Харитаи сомона
Тоҷикӣ
Русский
English
НАҚШИ ПЕШВОИ МИЛЛАТ ДАР РУШДИ ЗАБОНИ ДАВЛАТӢ
Воқеан, барои мақоми давлатӣ гирифтани забони тоҷикӣ дар кишвар зиёиёни миллат дар охири солҳои 80-уми асри гузашта саъю талоши зиёд намуданд ва ба он мақсаде, ки доштанд, расиданд. Аммо маҳз тавассути Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ин забон дар умури коргузорӣ ба таври ҳатмӣ ва густурда мақоми хосса пайдо карду мавриди истифода қарор гирифт. Бо ташаббуси Сарвари давлат соли 2008 Соли забони тоҷикӣ эълон гардид. Мақсад аз ин амали созандаву ташаббуси наҷибро бисёр равшан баён доштанд: «Таҷлили Соли забон ба наслҳои имрӯзу ояндаи Тоҷикистон барои поку беолоиш нигоҳ доштани забони модарии худ, яъне забони тоҷикии адабӣ, забони осори гаронмояи Рӯдакиву Мавлонои Балхӣ мусоидат менамояд».
Пешвои миллат ҳанӯз аз оғози фаъолияти роҳбариашон ба омӯзиши беҳтару гиромидошти махсуси забони тоҷикӣ диққати махсус медоданд. Барои он, ки муҳим будани ин масъалаи мазкур бештар дарк шавад, китоби «Забони миллат – ҳастии миллат»-ро таълиф намуданд.
Дар ҳақиқат, миллат он вақт арзи ҳастӣ карда метавонад, ки забонаш зинда бошад, дар гуфтугӯ, навишт ва умури коргузорӣ мавриди истифода қарор гирад. Таърих шоҳиди барҳақ аст, ки бисёре аз миллатҳо бо аз байн рафтани забонашон маҳв гардиданд. Махсусан, раванди ҷаҳонишавӣ ин амалро пеш мебарад. Пешвои миллат бо эҳсоси ин гуна хатарҳои ваҳшатафзо барои пойдории забони тоҷикӣ, густариши он таваҷҷуҳи махсус зоҳир мекунанд. Қариб дар ҳамаи вохӯриву мулоқотҳояшон ва ироаи ҳамасолаи Паёмашон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ин мавзӯъ ва масъаларо ба таъкид хотиррасон ва матраҳ месозанд, то андак ғафлат наварзем.
Дар Паёми худ низ таъкид намуданд: «Мо бояд ба рушди забони шево ва шоиронаи тоҷикӣ низ эътибори аввалиндараҷа диҳем. Чунки забони давлатӣ яке аз сарватҳои муқаддас ва гаронбаҳотарини мо мебошад».
Тавсифҳои бисёр зебову мувофиқ, аз қабили «забони шево ва шоиронаи тоҷикӣ», «сарвати муқаддас ва гаронбаҳотарин» аз муҳаббати Сарвари давлат ба забони тоҷикӣ мебошад. Мо бояд ин муҳаббатро аз Пешвои миллатамон биомӯзем ва тавре баён доштанд, ба рушди забонамон эътибори аввалиндараҷа бидиҳем.
Баргузории озмуни ҷумҳуриявии «Фурӯғи субҳи доноӣ китоб аст», ки бо ташаббусашон баргