят ва ё қабул гардидани қарор дар бораи аз ҷавобгарии ҷиноятӣ озод кардан бо асосҳои дар сархати чоруми қисми 1 моддаи 27, моддаҳои 29-32 Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинигардида (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237);

хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023);

- такроран аз аттестатсия нагузаштани адвокат (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237, аз 03.01.2024 № 2023);

- аз шаҳрвандии Ҷумҳурии Тоҷикистон баромадан ё шаҳрвандии Ҷумҳурии Тоҷикистонро аз даст додани адвокат (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237);

- барои истиқомати доимӣ аз Ҷумҳурии Тоҷикистон баромада рафтани адвокат (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237);

- ошкор гардидани ҳолатҳое, ки дар қисми 2 моддаи 12 ва қисми 3 моддаи 21 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд.

2. Мақоми адвокат метавонад бо қарори Комиссияи тахассусӣ дар асоси пешниҳоди Иттифоқи адвокатҳо дар ҳолатҳои зерин қатъ карда шавад (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023):

- аз ҷониби адвокат дар назди ваколатдиҳанда иҷро накардани ӯҳдадориҳо ё ба таври дахлдор иҷро накардани онҳо;

- аз ҷониби адвокат вайрон кардани меъёрҳои Кодекси одоби касбии адвокатҳо;

- аз ҷониби адвокат иҷро накардан ё ба таври дахлдор иҷро накардани ӯҳдадориҳои касбии худ ва қарорҳои дар доираи ваколаташон қабулнамудаи мақомоти Иттифоқи адвокатҳо;

- ғайриимкон будани иҷрои фаъолияти касбии адвокат дар мӯҳлати зиёда аз чор моҳ;

- муайян кардани нодурустии маълумоте, ки ба Комиссияи тахассусӣ мутобиқи талаботи қисми 2 моддаи 14 Қонуни мазкур пешниҳод шудааст.

3. Иттифоқи адвокатҳо ҳангоми аз мақомоти давлатӣ, Комиссияи тахассусӣ, мақомоти минтақавӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ гирифтани маълумоти дар қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда пешбинишуда ба ҷаласаи навбатии Комиссияи тахассусӣ пешниҳод ирсол менамояд (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

4. Мақоми адвокат аз лаҳзаи қабули қарори Комиссияи тахассусӣ қатъгардида ҳисоб меёбад. Шахсе, ки мақоми адвокатиаш қатъ карда шудааст, ҳуқуқ надорад фаъолияти адвокатиро амалӣ намояд, инчунин дар мақомоти Иттифоқи адвокатҳо вазифаҳои интихобиро ишғол намояд.

5. Оид ба қароре, ки мутобиқи қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда қабул гардидааст, Комиссияи тахассусӣ дар мӯҳлати даҳ рӯз аз рӯзи қабули он дар шакли хаттӣ шахсеро, ки мақоми адвокатиаш қатъ карда шудааст, огоҳ месозад, ба истиснои ҳолати қатъ гардидани мақоми адвокат тибқи асосе, ки дар сархати сеюми қисми 1 ҳамин модда пешбинӣ шудааст.

6. Нисбати қарори Комиссияи тахассусӣ, ки тибқи асосҳои дар қисмҳои 1 ва 2 моддаи мазкур пешбинигардида қабул карда шудааст, ба суд шикоят овардан мумкин аст (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

Моддаи 23. Кафолати мустақилияти адвокат

1. Дахолат ё бо кадом тарзу воситае набошад, мамониат кардан ба фаъолияти адвокатие, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад, манъ аст.

2. Адвокат барои изҳор намудани ақидаи худ ҳангоми иҷрои фаъолияти адвокатӣ набояд ба ягон намуди ҷавобгарӣ кашида шавад (аз ҷумла баъд аз боздоштан ва ё қатъ намудани мақоми адвокатии ӯ), ба истиснои изҳор намудани ақидаҳое, ки дар он аломатҳои ҷиноят ҷой доранд. Мутобиқи Қонуни мазкур талаботи зикршуда ба ӯҳдадории адвокат дар назди ваколатдиҳанда дахл надоранд.

3. Аз адвокат, кормандони ташкилоти адвокатӣ ва Иттифоқи адвокатҳо талаб кардани маълумот вобаста ба расонидани ёрии ҳуқуқӣ оид ба парвандаҳои мушаххас манъ аст.

4. Адвокат, аъзои оила ва молу мулки ӯ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти ҳимояи давлат қарор доранд. Дар ҳолати таҳдид ба ҳаёт, саломатӣ ва молу мулки онҳо мақомоти таъминкунандаи ҳимояи давлатӣ вазифадоранд ҷиҳати таъмини бехатарии адвокат, аъзои оила ва молу мулки ӯ тадбирҳои зарурӣ андешанд.

5. Адвокат, ёрдамчии адвокат ё коромӯз-адвокатро вобаста ба ҳолатҳое, ки ба онҳо дар натиҷаи расонидани ёрии ҳуқуқӣ маълум гаштаанд, ба сифати шоҳид даъват кардан ва пурсидан манъ аст.

Моддаи 24. Суғуртакунии хатари ӯҳдадории адвокат

Мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон адвокат метавонад хатари ҷавобгарии молу мулкии худро барои риоя накардани шартҳои созишномаи бо ваколатдиҳанда басташуда оид ба расонидани ёрии ҳуқуқӣ суғурта намояд.

БОБИ 4. ТАШКИЛИ ФАЪОЛИЯТИ АДВОКАТӢ

Моддаи 25. Шаклҳои ташкилии фаъолияти адвокатӣ

1. Шаклҳои ташкилии фаъолияти адвокатӣ мувофиқи Қонуни мазкур кабинети адвокатӣ, маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ, коллегияи адвокатӣ ва бюрои адвокатӣ мебошанд.

2. Адвокат ҳуқуқ дорад мустақилона шакли ташкилӣ ва ҷойи амалигардонии фаъолияти адвокатиро интихоб намояд.

3. Бақайдгирии шаклҳои ташкилии фаъолияти адвокатӣ тибқи Қонуни мазкур аз ҷониби Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти минтақавии он амалӣ карда мешавад. Дар хусуси шакли ташкилии интихобнамуда ва макони фаъолияти адвокатӣ адвокат ӯҳдадор аст дар мӯҳлати даҳ рӯз аз бақайдгирии давлатӣ ба таври хаттӣ мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳоро огоҳ намояд.

4. Ташкилотҳои адвокатҳо дорои суратҳисоб ва дигар ҳисобҳо дар бонкҳо, бланкҳо, мӯҳр ва тамға бо номи худ мебошанд.

Моддаи 26. Маҳдудиятҳои таъсис додани ташкилоти адвокатӣ

1. Адвокат ҳуқуқ надорад бо шахсе, ки соҳиби мақоми адвокат нест, ташкилоти адвокатӣ таъсис диҳад.

2. Адвокат ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти адвокатӣ ҳуқуқ надорад, ки зери итоати шахси мақоми адвокатро надошта қарор гирад.

3. Амалӣ намудани фаъолияти адвокатӣ танҳо дар як ташкилоти адвокатӣ мумкин аст.

4. Ташкилоти адвокатҳо ҳамчун навтаъсисёфта ё дар натиҷаи азнавташкилдиҳии шакли ташкилии қаблан мавҷудбудаи фаъолияти адвокатӣ таъсис дода мешавад.

Моддаи 27. Кабинети адвокатӣ

1. Адвокате, ки фаъолияти адвокатиро ба таври инфиродӣ амалӣ кардан мехоҳад, кабинети адвокатӣ таъсис медиҳад.

2. Адвокат дар бораи таъсис додани кабинети адвокатӣ дар мӯҳлати даҳ рӯз ба мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо огоҳнома ирсол менамояд, ки дар он маълумот оид ба адвокат, маҳалли ҷойгиршавии кабинети адвокатӣ, тартиби амалӣ намудани алоқаи электронӣ, телефонӣ, телеграфӣ, почта ва дигар намуди алоқа бо Иттифоқи адвокатҳо ва мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо нишон дода мешаванд.

3. Кабинети адвокатӣ шахси ҳуқуқӣ намебошад.

4. Созишнома дар бораи расонидани ёрии ҳуқуқӣ дар кабинети адвокатӣ байни адвокат ва ваколатдиҳанда баста шуда, дар китобҳои бақайдгирӣ қайд карда мешавад. Адвокате, ки дар кабинети адвокатӣ фаъолият менамояд, дар асоси шартҳои созишномаи басташуда бо ваколатдиҳанда ба тариқи инфиродӣ дар назди ӯ масъул мебошад.

Моддаи 28. Маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ

1. Ду ва зиёда адвокат ҳуқуқи таъсис додани маслиҳатхонаи ҳуқуқиро доранд.

2. Ба муносибатҳое, ки вобаста ба таъсисдиҳӣ, азнавташкилдиҳӣ, барҳамдиҳӣ ва фаъолияти маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ ба миён меоянд, муқаррароти моддаи 29 Қонуни мазкур татбиқ карда мешаванд.

3. Маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ шахси ҳуқуқии ғайритиҷоратӣ буда, аз лаҳзаи бақайдгирии давлатӣ таъсисёфта ҳисобида мешавад.

4. Маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ метавонад танҳо ба коллегияи адвокатҳо табдил дода шавад.

Моддаи 29. Коллегияи адвокатҳо

1. Панҷ ва зиёда адвокат ҳуқуқ доранд коллегияи адвокатҳоро таъсис диҳанд.

2. Коллегияи адвокатҳо шахси ҳуқуқии ғайритиҷоратӣ мебошад, ки ба аъзогӣ асос ёфтааст ва дар асоси оинномаи тасдиқнамудаи муассисони он (минбаъд - оиннома) ва шартномаи таъсисии аз ҷониби онҳо басташуда амал мекунад.

3. Муассисони коллегияи адвокатҳо танҳо адвокатҳое буда метавонанд, ки маълумот дар бораи онҳо ба Феҳристи ягонаи адвокатҳо ворид карда шудааст.

4. Дар шартномаи таъсисӣ аз ҷониби муассисон шартҳои ба коллегияи адвокатҳо додани молу мулки онҳо, тартиби иштирок кардан дар фаъолияти он, тартиб ва шарти ба коллегияи адвокатҳо қабул кардани аъзои нав, ҳуқуқ ва ӯҳдадории муассисони (аъзои) коллегияи адвокатҳо, тартиб ва шарти баромадани муассисон (аъзо) аз ҳайати он нишон дода мешавад.

5. Оиннома бояд дорои чунин маълумот бошад:

- номи коллегияи адвокатҳо;

- маҳалли ҷойгиршавии коллегияи адвокатҳо;

- мавзуъ ва мақсади фаъолияти коллегияи адвокатҳо (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023);

- сарчашмаи ташкилшавии молу мулки коллегияи адвокатҳо ва самтҳои истифодашавии он (аз ҷумла мавҷуд будан ё набудани фонди тақсимнашаванда ва самтҳои истифодашавии он);

- тартиби идоракунии коллегияи адвокатҳо;

- тартиби азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии коллегияи адвокатҳо;

- тартиби ба оиннома ворид намудани тағйиру иловаҳо;

- муқаррароти дигаре, ки ба Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолиф нестанд.

6. Иҷрои талаботи шартномаи таъсисӣ ва оиннома аз ҷониби худи коллегияи адвокатҳо ва муассисони (аъзои) он ҳатмист.

7. Барои бақайдгирии давлатии таъсиси коллегияи адвокатҳо ба Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ариза бо замимаи ҳуҷҷатҳои зерин пешниҳод карда мешавад:

- ҳуҷҷатҳои таъсиси коллегияи адвокатҳо, ки моддаи 53 қисми якуми Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст;

- протоколи маҷлиси умумии муассисон, ки он бояд аз ҷумла, қарорҳо дар бораи таъсисдиҳӣ, дар бораи тасдиқи ҳуҷҷатҳои таъсисӣ, дар бораи таъин намудани роҳбари мақоми коллегияи адвокатҳоро дар бар гирад;

- маълумот дар бораи адвокатҳо;

- ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи суроғаи ҳуқуқӣ ва маҳалли ҷойгиршавӣ, ки мақоми ваколатдори давлатӣ пешниҳод намудааст;

- расид (квитансия) ё нусхаи супориши пардохтӣ дар бораи пардохти боҷи давлатӣ.

8. Дар бораи таъсисдиҳӣ, азнавташкилдиҳӣ ё барҳамдиҳии коллегияи адвокатҳо муассисони он пас аз гузаштани расмиёти муқарраршуда бо мактуби фармоишӣ ба Иттифоқи адвокатҳо огоҳинома ирсол менамоянд.

Дар огоҳинома дар бораи таъсисдиҳӣ, азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии коллегияи адвокатҳо бояд дар бораи адвокатҳое, ки дар коллегия фаъолияти адвокатиро амалӣ месозанд, маҳалли ҷойгиршавии коллегияи адвокатҳо, тартиби амалисозии алоқаи электронӣ, телефонӣ, телеграфӣ, почта ва дигар намуди алоқа байни Иттифоқи адвокатҳо ва коллегияи адвокатҳо маълумот мавҷуд бошад. Ба огоҳинома бояд нусхаҳои ба тарзи нотариалӣ тасдиқгардидаи шартномаи таъсисӣ ва оиннома замима карда шаванд.

9. Коллегияи адвокатҳо аз лаҳзаи бақайдгирии давлатӣ таъсисёфта ҳисобида мешавад.

10. Коллегияи адвокатҳо ҳуқуқи кушодани филиал ва намояндагиро надорад.

11. Молу мулки коллегияи адвокатҳо бо ҳуқуқи моликият ба коллегияи адвокатҳо тааллуқ дорад.

12. Аъзои коллегияи адвокатҳо оид ба ӯҳдадориҳои он масъул набуда, коллегияи адвокатӣ оид ба ӯҳдадориҳои аъзои худ масъул намебошад.

13. Коллегияи адвокатҳо мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба даромадҳое, ки аъзои он бинобар амалӣ кардани фаъолияти адвокатӣ ба даст овардаанд, ҳамчун агенти андоз баромад мекунад, инчунин дар масъалаҳои ҳисоббаробаркунӣ бо ваколатдиҳандагон, шахсони сеюм ва оид ба дигар масъалаҳое, ки ҳуҷҷатҳои таъсисии коллегияи адвокатӣ пешбинӣ намудаанд, намояндаи адвокатҳо мебошад.

14. Коллегияи адвокатҳо ӯҳдадор аст дар бораи тағйирот дар ҳайати адвокатҳо - аъзои коллегияи адвокатҳо Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ё мақомоти минтақавии он ва Иттифоқи адвокатҳоро хабардор намояд (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

15. Коллегияи адвокатҳо дар ҳолатҳои зерин бояд аз нав ба қайди давлатӣ гирифта шавад:

- ворид намудани тағйиру иловаҳо ба ҳуҷҷатҳои таъсисии коллегияи адвокатҳо;

- азнавташкилдиҳии коллегияи адвокатҳо;

- бо қарори суд, ки нисбати азнавташкилдиҳии коллегияи адвокатҳо қабул шудааст;

- дар дигар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

16. Коллегияи адвокатҳо барои иҷро накардан ё иҷрои номатлуби ӯҳдадориҳои агентӣ андоз ё намоянда мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар аст.

17. Созишнома дар бораи расондани ёрии ҳуқуқӣ дар коллегияи адвокатҳо байни адвокат ва ваколатдиҳанда баста шуда, дар ҳуҷҷатгузории коллегияи адвокатҳо ба қайд гирифта мешавад.

Моддаи 30. Бюрои адвокатӣ

1. Агар дар ҳудуди шаҳр ё ноҳия кабинети адвокатӣ, маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ ё коллегияи адвокатҳо мавҷуд набошанд, Иттифоқи адвокатҳо бо пешниҳоди мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ё бо ташаббуси худ метавонад бюрои адвокатиро таъсис диҳад.

2. Пешниҳоди мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар бораи таъсис додани бюрои адвокатӣ бояд дорои чунин маълумот бошад:

- дар бораи шаҳр ё ноҳия, ки дар он ташкили бюрои адвокатӣ дархост карда мешавад;

- дар бораи шумораи судяҳо дар ҳамин шаҳр ё ноҳия;

- дар бораи шумораи зарурии адвокатҳо барои ҳамин шаҳр ё ноҳия;

- дар бораи таъминоти моддию техникӣ ва молиявии фаъолияти бюрои адвокатӣ, аз ҷумла дар бораи биное, ки ба бюрои адвокатӣ пешниҳод мегардад, дар бораи воситаҳои ташкилию техникӣ, ки ба бюрои адвокатӣ дода мешаванд.

3. Пас аз мувофиқаи шартҳои пешбининамудаи сархати чоруми қисми 2 ҳамин модда бо мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ Иттифоқи адвокатҳо дар бораи таъсис додани бюрои адвокатӣ қарор қабул мекунад, номзадии адвокатҳоеро, ки барои кор ба бюрои адвокатӣ равон мегарданд, тасдиқ мекунад ва бо мактуби фармоишӣ дар бораи таъсис додани бюрои адвокатӣ ба мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ огоҳинома мефиристад.

4. Иттифоқи адвокатҳо тартиби ба бюрои адвокатӣ ба кор фиристодани адвокатҳоро тасдиқ менамояд. Ҳамзамон Иттифоқи адвокатҳо метавонад барои адвокатҳои дар бюрои адвокатӣ фаъолияткунанда ҳаққи хизмати иловагӣ пешбинӣ намояд.

5. Ба муносибатҳое, ки вобаста ба таъсисдиҳӣ ва фаъолияти бюрои адвокатӣ ба миён меоянд, муқаррароти моддаи 29 Қонуни мазкур татбиқ карда мешаванд, агар ҳамин модда тартиби дигарро пешбинӣ накарда бошад.

6. Бюрои адвокатӣ шахси ҳуқуқии ғайритиҷоратӣ буда, аз лаҳзаи бақайдгирии давлатӣ таъсисёфта ҳисобида мешавад.

Моддаи 31. Созишнома дар бораи расонидани ёрии ҳуқуқӣ

1. Фаъолияти адвокатӣ дар асоси созишнома байни адвокат ва ваколатдиҳанда амалӣ мегардад.

2. Созишнома дар шакли хаттӣ байни ваколатдиҳанда ва адвокат (адвокатҳо) барои расондани ёрии ҳуқуқӣ ба худи ваколатдиҳанда ва шахси таъиннамудаи ӯ баста мешавад. Ҳолатҳои бекор кардани созишнома дар бораи расонидани ёрии ҳуқуқӣ бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба танзим дароварда мешавад.

3. Адвокат ҳуқуқ дорад бо ваколатдиҳанда новобаста аз маҳалли зист ё маҳалли ҷойгиршавии он созишнома бандад.

4. Шартҳои асосии созишнома инҳо мебошанд:

- нишон додани адвокате (адвокатҳое), ки ҳамчун вакил иҷрои супоришро қабул намудааст (намудаанд), инчунин ба кадом ташкилоти адвокатӣ тааллуқ доштани ӯ (онҳо);

- матлаби супориш;

- шарт ва андозаи ҳаққи хизмат, ки барои расонидани ёрии хуқуқӣ аз ҷониби ваколатдиҳанда пардохт карда мешавад;

- тартиб ва андозаи ҷуброни хароҷоти адвокат (адвокатҳо), ки бо иҷрои супориш алоқаманд аст, ба истиснои ҳолатҳое, ки ёрии ҳуқуқии ройгон расонда мешавад;

- шартҳои пардохти хароҷоти воқеии суратгирифтаи адвокат (адвокатҳо) барои андозаи кори иҷрошуда, дар сурати пеш аз мӯҳлат қатъ гаштани созишнома;

- андоза ва хусусияти ҷавобгарии адвокате (адвокатҳое), ки иҷрои супоришро қабул намудааст (намудаанд).

5. Ҳуқуқи адвокат ба ҳаққи хизмат ва ҷуброни хароҷоти марбут ба иҷрои супориш наметавонад бе иҷозати махсуси ваколатдиҳанда ба шахсони сеюм гузарад.

6. Ҳаққи хизмате, ки ваколатдиҳанда ба адвокат пардохт менамояд ва (ё) ба адвокат ҷуброн гардидани хароҷоте, ки бо иҷрои супориш алоқаманд аст, бояд ҳатман ба хазинаи ташкилоти дахлдори адвокатӣ ворид карда шавад ё ба суратҳисоби ташкилоти адвокатӣ бо тартиб ва мӯҳлате, ки созишнома пешбинӣ намудааст, гузаронида шавад.

7. Ҳаққи хизмати адвокате, ки дар мурофиаи судии ҷиноятӣ дар асоси қарори таҳқиқбаранда, муфаттиш, прокурор, судя ё таъиноти суд ба сифати ҳимоятгар иштирок менамояд, дар асоси қарори дахлдори мақомоти номбаршуда аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ пардохт карда мешавад. Хароҷот ба ин мақсад дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи буҷети давлатӣ барои соли навбатии молиявӣ дар моддаи алоҳида пешбинӣ карда мешавад.

8. Андоза ва тартиби пардохти ҳаққи хизмат барои адвокате, ки ба сифати ҳимоятгар дар мурофиаи судии ҷиноятӣ дар асоси қарори таҳқиқбаранда, муфаттиш, прокурор, судя ё таъиноти суд иштирок менамояд, аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

9. Бо мақсади расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа адвокат бо маркази ёрии ҳуқуқӣ созишнома баста, ба феҳристи давлатии адвокатҳои расонандаи ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа дохил карда мешавад. Адвокат ӯҳдадор аст, ки бо даъвати маркази ёрии ҳуқуқӣ тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ёрии ҳуқуқӣ" ба назди таҳқиқбаранда, муфаттиш, прокурор ё судя фавран ҳозир шавад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1704).

10. Ҳаққи хизмати адвокате, ки барои расонидани ёрии ҳуқуқии дуюмдараҷа ба сифати ҳимоятгар дар пешбурди парвандаи ҷиноятӣ ва парвандаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ё дар мурофиаи судии гражданӣ ба сифати намоянда иштирок намудааст, бо тартиби пешбининамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ёрии ҳуқуқӣ" пардохт карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1704, аз 03.01.2024 № 2023).

Моддаи 32. Расонидани ёрии ҳуқуқии ройгон

1. Узви Иттифоқи адвокатҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шахсони зерин ёрии ҳуқуқии ройгон мерасонад:

- ба даъвогарон дар судҳои марҳилаи якум ҳангоми баррасии парвандаҳо оид ба ситонидани алимент ва барқарор кардан ба кор;

- ба маъюбон ва шахсоне, ки саробони худро дар давраи муқовимати сиёсӣ ва ҳарбӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аз даст додаанд ва гурезаҳо (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1704);

- ба шаҳрвандон аз рӯи шикоят оид ба роҳ додани ғалат дар рӯйхати интихобкунандагон;

- ба вакилони мақомоти намояндагии ҳокимияти давлатӣ ҳангоми додани маслиҳат оид ба масъалаҳои қонунгузорӣ, ки бо иҷрои ваколатҳои вакилии онҳо алоқаманданд;

- ба ноболиғон, агар васӣ ё парастор надошта бошанд;

- ба даъватшавандаҳо ба хизмати ҳарбӣ ва хизматчиёни ҳарбии мӯҳлатнок;

хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 04.07.2020 № 1704)

- дар ҳолатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардааст.

2. Номгӯи ҳуҷҷатҳоеро, ки барои гирифтани ёрии ҳуқуқии ройгон зарур аст, қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.

Моддаи 33. Ёрдамчии адвокат

1. Адвокат ҳуқуқ дорад ёрдамчӣ дошта бошад. Ёрдамчии адвокат шахсе буда метавонад, ки таҳсилоти олӣ ё олии нопурраи ҳуқуқшиносӣ дорад, ба истиснои шахсоне, ки дар қисми 2 моддаи 12 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд. Шумораи ёрдамчиёни авдвокатро Иттифоқи адвокатҳо муайян менамояд.

2. Ёрдамчии адвокат ҳуқуқи мустақилона ба фаъолияти адвокатӣ машғул шуданро надорад. Ёрдамчии адвокат таҳти роҳбарии адвокат фаъолият намуда, супоришҳои алоҳидаи ӯро иҷро менамояд.

3. Ёрдамчии адвокат ӯҳдадор аст сирри давлатӣ ва адвокатиро нигоҳ дорад.

4. Ёрдамчии адвокат аз рӯи шартҳои шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ, ки бо ташкилоти адвокатӣ баста шудааст, ба кор қабул карда мешавад.

5. Суғуртаи иҷтимоии ёрдамчии адвокат аз ҷониби ташкилоти адвокатӣ, ки дар он ёрдамчӣ кор мекунад, амалӣ мегардад.

Моддаи 34. Коромӯз - адвокат

1. Адвокате, ки собиқаи адвокатиаш на камтар аз панҷ сол аст, ҳуқуқ дорад коромӯз - адвокат дошта бошад. Коромӯз - адвокат шахсе буда метавонад, ки таҳсилоти олии ҳуқуқшиносӣ дорад, ба истиснои шахсоне, ки дар қисми 2 моддаи 12 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд. Мӯҳлати коромӯзӣ аз шаш моҳ то як солро дар бар мегирад.

2. Коромӯз - адвокат ҳуқуқи мустақилона ба фаъолияти адвокатӣ машғул шуданро надорад. Коромӯз - адвокат таҳти роҳбарии адвокат фаъолият намуда, супоришҳои алоҳидаи ӯро иҷро менамояд.

3. Коромӯз - адвокат ӯҳдадор аст сирри давлатӣ ва адвокатиро нигоҳ дорад.

4. Тартиби қабули коромӯз - адвокатро Иттифоқи адвокатҳо муқаррар менамояд.

5. Коромӯзӣ дар назди адвокатҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ройгон аст (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

Моддаи 35. Бозомӯзӣ ва такмили ихтисоси адвокат

1. Барои нигоҳ доштани сатҳи зарурии тайёрии касбӣ ва такмили донишҳои адвокат оид ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва таҷрибаи татбиқи қонунҳо адвокатҳо ӯҳдадоранд дар панҷ сол як маротиба тахассуси худро баланд бардошта, дар назди Комиссияи тахассусӣ аз аттестатсия гузаранд. Тартиби бозомӯзӣ, такмили ихтисос ва аттестатсияи адвокатҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237, аз 03.01.2024 № 2023).

2. Муассисаи таълимие, ки такмили ихтисоси адвокатҳоро амалӣ менамояд, аз ҷониби адвокат мустақилона интихоб карда мешавад.

3. Бо мақсади бозомӯзӣ ва такмили ихтисоси адвокатҳо, Иттифоқи адвокатҳо метавонад Маркази такмили ихтисоси адвокатҳо ё курсҳои махсусро ташкил намояд (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

Моддаи 36. Кодекси одоби касбии адвокатҳо

Кодекси одоби касбии адвокатҳоро Анҷумани адвокатҳо қабул мекунад, ки риояи он барои адвокатҳо, ёрдамчиёни онҳо ва коромӯзадвокатҳо ҳатмӣ мебошад.

БОБИ 5. МАҚОМОТИ ИДОРАКУНИИ АДВОКАТҲО

Моддаи 37. Иттифоқи адвокатҳо

1. Иттифоқи адвокатҳо бо мақсади таъмини ёрии баландихтисоси ҳуқуқӣ, дастрас будани он барои аҳолӣ дар тамоми ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ташкили ёрии ҳуқуқии ройгон ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, намояндагӣ ва ҳимояи манфиатҳои адвокатҳо дар мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва дигар ташкилотҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва моликияташон, назорати тайёрии касбии адвокатҳо, бозомӯзӣ ва такмили ихтисоси адвокатҳо ва аз ҷониби онҳо риоя гардидани Кодекси одоби касбии адвокатҳо ташкил карда мешавад.

2. Иттифоқи адвокатҳо аз ҷониби Анҷумани адвокатҳо ташкил карда мешавад. Иттифоқи адвокатҳо шахси ҳуқуқӣ буда, тавозуни мустақил дорад, мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бонк суратҳисоб ва ҳисобҳои дигар дошта метавонад, инчунин дорои мӯҳр, тамға ва бланк бо ном ва суроғаи худ мебошад.

3. Адвокатҳо оид ба ӯҳдадориҳои Иттифоқи адвокатҳо ва Иттифоқи адвокатҳо оид ба ӯҳдадориҳои адвокатҳо ҷавобгар нестанд.

4. Иттифоқи адвокатҳо дар асоси қарори Анҷумани адвокатҳо ва бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур аз ҷониби Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайди давлатӣ гирифта мешавад.

5. Барои бақайдгирии давлатии Иттифоқи адвокатҳо ҳуҷҷатҳои зерин пешниҳод карда мешаванд:

- ариза, ки онро аъзои мақомоти роҳбарикунандаи Иттифоқи адвокатҳо имзо кардаанд ва дар он насаб, ном, номи падар, ҷойи истиқомат ва телефонҳо барои тамос нишон дода шудаанд;

- оинномаи Иттифоқи адвокатҳо бо забони давлатӣ дар ду нусха;

- иқтибос аз протоколи Анҷумани адвокатҳо, ки дар бораи таъсиси Иттифоқи адвокатҳо, тасдиқи оиннома, ташкил кардани мақомоти роҳбарикунанда ва мақоми назорату тафтишии он маълумот дорад;

- маълумот дар бораи муассисони Иттифоқи адвокатҳо - насаб, ном, номи падар, соли таваллуд, ҷои истиқомат, шаҳрвандӣ ва нусхаи шиноснома ё дигар ҳуҷҷате, ки шахсияти онҳоро тасдиқ мекунад;

- ҳуҷҷати пардохти боҷи давлатӣ;

- ҳуҷҷат дар бораи нишонии (маҳалли ҷойгиршавии) мақомоти роҳбарикунандаи Иттифоқи адвокатҳо;

- протоколи маҷлисҳои таъсисии мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо.

6. Оинномаи Иттифоқи адвокатҳо бояд инҳоро пешбинӣ намояд:

- ном, мақсади фаъолияти Иттифоқи адвокатҳо;

- сохтори Иттифоқи адвокатҳо, мақомоти роҳбарикунанда ва назорату тафтишии Иттифоқи адвокатҳо;

- шартҳо ва тартиби ба даст овардан ва гум кардани узвият дар Иттифоқи адвокатҳо, ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои аъзои Иттифоқи адвокатҳо;

- ваколат ва тартиби ташкили мақомоти роҳбарикунандаи Иттифоқи адвокатҳо, мӯҳлат ва ваколати онҳо, маҳалли ҷойгиршавии мақомоти доимии роҳбарикунанда;

- тартиби ворид намудани тағйиру иловаҳо ба оинномаи Иттифоқи адвокатҳо;

- сарчашмаҳои ташаккули маблағҳо ва дигар молу мулки Иттифоқи адвокатҳо, ҳуқуқи Иттифоқи адвокатҳо ва мақомоти минтақавии он оид ба идоракунии молу мулк.

7. Азнавташкилдиҳии Иттифоқи адвокатҳо мумкин нест.

8. Дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон танҳо як Иттифоқи адвокатҳо таъсис ёфта, ҳуқуқ дорад, ки воҳидҳои сохтории минтақавии худро дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ ташкил намояд. Ба ташкил кардани дигар сохторҳои байниминтақавӣ ва байниҳудудӣ роҳ дода намешавад.

9. Қарорҳои мақомоти Иттифоқи адвокатҳо, ки дар доираи ваколати онҳо қабул гардидаанд, барои мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо ва ҳамаи адвокатҳо ҳатмӣ мебошад.

10. Иттифоқи адвокатҳо ҳуқуқ надорад фаъолияти адвокатиро аз номи худ амалӣ намояд, инчунин ба фаъолияти соҳибкорӣ машғул шавад.

11. Иттифоқи адвокатҳо ва мақомоти минтақавии он уҳдадоранд ба Комиссияи тахассусӣ маълумот оид ба фаъолияти худ, раванди назорати фаъолияти касбии адвокатҳо, баррасии шикояти шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ нисбат ба адвокатҳо, инчунин маълумоти дигари барои фаъолияти Комиссияи тахассусӣ заруриро ҳар шаш моҳ ва вобаста ба ҳолатҳои дар қисмҳои 1 ва 2 моддаи 22 Қонуни мазкур пешбинишуда ҳар моҳ пешниҳод намоянд. Иттифоқи адвокатҳо нусхаи қарорҳои қабулшударо вобаста ба масъалаҳои дар сархатҳои якум, дуюм, сеюм, чорум, даҳум, сенздаҳум ва чордаҳуми қисми 3 моддаи 38, сархатҳои дувоздаҳум ва чордаҳуми қисми 4 моддаи 39 Қонуни мазкур пешбинишуда дар давоми 3 рӯз пас аз қабули онҳо бо замимаи нусхаи санадҳои дахлдор ба Комиссияи тахассусӣ барои маълумот пешниҳод менамояд (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

Моддаи 38. Анҷумани адвокатҳо

1. Мақоми олии Иттифоқи адвокатҳо Анҷумани адвокатҳо мебошад. Анҷумани навбатии адвокатҳо дар ду сол як маротиба даъват карда мешавад. Анҷумани адвокатҳо дар мавриде салоҳиятнок ҳисобида мешавад, ки дар кори он на камтар аз се ду ҳиссаи вакилони ба Анҷумани адвокатҳо интихобгардида иштирок дошта бошанд.

2. Анҷумани ғайринавбатии адвокатҳо аз ҷониби Раёсати Иттифоқи адвокатҳо дар мавридҳои зарурӣ даъват карда мешавад. Инчунин Анҷумани ғайринавбатии адвокатҳо метавонад бо ташаббуси яке аз мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо тибқи қарори Раёсати Иттифоқи адвокатҳо даъват карда шавад.

3. Анҷумани адвокатҳо дорои ваколатҳои зерин аст:

- Оинномаи Иттифоқи адвокатҳоро қабул ва ба он тағйиру иловаҳо ворид менамояд;

- Кодекси одоби касбии адвокатҳоро қабул ва ба он тағйиру иловаҳо ворид менамояд;

- аъзои Раёсати Иттифоқи адвокатҳо ва раиси Раёсати Иттифоқи адвокатҳоро ба мӯҳлати чор сол интихоб менамояд, инчунин оид ба пеш аз мӯҳлат қатъ намудани ваколатҳои аъзо ва раиси Раёсати Иттифоқи адвокатҳо қарор қабул менамояд;

- андоза ва тартиби пардохти ҳаққи узвияти адвокатҳоро муайян менамояд (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023);

- сметаи хароҷотро барои таъмини фаъолияти Иттифоқи адвокатҳо тасдиқ менамояд;

- андозаи музди меҳнати раис ва муовини раиси Иттифоқи адвокатҳо ва роҳбарони мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳоро дар доираи сметаи хароҷоте, ки барои таъмини фаъолияти Иттифоқи адвокатҳо тасдиқ шудааст, муайян мекунад;

- ҳисоботи Раёсати Иттифоқи адвокатҳо, аз ҷумла оид ба иҷрои сметаи хароҷот барои таъмини фаъолияти Иттифоқи адвокатҳоро тасдиқ менамояд;

- аъзои Комиссияи ревизионии Иттифоқи адвокатҳоро ба мӯҳлати ду сол интихоб намуда, ҳисоботи онро доир ба натиҷаи фаъолияти хоҷагию молиявии Иттифоқи адвокатҳо тасдиқ менамояд;

- аъзои Комиссияи интизомии Иттифоқи адвокатҳоро интихоб мекунад;

- дастури Анҷумани адвокатҳоро тасдиқ менамояд;

- маҳалли ҷойгиршавии Раёсати Иттифоқи адвокатҳоро муайян менамояд;

- ҷадвали воҳидҳои кории дастгоҳи Иттифоқи адвокатҳоро тасдиқ менамояд;

- Низомномаи мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳоро тасдиқ менамояд;

- Низомномаи Комиссияи ревизионӣ ва Комиссияи интизомии Иттифоқи адвокатҳоро тасдиқ менамояд;

- дигар ваколатҳоро, ки Қонуни мазкур ва Оинномаи Иттифоқи адвокатҳо пешбинӣ намудаанд, амалӣ менамояд.

Моддаи 39. Раёсати Иттифоқи адвокатҳо

1. Раёсати Иттифоқи адвокатҳо мақоми дастаҷамъонаи иҷроияи доимоамалкунандаи Иттифоқи адвокатҳо дар байни анҷуманҳои адвокатҳо мебошад.

2. Раёсати Иттифоқи адвокатҳо аз ҷониби Анҷумани адвокатҳо бо роҳи овоздиҳии пинҳонӣ бо теъдоди 9 нафар аз ҳайати аъзои Иттифоқи адвокатҳо ба мӯҳлати чор сол интихоб карда мешавад.

3. Раиси Раёсати Иттифоқи адвокатҳо ва муовини ӯ наметавонанд зиёда аз ду мӯҳлат пай дар пай ба вазифа интихоб шаванд.

4. Раёсати Иттифоқи адвокатҳо дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- аз ҳайати худ муовини раиси Раёсати Иттифоқи адвокатҳоро ба мӯҳлати чор сол интихоб менамояд;

- шумораи дар Анҷумани адвокатҳо иштирок доштани вакилон, инчунин тартиби интихоби онҳоро муайян менамояд;

- дастрасии ёрии ҳуқуқиро дар тамоми ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз ҷумла ёрии ҳуқуқии ба шаҳрвандон ба тариқи ройгон расонидашавандаро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин менамояд;

- бо пешниҳоди мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ё бо ташаббуси худ оид ба таъсис додани бюрои адвокатӣ дар маҳалҳо қарор қабул менамояд;

- тартиби таъмини расонидани ёрии ҳуқуқиро аз ҷониби адвокатҳо, ки дар асоси қарори таҳқиқбаранда, муфаттиш, прокурор, судя ё таъиноти суд ба сифати ҳимоятгар дар парвандаҳои ҷиноятӣ иштирок менамоянд, муайян мекунад. Ин тартибро ба маълумоти мақомоти мазкур ва адвокатҳо мерасонад, инчунин аз тарафи адвокатҳо иҷро шудани ин тартибро назорат мебарад;

- барои бозомӯзӣ ва такмили ихтисоси адвокатҳо мусоидат мекунад, ҳамчунин тартиби ягонаи омӯзонидани коромӯз-адвокатҳоро таҳия ва тасдиқ менамояд (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023);

- масъалаҳои боздоштани мақоми адвокатро ҳал менамояд;

- ҳуқуқҳои иҷтимоӣ ва касбии адвокатҳоро ҳифз менамояд;

- барои таъмин намудани ташкилоти адвокатӣ бо биноҳои (ҳуҷраҳои) корӣ мусоидат менамояд;

- таъминоти иттилоотии адвокатҳо, инчунин мубодилаи таҷрибаи касбии адвокатҳоро байни худ ташкил менамояд;

- фаъолияти методиро амалӣ месозад;

- Анҷумани навбатӣ ва ғайринавбатии адвокатҳоро даъват менамояд, рӯзномаи пешакии онҳоро омода месозад;

- молу мулки Иттифоқи адвокатҳоро тибқи сметаи хароҷот ва таъинот ихтиёрдорӣ менамояд;

- дастури Раёсати Иттифоқи адвокатҳоро тасдиқ менамояд;

- баҳисобгирии ташкилотҳои адвокатиро амалӣ менамояд;

- фаъолияти мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳоро ҳамоҳанг месозад;

- ҳангоми гузаронидани экспертиза ва муҳокимаи пешакии лоиҳаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ иштирок менамояд;

- ба Комиссияи тахассусӣ оид ба қатъ намудани мақоми адвокат пешниҳод ирсол менамояд;

- дигар ваколатҳоро, ки Қонуни мазкур ва Оинномаи Иттифоқи адвокатҳо пешбинӣ намудаанд, амалӣ менамояд.

5. Дар сурати аз ҷониби Раёсати Иттифоқи адвокатҳо иҷро накардан ё ба таври номатлуб иҷро кардани муқаррароти Қонуни мазкур, ваколатҳои он метавонад пеш аз мӯҳлат дар Анҷумани адвокатҳо қатъ карда шавад.

6. Маҷлисҳои Раёсати Иттифоқи адвокатҳо аз ҷониби раиси Раёсат аз рӯи зарурат, вале на камтар аз як маротиба дар се моҳ даъват карда мешаванд. Маҷлис дар мавриди иштироки на камтар аз се ду ҳиссаи аъзои Раёсати Иттифоқи адвокатҳо салоҳиятнок ҳисобида мешавад.

7. Қарори Раёсат бо тарафдории аксарияти шумораи умумии аъзои Раёсати Иттифоқи адвокатҳо, ки дар маҷлиси он иштирок менамоянд, қабул карда мешавад ва иҷрои он барои ҳамаи аъзои Иттифоқи адвокатҳо ҳатмӣ мебошад. Раёсати Иттифоқи адвокатҳо метавонад қарору санадҳои хилофи қонунгузорӣ қабулнамудаи мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳоро бекор намояд (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

8. Раиси Раёсати Иттифоқи адвокатҳо дар як вақт Раиси Иттифоқи адвокатҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

9. Раиси Раёсати Иттифоқи адвокатҳо:

- дар муносибат бо мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва моликияташон, Иттифоқи адвокатҳоро муаррифӣ намуда, аз номи Иттифоқи адвокатҳо бе ваколатнома амал менамояд;

- ваколатномаҳо медиҳад;

- аз номи Иттифоқи адвокатҳо созишномаҳо мебандад;

- бо қарори Раёсати Иттифоқи адвокатҳо тибқи смета ва таъиноти молу мулк онро ихтиёрдорӣ менамояд;

- кормандони дастгоҳи Иттифоқи адвокатҳоро ба кор қабул ва аз кор озод менамояд;

- маҷлиси Раёсати Иттифоқи адвокатҳоро даъват менамояд;

- иҷрои қарорҳои Раёсати Иттифоқи адвокатҳо ва қарорҳои Анҷумани адвокатҳоро таъмин менамояд.

10. Раис, муовини ӯ ва дигар аъзои Раёсати Иттифоқи адвокатҳо метавонанд дар Раёсати Иттифоқи адвокатҳо кор карда, ҳамзамон ба фаъолияти адвокатӣ машғул шаванд.

11. Раёсати Иттифоқи адвокатҳо ҳуқуқ надорад аз номи худ фаъолияти адвокатиро амалӣ намояд, инчунин ба фаъолияти соҳибкорӣ машғул шавад.

Моддаи 40. Комиссияи ревизионии Иттифоқи адвокатҳо

1. Комиссияи ревизионии Иттифоқи адвокатҳо барои амалӣ сохтани назорати фаъолияти молиявию хоҷагии Иттифоқи адвокатҳо ва мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо аз ҳисоби аъзои Иттифоқи адвокатҳо ба мӯҳлати ду сол интихоб карда мешавад.

2. Дар бораи натиҷаҳои кори худ Комиссияи ревизионии Иттифоқи адвокатҳо дар назди Анҷумани адвокатҳо ҳисоботдиҳанда мебошад.

3. Аъзои Комиссияи ревизионии Иттифоқи адвокатҳо метавонанд фаъолияти хизматии худро бо фаъолияти адвокатӣ якҷоя намоянд. Онҳо ҳуқуқ надоранд дар Иттифоқи адвокатҳо дигар вазифаи интихобиро ишғол намоянд.

Моддаи 41. Комиссияи интизомии Иттифоқи адвокатҳо

1. Барои амалӣ намудани назорат аз рӯи фаъолияти касбии адвокатҳо аз ҳисоби аъзои Иттифоқи адвокатҳо Комиссияи интизомии Иттифоқи адвокатҳо интихоб карда мешавад.

2. Комиссияи интизомии Иттифоқи адвокатҳо фаъолияташро дар асоси Қонуни мазкур, Оинномаи Иттифоқи адвокатҳо, Кодекси одоби касбии адвокатҳо ва Низомномаи Комиссияи интизомии Иттифоқи адвокатҳо амалӣ намуда, аз натиҷаи фаъолияти худ ба Анҷумани адвокатҳо ҳисобот медиҳад.

3. Аъзои Комиссияи интизомии Иттифоқи адвокатҳо метавонанд фаъолияти худро дар Комиссияи интизомӣ бо фаъолияти адвокатӣ якҷоя намоянд. Онҳо ҳуқуқ надоранд дар Иттифоқи адвокатҳо дигар вазифаи интихобиро ишғол намоянд.

4. хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

Моддаи 42. Молу мулки Иттифоқи адвокатҳо

1. Молу мулки Иттифоқи адвокатҳо аз ҳисоби ҳаққи узвият, грантҳо, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид гардидаанд ва сарчашмаҳои дигаре, ки қонунгузорӣ манъ накардааст, ташаккул меёбад. Маблағи ҳаққи узвият бевосита ба суратҳисоби Иттифоқи адвокатҳо пардохт карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

2. Ба хароҷот барои эҳтиёҷоти умумии Иттифоқи адвокатҳо хароҷот барои ҳаққи хизмати адвокатҳо, ки дар мақомоти Иттифоқи адвокатҳо кор мекунанд, ҷуброни хароҷоти ин адвокатҳо, ки бо кор дар ин мақомот алоқаманд аст, хароҷоти музди меҳнати кормандони дастгоҳи Иттифоқи адвокатҳо, таъминоти моддии фаъолияти Иттифоқи адвокатҳо ва дигар хароҷоте, ки сметаи хароҷот барои таъмини фаъолияти Иттифоқи адвокатҳо пешбинӣ намудааст, дохил мешаванд.

Моддаи 43. Мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо

1. Мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо воҳидҳои сохтории Иттифоқи адвокатҳо буда, адвокатҳои дар як минтақаи Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияткунандаро муттаҳид мекунанд. Мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо оид ба фаъолияти худ дар назди Иттифоқи адвокатҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоботдиҳанда мебошанд (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2023).

2. Мақоми минтақавии Иттифоқи адвокатҳо дорои номи худ мебошад, ки ишора ба шакли ташкилии он ва минтақаи Ҷумҳурии Тоҷикистонро, ки дар ҳудуди он вай таъсис ёфтааст, дар бар мегирад.

3. Мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо бо мақсади таъмини ёрии баландихтисоси ҳуқуқӣ, дастрасии он барои аҳолӣ дар ҳудуди дахлдори Ҷумҳурии Тоҷикистон, ташкили ёрии ҳуқуқии ройгон ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, намояндагӣ ва ҳимояи манфиатҳои адвокатҳо дар мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва моликияташон, назорати тайёрии касбии адвокатҳо ва аз ҷониби онҳо риоя гардидани Кодекси одоби касбии адвокатҳо ташкил карда мешаванд.

4. Мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо аз ҷониби Анҷумани адвокатҳо таъсис дода мешаванд. Мақоми минтақавии Иттифоқи адвокатҳо воҳиди сохторӣ буда, тавозуни мустақил дорад, дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бонкҳо суратҳисоб ва дигар ҳисобҳо мекушояд, инчунин дорои мӯҳр, тамға ва бланк бо номи худ бо ишора ба шакли ташкилии он ва минтақаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар ҳудуди он таъсис ёфтааст, мебошад.

5. Адвокатҳо аз рӯи ӯҳдадориҳои мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо, мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо бошад, аз рӯи ӯҳдадориҳои адвокатҳо масъул намебошанд.

6. Мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо дар асоси қарори маҷлиси таъсисии адвокатҳо ва бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ба қайди давлатӣ гирифта мешаванд.

7. Мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо мавриди азнавташкилдиҳӣ қарор дода намешаванд.

8. Дар ҳудуди ҳар як минтақаи Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад танҳо як мақоми минтақавии Иттифоқи адвокатҳо ташкил карда шавад, ки он ҳуқуқ надорад воҳидҳои сохтории худро дар ҳудуди дигар минтақаҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис диҳад.

9. Қарорҳои мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо, ки дар доираи ваколатҳои онҳо қабул карда шудаанд, барои ҳамаи адвокатҳои мақомоти дахлдори минтақавии Иттифоқи адвокатҳо ҳатмӣ мебошанд.

10. Мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо ҳуқуқ надоранд фаъолияти адвокатиро аз номи худ амалӣ намоянд, инчунин ба фаъолияти соҳибкорӣ машғул шаванд.

11. Мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо барои корҳои ташкилӣ оид ба расонидани ёрии ҳуқуқии марказонидашудаи ройгон ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин барои иштироки адвокатҳо ба сифати ҳимоятгар дар мурофиаи судии ҷиноятӣ бо қарори мақомоти таҳқиқ, тафтишоти пешакӣ, прокурор, судя ё таъиноти суд масъул мебошанд.

Моддаи 44. Иттиҳодияҳои ҷамъиятии адвокатҳо

Адвокатҳо ҳуқуқ доранд мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иттиҳодияҳои ҷамъиятии адвокатҳоро ташкил кунанд ва ё аъзои (иштирокчии) иттиҳодияи ҷамъиятии адвокатҳо бошанд. Иттиҳодияҳои ҷамъиятии адвокатҳо ҳуқуқ надоранд вазифаҳои ташкилотҳои адвокатӣ, Иттифоқи адвокатҳо ва мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳоро амалӣ намоянд.

БОБИ 6. МУҚАРРАРОТИ ДАВРАИ ГУЗАРИШ

Моддаи 45. Соҳиб шудан ба мақоми адвокат

1. Адвокатҳое, ки дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон то рӯзи мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур фаъолият менамоянд ва ба талаботи қисмҳои 1 ва 2 моддаи 12 Қонуни мазкур ҷавобгӯ мебошанд, фаъолияташонро пас аз мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур дар давоми понздаҳ моҳ идома медиҳанд. Агар онҳо мақсади идома додани фаъолияти адвокатиро дошта бошанд, бояд дар ин мӯҳлат мақоми адвокатро мутобиқи талаботи Қонуни мазкур соҳиб шаванд (Қонуни ҶТ аз 14.05.2016 № 1311).

2. Дар давраи гузариш намояндагони адвокатҳо аз панҷ минтақаи кишвар як нафарӣ (Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ) дар ҷаласаҳои якҷояи ташкилотҳои адвокатӣ ва адвокатҳои ваколатдор ба Комиссияи тахассусӣ интихоб карда мешаванд. Номзадии шахси интихобшуда дар мӯҳлати на дертар аз як моҳ аз рӯзи мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ба Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешавад.

3. То ташкил шудани мақомоти минтақавии Итифоқи адвокатҳо иҷрои ваколатҳои онҳо оид ба иҷозат додан ба имтиҳони тахассусӣ, ки дар моддаи 14 Қонуни мазкур пешбинӣ шудааст, ба Комиссияи тахассусӣ вогузор карда мешавад.

4. Пас аз интихоб намудани аъзои Комиссияи тахассусӣ аз ҷониби Анҷумани адвокатҳо ваколати панҷ нафар адвокатҳое, ки аз минтақаҳо ба аъзогии Комиссияи тахассусӣ интихоб гардидаанд, қатъ гардида, ба онҳо мақоми адвокат бе супоридани имтиҳони тахассусӣ дода мешавад.

5. Ташкилотҳои адвокатие, ки то рӯзи мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон амал менамоянд, дар мӯҳлати як моҳ аз рӯзи мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ба Комиссияи тахассусӣ бояд рӯйхати адвокатҳои фаъолияткунандаро пешниҳод намоянд (Қонуни ҶТ аз 23.11.2015 № 1237).

Моддаи 46. Баргузории маҷлисҳои таъсисии мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо

1. Ташкилотҳои адвокатие, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкил шудаанд, адвокатҳои ваколатдор ва адвокатҳое, ки мутобиқи Қонуни мазкур мақоми адвокатро соҳиб шудаанд, дар давоми чор моҳ аз рӯзи мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур маҷлисҳои таъсисии мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳоро дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ баргузор менамоянд.

2. Ташкилотҳои адвокатие, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур таъсис ёфтаанд, адвокатҳои ваколатдор ва адвокатҳое, ки мутобиқи Қонуни мазкур мақоми адвокатро соҳиб шудаанд, дар маҷлисҳои умумии худ вакилонро ба маҷлиси таъсисии минтақавии адвокатҳо аз рӯи меъёри як вакил аз даҳ адвокат интихоб менамоянд.

3. Маҷлиси таъсисии мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо ҳамон вақт салоҳиятнок ҳисобида мешавад, ки агар аз се ду ҳиссаи шумораи умумии вакилони он ҳузур дошта бошанд.

4. Маҷлиси таъсисии мақомоти минтақавии Иттифоқи адвокатҳо даҳ нафарӣ вакилро ба Анҷумани якуми адвокатҳо интихоб менамояд.

5. Кушодани маҷлиси таъсисии адвокатҳо ба адвокати синнаш аз ҳама калон, ки дар ҳамин маҷлис иштирок мекунад, супорида мешавад. Барои бурдани ҷаласа вакилоне, ки дар маҷлис иштирок доранд аъзои Раёсатро интихоб мекунанд.

6. Қарорҳои маҷлиси таъсисии минтақавии адвокатҳо бо тарафдории аксарияти шумораи умумии вакилон, ки дар маҷлиси мазкур иштирок доранд, қабул карда мешавад.

7. Ба ҳайати вакилони Анҷумани якуми адвокатҳо метавонанд ҳамчунин адвокатҳои дар маҷлиси таъсисии минтақавии адвокатҳо иштирокнадошта интихоб карда шаванд.

8. Тайёр кардани ҳуҷҷатҳои Анҷумани якуми адвокатҳо ба Кумитаи тадорукот, ки аз ҳисоби вакилони интихобшуда таъсис дода мешавад, вогузор карда мешавад.

Моддаи 47. Гузаронидани Анҷумани якуми адвокатҳо

1. Кумитаи тадорукот гузаронидани Анҷумани якуми адвокатҳоро дар давоми шаш моҳ аз рӯзи мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкил менамояд ва вақту маҳалли гузаронидани онро муайян мекунад.

2. Агар дар кори Анҷумани якуми адвокатҳо аз се ду ҳиссаи вакилон иштирок намуда бошанд, он босалоҳият ҳисобида мешавад.

3. Анҷумани якуми адвокатҳоро вакили синнаш аз ҳама калони иштирокдошта кушода, онро то интихоб шудани раиси Раёсати Иттифоқи адвокатҳо мебарад. Барои бурдани маҷлис вакилони анҷуман Раёсатро интихоб мекунанд.

4. Вакилон Дастури муваққатии Анҷумани якумро тасдиқ менамоянд.

5. Анҷумани якуми адвокатҳо мақомоти Иттифоқи адвокатҳоро ташкил намуда, иҷрои вазифаҳои дар моддаи 38 Қонуни мазкур пешбинигардидаро амалӣ менамояд.

6. Қарорҳои Анҷумани якуми адвокатҳо бо тарафдории аксарияти вакилон қабул карда мешаванд.

7. Ба ҳайати мақомоти Иттифоқи адвокатҳо метавонанд адвокатҳое, ки вакилони Анҷумани якум нестанд, интихоб шаванд.

Моддаи 48. Ба тартиб даровардани шакли ташкилии ташкилотҳои адвокатие, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкил шудаанд

1. Ба тартиб даровардани шакли ташкилии ташкилотҳои адвокатӣ, дигар шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки фаъолияти адвокатиро амалӣ менамоянд ва то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкил шудаанд, мувофиқи муқаррароти Қонуни мазкур ва бо тартиби муқаррарнамудаи ҳамин модда амалӣ карда мешавад.

2. Баъди бақайдгирии Иттифоқи адвокатҳо, ташкилотҳои адвокатие, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур таъсис ёфтаанд, ҳуқуқ надоранд вазифаи Иттифоқи адвокатҳо ва ё мақомоти онро, ки Қонуни мазкур муайян намудааст, амалӣ намоянд.

3. Дар муддати шаш моҳ аз рӯзи бақайдгирии Иттифоқи адвокатҳо, ташкилотҳои адвокатӣ, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур таъсис ёфтаанд, ӯҳдадоранд шакли ташкилии худро ба талаботи Қонуни мазкур мувофиқ намоянд.

4. Ба тартиб даровардани шакли ташкилии ташкилотҳои адвокатие, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкил шудаанд, дар асоси Қонуни мазкур бо қарори маҷлиси умумии ташкилоти адвокатии дахлдор бо роҳи азнавташкилдиҳӣ (муттаҳидшавӣ, ҳамроҳшавӣ, тақсимшавӣ, ҷудошавӣ, табдилдиҳӣ)-и он ба як ва ё якчанд шакли ташкилии ташкилоти адвокатие, ки Қонуни мазкур пешбинӣ намудааст, анҷом дода мешавад.

5. Назорати иҷрои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон зимни гузаронидани азнавташкилдиҳии ташкилотҳои адвокатие, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур таъсис ёфтаанд, аз ҷониби Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти минтақавии он амалӣ карда мешавад.

6. Бо Қонуни мазкур ҳуқуқи адвокатҳое, ки дар маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ фаъолият намуда, ҷудошавии онро аз коллегияи адвокатҳои то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкилшуда бо табдилдиҳии чунин маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ ба ташкилоти ғайритиҷоратии яке аз шаклҳои ташкилии пешбининамудаи Қонуни мазкур талаб менамоянд, эътироф карда мешавад. Қарор оид ба ҷудо шудани маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ бо табдилдиҳии он ба маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ ё коллегияи адвокатӣ бо тарафдории аз се ду ҳиссаи ҳайати адвокатҳои ба рӯйхат дохилбуда, ки дар маслиҳатхонаи ҳуқуқии дахлдор дар рӯзи бақайдгирии Иттифоқи адвокатҳо фаъолият менамоянд, қабул карда мешавад. Зимнан, муассисони (аъзои) маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ ё коллегияи адвокатии аз нав таъсисёфта танҳо адвокатҳое, ки шартномаи таъсисиро бастаанд, шуда метавонанд.

7. Қарори адвокатҳои маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ оид ба ҷудо шудан аз коллегияи адвокатҳо, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкил шудаанд, бояд дар мӯҳлати ду моҳ аз рӯзи бақайдгирии Иттифоқи адвокатҳо бо мактуби фармоишӣ ба коллегияи адвокатҳо, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкил шудааст, инчунин ба Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ё мақомоти минтақавии он ирсол карда шавад. Қарори мазкур аз ҷониби маҷлиси умумии коллегияи адвокатҳо, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкил шудааст, дар муддати чор моҳ аз рӯзи бақайдгирии Иттифоқи адвокатҳо баррасӣ карда мешавад.

8. Ҳуқуқ ва ӯҳададориҳои ташкилоти адвокатии азнавташкилшуда, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур таъсис ёфтааст, ба шахси ҳуқуқии аз нав таъсисёфта дар асоси тавозуни тақсимотӣ мегузарад. Зимнан ба шахси ҳуқуқии аз нав таъсисёфта молу мулк ба тариқи асл ва ҳуқуқҳои молу мулкии пештар дар истифодаи маслиҳатхонаи ҳуқуқии дахлдор қарордошта мегузарад.

9. Талабот оид ба додани ҳуқуқи молумулкӣ бояд дар муддати ду моҳ аз рӯзи бақайдгирии Иттифоқи адвокатҳо бо мактуби фармоишӣ ба мақомоти болоии ташкилоти адвокатҳо, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкил шудааст, инчунин ба Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ирсол карда мешавад. Талаботи мазкур бояд аз ҷониби маҷлиси умумии ташкилоти адвокатҳо, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур таъсис ёфтааст, дар мӯҳлати чор моҳ аз рӯзи бақайдгирии Иттифоқи адвокатҳо баррасӣ карда шавад.

10. Дар натиҷаи қонеъ намудани талаботи пешбининамудаи қисмҳои 6 ва 9 ҳамин модда ташкилоти адвокатҳо, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур таъсис ёфтааст, дар асоси санади супоридан ҳуқуқ ба соҳибмулкиро нисбати молу мулки маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ ба адвокатҳое, ки дар маслиҳатхонаҳои ҳуқуқии дахлдор фаъолият мекунанд ба шарти бо ҳиссаҳои баробар аз ин ҳиссаҳо ташкил намудани фонди тақсимнашавандаи маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ ё коллегияи адвокатии нав таъсисёфта медиҳад.

11. Адвокатҳое, ки дар ҳайати ташкилотҳои адвокатии то мавриди амал қарор гирифтани Қонуни мазкур таъсисёфта мебошанд, баъд аз қонеъ намудани талаботи пешбининамудаи қисмҳои 6 ва 9 ҳамин модда ҳуқуқ доранд дар хусуси ба як ё якчанд шакли ташкилии ташкилоти адвокатии пешбининамудаи Қонуни мазкур табдилдиҳии (тақсимшавии) ташкилоти адвокатҳое, ки то мавриди амал қарор гирифтани Қонуни мазкур таъсис ёфтааст, қарор қабул намоянд.

12. Тақсимшавии ташкилоти адвокатҳое, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур таъсис ёфтааст, ба ду ва зиёда ташкилоти адвокатӣ бо талаби на кам аз нисфи адвокатҳои аъзои ташкилоти адвокатҳои азнавташкилшаванда, ки дар ҳайати ташкилоти адвокатҳо баъд аз қонеъ намудани талаботи қисми 6 ҳамин модда мондаанд, амалӣ карда мешавад. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои ташкилоти адвокатҳои азнавташкилшаванда дар асоси тавозуни тақсимотӣ ба шахсони ҳуқуқие, ки дар натиҷаи тақсимкунӣ аз нав таъсис ёфтаанд, мегузарад. Тақсимоти ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои ташкилоти адвокатии азнавташкилшаванда, ки то мавриди амал қарор гирифтани Қонуни мазкур таъсис ёфтааст, дар байни шахсони ҳуқуқии навтаъсисёфта, мутаносибан бо шумораи адвокатҳое, ки иштирокчиёни шахсони ҳуқуқии навтаъсисёфта мебошанд, ба роҳ монда мешавад. Шахсони ҳуқуқие, ки дар натиҷаи тақсимшавии ташкилоти адвокатии то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкилшуда мебошанд, ҳуқуқ надоранд ном ва рамзи ташкилоти адвокатии пештар ташкилшударо истифода баранд.

13. Талабот оид ба тақсимшавии ташкилоти адвокатие, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкил шудааст, ба ду ва ё зиёда ташкилоти адвокатӣ бояд дар муддати чор моҳ аз рӯзи бақайдгирии Иттифоқи адвокатҳо бо мактуби фармоишӣ ба мақомоти болоии ташкилоти адвокатӣ, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур таъсис ёфтааст, инчунин ба Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ирсол карда шавад. Талаботи мазкур аз ҷониби маҷлиси умумии ташкилоти адвокатҳое, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур таъсис ёфтааст, дар муддати чор моҳ аз рӯзи бақайдгирии Иттифоқи адвокатҳо баррасӣ карда мешавад.

14. Ба як шакли ташкилии пешбининамудаи Қонуни мазкур табдил додани ташкилоти адвокатие, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкил шудааст, бо қарори маҷлиси умумӣ, ки бо тарафдории аксарияти овозҳои аъзои ташкилоти адвокатии дахлдор қабул шудааст, ба анҷом расонида мешавад. Зимнан ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои ташкилотҳои адвокатии азнавташкилшаванда ба маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ ё коллегияи адвокатии навтаъсис дар асоси санади супоридан мегузарад.

15. Маслиҳатхонаи ҳуқуқӣ ё коллегияи адвокатҳои аз нав дар рафти азнавташкилдиҳӣ таъсисёфта вориси ҳуқуқии ташкилоти адвокатии то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур дар асоси тавозуни тақсимотӣ ва санади супоридан ташкилшуда мебошанд.

16. Аз рӯзи мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкилотҳои адвокатие, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкил шудаанд, ҳуқуқ надоранд гузаронидани аъзои худ ва додани молу мулк миёни маслиҳатхонаҳои ҳуқуқӣ, ҳамчунин бегона кардани молу мулки ташкилоти адвокатҳоро, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкил шудаанд, ба истиснои тартиби пешбининамудаи ҳамин модда анҷом диҳанд.

17. Бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқии дар натиҷаи мутобиқ гардонидани ташкилотҳои адвокатии то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур таъсисёфта ба Қонуни мазкур, бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур амалӣ карда мешавад.

18. Ба Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба таври илова нусхаи ҳуҷҷатҳои зерин пешниҳод карда мешавад:

- қарор оид ба азнавташкилдиҳӣ;

- тавозуни тақсимотӣ ё санади супоридан;

- ҳуҷҷатҳои таъсисии шахсони ҳуқуқии азнавташкилшуда;

- ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи ҳолати ворид кардани маълумот дар бораи адвокатҳо-муассисон ба Феҳристи ягонаи адвокатҳо.

19. Ба азнавташкилдиҳии ташкилотҳои адвокатие, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкил шудаанд, қоидаҳои азнавташкилшавии шахсони ҳуқуқии муқаррарнамудаи қонунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, агар онҳо мухолифи ҳамин модда набошанд, татбиқ карда мешаванд.

Моддаи 49. Таъминоти расонидани ёрии ҳуқуқии ройгон ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин расонидани ёрии ҳуқуқӣ аз рӯи таъинот

1. Ташкилотҳои адвокатӣ дар муддати бист рӯз аз рӯзи бақайдгирӣ ӯҳдадоранд дар хусуси тартиби расонидани ёрии ҳуқуқии ройгон ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин дар хусуси тартиби иштироки адвокат ба сифати ҳимоятгар дар мурофиаи судӣ бо таъиноти мақомоти таҳқиқ, тафтишоти пешакӣ, прокурор, судя ё суд қарор қабул намоянд.

2. То қабул кардани қарори дар қисми 1 ҳамин модда пешбинигардида аз ҷониби ташкилоти адвокатӣ масъулият барои расонидани ёрии ҳуқуқии ройгон ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин барои иштироки адвокатҳо ба сифати ҳимоятгар дар мурофиаи судии ҷиноятӣ бо қарори мақомоти таҳқиқ, тафтишоти пешакӣ, прокурор, судя ё таъиноти суд, ба зиммаи ташкилотҳои адвокатие, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур ташкил шудаанд, гузошта мешавад.

БОБИ 7. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 50. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Моддаи 51. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи адвокатура"

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4 ноябри соли 1995 "Дар бораи адвокатура" (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с.1995, №21, мод. 249; с.2001, №7, мод. 487; с.2006, №3, мод. 144) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 52. Мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш.Душанбе

18 марти соли 2015 № 1182

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ САНҶИШИ ФАЪОЛИЯТИ СУБЪЕКТҲОИ ХОҶАГИДОР

Забон Тоҷикӣ

Замима:

word

pdf

zip

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1269

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

25.12.2015

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ САНҶИШИ ФАЪОЛИЯТИ СУБЪЕКТҲОИ ХОҶАГИДОР

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2015, №12, қ.1, мод. 1115; с.2017, №79, мод. 578)

(Қонуни ҶТ аз 18.07.2017 № 1459, аз 20.06.2019 № 1624, аз 2.01.2020 № 1683, аз 15.03.2023 № 1958)

Бо қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 4 ноябри соли 2015, № 210

қабул гардидааст.

Бо қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 18 декабри соли 2015, № 156

ҷонибдорӣ гардидааст.

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқии гузаронидани санҷиш, тартиб ва расмиёти ягонаи гузаронидани он, ҳуқуқу уҳдадориҳои субъектҳои хоҷагидор, шахсони мансабдори мақомоти санҷиширо муқаррар намуда, ба ҳифзи саломатӣ ва ҳуқуқу манфиатҳои қонунии шаҳрвандон, муҳити зист, амнияти миллӣ ва ҳимояи фаъолияти субъектҳои хоҷагидори санҷидашаванда, новобаста ба шакли моликияташон, равона карда шудааст.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода бурда мешаванд:

- дафтари бақайдгирии санҷишҳо - дафтари бақайдгирии санҷишҳои фаъолияти субъектҳои хоҷагидор, ки дар он тибқи тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур маълумот оид ба ҳар як санҷиши гузаронидашуда сабт карда мешавад;

- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор - мақоми иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ, ки барои татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи дастгирии соҳибкорӣ ваколатдор мебошад;

- мақомоти санҷишӣ - мақомоти давлатие, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор, ки тибқи Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд, ваколатдор мебошад;

- меъёрҳои арзёбии дараҷаи таваккал - маҷмӯи нишондиҳандаҳои миқдорӣ ва (ё) сифати вобаста ба фаъолияти субъектҳои хоҷагидор, ки мансуб донистани онҳоро ба дараҷаҳои гуногуни таваккал имконият медиҳад;

- объекти санҷиш - фаъолияти субъекти хоҷагидор, ки дорои дараҷаи муайяни таваккал мебошад;

- санҷиш - намуди фаъолияти мақомоти санҷишӣ оид ба омӯзиш, таҳлил, назорат ва муқоисаи фаъолияти субъекти хоҷагидор ба талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- субъектҳои хоҷагидор - шахсони ҳуқуқӣ (новобаста ба шакли моликият), аз ҷумла филиал ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ ва соҳибкорони инфиродие, ки фаъолияти соҳибкориро амалӣ менамоянд;

- таваккал - эҳтимолияти ба миён омадани оқибатҳои манфӣ ва андозаи тахминии зарар дар натиҷаи фаъолияти субъектҳои хоҷагидор;

- Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣмақоми машваратии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ҳамкорӣ ва ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишро таъмин менамояд.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 18.07.2017 № 1459).

Моддаи 3. Мақсади санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор

1. Мақсади гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор кам намудани таваккал барои саломатии шаҳрвандон, муҳити зист, амнияти ҷомеа, ҳифзи моликият тавассути таъмини риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби субъектҳои хоҷагидор дар раванди амалӣ намудани фаъолият мебошад.

2. Раванди гузаронидани санҷиш фаъолияти субъектҳои хоҷагидорро боз намедорад.

Моддаи 4. Доираи амали Қонуни мазкур

1. Муқаррароти Қонуни мазкур, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 2 ҳамин модда, нисбат ба санҷишҳои фаъолияти субъектҳои хоҷагидор татбиқ мегарданд.

2. Муқаррароти Қонуни мазкур, ба истиснои талаботи моддаи 13, нисбат ба санҷишҳои дар доираи назорати прокурорӣ, аудити Палатаи ҳисоби Ҷумҳурии Тоҷикистон, назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия, қонунгузории бонкӣ, мурофиавии ҷиноятӣ, андоз, гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон ва фаъолияти оперативию ҷустуҷӯӣ танзимшаванда татбиқ намегарданд.

3. Аз ҷониби мақомоту сохторҳои давлатие, ки тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дорои ваколатҳои назоратӣ (назорати давлатӣ, корҳои назоратӣ) ва санҷишӣ буда, дар моддаи 10 Қонуни мазкур пешбинӣ нашудаанд, ба истиснои муқаррароти қисми 2 ҳамин модда ва мавҷуд будани парвандаи ҷиноятӣ, гузаронидани назорат (назорати давлатӣ, корҳои назоратӣ) ва санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор манъ аст (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1958).

Моддаи 5. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор

Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор мансубанд:

- иштирок дар таҳияи сиёсати давлатӣ дар соҳаи гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор;

- муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор;

- таъсиси Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ ва тасдиқи низомномаи он;

- тасдиқи қоидаҳои намунавии гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор;

- тасдиқи шакл ва тартиби истифодаи дафтари бақайдгирии санҷишҳо;

- тасдиқи қоидаҳои муайян намудани меъёрҳои арзёбии дараҷаи таваккали фаъолияти субъекти хоҷагидор;

- тасдиқи Кодекси одоби шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ;

- тасдиқи расмиёти ташкил, пур кардан ва пешбурди махзани ягона оид ба санҷишҳои гузаронидашуда ва низоми иттилоотии идоракунӣ;

- амалӣ намудани салоҳияти дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 6. Ваколатҳои Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ

1. Ба ваколатҳои Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ дохил мешаванд:

- роҳбарӣ ва ҳамоҳангсозии ислоҳоти низоми санҷиш барои афзун намудани самараи ҳифзи саломатии шаҳрвандон, молу мулк, муҳити зист, амнияти ҷомеа ва кам кардани сарборӣ барои субъектҳои хоҷагидор;

- мусоидат ба таъсис ва таҳкими инфрасохтори маъмурӣ, ки ба таъмини иҷрои мақсад ва вазифаҳои санҷиш зарур аст;

- ҳамоҳангсозии кор оид ба ташкили махзани ягонаи маълумот дар бораи санҷишҳо;

- таъмини риояи қоидаҳои гузаронидани санҷиш аз ҷониби мақомоти санҷишӣ;

- ҳамоҳангсозии нақшаҳои санҷиши мақомоти санҷишӣ бо мақсади роҳ надодан ба такроршавии санҷишҳо;

- тасдиқи меъёрҳои умумии арзёбии самара ва натиҷабахшии фаъолияти марбут ба санҷшнҳои мақомоти санҷишӣ;

- баррасӣ ва тасдиқ намудани қоидаҳои умумии ҷамъ овардани маълумот ва таҳияи методологияи ягонаи арзёбии санҷишҳо;

- баррасии ҳисоботи солонаи мақомоти санҷишӣ бо арзёбии ҳарсолаи самара ва натиҷабахшии санҷишҳо ва муайян намудани тартиби интишори он дар воситаҳои ахбори омма;

- пешниҳоди таклифҳо ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи такмили мақомоти санҷишӣ ва муайян намудани мавзӯи санҷишҳо;

- амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва низомномаи Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ.

2. Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ мутобиқи самтҳои фаъолият ҳуқуқ дорад:

- аз мақомоти давлатӣ, ташкилотҳо ва дигар субъектҳои хоҷагидор оид ба санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор маълумоти заруриро талаб карда гирад;

- бо тартиби муқарраргардида дар бораи такмили қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи санҷиш ва фаъолияти мақомоти санҷишӣ таклиф пешниҳод намояд;

- ҳисоботи шашмоҳа ва солонаро шунида, нақшаҳои солона ва таљйирот ба онҳоро маъқул шуморад;

- дигар ваколатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба санҷиш ва низомномаи Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷиширо иҷро намояд.

3. Дар сурати аз ҷониби мақомоти санҷишӣ таҳия гардидани лоиҳаи қонунҳое, ки мавзӯъҳои нав ё таъсиси мақомоти нави санҷиширо пешбинӣ менамоянд, Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ доир ба лоиҳаи қонунҳои мазкур хулоса медиҳад. Лоиҳаи қонунҳои мазкур бе гирифтани хулосаи мусбати Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷиши ба баррасии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод шуда наметавонанд.

4. Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷиши ҳангоми баррасии лоиҳаи қонунҳои мазкур, ба истиснои масъалаҳое, ки мавзӯи онҳо танзими қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри давлатӣ мебошад, бо соҳибкорон машварат мегузаронад.

Моддаи 7. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор

Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор чунин ваколатҳоро амалӣ мегардонад:

- татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор;

- мониторинги санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор ва ба Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ пешниҳод намудани иттилооти ҳарсола аз рӯи натиҷаҳои он;

- натиҷагирӣ аз таҷрибаи гузаронидани санҷишҳои фаъолияти субъектҳои хоҷагидор, таҳия ва пепшиҳоди таклифҳо оид ба такмили қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор;

- пешбурди фаъолияти котиботи Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ;

- мусоидат ҷиҳати ҷорӣ намудани хатти алоқаи телефонии фаврӣ ва сомонаи дахлдор барои воридшавии шикоят нисбат ба мақомоти санҷишӣ;

- амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 8. Қоидаҳои намунавии гузаронидани санҷишҳои фаъолияти субъектҳои хоҷагидор

1. Қоидаҳои намунавии гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор муқаррароти зеринро дар бар мегиранд:

- мавзӯи танзим, шумора ва доираи гузаронидани санҷишҳо;

- асосҳои ҳуқуқии гузаронидани санҷишҳо аз тарафи мақомоти санҷишӣ;

- ваколатҳои шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ;

- тартиби банақшагирӣ ва гузаронидани санҷишҳо;

- услуби тартибдиҳии санади санҷишӣ;

- расмиёт оид ба баррасии дохилиидоравии муроҷиати субъекти хоҷагидор;

- расмиёт ҷиҳати банақшагирӣ, пешниҳоди иттилоот ва машварат ба субъектҳои хоҷагидор;

- расмиёт оид ба арзёбии таваккали фаъолияти субъектҳои хаҷагидор ва тақсимоти онҳо аз рӯи дараҷаи таваккал;

- қоидаҳои рафтори кормандони мақомоти санҷишӣ;

- расмиёт оид ба баррасии муроҷиатҳо ва пешниҳоди иттилооти дигар аз ҷониби субъектҳои хоҷагидор;

- расмиёти интихоби намунаҳои маҳсулот, нигоҳдорӣ ва ҳамлу нақли он барои гузаронидани ташхис;

- ҷалби эксперт, ташкилоти экспертӣ барои гузаронидани санҷиши фаъолияти субъекти хоҷагидор.

2. Мақомоти санҷишӣ дар асоси қоидаҳои намунавии гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор қоидаҳои гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидорро дар соҳаи худ таҳия ва тасдиқ менамоянд, ки бо тартиби муқарраргардида ба қайди давлатӣ гирифта шуда, мавриди интишори расмӣ қарор дода мешаванд.

3. Гузаронидани санҷиш аз ҷониби мақомоти санҷишӣ дар асоси санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ки ба қайди давлатӣ гирифта нашудаанд ва мавриди интишори расмӣ қарор нагирифтанд, манъ аст.

Моддаи 9. Принсипҳои асосии гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор

Гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- қонуният, бељаразӣ ва ошкорбаёнӣ;

- пешгирӣ ва бартараф намудани ҳуқуқвайронкуниҳо;

- поквиҷдонии шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ ва субъекти хоҷагидор;

- ҳифзи ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии субъектҳои хоҷагидор;

- роҳ надодани дахолат ба фаъолияти субъектҳои хоҷагидор, ки ба мавзӯи санҷиш вобастагӣ надорад;

- даврияти гузаронидани санҷиш;

- нораво будани такроркунии санҷишу назорати идоравӣ ва байниидоравӣ ҳангоми гузаронидани санҷиш;

- ҳатмӣ будани маълумотдиҳӣ ба субъектҳои хоҷагидор аз ҷониби мақомоти санҷиш оид ба санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ки шарту талаботи ҳатмиро пешбинӣ менамоянд ва риояи онҳо мавриди санҷиш қарор дода мешавад;

- ошкоро ва дастрас будани иттилоот оид ба санҷишҳои фаъолияти субъектҳои хоҷагидор;

- гузаронидани санҷиш бо риояи талаботи Қонуни мазкур танҳо дар минтақаи фаъолияти субъекти хоҷагидор;

- кам кардани сарборӣ нисбати субъекти хоҷагидор, ки бо санҷиши фаъолияти он алоқаманд аст ва таъмин намудани камкунии самараи таваккалҳо;

- пайвастагӣ ва фаври будани гузаронидани санҷиш дар муҳлати муқарраргардида;

- уҳдадории мақомоти санҷишӣ оид ба асосноккунии амалҳои худ дар асоси дараҷаи таваккал.

Моддаи 10. Мақомоти санҷишӣ ва мавзӯи санҷишҳо

1. Мақомоти санҷишӣ дар доираи ваколати худ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидорро бо назардошти мавзуъҳои зерини санҷиш амалӣ менамоянд:

1) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист:

- ҳифзи муҳити зист, назорати истифодаи оқилонаи захираҳои табиӣ;

- риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи хоҷагии ҷангал, шикор, олами набототу ҳайвонот ва ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1958).

2) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва сохтмон (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1958):

- меъморӣ ва сохтмон.

3) Мақоми ваколатдори давлатии назорати давлатии бехатарии корҳо дар саноат ва соҳаи кӯҳкорӣ:

- риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи истифодаи оқилона ва ҳифзи қаъри замин, геологияи кӯҳии техникӣ, муомилоти маводи таркандаи таъиноти гражданӣ, пешбурди бехатарии корҳо дар саноати кимиё ва металлургӣ, бехатарии иншооти борбардор, зарфҳои зери фишор коркунанда ва техникаи аттраксионӣ, иншооти истеҳсоли хатарнок, истифодаи бехатари иншооти газ.

4) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи телевизион ва радио:

- пахши барномаҳои телевизионӣ ва радио;

- истеҳсол ва/ё интишори маводи овозӣ, визуалӣ, аудиовизуалӣ, инчунин интишори ахбори иловагӣ, дуюмбора ва намудҳои дигари ахбори омма.

5) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи фаъолияти зиддиинҳисорӣ:

- ҳимоя ва рушди рақобату пешгирӣ, маҳдудкунӣ, қатъи фаъолияти инҳисорӣ ва рақобати бевиҷдонона;

- танзими фаъолияти субъектҳои монополияҳои табиӣ;

- ҳимояи ҳуқуқи истеъмолкунандагон;

- танзими фаъолияти рекламавӣ.

6) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи оташнишонӣ:

- риояи қоидаҳои бехатарӣ аз сӯхтор.

7) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи молия (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1958):

- истеҳсол, истихроҷ, коркард, истифода, нигоҳдорӣ ва баҳисобгирии металлҳои қиматбаҳо ва сангҳои қиматбаҳо.

8) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи назорати энергетикӣ:

- истифодаи оқилона ва босамари захираҳои гармию энергетикӣ;

- таъминоти реҷавӣ ва босифати истеъмолкунандагон бо захираҳои гармию энергетикӣ;

- ҳолати баҳисобгирии истеҳсол ва истифодаи қувваи барқу гармӣ;

- ҳолати техникии неругоҳҳои барқӣ, шабакаҳои барқӣ ва дастгоҳҳои барқию гармӣ, низоми истифодаи қувваи (неруи) барқу гармӣ;

- гузаронидани чорабиниҳои таъминкунандаи хизматрасонии бехатари дастгоҳҳои барқӣ ва истифодабарандаи гармӣ.

9) Мақоми ваколатдори давлатии назорат дар соҳаи бехатарии иншооти гидротехникӣ: - риояи меъёр ва қоидаҳои бехатарии иншооти гидротехникӣ;

- риояи чораҳо ҷиҳати пешгирии садама ва осебёбии иншооти гидротехникӣ;

- ҳолати техникии иншооти гидротехникӣ;

- санҷиши иншооти гидротехникӣ бо мақсади мутобиқати онҳо ба эъломияҳои бехатарӣ.

10) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи назорати давлатии тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ:

- фаъолияти фармасевтӣ ва молҳои тиббӣ;

- љизои кӯдакон ва маводи ороишӣ (косметикӣ);

- муомилоти қонунии маводи нашъадор, моддаҳои психотропӣ ва прекурсорҳои дар тиб истифодашаванда;

- фаъолияти тиббӣ;

- ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1958).

хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1958).

11) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи бехатарии озуқаворӣ:

- риояи қоидаҳои фитосанитарӣ ва карантини растаниҳо;

- фаъолияти байторӣ;

- пешбурди корҳои зотпарварӣ дар чорводорӣ, парандапарварӣ, моҳипарварӣ ва занбӯриасалпарварӣ;

- сифати тухмӣ ва парвариши ниҳолҳо (Қонуни ҶТ аз 20.06.2019 № 1624).

12) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ:

- риояи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи авиатсияи гражданӣ (Қонуни ҶТ аз 20.06.2019 № 1624);

13) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи стандартонӣ, метрология, сертификатсия ва нозироти савдо:

- стандартонӣ, метрология ва сертификатсия;

- риояи қоидаҳои савдо ва хӯроки умумӣ;

- бамеъёрдарории техникӣ;

- аккредитатсия.

14) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи назорати санитарию эпидемиологӣ:

- риояи меъёр ва қоидаҳои санитарию эпидемиологӣ (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1958).

15) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меҳнат, муҳоҷират ва шуљли аҳолӣ:

- ҳифзи меҳнат;

- муҳоҷират;

- шуљли аҳолӣ.

16) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёт:

- риояи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ, обӣ, роҳи оҳан, барқӣ, саноатӣ ва хоҷагии роҳ (Қонуни ҶТ аз 20.06.2019 № 1624).

17) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи алоқа:

- алоқаи барқӣ, алоқаи почта ва иттилоотонӣ.

18) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатӣ:

- назорати истифодаи амволи давлатӣ;

- риояи қоидаҳои пешбурди дафтари бақайдгирии санҷишҳо.

19) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи маориф ва илм:

- риояи раванди таълим ва тарбия дар асоси стандартҳои давлатии таҳсилот дар муассисаҳои таълимӣ;

- маблаљгузории фаъолияти муассисаҳои таълиму тарбияи соҳаи маориф аз ҳисоби маблаљи дар ихтиёрашон буда бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

20) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи назорати маводи нашъаовар:

- фаъолият вобаста ба парвариши растаниҳои нашъаовар бо мақсадҳои илмӣ, ҳамчунин тайёр кардани воситаҳои нашъадор ва моддаҳои психотропии нав;

- фаъолияти вобаста ба муомилоти қонунии воситаҳои нашъадор, моддаҳои психотропӣ ва прекурсорҳо (таҳия, истеҳсол, тайёр кардан, коркард, нигоҳ доштан, интиқол, муросилот, додан, фурӯхтан, тақсим кардан, соҳиб шудан, истифода, воридот ва содирот).

21) Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба танзими муносибатҳо вобаста ба замин ва геодезия:

- назорати давлатии истифода ва ҳифзи замин;

- назорати давлатии геодезӣ (Қонуни ҶТ аз 15.03.2023 № 1958).

22) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи омор:

- дурустӣ ва эътимоднокии маълумоти оморӣ.

23) Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъмини бехатарии ядроӣ ва радиатсионӣ:

- истифодаи манбаъҳои афканишоти иондоркунанда (ҳосилкунанда);

- истифодаи моддаҳои радиоактивӣ;

- муомилот бо партовҳои радиоактивӣ;

- истифодаи энергияи атомӣ (Қонуни ҶТ аз 2.01.2020 № 1683, аз 15.03.2023 № 1958).

2. Мавзӯи санҷиши як мақоми санҷишӣ, ки дар қисми 1 ҳамин модда пешбинӣ шудааст, наметавонад аз тарафи мақоми дигари санҷишӣ такрор карда шавад.

3. Таљйир додани номгӯи мақомоти давлатии санҷишӣ ва мавзӯи санҷишҳо танҳо бо роҳи ворид намудани таљйиру иловаҳо ба қисми 1 ҳамин модда имконпазир мебошад.

Моддаи 11. Меъёрҳои арзёбии дараҷаи таваккали фаъолияти субъектҳои хоҷагидор

1. Мақомоти санҷишӣ фаъолияти субъектҳои хоҷагидорро дар асоси дараҷаи таваккал мавриди санҷиш қарор медиҳанд. Мақомоти санҷишӣ меъёрҳои арзёбии дараҷаи таваккалро дар асоси сатҳи имконияти расонидани зарар дар натиҷаи фаъолияти субъекти хоҷагидор ба ҳаёт ё саломатии аҳолӣ, манфиатҳои молумулкӣ ва амнияти ҷомеа, ҳифзи муҳити зист, бо дарназардошти дараҷаи вазнинии оқибатҳои он, муайян менамоянд.

2. Мақомоти санҷишӣ меъёрҳоеро таҳия менамоянд, ки дар асоси онҳо дараҷаи таваккал ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти субъекти хоҷагидор дар соҳаи мансуб ба ваколати он арзёбӣ мегардад.

3. Сатҳи таваккали фаъолияти субъектҳои хоҷагидор бо дараҷаи таваккалии баланд, миёна ва паст муайян карда мешавад. Гурӯҳи субъектҳое, ки дараҷаи таваккалиашон баланд мебошад, набояд аз 10 фоиз зиёд бошад. Маълумот оид ба мансубияти субъекти хоҷагидор ба дараҷаи муайяни таваккалӣ ба ҳама дастрас мебошад.

4. Бо мақсади муайян намудани дараҷаи таваккалии пешбишшамудаи қисми 3 ҳамин модда, мақомоти санҷишӣ ба коршинос ё ба ташкилоти экспертӣ муроҷиат менамоянд.

БОБИ 2. РАСМИЁТИ ГУЗАРОНИДАНИ САНҶИШИ ФАЪОЛИЯТИ СУБЪЕКТҲОИ ХОҶАГИДОР

Моддаи 12. Асос барои гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор

1. Асос барои гузаронидани санҷиши фаъолияти субъекти хоҷагидор қарори мутобиқи Қонуни мазкур қабулнамудаи мақоми санҷишӣ оид ба гузаронидани санҷиш мебошад.

2. Қарор дар бораи гузаронидани санҷиш дорои маълумоти зерин мебошад:

- сана ва рақами бақайдгирии қарор дар мақоми санҷишӣ;

- номи мақоми санҷише, ки дар бораи гузаронидани санҷиш қарор қабул намудааст;

- номи пурраи субъекти хоҷагидори санҷидашаванда ё насаб, ном, номи падари соҳибкори инфиродӣ;

- мавзӯъ, мақсад ва объекти мушаххаси санҷиш дар субъекти хоҷагидори мазкур;

- мансаб, насаб, ном, номи падари шахсони санҷишгузаронанда;

- сана ва давомнокии гузаронидани санҷиш;

- давраи санҷиш;

- имзои роҳбари мақоми санҷишӣ;

- муҳри мақоми санҷишӣ.

3. Аз гирифтани қарор саркашӣ намудани роҳбари субъекти хоҷагидор ба ољози санҷиш монеа шуда наметавонад. Роҳбари субъекти хоҷагидор ҳуқуқ дорад пас аз гузашти мӯҳлати санҷишӣ дар қарор зикргардида шахсони мансабдори мақомоти санҷишро ба объекти санҷиш роҳ надиҳад, ба истиснои муқаррароти қисми 4 моддаи 26 Қонуни мазкур.

4. Дар асоси як қарор дар бораи санҷиш танҳо як санҷиш гузаронида мешавад.

Моддаи 13. Дафтари бақайдгирии санҷишҳо

1. Бо мақсади таъмини шаффофият санҷишҳои аз ҷониби мақомоти санҷишӣ гузаронидашаванда дар дафтари бақайдгирии санҷишҳо ба қайд гирифта мешаванд. Шахсони масъули мақомоти давлатӣ оид ба санҷишҳои дар доираи назорати прокурорӣ, аудити Палатаи ҳисоби Ҷумҳурии Тоҷикистон, назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия, қонунгузории бонкӣ, мурофиавии ҷиноятӣ, андоз, гумрук ва фаъолияти оперативию ҷустуҷӯӣ амалишаванда, ки тибқи моддаи 4 Қонуни мазкур амали ҳамин Қонун ба онҳо татбиқ намегардад, уҳдадоранд дар дафтари бақайдгирии санҷишҳо оид ба санҷишҳои дар додраи ваколаташон гузаронидашуда қайдҳо гузорад.

2. Шахси мансабдори мақоми санҷишӣ дар ҳолати ворид накардани қайдҳо ба дафтари бақайдгирии санҷишҳо ба санҷиш роҳ дода намешавад. Дар ҳолати гузаронидани санҷиш бе гузоштани қайд дар дафтари бақайдгирии санҷишҳо натиҷаи он беэътибор ҳисобида мешавад.

3. Мақомоти давлатии бақайдгирандаи шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ субъектҳои хоҷагидорро бо дафтари бақайдгирии санҷишҳо таъмин менамоянд. Ба дафтари бақайдгирии санҷишҳо маълумот дар бораи санҷишҳои гузаронидашуда ворид карда мешавад.

4. Пас аз супоридани қарор дар бораи гузаронидани санҷиш ба субъекти хоҷагидор ҳар шахси мансабдори мақоми санҷишӣ уҳдадор аст ба дафтари бақайдгирии санҷишҳо маълумоти зеринро ворид ва бо имзои худ тасдиқ намояд:

- асос барои санҷиши фаъолияти субъекти хоҷагидор, сана ва вақти ољоз ва анҷоми он;

- мавзӯъ ва мақсади санҷиш;

- намуди санҷиш;

- насаб, ном, номи падар, рақами шаҳодатномаи хизматӣ, номи мақоме, ки шаҳодатномаро додааст (муҳлати эътибори шаҳодатнома);

- ҳангоми иштироки мутахассиси даъватшуда дар гузаронидани санҷиш насаб, ном, номи падар, инчунин рақами шаҳодатномаи хизматӣ, номи ташкилоте, ки намояндаи он мебошад ва дар сурати мутахассиси мустақил будани ӯ, рақами шаҳодатномаи хизматӣ ва агар фаъолияти мутахассиси даъватшуда бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи иҷозатнома ба роҳ монда шавад, рақами иҷозатнома, номи мақоме, ки иҷозатномаро додааст ва мӯҳлати эътибори иҷозатнома.

5. Роҳбари субъекти хоҷагидор уҳдадор аст, ки дар дафтари бақайдгирии санҷишҳо маълумоти зеринро қайд намояд:

- сана ва вақти анҷоми санҷиш;

- чораҳои андешидаи шахси мансабдори мақоми санҷиши аз рӯи натиҷаҳои санҷиш;

- кӯмаки расонидашудаи машваратӣ; - санади тартибдодашудаи санҷиш;

- мулоҳизаҳои худ аз рӯи натиҷаҳои санҷиши гузаронидашуда дар шаклҳои: "Розиям", "Розӣ нестам", "Бо эродҳо розиям".

6. Шахси мансабдори мақоми санҷишӣ барои саркашӣ аз ворид намудани маълумот оид ба санҷиши гузаронидашаванда дар дафтари бақайдгирии санҷишҳо масъулияти муқаррарнамудаи Қонуни мазкурро бар ӯҳда дорад.

Моддаи 14. Санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор

1. Санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор иборат аст аз:

- машваратдиҳӣ ба субъектҳои хоҷагидор оид ба масъалаҳои коҳиш додани таваккал ва амалигардонии фаъолияти онҳо мутобиқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва иҷрои чорабиниҳои дигаре, ки ба пешниҳоди иттилоот дар хусуси пешгирии риоя накардани санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон равона шудаанд;

- санҷиши мутобиқати фаъолияти субъектҳои хоҷагидор ба талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- гузаронидани арзёбии иттилоот оид ба фаъолияти субъекти хоҷагидор, ки тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дастрас гардидааст;

- мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистои андешидани чораҳои таъсиррасонӣ нисбати субъектҳои хоҷагидор.

2. Санҷиши фаъолияти иамояндагиҳо ва филиалҳои субъектҳои хоҷагидор тибқи тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур дар доираи анҷом додани санҷиши фаъолияти худи субъекти хоҷагидор гузаронида мешавад.

Моддаи 15. Пешниҳоди иттилоот ва машварат

1. Мақомоти санҷишӣ ба субъектҳои хоҷагидор оид ба масъалаҳои мутобиқати фаъолияти онҳо ба санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба паст кардани меъёрҳои арзёбии дараҷаи таваккал ва бартараф намудани шароити ба ҳуқуқвайронкуниҳо имкониятдиҳанда то ољози санҷиш, дар рафти санҷиш ва пас аз анҷоми санҷиш машварат ва тавсияҳо медиҳанд.

2. Пешниҳоди машварату тавсияҳо инҳоро дар бар мегирад:

- пешниҳоди иттилооти умумӣ ба аҳли ҷомеа;

- посухҳо ба саволҳои хаттӣ ва шифоҳии субъектҳои хоҷагидор, тавассути телефон, дар шакли электронӣ ё дар ҳомили кољази дар раванди гузаронидани машљулиятҳои омӯзиши ё баъди гузаронидани онҳо;

- пешниҳод кардани машварату тавсияҳо ва ёрии методӣ ба субъектҳои хоҷагидор оид ба паст кардани меъёрҳои арзёбии дараҷаи таваккал, пешгирӣ ва бартараф намудани ҳуқуқваиронкуниҳо дар раванди санҷиш.

3. Машварату тавсияҳои ба субъектҳои хоҷагидор пешниҳодшаванда аз нигоҳи ҳуқуқи асоснок, дақиқ ва фаҳмо, дорои мақсади пешгирии ҳуқуқваиронкуниҳо, кам ва бартараф намудани эҳтимолияти таваккалҳо мебошанд.

4. Агар субъекти хоҷагидор мутобиқи машварат ва тавсияи ба тариқи хаттӣ пешниҳоднамудаи мақоми санҷиши амал намояд, пас барои ба талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқат накардани амалҳояш ба ҷавобгарӣ кашида намешавад. Муқаррароти мазкур ба кирдоре, ки дар он аломатҳои таркиби ҷиноят ё ҳуқуқваиронкунии маъмурӣ дида мешаванд, дахл надоранд.

5. Баъди гирифтани машварату тавсияҳои дурусти мақоми санҷишӣ субъекти хоҷагидор амалҳои худро ба талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқ менамояд.

6. Мақомоти санҷишӣ дар сомонаи расмии худ маълумоти зеринро ҷойгир менамоянд:

- санадҳои меъёрии ҳуқуқии танзимкунандаи масъалаҳои санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор;

- нақшаи ҳарсолаи гузаронидани санҷишҳо;

- маълумот оид ба мансубияти субъекти хоҷагидор ба дараҷаи муайяни таваккалӣ ва инчунин асоснокии гузаронидани онҳо ба ин намуди таваккалҳо.

Моддаи 16. Беэътибории гузаронидани санҷишҳо

Санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор дар ҳолатҳои зерин беэътибор дониста мешавад:

- аз ҷониби мақоми санҷишӣ ба субъекти хоҷагидор фиристода нашудани огоҳиномаи хаттӣ дар бораи санҷиши гузаронидашаванда ва номгӯи масъалаҳои санҷишӣ;

- ҳангоми гузаронидани санҷиши фаъолияти субъекти хоҷагидор аз ҷониби шахси мансабдори мақоми санҷишӣ ба субъекти хоҷагидор пешниҳод накардани шаҳодатномаи хизматӣ;

- дар сурати набудани сабти шахси мансабдори мақоми санҷишӣ дар дафтари бақайдгирии субъекти хоҷагидор;

- гузаронидани санҷиши аввалини фаъолияти субъекти хоҷагидори навтаъсис, ба истиснои субъектҳои хоҷагидори дараҷаи таваккалнокиашон баланд, дар давоми ду соли аввали фаъолияти он.

Моддаи 17. Намудҳои санҷиш

Санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор аз намудҳои зерин иборат аст:

- нақшавӣ;

- љайринақшавӣ;

- иловагӣ;

- такрорӣ.

Моддаи 18. Санҷиши нақшавӣ

1. Санҷиши нақшавӣ - санҷишест, ки аз ҷониби роҳбари мақомоти марказии санҷиш нисбати субъекти хоҷагидори мушаххас дар асоси нақшаи солонаи гузаронидани санҷишҳои нақшавӣ таъин карда мешавад.

2. Мақомоти санҷишӣ дар ноҳияҳо, шаҳрҳо ва вилоятҳо санҷиши нақшавии фаъолияти субъектҳои хоҷагидорро мутобиқи нақшаи солонаи гузаронидани санҷишҳои нақшавии аз ҷониби мақомоти марказии санҷиш тасдиқшуда мегузаронанд.

3. Нақшаи солонаи гузаронидани санҷишҳо бо назардошти даврияти санҷишҳои барои ҳар як гурӯҳи таваккалҳо муқарраргардида вобаста ба дараҷаи таваккалӣ фаъолияти ҳар субъекти хоҷагидорӣ мушаххас таҳия карда мешавад.

4. Нақшаи солонаи гузаронидани санҷишҳо аз ҷониби роҳбари мақоми марказии санҷиш барои соли ояндаи тақвимӣ то 1 ноябр дар мувофиқа бо Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ тасдиқ карда шуда, дар сомонаи расмии мақомоти санҷиш ва воситаҳои ахбори омма ҷойгир карда мешавад.

5. Вобаста ба таљйирёбии дараҷаҳои таваккалӣ субъектҳои хоҷагидор мақомоти санҷишӣ ба нақшаи солонаи гузаронидани санҷишҳо бо риояи талаботи мувофиқакунӣ тибқи қисми 4 моддаи мазкур ҳар шашмоҳа як маротиба таљйирот ворид менамоянд.

6. Дар нақшаҳои солонаи гузаронидани санҷишҳо маълумоти зерин дарҷ мегардад:

- номгӯи мақоми санҷишӣ;

- номгӯи шахсони ҳуқуқӣ, насаб, ном ва номи падари соҳибкорони инфиродӣ, ки фаъолияташон мавриди санҷиши нақшавӣ қарор дода мешавад;

- маълумот дар бораи санҷиши қаблии фаъолияти субъекти хоҷагидор;

- асосноккунии ҳуқуқӣ, мавзӯъ ва объектҳои санҷиш;

- сурољаи воқеии объекти гузаронидани санҷиш;

- давраи санҷиш (бо нишон додани санаи ољоз ва анҷоми давра);

- давомнокии санҷиш (бо нишон додани санаи ољоз ва анҷоми санҷиш).

7. Санҷиши якҷоя аз ҷониби мақомоти санҷишӣ танҳо дар доираи нақшаи солонаи мақоми санҷишӣ гузаронида шуда, мақомоти мазкур ӯҳдадоранд қарори алоҳидаро дар бораи таъини санҷиш ба расмият дароранд.

8. Дар ҳолати мавҷуд набудани нақшаи солонаи тасдиқшудаи гузаронидани санҷишҳои нақшавӣ мақоми санҷишӣ барои гузаронидани намуди санҷиши фаъолияти субъекти хоҷагидор, ба истиснои санҷишҳое, ки бо аризаи хаттии худи субъекти хоҷагидор гузаронида мешаванд, ҳуқуқ надорад.

9. Санҷиши нақшавӣ бо риояи талаботи пешбининамудаи қисми 4 моддаи 13 Қонуни мазкур гузаронида мешавад.

Моддаи 19. Санҷиши љайринақшавӣ

1. Санҷиши љайринақшавӣ дар ҳолатҳои зерин гузаронида мешавад:

- бо ташаббуси субъекти хоҷагидор дар асоси аризаи хаттии он;

- ба мақомоти санҷишӣ ворид шудани муроҷиати шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, маълумот аз мақомоти ҳокимияти давлатӣ оид ба далелҳои расонидан ё эҳтимолияти баланди расонидани зарари ҷиддӣ ба ҳаёт ва саломатии аҳолӣ, муҳити зист, амнияти миллӣ, инчунин ба миён омадани ҳолатҳои фавқулоддаи дорои хусусияти табиӣ ва техногенӣ;

- бо супориши Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз ҷумла бо мақсади пешгирии ба вуҷуд омадани ҳолатҳои фавқулодда;

- дар ҳолати мавҷуд будани парвандаи ҷиноятӣ.

2. Аризаи ба мақоми санҷишӣ ирсолгардида, ки тибқи он муайян кардани насаб, ном, номи падар ва маҳалли ҷойгиршавии шахси ба мақоми санҷишӣ муроҷиаткарда љайриимкон аст, барои гузаронидани санҷиш асос шуда наметавонад.

3. Гузаронидани санҷиши љайринақшавӣ бо асосҳои дигар манъ аст.

4. Санҷиши љайринақшавӣ дар асоси қарори (фармоиши, амри) роҳбари мақоми санҷишӣ гузаронида мешавад. Санҷиши љайринақшавӣ танҳо аз рӯи масъалаҳое гузаронида мешавад, ки барои гузаронидани ин намуди санҷиш асос шудаанд. Дар вақти гузаронидани санҷиши љайринақшавӣ мақомоти санҷишӣ уҳдадоранд, ки ба субъекти хоҷагидор оид ба шикоятҳои ҷойдошта маълумоти дақиқ ва асоснок пешниҳод намоянд.

5. Ба санҷидани масъалаҳое, ки асоси гузаронидани санҷиши љайринақшавӣ нестанд ва дар номгӯи саволҳои санҷишӣ пешбинӣ нашудаанд, роҳ дода намешавад.

6. Шумораи санҷишҳои љайринақшавии гузаронидашаванда нисбат ба шумораи умумии санҷишҳои гузаронидашавандаи мақомоти санҷишӣ набояд аз 10 % (фоиз) зиёд бошад. Дар ҳолати аз фоизи муқарраршуда зиёд шудани санҷишҳо онҳо бо розигии Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ гузаронида мешаванд.

7. Агар дар натиҷаи гузаронидани санҷиши љайринақшавӣ муайян карда шавад, ки дар фаъолияти субъекти хоҷагидор камбудиҳои ҷидди ҷой дошта, фаъолияти он мавриди санҷиши нақшавӣ қарор гирифтааст, шахси мансабдоре, ки санҷиши нақшавиро гузаронидааст, ба ҷавобгарӣ кашида мешавад.

8. Санҷишҳои љайринақшавӣ бо риояи талаботи пешбининамудаи қисми 4 моддаи 13 Қонуни мазкур гузаронида мешаванд.

Моддаи 20. Санҷиши иловагӣ

1. Санҷиши иловагӣ танҳо дар ҳолати аз натиҷаи санҷиш розӣ набудани субъекти хоҷагидор гузаронида мешавад.

2. Ҳангоми гузаронидани санҷиши иловагӣ гузаронидани санҷиш аз рӯи ҳамаи масъалаҳои санҷиши нақшавӣ манъ аст. Танҳо масъалаҳои дар шикояти субъекти хоҷагидор зикргардида мавриди санҷиши иловагӣ қарор дода мешаванд.

3. Шикояти субъектҳои хоҷагидор бояд дар мӯҳлати на дертар аз 10 рӯзи корӣ аз рӯзи қабули шикоят аз ҷониби мақоми санҷишӣ баррасӣ гардида, нисбати он қарори асоснок қабул карда шавад.

4. Санҷиши иловагӣ бо риояи талаботи пешбининамудаи қисми 4 моддаи 13 Қонуни мазкур гузаронида мешавад.

Моддаи 21. Санҷиши такрорӣ

1. Санҷиши такрорӣ дар доираи талаботи расмӣ дар бораи бартараф кардани камбудиҳои дар раванди санҷиши қаблӣ ошкоргардида гузаронида мешавад.

2. Санҷиши такрорӣ пас аз ба охир расидани муҳлате, ки ба субъекти хоҷагидор барои бартараф кардани камбудиҳо дода шудааст, на дертар аз 10 рӯзи ба охир расидани муҳлати зикршуда ва танҳо нисбати камбудиҳои ислоҳшуда гузаронида мешавад.

3. Субъекти хоҷагидор бо дархости мақоми санҷишӣ дар бораи камбудиҳои ислоҳшуда маълумот пешниҳод менамояд.

4. Қарор дар бораи гузаронидани санҷиши такрорӣ танҳо дар ҳолати мавҷуд будани дараҷаи эҳтимолияти расонидани зарари назаррас ба ҳаёт ва саломатии аҳолӣ ва муҳити зист аз ҷониби роҳбари мақоми санҷишӣ қабул карда мешавад.

5. Мақоми санҷишӣ субъекти хоҷагидорро дар бораи гузаронидани санҷиши такрорӣ дар муҳлати се рӯзи корӣ пеш аз ољози санҷиши такрорӣ огоҳ менамояд.

6. Ҳангоми муроҷиат намудани субъекти хоҷагидор ба мақомоти санҷишӣ дар бораи гузаронидани санҷиши такрорӣ қарори роҳбари мақоми санҷишӣ дар бораи санҷиш бояд дар давоми се рӯзи корӣ аз лаҳзаи ворид гардидани чунин муроҷиат қабул карда шавад.

7. Санҷиши такрорӣ бо риояи талаботи пешбининамудаи қисми 4 моддаи 13 Қонуни мазкур гузаронида мешавад.

Моддаи 22. Даврияти санҷишҳои фаъолияти субъектҳои хоҷагидор

1. Санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор, ба истиснои санҷшнҳои љайринақшавӣ, танҳо бо назардошти дараҷаи таваккалнокӣ, ки тибқи моддаи 11 Қонуни мазкур муайян карда шудааст, гузаронида мешавад.

2. Вобаста ба дараҷаи таваккалнокӣ санҷишҳои нақшавӣ мутобиқи даврияти зерин гузаронида мешаванд:

- на зиёда аз ду маротиба дар як сол барои субъектҳои хоҷагидори дараҷаи таваккалнокиашон баланд;

- на зиёда аз як маротиба дар се сол барои субъектҳои хоҷагидори дараҷаи таваккалнокиашон миёна;

- на зиёда аз як маротиба дар панҷ сол барои субъектҳои хоҷагидори дараҷаи таваккалнокиашон паст.

3. Даврияти санҷишҳои объектҳои мушаххас бо назардошти дараҷаи таваккалнокии он аз ҷониби мақомоти санҷишӣ дар нақшаи солонаи гузаронидани санҷишҳо муайян мегардад.

4. Санҷиши нақшавии аввалини фаъолияти субъекти хоҷагидори навтаъсис, ба истиснои субъектҳои хоҷагидори дараҷаи таваккалнокиашон баланд, танҳо баъди сипарӣ гардидани ду сол пас аз лаҳзаи бақайдгирии давлатии он гузаронида шуда, ду соли аввали фаъолияти субъекти мазкур мавриди санҷиш қарор дода намешавад.

5. Агар то гузаштани муҳлати дар қисми 4 ҳамин модда нишондодашуда фаъолияти субъекти хоҷагидор қатъ гардад (аз нав ташкил карда ё барҳам дода шавад), фаъолияти молиявии субъекти хоҷагидор, намояндагиҳо ва филиалҳои он дар доираи санҷиши фаъолияти худи субъекти хоҷагидор гузаронида мешавад.

6. Мавзӯи санҷиши як мақоми санҷишӣ наметавонад аз ҷониби мақоми дигари санҷишӣ такрор карда шавад ва чунин санҷиш метавонад дар асосҳои зерин гузаронида шавад:

- аризаи худи субъекти хоҷагидор;

- хабари мақоме, ки оид ба азнавташкилдиҳӣ ё барҳамдиҳии субъекти хоҷагидор қарор қабул кардааст;

- иттилооти мақоме, ки азнавташкилдиҳӣ ё барҳамдиҳии шахси ҳуқуқиро амалӣ намудааст.

7. Дар давоми ду соли аввали фаъолияти субъекти хоҷагидор чораҳои муҷозот нисбати он метавонанд танҳо дар ҳолатҳои истисноӣ истифода шаванд, агар фаъолияти субъекти мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо воситаҳои дигар таъмин шуда натавонад ва танҳо дар ҳолати зарурат ва ногузир будани пешгирии расонидани зарар ба ҳаёт ва саломатии аҳолӣ ё муҳити зист, дар ҳолате ки чунин зарар таҳдиди ҷиддӣ дошта бошад.

8. Дар ҳолати ташрифи шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ тибқи муқаррароти қисми 1 ҳамин модда маълумоти зарурӣ бо риояи талаботи пешбининамудаи қисми 4 моддаи 13 Қонуни мазкур дар дафтари бақайдгирии санҷишҳо сабт карда мешавад.

Моддаи 23. Машваратдиҳӣ ва расонидани кумаки методӣ ба субъекти хоҷагидори навтаъсис

1. Шахсони мансабдори мақоми санҷишӣ ба субъекти хоҷагидори навтаъсис дар давоми ду соли аввали фаъолияти он танҳо барои додани машварат ва расонидани кӯмаки методӣ оид ба масъалаҳои мавзӯи санҷиши онҳо ташриф меоранд.

2. Дар мӯҳлати озодкунӣ аз санҷишҳои пешбининамудаи қисми 4 моддаи 22 Қонуни мазкур субъекти хоҷагидори навтаъсис аз иҷрои ӯҳдадориҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки риояи онҳо мутобиқи ҳамин Қонун бояд санҷида шаванд, озод карда намешавад.

Моддаи 24. Огоҳинома дар бораи санҷиш

1. Бо мақсади гузаронидани санҷиш, ба истиснои гузаронидани санҷиш бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақоми санҷишӣ субъекти хоҷагидорро аз санҷиши гузаронидашаванда дар мӯҳлати панҷ рӯзи корӣ қабл аз ољози санҷиш ба таври хаттӣ огоҳ менамояд. Огоҳиномаи хаттӣ шарти асосии гузаронидани санҷиш буда, мақомоти санҷишӣ на дертар аз даҳ рӯзи корӣ аз рӯзи қабули огоҳинома ҳуқуқи ољоз намудани санҷишро доранд.

2. Дар огоҳинома дар бораи гузаронидани санҷиш масъалаҳои зерин бояд зикр карда шаванд:

- номи мақоми санҷишӣ, насаб, ном, номи падари шахси мансабдори мақоми санҷишӣ ва сурољаи маҳалли зисти он, рақами шаҳодатномаи хизматӣ;

- асос барои гузаронидани санҷиш;

- мавзуъ, мақсад ва объектҳои санҷиш;

- санаи ољоз ва анҷоми гузаронидани санҷиш;

- номи субъекти хоҷагидоре, ки фаъолияти он мавриди санҷиш қарор дода мешавад.

3. Огоҳинома ба роҳбари субъекти хоҷагидор ё ба шахси ваколатдор шахсан ё тавассути почта бо мактуби фармоишӣ ва огоҳиномаи почта ё мустақиман бо имзо супорида мешавад. Роҳбар ё шахси ваколатдори субъекти хоҷагидор баъди гирифтани огоҳинома вазифадор аст дар объекти санҷидашаванда дар вақти барои ољози санҷиш таъингардида ҳозир бошанд.

4. Агар субъекти хоҷагидор бо сабабҳои узрнок ољози санҷишро дар рӯз ва вақти дар огоҳинома муқарраргардида таъмин карда натавонад, он уҳдадор аст ба мақоми санҷишӣ дар ин хусус на дертар аз ду рӯз то ољози санҷиш хабар дода, сана ва вақти барои тарафҳо мувофиқро барои ољози санҷиш мувофиқа намояд.

5. Субъекти хоҷагидор дар сурати нагирифтани огоҳинома дар бораи гузаронидани санҷиш ҳуқуқ дорад шахси мансабдори мақоми санҷишро барои гузаронидани санҷиш роҳ надиҳад.

6. Агар мақоми санҷишӣ субъекти хоҷагидорро дар бораи санҷиши гузаронидашаванда ба таври хаттӣ огоҳ насозад, қарор аз рӯи натиҷаҳои санҷиш беэътибор буда, оқибати ҳуқуқӣ надорад.

Моддаи 25. Номгӯи масъалаҳои назоратие, ки аз рӯи онҳо санҷиш гузаронида мешавад

1. Санҷиш тибқи номгӯи масъалаҳои назоратие, ки аз ҷониби мақомоти санҷишӣ мутобиқи талаботи муқаррарнамудаи Қонуни мазкур тасдиқ шудааст, гузаронида мешавад.

2. Номгӯи масъалаҳои назоратие, ки аз рӯи онҳо санҷиш гузаронида мешавад, ба субъекти хоҷагидор ҳамзамон бо огоҳинома дар бораи санҷиш супорида мешавад. Ба субъекти хоҷагидор насупоридани номгӯи масъалаҳои назоратӣ ҳамзамон бо огоҳинома дар бораи санҷиш боиси беэътибор гардидани қарор аз рӯи натиҷаҳои санҷиш мегардад.

3. Санҷиши фаъолияти субъекти хоҷагидор аз рӯи номгӯи масъалаҳои назоратӣ гузаронида шуда, аз доираи он баромадан манъ аст. Номгӯи масъалаҳои назоратӣ бояд талаботи асосии қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар бар гирад, ки метавонанд ба ҳаёт ва саломатии одамон, бехатарии ҷамъиятӣ, моликият, ҳифзи муҳити зист таҳдид кунанд ё зарари бевоситаи назаррас расонанд.

4. Ҳангоми таҳияи номгӯи масъалаҳои назоратӣ мақомоти санҷиши метавонанд бо субъектҳои хоҷагидор ё ассотсиатсияҳои дахлдор барои ба инобат гирифтани ақидаи онҳо машварат мегузаронанд.

5. Номгӯи масъалаҳои назоратӣ ҳар сол бояд бо назардошти таљйирот дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва таклифҳои пешниҳоднамудаи шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ ва субъектҳои хоҷагидор аз нав дида баромада шавад.

6. Масъалаҳо дар номгӯи масъалаҳои назоратӣ барои риояи минбаъдаи онҳо аз ҷониби субъектҳои хоҷагидор бояд дақиқ, возеҳ ва дастрас ифода карда шаванд.

7. Номгӯи масъалаҳои назоратӣ қисми ҷудонашавандаи санади санҷиш буда, бояд дар сомонаи расмии мақоми санҷишӣ ҷойгир карда шавад.

Моддаи 26. Давомнокӣ ва мӯҳлати гузаронидани санҷиш

1. Мӯҳлати гузаронидани санҷиши молиявии фаъолияти шахси ҳуқуқӣ набояд аз бист рӯзи корӣ зиёд бошад.

2. Муҳлати гузаронидани санҷиши молиявии фаъолияти соҳибкори инфиродие, ки фаъолияти худро дар асоси шаҳодатнома амалӣ менамояд, набояд аз панҷ рӯзи корӣ ва соҳибкори инфиродие, ки фаъолияти худро дар асоси патент амалӣ менамояд, набояд аз ду рӯзи тақвимӣ зиёд бошад.

3. Санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор дар мӯҳлати на зиёдтар аз 10 рӯзи кори барои субъектҳои соҳибкории калон, 5 рӯзи кори барои субъектҳои соҳибкории миёна ва 2 рӯзи корӣ барои субъектҳои соҳибкории хурд гузаронида мешавад.

4. Дар ҳолатҳои истисноӣ ба монанди фалокат, беморӣ, фавти шахси масъул ва ҳолатҳои дигари рафънопазир - бо қарори роҳбари мақоми санҷишӣ муҳлати пешбининамудаи қисмҳои 1, 2 ва 3 ҳамин модда як маротиба ба муҳлати на зиёда аз сеяки муҳлати асосии гузаронидани санҷиш тамдид карда мешавад. Дар сурати мавҷуд набудани ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда дар хусуси тамдиди муҳлати мазкур санҷиши минбаъдаи фаъолияти субъекти хоҷагидор манъ аст.

5. Санҷиш танҳо дар вақти кори ва рӯзҳои кории субъекти хоҷагидор гузаронида мешавад, ба истиснои санҷиши љайринақшавӣ.

Моддаи 27. Манъи такроран гузаронидани санҷиш аз тарафи мақомоти санҷиши сатҳи гуногун ё мақомоти дигари санҷиш

1. Гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор аз рӯи масъалаҳое, ки қаблан аз ҷониби мақоми санҷиши сатҳи дигар ё мақоми дигари санҷиши дар давраи санҷиш муқарраргардида гузаронида шудааст, манъ аст.

2. Мақоми санҷишӣ салоҳияти ҳар яке аз сатҳҳои мақомоти санҷишро оид ба гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор муайян менамояд.

3. Дар ҳолате, ки санҷиши фаъолияти субъекти хоҷагидор аз ҷониби мақоми санҷиши як сатҳ (ҷумҳуриявӣ, вилоятӣ, шаҳрӣ ё ноҳиявӣ) гузаронида шавад, ба мақоми санҷиши сатҳи дигар гузаронидани санҷиши ҳамон як субъекти хоҷагидор манъ аст.

4. Мақомоти ҳифзи ҳуқуқ набояд санҷишҳои аз ҷониби мақомоти дигари санҷиш гузаронидашударо такроран гузаронанд, ба истиснои талаботи пешбининамудаи сархати чоруми қисми 1 моддаи 19 Қонуни мазкур.

Моддаи 28. Анҷоми санҷиш

1. Баъди анҷоми санҷиш, сарфи назар аз натиҷаҳои он, шахси мансабдори мақоми санҷишӣ санад тартиб дода, дар он маълумоти зеринро қайд менамояд:

- маҳалли гузаронидани санҷиш, санаи таҳияи санад;

- мавзӯи санҷиш;

- вазифа, насаб, ном, номи падари шахсони мансабдори мақоми санҷишӣ, ки санҷиш гузаронидаанд;

- насаб, ном, номи падари соҳибкори инфиродии санҷидашуда ё номи пурраи шахси ҳуқуқӣ;

- маълумот оид ба санҷиши қаблӣ;

- давраи санҷидашаванда ва маълумоти умумӣ оид ба ҳуҷҷатҳое (объектҳое), ки субъекти хоҷагидор барои гузаронидани санҷиш пешниҳод намудааст;

- натиҷаҳои санҷиш;

- дар ҳолати ошкор гардидани камбудиҳо - шарҳи муфассали онҳо бо истинод бамеъёри дахлдори санади меъёрии ҳуқуқи.

2. Анҷоми санҷиш рӯзи ба субъекти хоҷагидор супоридани санади санҷиш ё санаи ба он фиристодани санади санҷиш бо мактуби фармоиши ва огоҳинома, лекин на дертар аз панҷ рӯзи корӣ аз муҳлати дар қарор зикргардида, ҳисобида мешавад.

3. Ба санади санҷиш нусхаҳои зарурии ҳуҷҷатҳо, ҳисобҳои анҷомдодаи шахси мансабдори мақоми санҷиши ва маводи дигари дар раванди санҷиши гузаронидашуда бадастомада замима карда мешаванд.

4. Санади санҷиш ба миқдори на кам аз ду нусха таҳия гардида, аз ҷониби шахси мансабдори мақоми санҷишӣ, ки санҷиши дахлдорро гузаронидааст, имзо карда мешавад.

5. Як нусхаи санади санҷиш ба субъекти хоҷагидор дар давоми панҷ рӯзикорӣ супурда мешавад. Ҳангоми гирифтани санади санҷиш роҳбари субъекти хоҷагидор уҳдадор аст, ки дар нусхаи дигари санад дар хусуси гирифтани он қайд ворид намуда, имзо гузорад.

6. Агар роҳбари субъекти хоҷагидор гирифтани санади санҷиширо рад намуда бошад, дар ин бора дар нусхаи санади санҷишӣ барои мақомоти санҷишӣ пешбинигардида қаид ворид намуда, бо имзои шахси мансабдори санҷиши дахлдорро анҷомдода тасдиқ карда мешавад. Дар чунин ҳолат санади санҷиш бо мактуби фармоишӣ ва огоҳинома ба субъекти хоҷагидор фиристода мешавад.

7. Дар сурати ошкор гардидани содиршавии ҷиноят дар рафти фаъолияти субъекти хоҷагидор нусхаи санад ва маводи натиҷаи санҷиш аз рӯи тобеият барои қабули қарор ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқи дахлдор фиристонида мешаванд.

Моддаи 29. Қарор аз рӯи натиҷаҳои санҷиш

1. Баъди анҷоми ҳар як санҷиш дар асоси натиҷаҳое, ки дар санади санҷиш дарҷ гардидаанд, мақоми санҷишӣ бо имзои роҳбар ё шахси ивазкунандаи у аз рӯи натиҷаҳои санҷиш қарор қабул менамояд, ки он дар муҳлати панҷ рӯзи корӣ баъди рӯзи анҷоми санҷиш ба субъекти хоҷагидор дода мешавад.

2. Қарор бояд маълумоти зеринро дар бар гирад:

- сана ва рақами бақайдгирии қарор ва санади санҷиш;

- насаб, ном, номи падари соҳибкори инфиродӣ ё номи пурраи шахси ҳуқуқӣ;

- мавзӯи санҷиши гузаронидашуда;

- чораи андешидашаванда, агар камбудиҳо ошкор гардида бошанд;

- талабот оид ба рафъи камбудиҳои ошкоргардида дар сурати ошкор гардидани онҳо;

- муҳлат, маҳал ва тартиби шикоят овардан нисбат ба қарор.

3. Дар ҳолати ошкор нагардидани камбудиҳо баъди анҷоми санҷиш ба қарор қайди дахлдор ворид карда мешавад.

4. Қарор аз рӯи натиҷаҳои санҷиш дар ҳолатҳое, ки дар моддаи 16 Қонуни мазкур пешбинӣ гардидаанд, беэътибор дониста мешавад.

5. Аз рӯи натиҷаи гузаронидани санҷиш мақомоти санҷишӣ ҳар шашмоҳа ба Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ дар бораи санҷишҳои гузаронидашуда маълумоти дахлдор пешниҳод менамояд.

Моддаи 30. Муваққатан боздоштани фаъолияти субъекти хоҷагидор

1. Дар рафти санҷиш ҳангоми мавҷуд будани асосҳои зерин шахси мансабдори мақоми санҷишӣ дар бораи муваққатан боздоштани фаъолияти субъекти хоҷагидор қарор қабул менамояд:

- ошкор гардидани анҷоми фаъолияти субъекти хоҷагидор, ки ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқ набуда, бевосита боиси хатари ҷиддӣ гардида, метавонад ба ҳаёт ва саломатии аҳолӣ ва муҳити зист зарар расонад;

- таҳдиди дар натиҷаи амалӣ намудани фаъолият ба миён омада, ки бо назардошти ногузирии хатар ва бузургии эҳтимолияти он дар сурати имкон надоштани субъекти хоҷагидор барои тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ намудани фаъолияти худ онро бояд фавран боздорад.

2. Шахси мансабдори мақоми санҷишӣ бояд танҳо он фаъолияти субъекти хоҷагидорро муваққатан боздорад, ки боиси расонидани

зарари назаррас ба ҳаёт ва саломатии аҳолӣ ё муҳити зист шуда метавонад.

3. Дар ҳолати муваққатан боздоштани фаъолияти субъекти хоҷагидор чораҳои гузоштани мӯҳр (штамп), суратгирӣ, банаворгирӣ ва дигар усулҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, метавонанд истифода карда шаванд.

4. Муҳлати дар қарор оид ба муваққатан боздоштани фаъолияти субъекти хоҷагидор қайдгардида набояд аз се моҳ зиёд бошад.

5. Қарор дар бораи муваққатан боздоштани фаъолияти субъекти хоҷагидор маълумоти зеринродар бар мегирад:

- сана ва рақами қарор;

- номи мақоми санҷишӣ ва номи субъекти хоҷагидор;

- асос барои муваққатан боздоштани фаъолияти субъекти хоҷагидор;

- номгӯи фаъолияти боздошташуда;

- номгӯй ва миқдори молу мулк, таҷҳизот барои истеҳсолот;

- чораҳое, ки бояд барои бартараф кардани ҳуқуқвайронкунӣ андешида шаванд;

- муҳлат барои бартараф намудани ҳуқуқвайронкунӣ ва муҳлате, ки фаъолияти субъекти хоҷагидор муваққатан боздошта мешавад.

6. Шахси мансабдбри мақоми санҷишӣ, ки дар бораи муваққатан боздоштани фаъолияти субъекти хоҷагидор қарор қабул кардааст, роҳбари мақоми санҷишро дар ин хусус огоҳ менамояд.

7. Субъекти хоҷагидор метавонад аз рӯи қарор дар бораи муваққатан боздоштани фаъолияти субъекти хоҷагидор ба суд, мақомоти прокуратура ё ба тариқи маъмурӣ шикоят намояд.

8. Дар ҳолате, ки субъекти хоҷагидор камбудиҳои ошкоргардидаро пеш аз муҳлати дар қарор дар бораи муваққатан боздоштани фаъолияти субъекти хоҷагидор зикргардида бартараф намояд, роҳбари мақоми санҷиши дар давоми 3 рӯз аз лаҳзаи қабули аризаи субъекти хоҷагидор дар бораи барқарор намудани фаъолият тибқи аризаи он қарор қабул менамояд.

Моддаи 31. Гирифтани намунаҳо барои гузаронидани ташхис

1. Гирифтани намунаҳои маҳсулот барои гузаронидани ташхис танҳо дар ҳолати љайриимкон будани муайянкунии масъалаи бехатарии маҳсулот аз рӯи натиҷаи муоинаи он амали карда мешавад. Дар ин ҳолат мақоми санҷишӣ дар бораи гирифтани намунаҳо санад тартиб медиҳад, ки дар он ҳолатҳои зерин нишон дода мешаванд:

- маҳал ва санаи тартиб додани он;

- номгӯй ва маҳалли ҷоигиршавии субъекти санҷидашаванда, ки намунаи маҳсулоти он гирифта мешавад;

- мансаб, насаб, ном ва номи падари шахси ваколатдори субъекти хоҷагидори санҷидашаванда;

- мансаб, насаб, ном ва номи падари шахси мансабдоре, ки намунаи маҳсулотро мегирад;

- асос ва талабот барои гирифтани намунаи маҳсулот;

- номгӯй ва миқдори намунаи маҳсулоти гирифташуда бо зикр кардани истеҳсолкунанда, санаи истеҳсол, силсилаи (рақами) дастаи мол, арзиши умумии намунаҳо;

- сана ва вақти гирифтани намунаи маҳсулот.

2. Мақоми санҷишӣ гирифтани намунаҳоро ба миқдоре, ки ҳуҷҷатҳои меъёрию техникии маҳсулот барои гузаронидани ташхис муқаррар намудаанд, амалӣ менамояд.

3. Санади гирифтани намунаҳои маҳсулот дар се нусха тартиб дода мешавад. Ҳамаи нусхаҳои санад аз ҷониби шахси мансабдори тартибдода, ки намунаи маҳсулотро гирифтааст ва роҳбар ё намояндаи субъекти хоҷагидори санҷидашаванда имзо карда мешаванд. Як нусхаи санади гирифтани намунаи маҳсулот бо роҳхат ва намунаи маҳсулоти бо тартиби муқарраргардида гирифташуда ба ташкилоте фиристода мешавад, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои гузаронидани ташхис ваколатдор шудааст. Нусхаи дуюми санади гирифтани намунаи маҳсулот дар ихтиёри субъекти хоҷагидор мемонад. Нусхаи сеюми санади гирифтани намунаи маҳсулотро шахси мансабдори мақоми санҷишӣ, ки намунаи маҳсулотро гирифтааст, нигоҳ медорад. Фурӯш ва ба муомилот баровардани молу маҳсулоте, ки аз он барои ташхис намуна гирифта шудааст, то муайян гардидани натиҷаи ташхис манъ аст.

4. Шароити нигоҳдорӣ ва ҳамлу нақли намунаи маҳсулоти гирифташуда набояд нишондиҳандаҳоеро, ки аз рӯи онҳо ташхиси намунаҳо гузаронида мешавад, таљйир диҳад. Шахси мансабдори мақоми санҷишӣ, ки намунаи маҳсулотро барои озмоиш гирифтааст, амният ва сари вақт ба ҷойи гузаронидани ташхис расонидани онро таъмин менамояд. Субъекти хоҷагидори санҷидашаванда ҳуқуқ дорад ҳангоми гирифтани намунаҳо норозигӣ изҳор намояд.

5. Дар ҳолати номураттабии раванди муътадили истеҳсолот, ки бо гирифтани намунаи маҳсулот алоқаманд аст, намунаи маҳсулот пас аз гузаронидани ташхис бояд баргардонида шавад.

6. Хароҷоти марбут ба гирифтани намунаи маҳсулот аз тарафи мақоми санҷишӣ маблаљгузорӣ карда мешавад. Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба масъалаҳои молиявӣ расмиёти амалӣ намудани пардохти хароҷоти марбут ба гирифтани намунаи маҳсулотро тасдиқ менамояд.

7. Дар ҳолати бо натиҷаҳои ташхис тасдиқ гардидани далели вайронкунии талаботи муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби субъекти хоҷагидор, он вазифадор аст, ки хароҷоти марбут ба гузаронидани ташхисро мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн намояд.

8. Мақомоти санҷишӣ бояд хулосаи мақомоти дигари санҷиш ва натиҷаи ташхисро, ки дар озмоишгоҳҳои аккредитатсияшудаи мақомоти санҷишӣ гузаронида шудааст, эътироф намоянд.

БОБИ 3. ҲУҚУҚ ВА УҲДАДОРИҲОИ СУБЪЕКТҲОИ ХОҶАГИДОР ВА ШАХСОНИ МАНСАБДОРИ МАҚОМОТИ САНҶИШӢ

Моддаи 32. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои субъектҳои хоҷагидор

1. Субъектҳои хоҷагидор ҳуқуқ доранд:

- дар бораи санҷиши гузаронидашаванда маълумот гиранд;

- аз шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ асосҳои гузаронидани санҷишро талаб намоянд, бо ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи шахсияти узви гурӯҳи санҷишӣ шинос шаванд;

- шахсонеро, ки дар бораи гузаронидани санҷиш қарори дахлдор надоранд ва ё онҳо дар дафтари бақайдгирии санҷишҳо маълумоти дахлдор ворид накардаанд ва ё муҳлати дар қарор зикргардидаи онҳо фаро нарасида ва ё гузаштааст, ба санҷиш роҳ надиҳанд;

- талаботи шахсони мансабдори мақомоти санҷишро оид ба масъалаҳое, ки ба салоҳияти онҳо мансуб нестанд, иҷро накунанд ва онҳоро бо маводе, ки ба мавзӯи санҷиш дахл надоранд, шинос накунанд;

- аз мақомоти санҷишӣ нусхаи санади санҷишро дар давоми панҷ рӯзи корӣ баъди анҷоми санҷиш талаб намоянд ва гиранд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз мақоми санҷишӣ ҷуброни зиёни дар натиҷаи амалҳои љайриқонунии шахсони мансабдори он ҳангоми гузаронидани санҷиш расонидашударо талаб намоянд;

- ба шахси мансабдори мақоми санҷишӣ шарҳу эзоҳро оид ба масъалаҳои вобаста ба санҷиш ва натиҷаҳои он пешниҳод кунанд;

- бо тартибн муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбати натиҷаҳои санҷиш шикоят намоянд;

- бо мақсади ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои қонунии худ дар раванди гузаронидани санҷиш ва аз рӯи натиҷаҳои он мутахассисон ва намояндагони ассотсиатсияҳоеро, ки аъзои онҳо мебошанд, инчунин дигар ташкилоти ҷамъиятиро ҷалб намоянд.

2. Субъектҳои хоҷагидор уҳдадоранд:

- шахсони мансабдори мақомоти санҷишро дар сурати доштани қарор дар бораи гузаронидани санҷиш ва аз ҷониби онҳо пешниҳод гардидани шаҳодатномаи хизматӣ ва ворид намудани сабтҳои дахлдор ба дафтари бақайдгирии санҷишҳо ба объектҳои дахлдори санҷиш роҳ диҳанд;

- дар асоси талаботи асосноки шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ мавод ва ҳуҷҷатҳоеро, ки барои гузаронидани санҷиш зарур мебошанд, пешниҳод намоянд;

- қарорҳои мақомоти санҷишро дар бораи дар муҳлатҳои муқарраршуда бартараф намудани ҳуқуқвайронкуниҳо, ба истиснои ҳолатҳои пешниҳод намудани шикоят аз рӯи қарори мақоми санҷишӣ, иҷро намоянд;

- ба шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ дар иҷрои ӯҳдадориҳои хизматии онҳо мусоидат намоянд;

- ба ољози санҷиш дар сана ва дар вақти муқарраргардида монеъ нашаванд;

- бо тартиби муқарраргардида ба дафтари бақайдгирии санҷишҳо маълумоти дахлдор ворид намоянд.

Моддаи 33. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ

1. Шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ ҳуқуқ доранд:

- ба ҳудуди объектҳои субъекти хоҷагидор бо ҳамроҳии намояндаи субъекти хоҷагидор ворид шаванд;

- аз субъекти хоҷагидори санҷидашаванда ҳуҷҷатҳои заруриеро, ки бевосита бо гузаронидани санҷиш алоқаманданд, талаб намуда, аз онҳо иқтибос ва нусха гиранд;

- аз роҳбари субъекти хоҷагидор оид ба масъалаҳои вобаста ба мавзӯи санҷиши фаъолияти он баёноти хаттӣ талаб намоянд;

- намунаҳоро дар асоси санади хаттии тартибдодаи тарафҳо ба миқдоре, ки барои гузаронидани санҷиш зарур аст, гиранд ва новобаста ба намуди намуна, онҳоро баъди анҷоми санҷиш дар асоси уҳдадории хаттӣ баргардонанд;

- ба ҷараёни санҷиши субъекти хоҷагидорӣ коршиносону (мутахассисону) машваратчиёнро ҷалб намоянд.

2. Шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ ҳангоми гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор уҳдадоранд:

- қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳуқуқҳои субъекти хоҷагидорро риоя намоянд;

- санҷишҳоро бо тартиби пешбининамудаи Қонуни мазкур гузаронанд;

- ба субъектҳои хоҷагидори санҷидашаванда қарор дар бораи гузаронидани санҷиш, шаҳодатномаи хизматӣ ва дигар ҳуҷҷатҳои заруриро пешниҳод намоянд;

- бо тартиби муқарраргардида ба дафтари бақайдгирии санҷишҳо маълумот ворид намоянд;

- то ољози санҷиш ҳуқуқ ва уҳдадориҳои субъектҳои хоҷагидори санҷидашаванда, инчунин ҳуқуқ ва уҳдадориҳои худро вобаста ба гузаронидани санҷиш фаҳмонида диҳанд;

- ба иштирок намудани намояндагони субъекти хоҷагидор ҳангоми гузаронидани санҷиш монеъ нашаванд ва оид ба масъалаҳои вобаста ба мавзӯи санҷиш ба онҳо шарҳ диҳанд;

- нигоҳдории миқдор ва сифати ҳуҷҷатҳо, намунаҳои таҷрибавӣ ва маводи дигари муваққатан гирифташуда, инчунин сари вақт баргардонидани онҳоро таъмин намоянд;

- мавзуъ ва моҳияти камбудиҳои ошкоргардида ва чораҳои бартараф намудани онҳоро ба субъектҳои хоҷагидор шарҳ дода, ба пинҳон кардани онҳо роҳ надиҳанд;

- барои фаъолияти субъектҳои хоҷагидор монеъ нашаванд;

- аз ҳудуди субъекти хоҷагидори санҷидашаванда ҳуҷҷатҳои санҷидашавандаро берун набароранд;

- ба субъектҳои хоҷагидори санҷидашуда доир ба бартараф намудани камбудиҳои ошкоргардида дастурҳои асосноки иҷрояшон ҳатмиро диҳанд;

- риояи сирри давлатӣ, тиҷоратӣ ва сирри дигари бо қонун ҳифзшавандаро таъмин намоянд.

Моддаи 34. Маҳдудиятҳо ҳангоми гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор

Ба мақомоти санҷишӣ ва шахсони мансабдори онҳо манъ мебошад:

- дахолат намудан ба фаъолияти субъектҳои хоҷагидор оид ба масъалаҳои ба мавзӯи санҷиш вобастанабуда;

- аз субъектҳои хоҷагидор дар шакли нақдӣ ситонидани пардохтҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз ҷумла ҷаримаҳо, фоизҳо;

- истифода бурдани далелҳои вуҷуд доштани камбудиҳо ҳамчун асос барои дахолат ё маҳдуд намудани фаъолияти субъектҳои хоҷагидор;

- анҷом додани амалҳое, ки ба фаъолияти истеҳсолию тиҷоратии субъектҳои хоҷагидор монеъ мешаванд;

- гузаронидани санҷиш тибқи асосҳое, ки дар Қонуни мазкур пешбинӣ нашудаанд ва бе қарор оид ба гузаронидани санҷиш;

- гузаронидани санҷиш нисбати субъектҳои хоҷагидор, ки ба шахси мансабдори мақоми санҷишӣ муносибатҳои хешутаборӣ доранд;

- гузаронидани санҷиш ҳангоми набудани роҳбар ё намояндаи ваколатдори субъекти хоҷагидор;

- талаб намудани ҳуҷҷатҳо, иттилоот, маълумот, намунаи маҳсулот, иёргирии озмоиши объектҳои муҳити атроф ва объектҳои муҳити истеҳсолот, агар онҳо объекти санҷиш ё ба мавзӯи санҷиш алоқаманд набошанд, инчунин мусодира намудани нусхаи аслии чунин ҳуҷҷатҳо;

- гирифтани намунаҳои маҳсулот, иёргирии озмоиши объектҳои муҳити атроф ва объектҳои муҳити истеҳсолот барои гузаронидани таҳқиқот, озмоиш, ченкунии онҳо бе тартиб додани протоколҳо оид ба гирифтани намунаҳои зикргардида, иёргирӣ аз рӯи намунаи муқарраргардида ва зиёда аз миқдори муқаррарнамудаи стандартҳои миллӣ, қоидаҳои гирифтани намуна, иёргирӣ ва усулҳои таҳқиқ, озмоиш, ченкунии онҳо ва регламентҳои техникӣ;

- паҳн намудани маълумоте, ки дар натиҷаи гузаронидани санҷиш дастрас шудааст ва он дорои сирри давлатӣ, тиҷоратӣ, хизматӣ ва дигар сирри бо қонун ҳифзшаванда мебошад, ба истиснои ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- аз муҳлати муқарраргардида зиёд гузаронидани санҷиш;

- ба субъектҳои хоҷагидор додани дастур ё пешниҳод дар бораи аз ҳисоби онҳо гузаронидани чорабиниҳои марбут ба санҷиш.

БОБИ 4. НАҚШАИ СОЛОНА, ҲИСОБОТДИҲӢ, ОМУЗИШ ВА АРЗЁБИИ ФАЪОЛИЯТИ ШАХСОНИ МАНСАБДОРИ МАҚОМОТИ САНҶИШӢ

Моддаи 35. Нақшаи солонаи гузаронидани санҷишҳои нақшавӣ

1. Мақомоти санҷишӣ дар асоси таҳлили дараҷаи ҷойдоштаи мутобиқати фаъолияти субъектҳои хоҷагидор ба санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, дониши субъектҳои хоҷагидор оид ба амалӣ намудани фаъолияти худ мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, арзёбии дараҷаи таваккалнокии фаъолияти субъекти хоҷагидор, сабабҳои риоя нагардидан ё ба таври зарурӣ риоя нагардидани талабот нисбати субъектҳои хоҷагидор муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин дар асоси тадбирҳои қаблан андешидашуда ҷиҳати пешгирии қонунвайронкунӣ, чораҳои таъсиррасонӣ ва меъёрҳои риоянашавандаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии мақомоти санҷишӣ нақшаи солонаи гузаронидани санҷишҳои нақшавиро таҳия менамоянд.

2. Дар нақшаҳои солонаи гузаронидани санҷишҳо афзалиятҳо ва нақшаҳои соли оянда барои мавзӯи санҷиш зикр карда мешаванд.

3. Дар нақшаҳои солонаи гузаронидани санҷишҳои нақшавӣ маълумоти зерин зикр карда мешавад:

- арзёбии таваккалҳои асосӣ дар ҳар як соҳаи санҷиш;

- арзёбии миқдори санҷишҳои нақшавие, ки аз ҷониби мақомоти санҷишӣ гузаронида мешаванд;

- арзёбии миқдор ва намудҳои тадбирҳои машваратӣ ва иттилоотии аз тарафи мақомоти санҷишӣ андешидашаванда.

Моддаи 36. Ҳисоботдиҳии мақоми санҷишӣ

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ё дигар мақоми иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ, ки мақоми санҷишӣ дар нақшаи идоракунии он қарор дорад, ҳар сол мақсадҳои стратегӣ ва вазифаҳои солонаи мақомоти санҷишро муайян намуда, арзёбии фаъолиятро дар асоси нишондиҳандаҳои зерин мегузаронад:

- дараҷаи хатарнокӣ ё рӯйдодҳо (нишондиҳандаҳои фавт, харобшавӣ, партовҳо, ифлосшавӣ ва дигар нишондиҳандаҳо) дар соҳаи санҷидашаванда ва динамикаи нишондиҳандаҳои мазкур;

- нишондиҳандаҳои фаъолият, ки шумораи санҷишҳо, машваратҳо, тренингҳои гузаронидашуда ва натиҷаҳои онҳоро нишон медиҳанд;

- нишондиҳандаҳои афкори умум;

- натиҷаҳои пурсиши ҷомеа, ки дарккунӣ ва арзёбии иттиҳодҳои соҳибкорон, ташкилотҳои ҷамъиятиро оид ба арзёбии фаъолияти мақомоти санҷишӣ нишон медиҳанд.

Моддаи 37. Арзёбии фаъолияти шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ

1. Фаъолияти шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ, ки санҷиш мегузаронанд, дар асоси меъёрҳои зерин арзёбӣ мегардад:

- натиҷаҳои арзёбии шахси мансабдори мақомоти санҷишӣ, ки аз ҷониби субъекти хоҷагидор гирифта шудааст;

- миқдори машварат ва тавсияҳои додашуда ба субъекти хоҷагидор оиди риояи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- арзёбии фаъолияти шахси мансабдори мақомоти санҷишӣ оиди кам кардани сатҳи таваккалнокӣ.

2. Мақоми санҷиши низоми арзёбии фаъолияти шахси мансабдори мақомоти санҷишро, ки санҷиш мегузаронад, бо назардошти меъёрҳои дар қисми 1 ҳамин модда пешбинишуда таҳия менамояд.

3. Шумораи муҷозоти татбиқшуда, миқдори ҷаримаҳо ё дигар нишондиҳандаҳои марбут ба истифодаи муҷозот нисбати субъектҳои хоҷагидор набояд барои арзёбии фаъолияти шахси мансабдори мақомоти санҷиши асос шавад.

4. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор Кодекси одоби шахсони мансабдори мақомоти санҷишро таҳия ва ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои тасдиқ пешниҳод менамояд.

5. Мақомоти санҷиши ҳар се моҳ ба мақомоти болоии худ дар бораи фаъолияти анҷомдодаашон ҳисобот таҳия ва пешниҳод менамоянд, ки дар он маълумоти зерин нишон дода мешавад:

- арзёбии сатҳи таваккалнокӣ дар соҳаи санҷидашаванда;

- вазифаҳои соли ҷорӣ, иҷрои онҳо ва натиҷаҳои арзёбӣ;

- фаъолияти машваратдиҳӣ бо ишораи масъалаҳои барои субъектҳои хоҷагидор муҳими давраи ҳисоботӣ, меъёрҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бояд муфассал фаҳмонида шаванд;

- шумора, хусусият ва давомнокии санҷишҳои гузаронидашуда;

- маълумоти мухтасар оид ба маблаљгузории фаъолияти мақоми санҷиши ҳангоми гузаронидани санҷиш.

6. Ҳисоботи солонаи мақомоти санҷишӣ дар бораи фаъолияти анҷомдода, ки мақомоти санҷиши ба Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ пешниҳод менамоянд, бояд маълумот дар бораи шумораи санҷишҳои љайринақшавӣ ва такрории гузаронидашуда, инчунин маълумоти мухтасар дар бораи ҳамаи муроҷиатҳои аз субъектҳои хоҷагидор воридшударо дар бар гирад.

Моддаи 38. Такмили ихтисоси шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ

1. Мақоми санҷишӣ мақсад ва принсипҳои асосии такмили ихтисоси шахсони мансабдори мақомоти худро оид ба донишҳои техникӣ дар соҳаи гузаронидани санҷиш ва малакаи гузаронидани санҷиш, гузаронидани машварат барои субъектҳои хоҷагидор тасдиқ менамояд.

2. Нақшаи солонаи такмили ихтисоси шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ то 1 марти соли ҷорӣ тасдиқ карда мешавад. Такмили ихтисоси шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ бояд на камтар аз як маротиба дар 3 сол гузаронида шавад.

3. Мақоми санҷишӣ на камтар аз як маротиба дар 3 сол талаботи тахассусиро нисбати шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ, ки меъёри асосии интихоб ва ҷобаҷогузории шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ мебошад, таҳия ва ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи хизмати давлатӣ барои тасдиқ пешниҳод менамояд.

БОБИ 5. ҲАМКОРИИ МАҚОМОТИ САНҶИШӢ

Моддаи 39. Таъмини ҳамкорӣ ва ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ

1. Бо мақсади таъмини ҳамкорӣ ва ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ таъсис дода, ҳайат ва низомномаи онро тасдиқ мекунад.

2. Фаъолияти Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ шаффоф буда, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дастрасии субъектҳои хоҷагидорро ба маълумот дар бораи санҷишҳо ё оид ба фаъолияти он таъмин намояд.

Моддаи 40. Махзани маълумот ва низоми идоракунӣ дар мақоми санҷишӣ

1. Мақоми санҷишӣ махзани маълумот ва низоми идоракуниро таъсис дода, пешбурд ва иҷрои уҳдадориҳоро оид ба амалӣ гардонидани ваколатҳои назоратӣ таъмин менамояд.

2. Махзани маълумот иттилооти зеринро дар бар мегирад:

- номгӯи ҳама шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродие, ки фаъолияти онҳо мавриди санҷиш қарор мегирад;

- маълумот оид ба натиҷаи санҷишҳои гузаронидашуда;

- маълумот оид ба истифодаи захираҳои мақомоти санҷишӣ.

3. Қарорҳо дар бораи гузаронидани санҷиш, санадҳои санҷиш ва қарорҳои аз рӯи натиҷаҳои санҷиш қабулгардида дар махзани маълумоти мақоми санҷишӣ ба қайд гирифта мешаванд.

Моддаи 41. Махзани ягона оид ба санҷишҳои гузаронидашуда ва низоми иттилоотии идоракунӣ

1. Махзани ягона оид ба санҷишҳои гузаронидашуда ва низоми иттилоотии идоракунӣ барои босамар будани мубодилаи маълумот байни махзанҳои маълумот ва низомҳои идоракунии мақомоти санҷишӣ ташкил карда мешавад.

2. Мақсади босамар будани мубодилаи иттилоот байни махзанҳои маълумот ва низоми идоракунии мақомоти санҷишӣ аз ҳамоҳангсозии барақшагирии гузаронидани санҷишҳо, пешгирии такроршавии санҷишҳо, пешгирии вайронкунии муҳлати санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор ва истифодаи маълумот барои арзёбии таваккалҳо барои ҳар бахш иборат аст.

3. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон расмиёти ташкил, пур кардан ва пешбурди махзани ягонаи гузаронидани санҷишҳоро тасдиқ менамояд.

4. Махзани ягона оид ба санҷишҳои гузаронидашуда ва низоми иттилоотии идоракунӣ бояд дорои иттилооти аз мақоми санҷишӣ воридшаванда, маълумоти марбут ба муайян намудани дараҷаи таваккалнокӣ ва маълумот оид ба санҷишҳои ба нақшагирифташуда ва санҷишҳои гузаронидашуда бошад.

БОБИ 6. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 42. Ҷуброни зарари ба субъектҳои хоҷагидор расонидашуда

Зараре, ки ба субъектҳои хоҷагидор дар натиҷаи қарорҳои љайриқонунӣ ё дигар амалҳои љайриқонунии шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ расонида шудааст, аз ҷумла фоидаи аздастрафта, тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн карда мешавад.

Моддаи 43. Ҳалли баҳсҳо ва ҳуқуқи шикоят

1. Ҳифзи ҳуқуқи субъектҳои хоҷагидор ҳангоми гузаронидани санҷиш тавассути овардани шикоят ба суд, мақомоти прокуратура ва ба тариқи маъмурӣ амалӣ карда мешавад.

2. Нисбати амалҳо ва қарорҳои шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ бо тартиб ва дар муҳлатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон шикоят овардан мумкин аст.

3. Шикоятҳое, ки ба мақомоти санҷишӣ оварда мешаванд, дар муддати на зиёда аз 30 рӯзи тақвимӣ аз рӯзи ворид шудани шикоят мавриди баррасӣ қарор мегиранд ва дар ин муҳлат вобаста ба онҳо қарорҳо қабул карда мешаванд. Дар ҳолати дар ин муддат ба шикоят ҷавоби хаттӣ нагирифтан, далелҳое, ки дар шикоят оварда шудаанд, қабулшуда ҳисобида мешаванд. Давоми муҳлати дар ҳамин қисм муқарраргардида аз рӯзи якуми кории пас аз ба қайд гирифтани шикояти хаттӣ дар мақоми санҷишӣ дахлдор ољоз мегардад.

4. Шикоят аз рӯи қарори мақомоти санҷишӣ, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод гардидааст, ба истиснои қарор дар бораи татбиқи ҷазои маъмурӣ дар шакли огоҳӣ, иҷрои қарорро бозмедорад. Иҷрои қарори мақоми санҷишӣ то лаҳзаи қабул гардидани қарори дахлдор доир ба моҳияти шикоят боздошта мешавад.

5. Мақомоти санҷишӣ уҳдадоранд ҳар сол оид ба далелҳои баррасии арзу шикоятҳои субъектҳои хоҷагидор, чораҳои андешидашуда ва натиҷаҳо ҳисобот омода намуда, то 1 феврали пас аз соли ҳисоботӣ ба баррасии Шурои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ пешниҳод намоянд.

6. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи санҷишӣ фаъолияти субъектҳои хоҷагидор вазифадор аст, ки барои ба воситаи хатти алоқаи телефонии фаврӣ воридшавии шикоят нисбати мақомоти санҷишӣ дастрас, инчунин ошкоро ва дастрас будани маълумотро дар бораи расмиёти шикоят овардан ва чораҳои аз рӯи онҳо андешидашуда, инчунин тавассути ҷойгир намудани ин маълумот дар сомонаи расмии мақомоти санҷишӣ ва дигар воситаҳои ахбори омма мусоидат намояд.

7. Мақомоти санҷишӣ иҷрои уҳдадориҳои хизматиро аз ҷониби шахсони мансабдори мақомоти санҷиши дахлдор назорат карда, ҳолатҳои иҷрои номуносиби уҳдадориҳои хизматиро аз ҷониби шахсони мансабдор ба ҳисоб мегиранд, санҷиши дахлдори хизматӣ мегузаронанд ва нисбати чунин шахсони мансабдор тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон чораҳо меандешанд.

8. Мақомоти санҷишӣ оид ба чораҳое, ки нисбати шахсони дар риоя накардани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гунаҳгор андешида шудаанд, дар муддати 10 рӯз аз санаи андешидани чунин чораҳо вазифадоранд ба субъекти хоҷагидор, ки ҳуқуқ ва (ё) манфиатҳои қонуниашон риоя нашудааст, ба таври хаттӣ хабар диҳанд.

Моддаи 44. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Моддаи 45. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор дар Ҷумҳурии Тоҷикистон"

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28 июли соли 2006 "Дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор дар Ҷумҳурии Тоҷикистон" (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с.2006, №7, мод.342; с.2008, №3, мод.196; с.2013, №7, мод.528) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 46. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур аз 1 июли соли 2016 мавриди амал қарор дода шавад, ба истиснои муқаррароти пешбининамудаи қисми 6 моддаи 19, ки аз 1 июли соли 2018 эътибор пайдо мекунад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш.Душанбе

25 декабри соли 2015 № 1269

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ПАРДОХТӢ ВА НИЗОМИ ПАРДОХТӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ЗАКОН

Рақам:

1397

Мақомот:

Маджлиси Оли РТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

24.02.2017

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ПАРДОХТӢ ВА НИЗОМИ

ПАРДОХТӢ

(Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723, 20.06, аз 2024 №2074)

Бо қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 26 октябри соли 2016 № 586

қабул карда шуд.

Бо қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 16 феврали соли 2017 № 338

ҷонибдорӣ карда шуд.

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқию ташкилии фаъолияти низоми пардохтӣ ва тартиби пешниҳод намудани хизматрасониҳои пардохтиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намуда, ба фароҳам овардани шароити мусоид барои рушди низоми пардохтӣ равона карда шудааст.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- аксепти пардохткунанда - розигии пардохткунанда барои аз суратҳисоби бонкии ӯ дар асоси шартнома бо талаби маблағгиранда интиқол додани маблағ;

- таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ - Бонки миллии Тоҷикистон ва ташкилотҳои қарзии молиявие, ки барои интиқол додани маблағҳо хизмат мерасонанд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723);

- воситаи пардохт - восита ва (ё) маҷмӯи расмиёте, ки байни муштарӣ ва таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ мувофиқа шудааст ва муштарӣ барои додани фармоиши пардохтӣ онҳоро истифода мебарад;

- интиқоли маблағ - амали таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ дар доираи шаклҳои истифодашавандаи ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ оид ба пешниҳоди маблағи пардохткунанда ба маблағгиранда;

- воситаи электронии пардохтӣ - восита ва (ё) усуле, ки ба муштарии таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ барои таҳия, тасдиқ ва додани фармоиши пардохтӣ бо мақсади интиқоли маблағ дар доираи шаклҳои истифодашавандаи ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ бо истифодаи технологияҳои иттилоотию коммуникатсионӣ, ҳомили электронии иттилоот, аз ҷумла корти пардохтии бонкӣ ва дигар таҷҳизоти техникӣ имкон медиҳад;

- интиқоли фаромарзии маблағҳо - интиқоли маблағҳое, ки ҳангоми анҷом додани он пардохткунанда ё маблағгиранда берун аз Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор дорад ва (ё) ҳангоми амалӣ намудани интиқоли маблағ ба пардохткунанда ё маблағгиранда бонки марказии (миллии) хориҷӣ ё бонки дигари хориҷӣ хизмат мерасонад;

- оператори низоми пардохтӣ - шахси ҳуқуқие, ки қоидаҳои низоми пардохтиро муайян карда, уҳдадориҳои дигарро тибқи Қонуни мазкур иҷро менамояд;

- оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ - шахси ҳуқуқие, ки хизматрасониҳои амалиётӣ ва (ё) хизматрасониҳои клиринги пардохтиро пешниҳод мекунад, инчунин барои иҷрои вазифаҳои иттилоотӣ ва вазифаҳои дигари технологӣ дар низоми пардохтӣ ҳангоми интиқоли маблағ ваколатдор шудааст;

- фармоиши пардохтӣ - супорише, ки аз ҷониби пардохткунанда ё маблағгиранда дар доираи шаклҳои истифодашавандаи ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ барои интиқол додани маблағ ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ дода мешавад;

- хизматрасониҳои амалиётӣ - хизматрасониҳои оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, ки дастрасии хизматрасониҳо оид ба интиқоли маблағҳоро ба иштирокчиёни низоми пардохтӣ ва муштариёни онҳоро аз ҷумла бо истифодаи воситаҳои электронии пардохтӣ, инчунин мубодилаи паёмҳои электронӣ таъмин менамояд;

- хизматрасонии клиринги пардохтӣ - хизматрасонии оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, ки дар доираи низоми пардохтӣ қабули фармоишҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ барои интиқоли маблағҳо, инчунин ҳисоби мутақобилаи талаботу уҳдадориҳои пулии иштирокчиёни низоми пардохтиро таъмин менамояд;

- контрагенти марказии клиринги пардохтӣ - Бонки миллии Тоҷикистон ва (ё) ташкилоти қарзии молиявие, ки тибқи Қонуни мазкур пардохткунанда аз рӯи талабот ва маблағгиранда аз рӯи уҳдадориҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ мебошанд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723);

- маркази ҳисоббаробаркунӣ - Бонки миллии Тоҷикистон ва (ё) ташкилоти қарзии молиявие, ки дар доираи низоми пардохтӣ фармоишҳои иштирокчиёни низоми пардохтиро бо роҳи хориҷ ва ворид намудани маблағҳо аз суратҳисобҳои бонкии онҳо иҷро карда, дар ин бора ба иштирокчиёни низоми пардохтӣ тасдиқнома ирсол менамояд(Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723);

- агенти бонкии пардохтӣ - шахси ҳуқуқӣ, ба истиснои ташкилоти қарзии молиявӣ ё соҳибкори инфиродӣ, ки аз ҷониби ташкилоти қарзии молиявӣ барои анҷом додани амалиёти алоҳидаи бонкӣ мутобиқи Қонуни мазкур ҷалб карда мешавад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723);

- субагенти бонкии пардохтӣ - шахси ҳуқуқӣ, ба истиснои ташкилоти қарзии молиявӣ ё соҳибкори инфиродӣ, ки аз ҷониби агенти бонкии пардохтӣ барои анҷом додани амалиёти алоҳидаи бонкӣ мутобиқи Қонуни мазкур ҷалб карда мешавад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723);

- бебозхонд будани интиқоли маблағҳо - хусусияти интиқоли маблағҳо, ки имконнопазир будани бозхонди фармоиш ё қатъи имконияти бозхонди фармоишро оид ба интиқоли маблағҳо дар лаҳзаи муайяни вақт ифода мекунад;

- бечунучароии интиқоли маблағҳо - хусусияти интиқоли маблағҳо, ки мавҷуд набудани шартҳоро барои интиқоли маблағҳо ё иҷрои ҳамаи шартҳоро барои интиқоли маблағҳо дар лаҳзаи муайяни вақт ифода мекунад;

- анҷомёбии интиқоли маблағҳо - хусусияти интиқоли маблағҳо, ки пешниҳоди маблағҳоро ба маблағгиранда дар лаҳзаи муайяни вақт ифода мекунад;

- низоми пардохтӣ - маҷмӯи ташкилотҳое, ки аз оператори низоми пардохтӣ, оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, инчунин на кам аз 3 (се) иштирокчӣ - ташкилоти қарзии молиявӣ иборат буда, бо мақсади интиқоли маблағҳо мутобиқи қоидаҳои низоми пардохтӣ якҷоя амал менамоянд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723);

- субъектҳои низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистонмаҷмӯи таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ, агентҳои (субагентҳои) бонкии пардохтӣ, операторони низомҳои пардохтӣ, операторони хизматрасонии инфрасохтори пардохтӣ ва ташкилоти алоқаи почта ҳангоми анҷом додани интиқоли маблағҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки пурра ё қисман дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият мекунанд;

- низоми идоракунии хавфҳо дар низоми пардохтӣ - маҷмӯи чорабиниҳо ва усулҳои коҳиш додани пайдоиши эҳтимолии оқибатҳои ногувор дар фаъолияти мунтазами низоми пардохтӣ;

- қоидаҳои низоми пардохтӣ - ҳуҷҷате (ҳуҷҷатҳое), ки шартҳои иштирок дар низоми пардохтӣ, анҷом додани интиқоли маблағҳо, пешниҳоди хизматрасонии инфрасохтори пардохтӣ ва шартҳои дигари муайянкардаи оператори низоми пардохтиро тибқи Қонуни мазкур дар бар мегирад (мегиранд);

- иштирокчиёни низоми пардохтӣ - шахсони ҳуқуқие, ки бо мақсади пешниҳоди хизматрасонӣ оид ба интиқоли маблағҳо ба низоми пардохтӣ ҳамроҳ шудаанд ва тибқи қоидаҳои он амал мекунанд;

- маблағҳои электронӣ - маблағҳо бо пули миллӣ ё асъори хориҷӣ, ки қаблан аз ҷониби шахси воқеӣ ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ пешниҳод шудаанд ва аз ҷониби таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ иттилоот оид ба андозаи пулҳои бе кушодани суратҳисоби бонкӣ додашуда барои иҷрои уҳдадориҳои пулии шахси воқеӣ дар назди шахсони сеюм ба ҳисоб гирифта мешавад;

- терминал - таҷҳизоти барномавию техникии электронӣ, ки барои хондани маълумот аз воситаи электронии пардохтӣ, таҳия, интиқол ва қабул намудани маълумот дар бораи амалиёт бо воситаи электронии пардохтӣ ба (аз) низоми пардохтии дахлдор имконият медиҳад;

- терминали худкори худхизматрасон - таҷҳизоти барномавию техникии электронӣ, ки барои қабули маблағҳои нақд ва анҷом додани пардохтҳо ба ташкилотҳои коммуналӣ, операторони алоқаи мобилӣ, интернет ва дигар пардохтҳо, бо дарназардошти қисми 16 моддаи 13 Қонуни мазкур, инчунин барои анҷом додани ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ бо истифодаи кортҳои пардохтии бонкӣ ва дигар воситаҳои электронии пардохтӣ пешбинӣ шудааст;

- банкомат - таҷҳизоти барномавию техникии электронӣ, ки барои қабул ва додани маблағҳои нақд ва пешниҳоди хизматрасониҳои дигари ташкилоти қарзии молиявӣ бо истифодаи воситаи электронии пардохтӣ пешбинӣ шудааст (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизматрасониҳои пардохтӣ ва низоми пардохтӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизматрасониҳои пардохтӣ ва низоми пардохтӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

БОБИ 2. ТАРТИБИ ПЕШНИҲОДИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ПАРДОХТӢ ВА ИСТИФОДАИ ВОСИТАҲОИ ЭЛЕКТРОНИИ ПАРДОХТӢ

Моддаи 3. Тартиби пешниҳоди хизматрасониҳои пардохтӣ

1. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ дар асоси шартномаҳои бо муштариён ва дигар таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ басташуда дар доираи шаклҳои ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдии истифодашаванда тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон хизматрасонии пардохтиро пешниҳод менамояд.

2. Агентҳои бонкии пардохтӣ ва субагентҳои бонкии пардохтӣ дар асоси шартномаҳои бо таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ ва агентҳои бонкии пардохтӣ басташуда, тибқи талаботи моддаи 13 Қонуни мазкур дар пешниҳоди хизматрасониҳои пардохтӣ иштирок менамоянд.

3. Ташкилотҳои алоқаи почта хизматрасонӣ оид ба интиқоли маблағро мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи алоқаи почта" пешниҳод менамоянд.

Моддаи 4. Тартиби интиқоли маблағҳо

1. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ маблағҳоро дар асоси фармоиши пардохтии муштарӣ (пардохткунанда ё маблағгиранда), ки дар доираи шаклҳои истифодашавандаи ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ тартиб дода шудааст (минбаъд - фармоиши пардохтӣ), интиқол медиҳад.

2. Интиқоли маблағҳо аз ҳисоби маблағҳои пардохткунанда, ки дар суратҳисоби бонкии ӯ мавҷуданд ё бе кушодани суратҳисоби бонкӣ пешниҳод шудаанд, амалӣ мегардад.

3. Интиқоли маблағҳо дар доираи шаклҳои истифодашавандаи ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ тавассути ворид намудани маблағ ба суратҳисоби бонкии маблағгиранда, додани маблағи нақд ба маблағгиранда ё баҳисобгирии маблағ ба фоидаи маблағгиранда бе кушодани суратҳисоб, ҳангоми интиқоли маблағҳои электронӣ амалӣ мегардад.

4. Интиқоли маблағҳо, ба истиснои интиқоли маблағҳои электронӣ, дар муддати на зиёда аз се рӯзи корӣ, аз рӯзи хориҷ гардидани маблағ аз суратҳисоби бонкии пардохткунанда ё аз рӯзи пешниҳод намудани маблағи нақд аз ҷониби пардохткунанда бо мақсади интиқоли маблағҳо бе кушодани суратҳисоб амалӣ мегардад.

5. Бебозхонд будани интиқоли маблағ, ба истиснои интиқоли маблағҳои электронӣ, аз лаҳзаи хориҷ гардидани маблағ аз суратҳисоби бонкии пардохткунанда ё аз лаҳзаи аз ҷониби пардохткунанда пешниҳод гардидани пули нақд барои интиқоли маблағ бе кушодани суратҳисоб фаро мерасад, агар дар қонунгузории соҳаи бонкӣ тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.

6. Аз лаҳзаи аз ҷониби пардохткунанда ва (ё) маблағгиранда ё шахсони дигар иҷро гардидани шартҳои амалигардонии интиқоли маблағ, аз ҷумла амалигардонии интиқоли маблағи мутақобил бо асъори дигар, таҳвили мутақобили коғазҳои қиматнок, пешниҳоди ҳуҷҷатҳо ё ҳангоми мавҷуд набудани шартҳои нишондода, интиқоли маблағ бечунучаро ҳисобида мешавад.

7. Агар ба пардохткунанда ва маблағгиранда як таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ хизмат расонад, аз лаҳзаи ба суратҳисоби бонкии маблағгиранда ворид гардидани маблағ ё ба маблағгиранда додани имконияти гирифтани пули нақд, интиқоли маблағ, ба истиснои интиқоли маблағҳои электронӣ, анҷомёфта ҳисобида мешавад.

8. Агар ба пардохткунанда ва маблағгиранда таҳвилгарони гуногуни хизматрасониҳои пардохтӣ хизмат расонанд, интиқоли маблағ аз лаҳзаи ворид гардидани маблағ ба суратҳисоби бонкии таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтие, ки ба маблағгиранда хизмат мерасонад, бо назардошти талаботи моддаи 21 Қонуни мазкур анҷомёфта ҳисобида мешавад.

9. Аз лаҳзаи анҷом ёфтани интиқоли маблағ уҳдадории таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтие, ки ба пардохткунанда хизмат мерасонад, дар назди пардохткунанда қатъ мегардад.

10. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ уҳдадор аст, ки пеш аз интиқол додани маблағ муштариёнро дар шакли ба онҳо дастрас бо шартҳои анҷом додани интиқоли маблағ дар доираи шаклҳои истифодашавандаи ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ шинос намояд, аз ҷумла:

- бо андозаи ҳаққи хизмат ва тартиби ситонидани он, агар дар шартнома пешбинӣ шуда бошад;

- бо тарзи муайян намудани қурби мубодила ҳангоми анҷом додани интиқоли маблағ бо асъори хориҷӣ (дар ҳолати фарқ кардани асъори маблағе, ки пардохткунанда пешниҳод намудааст ва асъори маблағи интиқолшаванда);

- бо тартиби пешниҳоди иддао, аз ҷумла бо иттилооте, ки барои тамос бо таҳвилгари хизматрасониҳои пардохт зарур мебошад.

11. Муштарӣ уҳдадор мебошад, ки барои тамос гирифтан бо ӯ ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ иттилооти аниқро пешниҳод кунад ва ҳангоми тағйир ёфтани чунин иттилоот сари вақт иттилооти навшударо ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ манзур намояд. Уҳдадории таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ оид ба фиристодани огоҳиномаи пешбининамудаи Қонуни мазкур ба муштарӣ ҳангоми фиристодани огоҳинома мувофиқи иттилооти дар ихтиёрдоштааш барои тамос бо муштарӣ иҷрошуда ҳисобида мешавад.

12. Таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтии интиқолдиҳандаи маблағ бояд маълумоти зеринро дошта бошанд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723):

- насаб, ном, номи падари шахси воқеӣ ё номи шахси ҳуқуқӣ, ё соҳибкори инфиродии интиқолдиҳандаи маблағ ва шахси рақами суратҳисоби бонкии шахси интиқолдиҳандаи маблағ ва шахси маблағгиранда, инчунин дар сурати мавҷуд набудани рақами суратҳисоби бонкӣ, нишон додани рақами ягонаи истиноди ҳамроҳикунандаи интиқоли маблағ, ки ба пайгирии амалиёт имкон медиҳад;

- маълумоти дар ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсияти шахси воқеӣ дарҷгардида ё рақами мушаххаскунанда (рақами мушаххаси андозсупоранда, рақами ягонаи мушаххас) барои шахси ҳуқуқӣ ва соҳибкори инфиродӣ - интиқолдиҳанда, инчунин маълумоти дигар, агар дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шуда бошад.

13. Дар сурати мавҷуд набудани маълумоти пешбиникардаи қисми 12 моддаи мазкур, таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтии интиқолдиҳандаи маблағ бояд амалӣ намудани интиқоли маблағҳоро рад намоянд.

14. Дар ҳолати интиқоли маблағ, субъекти низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар интиқоли маблағ иштирок менамояд, бояд маълумоти ҳамроҳикунандаи интиқолро, ки дар қисми 12 моддаи мазкур пешбинӣ шудаанд, таъмин намояд. Ҳангоми гурӯҳбандии ду ва зиёда интиқоли маблағҳо, субъектҳои низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон - интиқолдиҳандагон метавонанд дар ҳар як интиқоли алоҳида маълумоти ҳамроҳикунандаи интиқоли маблағро танҳо дар бораи шахси интиқолдиҳанда нишон диҳанд, агар дар интиқоли гурӯҳбандишуда ҳамаи маълумоти дар қисми 12 моддаи мазкур пешбинишуда дарҷ шуда бошанд.

15. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, ки барои интиқоли маблағ ҷалб шудааст, бояд ирсоли маълумоти дар қисми 12 моддаи мазкур пешбинишударо дар якҷоягӣ бо интиқоли маблағ таъмин намояд. Агар ирсоли маълумоти ҳамроҳикунандаи интиқоли маблағ аз тарафи таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ бо сабабҳои техники имконнопазир бошад, он гоҳ таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ бояд ин маълумотҳоро то муҳлате, ки Қонуни мазкур муқаррар кардааст, нигоҳ дорад.

16. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, ки барои интиқоли маблағ ҷалб шудааст, бояд хавфи ба сиёсат нигаронидашуда ва тартибро барои ошкор намудан ва андешидани чораҳои зарурӣ, аз ҷумла рад кардан ё боздоштани амалиёти интиқоли маблағе, ки маълумоти дар қисми 12 моддаи мазкур пешбинишударо дар бар намегирад, муқаррар намояд. Ҳангоми интиқоли маблағе, ки маълумоти ҳамроҳикунандаи интиқоли маблағро дар бар намегирад, таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ бояд масъалаи қатъ намудани муносибатҳои муросилотиро бо ташкилоти қарзии молиявии барои интиқоли маблағ ҷалбшуда баррасӣ намояд.

17. Таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ бояд шахсияти муштарӣ – интиқолдиҳандаи маблағ ва шахси маблағгирандаро мушаххас ва санҷиш намоянд ва ин маълумотро дар муҳлате, ки Қонуни мазкур муқаррар кардааст, нигоҳ доранд (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2074).

18. Уҳдадориҳои дар қисмҳои 12, 13, 14, 15, 16 ва 17 моддаи мазкур пешбинишуда дар ҳолатҳои зерин татбиқ намегарданд:

- нисбат ба интиқол ва ҳисоббаробаркуниҳое, ки байни таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ аз номи худ амалӣ мегарданд;

- нисбат ба амалиётҳое, ки ба воситаи кортҳои кредитӣ, дебетӣ, пешпардохт, инчунин ҳамёнҳои электронӣ амалӣ мегарданд, агар дар ҳамаи ҳуҷҷатҳое, ки барои анҷом додан ва ба расмият даровардани (ба ҳисоб гирифтани) амалиёт асос мебошанд, оид ба рақами воситаҳои пардохт иттилоъ дард шуда бошад. Истиснои муқаррарнамудаи банди мазкур ба амалиётҳои нақдгардонии маблағ, пардохта мол ва хизматрасониҳо, инчунин дигар пардохтҳо, ки тавассути терминалҳо, банкоматҳо ва таҷҳизоти дигари электронии пардохтӣ андом дода мешаванд, дахл дошта, ба ҳолатҳое, ки воситаҳои электронии пардохтӣ барои амалӣ намудани интиқоли маблағ тавассути низомҳои пардохтӣ истифода мешаванд, татбиқ намегардад.

19. Субъектҳои низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон уҳдадоранд, ки иттилоотро доир ба амалиётҳои интиқоли маблағ дар муддати на кам аз 5 (панд) сол пас аз гузаронидани амалиёт ва андом ёфтани муносибатҳои корӣ нигоҳ доранд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

Моддаи 5. Фармоиши пардохтӣ, тартиби барои иҷро қабул намудан ва иҷро кардани он

1. Фармоиши пардохтӣ иттилоотеро дар бар мегирад, ки мувофиқи шаклҳои истифодашавандаи ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ барои интиқол додани маблағ имконият диҳад (минбаъд - мушаххасоти интиқол). Номгӯи мушаххасоти (реквизитҳои) интиқолро Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар менамояд. Бо шартномае, ки байни таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ва муштарӣ ё байни таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ баста шудааст, мумкин аст мушаххасоти иловагии интиқол муқаррар карда шавад.

2. Фармоиши пардохтӣ метавонад дар шакли электронӣ интиқол гардад, барои иҷро қабул карда шавад, иҷро гардад ва нигоҳ дошта шавад.

3. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ барои иҷрои фармоиши пардохтии муштарӣ ҳуқуқ дорад аз номи худ фармоиш тартиб диҳад.

4. Ҳангоми барои иҷро қабул намудани фармоиши пардохтӣ, таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ уҳдадор аст ба ҳуқуқ доштани муштарӣ ба ихтиёрдории маблағ боварӣ ҳосил намояд, мушаххасоти интиқол ва кифоягии маблағро барои иҷрои фармоиши пардохтӣ санҷад, инчунин расмиёти дигари барои иҷро қабул намудани фармоиши пардохтиро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст, иҷро намояд.

5. Агар ҳуқуқи муштарӣ барои ихтиёрдории маблағ тасдиқ нагардад, ё маблағ дар суратҳисоби бонкӣ нокифоя бошад, инчунин агар мушаххасоти интиқол ба талаботи муқарраршуда ҷавобгӯ набошад, таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ фармоиши пардохтиро барои иҷро қабул накарда, ба муштарӣ дар муддати на дертар аз рӯзи ояндаи қабули фармоиши пардохтӣ дар ин бора огоҳинома ирсол менамояд.

6. Ҳангоми нокифоя будани маблағ таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ фармоиши пардохтиро оид ба интиқоли маблағ бе кушодани суратҳисоби бонкӣ, аз ҷумла интиқоли маблағҳои электронӣ, барои иҷро қабул намекунад ва ба муштарӣ дар ин бора бетаъхир огоҳинома ирсол менамояд.

7. Қабули фармоиши пардохтӣ барои иҷро аз ҷониби таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ё шартнома тасдиқ мегардад.

8. Фармоиши пардохтиро муштарӣ метавонад пеш аз фаро расидани лаҳзаи бебозхондии интиқоли маблағ бо тартиби пешбининамудаи шартнома бозхонд намояд.

9. Фармоиши пардохтӣ аз ҷониби таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ дар доираи шаклҳои истифодашавандаи ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ дар ҳаҷми маблағи дар фармоиши пардохтӣ зикршуда иҷро мегардад. Ҳаққи хизмати таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ (ҳангоми ситонидани он), ба истиснои ҳолатҳои анҷом додани интиқоли фаромарзии маблағҳо, наметавонад аз маблағи интиқолшаванда гирифта шавад.

10. Иҷро шудани фармоиши пардохтиро таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шартнома тасдиқ менамояд.

Моддаи 6. Хусусиятҳои анҷом додани интиқоли маблағ бо талаби маблағгиранда

1. Ҳангоми интиқоли маблағ бо талаби маблағгиранда (дебети бевосита) таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ дар асоси шартнома бо пардохткунанда маблағҳоро аз суратҳисоби бонкии пардохткунанда дар асоси розигии ӯ бо фармоиши маблағгиранда (минбаъд - талабномаи маблағгиранда) хориҷ менамояд.

2. Ҳуқуқи маблағгиранда оид ба пешниҳоди талабот ба суратҳисоби бонкии пардохткунанда дар шартномаи байни пардохткунанда ва таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, ки ба ӯ хизмат мерасонад, пешбинӣ карда мешавад.

3. Аксепти пардохткунанда метавонад то ворид гардидани талабномаи маблағгиранда (аксепти қаблан додашуда) ё баъд аз ворид гардидани чунин талабнома ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, ки ба пардохткунанда хизмат мерасонад, дода шавад. Аксепти пардохткунанда метавонад дар шартномаи байни таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, ки ба пардохткунанда хизмат мерасонад ва пардохткунанда ё дар шакли ҳуҷҷати алоҳида (мактуб, паёми электронӣ ва ғайра) дода шавад.

4. Дар ҳолати набудани аксепти қаблан додашудаи пардохткунанда таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ талабномаи воридгаштаи маблағгирандаро на дертар аз рӯзи ояндаи ворид гаштани талабномаи маблағгиранда барои аксепт ба пардохткунанда равон мекунад. Аксепти пардохткунанда дар муддати панҷ рӯзи корӣ дода мешавад, агар дар шартномаи байни таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ва пардохткунанда муҳлати нисбатан кӯтоҳ пешбинӣ нашуда бошад.

5. Аксепти пардохткунанда метавонад ба як қисми маблағи дар талабномаи маблағгиранда зикршуда (аксепти қисман додашудаи пардохткунанда) дода шавад, агар дар шартномаи байни таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ва пардохткунанда тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад. Дар ҳолати қисман дода шудани аксепти пардохткунанда, таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ уҳдадор аст ҳангоми тасдиқи иҷрои талабномаи маблағгиранда дар ин бора ишора намояд.

6. Ҳангоми аз ҷониби пардохткунанда надодани аксепт ё дар муҳлати муқарраршуда нагирифтани аксепт, талабномаи маблағгиранда бо нишон додани сабаби он ба ӯ баргардонида мешавад.

7. Ҳангоми ворид гардидани талабномаи маблағгиранда бо аксепти қаблан додашудаи пардохткунанда, таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, ки ба пардохткунанда хизмат мерасонад, уҳдадор аст мувофиқати талабномаи маблағгирандаро ба шартҳои аксепти қаблан додашудаи пардохткунанда санҷад.

8. Дар сурати мувофиқат кардани талабномаи маблағгиранда ба шартҳои аксепти қаблан додашудаи пардохткунанда талабномаи маблағгиранда дар ҳаҷми маблағ ва муҳлате, ки дар шартҳои аксепти қаблан додашуда пешбинӣ шудааст, иҷро мегардад.

9. Дар сурати мувофиқат накардани талабномаи маблағгиранда ба шартҳои аксепти қаблан додашудаи пардохткунанда ё набудани имконияти санҷиши чунин шартҳо, таҳвилгари хизматрасонии пардохтӣ, ки ба пардохткунанда хизмат мерасонад, талабномаи маблағгирандаро бе иҷро бармегардонад, агар дар шартнома уҳдадорӣ дар бораи аз пардохткунанда дархост кардани аксепти ӯ пешбинӣ нашуда бошад.

10. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ уҳдадор аст оид ба иҷрои талабномаи маблағгиранда на дертар аз рӯзи ояндаи иҷро гардидани талабнома ба пардохткунанда хабарнома равон кунад.

Моддаи 7. Тартиби истифодаи воситаҳои электронии пардохтӣ

1. Истифодаи воситаҳои электронии пардохтӣ дар асоси шартномаи истифодаи воситаҳои электронии пардохтии байни таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ва муштарӣ, инчунин шартномаҳои байни таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ басташуда амалӣ мегардад.

2. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ҳуқуқ дорад бастани шартномаро бо муштарӣ оид ба истифодаи воситаҳои электронии пардохтӣ рад намояд.

3. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ уҳдадор аст:

- муштариро дар бораи шартҳои истифодаи воситаи электронии пардохтӣ, аз ҷумла доир ба маҳдудияти усулҳо ва ҷойҳои истифодабарӣ, ҳолатҳои хавфи барзиёд ҳангоми истифодаи воситаи электронии пардохтӣ пеш аз бастани шартномаи истифодаи воситаҳои электронии пардохтӣ хабардор намояд;

- муштариро оид ба ҳар амалиёти гузаронидаи ӯ, ки бо истифодаи воситаи электронии пардохтӣ сурат мегирад, бо роҳи фиристодани огоҳиномаи дахлдор бо тартиби муқарраркардаи шартномаи бо муштарӣ басташуда хабардор намояд;

- имконияти аз ҷониби муштарӣ ба ӯ фиристодани огоҳинома дар хусуси гум кардани воситаи электронии пардохтӣ ва (ё) бе иҷозати муштарӣ истифода шудани воситаи электронии пардохтиро таъмин намояд;

- огоҳиномаҳои ба муштарӣ фиристода ва аз муштарӣ гирифтаро ба қайд гирифта, иттилооти дахлдорро на кам аз 5 (панҷ) сол пас аз андом ёфтани муносибатҳои корӣ нигоҳ дорад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723);

- ҳуҷҷатҳо ва иттилоотеро, ки ба истифода шудани воситаи электронии пардохтии муштарӣ дахл доранд, бо тартиби муқарраркардаи шартнома ба ӯ пешниҳод намояд;

- аризаи муштарӣ, аз ҷумла баҳсҳои бамиёномадаро, ки ба истифодаи воситаи электронии пардохтии муштарӣ алоқаманданд, баррасӣ намояд, инчунин ба муштарӣ барои гирифтани маълумот оид ба натиҷаи баррасии ариза, аз ҷумла дар шакли хаттӣ, бо талаби муштарӣ дар муҳлати муқарраркардаи шартнома, аммо на зиёда аз 30 (сӣ) рӯз аз рӯзи гирифтани чунин ариза ва ҳангоми истифодаи воситаи электронии пардохтӣ барои интиқоли фаромарзии маблағ на дертар аз 60 (шаст) рӯз аз рӯзи қабули чунин ариза имконият фароҳам орад.

4. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ метавонад истифодаи воситаи электронии пардохтиро ҳангоми аз ҷониби муштарӣ риоя накардани тартиби истифодаи воситаи электронии пардохтӣ, ки дар шартнома муқаррар шудааст ё дар асоси огоҳиномаи аз муштарӣ гирифташуда боздошт ё қатъ намояд.

5. Боздошт ё қатъ намудани истифодаи воситаи электронии пардохтӣ аз ҷониби муштарӣ иҷрои уҳдадориҳои муштарӣ ва таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтиро, ки то лаҳзаи боздошт ё қатъ гардидани истифодаи воситаи электронии пардохтии мазкур ба вуҷуд омадаанд, қатъ намегардонад.

6. Ҳангоми гум кардани воситаи электронии пардохтӣ ва (ё) истифодаи он бе иҷозати муштарӣ, муштарӣ уҳдадор аст фавран огоҳиномаи дахлдорро ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ бо тартиби дар шартнома пешбинигардида, аммо на дертар аз рӯзи ояндаи гирифтани огоҳинома аз таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ оид ба амалиёти анҷомдода ирсол намояд.

7. Пас аз гирифтани огоҳиномаи муштарӣ тибқи қисми 6 моддаи мазкур таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ уҳдадор аст маблағи амалиёти бе иҷозати муштари гузаронидашударо баъди гирифтани огоҳиномаи зикргардида ба муштарӣ ҷуброн намояд.

8. Агар таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ уҳдадориҳои худро дар бораи огоҳ кардани муштарӣ оид ба амалиёти гузарондашуда тибқи сархати дуюми қисми 3 моддаи мазкур иҷро накунад, таҳвилгари хизматрасонии пардохтӣ уҳдадор аст маблағи амалиётеро, ки муштарӣ оид ба иҷрои он огоҳ карда нашуда буд ва бе иҷозати муштарӣ гузаронида шуда буд, ҷуброн намояд.

9. Агар таҳвилгари хизматрасонии пардохтӣ муштариро оид ба амалиёти гузаронидашуда тибқи сархати дуюми қисми 3 моддаи мазкур хабардор кунад, вале муштарӣ ба таҳвилгари хизматрасонии пардохтӣ тибқи қисми 6 моддаи мазкур огоҳинома ирсол накарда бошад, он гоҳ таҳвилгари хизматрасонии пардохтӣ уҳдадор намебошад, ки маблағи амалиёти бе иҷозати муштарӣ иҷрошударо ҷуброн намояд.

10. Агар таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ муштарӣ - шахси воқеиро оид ба амалиёти гузарондашуда тибқи сархати дуюми қисми 3 моддаи мазкур хабардор кунад ва муштарӣ - шахси воқеӣ ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ тибқи қисми 6 моддаи мазкур огоҳинома ирсол карда бошад, он гоҳ таҳвилгари хизматрасонии пардохтӣ уҳдадор аст, ки маблағи амалиёти бе иҷозати муштарӣ гузаронидаро то лаҳзаи фиристодани огоҳинома аз ҷониби муштарӣ - шахси воқеӣ ҷуброн намояд. Дар ин маврид таҳвилгари хизматрасонии пардохтӣ уҳдадор аст маблағи амалиёти бе иҷозати муштарӣ гузарондашударо ҷуброн намояд, агар исбот карда натавонад, ки муштарӣ тартиби истифодаи воситаи электронии пардохтиро барои гузаронидани амалиёт бе иҷозати муштарӣ - шахси воқеӣ риоя накардааст.

11. Муқаррароти қисми 10 моддаи мазкур доир ба уҳдадории таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ барои ҷуброн намудани амалиёте, ки бе розигии муштарӣ то лаҳзаи аз ҷониби муштарӣ - шахси воқеӣ ирсол шудани огоҳинома иҷро гардидааст, дар сурати анҷом додани амалиёти интиқоли маблағҳои электронӣ аз ҷониби муштарие, ки дар лаҳзаи иҷрок амалиёт тибқи талаботи қонунгузорӣ мушаххас нашудааст, татбиқ намегардад.

12. Субъектҳои низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон уҳдадоранд хавфҳои мавҷудбуда ва эҳтимолии қонунигардонӣ (расмикунонӣ)-и даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли омро вобаста ба хизматрасониҳои интиқоли маблағ, намудҳои нави хизматрасониҳои молиявӣ ё татбиқи усулҳои нави ин хизматрасониҳо, инчунин истифодаи технологияҳои нав ё рушдёбанда ошкор намоянд, баҳо диҳанд ва чораҳои заруриро барои назорат ва кам кардани онҳо амалӣ намоянд. Чораҳои’ мазкурро субъектҳои низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон уҳдадоранд мувофиқан то татбиқи намудҳои нави хизматрасониҳои молиявӣ, усулҳои нави ин хизматрасониҳо ё истифодаи технологияҳои нав ё рушдёбанда амалӣ намоянд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723, аз 20.06.2024 №2074).

БОБИ 3. МАБЛАҒҲОИ ЭЛЕКТРОНӢ ВА ХУСУСИЯТҲОИ ИНТИҚОЛИ ОНҲО

Моддаи 8. Талабот нисбат ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ҳангоми интиқоли маблағҳои электронӣ

1. Танҳо таҳвилгари хизматрасонии пардохтӣ, ки ташкилоти қарзии молиявӣ мебошад, ҳуқуқи анҷом додани амалиёти интиқоли маблағҳои электрониро дорад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

2. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохти пеш аз оғози фаъолият оид ба интиқоли маблағҳои электронӣ Бонки миллии Тоҷикистонро ба таври хаттӣ огоҳ менамояд.

3. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ уҳдадор аст қоидаҳои интиқоли маблағҳои электрониро муқаррар карда, мунтазамии интиқоли маблағҳои электрониро тибқи талаботи пешбининамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон таъмин намояд.

4. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ҳуқуқ дорад бо ташкилотҳои дигар шартнома бандад, ки аз рӯи шартҳои он ташкилотҳои мазкур метавонанд ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ҳангоми интиқоли маблағҳои электронӣ хизматрасонии амалиётӣ ва (ё) клиринги пардохтиро пешниҳод намоянд.

5. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ пеш аз бастани шартнома бо муштарӣ - шахси воқеӣ уҳдадор аст ба ӯ маълумоти зеринро пешниҳод намояд:

- оид ба ном ва маҳалли ҷойгиршавии таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, инчунин рақами иҷозатномаи ӯ барои анҷом додани амалиёти бонкӣ;

- оид ба шартҳои истифодаи воситаҳои электронии пардохтӣ;

- оид ба тарз ва маҳалли амалӣ намудани интиқоли маблағҳои электронӣ;

- оид ба тарз ва маҳалли додани пул ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ аз ҷониби муштарӣ - шахси воқеӣ;

- оид ба андоза ва тартиби аз ҷониби шахси воқеӣ пардохтани ҳаққи хизмат ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, агар гирифтани ҳаққи хизмат пешбинӣ шуда бошад;

- оид ба тарзҳои пешниҳоди иддао ва тартиби баррасии он, аз ҷумла маълумот барои тамос бо таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ.

6. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ уҳдадор аст оид ба амалиёт бо маблағҳои электронӣ ва аҳду амалиёти шубҳанок бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи муқовимат ба қонунигардонӣ (расмикунонӣ)-и даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом" ба мақоми ваколатдори муқовимат ба қонунигардонии даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли оммаълумот пешниҳод намояд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723, аз 20.06.2024 №2074).

Моддаи 9. Интиқоли маблағҳои электронӣ

1. Барои амалӣ намудани ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ дар шакли интиқоли маблағҳои электронӣ муштарӣ маблағҳоро ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ тибқи шартномаи басташуда (аз ҷумла дар намуди офертаи оммавӣ) пешниҳод менамояд.

2. Муштарӣ - шахси воқеӣ метавонад маблағҳоро бо истифодаи суратҳисоби бонкии худ ё бе истифодаи он ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ пешниҳод намояд.

3. Муштарӣ - шахси воқеӣ ҳуқуқ дорад маблағҳои электронии шахсии худро истифода барад ва оид ба ихтиёрдории маблағҳои электронии худ танҳо бо истифодаи воситаҳои электронии алоқа (коммуникатсия) фармоишҳо диҳад.

4. Маблағҳое, ки шахси воқеӣ ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ пешниҳод кардааст, бо роҳи ташаккулдиҳии сабти электронӣ, ки дар он андозаи уҳдадориҳои таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ дар назди шахси воқеӣ баробар ба маблағи супурдаи шахси воқеӣ (минбаъд - бақияи маблағҳои электронӣ) бо назардошти асъор инъикос ёфтааст, ба ҳисоб гирифта мешаванд.

5. Маблағҳои электронӣ аз ҷониби таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ бе кушодани сураҳисоби бонкӣ ба ҳисоб гирифта мешаванд. Баҳисобгирии маблағҳои ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ супурдаи муштариён дар суратҳисобҳои маҷмӯии баҳисобгирии маблағҳои электронӣ, вобаста ба намуди асъор, амалӣ мегардад.

6. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ҳуқуқ надорад барои зиёд намудани бақияи маблағҳои электронии муштарӣ ба ӯ маблағ пешниҳод намояд.

7. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ҳуқуқи ҳисоб намудани фоиз ё пардохти ҳаққи хизматро ба бақияи маблағҳои электронӣ надорад.

8. Маблағҳои электронӣ дар асоси фармоиши пардохткунанда ба фоидаи маблағгиранда интиқол мегарданд. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи шартномаи байни пардохткунанда ва таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, байни пардохткунанда ва маблағгиранда, интиқоли маблағҳои электронӣ метавонад бо талаби маблағгиранда тибқи моддаи 6 Қонуни мазкур анҷом дода шавад.

9. Маблағҳои электронӣ метавонад байни пардохткунанда ва маблағгиранда, ки муштарии як ё чанд таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ мебошанд, интиқол дода шаванд.

10. Ҳангоми интиқоли маблағҳои электронӣ шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ метавонанд танҳо маблағгиранда бошанд. Ба маблағҳои электронии ба суратҳисобҳои шахсони ҳуқуқӣ гузарондашаванда ҳангоми зарурат рӯйхат замима мегардад, ки дар он маблағи гузаронидаи ҳар як пардохткунанда нишон дода мешавад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

11. Интиқоли маблағҳои электронӣ бо роҳи аз ҷониби таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ дар як вақт қабул намудани фармоиши муштарӣ, кам намудани бақияи маблағҳои электронии пардохткунанда ва зиёд намудани бақияи маблағҳои электронии маблағгиранда дар ҳаҷми интиқоли маблағҳои электронӣ амалӣ мегардад.

12. Интиқоли маблағҳои электронӣ пас аз қабули фармоиши муштарӣ аз ҷониби таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ фавран амалӣ мегардад.

13. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ пас аз иҷрои фармоиши муштарӣ дар бораи интиқоли маблағҳои электронӣ ба муштарӣ оид ба иҷро шудани фармоиш фавран тасдиқнома ирсол менамояд.

14. Интиқоли маблағҳои электронӣ баъди аз ҷониби таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ иҷро гардидани талаботи дар қисми 11 моддаи мазкур пешбинишуда бебозхонд ва анҷомёфта ҳисобида мешавад.

15. Уҳдадории пулии пардохткунанда дар назди маблағгиранда баъд аз анҷомёбии интиқоли маблағҳои электронӣ қатъ мегардад.

16. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ мунтазам иттилоот оид ба бақияи маблағҳои электронӣ ва маблағҳои электронии интиқолдодаро баҳисоб мегирад.

17. Ғайр аз интиқоли маблағҳои электронӣ, бақия ё қисми бақияи маблағҳои электронии муштарӣ - шахси воқеӣ бо фармошни ӯ метавонад ба суратҳисоби бонкӣ гузаронида шавад, бе кушодани суратҳисоби бонкӣ интиқол дода шавад ё ба таври нақдӣ пешниҳод карда шавад.

18. Бақия ё қисми бақияи маблағҳои электронии муштарӣ - шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ бо фармоиши муштарӣ метавонад танҳо ба суратҳисобҳои бонкии ӯ гузаронида шавад.

19. Муштарӣ - шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ уҳдадор аст барои интиқоли бақия ё қисми бақияи маблағҳои электронӣ дар таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ суратҳисоби бонкӣ кушояд ё дар бораи суратҳисоби бонкии ин шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ, ки дар дигар ташкилоти қарзии молиявӣ кушода шудааст ва ба он бақия ё қисми бақияи маблағҳои электронӣ метавонад интиқол дода шавад, ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ маълумот пешниҳод намояд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

20. Нисбат ба интиқоли маблағҳои электронӣ бо асъори хориҷӣ талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи танзими асъор ва назорати асъор татбиқ мегардад.

21. Агар тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи муқовимат ба қонунигардонӣ (расмикунонӣ)-и даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом шахсияти муштарӣшахси воқеӣ мушаххас нашуда бошад, таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ интиқоли маблағҳоро бо фармоиши чунин муштарӣ барои пардохти молу хизматрасониҳо бо шарте анҷом медиҳад, ки бақияи маблағҳои электронии муштарӣ аз 20 нишондиҳанда барои ҳисоб зиёд набошад, аммо ҳаҷми умумии маблағҳои электронии интиқолшаванда бо истифодаи як воситаи электронии пардохтӣ дар давоми як моҳи тақвимӣ аз 50 нишондиҳанда барои ҳисоб зиёд набошад. Чунин муштарӣ - шахси воқеӣ ҳуқуқи интиқоли маблағҳои электрониро ба дигар шахси воқеӣ ё ҳуқуқи гирифтани маблағҳои электрониро аз дигар шахси воқеӣ надорад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723, аз 20.06.2024 №2074).

22. Дар ҳолати аз ҷониби таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ ошкор кардани алоқамандӣ байни амалиётҳое, ки маблағи онҳо аз ҳадди дар қисми 21 моддаи мазкур муқарраршуда барои амалиётҳои якдафъаина зиёд нест ё дар ҳолати гумонбар шудан ба қонунигардонӣ (расмикунонӣ)-и даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом, таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ уҳдадор аст, ки муштариёни ба ин амалиётҳо ҷалбшударо тибқи талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом" мушаххас намояд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723, аз 20.06.2024 №2074).

Моддаи 10. Талабот нисбат ба фаъолияти таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ҳангоми зиёд намудани бақияи маблағҳои электронии шахсони воқеӣ - муштариёни оператори алоқа

1. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ метавонад бо оператори алоқа, ки ҳуқуқи мустақилона пешниҳод намудани хизматрасонии вобаста ба алоқаи мутаҳаррикӣ радиотелефониро (алоқаи сайёри мобилӣ) (минбаъд - оператори алоқа) дорад, бо мақсади зиёд намудани бақияи маблағҳои электронии шахси воқеӣ - муштарии чунин оператори алоқа оид ба ҳамкории иттилоотию технологӣ шартнома бандад. Бақияи маблағҳои электронии муштарӣ аз ҳисоби маблағҳои ӯ, ки ҳамчун пешпардохти хизматрасониҳои алоқа мебошанд, зиёд карда мешавад. Муносибатҳои таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ бо муштарии оператори алоқа дар асоси шартномаи пешбининамудаи қисми 1 моддаи 9 Қонуни мазкур ба роҳ монда мешавад.

2. Оператори алоқа ҳуқуқ надорад ба шахси воқеӣ - муштарӣ бо мақсади аз ҷониби таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ зиёд намудани бақияи маблағҳои электронии муштарӣ маблағи пулӣ пешниҳод намояд.

3. Бақияи маблағҳои электронии шахси воқеӣ - муштарии оператори алоқа дар асоси фармоиши ӯ, ки оператори алоқа онро ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ирсол менамояд, тибқи шартномаи байни шахси воқеӣ - муштарӣ ва оператори алоқа зиёд карда мешавад.

4. Оператори алоқа уҳдадор аст маблағҳои пулии шахси воқеӣмуштариро, ки ҳамчун пешпардохт барои хизматрасониҳои алоқа ворид намудааст, пас аз гирифтани тасдиқномаи таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ оид ба зиёд намудани бақияи маблағҳои электронии шахси воқеӣ - муштарӣ фавран кам намояд. Аз лаҳзаи зиёдшавии бақияи маблағҳои электронӣ таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ба андозаи маблағе, ки бақияи маблағҳои электронӣ зиёд гардид, дар назди шахси воқеӣ уҳдадор мегардад.

5. Ағар оператори алоқа ва (ё) таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ аз шахси воқеӣ - муштарӣ барои зиёд намудани бақияи маблағҳои электронӣ ҳаққи хизмат гирад, он гоҳ оператори алоқа то супурдани фармоиши муштарӣ ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ба шахси воқеӣ - муштарӣ барои даст кашидан аз супурдани фармоиш имконият диҳад ва маълумоти зеринро пешниҳод намояд:

- оид ба воситаи электронии пардохти шахси воқеӣ;

- оид ба ҳаҷми зиёд намудани бақияи маблағҳои электронӣ;

- оид ба ҳаҷми ҳаққи хизмате, ки шахси воқеӣ - муштарӣ пардохт мекунад, агар он гирифта шавад;

- оид ба сана ва вақти пешниҳоди иттилоот.

6. Оператори алоқа уҳдадор аст пас аз гирифтани иттилооти дахлдор аз таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ фавран ба шахси воқеӣ - муштарӣ ба воситаи алоқаи радиотелефонии сайёр оид ба зиёд гардидани бақияи маблағҳои электронӣ тасдиқнома равон кунад. Дар тасдиқнома маълумоти пешбининамудаи қисми 5 моддаи мазкур дарҷ мегардад.

7. Оператори алоқа уҳдадор аст ҳисоббаробаркуниҳоро бо таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ дар ҳаҷми бақияи зиёдшудаи маблағҳои электронӣ на дертар аз рӯзи кории пас аз рӯзи зиёдшавии бақияи маблағҳои электронӣ амалӣ намояд. Дар сурати аз ҷониби оператори алоқа иҷро нагардидани уҳдадории мазкур таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ зиёд кардани бақияи маблағҳои электрониро то иҷрои чунин уҳдадорӣ аз ҷониби оператори алоқа бозмедорад.

Моддаи 11. Пешниҳоди ҳисобот ба Бонки миллии Тоҷикистон

Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, ки ба интиқоли маблағҳои электронӣ машғул аст, ба Бонки миллии Тоҷикистон оид ба маблағҳои электронии интиқолгардида дар шакли муайяннамудаи Бонки миллии Тоҷикистон ҳисобот пешниҳод намояд.

БОБИ 4. СУБЪЕКТҲОИ НИЗОМИ ПАРДОХТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ВА ТАЛАБОТ БА ФАЪОЛИЯТИ ОНҲО

Моддаи 12. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ва талабот ба фаъолияти он

1. Бонки миллии Тоҷикистон фаъолияти таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтиро тибқи Қонуни мазкур, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон амалӣ менамояд.

2. Ташкилотҳои қарзӣ фаъолияти таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтиро тибқи Қонуни мазкур, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти бонкӣ", Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ташкилотҳои маблағгузории хурд", Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти бонкии исломӣ" ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон амалӣ менамоянд.

Моддаи 13. Талабот нисбат ба фаъолияти таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ҳангоми ҷалби агенти (субагенти) бонкии пардохтӣ

1. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, ки ташкилоти қарзии молиявӣ мебошад, ҳуқуқ дорад агенти бонкии пардохтиро дар асоси шартнома барои анҷом додани фаъолияти зерин ҷалб намояд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723):

- қабул намудани маблағи нақд аз шахси воқеӣ ва (ё) додани маблағи нақд ба шахси воқеӣ, аз ҷумла бо истифодаи терминалҳо, терминалҳои худкори худхизматрасон;

- пешниҳоди воситаҳои электронии пардохтӣ ба муштариён ва таъмини истифодаи ин воситаҳо мувофиқи шартҳои муқаррарнамудаи таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ;

- мушаххас намудани шахсияти муштарӣ - шахси воқеӣ бо мақсади интиқол додани маблағ бе кушодани суратҳисоби бонкӣ ё пешниҳоди воситаи электронии пардохтӣ ба шахси воқеӣ тибқи талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом" (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

2. Агенти бонкии пардохтӣ, ки шахси ҳуқуқӣ мебошад, дар ҳолатҳои пешбининамудаи шартномаи бо таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ басташуда ҳуқуқ дорад субагенти бонкии пардохтиро дар асоси шартнома барои анҷом додани фаъолияти (як қисми фаъолияти) дар сархатҳои якум ва дуюми қисми 1 моддаи мазкур зикршуда ҷалб намояд.

3. Аз ҷониби таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ҷалб гардидани агенти бонкии пардохтӣ метавонад ҳамзамон бо риоя гардидани талаботи зерин анҷом дода шавад:

- анҷом додани фаъолияти (як қисми фаъолияти) дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинишуда (минбаъд - амалиёти агенти бонкии пардохтӣ) аз номи таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ;

- мушаххас намудани шахсияти муштарӣ - шахси воқеӣ, намояндаи ӯ ва (ё) манфиатгир аз ҷониби агенти бонкии пардохтӣ бо мақсади интиқол додани маблағҳо бе кушодани суратҳисоби бонкӣ тибқи талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи муқовимат ба қонунигардонӣ (расмикунонӣ)-и даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом" (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723, аз 20.06.2024 №2074);

- аз ҷониби агенти бонкии пардохтӣ истифода.шудани суратҳисоби (суратҳисобҳои) махсуси бонкӣ барои пурра ворид намудани маблағҳои нақди аз шахсони воқеӣ гирифташуда мутобиқи қисмҳои 5 ва 6 моддаи мазкур;

- аз ҷониби агенти бонкии пардохтӣ тасдиқ намудани гирифтани (додани) маблағи нақд бо додани чиптаи (расиди) хазина, ки ҷавобгӯи талаботи қисми 7 моддаи мазкур мебошад;

- аз ҷониби агенти бонкии пардохтӣ ба шахсони воқеӣ пешниҳод гардидани иттилооте, ки қисми 10 моддаи мазкур пешбинӣ намудааст;

- истифодаи терминалҳои худкори худхизматрасон аз ҷониби агенти бонкии пардохтӣ тибқи талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми анҷом додани ҳисоббаробаркуниҳо бо маблағи нақд.

4. Ҷалби субагенти бонкии пардохтӣ аз ҷониби агенти бонкии пардохтӣ метавонад ҳамзамон бо риоя гардидани талаботи зерин амалӣ гардад:

- талаботе, ки дар қисми 3 моддаи мазкур пешбинӣ шудаанд;

- гузаронидани амалиёти субагенти бонкии пардохтӣ, ки муайян намудани шахсияти шахси воқеиро тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи муқовимат ба қонунигардонӣ (расмикунонӣ)-и даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом" талаб намекунад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723, аз 20.06.2024 №2074);

- ба субагенти бонкии пардохтӣ манъ намудани ҷалби шахсони дигар барои анҷом додани амалиёти субагенти бонкии пардохтӣ.

5. Агенти (субагенти) бонкии пардохтӣ амалиёти зеринро ба воситаи суратҳисоби махсуси худ метавонад анҷом диҳад:

- ворид намудани маблағҳои нақдӣ аз шахсони воқеӣ қабулгардида;

- ворид намудани маблағҳо аз дигар суратҳисоби махсуси бонкии агенти (субагенти) бонкии пардохтӣ;

- хориҷ кардан ва ба суратҳисобҳои бонкӣ ворид намудани маблағҳо.

6. Гузаронидани амалиёти дигар бо суратҳисоби махсуси бонкии агенти (субагенти) бонкии пардохтӣ манъ мебошад.

7. Таҷҳизоти назоратию хазинавӣ дар дохили терминали худкори худхизматрасон, ки ба агентҳои (субагентҳои) бонкии пардохтӣ тааллуқ дорад, додани чиптаи (расиди) хазинаро бо мушаххасоти ҳатмии зерин таъмин менамояд:

- номгӯи ҳуҷҷат - чиптаи (расиди) хазина;

- маблағи умумии қабулшуда ё додашуда;

- номгӯи амалиёт;

- сана ва вақти гузаронидани амалиёт;

- маблағи ҳаққи хизмате, ки шахси воқеӣ пардохт мекунад, дар мавриди гирифтани он;

- рақами чиптаи (расиди) хазина ва таҷҳизоти назоратию хазинавӣ;

- суроғаи маҳалли анҷом додани амалиёт;

- номгӯи таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ ва агенти (субагенти) бонкии пардохтӣ, инчунин рақами мушаххаси андозсупорандаи онҳо;

- рақами телефонҳои таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ва агенти (субагенти) бонкии пардохтӣ ва дигар мушаххасоте, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардааст.

8. Ҳамаи мушаххасоти (реквизитҳои) дар чиптаи (расиди) хазина зикршуда дақиқ ва дар муддати на камтар аз шаш моҳ имконияти хонда шудан дошта бошанд.

9. Дар сурати гирифтани розигии шахси воқеӣ, чиптаи (расиди) хазина метавонад дар намуди электронӣ бо истифодаи технологияҳои иттилоотию коммуникатсионӣ ба шахси воқеӣ пешниҳод гардад.

10. Дар ҳар як ҷойи гузаронидани амалиёт аз ҷониби агенти (субагенти) бонкии пардохтӣ то оғоз намудани ҳар як амалиёт ба шахсони воқеӣ иттилооти зерин пешниҳод карда мешавад:

- суроғаи маҳалли анҷом додани амалиётҳои агенти (субагенти) бонкии пардохтӣ;

- номгӯй ва маҳалли ҷойгиршавии таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ва агенти (субагенти) бонкии пардохтӣ, инчунин рақами мушаххаси андозсупорандаи онҳо;

- рақами иҷозатномаи таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ барои анҷом додани амалиёти бонкӣ;

- мушаххасоти шартномаи байни таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ва агенти бонкии пардохтӣ, инчунин ҳангоми ҷалби субагенти бонкии пардохтӣ мушаххасоти шартномаи байни он ва агенти бонкии пардохтӣ;

- маблағи ҳаққи хизмате, ки шахси воқеӣ пардохт мекунад;

- тарзи пешниҳоди иддао ва тартиби баррасии он;

- рақами телефонҳои таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ва агенти (субагенти) бонкии пардохтӣ.

11. Дар сурати аз ҷониби агенти (субагенти) бонкии пардохтӣ истифода гардидани терминали худкори худхизматрасон, иттилооти тибқи қисми 10 моддаи мазкур пешбинигардида ба шахсони воқеӣ дар реҷаи автоматӣ пешниҳод карда мешавад.

12. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ пешбурди рӯйхати агентҳои (субагентҳои) бонкии пардохтиро таъмин менамояд, ки дар он суроғаи ҳамаи ҷойҳои гузаронидани амалиёти агентҳои (субагентҳои) бонкии пардохтӣ зикр мегардад ва бо дархости шахсони воқеӣ бо он шинос шудан мумкин аст. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ уҳдадор аст дар асоси дархости мақомоти андоз бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон рӯйхати агентҳои (субагентҳои) бонкии пардохтиро ба онҳо пешниҳод намояд. Агенти бонкии пардохтӣ уҳдадор аст ба таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ оид ба субагентҳои бонкии пардохтии ҷалбгардида, ки ба рӯйхати мазкур ворид карда мешаванд, бо тартиби пешбининамудаи шартнома бо таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ иттилоотро педшиҳод намояд.

13. Таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ бояд аз ҷониби агенти бонкии пардохтӣ риоя шудани шартҳои ҷалб кардани ӯро, ки моддаи мазкур ва шартномаи байни таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ва агенти бонкии пардохтӣ муқаррар кардааст, иназорат намуда, агенти бонкии пардохтиро ба барномаҳои худ оид ба муқовимат ба қонунигардонӣ (расмикунонӣ)-и даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом дохил намояд. Тартиби амалисозии назорати риояи шартҳои ҷалби агенти бонкии пардохтӣ бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон ва шартномаи байни таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ва агенти бонкии пардохтӣ муқаррар карда мешавад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723, аз 20.06.2024 №2074).

14. Агенти бонкии пардохтӣ бояд риоя шудани шартҳои ҷалби субагенти бонкии пардохтиро, ки моддаи мазкур ва шартномаи байни агенти бонкии пардохтӣ ва субагенти бонкии пардохтӣ муқаррар кардааст, инчунин иҷрои талаботи моддаи мазкурро назорат намояд. Тартиби амалисозии чунин назоратро шартномаи байни таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ ва агенти бонкии пардохтӣ, инчунин шартномаи байни агенти бонкии пардохтӣ ва субагенти бонкии пардохтӣ муқаррар менамояд.

15. Агенти (субагенти) бонкии пардохтӣ бевосита бастани шартномаро бо таҳвилгарони хизматрасониҳои коммуналӣ, алоқа, қувваи барқ ва хизматрасонии дигар ҳуқуқ надорад ва наметавонад бидуни таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ қабули пардохтҳоро ба роҳ монад.

16. Тартиби қабули маблағҳои андоз, боҷҳо, пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет ва маблағҳои дигари буҷети давлатиро, ки тавассути терминалҳо ва терминалҳои худкори худхизматрасон амалӣ мегардад, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

Моддаи 14. Оператори низоми пардохтӣ ва талабот нисбат ба фаъолияти он

1. Низоми пардохтӣ аз тарафи оператори низоми пардохтӣ идора карда мешавад.

2. Оператори низоми пардохтӣ метавонад Бонки миллии Тоҷикистон, ташкилоти қарзии молиявӣ ё шахси ҳуқуқие бошад, ки ташкилоти қарзии молиявӣ намебошад(Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

3. Оператори низоми пардохтие, ки Бонки миллии Тоҷикистон ё ташкилоти қарзии молиявӣ мебошад, метавонад фаъолияти худро бо фаъолияти таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, маркази ҳисоббаробаркунӣ ва дигар фаъолият якҷоя намояд, агар он ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат накунад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

4. Оператори низоми пардохтие, ки ташкилоти қарзии молиявӣ намебошад, метавонад фаъолияти худро бо фаъолияти оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ ва фаъолияти дигар якҷоя намояд, агар он ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат накунад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

5. Бонки миллии Тоҷикистон фаъолияти оператори низоми пардохтиро дар асоси Қонуни мазкур тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон ва шартномаҳои басташаванда амалӣ менамояд.

6. Оператори низоми пардохтӣ уҳдадор аст:

- қоидаҳои низоми пардохтиро муайян намуда, назорати риоя шудани онҳоро аз ҷониби иштирокчиёни низоми пардохтӣ ва операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ ташкил ва амалӣ намояд:

- операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтиро ҷалб намояд, ба истиснои ҳолате, ки оператори низоми пардохтӣ дар як вақт вазифаи оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтиро низ иҷро кунад, назорати хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтиро, ки ба иштирокчиёни низоми пардохт расонида мешавад таъмин намояд, инчунин пешбурди номгӯи операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтиро ба роҳ монад;

- низоми идоракунии хавфҳоро дар низоми пардохтӣ тибқи моддаи 24 Қонуни мазкур ташкил намуда, хавфҳои низоми пардохтиро арзёбӣ ва идора намояд;

- ба иштирокчиёни низоми пардохтӣ ва операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ имконияти баррасии баҳсҳоро бо тартиби то судӣ ва (ё) дар суди ҳакамӣ тибқи қоидаҳои низоми пардохтӣ фароҳам орад.

7. Оператори низоми пардохтие, ки ташкилоти қарзии молиявӣ намебошад, уҳдадор аст ташкилоти қарзии молиявиро ба ҳайси маркази ҳисоббаробаркунӣ ҷалб намояд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

8. Барои низомҳое, ки ба ҳайси низомҳои ниҳоят муҳим муайян гардидаанд, танҳо Бонки миллии Тоҷикистон метавонад маркази ҳисоббаробаркунӣ бошад.

9. Барои гирифтани иҷозатномаи оператори низоми пардохтӣ ташкилоти қарзии молиявӣ ба Бонки миллии Тоҷикистон дархостро бо замимаи ҳуҷҷатҳои зерин дар шакли хаттӣ ё тавассути низоми электронӣ ирсол менамояд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723, аз 20.06.2024 №2074):

- қарори мақоми идоракунии ташкилоти қарзии молиявӣ дар бораи ташкили низоми пардохтӣ (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723);

- нақшаи фаъолият оид ба рушди низоми пардохтӣ барои ду соли тақвимии наздик;

- қоидаҳои низоми пардохтӣ, ки ба талаботи ҳамин Қонун ҷавобгӯ мебошанд;

- номгӯи операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, ки барои хизматрасонӣ дар низоми пардохтӣ ҷалб карда мешаванд.

10. Шахси ҳуқуқие, ки ташкилоти қарзии молиявӣ намебошад, барои гирифтани иҷозатномаи оператори низоми пардохтӣ ба Бонки миллии Тоҷикистон аризаро бо замимаи ҳуҷҷатҳои зерин пешниҳод менамояд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723, аз 20.06.2024 №2074):

- ҳуҷҷатҳои таъсисӣ;

- қарори мақоми ваколатдори чунин шахси ҳуқуқӣ дар бораи ташкили низоми пардохтӣ;

- нақшаи фаъолият оид ба рушди низоми пардохтӣ барои ду соли тақвимии наздик;

- қоидаҳои низоми пардохтӣ, ки ба талаботи ҳамин Қонун ҷавобгӯ мебошанд;

- номгӯи операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, ки барои хизматрасонӣ дар низоми пардохтӣ ҷалб карда мешаванд;

- розигии хаттии ташкилоти қарзии молиявӣ, аз ҷумла дар шакли шартномаи басташуда, дар бораи фаъолият кардани он ба ҳайси маркази ҳисоббаробаркунии низоми пардохтӣ (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723);

- ҳуҷҷатҳое, ки дар онҳо оид ба андозаи сармояи оинномавии ташкилот маълумот оварда шудааст;

- ҳисоботи молиявие, ки дар рӯзи охирини ҳисоботӣ пеш аз пешниҳоди ҳуҷҷатҳо барои гирифтани иҷозатнома ба Бонки миллии Тоҷикистон таҳия гардидааст. Ин ҳисобот аз ҷониби роҳбари мақоми идоракунии ташкилот ва сармуҳосиби он имзо карда мешавад;

- ҳуҷҷатҳое, ки риоя шудани талаботи пешбининамудаи сархатҳои дуюм ва сеюми қисми 12 моддаи мазкурро тасдиқ мекунанд.

11. Аз нав ба расмият даровардан, додани нусхаи дуюм (дубликат)-и иҷозатнома ва бекор кардани амали иҷозатнома бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2074).

12. Тартиби гирифтани иҷозатномаи оператори низоми пардохтӣ бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

13. Барои гирифтани иҷозатномаи оператори низоми пардохтӣ шахси ҳуқуқие, ки ташкилоти қарзии молиявӣ намебошад, бояд ба талаботи зерин ҷавобгӯ бошад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723):

- дорои сармояи оинномавии ҳадди ақалли на кам аз 2500 нишондиҳанда барои ҳисобҳо бошад;

- роҳбари мақоми иҷроияи чунин ташкилот бояд дорои таҳсилоти олӣ (иқтисодӣ, риёзӣ, ҳуқуқӣ ё таҳсилоти олӣ дар соҳаи технологияҳои иттилоотӣ ва коммуникатсия) ва на кам аз ду сол таҷрибаи корӣ ба ҳайси роҳбари шӯъба ё дигар воҳидҳои сохтории ташкилоти қарзии молиявӣ ё оператори низоми пардохтиро дошта бошад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723);

- роҳбари мақоми иҷроия ва сармуҳосиби чунин ташкилот бояд доғи судӣ барои содир кардани ҷиноятҳои хусусияти иқтисодӣ ё коррупсионӣ надошта бошанд.

14. Дар муҳлати на зиёда аз 30 (сӣ) рӯзи тақвимӣ аз рӯзи қабули ариза аз шахси ҳуқуқие, ки хоҳиши оператори низоми пардохтӣ шуданро дорад, Бонки миллии Тоҷикистон қарор дар бораи додани иҷозатномаи оператори низоми пардохтӣ ё раддияи додани иҷозатномаро қабул менамояд.

15. Ҳангоми қабул гардидани қарор дар бораи додани иҷозатномаи оператори низоми пардохтӣ Бонки миллии Тоҷикистон ба шахси ҳуқуқӣ рақами бақайдгирӣ дода, дар ин бора ба Феҳристи операторони низоми пардохтӣ, ки дастраси умум мебошад, иттилооти дахлдор ворид менамояд ва дар муддати панҷ рӯзи корӣ аз санаи қабули қарори мазкур барои анҷом додани фаъолияти оператори низоми пардохтӣ ба шахси ҳуқуқӣ иҷозатнома, медиҳад. Пешбурди Феҳристи операторони низоми пардохтӣ аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон анҷом дода мешавад. Рӯйхати операторони низоми пардохтие, ки иҷозатномаи Бонки миллии Тоҷикистонро гирифтаанд, аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон ҳар сол моҳи январ дар воситаҳои ахбори омма нашр карда мешаванд.

16. Шахси ҳуқуқӣ аз рӯзи гирифтани иҷозатнома оператори низоми пардохтӣ мегардад.

17. Оператори низоми пардохтӣ ҳангоми пешниҳоди иттилоот оид ба низоми пардохтӣ уҳдадор аст мавҷудияти иҷозатномаи оператори низоми пардохтии худро нишон диҳад.

18. Низоми пардохтӣ дар номгӯи худ калимаҳои "низоми пардохтӣ"-ро, ки дар қоидаҳои низоми пардохтӣ дарҷ гардидаанд, дорад. Ягон шахси ҳуқуқӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ғайр аз операторони низоми пардохтӣ, наметавонад дар номгӯи худ калимаҳои "низоми пардохтӣ" ё ибораҳои аз онҳо бавуҷудомадаро дар ҳар шакле набошад, истифода барад. Операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, иштирокчиёни низоми пардохтӣ тибқи қоидаҳои низоми пардохтӣ ҳуқуқ доранд мансубияти худро ба низоми пардохтӣ нишон диҳанд. Бонки миллии Тоҷикистон калимаҳои "низоми пардохтӣ"-ро вобаста ба низоми пардохтии Бонки миллии Тоҷикистон истифода менамояд.

19. Оператори низоми пардохтӣ, ки ташкилоти қарзии молиявӣ намебошад, уҳдадор аст талаботи пешбиникардаи қисми 12 моддаи мазкурро дар муддати амалӣ намудани фаъолияти оператори низоми пардохтӣ риоя намояд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

20. Бонки миллии Тоҷикистон додани иҷозатнома дар бораи фаъолияти оператори низоми пардохтиро дар ҳолатҳои зерин рад менамояд:

- пешниҳод нагаштани ҳуҷҷатҳои пешбининамудаи қисмҳои 9 ва 10 моддаи мазкур;

- номувофиқатии қоидаҳои низоми пардохтӣ ба талаботи Қонуни мазкур ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон;

- муқаррар намудани номувофиқатии шахси ҳуқуқие, ки ташкилоти қарзии молиявӣ намебошад, ба талаботи қисми 12 моддаи мазкур (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

21. Дар ҳолати рад намудани додани иҷозатнома дар бораи фаъолияти оператори низоми пардохтӣ Бонки миллии Тоҷикистон ба таври хаттӣ бо нишон додани сабабҳои радкунӣ дар муҳлати панҷ рӯзи корӣ аз санаи қабули чунин қарор аризадиҳандаро огоҳ менамояд.

22. Дар ҳолати тағйир ёфтани маълумот оид ба оператори низоми пардохтӣ, ки дар вақти гирифтани иҷозатнома нишон дода шудааст, оператори низоми пардохтӣ уҳдадор аст дар муддати панҷ рӯзи корӣ пас аз рӯзи фарорасии чунин тағйирот Бонки миллии Тоҷикистонро огоҳ намояд. Дар асоси огоҳиномаи гирифташуда аз оператори низоми пардохтӣ Бонки миллии Тоҷикистон ба Феҳристи операторони низоми пардохтӣ тағйироти дахлдор ворид менамояд.

23. Бонки миллии Тоҷикистон дар бораи бозхонди иҷозатнома бо асосҳои зерин қарор қабул менамояд:

- дар асоси аризаи оператори низоми пардохтӣ;

- дар ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 1 моддаи 30 Қонуни мазкур;

- ҳангоми аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон дар рафти назорати низомҳои пардохтӣ муайян шудани далели номутобиқатӣ ба маълумоте, ки дар асоси он ба оператори низоми пардохтӣ иҷозатнома дода шуда буд;

- ҳангоми аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон бозхонд гардидани иҷозатнома барои анҷом додани амалиёти бонкӣ аз ташкилоти қарзии молиявие, ки оператори низоми пардохтӣ мебошад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723);

- ҳангоми барҳамхӯрии оператори низоми пардохтӣ, ки ташкилоти қарзии молиявӣ намебошад, ҳамчун шахси ҳуқуқӣ дар рӯзи дигар, ки ба Бонки миллии Тоҷикистон оид ба барҳамхӯрии оператори низоми пардохтии мазкур маълум шудааст (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

24. Ба бозхонди иҷозатнома дар бораи фаъолияти оператори низоми пардохтӣ бо асосҳои дигар, ба истиснои асосҳои пешбининамудаи қисми 22 моддаи мазкур роҳ дода намешавад. Шахси ҳуқуқӣ уҳдадор аст иҷозатномаи худро ба Бонки миллии Тоҷикистон на дертар аз рӯзи кории оянда пас аз рӯзи гирифтани огоҳинома дар бораи бозхонди иҷозатнома баргардонад.

25. Ҳангоми бозхонди иҷозатнома дар бораи фаъолияти оператори низоми пардохтӣ Бонки миллии Тоҷикистон ба Феҳристи операторони низомҳои пардохтӣ сабти дахлдор ворид менамояд.

26. Аз рӯзи оянда пас аз рӯзи аз ҷониби оператори низоми пардохтӣ, ки ташкилоти қарзии молиявӣ намебошад, гирифтани огоҳинома оид ба бозхонди иҷозатнома ва хориҷ гардидани маълумот аз Феҳристи операторони низоми пардохтӣ, интиқол додани маблағ дар доираи низоми пардохтӣ қатъ мегардад, аммо интиқоли маблағҳое, ки то рӯзи нишон додашуда оғоз гардида буд, бояд аз тарафи контрагенти марказии клиринги пардохтӣ ва (ё) маркази ҳисоббаробаркунӣ дар муҳлати дар қисми 4 моддаи 4 Қонуни мазкур муқарраргардида ба анҷом расонида шавад. Вобаста ба низомҳои ниҳоят муҳим муҳлати қатъ намудани интиқоли маблағҳо ва ба анҷом расонидани интиқоли маблағҳо аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон метавонад тамдид ёбад, аммо на зиёда аз як моҳ (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

27. Оператори низоми пардохтӣ уҳдадор аст тағйироти қоидаҳои низоми пардохтӣ ва тағйироти номгӯи операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтиро на дертар аз 10 (даҳ) рӯз пас аз рӯзи ворид намудани тағйироти дахлдор ба Бонки миллии Тоҷикистон пешниҳод намояд.

28. Операторони низомҳои пардохтӣ метавонанд дар бораи ҳамкории мутақобили низомҳои пардохтии худ бо шарти нишон додани тартиби чунин ҳамкорӣ дар қоидаҳои низомҳои пардохтӣ шартнома банданд.

29. Таҳвилгари хизматрасонии пардохтӣ, ба истиснои Бонки миллии Тоҷикистон, ки дар он суратҳисобҳои бонкии на кам аз се таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтии дигар кушода шуда, байни ин суратҳисобҳо дар муддати се моҳ пай дар пай интиқоли маблағҳо дар ҳаҷми аз андозаи муқарраркардаи Бонки миллии Тоҷикистон зиёд сурат мегирад, уҳдадор аст тибқи талаботи моддаи мазкур ирсол намудани аризаи гирифтани иҷозатномаи оператори низоми пардохтиро дар муҳлати 30 (сӣ) рӯз пас аз рӯзи оғози мутобиқат ба талаботи зикргардида таъмин намояд. Баъд аз гузаштани чор моҳ аз рӯзи оғози мутобиқат ба талаботи зикргардида, интиқоли маблағҳо байни суратҳисобҳои бонкии таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ, ки дар чунин таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ кушода шудаанд, танҳо дар доираи низоми пардохтӣ иҷозат дода мешавад. Талаботи қисми мазкур нисбат ба таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ, ки ҳамчун маркази ҳисоббаробаркунии низомҳои пардохтӣ амал карда, операторони низоми пардохтии онҳо аз Бонки миллии Тоҷикистон иҷозатномаи оператори низоми пардохтиро гирифтааст, татбиқ намегардад.

30. Бонки миллии Тоҷикистон ба ташкилоте, ки фаъолияти оператори низоми пардохтиро анҷом медиҳад ва тибқи талаботи моддаи мазкур бо ариза барои гирифтани иҷозатномаи оператори низоми пардохтӣ ба Бонки миллии Тоҷикистон муроҷиат накардааст, талабнома дар барои гирифтани иҷозатномаи оператори низоми пардохтӣ ирсол менамояд. Ташкилоти мазкур уҳдадор аст дар муҳлати на дертар аз 30 (сӣ) рӯзи тақвимӣ аз рӯзи гирифтани чунин талабнома аризаи гирифтани иҷозатномаи оператори низоми пардохтиро ба Бонки миллии Тоҷикистон ирсол кунад ё амалисозии фаъолияти оператори низоми пардохтиро қатъ намояд.

Моддаи 15. Оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ ва талабот нисбат ба фаъолияти он

1. Оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ дар доираи низоми пардохтӣ метавонад хизматрасониҳои амалиётӣ ва (ё) хизматрасониҳои клиринги пардохтиро пешниҳод намояд.

2. Оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ хизматрасониҳои амалиётӣ ва (ё) хизматрасониҳои клиринги пардохтиро тибқи қоидаҳои низоми пардохтӣ ва дар асоси шартномаҳо бо оператори низоми пардохтӣ, иштирокчиёни низоми пардохтӣ ва маркази ҳисоббаробаркунӣ пешниҳод менамояд.

3. Ташкилоти қарзии молиявӣ, шахси ҳуқуқие, ки ташкилоти қарзии молиявӣ намебошад ё Бонки миллии Тоҷикистон метавонанд оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ бошанд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

4. Оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, ки Бонки миллии Тоҷикистон ё ташкилоти қарзии молиявӣ мебошад, метавонад хизматрасониҳои амалиётӣ, клиринги пардохтӣ ва хизматрасониҳои маркази ҳисоббаробаркуниро анҷом диҳад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

5. Оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, ки ташкилоти қарзии молиявӣ намебошад, метавонад ҳамзамон хизматрасонии амалиётӣ ва хизматрасонии клиринги пардохтиро дар доираи як ташкилот иҷро намояд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

6. Оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, ки ташкилоти қарзии молиявӣ ё Бонки миллии Тоҷикистон мебошад, метавонад фаъолияти худро бо фаъолияти таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, оператори низоми пардохтӣ ва фаъолияти дигар якҷоя намояд, агар чунин фаъолият ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат накунад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

7. Оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, ки ташкилоти қарзии молиявӣ намебошад, метавонад фаъолияти худро бо фаъолияти оператори низоми пардохтӣ ва фаъолияти дигар якҷоя намояд, агар чунин фаъолият ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат накунад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

8. Бонки миллии Тоҷикистон фаъолияти оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтиро дар асоси Қонуни мазкур мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон ва шартномаҳои басташаванда амалӣ менамояд.

9. Оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ фаъолияти худро мутобиқи қоидаҳои низоми пардохтӣ ва шартномаҳое, ки бо иштирокчиёни низоми пардохтӣ ва операторони дигари хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ баста мешаванд, амалӣ менамояд.

10. Талабот ба операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, ки тибқи Қонуни мазкур бо онҳо шартномаҳо бастан мумкин аст, бо қоидаҳои низоми пардохтӣ муайян мегарданд.

11. Нисбат ба ҳолати молиявии операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, таъминоти технологии онҳо ва омилҳои дигаре, ки ба фаъолияти муттасили низоми пардохтӣ таъсир мерасонанд, талабот муайян карда мешавад ва он талаботи мазкур бояд воқеӣ (объективӣ) ва дастраси омма бошад, дастрасии баробарҳуқуқи операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтиро ба низоми пардохтӣ таъмин намояд.

12. Операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ уҳдадоранд ба оператори низоми пардохтӣ оид ба фаъолияти худ (дар мавриди хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ) мутобиқи қоидаҳои низоми пардохтӣ иттилоот пешниҳод намоянд.

13. Оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ ҳангоми пешниҳоди хизматрасониҳои амалиётӣ додугирифти паёмҳои электрониро байни иштирокчиёни низоми пардохтӣ, байни иштирокчиёни низоми пардохтӣ ва муштариёни онҳо, оператори дигари хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтии пешниҳодкунандаи хизматрасониҳои клиринги пардохтӣ ва маркази ҳисоббаробаркунӣ таъмин менамояд.

14. Тибқи шартномаи хизматрасонии клиринги пардохтӣ, ки бо маркази ҳисоббаробаркунӣ баста мешавад, оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтии пешниҳодкунандаи хизматрасониҳои клиринги пардохтӣ уҳдадор аст аз номи иштирокчиёни низоми пардохтӣ ба маркази ҳисоббаробаркунӣ фармоишҳои онҳоро барои иҷро пешниҳод намояд.

15. Оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ ҳангоми пешниҳоди хизматрасониҳои амалиётӣ метавонад намудҳои дигари фаъолияти марбут ба истифодаи технологияҳои иттилоотӣ ва коммуникатсиониро, ки барои фаъолияти низоми пардохтӣ зарур буда, бо қоидаҳои низоми пардохтӣ пешбинӣ шудаанд, анҷом диҳад.

16. Оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ барои зарари воқеие, ки ба иштирокчиёни низоми пардохтӣ ва (ё) маркази ҳисоббаробаркунӣ дар натиҷаи пешниҳод накардани (ба таври номатлуб пешниҳод кардани) хизматрасониҳои амалиётӣ ё хизматрасониҳои клиринги пардохтӣ расонидааст, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошад.

17. Оператори низоми пардохтӣ дар ҳолатҳо ва бо тартиби пешбининамудаи қоидаҳои низоми пардохтӣ ҳуқуқ дорад барои хизматрасониҳои амалиётӣ ба иширокчиёни низоми пардохтӣ оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтии пешниҳодкунандаи хизматрасониҳои амалиётиро, ки берун аз Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор дорад, ҷалб намояд. Дар ҳолати мазкур оператори низоми пардохтӣ барои пешниҳоди хизматрасониҳои муносиби амалиётӣ ба иштирокчиёни низоми пардохтӣ масъул мебошад.

Моддаи 16. Талабот нисбат ба фаъолияти контрагенти марказии клиринги пардохтӣ

Контрагенти марказии клиринги пардохтӣ уҳдадор аст:

а) барои иҷрои уҳдадориҳояш маблағи кофӣ дошта бошад ё иҷрои уҳдадориҳояшро, аз ҷумла аз ҳисоби фонди кафолат, дар ҳаҷми уҳдадории зиёдтарине, ки аз рӯи он контрагенти марказии клиринги пардохтӣ пардохткунанда мегардад, дар муҳлати муайяннамудаи қоидаҳои низоми пардохтӣ таъмин намояд;

б) ҳамарӯза назорати хавфҳои иҷро нашудани (ба таври номатлуб иҷро шудани) уҳдадориҳо оид ба интиқоли маблағро аз ҷониби иштирокчиёни низоми пардохтӣ амалӣ созад:

- нисбат ба иштирокчиёни низоми пардохтӣ, ки таҳлили ҳолати молиявиашон аз хавфи барзиёд шаҳодат медиҳад, чораҳои маҳдудкунандаро истифода барад, аз ҷумла бо роҳи муқаррар намудани ҳаҷми барзиёди мавқеи клиринги пардохтӣ;

- таъмини барзиёди иҷрои уҳдадориҳои иштирокчиёни низоми пардохтиро оид ба интиқоли маблағҳо талаб намояд.

Моддаи 17. Талабот ба фаъолияти маркази ҳисоббаробаркунӣ

1. Маркази ҳисоббаробаркунӣ фаъолияти худро тибқи қоидаҳои низоми пардохтӣ ва дар асоси шартномаҳои суратҳисоби бонкӣ, ки бо иштирокчиёни низоми пардохтӣ баста мешаванд, амалӣ менамояд.

2. Маркази ҳисоббаробаркунӣ фармоишҳои иштирокчиёни низоми пардохтии аз оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ воридгардидаро, ки хизматрасониҳои клиринги пардохтиро пешниҳод менамояд, бо роҳи хориҷ ва ворид намудани маблағҳо аз (ба) суратҳисобҳои бонкии иштирокчиёни низоми пардохтӣ иҷро менамояд.

БОБИ 5. ТАЛАБОТ БАРОИ ТАШКИЛ ВА ФАЪОЛИЯТИ НИЗОМҲОИ ПАРДОХТӢ

Моддаи 18. Қоидаҳои низоми пардохтӣ

1. Низоми пардохтӣ мутобиқи қоидаҳои муқаррарнамудаи оператори низоми пардохтӣ фаъолият менамояд.

2. Қоидаҳои низоми пардохтӣ инҳоро муқаррар менамояд:

- номи оператори низоми пардохтӣ;

- сохтори ташкилӣ ва тартиби ҳамкории байни оператори низоми пардохтӣ, иштирокчиёни низоми пардохтӣ ва операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ;

- шартҳои иштирок, тартиби дохил шудан ва баромадан аз низоми пардохтӣ;

- шаклҳои истифодашавандаи ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ;

- тартиби интиқоли маблағҳо дар доираи низоми пардохтӣ, аз ҷумла лаҳзаҳои фарорасии бебозхондӣ, баҳснопазирӣ ва анҷомёбии интиқоли маблағҳо;

- тартиби пардохти хизматрасонӣ барои интиқоли маблағҳо ва хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, ки дар доираи низоми пардохт барои шдтирокчиён ҳаммонанд мебошад;

- тартиби амалӣ намудани клиринги пардохтӣ ва ҳисоббаробаркунӣ;

- низоми идоракунии хавфҳо дар низоми пардохтӣ, аз ҷумла усули истифодашавандаи идоракунии хавфҳо, номгӯи чорабиниҳо ва тарзҳои идоракунии хавфҳо;

- тартиби таъмини фаъолияти муттасили низоми пардохтӣ;

- тартиби таъмини иҷрои уҳдадориҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ аз рӯи интиқоли маблағҳо;

- талабот нисбат ба ҳифзи иттилоот;

- тартиби тағйир додани қоидаҳои низоми пардохтӣ;

- тартиби ҳалли ғайрисудии баҳсҳо бо иштирокчиёни низоми пардохтӣ ва операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ.

3. Қоидаҳои низоми пардохтӣ метавонанд дар шакли ҳуҷҷати ягона ё якчанд ҳуҷҷати ба ҳамдигар алоқаманд таҳия карда шаванд.

4. Дар қоидаҳои низоми пардохтӣ муқаррар намудани талаботи зерин манъ аст:

- талабот ба иштирокчиёни низоми пардохтӣ дар бораи иштирок накардан дар дигар низомҳои пардохтӣ;

- талабот ба операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ оид ба маҳдуд (манъ) кардани хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ дар доираи низомҳои пардохтии дигар.

5. Оператори низоми пардохтӣ уҳдадор аст ба ташкилотҳое, ки хоҳиши иштирок намуданро дар низоми пардохтӣ доранд, қаблан қоидаҳои низоми пардохтӣ, аз ҷумла тарифҳои хизматрасониро барои шиносоӣ пешниҳод намояд. Қоидаҳои низоми пардохтӣ, барои омма дастрас мебошанд, ба истиснои маълумоте, ки дастрасӣ ба он маҳдуд аст.

6. Иштирокчиёни низоми пардохтӣ уҳдадоранд ҳамаи қоидаҳои низоми пардохтиро иҷро намоянд.

7. Оператори низоми пардохтӣ метавонад ба таври яктарафа ба қоидаҳои низоми пардохтӣ тағйирот ворид намояд, ба шарте ки муҳлати ворид намудани тағйиротро на камтар аз ду моҳ аз рӯзи огоҳ намудани иштирокчиёни низоми пардохтӣ муқаррар намояд.

8. Қоидаҳои низоми пардохтии Бонки миллии Тоҷикистон бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон дар асоси Қонуни мазкур муайян карда мешаванд.

9. Хусусиятҳои қоидаҳои низоми пардохтӣ, ки дар доираи онҳо аз рӯи амалиёти дар бозори муташаккил гузаронидашуда маблағ интиқол мегардад, аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 19. Иштирокчиёни низоми пардохтӣ

1. Шахсони ҳуқуқии зерин метавонанд ба шарти ба қоидаҳои низоми пардохтӣ ҳамроҳ шуданашон тибқи тартиби дар қоидаҳои низоми пардохтӣ муқарраргардида иштирокчии низоми пардохтӣ гарданд:

- таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ;

- иштирокчиёни касбии бозори коғазҳои қиматнок, инчунин шахсони ҳуқуқие, ки иштирокчиёни бозори муташаккил мебошанд;

- Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Дар сурати баста шудани шартномаи ҳамкории низомҳои пардохтӣ байни операторони низоми пардохтӣ контрагенти марказии клиринги пардохтӣ ва (ё) маркази ҳисоббаробаркунии низоми пардохтии дигар, ки бо супориши оператори чунин низоми пардохтӣ амал мекунанд, метавонанд иштирокчиёни низоми пардохтӣ бошанд.

3. Ташкилотҳои молиявии байналмилалӣ, бонкҳои марказии (миллии) хориҷӣ, бонкҳои хориҷӣ ва филиалҳои онҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд иштирокчиёни низоми пардохтӣ бошанд.

4. Қоидаҳои низоми пардохтӣ иштироки мустақимро пешбинӣ менамоянд ва метавонанд иштироки ғайримустақимро дар низоми пардохтӣ, инчунин намудҳои гуногуни иштироки мустақим ва ғайримустақимро дар низоми пардохтӣ пешбинӣ намоянд.

5. Иштироки мустақим дар низоми пардохтӣ талаб мекунад, ки дар маркази ҳисоббаробаркунӣ суратҳисоби бонкии ташкилоте, ки иштирокчии мустақим мегардад, бо мақсади анҷом додани ҳисоббаробаркунӣ бо иштирокчиёни дигари низоми пардохтӣ кушода шавад.

6. Иштироки ғайримустақим дар низоми пардохтӣ талаб мекунад, ки ба иштирокчии ғайримустақим аз ҷониби иштирокчии мустақими низоми пардохтӣ, ки таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ мебошад, бо мақсади анҷом додани ҳисоббаробаркунӣ бо иштирокчиёни дигари низоми пардохтӣ суратҳисоби бонкӣ кушода шавад.

7. Муносибатҳои байни иштирокчиёни мустақим ва ғайримустақим бо қоидаҳои низоми пардохтӣ ва шартномаҳои басташуда танзим мегарданд.

8. Таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ ҳуқуқ надоранд дар низоми пардохтие, ки оператори он иҷозатномаи Бонки миллии Тоҷикистонро доро намебошад, иштирок намоянд.

Моддаи 20. Эътирофи аҳамиятнокии низоми пардохтӣ

1. Бонки миллии Тоҷикистон гурӯҳҳои зерини низоми пардохтии аҳамиятнокро муайян менамояд:

- низоми пардохтии ниҳоят муҳим;

- низоми пардохтии аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим.

2. Агар низоми пардохтӣ ба яке аз меъёрҳои зерин ҷавобгӯ бошад, он ниҳоят муҳим дониста мешавад:

- дар доираи низоми пардохтӣ дар давоми се моҳи тақвимӣ пай дар пай интиқол додани ҳаҷми умумӣ ва алоҳидаи маблағ ба андозаи на кам аз 30 фоизи ҳаҷми умумии ҳисоббаробаркуниҳои байнибонкӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- дар доираи низоми пардохтӣ аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон интиқол додани маблағҳо ҳангоми маблағгузории такрории ташкилотҳои қарзии молиявӣ ва анҷом додани амалиёт дар бозори озод (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723);

- дар доираи низоми пардохтӣ интиқол додани маблағҳо аз рӯи аҳдҳое, ки дар бозорҳои савдои муташаккил анҷом дода шудаанд.

3. Низоми пардохтӣ аз нигоҳи иҷтимоӣ вақте муҳим дониста мешавад, ки ба яке аз меъёрҳои зерин ҷавобгӯ бошад:

- дар доираи низоми пардохтӣ дар давоми се моҳи тақвимӣ пай дар пай интиқол додани маблағҳои пулиро ба андозаи на кам аз 25 (бисту панд) фоизи ҳадми умумии интиқоли маблағҳои пулӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ намояд;

- дар доираи низоми пардохтӣ дар давоми соли тақвимӣ интиқол додани маблағҳои пулиро бо истифодаи кортҳои пардохтии бонкӣ ба андозаи на кам аз 25 (бисту панд) фоизи ҳадми умумии чунин интиқолҳо амалӣ намояд;

- дар доираи низоми пардохтӣ интиқоли маблағҳои пулиро дар давоми соли тақвимӣ бе кушодани суратҳисоби бонкӣ ба андозаи на кам аз 25 (бисту панҷ) фоизи ҳаҷми умумии маблағҳои пулии аз Ҷумҳурии Тоҷикистон ба хориҷа ва ба Ҷумҳурии Тоҷикистон аз хориҷа интиқолшуда амалӣ намояд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

4. Низоми пардохтӣ аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон дар асоси иттилооте, ки мутобиқати низоми пардохтиро ба меъёрҳои муқарраргардида тасдиқ мекунад, дар ҳолатҳои зерин аҳамиятнок эътироф карда мешавад:

- ҳангоми додани иҷозатномаи оператори низоми пардохтӣ аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон;

- ҳангоми аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон назорат гардидани низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- дар асоси аризаи хаттии оператори низоми пардохтӣ бо замимаи ҳуҷҷатҳое, ки мутобиқати низоми пардохтиро ба меъёрҳои муқарраршуда тасдиқ мекунанд.

5. Талабот ба низоми пардохтии аҳамиятнок, идоракунии хавфҳо дар он ва тартиби аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон санҷидани мутобиқати қоидаҳои низоми пардохтии аҳамиятнок ба талаботи муқарраргардида, инчунин тартиби ворид намудани иттилоот оид ба низоми пардохтии аҳамиятнок ба Феҳристи операторони низомҳои пардохтӣ бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

6. Низоми пардохтии Бонки миллии Тоҷикистон низоми пардохтии ниҳоят муҳим эътироф карда мешавад.

7. Низоми пардохтие, ки интиқолҳои фаромарзиро бе кушодани суратҳисобҳои бонкӣ анҷом медиҳад ва ҳамчун низоми пардохтии ниҳоят муҳим ё аз нигоҳи иҷтимоӣ муҳим барои иҷрои уҳдадориҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ эътироф гардидааст, бояд дар Бонки миллии Тоҷикистон фонди кафолат дошта бошад. Тартиб, андоза ва шартҳои ташаккули фонди кафолатро санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муайян менамояд.

8. Агар Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ё Бонки миллии Тоҷикистон ба таври мустақим ё ғайримустақим дар идоракунии низоми пардохтӣ ва операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ иштирок намоянд, он гоҳ низоми пардохтӣ миллӣ дониста мешавад ва ҳамаи бонкҳо, аз ҷумла бонкҳои исломӣ - резидентҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирокчии он бояд бошанд.

9. Тартиби фаъолияти низоми пардохтӣ, ки тавассути он интиқолҳои фаромарзии маблағҳо анҷом дода мешавад, бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

Моддаи 20(1). Таъмини суботи молиявӣ дар бозори хизматрасониҳои пардохтӣ

(Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723)

1. Бо мақсади коҳиш додани хавфи таҷаммуъ дар бозори хизматрасониҳои пардохтии оператори низоми пардохтӣ, оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ ва таҳвилгари таъминоти барномавию техникӣ, Бонки миллии Тоҷикистон дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи зиддиинҳисорӣ дар асоси санадҳои меъёрии ҳуқуқии ҳуд ҳиссаи зиёдтарини ишғоли бозори чунин хизматрасониҳоро муқаррар менамояд.

2. Аз тарафи оператори низоми пардохтӣ, оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ ва таҳвилгари таъминоти барномавию техникӣ бевосита пешниҳод гардидани ҳар гуна мукофотпулӣ ва ҳавасмандгардонӣ ба кормандони ташкилотҳои қарзии молиявӣ манъ мебошад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

Моддаи 21. Амалӣ намудани клиринги пардохтӣ ва ҳисоббаробаркунӣ дар низоми пардохтӣ

1. Клиринги пардохтӣ дар низоми пардохтӣ аз ҷониби оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, ки хизматрасониҳои клиринги пардохтиро пешниҳод менамояд, бо роҳҳои зерин амалӣ мегардад:

- анҷом додани расмиёти барои иҷро қабул намудани фармоишҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ, аз ҷумла санҷиши мутобиқати фармоишҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ ба талаботи муқарраршуда, муайян кардани кифоягии маблағҳои пулӣ барои иҷро намудани фармоишҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ ва муайян кардани мавқеи клиринги пардохтӣ;

- ба маркази ҳисоббаробаркунӣ барои иҷро супурдани фармоишҳои қабулшудаи иштирокчиёни низоми пардохтӣ;

- ба иштирокчиёни низоми пардохтӣ фиристодани огоҳиномаҳо (тасдиқномаҳо) барои иҷро қабул намудани фармоишҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ, инчунин ирсоли огоҳиномаҳо (тасдиқномаҳо) дар бораи иҷро шудани фармоишҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ.

2. Расмиёти барои иҷро қабул намудани фармоишҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ аз ҷониби оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, ки хизматрасониҳои клиринги пардохтиро пешниҳод менамояд, мутобиқи қоидаҳои низоми пардохтӣ амалӣ мегардад.

3. Мавқеи клиринги пардохтии иштирокчии низоми пардохтӣ метавонад ба таври маҷмӯӣ ва (ё) холис муайян карда шавад.

4. Мавқеи клиринги пардохтӣ ба таври маҷмӯӣ ба андозаи маблағи фармоиши алоҳидаи иштирокчии низоми пардохтӣ ё маблағи умумии фармоишҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ, ки аз рӯи онҳо иштирокчии низоми пардохтӣ пардохткунанда ё маблағгиранда мебошад, муайян карда мешавад.

5. Баъди ба таври маҷмӯӣ муайян кардани мавқеи клиринги пардохтӣ фармоишҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ аз ҷониби оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ ба маркази ҳисоббаробаркунӣ барои иҷро дода мешаванд.

6. Мавқеи клиринги пардохтӣ ба таври холис аз рӯи андозаи фарқияти байни маблағи умумии фармоишҳои иҷрошавандаи иштирокчиёни низоми пардохтӣ, ки аз рӯи онҳо иштирокчии низоми пардохтӣ пардохткунанда мебошад ва маблағи умумии фармошнҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ, ки аз рӯи онҳо иштирокчии низоми пардохтӣ маблағгиранда мебошад, муайян карда мешавад.

7. Баъди ба таври холис муайян кардани мавқеи клиринги пардохтӣ оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ фармоишҳои худ ва (ё) фармоишҳои қабулшудаи иштирокчиёни низоми пардохтиро ба маркази ҳисоббаробаркунӣ барои иҷро месупорад.

8. Ҳисоббаробаркунӣ дар низоми пардохтӣ дар асоси фармоишҳои оператори хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ аз ҷониби маркази ҳисоббаробаркунӣ бо роҳи дар суратҳисобҳои бонкии иштирокчиёни низоми пардохтӣ ва (ё) контрагенти марказии клиринги пардохтӣ хориҷ ва дохил намудани маблағҳо ба андозаи муайяншудаи мавқеи клиринги пардохтӣ амалӣ мегардад.

9. Ҳангоми баста шудани шартнома байни операторони низомҳои пардохтӣ оид ба ҳамкории низомҳои пардохтӣ клиринги пардохтӣ ва ҳисоббаробаркунӣ бо мақсади интиқоли маблағҳо байни низомҳои гуногуни пардохтӣ бо тартиби пешбининамудаи шартнома оид ба ҳамкорӣ байни низомҳои пардохтӣ амалӣ мегардад.

Моддаи 22. Таъмини сирри бонкӣ дар низоми пардохтӣ

Таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ, операторони низоми пардохтӣ, операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ ва агентҳои (субагентҳои) бонкии пардохтӣ вазифадоранд сирри бонкӣ ва тартиби ифшои онро тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти бонкӣ" риоя намоянд.

Моддаи 23. Таъмини ҳифзи иттилоот дар низоми пардохтӣ

Таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ, операторони низоми пардохтӣ, операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ ва агентҳои (субагентҳои) бонкии пардохтӣ уҳдадоранд ҳифзи иттилоотро оид ба воситаҳо ва усули таъмини амнияти иттилоот, маълумоти шахсӣ ва дигар иттилооте, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳатман ҳифз мегардад, таъмин намоянд.

Моддаи 24. Низоми идоракунии хавфҳо дар низоми пардохтӣ

1. Оператори низоми пардохтӣ уҳдадор аст яке аз усулҳои зерини идоракунии хавфҳоро, ки дар низоми пардохтӣ истифода мешавад, муайян намояд:

- идоракунӣ ва арзёбии мустақили хавфҳо дар низоми пардохтӣ аз ҷониби оператори низоми пардохтӣ;

- тақсимоти вазифаҳо оид ба арзёбӣ ва идоракунии хавфҳо байни оператори низоми пардохтӣ, операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ ва иштирокчиёни низоми пардохтӣ;

- супоридани вазифаҳо оид ба арзёбӣ ва идоракунии хавфҳо ба маркази ҳисоббаробаркунӣ аз ҷониби оператори низоми пардохтӣ, ки ташкилоти қарзии молиявӣ намебошад (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

2. Тарзҳои идоракунии хавфҳо дар низоми пардохтӣ бо дарназардошти хусусиятҳои ташкили низоми пардохтӣ, усули идоракунии хавфҳо, расмиёти клиринги пардохтӣ ва ҳисоббаробаркунӣ, миқдори интиқолҳои пулӣ ва маблағи онҳо, вақти анҷомёбии ҳисоббаробаркунӣ аз ҷониби оператори низоми пардохтӣ муайян карда мешавад.

Моддаи 25. Таъмини иҷрои уҳдадориҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ

1. Тартиби таъмини иҷрои уҳдадориҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ бо қоидаҳои низоми пардохтӣ муқаррар карда мешавад.

2. Қоидаҳои низоми пардохтӣ метавонанд аз ҷониби оператори низоми пардохтӣ ё бо супориши ӯ аз ҷониби контрагенти марказии клиринги пардохтӣ ё маркази ҳисоббаробаркунӣ таъсис додани фонди кафолати низоми пардохтиро аз ҳисоби маблағҳои (ҳақгузории кафолатии) иштирокчиёни низоми пардохтӣ пешбинӣ намоянд. Қоидаҳои низоми пардохтӣ, инчунин метавонанд ворид намудани маблағҳои оператори низоми пардохтӣ, контрагенти марказии клиринги пардохтӣ ва (ё) маркази ҳисоббаробаркуниро ба фонди кафолати низоми пардохтӣ пешбинӣ намоянд.

3. Фонди кафолати низоми пардохтӣ бо мақсади таъминоти иҷрои уҳдадориҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ аз ҷониби оператори низоми пардохтӣ ва ё бо супориши ӯ аз ҷониби контрагенти марказии клиринги пардохтӣ ё маркази ҳисоббаробаркунӣ истифода мегардад.

4. Ҳангоми аз ҷониби иштирокчии низоми пардохтӣ иҷро нашудани (ба таври номатлуб иҷро шудани) уҳдадориҳо, ҳақгузории кафолатии ӯ барои қонеъгардонии талабот аз рӯи чунин уҳдадориҳо истифода мегардад.

5. Ҳангоми нокифоя будани ҳақгузории кафолатии иштирокчии низоми пардохтӣ, ҳақгузориҳои кафолатии дигар иштирокчиёни низоми пардохтӣ бо тартиби пешбининамудаи қоидаҳои низоми пардохтӣ истифода мегарданд. Дар ин ҳолат иштирокчии номбурдаи низоми пардохтӣ уҳдадор аст маблағи ҳақгузориҳои кафолатии истифодашударо ҷуброн карда, инчунин барои истифодаи онҳо фоиз пардохт намояд, агар ин бо қоидаҳои низоми пардохтӣ пешбинӣ шуда бошад.

6. Ҳангоми қатъ шудани иштирок дар низоми пардохтӣ, ҳақгузории кафолатии иштирокчии низоми пардохтӣ бо тартиб ва муҳлати пешбининамудаи қоидаҳои низоми пардохтӣ баргардонида мешавад.

7. Фонди кафолати низоми пардохтӣ дар суратҳисоби бонкии алоҳида (минбаъд - суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ), ки ба оператори низоми пардохтӣ, контрагенти марказии клиринги пардохтӣ ё иштирокчиёни низоми пардохтӣ кушода мешавад, тибқи моддаи 26 Қонуни мазкур ба ҳисоб гирифта мешавад.

8. Суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ дар Бонки миллии Тоҷикистон кушода мешавад.

Моддаи 26. Суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ

1. Ҳангоми ба оператори низоми пардохтӣ кушодани суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ, амалиёт аз рӯи суратҳисоби мазкур дар асоси фармоишҳои оператори низоми пардохтӣ гузаронида мешавад.

2. Ҳангоми ба контрагенти марказии клиринги пардохтӣ кушодани суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ, амалиёт аз рӯи суратҳисоби мазкур дар асоси фармоишҳои оператори низоми пардохтӣ бе фармоиши контрагенти марказии клиринги пардохтӣ ё дар асоси фармоиши контрагенти марказии клиринги пардохтӣ бо розигии оператори низоми пардохтӣ гузаронида мешавад.

3. Ҳангоми ба иштирокчии низоми пардохтӣ кушодани суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ, амалиёт аз рӯи суратҳисоби мазкур ё дар асоси фармоишҳои оператори низоми пардохтӣ ё контрагенти марказии клиринги пардохтӣ бе фармоиши иштирокчии низоми пардохтӣ, ки ба ӯ суратҳисоби мазкур кушода шудааст ё дар асоси фармоишҳои иштирокчии низоми пардохтӣ, ки ба ӯ чунин суратҳисоб кушода шудааст, бо розигии оператори низоми пардохтӣ ё контрагенти марказии клиринги пардохтӣ гузаронида мешавад.

4. Ҳангоми ба контрагенти марказии клиринги пардохтӣ кушодани суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ, оператори низоми пардохтӣ ҳуқуқ дорад аз таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, ки дар он суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ кушода шудааст, оид ба амалиёт аз рӯи суратҳисоби мазкур маълумотро дастрас намояд. Ҳангоми ба иштирокчии низоми пардохтӣ кушодани суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ, контрагенти марказии клиринги пардохтӣ ва оператори низоми пардохтӣ ҳуқуқ доранд аз таҳвилгари хизматрасониҳои пардохтӣ, ки дар он суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ кушода шудааст, оид ба амалиёт аз рӯи суратҳисоби мазкур маълумотро дастрас намоянд.

5. Ҳангоми кушодани суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ ба контрагенти марказии клиринги пардохтӣ ё иштирокчии низоми пардохтӣ, шахсе, ки ҳуқуқи додани фармоишро аз рӯи ин суратҳисоб тибқи талаботи қисми 2 ва 3 моддаи мазкур дорад, муайян карда мешавад.

6. Розигии оператори низоми пардохтӣ ё контрагенти марказии клиринги пардохтӣ барои гузаронидани амалиёт аз рӯи суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ тибқи қоидаҳои низоми пардохтӣ бо он тартиби дар шартномаи суратҳисоби бонкӣ пешбинигардида дода мешавад.

7. Оператори низоми пардохтӣ, контрагенти марказии клиринги пардохтӣ, иштирокчии низоми пардохтӣ дар ҳолатҳои пешбининамудаи қисмҳои 2 ва 5 моддаи 25 Қонуни мазкур маблағҳои худро ба суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ мегузаронанд.

8. Дар ҳолати муфлис эътироф намудани оператори низоми пардохтӣ, контрагенти марказии клиринги пардохтӣ ва иштирокчии низоми пардохтӣ, маблағҳои суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ ба ҳисоби дороиҳои ситонидашавандаи шахси муфлисшуда гузаронида нашуда, дар ҳаҷми маблағҳое, ки пас аз иҷрои ҳама уҳдадориҳои иштирокчиёни низоми пардохтӣ боқӣ мондаанд, ба шахсони пардохтнамуда баргардонида мешаванд.

9. Аз рӯи қарзҳои оператори низоми пардохтӣ, контрагенти марказии клиринги пардохтӣ, иштирокчии низоми пардохтӣ маблағҳои суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ наметавонанд ҳабс карда шаванд, инчунин амалиёт аз рӯи суратҳисоби мазкур низ боздошта намешавад.

10. Бо асосҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба боздошти амалиёт аз рӯи суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ иҷозат дода намешавад.

11. Маблағҳое, ки дар суратҳисоби фонди кафолати низоми пардохтӣ мавҷуданд, аз рӯи уҳдадориҳои оператори низоми пардохтӣ, контрагенти марказии клиринги пардохтӣ ё иштирокчии низоми пардохтӣ ситонида намешавад.

БОБИ 6. НАЗОРАТИ НИЗОМИ ПАРДОХТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Моддаи 27. Мақсади назорати низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Мақсади асосии назорати низоми пардохтӣ - мусоидат ба фаъолияти босамару мунтазами низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

2. Назорати низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон - фаъолияти Бонки миллии Тоҷикистон оид ба назорати риоя шудани талаботи Қонуни мазкур ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии дахлдори Бонки миллии Тоҷикистон аз ҷониби таҳвилгарони хизматрасониҳои пардохтӣ, операторони низомҳои пардохтӣ ва операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ мебошад.

3. Бонки миллии Тоҷикистон риояи талаботи Қонуни мазкур ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии дахлдорро аз ҷониби ташкилотҳои қарзии молиявӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи фаъолияти бонкӣ, ташкилотҳои маблағгузории хурд ва Қонуни мазкур назорат менамояд (Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

4. Бонки миллии Тоҷикистон риояи талаботи Қонуни мазкур ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии дахлдорро аз ҷониби операторони низоми пардохтӣ, операторони хизматрасониҳои инфрасохтори пардохтӣ, ки ташкилоти қарзии молиявӣ намебошанд (минбаъд - ташкилотҳои назоратшаванда) тибқи Қонуни мазкур амалӣ менамояд(Бо Қонуни ҶТ аз 07.08.2020 № 1723).

Моддаи 28. Амалисозии назорати низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Ҳангоми амалисозии назорати низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон Бонки миллии Тоҷикистон амалҳои зеринро анҷом медиҳад:

- ҷамъоварӣ, мураттабсозӣ ва таҳлили иттилоот (аз ҷумла маълумоти ҳисоботҳо), ки ба фаъолияти ташкилотҳои назоратшаванда ва иштирокчиёни низомҳои пардохтӣ, инчунин сохтори ташкилӣ ва фаъолияти низомҳои пардохтӣ дахл дорад;

- арзёбии фаъолияти ташкилотҳои назоратшаванда ва иштирокчиёни низоми пардохтӣ;

- омода намудани таклифҳо оид ба тағйир додани фаъолияти ташкилотҳои назоратшаванда ва иштирокчиёни низоми пардохтӣ аз рӯи натиҷаи арзёбӣ;

- санҷиши фаъолияти ташкилотҳои назоратшаванда;

- татбиқ намудани чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасонӣ мутобиқи моддаи 30 Қонуни мазкур дар ҳолати аз ҷониби ташкилотҳои назоратшаванда риоя нашудани талаботи Қонуни мазкур ё санадҳои меъёрии ҳуқуқии дахлдори Бонки миллии Тоҷикистон.

2. Бонки миллии Тоҷикистон шакл ва муҳлати пешниҳоди ҳисоботро оид ба низоми пардохтӣ ва усули таҳияи ҳисоботи мазкур муайян менамояд.

3. Ҳангоми амалисозии назорати низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Бонки миллии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад аз ташкилотҳои назоратшаванда ва иштирокчиёни низоми пардохтӣ ҳуҷҷатҳо ва дигар иттилооти заруриро дастрас намояд.

4. Тартиби амалисозии назорати низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Бонки миллии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Моддаи 29. Тартиби гузаронидани санҷиши ташкилотҳои назоратшаванда

1. Бонки миллии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад на зиёдтар аз як маротиба дар ду сол дар ташкилотҳои назоратшаванда санҷиши нақшавӣ гузаронад.

2. Ҳангоми халалдор шудани фаъолияти мунтазами низоми пардохтии аҳамиятнок, Бонки миллии Тоҷикистон санҷишҳои ғайринақшавӣ мегузаронад.

3. Ҳангоми гузаронидани санҷиши ташкилоти назоратшаванда намояндагони (хизматчиёни) ваколатдори Бонки миллии Тоҷикистон дорои ҳуқуқҳои зерин мебошанд:

- тафтиш намудани ҳуҷҷатҳои ташкилоти назоратшаванда;

- ҳангоми зарурат ҳамроҳ намудани нусхаи ҳуҷҷатҳо ба маводи санҷиш;

- гирифтани тавзеҳоти шифоҳӣ ва хаттӣ доир ба фаъолияти ташкилоти назоратшаванда;

- дастрасии ҷойҳои фаъолияти ташкилоти назоратшаванда;

- дастрасии низомҳои иттилоотии ташкилоти назоратшаванда, аз ҷумла барои гирифтани иттилоот дар шакли электронӣ.

4. Аз рӯи натиҷаи санҷиш намояндагони (хизматчиёни) ваколатдори Бонки миллии Тоҷикистон санади санҷиш тартиб медиҳанд, ки он маълумоти умумӣ оид ба фаъолияти ташкилоти назоратшаванда, иттилоот оид ба камбудиҳои дар рафти санҷиш ошкоргардидаро бо замимаи ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда ва маълумот оид ба далелҳои мухолифат ба гузаронидани санҷишро дар бар мегирад.

5. Тартиби гузаронидани санҷиши ташкилотҳои назоратшавандаро Бонки миллии Тоҷикистон тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

Моддаи 30. Чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасонӣ

1. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад чораҳои фаврии ислоҳӣ ё таъсиррасонии дар қисми 2 моддаи мазкур пешбинишударо татбиқ намояд, агар ба он маълум гардад, ки ташкилоти назоратшаванда, кормандони роҳбарикунанда ё кормандони дигари он:

- талаботи Қонуни мазкур, қонунҳо, санадҳои меъёрии ҳуқуқии дахлдор ва амрномаҳои Бонки миллии Тоҷикистонро риоя накардаанд;

- фаъолияти мунтазами низоми пардохтиро таъмин накардаанд.

2. Ҳангоми ҷой доштани ҳолатҳои дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинишуда Бонки миллии Тоҷикистон метавонад нисбат ба ташкилоти назоратшаванда чораҳои ислоҳӣ ё таъсиррасонии зеринро татбиқ намояд:

- ба ташкилоти назоратшаванда оид ба зарурати мувофиқи талаботи муқарраргардида фаъолият намудан дастур диҳад;

- ба ташкилоти назоратшаванда оид ба бартараф намудани камбудиҳо бо нишон додани муҳлати рафъи онҳо амрнома ирсол намояд;

- аз ташкилоти назоратшаванда таҳия ва пешниҳоди нақшаи чорабиниҳоро оид ба рафъи камбудиҳо ва ислоҳи вазъи баамаломада ё маълумотро оид ба чораҳои андешидашуда талаб намояд;

- бо амрнома пешниҳоди хизматрасониҳои амалиётӣ ва клиринги пардохтиро, аз ҷумла ҳангоми ҷалб намудани маркази амалиётии берун аз Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷойгиршуда, маҳдуд ё боздошт намояд;

- иҷозатномаи оператори низоми пардохтиро бозхонд намояд.

- амали иҷозатнома оператори низоми пардохтиро ба муҳлати дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраршуда боздошт намояд (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 №2074);

3. Қарор дар бораи бозхонди иҷозатномаи оператори низоми пардохтӣ аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон қабул карда мешавад.

4. Тартиби татбиқи чораҳои фаврии ислоҳӣ ва таъсиррасонӣ аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Моддаи 31. Ҳамкории Бонки миллии Тоҷикистон бо мақомоти давлатӣ ҳангоми амалисозии назорати низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ҳангоми амалисозии назорати низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон Бонки миллии Тоҷикистон метавонад бо мақомоти давлатӣ ҳамкорӣ намояд.

Моддаи 32. Ҳамкории байналмилалии Бонки миллии Тоҷикистон оид ба назорати низоми пардохтии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Ҳамкории Бонки миллии Тоҷикистон бо бонкҳои марказӣ (миллӣ) ва мақомоти назораткунандаи дигар дар низоми миллии пардохтии давлатҳои хориҷӣ мутобиқи созишномаҳои (ёддоштҳои тафоҳуми) ҳамкорӣ, ки бо онҳо баста шудааст, амалӣ мегардад.

2. Бонки миллии Тоҷикистон метавонад тибқи созишномаҳои (ёддоштҳои тафоҳуми) басташуда бо бонкҳои марказӣ (миллӣ) ё дигар мақомоти назорати низоми миллии пардохтии давлати хориҷӣ бо назардошти талаботи таъмини ҳифзи иттилоот мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон додугирифти иттилоотро дар соҳаи назорати низоми пардохтӣ ба роҳ монад. Бонки миллии Тоҷикистон уҳдадор аст нисбат ба иттилооте, ки аз бонкҳои марказӣ (миллӣ) ё дигар мақомоти назорати низоми миллии пардохтии давлати хориҷӣ гирифта шудааст, талаботи ифшои иттилоотро тибқи созишномаи (ёддошти тафоҳуми) басташуда риоя намояд.

БОБИ 7. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 33. Қоидаҳои гузариш

Ташкилотҳое, ки фаъолияти операторони низомҳои пардохтиро анҷом медиҳанд, уҳдадоранд фаъолияти худро ба талаботи Қонуни мазкур мутобиқ намуда, тибқи моддаи 14 Қонуни мазкур дар давоми 1 (як) сол аз рӯзи мавриди амал қарор дода шудани он аз Бонки миллии Тоҷикистон иҷозатномаи оператори низоми пардохтиро гиранд.

Моддаи 34. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Моддаи 35. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш.Душанбе

24 феврали соли 2017 № 1397

МУОВИН

МАҲМАДШОЗОДА ФАРҲОД АБДУРАҲМОН

Муовини директори Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, номзади илмҳои ҳуқуқшиносӣ

Бо Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 22 январи соли 2019, №1186, муовини Директори Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон таъйин шуд.

МАЪЛУМОТНОМА: Санаи таваллуд: 22 июли соли 1980.

Ҷои таваллуд: Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Маълумот: олӣ.

Миллат: тоҷик.

Соли 2002 факултети ҳуқуқшиносии Донишгоҳи миллии Тоҷикистонро (рўзона) хатм кардааст.

Ихтисос: ҳуқуқшиноси байналхалқӣ

Дараҷаи илмӣ, унвони илмӣ: номзади илмҳои ҳуқуқшиносӣ.

Кадом забонҳои хориҷиро медонад: русӣ, англисӣ ,узбекӣ ва арабӣ бо луғат.

Вакили халқ ҳаст ё не: не

Мансубияти ҳизбӣ: аъзои Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон.

Бо мукофотҳои давлатӣ сарфароз гардонида шудааст ё не: не.

Вазъи оилавӣ: оиладор, соҳиби чор фарзанд.

Рутбаи ҳарбӣ: лейтенанти хурд.

Маводи нашршуда: китоби дарсӣ, монография, тафсирҳо, тадқиқотҳои муқоисавӣ-ҳуқуқӣ ва мақолаҳои илмӣ-оммавӣ.
ФАЪОЛИЯТИ КОРӢ: Соли 2002 факултети ҳуқуқшиносии Донишгоҳи миллии Тоҷикистонро хатм намудааст.

Соли 2007 курси такмили ихтисоси Маркази такмили ихтисос ва азнавомодасозии кадрҳои Донишгоҳи миллии Тоҷикистонро хатм кардааст.

Соли 2012 дар Шурои диссертатсионии назди Донишгоҳи миллии Тоҷикистон рисолаи номзадиро дар мавзӯи «Таъминоти ҳуқуқии соҳибкории инфиродӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» ҳимоя намудааст. Муаллифи як монография, мураттиби ду маҷмӯаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ҳаммуаллифи як китоби дарсӣ, даҳ тафсири қонунҳо, як таҳқиқоти муқоисавӣ-ҳуқуқӣ, се фарҳангҳои истилоҳоти ҳуқуқӣ ва зиёда аз 40 мақолаҳои илмӣ мебошад.

Сентябр-октябри солҳои 2002-2009 - ассистенти кафедраи ҳуқуқи соҳибкорӣ ва тиҷорати факултети ҳуқуқшиносии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон.

Солҳои 2009-2019-сармутахассис, муовини сардор, сардори шуъбаи ҳуқуқи байналмилалии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Бо Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 22 январи соли 2019, №1186, муовини Директори Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон таъйин шуд.

Нишонаи номӣ (тег):

муовин

Баҳодиҳии муҳтаво:

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ МУҚОВИМАТ БА ЭКСТРЕМИЗМ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1655

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

02.01.2020

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ МУҚОВИМАТ БА ЭКСТРЕМИЗМ

Қонуни мазкур асосҳои ташкилӣ ва ҳуқуқии муқовимат ба экстремизмро бо мақсади ҳимояи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, асосҳои сохтори конститутсионӣ, таъмини соҳибихтиёрӣ, тамомияти арзӣ ва амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- экстремизм - ифодаи мафкура ва фаъолияти экстремистие, ки барои бо роҳи зӯроварӣ ва амалҳои дигари зиддиқонунӣ ҳал намудани масъалаҳои сиёсӣ, ҷамъиятӣ, иҷтимоӣ, миллӣ, нажодӣ, маҳалгароӣ ва динӣ (мазҳабӣ) равона карда шудааст;

- фаъолияти экстремистӣ - фаъолияти ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ё динӣ, воситаҳои ахбори омма ё ташкилотҳои дигар, аз ҷумла созмонҳои байналмилалӣ ва шахсони воқеӣ оид ба банақшагирӣ, ташкил, тайёр кардан ва иҷрои амалҳое, ки ба содир кардани фаъолияти экстремистӣ, ноустувор сохтани амнияти миллӣ ва қобилияти мудофиавии давлат, инчунин даъвати оммавӣ ҷиҳати бо роҳи зӯроварӣ ғасб намудани ҳокимияти давлатӣ ё бо роҳи зӯроварӣ тағйир додани сохтори конститутсионӣ ва ҳаракатҳое, ки ба барангехтани кинаву адовати миллӣ, нажодӣ, маҳалгароӣ ё динӣ (мазҳабӣ) равона шудаанд;

- маблағгузории экстремизм - бевосита ё бавосита пешниҳод намудан, ҷамъ овардани молу мулк ва воситаҳо бо мақсади пурра ё қисман истифода бурдани онҳо барои банақшагирӣ, ташкил ва содир кардани амалҳои экстремистӣ ва хусусияти экстремистидошта ва дастгирии фаъолияти экстремистӣ ё дарки он ки маблағҳои мазкур барои ин мақсадҳо муқаррар гардидааст;

- ташкилоти экстремистӣ - гурӯҳи муташаккили шахсон, ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, динӣ ё ташкилоти дигаре, ки нисбати онҳо қарори эътибори қонунӣ пайдокардаи суд дар бораи барҳам додан ё манъи фаъолияташ бинобар ба амал баровардани фаъолияти экстремистӣ мавҷуд аст;

- маводи экстремистӣ - ҳуҷҷат ва иттилоот дар ҳама намуди ҳомилҳо, ки дорои мафкураи экстремизм ё даъваткунанда, сафедкунанда ё асосноккунандаи амалӣ намудани фаъолияти экстремистӣ мебошад;

- ҳуҷҷат - ҳомили моддие, ки дар он ҳама намуди иттилоот дар шакли матнҳои дастнавис ё чопӣ (варақаҳо, адабиёт, маҷалла, рӯзнома ва китобчаҳо), сабти овозӣ, тасвирӣ ё якҷоя (маводи аккосӣ, навори кино, видеороликҳо, сабти аудиою видео) сабт шуда, дорои маълумоти имкониятдиҳандаи ҳаммонандкунонии он мутобиқ ба мафкураи экстремизм ё даъваткунанда, сафедкунанда ё асосноккунандаи фаъолияти экстремистӣ мебошад;

- муқовимат ба экстремизм - фаъолияти мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ва шахсони мансабдори онҳо, инчунин шахсони дигари ҳуқуқӣ, ки ба ҳимояи асосҳои сохтори конститутсионӣ, ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, таъмини соҳибихтиёрӣ, тамомияти арзӣ ва амнияти давлат, ошкор кардани сабабу шароити ба зуҳуроти экстремизм мусоидаткунанда, инчунин барои огоҳонӣ, ошкор, пешгирӣ, рафъ ва қатъ намудани фаъолияти экстремистӣ ва аз байн бурдани оқибатҳои он равона карда шудааст;

- ҷиноятҳои хусусияти экстремистидошта - кирдори (ҳаракат ё беҳаракатии) содиршудаи гунаҳгоронаи барои ҷамъият хавфноке, ки дар асоси хусуматҳои сиёсӣ, ҷамъиятӣ, иҷтимоӣ, миллӣ, нажодӣ, мафкуравӣ, маҳалгароӣ ва динӣ (мазҳабӣ) бо мақсади маҳдудияти ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, расондани зарар ба амнияти ҷамъиятӣ, асосҳои сохтори конститутсионӣ, инчунин ба сулҳу амнияти байналмилалӣ равона гардида, бо таҳдиди татбиқи ҷазо тибқи Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ карда шудааст;

- ҳуқуқвайронкунии маъмурии хусусияти экстремистидошта - кирдори (амал ё беамалии) зиддиҳуқуқӣ ва гунаҳкорона, ки дар асоси хусуматҳои сиёсӣ, ҷамъиятӣ, иҷтимоӣ, миллӣ, нажодӣ, мафкуравӣ, маҳалгароӣ ва динӣ (мазҳабӣ) содир шуда, барои он тибқи тартиби муқаррарнамудаи Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгарии маъмурӣ пешбинӣ шудааст.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи муқовимат ба экстремизм

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи муқовимат ба экстремизм ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Фаъолияте, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон экстремистӣ ҳисобида мешавад

1. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти экстремистӣ манъ мебошад.

2. Фаъолияте, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон экстремистӣ ҳисобида мешавад:

- бо зӯрӣ сарнагун кардан ва ё тағйир додани сохтори конститутсионӣ, вайрон ва халалдор кардани соҳибихтиёрӣ, истиқлолият ва тамомияти арзии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин мусоидат кардан ба чунин кирдорҳо;

- барангехтани кинаю адовати нажодӣ, миллӣ, маҳалгароӣ, динӣ (мазҳабӣ) ва муноқишаҳои иҷтимоӣ, инчунин тарғиби махсусият ва бартарии шаҳрвандон аз нигоҳи муносибати онҳо ба дин (мазҳаб), забон, мансубияти онҳо ба миллат, нажод ё маҳал ба таври оммавӣ ё бо истифодаи воситаҳои ахбори омма ё содир кардани ин ҳаракатҳо бо роҳи зӯроварӣ ё таҳдиди истифодаи он;

- амалҳое, ки ба ноустувор сохтани амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон равона шудаанд;

- амалҳое, ки ба ғасб ё аз худ кардани ваколатҳои ҳокимият равона шудаанд;

- ташкил кардани гурӯҳҳои мусаллаҳи ғайриқонунӣ ё иштирок дар онҳо;

- паст задани шаъну эътибори миллӣ;

- вайрон кардани ҳуқуқ, озодӣ, манфиатҳои қонунии инсон ва шаҳрванд вобаста ба мансубияташ ба гурӯҳи иҷтимоӣ, нажод, миллат, қавм, маҳал, дин (мазҳаб) ва забон ё муносибати ӯ ба дин;

- ҷалб намудан барои иштирок дар амалҳои экстремистӣ, инчунин омӯзондани мафкураи экстремистӣ;

- монеъ шудан ё маҷбур кардан ба тағйир додани хусусияти фаъолияти қонунии мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунӣ, комиссияҳои интихоботӣ, ташкилот, иттиҳодияҳои дигар ва шахсони мансабдори онҳо;

- истифодаи зӯроварӣ ё таҳдиди истифодаи он нисбат ба кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ё ташкилоти дигари давлатӣ ва наздикони онҳо бо мақсади қасос гирифтан барои он амалҳое, ки бо иҷрои фаъолияти хизматӣ вобаста бошад ё ин ки хатари истифодаи зӯроварӣ вобаста ба ин асосҳо;

- ташвиқот ва ба намоиши оммавӣ гузоштани нишон, парчам ё рамзи дигари ташкилотҳои аз ҷониби суд экстремистӣ эътирофшуда;

- даъвати оммавӣ барои иҷро намудани амалҳои экстремистӣ ё интишори маводи экстремистӣ, инчунин тайёр кардан ва нигоҳ доштани онҳо бо мақсади паҳн намудан;

- нашр ва (ё) паҳн кардани маводи чопӣ, аудиоӣ, видеоӣ ва маводи дигари дорои хусусияти экстремистӣ дар воситаи ахбори омма, шабакаи интернет, воситаи алоқаи барқӣ.

Моддаи 4. Принсипҳои муқовимат ба экстремизм

Муқовимат ба экстремизм ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- қонуният;

- риоя ва ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, инчунин манфиатҳои қонунии ташкилотҳо;

- бартарияти таъмини амнияти давлат;

- бартарияти чораҳои пешгирикунандаи фаъолияти экстремистӣ;

- ба таври мунтазам, маҷмӯӣ ва мувозинавӣ ба роҳ мондани тадбирҳои сиёсӣ, иттилоотию ташвиқотӣ, иҷтимоӣ, иқтисодӣ, ҳуқуқӣ, аз ҷумла ҳуқуқӣ – маъмурӣ, ҳуқуқӣ – ҷиноятӣ ва чораҳои дигари муқовимат ба экстремизм;

- ҳамкории давлат бо шаҳрвандон, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, динӣ, воситаҳои ахбори омма, созмонҳои байналмилалӣ ва ташкилоту иттиҳодияҳои дигар дар муқовимат ба экстремизм;

- ногузирии ҷавобгарии ҷиноятӣ барои ба амал баровардани фаъолияти экстремистӣ;

- мутобиқати чораҳои муқовимат ба экстремизм ба дараҷаи хавфнокии фаъолияти экстремистӣ.

Моддаи 5. Самтҳои асосии муқовимат ба экстремизм

Муқовимат ба экстремизм дар самтҳои асосии зерин амалӣ мегардад:

- андешидани чораҳои пешгирикунанда, ки барои огоҳонии паҳншавии мафкураи экстремизм ва фаъолияти экстремистӣ, аз ҷумла ошкор намудан ва бартарафсозии сабабу шароити ба онҳо мусоидаткунанда равона гардидааст;

- огоҳонӣ, ошкор, пешгирӣ, рафъ ва қатъ намудани фаъолияти экстремистӣ, инчунин ошкор ва тафтиш намудани ҷиноятҳои хусусияти экстремистидошта;

- ҳамкории байналмилалӣ дар самти муқовимат ба экстремизм;

- ҳамкорӣ бо ҷомеаи шаҳрвандӣ дар самти муқовимат ба экстремизм.

Моддаи 6. Вазифаҳои асосии муқовимат ба экстремизм

Вазифаҳои асосии муқовимат ба экстремизм инҳоянд:

- ҳимояи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, асосҳои сохтори конститутсионӣ, таъмини соҳибихтиёрӣ, тамомияти арзӣ ва амнияти давлат;

- барҳам додани таҳдиди экстремизм дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- ошкор, пешгирӣ ва қатъ намудани фаъолияти экстремистӣ, бартарафсозии сабабу шароити ба онҳо мусоидаткунанда;

- татбиқи сиёсати давлатӣ дар самти муқовимат ба экстремизм;

- таҳия ва амалӣ намудани тадбирҳои маҷмӯӣ ва дурнамои муқовимат ба экстремизм;

- таъмини уҳдадориҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм, аз ҷумла иштирок дар чорабиниҳои байналмилалӣ ва минтақавии муқовимат ба экстремизм;

- баланд бардоштани маърифати сиёсӣ ва ҳуқуқии шаҳрвандон тавассути ташвиқу тарғиб, тарбияи онҳо дар рӯҳияи ватандӯстӣ, гиромӣ доштани урфу одатҳои миллӣ, фарҳангӣ, ташаккули фазои таҳаммулнопазирӣ нисбат ба экстремизм;

- дар ҳолати омодагии доимӣ нигоҳ доштани қувваю воситаҳои таъмини мубориза бо экстремизм;

- муқовимат ба маблағгузории экстремизм;

- андешидани тадбирҳои иловагӣ дар маҳалҳои аз ҷиҳати паҳншавии мафкураи экстремизм нисбатан осебпазир.

БОБИ 2. АСОСҲОИ ИДОРАКУНИИ МУҚОВИМАТ БА ЭКСТРЕМИЗМ

Моддаи 7. Салоҳияти Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон самтҳои асосии сиёсати давлатии муқовимат ба экстремизмро муайян менамояд.

Моддаи 8. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм дорои салоҳияти зерин мебошад:

- татбиқи сиёсати давлатиро дар самти муқовимат ба экстремизм роҳбарӣ менамояд;

- консепсия, стратегия, барномаи давлатӣ ва нақшаҳоро дар самти муқовимат ба экстремизм қабул ё тасдиқ намуда, иҷрои онҳоро назорат мекунад;

- санадҳои меъёрии ҳуқуқиро дар самти муқовимат ба экстремизм қабул ва тасдиқ менамояд;

- маблағгузории чораҳои татбиқи сиёсати давлатӣ дар самти муқовимат ба экстремизмро таъмин мекунад;

- ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамояд.

Моддаи 9. Субъектҳои муқовимат ба экстремизм

Субъектҳои муқовимат ба экстремизм аз субъектҳои ба экстремизм бевосита муқовиматкунанда ва субъектҳое, ки дар муқовимат ба экстремизм иштирок менамоянд, иборат мебошанд.

Моддаи 10. Субъектҳои ба экстремизм бевосита муқовиматкунанда

Субъектҳои ба экстремизм бевосита муқовиматкунанда инҳо мебошанд:

- Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Агентии назорати маводи нашъаовари назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Кумитаи дин, танзими анъана ва ҷашну маросими назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Хадамоти алоқаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Бонки миллии Тоҷикистон.

Моддаи 11. Ваколатҳои субъектҳои ба экстремизм бевосита муқовиматкунанда

1. Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- фаъолияти субъектҳои муқовимат ба экстремизмро дар самти ошкор ва пешгирии экстремизм ва рафъ намудани фаъолияти экстремистӣ ҳамоҳанг месозад;

- бо тартиби муқарраргардида ба Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи вазъи муқовимат ба экстремизм маълумот пешниҳод мекунад;

- лоиҳаҳои консепсия, стратегия ва барномаи давлатӣ, санадҳои меъёрии ҳуқуқиро дар самти муқовимат ба экстремизм мувофиқи тартиби муқарраргардида ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати қабул ва тасдиқ пешниҳод менамояд;

- ҷиҳати огоҳонӣ, ошкор, пешгирӣ, рафъ ва қатъ намудани фаъолияти экстремистӣ, инчунин муайян ва тафтиши ҷиноятҳои хусусияти экстремистидошта чораҳо меандешад;

- кӯшишҳои убури ғайриқонунии сарҳади давлатиро аз ҷониби аъзои ташкилоти экстремистӣ пешгирӣ менамояд;

- ғайриқонунӣ аз сарҳади давлатӣ гузарондани маводи экстремистӣ ва ҳамчунин силоҳ, лавозимоти ҷангӣ, маводи тарканда, моддаҳои заҳрнок ва радиоактивиеро, ки метавонанд дар фаъолияти экстремистӣ истифода гарданд, пешгирӣ мекунад;

- иттилоотро оид ба самти муқовимат ба экстремизм ҷамъоварӣ, таҳлил ва ҷамъбаст менамояд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳимоя ва амнияти шахсони дар муқовимат ба экстремизм ҳамкорикунандаро таъмин менамояд;

- ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамояд.

2. Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- ҷиҳати ошкор, огоҳонӣ, пешгирӣ, рафъ ва қатъ намудан, инчунин муайян ва тафтиши ҷиноятҳои хусусияти экстремистидошта чораҳо меандешад;

- маълумотҳои омориро оид ба самти муқовимат ба экстремизм ҷамъоварӣ, таҳлил ва коркард намуда, бақайдгирӣ ва баҳисобгирии ҷиноятҳои хусусияти экстремистидошта ва шахсони чунин ҷиноятҳо содирнамударо амалӣ менамояд;

- бо мақсади огоҳонӣ ва пешгирии амалҳои экстремистӣ корҳои тарғиботиву ташвиқотиро ба роҳ мемонад;

- бо тартиби аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраргардида ҳимоя ва амнияти шахсони дар муқовимат ба экстремизм ҳамкорикунандаро таъмин менамояд;

- ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамояд.

3. Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- фаъолияти мақомоти ҳифзи ҳуқуқро дар самти таҳқиқ ва тафтиши ҷиноятҳои вобаста ба экстремизм ҳамоҳанг менамояд;

- риояи дақиқ ва иҷрои якхелаи қонунҳоро дар самти муқовимат ба экстремизм назорат ва барои бартарафсозии қонунвайронкуниҳо дар ин самт ҳуҷҷатҳои мавриди эътиноии прокурорӣ қабул менамояд;

- барои огоҳонӣ, ошкор, пешгирӣ, рафъ ва қатъ намудани фаъолияти экстремистӣ тадбирҳо меандешад ва тафтиши пешакии ҷиноятҳои хусусияти экстремистидоштаро анҷом медиҳад;

- дар судҳо айбдоркунии давлатиро оид ба парвандаҳои ҷиноятии хусусияти экстремистидошта таъмин менамояд;

- оид ба экстремистӣ эътироф намудани ташкилотҳо ба суд аризаҳо пешниҳод менамояд;

- дар самти муқовимат ба экстремизм ҳамкории байналмилалии ҳуқуқиро амалӣ менамояд;

- якҷо бо Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати дар сатҳи байналмилалӣ ва ё аз тарафи кишварҳои хориҷӣ экстремистӣ эътироф намудани ташкилотҳое, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон экстремистӣ эътироф шудаанд, чораҳои зарурӣ меандешад.

4. Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- назорати риояи оинномаи иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва ҳизбҳои сиёсиро амалӣ менамояд ва дар сурати ошкор гардидани аломатҳои экстремизм огоҳии хаттӣ медиҳад, инчунин тибқи тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои боздоштан ё қатъ намудани фаъолияташон чораҳо меандешад;

- оид ба ошкор, огоҳонӣ ва қатъ намудани фаъолияти экстремистӣ дар системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ чораҳо меандешад.

5. Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

- ба фаъолияти экстремистӣ, ки ба амнияти давлат хатар дорад, муқовимат мекунанд;

- иттилоотро оид ба самти муқовимат ба экстремизм ҷамъоварӣ намуда, ба мақомоти амнияти миллӣ пешниҳод менамоянд;

- бо мақсади огоҳонӣ ва пешгирӣ намудани амалҳои экстремистӣ миёни хизматчиёни ҳарбӣ корҳои тарбиявӣ ва тарғиботиву ташвиқотиро ба роҳ мемонанд.

6. Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- ҷиҳати ошкор, пешгирӣ ва қатъ намудани фаъолияти экстремистӣ, инчунин таҳқиқ ва тафтиши ҳуқуқвайронкунӣ ва ҷиноятҳои хусусияти экстремистидошта чораҳо меандешад;

- иттилоотро оид ба самти муқовимат ба экстремизм ҷамъоварӣ намуда, ба мақомоти амнияти миллӣ пешниҳод менамояд.

7. Агентии назорати маводи нашъаовари назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм дорои ваколатҳои зерин мебошад:

8. Кумитаи дин, танзими анъана ва ҷашну маросими назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- фаъолияти иттиҳодияҳои динии дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон амалкунандаро омӯхта, таҳлил менамояд;

- фаъолияти иттиҳодияҳои диние, ки бе бақайдгирӣ амал менамоянд, ошкор ва огоҳ мекунад, масъалаҳои вайронкунии талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи озодии виҷдон ва иттиҳодияҳои динӣ»-ро баррасӣ намуда, огоҳӣ медиҳад ва оид ба қатъ ва манъ намудани фаъолияти иттиҳодияҳои динӣ, ки Қонуни мазкурро вайрон кардаанд, ба суд ариза пешниҳод менамояд;

- масъалаҳои гирифтани таълимоти динӣ дар дохил ва хориҷи кишварро бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи маориф ва илм ба танзим медарорад;

- чорабиниҳои иттилоотию таблиғотӣ, аз ҷумла экспертизаи давлатии диншиносӣ мегузаронад.

9. Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- масъалаи тарбияи ҷавонон, аз ҷумла тарбия дар рӯҳияи худшиносии миллӣ, ватандӯстӣ, эҳтиром ба рамзҳои давлатӣ, масъулияти шаҳрвандӣ, иштироки онҳо дар рушди фарҳанги миллӣ ва забони давлатиро баррасӣ менамояд;

- тарғибу ташвиқи идеологияи экстремизмро дар байни ҷавонон пешгирӣ мекунад;

- таъмини иштироки ҷавонон дар рушди ҷомеа ва ҳалли масъалаҳои иҷтимоӣ, иқтисодӣ, сиёсӣ ва фарҳангӣ, инчунин ба ҳаёти ҷомеа фаъолона ҷалб намудани онҳоро таъмин менамояд.

10. Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқовимат ба экстремизмро ба воситаи пешгирии аз сарҳади гумрукӣ гузарондани маводи экстремистӣ, силоҳ, лавозимоти ҷангӣ, маводи тарканда, моддаҳои заҳрнок, инчунин адабиёт, варақа, маводи видео ва аудиоии мазмуни экстремистидошта амалӣ мегардонад.

11. Хадамоти алоқаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- ҷиҳати таъмини амнияти иттилоотӣ тамоми шабакаҳои интернетӣ ва сомонаҳои иҷтимоиро таҳти назорат қарор медиҳад;

- дар сурати ошкор кардани маводи хусусияти экстремистидошта иттилооти мазкурро ба мақомоти амнияти миллӣ ва мақомоти дигари ҳифзи ҳуқуқ вобаста ба салоҳияти онҳо пешниҳод менамояд:

- аз рӯи тамоми хизматрасониҳои алоқа тариқи шабакаи интернет, аз ҷумла сомонаҳои иҷтимоӣ мониторинг гузаронда, дар сурати зарурати пешгирӣ намудани фаъолияти экстремистӣ шабакаҳои зикршударо маҳдуд ё боз медорад;

- дар самти пешгирӣ намудани муқовимат ба экстремизм бо мақомоти дахлдори давлатӣ ҳамкорӣ менамояд;

- ҳангоми ба вуҷуд омадани ҳолатҳои фавқулода (амалиётҳои ҷангӣ, террористӣ, экстремистӣ ва офатҳои табиӣ), ки ба амнияти давлат хатар доранд, барои истифодаи афзалиятнок, маҳдуд ва боз доштани тамоми хизматрасониҳои алоқаи барқӣ, шабакаҳои иҷтимоӣ ва намудҳои дигари алоқа, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, ҳуқуқ дорад;

- шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии амаликунандаи фаъолияти хизматрасонии алоқа, аз ҷумла интернет-провайдерҳоро уҳдадор менамояд, ки нигоҳдории иттилооти хусусияти экстремистидоштаро дар муҳлати то 6 моҳ дар серверҳояшон таъмин намояд.

12. Бонки миллии Тоҷикистон татбиқи чорабиниҳо вобаста ба муқовимат ба маблағгузории экстремизмро ба роҳ мемонад.

13. Субъектҳое, ки дар доираи ваколатҳои худ ба экстремизм бевосита муқовимат мекунанд, дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

- дар таҳия ва такмили лоиҳаҳои консепсия, стратегия, барномаҳои давлатӣ ва санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар самти муқовимат ба экстремизм иштирок менамоянд;

- дар самти муқовимат ба экстремизм санадҳои меъёрии ҳуқуқии зерқонунӣ қабул менамоянд;

- корҳои фаҳмондадиҳиро дар байни аҳолӣ ва муҳоҷирони меҳнатӣ дар хориҷи кишвар роҳандозӣ менамоянд;

- ҳамкориҳои байналмилалӣ ва минтақавиро дар самти муқовимат ба экстремизм ба роҳ мемонанд;

- ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамоянд.

Моддаи 12. Субъектҳое, ки дар муқовимат ба экстремизм иштирок менамоянд

1. Субъектҳое, ки дар муқовимат ба экстремизм иштирок менамоянд, инҳо мебошанд:

- Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот.

2. Судҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муқовимат ба экстремизм бо тартиби пешбининамудаи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи судҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқӣ иштирок менамоянд.

Моддаи 13. Ваколатҳои субъектҳое, ки дар муқовимат ба экстремизм иштирок менамоянд

1. Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамаи зинаҳои таҳсилот барномаҳои тарбиявӣ ва санадҳои меъёрии дар самти такмили маърифати ҳуқуқӣ қабулгардидаро бо мақсади расондани таъсир ба шуури наврасону ҷавонон ҷиҳати роҳ надодани ҷалби онҳо ба ташкилотҳои экстремистӣ ва риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд.

2. Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- баҳисобгирии муҳоҷирати меҳнатии шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ба хориҷ ва бозгашт аз хориҷаро амалӣ менамояд;

- дар якҷоягӣ бо намояндагиҳои дипломатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хориҷа барои таъмини ҳимояи ҳуқуқ ва манфиатҳои муҳоҷирони меҳнатӣ - шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон чораҷӯӣ менамояд;

- дар байни муҳоҷирон дар дохил ва хориҷи кишвар корҳои иттилоотӣ ва фаҳмондадиҳиро барои пешгирӣ аз шомилшавии онҳо ба сафи созмонҳои экстремистӣ ба роҳ мемонад;

- фаъолияти ташкилотҳоро оид ба бакортаъминкунии шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хориҷи кишвар назорат мекунад;

- барои пешгирӣ ва бартарафсозии муҳоҷирати ғайриқонунӣ чорабиниҳоро татбиқ мекунад;

- масъалаҳои вобаста ба фаъолияти меҳнатии шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрвандро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим ва назорат мекунад;

- дар ҳолати ошкор намудани вайронкунии қоидаҳои будубош аз ҷониби шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ба ҷавобгарӣ кашидани онҳо мавод таҳия карда, ба мақомоти дахлдори давлатӣ пешниҳод менамояд.

3. Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба воситаи ахбори омма бо мақсади роҳ надодани ташвиқу тарғиб ва дастгирии экстремизм ба риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон даъват менамоянд, фазои таҳаммулгароӣ ва ҳамдигарфаҳмиро дар байни шаҳрвандон, новобаста аз мансубияти иҷтимоӣ, нажодӣ, миллӣ, маҳалгароӣ ва динӣ (мазҳабӣ) фароҳам меоранд, инчунин дар доираи ваколатҳои худ дар самти мазкур чораҳои дигар меандешанд.

4. Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм муносибатҳои ҳуқуқии байналмилалиро ба роҳ монда, дар якҷоягӣ бо субъектҳои ба экстремизм бевосита муқовиматкунанда ҷиҳати дар сатҳи байналмилалӣ ва ё аз тарафи давлатҳои хориҷӣ экстремистӣ эътироф намудани ташкилотҳое, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон экстремистӣ эътироф шудаанд, чораҳои дахлдор меандешад.

5. Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати ошкор, огоҳонӣ, пешгирӣ ва рафъ намудани фаъолияти экстремистӣ иштирок менамояд.

6. Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар байни занон тарзи ҳаёти солимро ташвиқ менамояд, омилҳои номатлуби экстремистиро миёни онҳо ва оила огоҳ ва пешгирӣ менамояд.

7. Мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ҷиҳати пешгирӣ намудани фаъолияти экстремистӣ дар ҳамкорӣ бо иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ чораҳо меандешанд, вазъи муҳити диниро дар маҳал меомӯзанд ва таҳлил мекунанд, чорабиниҳо ва корҳои тарғиботиро дар ҳудуди ба онҳо дахлдор ташкил менамоянд.

Моддаи 14. Уҳдадориҳо оид ба муқовимат ба экстремизм

1. Мақомоти давлатӣ, ки тибқи Қонуни мазкур ба рӯйхати субъектҳои ба экстремизм бевосита муқовиматкунанда ва субъектҳое, ки дар муқовимат ба экстремизм иштирок менамоянд, ҳамроҳ карда нашудаанд, новобаста аз тобеияти идоравӣ, дар доираи ваколатҳои худ уҳдадоранд чораҳои муқовимат ба экстремизм равонагардидаро андешанд.

2. Шахсони мансабдор ва шаҳрвандон уҳдадоранд ба мақомоти прокуратура, амнияти миллӣ, корҳои дохилӣ ё субъектҳои дигари муқовимат ба экстремизм оид ба тамоми воқеаҳое, ки дар бораи тайёрӣ ба амалиёти хусусияти экстремистидошта шаҳодат медиҳанд, фавран хабар расонанд.

Моддаи 15. Кафолати давлатӣ нисбати шахсоне, ки дар муқовимат ба экстремизм кумак мерасонанд

Давлат ҳимоя ва амнияти шахсонеро, ки дар муқовимат ба экстремизм кумак мекунанд, кафолат медиҳад. Иттилоот дар бораи чунин шахсон махфӣ буда, ошкор намудани он боиси ҷавобгарии пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мегардад.

БОБИ 3. ЧОРАҲО ДАР САМТИ МУҚОВИМАТ БА ЭКСТРЕМИЗМ

Моддаи 16. Чораҳо оид ба пешгирии фаъолияти экстремистӣ

1. Бо мақсади пешгирии фаъолияти экстремистӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ аст:

- ташкил, бақайдгирӣ ва фаъолияти ташкилотҳои экстремистӣ ё ташкилотҳое, ки ба экстремизм мусоидат мекунанд;

- фаъолияте, ки ба тарғиби экстремизм алоқаманд аст, аз ҷумла дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон тайёр, нигоҳ доштан, воридот, ҳамлу нақл, табъу нашр ва паҳн кардани маводи экстремистӣ;

- созмон додан ва фаъолияти ташкилотҳо, воҳидҳои сохтории (филиалҳо, намояндагиҳои) ташкилотҳои хориҷӣ ё байналмилалӣ, ки мақсад ва амалҳояшон ба фаъолияти экстремистӣ алоқаманд аст;

- истифодаи номи ташкилоти тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон экстремистӣ эътирофшуда дар номгузории ташкилотҳои нав таъсисёбанда;

- ворид шудан, баромадан ё гузаштани транзитӣ аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи шаҳрвандони хориҷӣ ё шахсони бешаҳрванд, ки дар фаъолияти экстремистӣ иштирок кардаанд, инчунин ба онҳо додани ҳуҷҷат барои иқомат;

- додани шаҳрвандии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, ки дар фаъолияти экстремистӣ иштирок намудаанд;

- гузарондани маҷлисҳо, гирдиҳамоиҳо, намоишҳо ва роҳпаймоиҳо, пикетгузориҳо ё чорабиниҳои дигари оммавӣ бо вайрон кардани талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- истифодаи шабакаҳои коммуникатсионии истифодаи умум, шабакаи интернет ва сомонаҳои иҷтимоӣ барои интишори даъватҳои экстремистӣ;

- кирдорҳои дигари барқасдона, ки ба фаъолияти экстремистӣ шароит фароҳам меоваранд.

2. Пешгирии фаъолияти экстремистӣ метавонад чораҳои дигарро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалии аз ҷониби Тоҷикистон эътирофнамуда пешбинӣ кардаанд, дар бар гирад.

Моддаи 17. Манъ ва ё маҳдуд кардани дастрасӣ ба иттилооти хусусияти экстремистидошта

1. Ҳангоми дар шабакаи интернет ва шабакаҳои дигари телекоммуникатсионӣ ошкор намудани тарғиби экстремизм, аз ҷумла иттилооте, ки ба бетартибиҳои оммавӣ, иштирок дар чорабиниҳои оммавӣ, ки ба вайрон кардани тартиботи ҷамъиятӣ меорад, ба амалигардонии фаъолияти дигари экстремистӣ даъват мекунад, дастрасӣ ба чунин иттилоот фавран қатъ ё маҳдуд карда мешавад.

2. Қатъ ё маҳдуд кардани дастрасӣ ба иттилоот барои пешгирии таблиғоти экстремизм дар шабакаи интернет ва шабакаҳои дигари телекоммуникатсионӣ аз ҷониби Хадамоти алоқаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо мақомоти ҳифзи ҳуқуқ таъмин карда мешавад.

Моддаи 18. Асосҳо, тартиби эътирофи ташкилоти экстремистӣ ва оқибатҳои он

1. Асос барои ташкилоти экстремистӣ эътироф намудани гурӯҳҳо, ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ё динӣ ва ё ташкилоти дигар мавҷуд будани аломатҳои экстремизм дар фаъолияти онҳо мебошад.

2. Гурӯҳҳо, ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ё динӣ ва ё ташкилотҳои дигар метавонанд танҳо бо санади суд, ки дар асоси аризаи Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул гардидааст, экстремистӣ эътироф карда шаванд.

3. Субъектҳои ба экстремизм бевосита муқовиматкунанда ва субъектҳое, ки дар муқовимат ба экстремизм иштирок менамоянд, уҳдадоранд маводи аз фаъолияти экстремистии ин ё он гурӯҳҳо, ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ё динӣ ё ташкилотҳои дигар шаҳодатдиҳандаро ба Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намоянд.

4. Гурӯҳҳо, ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ё динӣ ё ташкилотҳои дигаре, ки нисбати онҳо санади эътибори қонунӣ пайдокардаи суд дар бораи экстремистӣ эътироф намудани онҳо ва барҳам додан ё манъ намудани фаъолияташон бинобар ба амал баровардани фаъолияти экстремистӣ мавҷуд мебошад, ҳамчун ташкилоти экстремистӣ эътироф мегарданд ва иштирок дар фаъолияти онҳо манъ аст.

5. Санади эътибори қонунӣ пайдокарда дар бораи барҳам додан ё манъ намудани фаъолияти гурӯҳҳо, ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ё динӣ ё ташкилоти дигар бинобар ба амал баровардани фаъолияти экстремистӣ ҷиҳати ворид намудан ба рӯйхати ташкилотҳои экстремистӣ аз тарафи судҳо ба мақомоти амнияти миллӣ ирсол карда мешавад ва мундариҷаи он дар матбуоти даврии расмӣ нашр карда, дар сомонаи расмии Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷой дода мешавад.

6. Молу мулки ташкилоте, ки фаъолияташ бо тартиби дар Қонуни мазкур пешбинишуда барҳам дода шудааст, баъд аз қонеъ намудани талаботи қарздорон (дар сурати иштирок надоштани онҳо дар фаъолияти экстремистӣ) ба фоидаи давлат гузаронда мешавад. Санад дар бораи ба фоидаи давлат гузарондани молу мулки мазкур аз тарафи суд дар як вақт бо санад оид ба барҳам додан ё манъ намудани фаъолияти ташкилотҳои экстремистӣ қабул карда мешавад.

7. Дар сурати манъ намудани фаъолияти ташкилотҳои хориҷӣ ё байналмилалӣ бинобар ба амал баровардани фаъолияти экстремистӣ қарори эътибори қонунӣ пайдокардаи суд дар ин хусус барои хабардор кардани давлати дахлдори хориҷӣ ба Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон фиристонда мешавад.

Моддаи 19. Тартиби экстремистӣ эътироф намудани мавод

Мавод дар асоси хулосаи экспертиза, ки аз ҷониби муассисаи давлатии ваколатдоркардашуда дода шудааст, экстремистӣ эътироф мегардад.

Моддаи 20. Додани огоҳии расмӣ, амр ва овардани пешниҳод дар бораи роҳ надодан ба амалӣ гаштани фаъолияти экстремистӣ

1. Ҳангоми мавҷуд будани иттилооти боэътимод дар бораи амалҳои зиддиҳуқуқии хусусиятҳои экстремистидошта, ки тайёр шуда истодаанд ё содир шудаанд, вале асоси кофӣ барои ба ҷавобгарии ҷиноятӣ ва маъмурӣ кашидан мавҷуд нест, ба роҳбарони гурӯҳҳо, ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияи ҷамъиятӣ ё динӣ, воситаи ахбори омма ё ташкилоти дигар, инчунин шахси воқеии дахлдор огоҳии расмӣ дар бораи роҳ надодан ба фаъолияти мазкур, амр дар бораи фавран бартараф намудани ҳуқуқвайронкунӣ ё пешниҳод дар бораи бартараф сохтани сабабу шароитҳои мусоидаткунандаи вайронкунии қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад.

2. Пешниҳод аз ҷониби Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё прокурори дахлдори ба ӯ тобеъ оварда мешавад. Огоҳии расмӣ аз ҷониби Вазорати адлия, Кумитаи давлатии амнияти миллӣ ва Кумитаи дин, танзими анъана ва ҷашну маросими назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад. Дар ҳолатҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст, чунин пешниҳод ё огоҳии расмиро метавонанд субъектҳои дигари муқовимат ба экстремизм бароранд.

3. Дар ҳолате, ки аз болои ҳуҷҷатҳои мавриди эътиноии расмии дар қисми 1 моддаи мазкур номбаршуда бо тартиби бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраргардида шикоят оварда нашудааст ё бо қарори суд ин санадҳо ғайриқонунӣ эътироф нагардидаанд, вале аз ҷониби гурӯҳҳо, ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, динӣ ё ташкилотҳои дигар, ки ба онҳо ин санадҳо дода шудаанду дар муҳлатҳои муқарраргардида бе иҷро мондаанд, масъалаи нисбати онҳо татбиқ намудани ҷавобгарии дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинигардида, аз ҷониби мақомоти дахлдор баррасӣ карда мешавад.

Моддаи 21. Муқовимат ба маблағгузории экстремизм

1. Дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти иттиҳодияи ҷамъиятӣ ва динӣ, воситаҳои ахбори омма ё ташкилотҳои дигар ва сохторҳои минтақавӣ ва тобеи онҳо, аз ҷумла ташкилотҳои хориҷӣ ва байналмилалии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолиятбаранда, ки ба маблағгузории экстремизм ва фаъолияти ба он монанд равона гардидаанд, боиси ҷавобгарии пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мегардад.

2. Ташкилотҳои қарзӣ уҳдадоранд хизматрасониро ба шахсони ҳуқуқие, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкилоти экстремистӣ эътироф гардидаанд, рад намоянд.

3. Назорати иҷрои муқаррароти қисмҳои 1 ва 2 моддаи мазкур ба зиммаи Бонки миллии Тоҷикистон ва субъектҳои дигари ба экстремизм бевосита муқовиматкунанда дар доираи ваколатҳои онҳо гузошта мешавад.

БОБИ 4. БАҲИСОБГИРИИ ТАШКИЛОТҲОИ ЭКСТРЕМИСТӢ ВА ШАХСОНЕ, КИ БАРОИ ФАЪОЛИЯТИ ЭКСТРЕМИСТӢ БА ҶАВОБГАРӢ КАШИДА Ё МАҲКУМ ШУДААНД, ҶАВОБГАРӢ БАРОИ АМАЛҲО ДАР ФАЪОЛИЯТИ ЭКСТРЕМИСТӢ

Моддаи 22. Баҳисобгирии ташкилотҳои экстремистӣ ва шахсоне, ки барои фаъолияти экстремистӣ ба ҷавобгарӣ кашида ё маҳкум шудаанд

1. Баҳисобгирии ташкилотҳои экстремистӣ, инчунин назорати шахсони ба фаъолияти экстремистӣ алоқамандидошта аз ҷониби Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

2. Баҳисобгирии шахсоне, ки барои ҷиноятҳои хусусияти экстремистидошта ба ҷавобгарӣ кашида ё маҳкум шудаанд ва (ё) барои ҳуқуқвайронкунии маъмурии хусусияти экстремистидошта ба ҷавобгарӣ кашида шудаанд, аз ҷониби Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

Моддаи 23. Роҳ надодан ба фаъолияти экстремистӣ ҳангоми гузарондани чорабиниҳои оммавӣ

1. Ҳангоми гузарондани маҷлисҳо, гирдиҳамоиҳо, намоишҳо ва роҳпаймоиҳо, пикетгузориҳо ё чорабиниҳои дигари оммавӣ ташкилкунандагони ин чорабиниҳо барои риоя кардани талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба тартиби гузарондани чунин чорабиниҳо, роҳ надодан ба фаъолияти экстремистӣ, ҳамчунин пешгирии саривақтии он масъул мебошанд.

2. Ташкилкунандагони маҷлисҳо, гирдиҳамоӣ ва чорабиниҳои дигари оммавӣ ҳангоми бо сабаби хунукназарӣ роҳ додан ба ҳолатҳои фаъолияти экстремистӣ, ҳамчунин наандешидани чораҳо барои пешгирии саривақтии он ҷавобгаранд.

Моддаи 24. Чораҳои муқовимат ба фаъолияти ташкилоте, ки экстремистӣ эътироф шудааст

Экстремистӣ эътироф гардидани ташкилот дар Ҷумҳурии Тоҷикистон боиси оқибатҳои зерин мегардад:

- бекор кардани бақайдгирии давлатӣ ва аккредитатсия;

- манъ намудани пешбурди ҳама гуна фаъолият дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- манъ намудани чопи ҳама гуна мавод аз номи ташкилоти мазкур дар воситаи ахбори омма;

- манъ намудани гузарондани чорабиниҳои оммавӣ ва ҷамъиятӣ, инчунин иштирок дар чунин чорабиниҳо ба сифати намояндаи ташкилоти мазкур;

- манъ намудани созмон додани ташкилоти вориси ҳуқуқии ташкилоти мазкур новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ;

- манъ намудани будубоши шаҳрванди хориҷӣ ё шахсони бешаҳрванд ба сифати намояндаи ин ташкилот дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 25. Ҷавобгарии шахсони мансабдор ва хизматчиёни давлатӣ барои амалӣ намудани фаъолияти экстремистӣ

1. Шахсони мансабдор ё хизматчиёни давлатӣ барои баён намудани андешаҳо ба таври оммавӣ ҳангоми иҷрои вазифаҳои хизматӣ ё бо зикри мансаби ишғолнамуда дар бораи зарурат, ҷоиз будан, имконпазирӣ ё хоҳиши амалӣ намудани фаъолияти экстремистӣ, ҳамчунин аз ҷониби шахсони мансабдор дар доираи ваколатҳояшон наандешидани тадбирҳо ҷиҳати бартараф намудани фаъолияти экстремистӣ тибқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

2. Мақомоти ваколатдори давлатӣ ва шахсони мансабдори болоӣ уҳдадоранд ҷиҳати ба ҷавобгарӣ кашидани шахсоне, ки ба амалҳои дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинишуда роҳ додаанд, фавран чораҳои зарурӣ андешанд.

Моддаи 26. Ҷавобгарии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои амалӣ намудани фаъолияти экстремистӣ

1. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, инчунин шахсони ҳуқуқӣ ва роҳбарони онҳо барои амалигардонии фаъолияти экстремистӣ ба ҷавобгарии ҷиноятӣ, маъмурӣ ва гражданӣ-ҳуқуқии муқаррарнамудаи қонунгузориии Ҷумҳурии Тоҷикистон кашида мешаванд.

2. Барои шахсе, ки дар амалишавии фаъолияти экстремистӣ иштирок карда, барои ин кирдораш суд шудааст, тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дастрасӣ ба хизмати давлатӣ, хизмати ҳарбӣ ва хизмат дар мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, ҳамчунин кор дар муассисаҳои таълимӣ маҳдуд карда мешавад.

3. Агар роҳбар ё узви мақоми роҳбарикунандаи шахси ҳуқуқӣ изҳороти оммавии даъвати амалӣ намудани фаъолияти экстремистӣ намояд, ҳамчунин дар ҳолатҳое, ки ҳукми суд нисбати чунин шахс барои ҷинояти хусусияти экстремистидошта эътибори қонунӣ пайдо карда бошад, шахси ҳуқуқӣ уҳдадор аст, ки дар муддати панҷ шабонарӯз аз санае, ки хабардор шудааст, дар бораи норозӣ буданаш ба изҳороти баёншуда ё кирдорҳои чунин шахсон изҳороти оммавӣ намояд.

4. Агар шахси ҳуқуқӣ чунин изҳороти оммавӣ пахш накунад, ин беамалӣ метавонад ҳамчун далели мавҷуд будани нишонаҳои экстремизм дар фаъолияти он баҳо дода шуда, нисбаташ чораҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон андешида шаванд.

БОБИ 5. ҲАМКОРИИ БАЙНАЛМИЛАЛӢ ДАР САМТИ МУҚОВИМАТ БА ЭКСТРЕМИЗМ

Моддаи 27. Ҳамкории байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муқовимат ба экстремизм

1. Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи шартномаҳои байналмилалӣ дар самти муқовимат ба экстремизм бо давлатҳои хориҷӣ, мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва хадамоти махсуси онҳо, ҳамчунин ташкилотҳои байналмилалӣ, ки муқовимат ба экстремизмро амалӣ менамоянд, ҳамкорӣ менамояд.

2. Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳудуди давлати худ шахсони аз ҷониби давлатҳои хориҷӣ дар экстремизм гумонбар ва айбдоршавандаро танҳо мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, созишномаҳои дуҷониба ва бисёрҷонибаи басташуда ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофкардааш таъқиб менамояд.

БОБИ 6. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 28. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Моддаи 29. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мубориза бар зидди экстремизм (ифротгароӣ)»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8 декабри соли 2003 «Дар бораи мубориза бар зидди экстремизм (ифротгароӣ)» (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2003, №12, мод. 697; с. 2007, №3, мод. 158; с. 2014, №11, мод. 655) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 30. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе,

2 январи соли 2020,

№ 1655

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ НИЗОМИ ОГОҲОНӢ ВА ПЕШГИРИИ ҲУҚУҚВАЙРОНКУНИИ НОБОЛИҒОН

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1658

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

02.01.2020

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ НИЗОМИ ОГОҲОНӢ ВА ПЕШГИРИИ ҲУҚУҚВАЙРОНКУНИИ НОБОЛИҒОН

Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятиро вобаста ба низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон танзим менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон –маҷмӯи фаъолияти инфиродӣ ва дастаҷамъонаи субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон, мақомоти дигари давлатӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, мақомоти худфаъолияти ҷамъиятӣ, ки дар самти огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд;

- субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон – мақомоти давлатӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, мақомоти худфаъолияти ҷамъиятӣ, ки барои огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон, ошкор намудан ва бартарафсозии сабабу шароитҳои ба он мусоидаткунанда тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ваколатдор мебошанд;

- кирдорҳои зиддиҷамъиятии (зиддиҳуқуқии) ноболиғ – кирдорҳое, ки дар машғул шудан ба оворагардӣ, талбандагӣ ё фоҳишагӣ, истеъмоли воситаҳои нашъадор, моддаҳои психотропӣ ва мадҳушкунанда, кашидани маҳсулоти тамоку, машруботи спиртӣ ва нӯшокиҳои дар асоси он тайёркардашуда, инчунин кирдорҳои дигари поймолкунандаи ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои қонунии шахсони дигар ва давлат зоҳир мегарданд;

- пешгирии инфиродӣ – фаъолияти доимии субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон, ки таҳия ва татбиқи чораҳои махсусро оид ба огоҳонии намудҳои алоҳидаи ҳуқуқвайронкунӣ ва бартараф намудани сабабу шароитҳои ба он мусоидаткунанда, инчунин муайян ва таъсир расондан ба категорияҳои алоҳидаи ноболиғони содирнамудаи ин гуна ҳуқуқвайронкуниҳо пешбинӣ менамояд, ҳамчунин фаъолият оид ба сари вақт муайян намудани ноболиғон ва оилаҳое, ки дар вазъияти номусоиди иҷтимоӣ қарор доранд, пешгирии содир намудани ҳуқуқвайронкуниҳо ва кирдорҳои зиддиҷамъиятӣ (зиддиҳуқуқӣ) аз тарафи ноболиғон ва фаъолият оид ба барқарорсозии ҳолати минбаъдаи иҷтимоӣ-омӯзгории онҳо;

- ноболиғи беназоратмонда – ноболиғе, ки рафтори ӯ дар натиҷаи иҷро накардан ё ба таври дахлдор иҷро накардани уҳдадориҳо оид ба таълиму тарбия ва ё нигоҳубини ӯ аз ҷониби падару модар ё шахсони онҳоро ивазкунанда бе назорат мондааст;

- бепарастор – ноболиғе, ки бинобар сабаби фавти падару модар ва ё шахсони онҳоро ивазкунанда, аз ҳуқуқи падарию модарӣ маҳрум кардани падару модар, маҳдуд кардани ҳуқуқи падарию модарӣ, ғайриқобили амал эътироф шудани падару модар, беморӣ ва муддати тӯлонӣ ҳозир набудани падару модар, саркашии падару модар аз тарбияи фарзандон ё аз ҳифзи ҳуқуқ ва манфиатҳои онҳо бесаробон мондааст;

- душвортарбия – ноболиғе, ки мунтазам ҳуқуқвайронкунӣ ва кирдорҳои зиддиҷамъиятӣ (зиддиҳуқуқӣ)-ро содир менамояд;

- шахсоне, ки падару модарро иваз мекунанд – васӣ, парастор, фарзандхондагон, шахсоне, ки дар асоси шартнома ноболиғро тарбия мекунанд, намояндагони дигари қонунии ӯ, муассисаҳо ва дигар ташкилотҳое, ки ноболиғ дар таълиму тарбияи онҳо қарор дорад;

- ноболиғ – шахсе, ки ба синни ҳаждаҳ нарасидааст;

- ноболиғи дар вазъияти номусоиди иҷтимоӣ қарордошта – ноболиғе, ки дар вазъияти барои ҳаёт ва саломатии ӯ хавфнок ё барои тарбия ва нигоҳубини ӯ ҷавобгӯнабуда қарор дорад, ки он ба монеъ шудан ба таҳсил ва инкишофи маънавии ӯ таъсир мерасонад;

- оилае, ки дар ҳолати номусоиди иҷтимоӣ қарор дорад – оилае, ки дар он падару модар ё шахсони онҳоро ивазкунанда уҳдадориҳои худро ҷиҳати таълиму тарбия ва ё нигоҳубини ноболиғ иҷро намекунанд ё худ ба ӯ таъсири манфӣ расонда, муносибати бераҳмона доранд, инчунин ҷой доштани ҳолатҳои зӯроварӣ, ҳолати бади саломатии падару модар, мубтало будан ба бемориҳои рӯҳӣ, майзадагӣ ва нашъамандӣ ва содир намудани ҳуқуқвайронкунӣ ё кирдорҳои зиддиҷамъиятӣ (зиддиҳуқуқӣ) аз ҷониби онҳо;

- пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон – маҷмӯи чорабиниҳои дастаҷамъона ва инфиродии ҳуқуқӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ, ахлоқию равонӣ, маънавӣ, фарҳангӣ ва тиббӣ, ки аз ҷониби субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон бо мақсади ошкор ва бартараф намудани сабабу шароити ба содиршавии ҳуқуқвайронкунӣ дар байни ноболиғон мусоидаткунанда амалӣ карда мешаванд;

- огоҳонӣ – фаъолияти тибқи талаботи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалишаванда оид ба татбиқи чораҳои умумӣ ва инфиродӣ ҷиҳати аз ҷониби ноболиғон содир накардани ҳуқуқвайронкуниҳою кирдорҳои зиддиҷамъиятӣ (зиддиҳуқуқӣ) ва пешгирӣ намудани сабабу шароитҳои ба содиршавии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон мусоидаткунанда.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Принсипҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон

Низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- таъмини ҳифзи ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои қонунии ноболиғон;

- эҳтироми ҳуқуқу озодиҳои ноболиғон;

- қонуният;

- адолат;

- инсондӯстӣ;

- махфият;

- муносибати инфиродӣ ба тарбияи ноболиғон, аз ҷумла ноболиғони дар вазъияти номусоиди иҷтимоӣ қарордошта;

- дастгирӣ ва таъмини пойдории оила;

- иштироки ҷомеа дар низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- ногузирии ҷавобгарӣ барои вайрон намудани ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои ноболиғон;

- афзалияти чораҳои огоҳонӣ нисбат ба чораҳои ба ҷавобгарӣ кашидан.

БОБИ 2. СУБЪЕКТҲОИ НИЗОМИ ОГОҲОНӢ ВА ПЕШГИРИИ ҲУҚУҚВАЙРОНКУНИИ НОБОЛИҒОН

Моддаи 4. Субъектҳое, ки фаъолияти огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғонро амалӣ менамоянд

1. Ба субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон дохил мешаванд:

- Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- комиссияҳо оид ба ҳуқуқи кӯдак;

- мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

- мақомоти васоят ва парасторӣ;

- мақомоти маориф ва илм;

- мақомоти корҳои дохилӣ;

- мақомоти тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ;

- мақомоти кор бо занон ва оила;

- мақомоти кор бо ҷавонон ва варзиш;

- мақомоти меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ;

- мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба дин;

- мақомоти фарҳанг;

- мақомоти прокуратура;

- мақомоти амнияти миллӣ;

- мақомоти назорати маводи нашъаовар;

- Ваколатдор оид ба ҳуқуқи кӯдак;

- мақомоти дигари давлатӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, мақомоти худфаъолияти ҷамъиятӣ.

2. Ҳамоҳангсозии фаъолияти субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби Комиссияи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳуқуқи кӯдак анҷом дода мешавад.

3. Субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон дар доираи ваколатҳои худ барои таъмини риояи ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои ноболиғон аз ҳама гуна шаклҳои ҳуқуқвайронкунӣ, азобу шиканҷа, зӯроварии рӯҳӣ ва ҷисмонӣ, муносибати бераҳмона, истисмори шаҳвонӣ, меҳнатӣ ва шаклҳои дигари истисмор, муайян намудани ноболиғони дар ҳолати номусоиди иҷтимоӣ қарордошта уҳдадоранд ва бояд ба мақомоти зерин хабар диҳанд:

- ба мақомоти прокуратура – дар бораи риоя нагардидан ва вайронкунии ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои кӯдак;

- ба мақомоти васояту парасторӣ ва комиссияҳо оид ба ҳуқуқи кӯдак – дар бораи фаъолияти номуносиби мақомот ва ташкилотҳое, ки фаъолиятро оид ба пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳои ноболиғон амалӣ менамоянд ва дар бораи кӯдакони ятим, бепарастор ва ноболиғоне, ки дар вазъияти ба ҳаёт ва саломатии онҳо хатардошта қарор доранд;

- ба мақомоти меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ – дар бораи ба касбомӯзӣ ҷалб кардани ноболиғони аз синни шонздаҳ боло дар муассисаҳои таълимии касбомӯзии соҳаи мақомоти меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ, инчунин ба меҳнат ҷалб намудан ва пешгирии меҳнати маҷбурии ноболиғон;

- ба мақомоти корҳои дохилӣ – дар бораи ноболиғоне, ки ҳуқуқвайронкунӣ ё кирдорҳои дигари зиддиҷамъиятӣ (зиддиҳуқуқӣ) содир намудаанд, оид ба падару модар ва шахсони дигаре, ки ноболиғонро ба содир намудани ҳуқуқвайронкунӣ ё кирдорҳои дигари зиддиҷамъиятӣ (зиддиҳуқуқӣ) ҷалб менамоянд, ё ин ки нисбати ноболиғон чунин кирдорҳоро содир менамоянд, инчунин оид ба зӯроварӣ дар оила нисбат ба ноболиғон;

- ба мақомоти тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ – дар бораи ноболиғоне, ки ба муоинаи тиббӣ ва табобат ниёз доранд;

- ба мақомоти маориф ва илм – дар бораи ноболиғоне, ки худсарона муассисаҳои таҳсилоти умумӣ, махсус ва муассисаҳои дигари кӯдаконаро тарк намудаанд, ё ин ки мунтазам бе сабабҳои узрнок дар дарсҳо иштирок намекунанд;

- ба мақомоти назорати маводи нашъаовар – дар бораи ноболиғоне, ки маводи нашъадор, моддаҳои психотропӣ ва мадҳушкунанда истеъмол мекунанд, инчунин оид ба шахсони дигаре, ки ноболиғонро ба содир намудани чунин ҳуқуқвайронкунӣ ҷалб мекунанд;

- ба мақомоти кор бо занон ва оила – оид ба ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои ноболиғоне, ки оилаҳои онҳо дар ҳолати номусоиди иҷтимоӣ қарор доранд.

Моддаи 5. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои салоҳияти зерин мебошад:

- таъмини татбиқи сиёсати давлатӣ оид ба огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- тасдиқи барномаҳои миллӣ ва давлатӣ оид ба огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон бо пешниҳоди субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- назорати фаъолияти субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- амалӣ намудани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудааст.

Моддаи 6. Ваколатҳои комиссияҳо оид ба ҳуқуқи кӯдак

1. Комиссияҳо оид ба ҳуқуқи кӯдак аз Комиссияи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳуқуқи кӯдак ва комиссияҳо оид ба ҳуқуқи кӯдак дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳр ва ноҳияҳо (комиссияи маҳаллӣ оид ба ҳуқуқи кӯдак) иборат мебошанд.

2. Комиссияҳо оид ба ҳуқуқи кӯдак дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

- андешидани чораҳо вобаста ба огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон, таъмини ҳифзи ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои қонунии онҳо;

- ҳамоҳангсозии фаъолияти субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- ташкили назорат ҷиҳати фароҳам овардани шароити муносиби нигоҳубин, тарбия, таълим, ҳифзи саломатӣ, таъминоти иҷтимоӣ ва хизматрасонии иҷтимоӣ ба кӯдаконе, ки дар ҳолати номусоиди иҷтимоӣ қарор доранд;

- иштирок дар таҳияи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, барномаҳои миллӣ ва давлатӣ оид ба огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон, беҳтар намудани шароити зисташон, тарбия, таълим, меҳнат ва истироҳати онҳо, пешгирии кирдорҳои ноболиғони беназоратмонда, бепарастор ва назорати амалишавии онҳо, бо тартиби муқарраршуда ташкили чорабиниҳо дар вақти холигии ноболиғон;

- пешниҳод намудани таклифҳо ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати такмили низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- пешниҳоди таклифҳо ба мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ҷиҳати андешидани тадбирҳо оид ба огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- муайян намудан ва ба қайд гирифтани кӯдакони аз падару модар маҳрумгардида, ба муассисаҳои дахлдори таълиму тарбия супоридани чунин кӯдакон ва назорати шароити таълиму тарбия ва нигоҳубини онҳо;

- мусоидат барои бо кор таъмин намудани ноболиғони аз синни шонздаҳ боло;

- баррасии мавод нисбати ноболиғоне, ки то расидан ба синни ҷавобгарии ҳуқуқӣ кирдорҳои зиддиҳуқуқӣ ё рафтори хилофи меъёрҳои ахлоқ ва зиддиҷамъиятӣ содир кардаанд;

- расонидани ёрии амалӣ ба мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, мақомоти худфаъолияти ҷамъиятӣ, раисони маҳаллаҳо, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар ташкили корҳои огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- андешидани тадбирҳои зарурӣ ва ба мақомоти дахлдор пешниҳод намудани маълумот ҷиҳати огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- таъмини иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд»;

- қабул намудани қарор оид ба эътироф намудани ноболиғ ва оилаи дар вазъияти номусоиди иҷтимоӣ қарордошта дар асоси пешниҳоди субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- амалӣ кардани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

Моддаи 7. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ

1. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар доираи ваколатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолиятро оид ба огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳои ноболиғон амалӣ менамоянд.

2. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ комиссия оид ба ҳуқуқи кӯдакро таъсис дода, бо тартиби муқарраршуда ҳамкории субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳои ноболиғонро дар ҳудуди дахлдор таъмин мекунанд.

Моддаи 8. Ваколатҳои мақомоти васоят ва парасторӣ

Мақомоти васоят ва парасторӣ дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

- бо мақсади беназорат намондани ноболиғон ва пешгирии содир кардани ҳуқуқвайронкуниҳо аз ҷониби онҳо, кӯдакони аз падару модар маҳрумгардидаро муайян ва ба қайд гирифта, бо дар назар доштани шароити мушаххаси маҳрум гардидани кӯдакон аз саробонии падару модар тарзи ҷойгиркунии кӯдаконро интихоб намуда, ба шароити нигоҳубин, тарбия ва таълими онҳо назорат мебаранд;

- бо мақсади пешгирии истифодаи маблағҳо ҷиҳати хариди машруботи спиртӣ, воситаҳои нашъадор ва маводи дигари фурӯшашон барои ноболиғон манъгардида ба мақомоти судӣ оид ба маҳдуд ва ё маҳрум намудани ноболиғи аз синни чордаҳ то ҳаждаҳ аз ҳуқуқи мустақилона истифода бурдани маош, идрорпулӣ ва намуди дигари даромадҳо, ба истиснои ҳолатҳое, ки ноболиғ бо тартиби муқарраршуда мавриди қобили амал ҳисобида шудааст, муроҷиат мекунанд, агар ноболиғ маблағҳои гирифтаашро барои хариди маводи зикршуда истифода бурда бошад;

- дар бораи аз ҳуқуқи падарию модарӣ маҳрум кардани падару модар ба суд муроҷиат менамоянд;

- дар мурофиаҳои судӣ оид ба баррасии парвандаҳо дар бораи аз ҳуқуқи падарию модарӣ маҳрум ё маҳдуд намудан ё барқарор кардани ҳуқуқи падарию модарӣ иштирок менамоянд;

- барои аз ҳуқуқи васоят ва парасторӣ маҳрум намудан ҳангоми ба кирдорҳои зиддиҷамъиятӣ (зиддиҳуқуқӣ) моил ё ҷалб намудани ноболиғон ва дар ҳолатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон чораҳо меандешанд;

- ноболиғони дар тарбияи васӣ ва парастор қарордоштаро ба қайд гирифта, бо мақсади пешгирии истифодаи ноболиғон ба кирдорҳои зиддиҷамъиятӣ (зиддиҳуқуқӣ) шароити нигоҳубин, тарбия ва таълими онҳоро якҷоя бо намояндагони мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, раисони маҳаллаҳо таҳти назорат мегиранд ва аз шароити нигоҳубини ҳар як кӯдаке, ки таҳти тарбияи васӣ ва ё парастор қарор дорад, тибқи тартиб ва муҳлати муқарраргардида ба Комиссия оид ба ҳуқуқи кӯдак ҳисобот пешниҳод менамоянд;

- амалӣ кардани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

Моддаи 9. Ваколатҳои мақомоти маориф ва илм

1. Мақомоти маориф ва илм дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- амалӣ намудани тадбирҳо оид ба рушди муассисаҳои махсуси таълимию тарбиявӣ барои кӯдакони ятим ва кӯдакони бе парастории падару модар монда, инчунин муассисаҳои таълимие, ки ноболиғони маъюб ва бемор ба таҳсил фаро гирифта мешаванд;

- ташкили ҷараёни таътили тобистона ва машғулиятҳои илмию адабӣ, варзишӣ ва фарҳангию фароғатӣ барои ноболиғон;

- ба қайд гирифтан ва ба субъектҳои дахлдори низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон пешниҳод намудани маълумот оид ба ноболиғони аз таҳсил саркашинамуда ва дурмонда, ба таври мунтазам аз машғулиятҳо беасос дермонда ва ноболиғоне, ки ба ҳуқуқвайронкунӣ ва кирдорҳои дигари зиддиҷамъиятӣ (зиддиҳуқуқӣ) майл доранд;

- таъсиси комиссияҳои тиббӣ, омӯзгорӣ ва равонӣ якҷоя бо субъектҳои дигари низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон бо мақсади ошкор намудан ва расонидани кумакҳои тиббӣ, омӯзгорӣ ва равонӣ ба ноболиғон;

- амалӣ намудани барномаҳои таълимӣ барои ноболиғони дорои имкониятҳои маҳдуд ё дорои рафтору ахлоқи ғайримуқаррарӣ ва ноболиғони дар таҳсил мушкилидошта;

- муайян намудани оилаҳо ва ноболиғоне, ки дар ҳолати номусоиди иҷтимоӣ қарор доранд ва расонидани ёрӣ ба онҳо дар таълиму тарбияи фарзандон;

- ҷалби ноболиғон ба маҳфилҳои забономӯзӣ, фарҳангӣ, варзишӣ, техникӣ ва намудҳои дигари таҳсилоти иловагӣ;

- ҳимояи ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои қонунии тарбиягирандагони муассисаҳои таълимӣ ва амалӣ намудани тадбирҳои инфиродии пешгирикунанда;

- таъмини дастрасии таҳсил ба ноболиғон;

- таҳия ва татбиқи барномаи тарбиявӣ ва дастурҳои методӣ бо ҷалби субъектҳои дигари низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон, мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва равоншиносон;

- таъмини шароити моддӣ, маънавӣ, нигоҳубин ва амнияти шахсии ноболиғон, муҳофизати онҳо аз таъсири омилҳои манфӣ, маҳдуд сохтани воридшавии озодонаи шахсони бегона ба муассисаи дахлдор, ки ба рафтору ахлоқи кӯдакон таъсири манфӣ расонда метавонанд;

- пешниҳоди маълумот ба мақомоти корҳои дохилӣ оид ба масъалаҳое, ки кӯдак аз ҷониби парастор таҳти шиканҷа қарор дода мешавад;

- пешниҳоди маълумот ба мақомоти корҳои дохилии маҳали ҷойгиршавии муассиса дар бораи ҳодисаҳои худсарона аз ҳудуди муассисаи дахлдор баромада рафтани ноболиғон ва дар ҳамкорӣ бо мақомоти корҳои дохилӣ андешидани тадбирҳо ҷиҳати ҷустуҷӯ, дарёфт ва баргардондани онҳо ба муассисаи дахлдор;

- пешниҳоди маълумот ба комиссияи маҳаллӣ оид ба ҳуқуқи кӯдак дар бораи пеш аз муҳлат қатъ намудани муҳлати нигоҳ доштани ноболиғ ё ба муассисаи дигари махсуси таълимиву тарбиявии шакли пӯшида гузаронидани ӯ;

- амалӣ кардани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

Моддаи 10. Ваколатҳои мақомоти корҳои дохилӣ

1. Мақомоти корҳои дохилӣ дар доираи ваколатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолиятро оид ба огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳои ноболиғон амалӣ менамояд. Дар мақомоти корҳои дохилӣ хадамоти пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон ва қабулгоҳ-таҳвилгоҳи ноболиғон, ҳамчун воҳидҳои махсус вобаста ба пешгирии беназоратӣ ва ҳуқуқвайронкуниҳои ноболиғон фаъолият мекунанд.

2. Хадамоти пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон ва сохторҳои он дар раёсату шуъбаҳои Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

- амалӣ намудани корҳои умумӣ ва инфиродии пешгирикунанда;

- андешидани чораҳо нисбат ба ноболиғоне, ки дар кофтуков ё дар ҳолати номусоиди иҷтимоӣ қарор доранд ва бо тартиби муқарраршуда фиристонидани онҳо ба субъектҳо ё муассисаҳои дигари низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳои ноболиғон;

- ирсол намудани пешниҳод ба ҷои кор ё таҳсил, маҳали зист ҷиҳати муҳокима ва андешидани чораҳои таъсиррасонии муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба шахсоне, ки ноболиғонро ба содир намудани ҳуқуқвайронкунӣ ё кирдорҳои дигари зиддиҷамъиятӣ (зиддиҳуқуқӣ) ҷалб мекунанд ва ё нисбати ноболиғон кирдорҳои зиддиҷамъиятӣ (зиддиҳуқуқӣ)-ро раво мебинанд;

- баррасии арзу шикоятҳои ноболиғон ва падару модар вобаста ба вайронкунии ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои қонунии ноболиғон;

- омода намудани ҳуҷҷатҳои дахлдор барои ҷойгир намудани ноболиғон дар муассисаҳои махсуси тарбиявӣ;

- ба субъектҳои дахлдори низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон пешниҳод намудани маълумот оид ба пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ ё кирдорҳои дигари зиддиҷамъиятии (зиддиҳуқуқии) ноболиғон, инчунин сабаб ва омилҳое, ки ба содир намудани онҳо мусоидат мекунанд;

- ба қайд гирифтани ноболиғони душвортарбия ва бо онҳо гузаронидани чораҳои инфиродии огоҳонӣ;

- ҳамкорӣ бо мақомоти васоят ва парасторӣ ва комиссияҳо оид ба ҳуқуқи кӯдак барои ҷойгир намудани кӯдакони ятим ва бепарастормонда дар муассисаҳои дахлдор;

- амалӣ кардани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

3. Қабулгоҳ-таҳвилгоҳи ноболиғон дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- амалӣ намудани фаъолият оид ба қабули шабонарӯзӣ ва нигоҳдошти муваққатии ноболиғони аз синни се то ҳаждаҳ бо мақсади ҳифзи ҳаёт ва саломатӣ, огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ дар байни онҳо;

- гузаронидани чораҳои инфиродии пешгирикунанда бо ноболиғони овардашуда, муайян намудани сабаб ва шароите, ки ба ҳуқуқвайронкунӣ, беназоратӣ ва кирдорҳои дигари зиддиҷамъиятӣ (зиддиҳуқуқӣ) оварда мерасонанд ва пешниҳод намудани маълумот ба мақомоти дахлдор;

- огоҳ намудани падару модари ноболиғон дар бораи овардан ва нигоҳ доштани онҳо дар қабулгоҳ-таҳвилгоҳи ноболиғон;

- ҳамкорӣ бо мақомоти васоят ва парасторӣ ва комиссияҳо оид ба ҳуқуқи кӯдак ҷиҳати дар муассисаҳои дахлдор ҷойгир кардани ноболиғони бепарастор;

- амалӣ кардани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

4. Ба қабулгоҳ-таҳвилгоҳи ноболиғон ба таври шабонарӯзӣ бо тартиби муқарраршуда ноболиғони зерин оварда ва қабул карда мешаванд:

- ноболиғоне, ки бинобар сабаби марг ё маъюбшавӣ ва ё корношоямии муваққатии падару модар бе парастор мондаанд;

- ноболиғоне, ки дар оилаҳои дар вазъияти номусоиди иҷтимоӣ қарордошта зиндагӣ мекунанд;

- ноболиғоне, ки худсарона аз хона баромада рафтаанд ва ё муассисаҳои таълимии барои кӯдакони ятим ва бепарастормонда ё муассисаҳои дигари кӯдаконаро тарк кардаанд, ба истиснои кӯдаконе, ки муассисаҳои махсуси таълимию тарбиявии навъи пӯшидаро тарк кардаанд;

- ноболиғоне, ки ҷойи муқимии зист ё ҷойи истиқомат ва воситаи рӯзгузаронӣ надоранд;

- ноболиғоне, ки ба вазъияти дигари душвори зиндагӣ дучор гардидаанд ва ба кумаки иҷтимоӣ ё барқарор сохтани шароити беҳтари зиндагӣ эҳтиёҷ доранд;

- ноболиғоне, ки аз ҷониби падару модарон ё парасторони онҳо таҳти зӯроварӣ қарор гирифта, ба ҷойи зист баргаштан намехоҳанд;

- ноболиғоне, ки то синни шонздаҳ ҳуқуқвайронкунӣ содир намуда, аз таҳти назорати падару модар баромадаанд;

- ноболиғоне, ки ба шароити махсуси таълиму тарбия муҳтоҷанд ва бо ин сабаб ба муассисаҳои махсуси тарбиявӣ фиристонида мешаванд;

- ноболиғоне, ки ба омӯзишгоҳҳои махсуси касбию техникӣ фиристода мешаванд;

- ноболиғоне, ки ба муассисаҳои табобатию тарбиявӣ фиристода мешаванд;

- ноболиғоне, ки шахсан барои кумак муроҷиат намудаанд ё аз ҷониби шаҳрвандон, кормандони мақомоти корҳои дохилӣ ва худи қабулгоҳ-таҳвилгоҳи ноболиғон, ки дар кӯча ва ҷойҳои дигар бе назорат мондаанд ё ба оворагардӣ машғуланд, оварда шудаанд;

- ноболиғоне, ки бо қарори суд ба муассисаҳои махсуси таълимию тарбиявии навъи пӯшида фиристода мешаванд;

- ноболиғоне, ки ба синни ҷавобгарии ҳуқуқӣ нарасидаанд, вале кирдорҳои ба ҷамъият хавфнокро содир намудаанд, бо мақсади ҳифзи ҳаёт ва саломатии онҳо ё пешгирии содиркунии амалҳои такрории ба ҷамъият хавфнок, инчунин дар ҳолатҳое, ки шахсияти онҳо маълум нест.

5. Тартиби ворид намудан ва муҳлати нигоҳдошт дар қабулгоҳ-таҳвилгоҳи ноболиғон аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

Моддаи 11. Ваколатҳои мақомоти тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ

Мақомоти тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- ташвиқу тарғиби тарзи ҳаёти солим ва баланд бардоштани донишҳои санитарию беҳдоштӣ дар байни ноболиғон ва падару модарон;

- таъсис ва рушди муассисаҳое, ки ба кӯдакону наврасон кумаки наркологӣ ва равонӣ мерасонанд;

- қабули шабонарӯзӣ ва дар муассисаҳои табобатию иҷтимоии махсусгардонидашудаи (хонаҳои кӯдакон) мақомоти тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ нигоҳ доштани кӯдакони бесоҳиб дарёфтшуда ё кӯдакони аз муҳити хатарнок гирифташуда, аз ҷумла ҷабрдидаи ҷиноят, зӯроварӣ ва кӯдакони дигари то синни се, ки бе парастории падару модар мондаанд;

- пешниҳод намудани маълумот ба мақомоти назорати маводи нашъаовар дар бораи ноболиғоне, ки маводи нашъадор, моддаҳои психотропӣ ва мадҳушкунанда истеъмол мекунанд, инчунин сабаб ва омилҳое, ки ба содир намудани онҳо мусоидат мекунанд;

- муоинаи тиббии ноболиғони бе парастории падару модар монда ва бо дар назар доштани вазъи саломатии онҳо пешниҳод намудани тавсияҳо барои ҷойгир кардани чунин кӯдакон дар муассисаҳои махсуси таълимию тарбиявӣ;

- қабули шабонарӯзии ноболиғони дар ҳолати мастӣ аз истеъмоли машруботи спиртӣ ва воситаҳои нашъадор қарордошта дар муассисаҳои мақомоти тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ барои расондани кумаки тиббӣ;

- пешниҳод намудани хулоса дар бораи вазъи саломатии ноболиғони ҷиноятсодирнамуда ё амали дигари хавфноки ҷамъиятиро анҷомдода бо мақсади муайян намудани мавҷудияти бемориҳои хавфнок ҷиҳати фиристодани ноболиғон ба муассисаҳои махсуси таълимию тарбиявии шакли пӯшида;

- ошкор, бақайдгирӣ, муоина ва табобати ноболиғоне, ки машруботи спиртӣ, маводи нашъадор, моддаҳои психотропӣ ва мадҳушкунанда истеъмол кардаанд, инчунин андешидани тадбирҳо ҷиҳати пешгирӣ намудани чунин амалҳо;

- мусоидат ба фаро гирифтани ноболиғони маъюб бо тавонбахшии тиббию иҷтимоӣ;

- мусоидат ба фаро гирифтани ноболиғони дар вазъияти номусоиди иҷтимоӣ қарордошта бо хизматрасонии иҷтимоӣ дар маҳалли зист;

- амалӣ кардани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

Моддаи 12. Ваколатҳои мақомоти кор бо занон ва оила

Мақомоти кор бо занон ва оила дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- тавассути воситаҳои ахбори омма ба роҳ мондани корҳои тарғиботӣ оид ба мавқеи занон дар оила ва тарбияи ноболиғон, ҳуқуқу имкониятҳои онҳо, асосҳои баробарҳуқуқии гендерӣ, тарзи ҳаёти солим;

- дар ҳамкорӣ бо субъектҳои дигари низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ таҳия, ҳамоҳанг ва татбиқи барномаҳои соҳавӣ барои духтарони ноболиғи ятиммонда ва ноболиғоне, ки қурбонии зӯроварӣ ва муносибати бераҳмона гардидаанд;

- андешидани тадбирҳо ҷиҳати таъмини фазои якдигарфаҳмӣ дар оила ва фаъолгардонии иштироки фарзанд дар ҳаёти оилавӣ;

- таҳияи дастурҳои методӣ ва маводи тарғиботӣ оид ба одоби оиладорӣ, муносибати байни падару модар ва фарзандон, эҳтироми падару модар, мушкилоти оилавӣ ва баланд бардоштани мақоми зан дар оила;

- андешидани тадбирҳо ҷиҳати касбомӯзии духтарони ноболиғи аз таҳсил дурмонда, инчунин гирифтори зӯроварӣ ва зери хатар қарордошта;

- дар ҳамкорӣ бо субъектҳои дигари низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон андешидани чораҳо оид ба муайян намудани оилаҳое, ки дар ҳолати номусоиди иҷтимоӣ қарор доранд;

- гирифтани маълумоти зарурӣ аз мақомоти дахлдор дар бораи ҳуқуқвайронкунии духтарони ноболиғ, инчунин оид ба ҳодисаҳои номатлуб (суиқасди худкушӣ, аз хона гурехтан ва дигар ҳолатҳо) ва гузаронидани корҳои тарбиявию фаҳмондадиҳӣ бо онҳо;

- аз суд ва мақомоти сабти асноди ҳолати шаҳрвандӣ гирифтани маълумот оид ба бекоршавии ақди никоҳи оилаҳое, ки фарзандони ноболиғ доранд ва андешидани чораҳо ҷиҳати ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои занон ва ноболиғон;

- амалӣ кардани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

Моддаи 13. Ваколатҳои мақомоти кор бо ҷавонон ва варзиш

Мақомоти кор бо ҷавонон ва варзиш дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- иштирок ва ҳамкорӣ бо субъектҳои дигари низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон дар таҳия ва татбиқи барномаҳои мақсаднок;

- ҳамоҳанг сохтани фаъолияти муассисаю ташкилотҳои мақомоти кор бо ҷавонон ва варзиш ва ба роҳ мондани фаъолияти ташкилию методӣ бо онҳо дар огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- дар доираи барномаҳои дахлдор аз ҷиҳати молиявӣ ва моддӣ дастгирӣ намудани иттиҳодияҳои ҷамъиятии кӯдакону ҷавонон, ки фаъолияти онҳо ба амалӣ сохтани тадбирҳо вобаста ба огоҳонӣ ва пешгирии хуқуқвайронкунии ноболиғон равона гардидааст;

- гузаронидани чорабиниҳои иттилоотию маърифатӣ доир ба масъалаи огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- дар доираи барномаҳои дахлдор ба роҳ мондани хизматрасониҳои иҷтимоию ҳуқуқӣ ба ноболиғон;

- таҳия ва ба мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барои қабул пешниҳод намудани тартиби истифодабарии майдончаҳо ва толорҳои варзишӣ аз ҷониби ноболиғон ва ҷавонон;

- дар ҳамкорӣ бо субъектҳои дигари низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон таҳлил ва муайян намудани сабаб ва омилҳои ба ҳуқуқвайронкунии ноболиғон мусоидаткунанда;

- манзур намудани пешниҳод ба субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон ҷиҳати андешидани тадбирҳо оид ба пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- мунтазам баргузор намудани мусобиқаҳои варзишӣ ва спартакиадаҳо дар байни ноболиғон;

- амалӣ кардани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

Моддаи 14. Ваколатҳои мақомоти меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ

Мақомоти меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

- иштирок дар таҳия ва татбиқи барномаҳои миллӣ ва давлатӣ оид ба низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳои ноболиғон дар ҳамкории мутақобила бо мақомоти дахлдор;

- ба роҳ мондани ҳамкорӣ бо мақомоти дахлдори давлатӣ оид ба пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳои ноболиғон;

- ҷорӣ намудани низоми омӯзиши касбии ноболиғон дар муассисаҳои таълимии мақомоти меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ;

- андешидани тадбирҳо якҷоя бо мақомоти дахлдори давлатӣ ҷиҳати аз байн бурдани меҳнати маҷбурии кӯдакон;

- андешидани чораҳо ҷиҳати ҷойгир кардани ноболиғони душвортарбия дар муассисаҳои махсуси таълимию тарбиявӣ;

- андешидани тадбирҳо дар ҳамкорӣ бо мақомоти дахлдор ҷиҳати пешгирӣ намудани савдои кӯдакон, инчунин ҷалб намудан ба меҳнати маҷбурии кӯдакон;

- андешидани тадбирҳо дар доираи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати барҳам додани шаклҳои бадтарини меҳнати кӯдак ва истифодаи меҳнати маҷбурӣ;

- ташкил намудани курсҳои касбомӯзӣ барои ноболиғони дар ҳолати номусоиди иҷтимоӣ қарордошта;

- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудани шаклҳои меҳнате, ки ноболиғон ба он метавонанд дар вақтҳои холӣ машғул шаванд;

- амалӣ кардани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

Моддаи 15. Ваколатҳои мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба дин

Мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба дин дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- иштирок дар амалигардонии барномаҳои субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- гузарондани чорабиниҳои иттилоотию таблиғотӣ ҷиҳати огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- ошкор ва бақайдгирии ҳуқуқвайронкуниҳои ноболиғон дар самти озодии виҷдон ва фаъолияти иттиҳодияҳои динӣ;

- амалӣ кардани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

Моддаи 16. Ваколатҳои мақомоти фарҳанг

Мақомоти фарҳанг дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- бо мақсади огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон истифодаи мероси фарҳангӣ дар тарбияи ахлоқии онҳо ва таъмини дастрасии ноболиғон ба муассисаҳои фарҳангӣ;

- гузаронидани чорабиниҳои фарҳангӣ бо мақсади огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- амалӣ кардани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

Моддаи 17. Ваколатҳои мақомоти прокуратура

Мақомоти прокуратура дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон вобаста ба риоя ва иҷрои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- муроҷиат намудан ба суд ҷиҳати ҳифзи ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои қонунии ноболиғон;

- дар як сол на кам аз як маротиба таҳлилу ҷамъбаст намудани вазъи ҷинояткорӣ ва ҳуқуқвайронкунии дигари ноболиғон, сабабу омилҳои ба он мусоидаткунанда, ҳолатҳои дигари риоя ва иҷрои талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ноболиғон ва вобаста ба натиҷаи онҳо андешидани чораҳо ва охири ҳар сол пешниҳод намудани маълумот ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои зикргардида;

- қабул намудани санадҳои эътиноии прокурорӣ ҷиҳати бекор намудан, тағйир додани санадҳои ғайриқонунӣ, пешгирии қонунвайронкунӣ, бартараф намудани қонунвайронкуниҳо ва сабабу шароитҳои ба онҳо мусоидаткунанда, инчунин бо дар назар доштани хусусияти қонунвайронкунӣ аз ҷониби шахси мансабдор ё шаҳрванд оид ба оғоз намудани истеҳсолот дар бораи ба ҷавобгарии интизомӣ ва моддӣ кашидан ё дар бораи оғози парвандаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ва ҷиноятӣ вобаста ба риоя ва иҷро накардани талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ноболиғон;

- амалӣ кардани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

Моддаи 18. Ваколатҳои мақомоти амнияти миллӣ

Мақомоти амнияти миллӣ дар доираи ваколатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати пешгирӣ намудани ҷалби ноболиғон ба фаъолияти террористиву экстремистӣ ва ҷиноятҳои дигар, ки пешбурди таҳқиқ ва тафтишоташон ба салоҳияти мақомоти амнияти миллӣ дохил мебошанд, инчунин аз байн бурдани сабабу шароити ба онҳо мусоидаткунанда тадбирҳои зарурӣ меандешад.

Моддаи 19. Ваколатҳои мақомоти назорати маводи нашъаовар

Мақомоти назорати маводи нашъаовар дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- амалӣ намудани корҳои умумӣ ва пешгирии инфиродии нашъамандӣ дар байни ноболиғон;

- бақайдгирии ноболиғони нашъаманд ва ирсол намудани пешниҳод ба мақомоти дахлдори давлатӣ ҷиҳати андешидани чораҳои таъсиррасонии муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба ноболиғони нашъаманд;

- омода намудани ҳуҷҷатҳои дахлдор барои ҷойгир намудани ноболиғони нашъаманд дар муассисаҳои махсуси тиббӣ;

- амалӣ кардани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

Моддаи 20. Ваколатҳои Ваколатдор оид ба ҳуқуқи кӯдак

Ваколатдор оид ба ҳуқуқи кӯдак дар доираи ваколаташ:

- муроҷиатҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, маълумоти дастрасшударо вобаста ба вайронкунии ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои қонунии кӯдакон баррасӣ менамояд;

- аз мақомоти давлатӣ, корхона, муассиса ва ташкилотҳои дигар, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқиашон, бо мақсади баррасии масъалаҳои ба ҳуқуқу озодӣ ва манфиатҳои кӯдак алоқаманд маълумот ва ҳуҷҷатҳои заруриро талаб мекунад;

- дар фаъолияти огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ширкат меварзад;

- амалӣ кардани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

Моддаи 21. Мақомоти дигари давлатӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, мақомоти худфаъолияти ҷамъиятӣ, ки дар фаъолият оид ба огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон ширкат меварзанд

Иштироки мақомоти дигари давлатӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, мақомоти худфаъолияти ҷамъиятӣ дар фаъолият оид ба огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

Моддаи 22. Маблағгузории мақомот ва ташкилотҳое, ки дар фаъолият оид ба огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон ширкат меварзанд

Маблағгузории мақомот ва ташкилотҳое, ки дар фаъолият оид ба огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон ширкат меварзанд, дар доираи маблағҳои барои нигоҳдорӣ ва фаъолияти муассисаҳои дахлдори буҷетӣ пешбинишуда ва аз ҳисоби сарчашмаҳои дигари молиявӣ, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, амалӣ мегардад.

БОБИ 3. ПЕШГИРИИ УМУМӢ ВА ИНФИРОДӢ

Моддаи 23. Пешгирии умумӣ

1. Пешгирии умумӣ фаъолияти мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳое мебошад, ки дар амалӣ намудани чорабиниҳо оид ба пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон ва бартарафсозии сабаб ва шароити мусоидаткунанда ба содиршавии онҳо иштирок менамоянд.

2. Ба шаклҳои асосии амалигардонии пешгирии умумӣ дохил мегарданд:

- таҳия ва татбиқи барномаҳои давлатӣ ва барномаҳои дигар оид ба огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳои ноболиғон;

- гузаронидани ташвиқот дар байни аҳолӣ ҷиҳати пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон;

- муайян ва пешниҳод намудани таклифҳо оид ба бартараф намудани сабаб ва шароите, ки барои содир намудани ҳуқуқвайронкуниҳо дар байни ноболиғон мусоидат мекунанд.

3. Пешгирии умумӣ метавонад дар навбати худ чораҳои дигари дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинишудаи дорои хусусияти иқтисодию иҷтимоӣ, ташкилию идоракунӣ, мафкуравӣ, техникӣ ва ҳуқуқиро дар бар гирад.

Моддаи 24. Пешгирии инфиродӣ

1. Пешгирии инфиродӣ нисбат ба ноболиғони зерин амалӣ карда мешавад:

- беназоратмонда ё бепарастор;

- ба оворагардӣ ё талбандагӣ машғулбуда;

- дар вазъияти носолими иҷтимоӣ қарордошта;

- онҳое, ки бе сабабҳои узрнок ба муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ ҳозир намешаванд;

- тарбиягирандагони марказҳои иҷтимоиву барқароркунии ноболиғон, мактаб-интернатҳо, хонаҳои кӯдакон, муассисаҳои махсуси таълимию тарбиявӣ ва муассисаҳои дигари барои ноболиғони ба кумаки иҷтимоӣ ва барқароршавӣ эҳтиёҷдошта;

- истеъмолкунандагони воситаҳои нашъадор, моддаҳои психотропӣ ё моддаҳои дигари мадҳушкунанда;

- онҳое, ки то расидан ба синну соли ҷавобгарии маъмурӣ ва ё ҷиноятӣ кирдорҳои ба ҷамъият хавфнокро содир намудаанд;

- айбдоршавандагон ё гумонбаршудагон, ки барои содир намудани ҷиноят нисбати онҳо чораи пешгирӣ дар намуди ба ҳабс гирифтан татбиқ нагаштааст;

- онҳое, ки аз иҷрои ҷазои ҷиноятӣ шартан пеш аз муҳлат ё бо сабаби қабули санади авф ё бахшиши ҷазо озод гардидаанд;

- онҳое, ки аз муассисаҳои иҷрои ҷазои ҷиноятӣ баъди адои ҷазо озод гардидаанд, агар ба балоғат нарасида бошанд;

- онҳое, ки барои содир намудани ҷиноятҳои категорияҳои начандон вазнин ва ё дараҷаи миёна гунаҳгор дониста шудаанд ва бо ҳукми суд бо истифода аз чораҳои маҷбурии дорои хусусияти тарбиявӣ аз адои ҷазо озод гардидаанд;

- онҳое, ки нисбаташон ҷазо шартан татбиқ карда нашудааст, ба корҳои ҳатмӣ, ислоҳӣ ва ё ҷазоҳои дигари бо маҳрум сохтан аз озодӣ алоқаманднабуда маҳкум гардидаанд;

- ҳолатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Пешгирии инфиродӣ, инчунин нисбат ба падару модари ноболиғоне, ки вазифаҳои худро оид ба таълим, тарбия ва нигоҳубини ноболиғ иҷро накарда, ба рафтори онҳо ба таври манфӣ таъсир расонида, бо онҳо муносибати бераҳмона доранд, гузаронида мешавад.

Моддаи 25. Асосҳои гузаронидани пешгирии инфиродӣ нисбат ба ноболиғон

1. Асосҳои гузаронидани пешгирии инфиродӣ нисбат ба ноболиғон афзоиши сатҳи содиркунии намудҳои алоҳидаи ҳуқуқвайронкуниҳо, таҳдидҳо ба амният ва тартиботи ҷамъиятӣ, манфиатҳои давлат, ҷомеа ва шахсони алоҳида шуда метавонанд.

2. Асосҳои бевосита барои гузаронидани пешгирии инфиродӣ нисбат ба ноболиғон инҳоянд:

- аризаи ноболиғ, падару модар ё шахсони онҳоро ивазкунанда дар бораи расонидани кумак оид ба масъалаҳое, ки ба ваколати мақомоти давлатӣ дохил мешаванд;

- санадҳои судӣ;

- қарори комиссияҳо оид ба ҳуқуқи кӯдак, прокурор, мақомоти таҳқиқ ва тафтишоти пешакӣ;

- маълумотнома ё мактуби муассисаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ нисбати ноболиғоне, ки аз ин муассиса озод гардидаанд;

- хулосае, ки дар натиҷаи гузарондани санҷиши муроҷиати шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, аз ҷумла маълумоти аз васоити ахбори омма ва сомонаҳои интернетӣ бадастовардашуда аз тарафи субъектҳои низоми огоҳонӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунии ноболиғон тасдиқ шудааст.

3. Пешгирии инфиродӣ нисбат ба ноболиғон, падару модар то лаҳзаи зарурӣ барои расонидани кумаки иҷтимоӣ ва кумаки дигар ба ноболиғон, бартарафкунии сабаб ва шароити мусоидаткунанда ба беназоратӣ, бепарасторӣ, ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ, ҷиноят, кирдорҳои зиддиҷамъиятии (зиддиҳуқуқии) ноболиғон ё то расидан ба синни ҳаждаҳ ва ё ҳолатҳои дигаре, ки дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд, амалӣ карда мешаванд.

Моддаи 26. Чораҳои инфиродии огоҳонӣ

1. Ба чораҳои инфиродии огоҳонӣ дохил мешаванд:

- суҳбати пешгирикунанда;

- таҳти назорати пешгирикунанда қарор додан;

- ирсол намудани пешниҳод барои бартараф намудани сабаб ва шароити ба ҳуқуқвайронкунӣ мусоидаткунанда;

- тавонбахшии тиббию иҷтимоӣ;

- чораҳои таъсиррасонии тарбиявӣ;

- амрномаи муҳофизатӣ;

- чораҳои дорои хислати маҷбуркунӣ ва маҳдудсозанда (табобати маҷбурӣ, маҳрум ё маҳдуд кардани ҳуқуқи падару модарӣ, дастгирикунии маъмурӣ ва чораҳои дигари таъминкунандаи пешбурди парвандаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ, таҳти парасторӣ супоридани ноболиғ ва чораҳои дигари пешгирии мурофиавии ҷиноятӣ, татбиқи чораҳои маҷбуркунии дорои хислати тарбиявӣ, ҷойгир кардан дар муассисаҳои махсуси тарбиявӣ ё табобатию тарбиявӣ).

2. Чораҳои мушаххаси инфиродии огоҳонидан бо дар назар доштани дараҷаи ба ҷамъият хавфноки кирдор ва хусусиятҳои инфиродии шахс тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқ карда мешаванд.

Моддаи 27. Ҳуқуқҳои шахсоне, ки нисбат ба онҳо пешгирии инфиродӣ гузаронида мешавад

1. Шахсоне, ки нисбат ба онҳо пешгирии инфиродӣ гузаронида мешавад, метавонанд аз тамоми ҳуқуқу озодиҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода баранд.

2. Шахсони манфиатдор метавонанд бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба қарорҳо вобаста ба татбиқи чораҳои пешгирии инфиродӣ нисбати ноболиғ шикоят кунанд.

БОБИ 4. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 28. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Моддаи 29. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе,

2 январи соли 2020,

№ 1658

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ АССОТСИАТСИЯИ ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ ОБ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1668

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

02.01.2020

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ АССОТСИАТСИЯИ ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ ОБ

Қонуни мазкур асосҳои иқтисодӣ, ташкилӣ ва ҳуқуқии фаъолияти ассотсиатсияи истифодабарандагони обро муайян намуда, ба таъмини сарфаи об ва истифодаи босамари иншооти гидротехникӣ дар минтақаи хизматрасонӣ равона карда шудааст.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- ассотсиатсияи истифодабарандагони об – ташкилоти ғайритиҷоратӣ ва худидораи ба узвият асосёфтаи истифодабарандагони об, ки ба таври ихтиёрӣ дар минтақаи муайян бо мақсади истифодабарӣ ва нигоҳдории дастҷамъонаи шабакаи мелиоративии дохили минтақаи хизматрасонӣ, таъмини оби полезӣ, ҳамоҳангсозии фаъолият, намояндагӣ ва ҳифзи манфиатҳои умумии онҳо таъсис дода шудааст;

- аъзои ассотсиатсияи истифодабарандагони об – истифодабарандагони об, ки дорои ҳуқуқи истифодаи қитъаи замин буда, дар минтақаи хизматрасонии ассотсиатсияи истифодабарандагони об ҷойгир мебошанд, оинномаи ассотсиатсияро эътироф мекунанд ва ба таври ихтиёрӣ ба он дохил шудаанд;

- иншооти гидротехникӣ дар минтақаи хизматрасонии ассотсиатсияи истифодабарандагони об (минбаъд – иншооти гидротехникӣ) – таҷҳизот, иншоот ва дастгоҳҳое (обанборҳо, сарбандҳо, иншооти муҳофизати соҳил, наҳру ҷӯйҳо, пойгоҳҳои обкашӣ, чоҳҳо, лӯла ва новаҳои обгузар, заҳбуру заҳкашҳо, иншоот ва дастгоҳҳои дигари беҳдошти замин ва обёрӣ), ки барои таъсиррасонӣ ба маҷро ва ҳаҷми об, гирифтан, расондан, коркард ва аз нав тақсим кардани об, ҳифзи об ва объектҳои об аз таъсири номатлуб, ҷамъ кардан ва партофтани обҳои зеризаминӣ ва истифодашуда таъйин шудаанд;

- истифодабарандагони об – шахсони воқеӣ ва (ё) ҳуқуқӣ, ки об ва объектҳои обро дар асоси шартнома ё иҷозати дахлдор истифода мебаранд;

- ҳаққи узвият – маблағи пулие, ки ҳар як узви ассотсиатсияи истифодабарандагони об ҳамчун тасдиқи узвият месупорад ва барои таъмини фаъолияти ассотсиатсия равона карда мешавад;

- тарифи хизмати обрасонӣ – маблағи пулие, ки андозаи он бо тартиби пешбининамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда шуда, аз тарафи истифодабарандагони об барои ҳаҷми оби расонидашуда пардохт мегардад;

- минтақаи хизматрасонии ассотсиатсияи истифодабарандагони об (минбаъд - минтақаи хизматрасонӣ) – ҳудуди муайяни ҷуғрофӣ, ки ассотсиатсияи истифодабарандагони об дар он хизмати обрасониро амалӣ менамояд;

- нақшаи истифодабарии об – ҳуҷҷате, ки ҳаҷм, тартиб ва муҳлати ба истифодабарандагони об расонидани оби полезиро бо назардошти сохтори кишти зироатҳои обёришаванда ва меъёрҳои обёрӣ муқаррар менамояд;

- шабакаи мелиоративии дохили минтақаи хизматрасонӣ – маҷмӯи иншооти гидротехникии бо ҳам алоқаманди минтақаи хизматрасонӣ, ки барои мақсадҳои обёрӣ, ҷамъ кардан ва партофтани обҳои зеризаминӣ ва истифодашуда таъйин шудаанд.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ассотсиатсияи истифодабарандагони об

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ассотсиатсияи истифодабарандагони об ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Вазифаҳои ассотсиатсияи истифодабарандагони об

Вазифаҳои ассотсиатсияи истифодабарандагони об аз инҳо иборат мебошанд:

- таъмини истифодаи босамари шабакаи мелиоративии дохили минтақаи хизматрасонӣ, сари вақт ва тибқи шартнома расонидан ва тақсим намудани об дар байни аъзои ассотсиатсия ва истифодабарандагони дигари об;

- таъмини истифодаи сарфакоронаи оби полезӣ ва пешгирии ифлосшавии он;

- ҳифз ва беҳдошти ҳолати мелиоративии замин;

- баланд бардоштани савияи дониш ва таҷрибаи аъзои ассотсиатсия оид ба истифодаи усулҳои камхарҷи обёрӣ, техника ва технологияҳои нав;

- нигоҳдорӣ ва таъмири саривақтии иншооти гидротехникӣ.

Моддаи 4. Принсипҳои фаъолияти ассотсиатсияи истифодабарандагони об

Фаъолияти ассотсиатсияи истифодабарандагони об ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- ҳадафмандии техникию иқтисодии ташкили фаъолият дар минтақаи хизматрасонӣ;

- адолатнокӣ ва баробарҳуқуқии аъзои ассотсиатсия дар идоракунӣ;

- тақсими об мутобиқи меъёрҳои обёрӣ ва нақшаҳои истифодабарии об;

- шаффофияти фаъолият;

- риоя ва ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои аъзо.

БОБИ 2. ДАСТГИРИИ ДАВЛАТӢ ВА ҲАМОҲАНГСОЗИИ ФАЪОЛИЯТИ АССОТСИАТСИЯҲОИ ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ ОБ

Моддаи 5. Дастгирии давлатии ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об

1. Дастгирии давлатии ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об бо мақсади таъмини фаъолияти устувори онҳо, истифодаи самараноки иншооти гидротехникӣ, ҳифз ва истифодаи сарфакоронаи захираҳои об ва замин амалӣ карда мешавад.

2. Дастгирии давлатии ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об дар шакли кумакҳои молиявӣ, имтиёзҳои андозӣ ва қарзӣ, шаклҳои дигари ҳавасмандгардонии фаъолият дар доираи барномаҳои давлатӣ, ки аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул карда мешаванд, амалӣ мегардад.

Моддаи 6. Ҳамоҳангсозии фаъолияти ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об

1. Ҳамоҳангсозии фаъолияти ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об мутобиқи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ҳамоҳангсозии фаъолияти ассотсиатсияи истифодабарандагони об (минбаъд – мақоми ваколатдори давлатӣ), ки аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад, амалӣ магардад.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ ваколатҳои зеринро амалӣ менамояд:

- пешбурди китоби бақайдгирии ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об;

- расонидани кумаки методӣ ва машваратӣ ба ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об дар масъалаҳои ҳуқуқӣ, молиявӣ ва техникии истифодаи об;

- таҳия ва тасдиқи қоида, дастурамал ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии дахлдор оид ба истифодабарандагони об;

- баррасӣ ва мувофиқа кардани асосноккунии техникиву иқтисодии таъсиси ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об ва харитаи минтақаи хизматрасонии онҳо;

- назорати истифода ва ҳифзи об, инчунин назорати истифодаи иншооти гидротехникии дар истифодаи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об қарордошта;

- амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 7. Муносибатҳои меҳнатӣ дар ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об

1. Муносибатҳои меҳнатӣ дар ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об мутобиқи талаботи Кодекси меҳнати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ монда мешаванд.

2. Кормандони доимӣ ва мавсимии ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба суғуртаи иҷтимоӣ ва таъминоти иҷтимоӣ ҳуқуқ доранд.

БОБИ 3. ТАЪСИС, АЗНАВТАШКИЛДИҲӢ ВА БАРҲАМДИҲИИ АССОТСИАТСИЯИ ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ ОБ

Моддаи 8. Таъсиси ассотсиатсияи истифодабарандагони об

1. Ассотсиатсияи истифодабарандагони об дар асоси қарори муассисон таъсис дода мешавад.

2. Муассисони ассотсиатсияи истифодабарандагони об шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки обро барои обёрии заминҳои кишоварзӣ, қонеъ гардондани талаботи истеҳсолӣ ва ба мақсадҳои хоҷагию маишӣ истифода мебаранд. Муассисон гурӯҳи ташаббускорро таъсис медиҳанд ва санаи даъвати нахустмаҷлиси умумии ассотсиатсияро муайян менамоянд.

3. Гурӯҳи ташаббускор корҳои зеринро анҷом медиҳад:

- минтақаи хизматрасонӣ ва шумораи истифодабарандагони обро дар минтақаи мазкур муайян мекунад;

- ба истифодабарандагони об зарурат ва мақсади таъсиси ассотсиатсия, ҳуқуқу уҳдадориҳои аъзои онро мефаҳмонад;

- асосноккунии техникиву иқтисодии таъсиси ассотсиатсияро таҳия менамояд;

- харитаи минтақаи хизматрасониро бо нишон додани ҳамаи иншооти мавҷудаи гидротехникӣ ва қитъаҳои замини истифодабарандагони об дар мувофиқа бо сохтори маҳаллии мақоми ваколатдори давлатӣ тартиб медиҳад;

- лоиҳаи ҳуҷҷатҳои таъсисии ассотсиатсияро таҳия менамояд.

4. Қарор дар бораи таъсис додани ассотсиатсия ва ташкили мақомоти идоракунии он аз ҷониби маҷлиси умумӣ қабул карда мешавад.

5. Ассотсиатсияи истифодабарандагони об аз лаҳзаи бақайдгирии давлатӣ бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ» ҳамчун шахси ҳуқуқӣ фаъолият менамояд.

Моддаи 9. Оинномаи ассотсиатсияи истифодабарандагони об

Оинномаи ассотсиатсияи истифодабарандагони об маълумоти зеринро дар бар мегирад:

- ном, мақсад, вазифаҳо ва маҳалли ҷойгиршавии ассотсиатсия;

- принсипҳои асосии фаъолияти ассотсиатсия;

- ҳуқуқу уҳдадориҳои ассотсиатсия ва аъзои он;

- шартҳо ва тартиби қабул ба узвияти ассотсиатсия ва баромадан аз он, инчунин асосҳо барои хориҷ кардан аз узвият;

- сохтор, ҳайат ва салоҳияти мақомоти идоракунии асостсиатсия, аз ҷумла салоҳияти маҷлиси умумӣ, тартиби ташкили мақоми иҷроия ва назорату тафтишӣ, инчунин масъалаҳое, ки ба ваколатҳои маҷлиси умумӣ мансубанд, тартиби қабули қарорҳо, тартиби нигоҳдории ҳуҷҷатҳои ассотсиатсия;

- тартиби ба вазифа таъйин ва аз вазифа озод намудани директор ва сармуҳосиби мудирияти ассотсиатсия;

- манбаъҳои ташаккулёбии воситаҳои молиявӣ ва моликияти ассотсиатсия, ташаккул ва истифодаи фонди рушди ассотсиатсия;

- тартиби ворид намудани тағйиру иловаҳо ба оинномаи ассотсиатсия;

- тартиби таъсиси ҳудудҳои алоҳидаи истифодабарандагони об;

- тартиби ҷуброни зараре, ки аз тарафи ассотсиатсия ба аъзои он, инчунин зараре, ки аз тарафи аъзо ба ассотсиатсия расонида шудааст;

- тартиб ва шакли иштироки аъзои ассотсиатсия дар ҳалли масъалаҳои умумии хоҷагидорӣ;

- тартиби азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии ассотсиатсия;

- маълумоти дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 10. Азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии ассотсиатсияи истифодабарандагони об

Азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии ассотсиатсияи истифодабарандагони об дар асоси қарори маҷлиси умумӣ ё қарори суд бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

БОБИ 4. ҲУҚУҚ ВА УҲДАДОРИҲОИ АССОТСИАТСИЯИ ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ ОБ, АЪЗОИ ОН ВА ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ ДИГАРИ ОБ

Моддаи 11. Ҳуқуқҳои ассотсиатсияи истифодабарандагони об

Ассотсиатсияи истифодабарандагони об ҳуқуқ дорад:

- бо сохтори маҳаллии мақоми ваколатдори давлатӣ дар хусуси обрасонӣ шартнома бандад;

- дар минтақаи хизматрасонии худ бо тартиби муқарраргардида таҷҳизоту дастгоҳҳои гидротехникиро насб кунад, иваз намояд ва хизматрасонии онҳоро анҷом диҳад;

- сари вақт ва тибқи шартномаи басташуда аз сохтори маҳаллии мақоми ваколатдори давлатӣ ҳаҷми дархостшудаи обро гирад;

- барои таъмини фаъолияти устувор, сари вақт ба мавсими обдиҳӣ омода сохтан ва дар ҳолати хуби корӣ нигоҳ доштани иншооти гидротехникии дар истифода қарордошта воситаҳои молиявии ассотсиатсияро истифода барад;

- бо мақсади амалисозии вазифаҳои оинномавӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷамъиятҳои хоҷагидорӣ таъсис диҳад ё иштирокчии онҳо шавад;

- барои таъмир ва барқарорсозии иншооти гидротехникӣ, ки дар истифодаи ассотсиатсия қарор доранд, оид ба хариди таҷҳизот ва қисмҳои эҳтиётӣ, аз ҷумла берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, шартнома бандад;

- бо назардошти талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо нигоҳ доштани вазифаҳои мақсаднок, иншооти гидротехникиро, ки моликияти давлат мебошанд ва дар минтақаи хизматрасонӣ ҷойгиранд, ба истифода гирад;

- дар асоси иҷозат барои истифодаи махсуси об ва дар мувофиқа бо сохтори маҳаллии мақоми ваколатдори давлатӣ аз объектҳои табиӣ оби полезиро гирад;

- барои таъмини фаъолияти устувор ва ҳалли вазифаҳои оинномавӣ фонди рушди ассотсиатсия ва дигар фондҳоро таъсис диҳад;

- барои амалисозии вазифаҳои оинномавӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз мақомоти давлатӣ маълумоти заруриро гирад;

- дар мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои дигар манфиатҳои аъзои ассотсиатсияро намояндагӣ ва ҳифз намояд.

Моддаи 12. Уҳдадориҳои ассотсиатсияи истифодабарандагони об

1. Ассотсиатсияи истифодабарандагони об уҳдадор аст:

- дар муддати як моҳ пас аз бақайдгирии давлатӣ, ба мақоми ваколатдори давлатӣ нусхаи оиннома, харитаи минтақаи хизматрасонӣ ва шаҳодатномаи бақайдгирии давлатии ассотсиатсияро пешниҳод намояд;

- иншооти гидротехникии дар истифода қарордоштаро дар ҳолати хуби корӣ нигоҳ дорад;

- охири сол нақшаи истифодабарии обро барои соли оянда, ки тибқи сохтори кишти зироатҳои обёришаванда ва меъёрҳои обёрӣ дар асоси дархости аъзои ассотсиатсия ва истифодабарандагони дигари об омода карда мешавад, ба сохтори маҳаллии мақоми ваколатдори давлатӣ пешниҳод намояд ва дар асоси он шартнома бандад;

- сари вақт дар асоси шартномаҳои басташуда ҳаҷми муқарраршудаи обро ба аъзои ассотсиатсия ва истифодабарандагони дигари об расонад, назорати истифодаи об ва риояи меъёрҳои обёрӣ, агротехникӣ ва агромелиоративиро дар байни аъзои ассотсиатсия ба роҳ монад;

- оид ба ҳифзи муҳити зист, беҳтар намудани ҳолати мелиоративии замин, пешгирӣ ва бартараф намудани оқибати офатҳои табиӣ дар минтақаи хизматрасонӣ тадбирҳо андешад;

- дар мувофиқа бо сохтори маҳаллии мақоми ваколатдори давлатӣ дар минтақаи хизматрасонӣ корҳои таъмир, барқарорсозӣ ва таҷдиди иншооти гидротехникӣ, инчунин бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сохтмони иншооти навро анҷом диҳад;

- пешниҳодҳои аъзои ассотсиатсияро оид ба беҳтар кардани фаъолият баррасӣ намояд;

- мувофиқи шартнома ва ҳаҷми оби воқеан гирифташуда пардохти маблағҳои пулиро, ки дар асоси тарифҳои муқарраргардидаи хизмати обрасонӣ ҳисоб карда шудаанд, ба суратҳисоби сохтори маҳаллии мақоми ваколатдори давлатӣ ба роҳ монад;

- ҳаҷми об, ҳангоми зарурат, сифати оби гирифташуда ва истифодагардидаро ба ҳисоб гирад, ҳисоботи оморӣ ва ҳисоботи дигари муқарраргардидаро ба мақоми ваколатдори давлатӣ ва мақоми омори давлатӣ пешниҳод намояд;

- уҳдадориҳои дигарро оид ба беҳтар кардани ҳолати мелиоративии замин, ҳифз ва истифодаи сарфакоронаи об дар минтақаи хизматрасонӣ анҷом диҳад.

2. Ассотсиатсияи истифодабарандагони об аз рӯи уҳдадориҳои аъзои худ масъул намебошад.

Моддаи 13. Ҳуқуқҳои аъзои ассотсиатсияи истифодабарандагони об

1. Аъзои ассотсиатсияи истифодабарандагони об ҳуқуқ доранд:

- дар асоси шартномаҳои басташуда, ки тибқи сохтори кишти зироатҳои обёришаванда ва меъёрҳои обёрӣ таҳия шудаанд, аз ассотсиатсия ҳаҷми зарурии оби полезиро гиранд;

- дар маҷлиси умумии ассотсиатсия ё маҷлиси ҳудудҳои алоҳидаи он (ҳангоми таъсиси чунин ҳудудҳо) иштирок кунанд, ба рӯзномаи маҷлис таклиф пешниҳод кунанд ва зимни қабули қарорҳо ширкат намоянд;

- номзадии худ ва номзадии аъзои дигари ассотсиатсияро ба мансаби раиси ассотсиатсия, аъзои шӯро ва комиссияҳои ассотсиатсия пешбарӣ намоянд;

- дар ҳолатҳои риоя нашудани шартнома, ки дар натиҷаи он ба фаъолияти хоҷагидорӣ ё манфиатҳои дигари онҳо зарар расонда шудааст, мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ассотсиатсия ҷуброни зарарро талаб намоянд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи оиннома аз ҳайати ассотсиатсия бароянд.

2. Оинномаи ассотсиатсияи истифодабарандагони об метавонад барои аъзои ассотсиатсия ҳуқуқҳои дигарро, ки ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат намекунанд, пешбинӣ намояд.

Моддаи 14. Уҳдадориҳои аъзои ассотсиатсияи истифодабарандагони об

1. Аъзои ассотсиатсияи истифодабарандагони об уҳдадоранд:

- муқаррароти оинномаи ассотсиатсияро риоя кунанд, қарорҳои шӯро, маҷлиси умумӣ ва маҷлиси ҳудудҳои алоҳидаи ассотсиатсияро (ҳангоми таъсиси чунин ҳудудҳо) иҷро намоянд;

- охири ҳар сол барои ҳаҷми оби соли оянда гирифташаванда мутобиқ ба сохтори кишти зироатҳои обёришаванда ва меъёрҳои обёрӣ ба ассотсиатсия дархост пешниҳод намоянд;

- сари вақт маблағҳои ҳаққи узвиятро ба суратҳисоби ассотсиатсия ва хизмати обрасониро ба суратҳисоби сохтори маҳаллии мақоми ваколатдори давлатӣ пардохт намоянд;

- ҷадвали тақсимоти обро дар байни аъзои ассотсиатсия ва истифодабарандагони дигари об, инчунин меъёрҳои обёрӣ, агротехникӣ ва агромелиоративиро ҳангоми истифодаи оби полезӣ дар минтақаи хизматрасонӣ риоя намоянд;

- шабакаи мелиоративии дохили минтақаи хизматрасонӣ ва иншооти гидротехникии дар истифода қарордоштаро дар ҳолати хуби корӣ нигоҳ доранд, ба бадшавии ҳолати мелиоративии замин роҳ надиҳанд;

- зарареро, ки аз тарафи онҳо ба молу мулки ассотсиатсия ва истифодабарандагони дигари об расонда шудааст, ҷуброн намоянд;

- пешбурди омори истифодаи об ва заминро анҷом диҳанд, сари вақт ва дар шакли муқарраргардида ба мақомоти дахлдор ҳисоботи муқарраршударо пешниҳод намоянд;

- барои иҷрои корҳои таъмиру барқарорсозӣ дар иншооти гидротехникӣ, ки дар қитъаи замини онҳо ҷойгиранд, монеъ нашаванд.

2. Оинномаи ассотсиатсияи истифодабарандагони об метавонад барои аъзои ассотсиатсия уҳдадориҳои дигарро, ки ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат намекунанд, пешбинӣ намояд.

3. Аъзои ассотсиатсияи истифодабарандагони об аз рӯи уҳдадориҳои ассотсиатсия масъул нестанд.

Моддаи 15. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои истифодабарандагони дигари об

1. Истифодабарандагони об, ки дар асоси шартномаи иҷора ба муҳлати на камтар аз се сол соҳиби ҳуқуқи истифодаи қитъаи замин мебошанд, бо розигии хаттии иҷорадиҳанда ё ҳангоми дар шартномаи иҷора мавҷуд будани муқаррароти дахлдор дар ин бора метавонанд узви ассотсиатсияи истифодабарандагони об шаванд.

2. Истифодабарандагони об, ки аъзои ассотсиатсия нестанд, ҳуқуқ доранд:

- дар минтақаи хизматрасонӣ фаъолияти хоҷагидорӣ баранд ва дар асоси шартномаҳои басташуда аз ассотсиатсия ҳаҷми муқарраршудаи оби полезиро гиранд;

- дар асоси шартномаҳо аз хизматрасонии ҳуқуқӣ, техникӣ ва машваратии ассотсиатсия оид ба истифодаи оби полезӣ истифода баранд;

- дар ҳолатҳои риоя нагардидани шартнома, ки дар натиҷаи он ба фаъолияти хоҷагидорӣ ё манфиатҳои дигари онҳо зарар расонида шудааст, мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ассотсиатсия ҷуброни зарарро талаб намоянд.

3. Истифодабарандагони об, ки аъзои ассотсиатсия намебошанд, уҳдадоранд:

- охири ҳар сол оид ба ҳаҷми оби дархостшаванда бо ассотсиатсия шартнома банданд ва шартҳои онро иҷро намоянд;

- маблағи хизмати обрасониро сари вақт ба сохтори маҳаллии мақоми ваколатдори давлатӣ пардохт намоянд;

- зарареро, ки аз тарафи онҳо ба молу мулки ассотсиатсия ва истифодабарандагони дигари об расонида шудааст, ҷуброн намоянд.

4. Дар шартномаи хизмати обрасонӣ байни ассотсиатсия ва истифодабарандагони дигари об, ки аъзои ассотсиатсия намебошанд, метавонанд ҳуқуқу уҳдадориҳои дигар пешбинӣ шаванд.

БОБИ 5. ТАШКИЛИ ФАЪОЛИЯТИ АССОТСИАТСИЯИ ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ ОБ

Моддаи 16. Мақомоти идоракунии ассотсиатсияи истифодабарандагони об

1. Мақомоти идоракунии ассотсиатсияи истифодабарандагони об инҳо мебошанд:

- маҷлиси умумии ассотсиатсия;

- шӯрои ассотсиатсия;

- комиссияи тафтишотии ассотсиатсия;

- комиссия оид ба ҳалли баҳсҳо;

- мудирияти ассотсиатсия.

2. Иҷрои қарорҳои маҷлиси умумӣ ва шӯрои ассотсиатсия барои аъзо ва мудирияти ассотсиатсия ҳатмӣ мебошад.

Моддаи 17. Маҷлиси умумии ассотсиатсияи истифодабарандагони об

1. Маҷлиси умумӣ мақоми олии идоракунии ассотсиатсияи истифодабарандагони об мебошад, ки дар як сол на кам аз як маротиба даъват карда мешавад.

2. Ба ваколатҳои маҷлиси умумии ассотсиатсия масъалаҳои зерин дохил мешаванд:

- тасдиқи оинномаи ассотсиатсия, ворид намудани тағйиру иловаҳо ба он;

- интихоби раиси ассотсиатсия ва муовини он;

- таъсиси шӯро, комиссияи тафтишотӣ ва комиссия оид ба ҳалли баҳсҳо, интихоби аъзои онҳо;

- тасдиқи низомномаҳои шӯро, комиссияи тафтишотӣ, комиссияи ҳалли баҳсҳо ва мудирияти ассотсиатсия;

- тасдиқи нақшаи солонаи фаъолият, сметаи даромаду хароҷот ва рӯйхати мансабҳои мудирияти ассотсиатсия;

- тасдиқи ҳисоботи солонаи молиявии ассотсиатсия;

- тасдиқи фонди рушди ассотсиатсия ва дигар фондҳо;

- қабули қарор дар хусуси ба истифода гирифтани иншооти гидротехникӣ, ки моликияти давлатӣ буда, дар минтақаи хизматрасонӣ ҷойгир мебошанд;

- муайян намудани тартиби овоздиҳӣ ва қабули қарорҳои маҷлиси умумӣ;

- тасдиқи андоза ва тартиби пардохти маблағҳои ҳаққи узвият ва намудҳои хизматрасонӣ ба аъзои ассотсиатсия, инчунин истифодабарандагони дигари об;

- баррасии дурнамои сохтори кишти зироатҳои обёришаванда, тасдиқи нақшаи истифодабарии об бо назардошти дархости аъзои ассотсиатсия ва истифодабарандагони дигари об;

- баррасӣ ва қабули ҳисоботи шӯро, комиссияҳо ва мудирияти ассотсиатсия;

- қабули дастур, қоидаҳо ва ҳуҷҷатҳои дигари дохилии танзимкунандаи фаъолияти ассотсиатсия;

- қабули қарор оид ба азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии ассотсиатсия, инчунин узвият ба иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об ва баромадан аз он.

3. Маҷлиси умумӣ дар шакли иштироки аъзои ассотсиатсияи истифодабарандагони об ё намояндаҳои ваколатдор аз ҳудудҳои алоҳидаи минтақаи хизматрасонӣ гузаронида мешавад. Маҷлиси умумӣ дар сурати ҳузур доштани аз се ду ҳиссаи аъзо ё намояндаҳо аз ҳудудҳои алоҳидаи минтақаи хизматрасонӣ босалоҳият ҳисобида мешавад.

4. Маҷлиси умумиро раис ва дар сурати ҳузур надоштани ӯ муовини раиси ассотсиатсияи истифодабарандагони об мебарад. Раиси ассотсиатсия дар як вақт раиси шӯро мебошад.

5. Қарорҳои маҷлиси умумӣ бо тарафдории аксарияти овозҳои иштироккунандагони маҷлис қабул карда мешаванд.

6. Протоколҳои маҷлиси умумӣ аз ҷониби раисикунандаи маҷлис имзо шуда, бо муҳр тасдиқ мегарданд ва дар парвандаҳои ассотсиатсияи истифодабарандагони об доимӣ нигоҳ дошта мешаванд.

7. Талаботи қисмҳои 4, 5 ва 6 моддаи мазкур нисбат ба протоколҳои ҷаласаҳои шӯро, комиссияи тафтишотӣ ва комиссия оид ба ҳалли баҳсҳои ассотсиатсияи истифодабарандагони об низ татбиқ мешаванд.

8. Тартиби даъват намудан ва гузаронидани маҷлисҳои умумии навбатӣ ва ғайринавбатиро оинномаи ассотсиатсия муайян менамояд.

9. Маҷлиси умумии ғайринавбатӣ бо ташаббуси шӯро, комиссияи тафтишотӣ ё бо ташаббуси на камтар аз 10 фоизи аъзои ассотсиатсия даъват карда мешавад.

10. Шӯрои ассотсиатсия ба таври хаттӣ аъзои ассотсиатсияро дар хусуси даъват намудан, рӯзнома, вақт ва ҷойи гузаронидани маҷлиси умумӣ 10 рӯз пеш огоҳ мекунад.

Моддаи 18. Ҳудудҳои алоҳидаи минтақаи хизматрасонӣ

1. Ҳудудҳои алоҳидаи минтақаи хизматрасонӣ ҳангоми зиёд будани шумораи аъзо ва мушкил будани даъвати маҷлиси умумӣ бо тартиби пешбининамудаи оинномаи ассотсиатсия, бо назардошти ҷойгиршавии қитъаҳои замини аъзо, аз ҷумла қитъаҳои заминҳои наздиҳавлигӣ, таъмини устувори онҳо бо оби полезӣ ва ҳолати воқеии иншооти гидротехникӣ муайян карда мешаванд.

2. Ҳар як ҳудуди алоҳидаи минтақаи хизматрасонӣ ба маҷлиси умумӣ намояндаи (намояндагони) ваколатдори худро бо ҳуқуқи овоздиҳӣ пешбарӣ ва интихоб менамояд. Шумораи намояндагони ваколатдори ҳудудҳои мазкурро шӯрои ассотсиатсия ҳангоми даъвати маҷлиси умумӣ муайян мекунад.

Моддаи 19. Шӯрои ассотсиатсияи истифодабарандагони об

1. Шӯрои ассотсиатсияи истифодабарандагони об мақоми машваратии ассотсиатсия буда, аз ҷониби маҷлиси умумӣ интихоб карда мешавад.

2. Ба ваколатҳои шӯрои ассотсиатсия дохил мешаванд:

- назорати иҷрои қарорҳои маҷлиси умумӣ ва фаъолияти мудирияти ассотсиатсия;

- баррасӣ ва қабули қарорҳо оид ба масъалаҳои гирифтани қарзҳо, грантҳо, кумакҳои дигари молиявӣ ва техникӣ;

- назорати иҷрои сметаи даромад ва хароҷоти ассотсиатсия;

- идоракунии фонди рушди ассотсиатсия ва дигар фондҳо;

- даъват намудани маҷлиси умумии ассотсиатсия ва омода намудани рӯзномаи маҷлис;

- муайян намудани шумораи намояндагон аз ҳудудҳои алоҳидаи минтақаи хизматрасонӣ (ҳангоми таъсиси чунин ҳудудҳо) барои иштирок дар маҷлиси умумӣ;

- баррасӣ ва ба маҷлиси умумии ассотсиатсия пешниҳод намудани ҳисоботи солонаи мудирият оид ба истифодаи маблағҳои сметаи даромад ва хароҷоти ассотсиатсия, кумакҳои дигари молиявӣ ва техникӣ бо эроду пешниҳодҳои дахлдор;

- назорати риояи оинномаи ассотсиатсия аз ҷониби аъзои он;

- хориҷ намудани аъзои ассотсиатсия, қабули аъзои нав;

- бо тартиби муқаррарнамудаи оиннома ба кор қабул ва аз кор озод намудани директор ва сармуҳосиби мудирият;

- ваколатҳои дигар, ки аз ҷониби маҷлиси умумии ассотсиатсия ба шӯро вогузор гардидаанд.

3. Маҷлисҳои шӯро ҳангоми зарурат, вале на камтар аз як маротиба дар се моҳ гузаронида мешаванд.

Моддаи 20. Комиссияи тафтишотии ассотсиатсияи истифодабарандагони об

1. Бо мақсади назорати фаъолияти молиявии ассотсиатсияи истифодабарандагони об маҷлиси умумӣ аз ҳисоби аъзои худ комиссияи тафтишотии ассотсиатсияро дар ҳайати на камтар аз се нафар таъсис медиҳад. Аъзои комиссияи тафтишотӣ наметавонанд дар як вақт аъзои шӯро ва комиссия оид ба ҳалли баҳсҳо бошанд.

2. Аъзои комиссияи тафтишотӣ раиси комиссияро аз ҳайати худ интихоб менамоянд.

3. Комиссияи тафтишотӣ фаъолияти молиявии ассотсиатсияи истифодабарандагони обро дар асоси натиҷаҳои соли молиявӣ санҷида, оид ба натиҷаи санҷиш ба маҷлиси умумӣ барои қабули қарори дахлдор хулоса пешниҳод менамояд.

4. Санҷиши ғайринавбатии фаъолияти молиявии ассотсиатсияи истифодабарандагони об дар асоси қарори шӯро ё бо талаби на камтар аз 10 фоизи аъзои ассотсиатсия гузаронида мешавад.

Моддаи 21. Комиссия оид ба ҳалли баҳсҳо

1. Барои ҳалли баҳсҳое, ки дар байни аъзои ассотсиатсияи истифодабарандагони об, ассотсиатсия ва аъзои он, инчунин истифодабарандагони дигари об дар минтақаи хизматрасонӣ пайдо мешаванд, бо қарори маҷлиси умумӣ дар ҳайати на камтар аз се нафар комиссия оид ба ҳалли баҳсҳо таъсис дода мешавад. Аъзои комиссия оид ба ҳалли баҳсҳо наметавонанд дар як вақт аъзои шӯро ва комиссияи тафтишотии ассотсиатсия бошанд.

2. Доир ба натиҷаи кори комиссия оид ба ҳалли баҳсҳо санад тартиб дода, қарори дахлдор бо имзои ҳамаи аъзо қабул карда мешавад, ки иҷрои он барои тарафҳо ҳатмӣ мебошад. Баррасии баҳсҳо ва қабули қарор оид ба онҳо дар муддати на дертар аз 10 рӯз пас аз қабули муроҷиат амалӣ мегардад.

3. Ҳангоми дар комиссия ҳал нагардидани баҳсҳо, онҳо мутобиқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби судӣ баррасӣ карда мешаванд.

Моддаи 22. Мудирияти ассотсиатсияи истифодабарандагони об

1. Мақоми иҷроияи ассотсиатсияи истифодабарандагони об мудирият мебошад.

2. Ба ваколатҳои мудирияти ассотсиатсияи истифодабарандагони об ҳалли масъалаҳое дохил мешаванд, ки бо Қонуни мазкур ва оинномаи ассотсиатсия ба ваколатҳои истисноии маҷлиси умумӣ, шӯро ва комиссияи тафтишотии он мансуб дониста нашудаанд.

3. Муносибатҳои меҳнатии директор ва сармуҳосиб бо ассотсиатсияи истифодабарандагони об дар асоси шартномаи меҳнатӣ сурат мегиранд. Директор ва сармуҳосиб наметавонанд аъзои ассотсиатсия бошанд.

4. Директори мудирият дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- дар асоси ваколатнома аз номи ассотсиатсия дар доираи муқаррароти Қонуни мазкур ва оинномаи ассотсиатсия амал мекунад;

- ассотсиатсияро дар муносибат бо мақомоти давлатӣ, дигар шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ намояндагӣ мекунад;

- дар доираи ваколатҳои худ молу мулки ассотсиатсияро идора менамояд, аз номи ассотсиатсия ваколатнома медиҳад;

- дар бонкҳо ва ташкилотҳои дигари қарзӣ суратҳисоби ассотсиатсияро мекушояд;

- мутобиқи сметаи тасдиқшуда даромад ва хароҷоти воситаҳои молиявии ассотсиатсияро идора мекунад;

- кормандони доимӣ ва мавсимиро ба кор қабул ва аз кор озод мекунад, вазифа ва уҳдадориҳои онҳоро муайян менамояд;

- фармонҳо мебарорад, қарорҳои маҷлиси умумӣ ва шӯрои ассотсиатсияро иҷро мекунад;

- лоиҳаи нақшаи истифодабарии обро дар асоси дархости аъзои ассотсиатсия ва истифодабарандагони дигари об, бо назардошти сохтори кишти зироатҳои обёришаванда ва меъёрҳои обёрӣ, инчунин сметаи даромаду хароҷот ва нақшаи солонаи фаъолияти ассотсиатсияро таҳия ва барои тасдиқ ба маҷлиси умумии ассотсиатсия пешниҳод менамояд;

- дар асоси нақшаи истифодабарии об оид ба таъмини оби полезӣ бо сохтори маҳаллии мақоми ваколатдори давлатӣ аз номи ассотсиатсия шартнома мебандад;

- бо мақсади ҳалли масъалаҳои таъхирнопазир, ки ба ваколатҳои мудирият дохил намешаванд, оид ба даъват намудани маҷлиси ғайринавбатии шӯрои ассотсиатсия таклиф пешниҳод мекунад.

5. Бо қарори шӯро ба зиммаи директори мудирият метавонанд ваколатҳои дигар вогузор карда шаванд.

6. Директори мудирият уҳдадориҳои зеринро иҷро мекунад:

- ҷадвали обрасониро дар мувофиқа бо ҳамаи истифодабарандагони об дар минтақаи хизматрасонӣ таҳия менамояд;

- тибқи шартномаҳои басташуда, нақшаи истифодабарии об ва ҷадвали обрасонӣ аъзои ассотсиатсия ва истифодабарандагони дигари обро, ки дар минтақаи хизматрасонӣ ҷойгиранд, сари вақт ва пурра бо оби полезӣ таъмин менамояд;

- рӯйхати аъзои ассотсиатсия ва истифодабарандагони дигари обро, ки аз тарафи ассотсиатсия ба онҳо хизмат расонида мешавад, бо нишон додани сохтори кишти зироатҳои обёришаванда тартиб медиҳад, ба он тағйиру иловаҳои дахлдор ворид менамояд;

- рӯйхати иншооти гидротехникии дар истифодаи ассотсиатсия қарордоштаро бо тавсифи иқтидор ва нишондиҳандаҳои дигари техникӣ тартиб медиҳад;

- сарфаи об ва ҳифзи он, ҳамчунин истифодаи босамари иншооти гидротехникии дар истифодаи ассотсиатсия қарордоштаро таъмин менамояд;

- оби гирифташуда, истифодашуда ва партофташударо ба ҳисоб мегирад ва ба мақомоти дахлдор дар ин бора ҳисоботи муқарраршударо пешниҳод менамояд;

- ҷамъоварии маблағи ҳаққи узвият ва дигар пардохтҳои муқарраршударо ба роҳ мемонад;

- пардохти маблағи хизмати обрасониро ба суратҳисоби сохтори маҳаллии мақоми ваколатдори давлатӣ таъмин менамояд;

- иҷрои уҳдадориҳои молиявии ассотсиатсияро таъмин менамояд.

БОБИ 6. МОЛИКИЯТ ВА ВОСИТАҲОИ МОЛИЯВИИ АССОТСИАТСИЯИ ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ ОБ

Моддаи 23. Моликияти ассотсиатсияи истифодабарандагони об

1. Ассотсиатсияи истифодабарандагони об метавонад дар моликияти худ бино, иншоот, нақлиёт, таҷҳизот, дастгоҳҳо ва техникаи таъйиноти мелиоративӣ, молу мулки дигар ва воситаҳои молиявӣ, ки барои таъмини фаъолияти хоҷагидорӣ заруранд, дошта бошад.

2. Ассотсиатсияи истифодабарандагони об ҳуқуқи фурӯхтан ё ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии дигар, инчунин соҳибкорони инфиродӣ ба иҷора ё иҷораи фаръӣ додани иншооти гидротехникиро, ки моликияти давлат мебошанд ва барои истифода ба ихтиёри он дода шудаанд, надорад. Ҳангоми барҳам додани ассотсиатсияи истифодабарандагони об иншооти мазкур аз рӯи мансубият ба моликон баргардонда мешаванд.

Моддаи 24. Воситаҳои молиявии ассотсиатсияи истифодабарандагони об

1. Воситаҳои молиявии ассотсиатсияи истифодабарандагони об аз ҳисоби манбаъҳои зерин ташаккул меёбанд:

- ҳаққи узвият ва пардохтҳои дигари аъзои ассотсиатсия ва истифодабарандагони дигари об;

- грантҳо ва қарзҳо;

- пасандозҳои дар бонкҳо гузошташуда;

- хайрияҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ;

- манбаъҳои дигар, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст.

2. Воситаҳои молиявии ассотсиатсияи истифодабарандагони об барои пардохти музди меҳнати кормандон, андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ, таъмир ва нигоҳдории иншооти гидротехникии дар истифодаи ассотсиатсия қарордошта, беҳдошти замин, хариди техника ва таҷҳизоти махсус, қисмҳои эҳтиётӣ ва дигар молу мулке, ки барои таъмини иҷрои вазифаҳои оинномавӣ заруранд, инчунин ҷорӣ намудани усулу технологияи сарфакунанда ва ҳифзкунандаи об, бартараф намудани оқибатҳои ҳолатҳои фавқулода дар минтақаи хизматрасонӣ истифода бурда мешаванд.

Моддаи 25. Тартиби ҳисоботдиҳии ассотсиатсияи истифодабарандагони об

1. Ассотсиатсияи истифодабарандагони об бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба мақомоти давлатӣ ҳисоботи дахлдорро оид ба фаъолияти молиявӣ, истифодаи об, замин ва захираҳои дигари табиӣ пешниҳод менамояд.

2. Ҳисоботи солонаи молиявии ассотсиатсияи истифодабарандагони об пас аз санҷиши комиссияи тафтишотӣ аз ҷониби маҷлиси умумӣ тасдиқ гардида, ба мақомоти андоз пешниҳод карда мешавад.

БОБИ 7. ИТТИФОҚИ АССОТСИАТСИЯҲОИ ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ ОБ

Моддаи 26. Тартиби таъсис ва амалисозии фаъолияти иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об

1. Ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об бо мақсади ҳамоҳангсозии фаъолият, идоракунӣ, истифодабарӣ ва хизматрасонии муштараки техникии иншооти гидротехникии дар истифодаи умум қарордошта метавонанд бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳавзаҳои наҳрҳои магистралӣ, воҳидҳои маъмурию ҳудудӣ ва дар сатҳи ҷумҳуриявӣ муттаҳид шаванд ва иттифоқҳои ассотсиатсияҳои истифодабарандагони обро таъсис диҳанд.

2. Иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об аз ҷониби ду ва зиёда ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об ба таври ихтиёрӣ таъсис дода мешавад.

3. Иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об ташкилоти ғайритиҷоратӣ буда, метавонад дар бонкҳо суратҳисоб ва ҳисобҳои дигар кушояд, муҳр ва бланк дошта бошад.

4. Ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об, ки аъзои иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об мебошанд, мустақилияти худро нигоҳ медоранд.

5. Ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об аз рӯи уҳдадориҳои иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об, ҳамчунин иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об аз рӯи уҳдадориҳои ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об масъул нестанд.

6. Иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ» ба қайди давлатӣ гирифта мешавад.

7. Фаъолияти иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об мутобиқи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим карда мешавад.

8. Иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об тибқи оинномаи худ метавонад шӯро, комиссия ва сохторҳои дигари дахлдорро таъсис диҳад.

Моддаи 27. Вазифаҳои иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об

1. Вазифаҳои асосии иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об аз инҳо иборат мебошанд:

- ҳифзи манфиатҳои ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об дар мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои дигар, новобаста ба шакли ташкилию ҳуқуқӣ;

- намояндагии ассотсиатсияҳо дар мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои дигар, Шӯрои ҳавзавии дарёҳо ва дар мавридҳои зарурӣ дар Шӯрои миллии об;

- хизматрасонии таълимию машваратӣ ба ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об оид ба ҳифз ва истифодаи сарфакоронаи об, ҷорӣ намудани технологияҳои муосири истифодаи об ва замин, мураттабсозии ҳуҷҷатҳои меъёрии техникӣ, дастур ва тавсияҳои дахлдор;

- ҳалли баҳсҳои байни ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об ва аъзои иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об.

2. Ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об метавонанд ба иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об ваколатҳои алоҳидаи худро вогузор намоянд, ки онҳо дар шартномаи таъсисӣ муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 28. Молу мулк ва воситаҳои молиявии иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об

1. Молу мулк ва воситаҳои молиявии иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об аз ҳисоби маблағи ҳаққи узвият, ҳиссаҷудокуниҳои ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об, пардохтҳо ва кумакҳои дигари молиявӣ, инчунин грантҳо ва даромадҳои дигар, ки хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нестанд, ташаккул меёбад.

2. Молу мулк ва воситаҳои молиявии иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об танҳо барои ноил шудан ба мақсадҳои оинномавии иттифоқ истифода мегарданд.

3. Иттифоқи ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об метавонад аз ҳисоби маблағи худ фонди дастгирии аъзои иттифоқро таъсис диҳад.

БОБИ 8. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 29. Муқаррароти интиқолӣ

1. Ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об, ки то эътибор пайдо кардани Қонуни мазкур таъсис дода шудаанд, уҳдадоранд дар муддати як сол аз рӯзи мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур фаъолияти худро ба муқаррароти он мутобиқ намоянд. Дар ин давра аз нав ба қайд гирифтани чунин ассотсиатсияҳо тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ» амалӣ карда мешавад.

2. Фаъолияти ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об ҳангоми дар муҳлати муқарраргардида иҷро накардани талаботи қисми 1 моддаи мазкур бо пешниҳоди мақоми ваколатдори давлатӣ бо тартиби судӣ метавонад қатъ карда шавад.

Моддаи 30. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Моддаи 31. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ассотсиатсияи истифодабарандагони об»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 21 ноябри соли 2006 «Дар бораи ассотсиатсияи истифодабарандагони об» (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2006, №11, мод. 474; с.2011, №3, мод. 173) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 32. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе,

2 январи соли 2020,

№ 1668

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ НИҲОЛПАРВАРӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1669

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

02.01.2020

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ НИҲОЛПАРВАРӢ

(Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 20.04.2021с., №1779)

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ ва иқтисодии парвариш ва фурӯши ниҳолҳои мевадиҳанда, ҳамешасабз ва ороиширо муқаррар менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода карда мешаванд:

- боғи модарӣ – боғи навъҳои ноҳиябандишуда ва ояндадори дарахтҳои мевадиҳанда, ангур, буттамева, ҳамешасабз ва ороишӣ, (минбаъд – ниҳолҳо), ки аз онҳо бо мақсади зиёд кардани миқдори ниҳол, навда, қаламча ё қисми муғҷадори он барои пайванд тайёр карда мешаванд;

- боғи модарии маводи киштшаванда – боғе, ки маводи киштшавандаи аз меваи дарахтҳои он гирифташуда барои парвариши ниҳолҳо ва ё тагпайванд истифода мегардад;

- маводи киштшаванда – донак, мағз, мева, аз ҷумла меваи бутуни аз гардолудшавии хӯшаи гулҳо ба вуҷудомада, ки барои гирифтани ниҳолҳо кишт карда мешаванд;

- назорати сифати ниҳолҳо – муайянсозии сифати ниҳолҳо, ки аз ҷониби озмоишгоҳҳои (марказҳои) аккредитатсияи давлатӣ ва мутахассисони тайёрии махсусдошта оид ба гузаронидани санҷиш амалӣ карда мешаванд;

- ниҳол – маводи кӯчатшавандаи бо роҳҳои афзоиши тухмӣ ва (ё) нашвӣ (вегетативӣ) аз решаи растанӣ, пайванднавда, тагпайванд ва қаламча гирифташуда, ки барои шинонидан дар ҷойи доимӣ истифода мешавад;

- ниҳолпарварӣ – соҳаи растанипарварӣ, ки дар он парвариши ниҳолҳо аз ҷониби субъектҳои фаъолияти хоҷагидории соҳаи ниҳолпарварӣ бо риояи талаботи стандарт ва регламентҳои техникии муқарраргардида амалӣ карда мешавад;

- ниҳолҳои гурӯҳи суперэлита – ниҳолҳое, ки ба пуррагӣ ҳамаи аломат ва хусусиятҳои беҳтарини навъро дошта, аз барангезандаҳои касалиҳои сирояткунанда озод мебошанд;

- ниҳолҳои гурӯҳи элита – ниҳолҳое, ки бо роҳи пайвандкунии муғҷаю қаламчаҳои ниҳолҳои суперэлита бо риояи талаботи тозагии навъ парвариш шудаанд;

(Хориҷ карда шуд ҚҶТ аз 20.04.2021с., №1779)

- ниҳолҳои аз вирусҳо озод – ниҳолҳои дар шароити сунъӣ аз ҳуҷайра, бофта ё дигар узви ниҳоли модарӣ сабзонидашуда, ки ба пуррагӣ тоза будани онҳо аз ҳама гуна вирусҳо, бактерияҳои касалиовар ва дигар организмҳои зараррасони дар минтақа мавҷудбуда тибқи санҷиш муайян карда шудаанд;

- ниҳолҳои ба мавҷудияти вирус санҷидашуда – ниҳолҳое, ки тибқи санҷиш тоза будани онҳо аз вирусҳо, бактерияҳои касалиовар ва дигар организмҳои зараррасони дар минтақа аз ҳама бештар паҳншуда муайян карда шудаанд;

- низоми ниҳолпарварӣ – қисми таркибии хоҷагиҳои махсусгардонидашудаи давлатии ниҳолпарварӣ, ки аз боғҳои модарӣ ва маводи киштшаванда, шуъбаҳо, қитъаҳо ва сохторҳои дигари ҳатмӣ иборат буда, барои парвариш ва зиёд кардани миқдори ниҳолҳо равона шудааст;

- сертификати сифати навъ – ҳуҷҷати бо тартиби муқарраргардида додашуда оид ба гузаронидани сертификатсияи тухмӣ ва ниҳолҳо, ки мутобиқатии сифати онҳоро ба талаботи стандарт ва регламентҳои техникӣ тасдиқ менамояд;

- тагпайванд – дарахт ё қисми он, ки ба поя ё системаи решагии он навда, қаламча ё қисми муғҷадори он пайванд карда мешавад ва ҳамчун асоси дарахти ҷавони шинонидашаванда шакл, андоза ва навъи интихобшударо муайян мекунад;

- субъектҳои фаъолияти хоҷагидории соҳаи ниҳолпарварӣ –ҳоҷагиҳои махсусгардонидашудаи давлатии ниҳолпарварӣ, хоҷагиҳои деҳқонӣ (фермерӣ) ва инфиродӣ, ки дар қитъаи замин бо истифодаи чорабиниҳои агротехникӣ ба парвариш ва фурӯши ниҳолҳои мевадиҳанда, ҳамешасабз, ороишӣ ва маводи киштшаванда машғул мебошанд.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ниҳолпарварӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ниҳолпарварӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Асосҳои ташкили фаъолият дар соҳаи ниҳолпарварӣ

Асосҳои ташкили фаъолият дар соҳаи ниҳолпарварӣ ба ҳисоб мераванд:

- интихоби қитъаи замин бо баинобатгирии омилҳои иқлимӣ, табиӣ, иҷтимоию иқтисодӣ, навъу намудҳои ниҳолҳо ва ноҳиябандии онҳо;

- таъмини фаъолияти сарфакоронаи қисмҳои таркибии низоми ниҳолпарварӣ;

- пешгирии сироятёбии ниҳолҳо аз касалиҳои сироятёбанда ва зараррасонҳои карантинӣ;

- муқаррар намудани қоидаҳои ягонаи талабот ба ниҳолҳо, раванди парвариш, нигоҳдорӣ, интиқол ва фурӯши онҳо;

- истифодаи оқилонаи фонди генетикии навъҳо барои ба вуҷуд овардани навъҳои нави дорои хусусияти баланди биологию хоҷагидорӣ ва нигоҳдории гуногунии биологии ниҳолҳо.

БОБИ 2. ИДОРАКУНИИ ДАВЛАТИИ СОҲАИ НИҲОЛПАРВАРӢ

Моддаи 4. Танзим ва дастгирии давлатии соҳаи ниҳолпарварӣ

1. Танзими давлатии соҳаи ниҳолпарварӣ аз маҷмӯи чорабиниҳое, ки фаъолияти хоҷагидориро дар соҳаи ниҳолпарварӣ таъмин менамоянд, иборат мебошад.

2. Усулҳои танзими давлатии соҳаи ниҳолпарварӣ ба ҳисоб мераванд:

- таҳия ва қабули санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи ниҳолпарварӣ;

- назорати давлатии парваришу фурӯши маводи киштшаванда ва ниҳолҳо;

- маблағгузории давлатӣ барои гузаронидани чорабиниҳои карантинию фитосанитарӣ дар соҳаи ниҳолпарварӣ.

3. Дастгирии давлатии соҳаи ниҳолпарварӣ тибқи барномаҳои давлатӣ, инчунин фармоиши давлатии парвариши маводи киштшаванда ва ниҳолҳо бо роҳҳои зерин амалӣ карда мешаванд:

- дастрасӣ ба техника ва технологияи муосири кишоварзӣ, хариди маводи киштшаванда ва ниҳолҳо аз хориҷи кишвар;

- ҷалби сармояи ватанию хориҷӣ дар парваришу фурӯши маводи киштшаванда ва ниҳолҳо;

- ҷорӣ намудани механизми маблағгузории тадқиқоти илмии муассисаҳои илмӣ, қитъаҳои навъсанҷӣ ва стансияҳои таҷрибавӣ дар парвариши ниҳолҳои гурӯҳҳои суперэлита ва элита;

- таъмини иттилоот оид ба ҳаҷми парваришу фурӯши маводи киштшаванда ва ниҳолҳо дар бозорҳои дохилӣ ва берунӣ;

- шаклҳои дигари дастгирӣ, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст.

Моддаи 5. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ниҳолпарварӣ

Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ниҳолпарварӣ мансубанд:

- назорати татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи ниҳолпарварӣ;

- тасдиқи дурнамо, консепсия, стратегия ва барномаҳои давлатӣ оид ба рушди соҳаи ниҳолпарварӣ;

- муқаррар намудани шаклҳои дастгирии давлатии соҳаи ниҳолпарварӣ;

- муайян намудани самтҳои асосии ҳамкориҳои байналмилалӣ дар соҳаи ниҳолпарварӣ;

- муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ниҳолпарварӣ;

- амалӣ намудани салоҳиятҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 6. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ниҳолпарварӣ

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ниҳолпарварӣ дохил мешаванд:

- татбиқ намудани сиёсати давлатӣ дар соҳаи ниҳолпарварӣ;

- таҳия ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани дурнамо, консепсия, стратегия ва барномаҳои давлатӣ оид ба рушди соҳаи ниҳолпарварӣ;

- таҳияи санадҳои меъёрии техникии танзимкунандаи парвариш, нигоҳдорӣ ва фурӯши ниҳолҳо;

- мониторинги низоми соҳаи ниҳолпарварӣ;

- ташкил ва истифодабарии махзани маълумот оид ба ниҳолпарварӣ;

- ба низом даровардани раванди парвариш ва фурӯши ниҳолҳо барои зиёд кардани миқдори онҳо ва бунёди боғҳо;

- омода намудани дурнамо оид ба миқдор ва навъҳои ниҳолҳо дар ҳаҷми эҳтиёҷоти бозори дохилӣ ва содироти онҳо;

- ҷорӣ намудани низоми ягонаи ҳуҷҷатгузорӣ ва хизматрасонии иттилоотӣ – машваратӣ дар соҳаи ниҳолпарварӣ;

- мусоидат ба ташкили бозори фурӯши ниҳолҳо ва ҳамоҳангсозии фаъолияти иштирокчиёни он;

- ташкили гузаронидани корҳои селексионӣ оид ба беҳтар кардани сифати навъҳои ниҳолҳо;

- пешбурди Феҳристи давлатии навъҳои ниҳолҳо (минбаъд – Феҳристи давлатӣ);

- ҳамкорӣ бо ташкилотҳои байналмилалӣ дар соҳаи ниҳолпарварӣ;

- таъмини назорати сифати ниҳолҳои сертификатсияшуда;

- амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 7. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи ниҳолпарварӣ

Ба ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи ниҳолпарварӣ дохил мешаванд:

- таҳия ва тасдиқи барномаҳои маҳаллии рушди ниҳолпарварӣ ва назорати иҷрои онҳо;

- фароҳам овардани шароити зарурӣ барои фаъолияти субъектҳои фаъолияти хоҷагидории соҳаи ниҳолпарварӣ;

- назорати риояи талабот оид ба парвариши сифатноки ниҳолҳо ва истифодаи мақсадноки қитъаҳои замин бо тартиби пешбининамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 8. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои субъектҳои фаъолияти хоҷагидории соҳаи ниҳолпарварӣ

1. Субъектҳои фаъолияти хоҷагидории соҳаи ниҳолпарварӣ ҳуқуқ доранд:

- барои амалӣ намудани фаъолият дар соҳаи ниҳолпарварӣ бо шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ шартномаҳо ба имзо расонанд;

- нархи фурӯши маводи киштшаванда ва ниҳолҳоро тибқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намоянд;

- барои парвариши ниҳолҳо қитъаи заминро ба иҷора гиранд;

- дар раванди сертификатсияи ниҳолҳо иштирок намоянд;

- бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои воридот ва содироти маводи киштшаванда ва ниҳолҳо фаъолияти иқтисоди хориҷиро ба роҳ монанд;

- маълумоти заруриро аз селексионер оид ба навъи нави ниҳолҳо, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба даст оранд;

- парвариши ниҳолҳоро тибқи фармоиши давлатӣ ба роҳ монанд;

- аз ҳуқуқҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода баранд.

2. Субъектҳои фаъолияти хоҷагидории соҳаи ниҳолпарварӣ уҳдадоранд:

- танҳо навъҳои ба Феҳристи давлатӣ воридшударо барои афзоиши миқдори онҳо парвариш намоянд;

- тозагии биологии навъҳо, сифат ва вазъи карантину фитосанитариро тибқи талаботи муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин намоянд;

- ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи навъ ва нишондиҳандаҳои сифатии ниҳолҳоро то ба ҳосил даромадани онҳо нигоҳ доранд;

- ба бозори дохилӣ танҳо ниҳолҳои тибқи талаботи стандарт ва регламентҳои техникӣ сертификатсияшударо ва ба бозори берунӣ дар асоси шартномаҳои тарафҳо пешбинигардидаро ба фурӯш бароранд;

- ба мувофиқати сифати навъ бо нишондиҳандаҳои дар сертификати сифати навъ зикргардида кафолат диҳанд;

- технологияи парвариши маводи ниҳолҳоро риоя ва оқибатҳои манфии пастшавии ҳосилхезии заминҳоро, ки дар натиҷаи парвариши ниҳолҳо ба миён омадаанд, пешгирӣ намоянд;

- барои гузаронидани сертификатсияи давлатӣ маълумоти эътиборнок ва пурраро оид ба сифати ниҳолҳо ва шароити парвариши онҳо пешниҳод созанд;

- тибқи талаботи стандарт ва регламентҳои техникӣ борбандӣ, нишонгузорӣ, интиқол ва нигоҳдории маводи киштшаванда ва ниҳолҳои барои содирот пешбинишударо таъмин намоянд;

- бе иҷозати мақомоти дахлдори давлатӣ ба воридоти навъҳои маводи киштшаванда ва ниҳолҳои ноҳиябандинашуда роҳ надиҳанд;

- бе ҳуҷҷатҳои дахлдор ва ё бе риояи тартиби пешбурди ҳуҷҷатҳо ба парвариш ва фурӯши ниҳолҳо машғул нашаванд;

- ниҳолҳои мевадиҳанда ва буттамеваҳоро бе иҷозати мақомоти дахлдори давлатӣ решакан накунанд;

- чорабиниҳои карантинию фитосанитариро риоя намоянд;

- уҳдадориҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя намоянд.

Моддаи 9. Суғуртаи субъектҳои фаъолияти хоҷагидории соҳаи ниҳолпарварӣ

Субъектҳои фаъолияти хоҷагидории соҳаи ниҳолпарварӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон суғурта карда мешаванд.

БОБИ 3. ПАРВАРИШ ВА ФУРӮШИ МАВОДИ КИШТШАВАНДА ВА НИҲОЛҲО

Моддаи 10. Ташкили низоми ниҳолпарварӣ

1. Низоми ниҳолпарварӣ дар асоси талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва санадҳои меъёрии техникӣ ташкил карда мешавад.

2. Низоми ниҳолпарварӣ аз қисмҳои зерин иборат мебошад:

- боғи модарии навъҳои ниҳолҳои ноҳиябандишуда ва ояндадори дар санҷиши давлатӣ ва истеҳсолӣ қарордошта;

- боғи модарӣ барои парвариши маводи киштшаванда;

- шуъбаи тухмипарварӣ барои парвариши тагпайванд;

- қитъаҳои пайвандкунии тагпайванд, парвариши ниҳолҳои яксола ва дусола барои фурӯш.

3. Хоҷагиҳои махсусгардонидашудаи давлатии ниҳолпарварӣ метавонанд дар раванди ташкили низоми ниҳолпарварӣ шуъбаи тухмипарвариро ҳамчун қитъаи алоҳида барои парвариши тагпайванд истифода карда ва ҳангоми дар минтақаи фаъолияти онҳо мавҷуд будани боғҳои махсусгардонидашудаи маводи киштшаванда ва тагпайвандҳо аз маҳсулоти парваришшудаи онҳо истифода намоянд.

Моддаи 11. Маводи киштшаванда ва ниҳолҳо

1. Маводи киштшаванда дар боғҳои модарӣ дар асоси натиҷаи санҷиши озод будан аз мавҷудияти вирусҳои касалиҳои сирояткунанда ва зараррасонҳои карантинӣ парвариш карда мешаванд.

2. Вазифаҳои боғҳои модарии маводи киштшаванда аз инҳо иборат мебошанд:

- зиёд кардани ҳаҷми маводи киштшаванда барои афзоиши нашвӣ (вегетативӣ) истифодашавандаи ниҳолҳои гурӯҳҳои суперэлита ва элита;

- нигоҳ доштани тозагии навъ, ҳифзи навъҳои ватанӣ ва ноҳиябандишуда, пешгирии паҳншавии организмҳои зараррасони карантинӣ, риоя намудани талаботи тозагӣ аз вирусҳо, микроплазмаҳо ва дигар касалиҳои хатарнок ва зараррасонҳо.

3. Ниҳолҳо аз рӯи арзиши биологӣ ба гурӯҳҳои суперэлита, элита ва сертификатсияшуда, ҳолати фитосанитарӣ аз вирусҳо озод ва ба мавҷудияти вирус санҷидашуда, инчунин сохти онҳо (қади ниҳол, тана ва қутри он, миқдори навда, дарозӣ ва қутри системаи реша) ба гурӯҳҳои I ва II тақсим мешаванд.

4. Ниҳолҳо барои шинонидан ба ҷойҳои доимӣ бо риояи киштгардон парвариш карда мешаванд. Субъектҳои фаъолияти хоҷагидории соҳаи ниҳолпарварӣ метавонанд ниҳолҳоро дар асоси шартнома дар ҳолати нашъунамо ё сукунат қарор доштани онҳо ба фурӯш бароранд.

Моддаи 12. Парвариш, назорат ва фурӯши ниҳолҳо

1. Парвариши ниҳолҳо аз ҷониби субъектҳои фаъолияти хоҷагидории соҳаи ниҳолпарварӣ бо риояи талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва санадҳои меъёрии техникӣ амалӣ карда мешавад.

2. Парвариши ниҳолҳои гурӯҳҳои суперэлита ва элита аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки навъи нави ниҳолро ба вуҷуд оварда ё навъеро кашф намуда такмил додаанд ва маълумотро оид ба навъ ба Феҳристи давлатӣ ворид намудаанд, ба роҳ монда мешавад.

3. Парвариши ниҳолҳои сертификатсияшуда тибқи шартнома ба роҳ монда мешаванд.

4. Назорати сифати маводи киштшаванда ва ниҳолҳо дар асоси муайян намудани мутобиқатии онҳо ба талаботи стандарт ва регламентҳои техникӣ гузаронида мешавад.

5. Дар раванди назорати сифати маводи киштшаванда ва ниҳолҳо мавҷудияти вирусҳо, касалиҳои сирояткунанда ва организмҳои дигари зараррасон дар маводи киштшаванда ва ниҳолҳо, инчунин барангезандаҳо дар хок муайян карда мешаванд.

Моддаи 13. Баҳисобгирии ниҳолҳо

1. Баҳисобгирии ниҳолҳо дар субъектҳои фаъолияти хоҷагидории соҳаи ниҳолпарварӣ, ба истиснои қитъаҳои заминҳои наздиҳавлигӣ бо мақсади муайян кардани мавзеи ҷойгиршавии онҳо, миқдори ниҳолҳо, майдони воқеӣ, арзёбии сифати онҳо ва омода намудани тавсияҳо ҷиҳати таъмир ё аз нав барқарор кардани майдони боғҳои модарию маводи киштшаванда ва ниҳолҳо гузаронида мешавад.

2. Натиҷаи баҳисобгирии ниҳолҳо барои муайян кардани арзиши майдони боғҳои модарию маводи киштшаванда ва ниҳолҳо, истифодабарии минбаъдаи он ва аз як намуд ба намуди дигар гузаронидани заминҳо истифода бурда мешавад.

3. Барои ташкил ва гузаронидани баҳисобгирии ниҳолҳо комиссияи ноҳиявӣ (шаҳрӣ) дар ҳайати намояндагони мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ниҳолпарварӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ таъсис дода мешавад.

4. Баҳисобгирии ниҳолҳо чунин маълумотро дар бар мегирад:

- мавҷудияти ниҳолҳо дар давраи ҳисоботӣ, сол, сифат ва мутобиқатии онҳо ба талаботи стандарт ва регламентҳои техникӣ;

- мавҷудияти навъҳои селексионӣ;

- парвариши воқеии ниҳолҳо аз ҳар як гектар;

- майдони нобудшудаи қисмҳои таркибии низоми ниҳолпарварӣ ва ниҳолҳои хушкшуда.

5. Баҳисобгирии ниҳолҳо пас аз ба охир расидани давраи нашъунамо ва то саршавии мавсими решакан кардани онҳо гузаронида мешавад.

Моддаи 14. Воридот ва содироти маводи киштшаванда ва ниҳолҳо

1. Воридот ва содироти маводи киштшаванда ва ниҳолҳо аз ҷониби субъектҳои фаъолияти хоҷагидории соҳаи ниҳолпарварӣ тибқи талаботи пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

2. Содироти маводи киштшаванда ва ниҳолҳо дар асоси сертификатҳои сифат ва фитосанитарии аз ҷониби мақомоти дахлдори давлатӣ додашуда амалӣ карда мешавад.

3. Воридоти маводи киштшаванда ва ниҳолҳо дар асоси иҷозатномаи воридоти карантинӣ, сертификатҳои сифат ва фитосанитарии аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатии кишвари содироткунанда додашуда амалӣ карда мешавад.

4. Воридоти навъҳо ва намудҳои маводи киштшаванда ва ниҳолҳои барои пайванд истифодашаванда, ки ба Феҳристи давлатӣ ворид карда нашудаанд, танҳо ба муассисаҳои илмӣ барои гузаронидани тадқиқоти расмӣ, инчунин барои парвариш ва тибқи шартнома дар ҳаҷми пурра содирот намудани маводи киштшаванда ва ниҳолҳо иҷозат дода мешаванд.

Моддаи 15. Сертификатсияи маводи киштшаванда ва ниҳолҳо

1. Сертификатсияи маводи киштшаванда ва ниҳолҳо тибқи талаботи муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба сертификатсияи маҳсулот ва сифати он гузаронида мешавад.

2. Сертификатсияи маводи киштшаванда ва ниҳолҳо бо риояи принсипҳои зерин гузаронида мешавад:

- таъмини низоми ягона ва тартиби сертификатсия, умумияти қоида ва усулҳои санҷиш барои арзёбии ҳатмии мутобиқатии сифати маводи киштшаванда ва ниҳолҳо ба талаботи стандарт ва регламентҳои техникӣ;

- асосноккунии илмӣ, санҷиши воқеъбинона ва риояи ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми пешниҳоди натиҷаи сертификатсияи маводи киштшаванда ва ниҳолҳо;

- ошкорбаёнӣ ва иштироки субъектҳои фаъолияти хоҷагидории соҳаи ниҳолпарварӣ дар раванди сертификатсияи сифати маводи киштшаванда ва ниҳолҳо;

- масъулияти иштирокчиёни сертификатсияи давлатии маводи киштшаванда ва ниҳолҳо, шахсони манфиатдор барои ташкил ва гузаронидани он;

- мустақилияти мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба сертификатсияи маҳсулот ва сифати он;

- ягонагии истифодаи талаботи стандарт ва регламентҳои техникии сифати маводи киштшаванда ва ниҳолҳо дар кишвар ва мутобиқатии онҳо ба талаботи стандарт ва регламентҳои техникии байналмилалӣ;

- роҳ надодан ба маҳдудияти рақобат дар раванди гузаронидани сертификатсияи маводи киштшаванда ва ниҳолҳо.

3. Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба сертификатсияи маҳсулот ва сифати он ба субъектҳои фаъолияти хоҷагидории соҳаи ниҳолпарварӣ пас аз санҷиши сифати маводи киштшаванда ва ниҳолҳо сертификати мутобиқатии онҳоро ба талаботи стандарт ва регламентҳои техникӣ медиҳанд.

БОБИ 4. БУНЁДИ БОҒҲОИ МОДАРӢ ВА МАВОДИ КИШТШАВАНДА

Моддаи 16. Бунёди боғҳои модарӣ ва маводи киштшаванда

1. Боғҳои модарӣ ва маводи киштшаванда барои пешбурди фаъолияти хоҷагидорӣ дар соҳаи ниҳолпарварӣ дар асоси нишондодҳои агротехникӣ, дастурамал, низомнома ва дигар санадҳои меъёрии техникӣ бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бунёд карда мешаванд.

2. Боғҳои модарӣ ва маводи киштшаванда барои парвариши ниҳолҳо бо дарназардошти шароити хокию иқлимӣ, ноҳиябандӣ, хусусиятҳои биологии намуд ва навъҳо, самаранокии иқтисодии соҳаи ниҳолпарварӣ ва талаботи бозор бунёд карда мешаванд.

3. Боғҳои модарӣ ва маводи киштшаванда тибқи лоиҳаи аз ҷониби мутахассисони соҳаи ниҳолпарварӣ дар мувофиқа бо сохторҳои маҳаллии мақоми ваколатдори давлатии батанзимдарории муносибатҳои вобаста ба замин омодашуда бунёд карда мешаванд.

Моддаи 17. Мониторинг ва гузаронидани кадастри боғҳои модарӣ ва маводи киштшаванда

1. Ташкил ва гузаронидани мониторинги боғҳои модарӣ ва маводи киштшавандаро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ниҳолпарварӣ амалӣ менамояд.

2. Кадастри боғҳои модарӣ ва маводи киштшаванда аз ҷониби сохторҳои маҳаллии мақоми ваколатдори давлатии батанзимдарории муносибатҳои вобаста ба замин дар ҳамаи заминҳои ҷойгиршавии онҳо гузаронида мешавад.

3. Маълумот оид ба мониторинг ва кадастри боғҳои модарӣ ва маводи киштшаванда барои қабули қарорҳои дахлдор, таҳияи барномаҳои давлатӣ, консепсия, стратегия ва дурнамо дар соҳаи ниҳолпарварӣ истифода бурда мешаванд.

Моддаи 18. Аз ҳисоб баровардан ва решаканкунии дарахтҳои боғҳои модарӣ ва маводи киштшаванда

1. Боғҳои модарӣ ва маводи киштшаванда дар асоси меъёрҳои истифодабарии самараноки онҳо аз ҳисоб бароварда ва решакан карда мешаванд. Дар ҳолатҳои таъсири офатҳои табиӣ аз ҳисоб баровардан ва решакан кардани боғҳои модарӣ ва маводи киштшаванда бо тартиби пешбининамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

2. Муҳлатҳои кӯтоҳтарини истифодабарии боғҳои модарӣ ва маводи киштшаванда вобаста ба намуд ва мувофиқатии навъҳои пайвандшуда дар асоси нишондодҳои агротехникӣ ва санадҳои меъёрии техникӣ муқаррар карда мешаванд.

3. Решаканкунии боғҳои модарӣ ва маводи киштшаванда, барқарор кардани ҳосилхезӣ ва дигар хосиятҳои фоиданоки заминҳо барои истифодабарии минбаъдаи мақсадноки онҳо аз ҷониби хоҷагиҳои махсусгардонидашудаи давлатии ниҳолпарварӣ ва хоҷагиҳои деҳқонӣ (фермерӣ) амалӣ карда мешаванд.

БОБИ 5. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 19. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Моддаи 20. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе,

2 январи соли 2020,

№ 1669

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ХАЗИНАДОРӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1674

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

02.01.2020

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ХАЗИНАДОРӢ

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқию ташкилии низоми хазинадорӣ ва тартиби фаъолияти мақомоти хазинадории Ҷумҳурии Тоҷикистонро муқаррар менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- фаъолияти хазинадорӣ – фаъолияти молиявии давлатие, ки дар ҷараёни он ҳамоҳангсозии идоракунии хазинавии иҷрои буҷети давлатӣ, баҳисобгирӣ ва мониторинги уҳдадориҳои шартномавии вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетии аз ҳисоби буҷети давлатӣ маблағгузоришаванда, таъмини пардохтпазирии буҷети давлатӣ, хизматрасонии қарзи давлатӣ, векселҳои давлатӣ ва пасандозҳои буҷети давлатӣ, идоракунии суратҳисобҳои хазинадорӣ, ҷамъоварӣ ва истифодаи маблағҳои дар буҷети давлатӣ пешбинигардида ва таҳияи ҳисобот оид ба иҷрои буҷети давлатӣ амалӣ мегардад;

- суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ – суратҳисоби муросилотии хазинадории дар Бонки миллии Тоҷикистон кушодашуда барои бо пули миллӣ анҷом додани амалиёт аз рӯи даромад ва хароҷоти буҷети давлатӣ;

- суратҳисоби буҷети ҷумҳуриявӣ – суратҳисоби кушодашуда дар хазинадории марказӣ барои хизматрасонии буҷети ҷумҳуриявӣ;

- суратҳисобҳои маҳаллии хазинадорӣ – суратҳисобҳои кушодашуда дар хазинадории марказӣ барои хизматрасонии буҷетҳои маҳаллӣ;

- суратҳисоби хазинадории маблағҳои махсуси буҷети ҷумҳуриявӣ – суратҳисоби кушодашуда дар хазинадории марказӣ барои хизматрасонии маблағҳои махсуси вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷети ҷумҳуриявӣ;

- суратҳисобҳои махсуси хазинадории маҳаллӣ – суратҳисобҳои кушодашуда дар хазинадории марказӣ барои хизматрасонии маблағҳои махсуси ташкилотҳои буҷети маҳаллӣ;

- суратҳисобҳои мақсадноки буҷети ҷумҳуриявӣ – суратҳисобҳои кушодашуда дар хазинадории марказӣ барои маблағгузории маблағҳои мақсадноки буҷети ҷумҳуриявӣ дар давраи иҷрои вазифаҳои муайян;

- суратҳисобҳои андозҳои танзимшаванда – суратҳисобҳои дар хазинадории марказӣ кушодашуда барои тақсимоти андозҳои танзимшаванда байни буҷетҳои ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ;

- суратҳисобҳои асъории хазинадорӣ – суратҳисобҳое, ки аз ҷониби мақоми марказии хазинадорӣ дар бонкҳои ваколатдор барои анҷом додани амалиёти буҷети давлатӣ бо асъор кушода шудаанд;

- суратҳисобҳои буҷетҳои фондҳои мақсадноки давлатӣ – суратҳисобҳои кушодашуда дар хазинадории марказӣ ё ташкилотҳои қарзӣ барои хизматрасонии амалиёти бонкии фондҳои мақсадноки давлатӣ;

- хизматрасонии хазинавии иҷрои буҷет – анҷомдиҳӣ ва баҳисобгирии амалиётҳо оид ба даромад ва хароҷоти буҷети давлатӣ;

- нақшаи хазинавӣ – дурнамои воридоти хазинавӣ ба буҷет ва пардохтҳои хазинавӣ аз буҷет;

- уҳдадориҳои шартномавии вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ – уҳдадории ташкилотҳои аз ҳисоби буҷети давлатӣ маблағгузоришаванда, ки дар натиҷаи ба имзо расонидани шартномаву қарордодҳо бо шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ мутобиқи қонунҳо ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқӣ ба вуҷуд меоянд;

- ҳуҷҷати пардохти электронӣ – ҳуҷҷат барои анҷом додани амалиёт бо суратҳисобҳои хазинадорӣ бо истифодаи имзоҳои электронии рақамӣ тибқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо ҳуҷҷатҳои пардохтӣ дар ҳомили коғазии аз ҷониби шахсони ваколатдор имзошуда ва бо муҳр тасдиқгардида эътибори баробари ҳуқуқӣ дорад;

- иттиҳоди телекоммуникатсияҳои (алоқаи) умумиҷаҳонии молиявии байнибонкӣ (SWIFT) – низоми байналмилалии пардохтҳои байнибонкӣ ва интиқоли иттилоот;

- маблағҳои махсуси вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ – маблағҳои дар натиҷаи иҷрои кор ва хизматрасонӣ, инчунин фаъолияти дигари манъ накардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бадастовардаи вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ, ба ғайр аз маблағҳои аз буҷет ҷудогардида;

- бақияи озоди маблағҳои буҷетӣ – бақияи маблағҳои буҷетӣ дар аввали соли молиявии дахлдор, ба истиснои маблағи нақди гардони хазинавии то охири соли молиявӣ муқарраргардида;

- маблағи нақди гардони хазинавӣ – маблағи захиравии ҳангоми тасдиқи буҷет муқарраргардида, ки барои пӯшонидани тафовути муваққатии хазинавӣ пешбинӣ шудааст;

- тафовути муваққатии хазинавӣ – нокифоягии муваққатии маблағҳои зарурӣ барои маблағгузории хароҷоти навбатии буҷет;

- маблағҳои муваққатан озоди буҷетӣ – маблағҳои буҷетӣ дар суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ, ки дар давраи муайян истифода бурда намешаванд;

- маъмурони даромади буҷет – мақомоти давлатие, ки назоратро оид ба дуруст ҳисоб намудан, пардохти саривақтӣ, ситонидан ва қабули қарор оид ба баргардонидани маблағи барзиёд ё саҳван воридшудаи даромад ё ҳисоб намудани он барои пӯшонидани қарз дар назди буҷет, инчунин воридоти маблағҳо аз ҳисоби татбиқи чораҳои маҷбуркунӣ барои риоя накардани талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз ҷумла аз ҳисоби мусодираи молу мулк, ҷарима, пеня ва ҳамчунин ҷуброни зарари молиявии дар натиҷаи риоя накардани интизоми молиявӣ ба давлат расондашударо амалӣ менамоянд;

- баҳисобгирии буҷетӣ – низоми ҷамъоварӣ, баҳисобгирӣ ва ҷамъбасти маълумот бо ифодаи пулӣ оид ба вазъи дороии молиявию ғайримолиявӣ ва уҳдадориҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, инчунин амалиёте, ки дороиву уҳдадориҳои мазкурро тағйир медиҳанд;

- ҳисоботи буҷетӣ – ҳисобот оид ба иҷрои буҷет аз рӯи даромад, хароҷот ва сарчашмаҳои пӯшонидани касри буҷет мутобиқи гурӯҳбандии даромаду хароҷоти буҷетӣ.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хазинадорӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хазинадорӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

БОБИ 2. МАҚОМОТИ ХАЗИНАДОРӢ, НИЗОМ, ВАКОЛАТ, ВАЗИФА ВА ҲУҚУҚҲОИ ОНҲО

Моддаи 3. Мақомоти хазинадорӣ

Мақоми ваколатдори давлатии хазинадорӣ, мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи молия (минбаъд – мақоми марказии хазинадорӣ) ва мақомоти маҳаллии он дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳрҳо ва ноҳияҳо (минбаъд – мақомоти маҳаллии хазинадорӣ) ба ҳисоб рафта, иҷрои хазинавии буҷетҳои сатҳҳои дахлдори низоми буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро таъмин ва амалиёти суратҳисоби ягонаи хазинадориро идора менамоянд.

Моддаи 4. Низоми хазинадории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Низоми хазинадории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз мақоми марказии хазинадорӣ ва мақомоти маҳаллии хазинадорӣ иборат мебошад.

Моддаи 5. Ваколатҳои мақомоти хазинадорӣ

Мақомоти хазинадорӣ дорои чунин ваколатҳо мебошанд:

- таъмини идоракунии самараноки маблағҳои буҷетҳои ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ, аз ҷумла бо дарназардошти татбиқи тадбирҳо оид ба хизматрасонӣ ва пӯшонидани қарзҳои дохилӣ ва берунии давлатӣ;

- идоракунии суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ ва суратҳисобҳои дигар оид ба иҷрои буҷет;

- кушодан ва бастани суратҳисобҳо бо пули миллӣ ва асъори хориҷӣ дар Бонки миллии Тоҷикистон ва ташкилотҳои дигари қарзӣ;

- баргардонидани маблағи саҳван, барзиёд пардохтшуда ва барзиёд ситонидашуда мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ;

- пешниҳоди таклифҳо ба мақоми давлатии дахлдор оид ба бартараф намудани камбудиҳое, ки ҳангоми риоя накардани талаботи қонунгузорӣ дар раванди иҷрои хазинавии буҷет, аз ҷумла ҳисоботи молиявӣ ва буҷетӣ ошкор карда шудаанд;

- таъмини робитаҳои электронӣ-коммуникатсионӣ бо мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ бо мақсади самаранок идора намудани маблағҳои буҷети давлатӣ;

- иҷрои буҷетҳои ҷумҳуриявӣ ва маҳаллиро мунтазам назорат менамоянд;

- таҳияи маводи методологӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба масъалаҳои марбут ба ваколатҳои хазинадорӣ;

- амалӣ намудани ваколатҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба иҷрои буҷети давлатӣ.

Моддаи 6. Вазифаҳои мақомоти хазинадорӣ

Мақомоти хазинадорӣ тибқи ваколатҳои муқарраргардида вазифаҳои зеринро иҷро менамоянд:

- даромади буҷети давлатиро ба ҳисоб мегиранд;

- маблағҳои махсуси вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетиро ба ҳисоб гирифта, хизматрасонии амалиёти даромад ва хароҷоти онҳоро анҷом медиҳад;

- маблағгузории вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетиро амалӣ менамоянд;

- интиқоли трансфертҳои байнибуҷетӣ (кумаки молиявии беподош (дотатсия), мусоидати молиявӣ (субвенсия), ҳисоббаробаркунӣ, қарзҳои буҷетӣ) дар байни сатҳҳои низоми буҷетии Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамоянд;

- маблағгузории вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетиро ба мақоми ваколатдори марказӣ ва маҳаллии хазинадорӣ вобаста менамоянд;

- уҳдадориҳои шартномавии аз буҷети давлатӣ маблағгузоришавандаи вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетиро ба ҳисоб гирифта, мониторинги иҷрои онҳоро мегузаронанд;

- нақшаи хазинавии иҷрои буҷетро таҳия менамоянд;

- дар асоси ҳисоботҳои буҷетӣ ва молиявии аз ҷониби тақсимкунандагони асосии маблағҳои буҷетӣ, мақомоти маҳаллии хазинадорӣ, мақомоти идоракунии фондҳои мақсадноки давлатӣ пешниҳодгардида, ҳисоботи даврии буҷетӣ ва молиявиро оид ба иҷрои буҷети давлатӣ тартиб медиҳанд;

- оид ба иҷрои даромади буҷетҳои ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ ҳисоботи даврӣ таҳия намуда, бо маъмурони даромадҳои буҷет оид ба воридоти даромадҳо ба буҷети давлатӣ санадҳои муқоисавӣ тартиб медиҳанд;

- оид ба иҷрои Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоботи солона таҳия намуда, дар муҳлати муқарраршуда дар шакли электронӣ ё коғазӣ ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Палатаи ҳисоби Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамоянд;

- низоми автоматонидашудаи иҷрои хазинавии буҷети давлатиро мунтазам такмил медиҳанд;

- интиқоли электронии маблағҳои буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро тавассути низоми пардохтҳои электронӣ таъмин менамоянд;

- вазифаҳои дигарро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи молияи давлатӣ муқаррар намудааст.

Моддаи 7. Ҳуқуқҳои мақомоти хазинадорӣ

Мақомоти хазинадорӣ ҳуқуқ доранд:

- аз вазорату идораҳо, корхонаҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ, новобаста ба намуди фаъолияташон, ки маблағҳои буҷетиро истифода мебаранд, оид ба истифодаи мақсадноки ин маблағҳо маълумот талаб намоянд;

- аз вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ мувофиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳуҷҷати электронӣ» пешниҳоди маълумотро дар ҳомили электронӣ, ки ҷиҳати омӯзиш ва ҳалли маблағгузорӣ заруранд, талаб намоянд;

- аз вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ дар низоми иттилоотӣ ҳуҷҷатҳои пардохтии электрониро қабул карда, дар асоси онҳо маблағгузориро таъмин намоянд;

- дар сурати ба вуҷуд омадани тафовути муваққатии хазинавӣ маблағи нақди гардони хазинавиро истифода намоянд;

- ҳуҷҷатҳоеро, ки ба меъёрҳо ва талаботи муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи молия мутобиқ нестанд, барои маблағгузорӣ қабул накунанд;

- оид ба қатъ намудани маблағгузории вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ, ба истиснои моддаҳои ҳимояшавандаи буҷетӣ, дар сурати аз ҷониби онҳо риоя нашудани талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ қарорҳои дахлдор қабул намоянд;

- дар сурати аз тарафи мақомоти маҳаллии молия барнагардондани қарзҳои буҷетӣ, маблағҳои саҳван воридгардидаи сатҳҳои дигари буҷетӣ, иҷро накардани уҳдадориҳо вобаста ба ҳисоббаробаркуниҳои байнибуҷетӣ, ҳиссаҷудокунии маблағҳо аз андоз ва даромадҳои умумидавлатӣ, ҳиссаҷудокунӣ ба фондҳо ва захираҳои мақсаднок, бо роҳи анҷом додани амалиёти дохилӣ аз суратҳисоби онҳо маблағҳои мазкурро гиранд ё онҳоро аз ҳисоби маблағҳои дар буҷети ҷумҳуриявӣ барои буҷети дахлдор пешбинигардида боздошт намоянд;

- бо мақсади ҷалб намудани даромади иловагӣ бақияи озоди маблағҳои суратҳисоби ягонаи хазинадориро бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ дар суратҳисобҳои депозитии ташкилотҳои қарзӣ ҷойгир намоянд;

- аз ташкилотҳои қарзӣ оид ба воридоти саривақтии даромади буҷети давлатӣ ба суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ маълумот дархост намоянд;

- дар хусуси гузаронидани санҷиши ташкилотҳои қарзӣ оид ба сари вақт ва ба таври дахлдор интиқол намудани даромади буҷети давлатӣ ба суратҳисобҳои хазинадорӣ ба Бонки миллии Тоҷикистон таклифҳо пешниҳод намоянд;

- аз тақсимкунандагони асосии маблағҳои буҷетӣ, мақомоти маҳаллии молия ва мақомоти идоракунии фондҳои мақсадноки давлатӣ барои таҳия намудани ҳисоботи молиявӣ ва буҷетӣ оид ба иҷрои буҷет маълумоти зарурӣ гиранд;

- дастурамалҳо, шаклҳои баҳисобгирӣ ва ҳисоботдиҳиро оид ба иҷрои даромад ва хароҷоти буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия намоянд;

- амалӣ кардани ҳуқуқҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

БОБИ 3. АСОСҲОИ ТАШКИЛИ ИҶРОИ БУҶЕТ АЗ ҶОНИБИ МАҚОМОТИ ХАЗИНАДОРӢ

Моддаи 8. Ташкили корҳо оид ба иҷрои буҷет аз ҷониби мақомоти хазинадорӣ

1. Иҷрои буҷет аз ҷониби мақомоти хазинадорӣ дар асоси нақшаи тасдиқгардида, нақшаи хазинавӣ, баҳисобгирӣ ва мониторинги иҷрои уҳдадориҳои буҷетӣ, таҳияи ҳисоботи муттаҳидгардондашуда ва молиявӣ оид ба иҷрои буҷети давлатӣ амалӣ карда мешавад.

2. Хизматрасонии хазинавии иҷрои буҷетҳои низоми буҷетии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби мақомоти хазинадорӣ анҷом дода мешавад.

Моддаи 9. Асосҳои хизматрасонии хазинавии иҷрои буҷет

Ҳангоми хизматрасонии хазинавии иҷрои буҷет:

- баҳисобгирии амалиёти маблағҳои буҷетӣ ба воситаи суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ анҷом дода мешавад;

- пардохтҳои хазинавии буҷет аз ҷониби мақомоти хазинадорӣ дар асоси супоришномаҳои пулии электронии пешниҳодшуда дар доираи бақияи мавҷудаи маблағ дар суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ ба воситаи низоми пардохти электронӣ амалӣ мегардад;

- тамоми амалиёт оид ба воридоти хазинавӣ ба буҷет ва пардохтҳои хазинавӣ аз буҷет аз ҷониби мақомоти хазинадорӣ дар суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ аз рӯи рамзҳои гурӯҳбандии буҷетӣ дар низоми иттилоотӣ ба ҳисоб гирифта мешаванд.

Моддаи 10. Нақшаи хазинавӣ

1. Нақшаи хазинавӣ бо мақсади самаранок идора намудани амалиёти суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ барои соли молиявии дахлдор бо тақсимот аз рӯи моҳҳо таҳия карда мешавад.

2. Нақшаи хазинавии буҷети давлатӣ дурнамои воридоти хазинавиро ба буҷет ва пардохтҳои хазинавиро аз буҷет дар соли молиявии дахлдор пешбинӣ менамояд.

Моддаи 11. Баҳисобгирии уҳдадориҳои шартномавии вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетии аз ҳисоби буҷети давлатӣ маблағгузоришаванда

1. Уҳдадориҳои шартномавии вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ дар доираи маблағҳои сметаи хароҷот барои соли молиявии дахлдор бо роҳи ба имзо расондани шартномаҳо ва қарордодҳо бо шахсони воқеӣ, ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ қабул карда мешаванд.

2. Маълумот оид ба ҳамаи шартномаҳо ва қарордодҳо аз ҷониби вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ ба низоми иттилоотии иҷрои буҷет ворид карда шуда, ба ҳисоб гирифта мешавад ва танҳо пас аз бақайдгирӣ эътибор пайдо мекунад.

Моддаи 12. Баргардондани маблағи барзиёд ё саҳван ба буҷет воридшудаи даромад ё ҳисоб намудани он барои пӯшондани қарз дар назди буҷет

1. Баргардондани маблағи барзиёд ё саҳван ба буҷет воридшудаи даромад ё ҳисоб намудани он барои пӯшондани қарз дар назди буҷет аз рӯи рамзҳои гурӯҳбандии буҷетӣ аз ҷониби мақомоти хазинадорӣ дар асоси хулосаи маъмурони даромади буҷет анҷом дода мешавад.

2. Маблағи ба буҷет саҳван воридшуда, ки ба даромади буҷет тааллуқ надорад, дар асоси ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда баргардонда мешавад.

3. Баргардондани маблағи барзиёд ё саҳван воридшудаи солҳои гузашта аз ҳисоби даромади соли ҷории молиявӣ амалӣ карда мешавад.

БОБИ 4. СУРАТҲИСОБИ ЯГОНАИ ХАЗИНАДОРӢ, МЕХАНИЗМИ БОНКИИ ХАЗИНАДОРӢ ВА ҶОЙГИРОНИИ МАБЛАҒҲОИ ОЗОДИ БУҶЕТИ ДАВЛАТӢ ҲАМЧУН ПАСАНДОЗ ДАР ТАШКИЛОТҲОИ ҚАРЗӢ

Моддаи 13. Суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ

1. Суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ суратҳисобҳои буҷетҳои ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ, суратҳисобҳои маблағҳои махсуси буҷетҳои ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ, суратҳисобҳои мақсадноки буҷети ҷумҳуриявӣ, инчунин суратҳисобҳои дигарро, ки дар дохили ин суратҳисоби муросилотӣ кушода мешаванд, дар бар мегирад.

2. Мақомоти хазинадорӣ дорои чунин суратҳисобҳо мебошанд:

- суратҳисоби буҷети ҷумҳуриявӣ;

- суратҳисобҳои маҳаллии хазинадорӣ;

- суратҳисоби хазинадории маблағҳои махсуси буҷети ҷумҳуриявӣ;

- суратҳисобҳои махсуси хазинадории маҳаллӣ;

- суратҳисобҳои мақсадноки буҷети ҷумҳуриявӣ;

- суратҳисобҳои андозҳои танзимшаванда;

- суратҳисобҳои асъории хазинадорӣ.

3. Амалиёт бо асъори хориҷӣ, мубодилаи асъор, баҳисобгирии он аз ҷониби мақоми хазинадорӣ ба воситаи суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ ва суратҳисобҳои асъории хазинадорӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегардад.

4. Амалиёти суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ ба воситаи низоми ҳисоббаробаркунии байнибонкӣ тавассути ҳуҷҷати пардохти электронӣ анҷом дода мешавад.

5. Вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ ҳуқуқ надоранд бе мувофиқаи мақомоти хазинадорӣ дар ташкилотҳои қарзӣ суратҳисобҳои бонкӣ кушоянд.

Моддаи 14. Механизми бонкии хазинадорӣ

1. Мақомоти хазинадорӣ интиқоли электронии маблағҳои буҷети давлатиро таъмин карда, иқтибоси ҳамарӯзаи суратҳисобҳоро бо нишон додани амалиёти анҷомдодашуда вобаста ба гардиши маблағҳо ва бақияи онҳо тартиб медиҳанд.

2. Тамоми даромадҳои буҷети давлатӣ ба суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ ворид гардида, аз ҳамин суратҳисоб хароҷот карда мешаванд.

3. Мақомоти хазинадорӣ уҳдадоранд мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии дахлдор тақсими андозҳои танзимшавандаро байни буҷетҳои ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ (вилоятӣ, шаҳрӣ ва ноҳиявӣ) аз рӯи меъёрҳои тасдиқгардида амалӣ намоянд.

4. Ташкилотҳои қарзӣ уҳдадоранд андозҳои танзимшавандаро мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли молиявии дахлдор танҳо ба суратҳисобҳои андозҳои танзимшаванда интиқол намоянд.

5. Маблағгузории вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ аз суратҳисоби ягонаи хазинадорӣ ба воситаи низоми пардохти электронӣ амалӣ карда мешавад.

6. Ташкилотҳои қарзӣ бе розигии мақомоти хазинадорӣ ҳуқуқи аз суратҳисобҳои хазинадорӣ баровардани маблағҳои буҷетӣ ва анҷом додани амалиёти дигарро надоранд.

7. Бе воридшавии маблағҳо ба суратҳисобҳои хазинадории маблағҳои махсуси буҷети давлатӣ хароҷот аз ин суратҳисобҳо манъ аст.

8. Бо мақсади таъмини саривақтии пардохтҳои асъории буҷети давлатӣ мақоми марказии хазинадорӣ ҳуқуқ дорад ба иттиҳоди телекоммуникатсияҳои (алоқаи) умумиҷаҳонии молиявии байнибонкӣ (SWIFT) пайваст шавад.

Моддаи 15. Ҷойгиронии маблағҳои озоди буҷети давлатӣ ҳамчун пасандоз дар ташкилотҳои қарзӣ

1. Бо мақсади зиёд намудани даромади буҷет мақомоти хазинадорӣ метавонанд маблағҳои озоди буҷети давлатиро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун пасандоз дар ташкилотҳои қарзӣ ҷойгир намоянд.

2. Ҷойгиронии маблағҳои муваққатан озоди буҷети давлатӣ ҳамчун пасандоз дар ташкилотҳои қарзӣ дар доираи бақияи маблағҳои озоди суратҳисобҳои хазинадорӣ амалӣ карда мешавад.

3. Тартиб ва механизми ҷойгиронии маблағҳои озод ва муваққатан озоди буҷети давлатӣ ҳамчун пасандоз дар ташкилотҳои қарзӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

БОБИ 5. МУНОСИБАТҲО БАЙНИ МАҚОМОТИ МАРКАЗӢ ВА МАҲАЛЛИИ ХАЗИНАДОРӢ, МАҚОМОТИ ХАЗИНАДОРӢ БО ВАЗОРАТУ ИДОРАҲО, ТАШКИЛОТҲОИ БУҶЕТӢ ВА МАҚОМОТИ ИДОРАКУНИИ ФОНДҲОИ МАҚСАДНОКИ ДАВЛАТӢ, УҲДАДОРИҲОИ ГИРАНДАГОНИ МАБЛАҒҲОИ БУҶЕТӢ

Моддаи 16. Муносибатҳо байни мақомоти марказӣ ва маҳаллии хазинадорӣ

1. Муносибатҳо байни мақомоти марказӣ ва маҳаллии хазинадорӣ ба муносибатҳои байнибуҷетӣ асос ёфта, аз тақсим намудани даромадҳои танзимшаванда мувофиқи меъёрҳои муқарраргардида байни сатҳҳои буҷет, интиқоли трансфертҳои дорои хусусияти умумӣ дар байни сатҳҳои гуногуни идоракунии давлатӣ (мусоидати молиявӣ (субвенсия), маблағҳои ҳисоббаробаркунӣ байни буҷетҳо ва қарзҳои буҷетӣ), ҷамъоварӣ ва тартиб додани ҳисоботи молиявӣ ва буҷетӣ оид ба иҷрои буҷети давлатӣ иборат мебошад.

2. Мақоми марказии хазинадорӣ дар ҳолати пайдо шудани қарздорӣ аз рӯи моддаҳои ҳимояшавандаи буҷет дар мақомоти маҳаллии хазинадорӣ, ба ин мақомот барои боздоштани хароҷот, ба ғайр аз моддаҳои зикршуда, супориш медиҳад.

3. Мақомоти марказӣ ва маҳаллии хазинадорӣ уҳдадоранд андоз ва даромадҳои саҳван воридшударо дар муҳлати даҳ рӯзи корӣ ба суратҳисоби буҷети дахлдор интиқол диҳанд.

4. Мақоми маҳаллии хазинадорӣ ба мақоми марказии хазинадорӣ ҳисоботи даврӣ ва муттаҳидкардашудаи молиявӣ ва буҷетиро дар муҳлатҳои муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи молия пешниҳод менамояд.

Моддаи 17. Муносибатҳои мақомоти хазинадорӣ бо вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ

1. Вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ уҳдадоранд талаботи мақомоти хазинадориро оид ба пешниҳод намудани маълумот ва ҳуҷҷатҳо, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои амалӣ намудани маблағгузорӣ тавассути низоми идоракунии молияи давлатӣ заруранд, иҷро намоянд.

2. Дар ҳолати иваз шудани роҳбарон ва сармуҳосибони вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ роҳбарони нави онҳо уҳдадоранд дар ин хусус мақомоти хазинадориро дар муҳлати на зиёдтар аз панҷ рӯзи тақвимӣ ба таври хаттӣ хабардор намоянд.

3. Вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ уҳдадоранд воридоти даромадҳоро ба суратҳисоби хазинадории маблағҳои махсуси буҷети давлатӣ таъмин намоянд.

Моддаи 18. Муносибатҳои мақомоти хазинадорӣ ва мақомоти идоракунии фондҳои мақсадноки давлатӣ

1. Мақомоти идоракунии фондҳои мақсадноки давлатӣ метавонанд аз хизматрасонии бонкии мақомоти хазинадорӣ истифода намоянд.

2. Мақомоти идоракунии фондҳои мақсадноки давлатӣ ба мақоми марказии хазинадорӣ ҳисоботи даврӣ ва муттаҳидкардашудаи молиявӣ ва буҷетиро пешниҳод менамоянд.

Моддаи 19. Уҳдадориҳои гирандагони маблағҳои буҷетӣ

1. Гирандагони маблағҳои буҷетӣ уҳдадоранд:

- ба мақомоти хазинадорӣ сари вақт ҳуҷҷат ва маълумоти заруриро барои тартиб додани нақшаи хазинавӣ дар шакли электронӣ пешниҳод намоянд;

- дархост ва ҳуҷҷатҳоеро, ки асоснокии маблағгузории буҷетиро тасдиқ менамоянд, ба мақомоти хазинадорӣ дар шакли электронӣ бо имзои электронии рақамӣ пешниҳод намуда, дар ҳолати надоштани имконияти пешниҳоди ҳуҷҷати электронӣ бо имзои электронии рақамӣ, ба мақомоти хазинадорӣ нусхаи аслии ҳуҷҷатҳоро пешниҳод намоянд;

- истифодаи мақсаднок ва самараноки маблағҳои буҷетиро таъмин намоянд;

- ҳангоми анҷом додани хариди давлатии мол, кор ва хизматрасонӣ талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя намоянд;

- ба пайдоиши қарзҳои беасоси дебиторӣ ва кредиторӣ роҳ надиҳанд;

- ҳисоботи буҷетӣ ва молиявиро бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи молия ба мақомоти хазинадорӣ дар шакли электронӣ, бо имзои рақамии электронӣ имзошуда пешниҳод намуда, дар ҳолати надоштани имконияти пешниҳоди ҳисоботи буҷетӣ ва молиявии даврӣ ва солона бо имзои электронии рақамӣ, ба мақомоти хазинадорӣ нусхаи аслии ҳуҷҷатҳои ҳисоботиро пешниҳод намоянд.

2. Барои ғайримақсаднок истифода бурдани маблағҳои боқимондаи нақдӣ дар вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ роҳбарон, сармуҳосибон ва шахсони дигари аз ҷиҳати моддӣ масъул ҷавобгар мебошанд. Ҳангоми ошкор гардидани чунин далелҳо сметаҳои хароҷоти вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ дар соли молиявии дахлдор ба маблағи ғайримақсаднок истифодабурдашудаи маблағҳои буҷетӣ кам карда мешавад.

3. Роҳбарону сармуҳосибони гирандагони маблағҳои буҷетӣ барои ғайримақсаднок истифода бурдани маблағҳои буҷетӣ, инчунин нодуруст ба мақомоти хазинадорӣ пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳо, маълумот ва ҳисоботҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон шахсан ҷавобгар мебошанд.

4. Роҳбарону сармуҳосибони вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ, ки бо супоришномаҳои пулии дорои рамзи «махфӣ» маблағгузорӣ мешаванд, барои истифодаи ғайрисамаранок ва ғайримақсадноки маблағҳои буҷетӣ шахсан ҷавобгар мебошанд.

5. Дар ҳолати нодуруст пешниҳод гардидани ҳуҷҷатҳои пардохтӣ, риоя нагардидани талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи хариди давлатии мол, кор ва хизматрасонӣ», пардохти қарзҳои кредитории беасос, ки боиси истифодабарии ғайрисамаранок ва ғайримақсадноки маблағҳои буҷетӣ мегарданд, роҳбарон ва сармуҳосибони вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ шахсан ҷавобгар мебошанд.

6. Роҳбарону сармуҳосибони вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ барои ба низоми иттилоотии идоракунии молияи давлатӣ пурра ва саҳеҳ ворид намудани рақамҳо, маълумот ва тамоми ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи маблағгузорӣ бо истифодаи имзоҳои рақамии электронӣ шахсан ҷавобгар мебошанд.

7. Ҳуҷҷатҳое, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи молия ҳамчун асоснокӣ барои амалӣ намудани маблағгузорӣ муайян гардидаанд, аз ҷумла протокол ва қарордодҳои тендерӣ, шартномаҳои хариди мол, кор ва хизматрасонӣ, ҳисоб-фактураҳои андоз, борхатҳо, санадҳои корҳои иҷрошуда ва ҳуҷҷатҳои дигари тасдиқкунандаи маблағгузорӣ дар вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ тибқи муҳлати барои онҳо муқарраргардидаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шакли электронӣ ва коғазӣ нигоҳ дошта мешаванд.

БОБИ 6. БАҲИСОБГИРӢ ВА ҲИСОБОТДИҲӢ ОИД БА ИҶРОИ БУҶЕТ

Моддаи 20. Асосҳои баҳисобгирӣ ва ҳисоботдиҳӣ оид ба иҷрои буҷет

1. Ҳисобот оид ба иҷрои буҷети давлатӣ ҳисоботи буҷетӣ, молиявӣ, замимаҳо ба ҳисоботи молиявӣ ва тавзеҳномаро дар бар мегирад.

2. Тавзеҳнома аз таҳлили иҷрои буҷет, маълумот оид ба иҷрои барномаҳои давлатӣ, натиҷаҳои бадастомада аз истифодаи маблағҳои буҷетӣ дар соли ҳисоботии молиявӣ иборат мебошад.

3. Дар тавзеҳнома маълумот тибқи принсипҳои асосӣ ва сиёсати таҳияи ҳисобот дар асоси стандартҳои ҳисоботи молиявӣ дарҷ карда мешаванд.

4. Ҳисоботи буҷетӣ маълумотро оид ба иҷрои буҷет аз рӯи даромад ва хароҷоти гурӯҳбандии буҷетии Ҷумҳурии Тоҷикистон, сатҳи воқеии касри буҷет ва сарчашмаҳои маблағгузории он дар асоси Роҳнамои омори молияи давлатии аз ҷониби Хазинаи Байналмилалии Асъор омодашуда, инчунин иттилооти дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бар мегирад.

5. Ҳисоботи молиявӣ аз ҳисоботи зерин иборат аст:

- ҳисобот оид ба ҳолати молиявӣ;

- ҳисобот оид ба натиҷаҳои фаъолияти молиявӣ;

- ҳисобот оид ба гардиши воситаҳои пулӣ;

- ҳисобот оид ба тағйирёбии сармоя.

6. Баҳисобгирӣ ва ҳисоботи буҷетӣ дар асоси методологияи ягонаи муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи молия мутобиқи стандартҳои ҳисоботдиҳии молиявии миллӣ ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботдиҳии молиявӣ амалӣ карда мешаванд.

7. Баҳисобгирии буҷетӣ мутобиқи нақшаи ягонаи ҳисобҳо, ки гурӯҳбандии буҷетии Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар бар мегирад, амалӣ карда мешавад.

8. Шаклҳои ҳисоботдиҳии молиявию буҷетӣ ва тартиби таҳияи ҳисоботҳо аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи молия муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 21. Қоидаҳои баҳисобгирии муҳосибавии хазинадорӣ ва ҳисобот оид ба иҷрои буҷети давлатӣ

1. Маълумоти хазинадорӣ дар шакли иқтибосҳои бонкӣ ҳамчун маълумоти ягона ва аслӣ эътироф гардида, дар асоси он вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ ҳисоботи зарурӣ ва тавозунӣ таҳия менамоянд.

2. Мақомоти маҳаллии хазинадорӣ уҳдадоранд, ки мувофиқи шаклҳои ҳисоботии муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи молия дар бораи иҷрои буҷетҳои маҳаллӣ ба мақоми марказии хазинадорӣ дар шакли электронӣ ва коғазӣ ҳисоботи даврӣ (моҳона, семоҳа, нимсола, нуҳмоҳа ва солона) пешниҳод намоянд.

3. Вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетӣ ба мақомоти хазинадорӣ дар шакли электронӣ ва ё коғазӣ ҳисоботи даврӣ месупоранд. Дар ҳолати сари вақт насупоридани ҳисобот мақомоти хазинадорӣ ҳуқуқ доранд роҳбарияти вазорату идораҳо ва ташкилотҳои буҷетиро хабардор намуда, то супоридани ҳисобот маблағгузориро, ба истиснои моддаҳои ҳимояшавандаи буҷет боз доранд.

4. Мақоми хазинадорӣ даромад ва хароҷоти буҷети давлатиро ба ҳисоб гирифта, баъди анҷом ёфтани соли молиявии дахлдор дар бораи иҷрои буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоботи солонаро тартиб медиҳад.

5. Қоидаҳои баҳисобгирии муҳосибӣ оид ба иҷрои буҷети давлатӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи молия муайян карда мешавад.

Моддаи 22. Таҳияи ҳисоботи молиявӣ ва буҷетӣ

1. Тақсимкунандагони асосии маблағҳои буҷетӣ ва маъмурони даромадҳои буҷет ҳисоботи муттаҳидкардашудаи буҷетӣ ва молиявиро дар асоси ҳисоботҳои ташкилотҳои зертобеъ таҳия намуда, ба мақомоти хазинадорӣ дар муҳлатҳои муқарраргардидаи қонунгузорӣ дар шакли электронӣ ё коғазӣ пешниҳод менамоянд.

2. Мақомоти маҳаллии хазинадорӣ ба мақоми марказии хазинадорӣ ҳисоботи муттаҳидкардашудаи буҷетӣ ва молиявиро дар шакли электронӣ ё коғазӣ пешниҳод менамоянд.

3. Мақомоти идоракунии фондҳои мақсадноки давлатӣ ба мақоми марказии хазинадорӣ ҳисоботи буҷетиро оид ба иҷрои буҷети фондҳои мақсадноки давлатӣ дар шакли электронӣ ё коғазӣ пешниҳод менамоянд.

4. Мақоми марказии хазинадорӣ ҳисоботи ҷамъбастии буҷетӣ ва молиявиро оид ба иҷрои буҷети давлатӣ дар асоси ҳисоботи муттаҳидкардашудаи буҷетӣ ва молиявии тақсимкунандагони асосии маблағҳои буҷетӣ, мақомоти маҳаллии хазинадорӣ ва фондҳои мақсадноки давлатӣ дар шакли электронӣ ва коғазӣ тартиб медиҳанд.

БОБИ 7. НАЗОРАТ ВА АУДИТИ ФАЪОЛИЯТИ МАҚОМОТИ ХАЗИНАДОРӢ

Моддаи 23. Назорат ва аудити фаъолияти мақомоти хазинадорӣ

Назорат ва аудити фаъолияти мақомоти хазинадорӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

БОБИ 8. ТАЛАБОТ ОИД БА ҲИФЗИ ИТТИЛООТ

Моддаи 24. Талабот оид ба ҳифзи иттилоот

Иттилоот оид ба амалиёти бонкии хазинадорӣ дар низоми иттилоотии хазинадорӣ тибқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳифз карда мешаванд.

БОБИ 9. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 25. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Моддаи 26. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи хазинадорӣ»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи хазинадорӣ» аз 18 июни соли 2008 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2008, №6, мод. 454) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 27. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе,

2 январи соли 2020,

№ 1674

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ АЗ ЭЪТИБОР СОҚИТ ДОНИСТАНИ БАЪЗЕ САНАДҲОИ ҚОНУНГУЗОРИИ РСС ТОҶИКИСТОН, КИ ДАР ДАВРАИ СОЛҲОИ 1961 - 1963 ҚАБУЛ ШУДААНД

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

1667

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

02.01.2020

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ АЗ ЭЪТИБОР СОҚИТ ДОНИСТАНИ БАЪЗЕ САНАДҲОИ ҚОНУНГУЗОРИИ РСС ТОҶИКИСТОН, КИ ДАР ДАВРАИ СОЛҲОИ 1961 - 1963 ҚАБУЛ ШУДААНД

Моддаи 1. Санадҳои зерини қонунгузории РСС Тоҷикистон, ки дар давраи солҳои 1961-1963 қабул шудаанд, аз эътибор соқит дониста шаванд:

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 13 октябри соли 1961 «Дар бораи тағьир додани мӯҳлати ба амал ҷорикунии Кодексҳои ҷиноятӣ ва мурофиавии ҷиноятии РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1961, №30, мод.160);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 13 октябри соли 1961 «Дар бораи даровардани тағьирот ба Кодекси мурофиавии ҷиноятии РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1961, №30, мод. 159);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 25 ноябри соли 1961 «Дар бораи тартиби ба амал ҷорӣ кардани Кодексҳои ҷиноятӣ ва мурофиавии ҷиноятии РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1961, №34, мод.185);

- Қонуни Республикаи Советии Социалистии Тоҷикистон аз 26 декабри соли 1961 «Дар бораи ҳуқуқҳои Бюджетии Республикаи Советии Социалистии Тоҷикистон ва Советҳои маҳаллии депутатҳои меҳнаткашони РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1962, №1, мод.11);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 24 феврали соли 1962 «Дар бораи ба моддаи 1001 пурра кардани Кодекси ҷиноятии РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1962, №7, мод. 56);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 3 маи соли 1962 Дар бораи ташкил кардани Вазорати маорифи халқи РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1962, № 14, мод. 96);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 30 июни соли 1962 «Дар бораи ба Кодекси ҷиноятии РСС Тоҷикистон даровардани тағьирот ва иловаҳо» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1962, № 20, мод.127);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 3 августи соли 1962 «Дар бораи бемузд гирифтани хонаҳо, дачаҳо ва дигар биноҳое, ки гражданинҳо аз ҳисоби даромади бемеҳнат сохтаанд ва ё харида гирифтаанд» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1962, №23, мод.157);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 13 сентябри соли 1962 «Дар бораи ба Вазорати муҳофизати тартиботи ҷамъиятии РСС Тоҷикистон табдил додани Вазорати корҳои дохилии РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1962, №27, мод.172);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 13 ноябри соли 1962 «Дар бораи ташкил додани Саруправленияи энергетика ва электроникунонидан дар назди Совети Вазирони РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1962, №33, мод. 222);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 10 декабри соли 1962 «Дар бораи муқаррар намудани номи фахрии Геологи хизматнишондодаи РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1962, №35, мод. 243);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 4 январи соли 1963 «Дар бораи дар ҳайати райони Панҷ ташкил кардани Совети қишлоқи Тельман» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №2, мод.17);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 4 январи соли 1963 «Дар бораи тағьиротҳо дар сохти маъмурӣ - территориявии РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №2, мод. 20);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 9 январи соли 1963 «Дар бораи тағьир додани ҳудуди байни Советҳои қишлоқи Моғиён ва Шинги райони Панҷакент» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, № 2, мод. 22);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 4 январи соли 1963 «Дар бораи тағьир додани сохтори маъмурию территориявии РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, № 2);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 24 январи соли 1963 «Дар бораи ба Комитети давлатии Совети Вазирони РСС Тоҷикистон оид ба маълумоти касбӣ-техникӣ ва муташаккилона қабулкунии коргарон табдил додани Комитети маълумоти касбӣ-техникии назди Совети Вазирони РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №4, мод. 38);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 8 феврали соли 1963 «Дар бораи ба тобеи маъмурии Совети депутатҳои меҳнаткашони райони Октябрь додани пасёлкаи Такоб» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, № 5, мод. 61);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 9 феврали соли 1963 «Дар бораи ба Совети қишлоқи Барсеми райони Шуғнон додани номи Совети қишлоқи Сучан» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №5, мод. 62);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 14 феврали соли 1963 «Дар бораи таъсис намудани Байрақи Сурхи гарнизонҳои милицияи РСС Тоҷикистон ва тасдиқ намудани Низомномаи Байрақи Сурх» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, № 6, мод. 69);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 3 маи соли 1963 «Дар бораи аз нав ташкил кардани Комитети давлатии Совети Вазирони РСС Тоҷикистон оид ба маълумоти касбӣ-техникӣ ва муташаккилона қабулкунии коргарон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, № 13, мод.120);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 7 маи соли 1963 «Дар бораи маркази маъмурии райони Хуҷанд» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №14, мод.124);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 25 маи соли 1963 «Дар бораи дигар кардани номи Совети қишлоқи Заҳматободи райони Панҷакент» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №15, мод.126);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 25 маи соли 1963 «Дар бораи тағьир додани ҳудуди байни Советҳои қишлоқии Деҳмой ва Нови райони Нов» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №15, мод.127);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 25 маи соли 1963 «Дар бораи қисман тағьир додани ҳудуди байни районҳои Ҳисор ва Ленин» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №15, мод.128);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 25 маи соли 1963 «Дар бораи дар ҳайати райони Ленин ташкил кардани Совети қишлоқи Деҳмалик» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №15, мод.129);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 1 июни соли 1963 «Дар бораи васеъ намудани ҳудуди шаҳри Душанбе» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №16, мод.140);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 8 июни соли 1963 «Дар бораи ба ҳайати райони Колхозобод дохил кардани қишлоқи ба номи Фрунзеи райони Панҷ» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №17, мод.142);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 8 июни соли 1963 «Дар бораи муқаррар кардани сарҳадди байни районҳои Колхозобод ва Панҷ» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №17, мод.143);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 10 июни соли 1963 «Дар бораи муқаррар кардани сарҳадди байни районҳои Ишкошим ва Шуғнони вилояти автономии Бадахшони Кӯҳӣ» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №17, мод.144);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 10 июни соли 1963 «Дар бораи ба ҳайати райони Орҷоникидзеобод дохил кардани Совети қишлоқи Оби Гарми, райони Ғарм» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №17, мод.145);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 10 июни соли 1963 « Дар бораи муқаррар кардани сарҳадди байни районҳои Шуғнон ва Ванҷи вилояти автономии Бадахшони Кӯҳӣ» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №17, мод.146);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 10 июни соли 1963 «Дар бораи муқаррар кардани сарҳадди байни районҳои Ванҷ ва Мурғоби вилояти автономии Бадахшони Кӯҳӣ» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №17, мод.147);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 12 июни соли 1963 «Дар бораи муқаррар намудани номи фахрии «Инженери хизматнишондодаи РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №18, мод.155);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 21 июни соли 1963 «Дар бораи аз органи республикавӣ ба органи иттифоқӣ-республикавӣ табдил додани Госплани РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №18, мод.156);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 21 июни соли 1963 «Дар бораи аз органи республикавӣ ба органи иттифоқӣ-республикавӣ табдил додани Госстрои РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №18, мод.157);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 3 июли соли 1963 «Дар бораи тағьир додани ҳудуди байни Советҳои қишлоқи Ҳисор, Хонақо ва Мирзо Ризо ва ба ҷои дигар кӯчондани маркази Совети қишлоқи Хонақои райони Ҳисор» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №19, мод.165);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 18 июли соли 1963 «Дар бораи даровардани тағьирот ба Кодекси мурофиавии ҷинояти РСС Тоҷикистон» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №22, мод.182);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 19 августи соли 1963 «Дар бораи тағьир додани ҳудуди байни Советҳои қишлоқии Айнӣ ва Рарз ва ба ҷои дигар кӯчондани маркази Совети қишлоқи Рарзи райони Панҷакент» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, №24, мод.190);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 29 августи соли 1963 «Дар бораи дигар кардани номи қишлоқи Панҷи райони Панҷ» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, № 25, мод. 200);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 9 октябри соли 1963 «Дар бораи барҳам додани Совети қишлоқи Ёли райони Москва» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1963, № 29, мод. 213);

- Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 28 декабри соли 1963 «Дар бораи кӯчонидани маркази маъмурии Совети қишлоқи Яхак – юсти райони Ғарм» (Ведомостьҳои Совети Олии РСС Тоҷикистон, соли 1964, № 1).

Моддаи 2. Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти Ҷумҳурии

Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе,

2 январи соли 2020,

№ 1667

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲАДДИ АҚАЛИ ЗИНДАГӢ

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

521

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

19.05.2009

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ҲАДДИ АҚАЛЛИ ЗИНДАГӢ

(Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

Қонуни мазкур асосхои хукукӣ, ташкилӣ ва иқтисодии муайян намудани ҳадди ақалли зиндагӣ, тартиби баҳисобгирӣ, таъмини кумакҳои давлатии ичтимоӣ ба шаҳрвандон, инчунин татбиқи дигар тадбирҳои ҳифзи иҷтимоии аҳолиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

(Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- сабади истеъмолӣ - маҷмӯи ҳадди ақали маҳсулоти озуқа, маҳсулоти ғайриозуқа ва хизматрасонӣ, ки барои нигаҳдории саломатии инсон, таъмини зиндагӣ ва фаъолияти ӯ заруранд; (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

- ҳадди ақали зиндагӣ - арзиши сабади истеъмолӣ ва маблағи пардохтҳои ҳатмӣ;

- ҳадди камбизоатӣ - меъёри даромадҳо барои қонеъ гардонидани талаботи ҳаётан муҳими инсон, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба имкониятҳои иқтисодӣ муқаррар карда шудааст;

- гурӯҳҳои асосии иҷтимоию демографии аҳолӣ - гурӯҳи шаҳрвандоне, ки аз рӯи аломатҳои ҷинсию синнусолӣ, мавқеи иҷтимоӣ ва сатҳи таъминоти моддӣ муттаҳид мебошанд (аҳолии қобили меҳнат, нафақахӯрон ва кӯдакон);

- сатҳи зиндагӣ - маҷмӯи неъматҳои моддию маънавӣ ва хизматрасонӣ, ки талаботи ҳаётан муҳими одамонро қонеъ мегардонанд;

- кӯмаки иҷтимоии давлатӣ - кӯмакпулиҳои иҷтимоӣ, субсидияҳо, ҷубронпулиҳо, хизматрасонии иҷтимоӣ ва молҳои зарурӣ, ки аз ҳисоби буҷети давлатӣ ба оилаҳо ва ё шаҳрвандони камбизоат дода мешаванд;

- шаҳрвандон (оилаҳо) - и камбизоат оилаҳое (шаҳрвандони яккаву танҳо), ки бо сабабҳои аз онҳо новобаста, даромади миёнаи сарикасии онҳо аз андозаи ҳадди ақали зиндагӣ паст мебошад; (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

- даромади миёнаи сарикасии оила (шаҳрвандони яккаву танҳо)андозаи миёнаи моҳонаи даромади умумии ба ҳар як узви оила (шаҳрвандони яккаву танҳо) тақсимшуда.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳадди ақали зиндагӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳадди ақали зиндагӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад. (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

Моддаи 3. Таъиноти мақсадноки ҳадди ақали зиндагӣ

Ҳадди ақали зиндагӣ, ки дар маҷмӯъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоб карда мешавад, бо мақсадҳои зерин истифода мегардад:

- арзёбии сатҳи зиндагии аҳолӣ барои таҳия ва татбиқи сиёсати иҷтимоӣ ва барномаҳои иҷтимоии мақсаднок; (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

- таҳлил ва пешбинии сатҳи зиндагии аҳолй;

- ташаккули буҷети давлатӣ асосноккунии кӯмакрасонии иҷтимоии давлатӣ ба шаҳрвандон (оилаҳо) - и камбизоат; (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

- тадриҷан наздик кардани андозаҳои муқарраршавандаи ҳадди ақали музди меҳнат, нафақаҳо, ҷубронпулиҳо, кӯмакпулиҳо ва дигар пардохтҳои иҷтимоӣ;

- муайян кардани ҳадди камбизоатӣ ва татбиқи тадбирҳо оид ба дастгирии иҷтимоии аҳолӣ.

Моддаи 4. Намудҳои ҳадди ақали зиндагӣ

1. Вобаста аз таъиноти мақсаднок ҳадди ақали зиндагӣ ба намудҳои зерин тақсим мешавад:

- сарикасӣ; (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

- аз рӯи гурӯҳҳои асосии иҷтимоию демографии аҳолӣ.

2. Ҳадди ақали зиндагӣ дар тамоми ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва минтақаҳои он, бо ҷудо кардани аҳолӣ ба сокинони шаҳр ва деҳот инчунин бо назардошти хусусиятҳои ҷуғрофию иқлимӣ ва хусусиятҳои дигари истеъмоли неъматҳои моддӣ ва хизматрасонӣ ба аҳолӣ дар маҷмӯъ муайян карда мешавад. (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

Моддаи 5. Таркиби сабади истеъмолӣ

1. Сабади истеъмолӣ аз инҳо иборат мебошад:

- маҷмӯи маҳсулоти озуқа;

- маҷмӯи маҳсулоти ғайриозуқа;

- маҷмӯи хизматрасонӣ.

2. Ҳангоми муайян кардани маҷмӯи маҳсулоти озуқа меъёрҳои илман асоснокшудаи талаботи ҳадди ақали гурӯҳҳои иҷтимоию демографии аҳолӣ ба маҳсулоти озуқа, инчунин таркиби кимиёвӣ ва арзиши ғизонокии маҳсулоти озуқа ба инобат гирифта мешаванд. (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

3. Ҳангоми муайян кардани маҷмӯи маҳсулоти ғайриозуқа, ки ба таркиби сабади истеъмолӣ дохил мешаванд, қонеъгардонии талаботи ҳадди ақали ҳаётан муҳими гурӯҳҳои асосии иҷтимоию демографии аҳолӣ ба маҳсулоти ғайриозуқа бо назардошти хусусиятҳои ҷинсиву синнусолӣ ва либос, инчунин барои ташкили чорабиниҳои шароити маишӣ ба назар гирифта мешавад. (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

4. Ҳангоми муайян намудани маҷмӯи хизматрасонии дар таркиби сабади истеъмолӣ мавҷудбуда, қонеъ намудани талаботи ҳадди ақали аҳолӣ ба хизматрасонии манзилию коммуналӣ, маишӣ, нақлиётӣ ва алоқа ба инобат гирифта мешавад. (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

Моддаи 6. Таҳия, бозҳисобӣ ва тасдиқи сабади истеъмолӣ

(Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

1. Сабади истеъмолӣ барои гурӯҳҳои асосии иҷтимоию демографии аҳолӣ зимни тавсияномаҳое, ки аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ бо иштироки иттиҳодияи намояндагони кормандони Тоҷикистон таҳия мегарданд, ҳисоб карда мешавад.

2. Тавсияномаҳои мазкур на камтар аз як маротиба дар 5 сол муайян карда шуда, аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мегарданд.

3. Таркиб ва сохтори сабади истеъмолиро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

Моддаи 7. Даврият ва қоидаҳои ҳисоби андозаи ҳадди ақалли зиндагӣ

(Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

1. Андозаи ҳадди ақали зиндагии сарикасӣ ва гурӯҳҳои иҷтимоию демографӣ дар асоси сабади истеъмолӣ ва маълумоти оморӣ оид ба сатҳи нархҳои истеъмолии маҳсулоти озуқа, маҳсулоти ғайриозуқа ва хизматрасонӣ, бо назардошти ҳамаи намудҳои савдо ва хароҷот барои боҷҳои давлатӣ ва пардохтҳои ҳатмӣ ҳар семоҳа ҳисоб карда мешавад. (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

2. Андозаи хҳадди ақалли зиндагӣ, қоидаҳои ҳисоб ва даврияти бозҳисобии он аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад. (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

Моддаи 8. Истифодаи хадди ақали зиндагӣ ҳангоми ба шаҳрвандон расонидани кӯмаки иҷтимоии давлатӣ

1. Андозаи ҳадди акали зиндагӣ ҳангоми муқаррар намудани андозаҳои ҳадди ақали музди меҳнат ва нафақаҳо, инчунин андозаҳои стипендия, кӯмакпулиҳо ва дигар пардохтҳои иҷтимоие, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст, ҳамчун нишондиҳанда ҳисобида мешавад.

2. Ҳангоми бастани шартномаҳои меҳнатии коллективӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар вақти муайян намудани андозаи музди меҳнати кормандон ва дигар кӯмакпулиҳо, андозаи ҳадди ақали зиндагӣ ҳамчун меъёри асосӣ истифода мешавад.

3. Наздик кардани ҳадди ақали кафолатҳои иҷтимоию меҳнатӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба андозаи ҳадди ақали зиндагӣ бо назардошти вазъияти иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон марҳила ба марҳила ба амал оварда мешавад.

Моддаи 9. Нашри маълумот оид ба андозаи ҳадди ақали зиндагӣ

Маълумот дар бораи андозаи ҳадди ақали зиндаги сарикасӣ аз рӯи гурӯҳҳои асосии иҷтимоию демографии аҳолӣ ба таври пурра дар ҷумҳурӣ ҳар се моҳ дар нашрияи расмии омории Ҷумҳурии Тоҷикистон интишор карда мешавад. (Қонуни ҶТ аз 03.01.2024 № 2038).

Моддаи 10. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш.Душанбе

19 майи соли 2009 № 521

Рушди қонунгузории соҳаи иттилоот дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

Нишонаи номӣ (тег):

Рушди қонунгузории соҳаи иттилоот дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

Баҳодиҳии муҳтаво:

Бештар оида ба Рушди қонунгузории соҳаи иттилоот дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

KHOVAR.TJ

АГЕНТИИ МИЛЛИИ ИТТИЛООТИИ ТОҶИКИСТОН «ХОВАР»
WWW.KHOVAR.TJ

«ХОВАР FM»

Садриддин Айнӣ (1878 – 1954): Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳо, ки ба 29 забони хориҷӣ нашр шудаанд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба асосгузори адабиёти муосири тоҷик Садриддин Айнӣ унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Бобоҷон Ғафуров (1909 – 1977): Олим, академики Академияи Илмҳои ИҶШС, арбоби ҳизбӣ ва давлатӣ, муаллифи китоби оламшумули «Тоҷикон» ва зиёда аз 300 асару мақолаҳо.
Солҳои 1944-1946 котиби дуюм, с.1946-1956 котиби якуми КМ Ҳизби комунистии Тоҷикистон, 1956 – 1977 сарвари Пажуҳишгоҳи шарқшиносии ИҶШС.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба таърихшинос ва шарқшиноси шинохтаи тоҷик, академик, муаллифи китоби «Тоҷикон» Бобоҷон Ғафуров унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Мирзо Турсунзода (1911-1977): Шоири халқӣ, раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ, Раиси Кумитаи якдилии халқҳои Осиё ва Африқо. Барои достонҳои «Қиссаи Ҳиндустон»(1948), «Ҳасани аробакаш», «Чароғи абадӣ», «Садои Осиё»,(1960) «Ҷони ширин» (1963) бо ҷоизаҳои давлатии ИҶШС, ҶШС Тоҷикистон ва байналмилалии ба номи Ҷ. Неҳру (1967) сарфароз шуда буд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 07 майи соли 2001 ба шоири халқии Тоҷикистон, ходими намоёни ҷамъиятӣ Мирзо Турсунзода унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Эмомалӣ Раҳмон: Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, солҳои 1999, 2006 ва 2013 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардидаст.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат.
Бо қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 11 декабри соли 1999 барои мустаҳкам намудани давлатдории соҳибистиқлол ва пойдории сулҳ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” мукофотонида шудааст.
Нусратулло Махсум (1881 – 1938): Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1924-1926 раиси Кумитаи инқилобии ҶМШС Тоҷикистон, солҳои 1926-1933 раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Нусратулло Махсум унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” дода шудааст.
Шириншоҳ Шоҳтемур (1899 – 1937): Ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1929-1931 котиби Ҳизби коммунистии ҶШС Тоҷикистон, солҳои 1933-1937 Раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Шириншоҳ Шоҳтемур, унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шудааст.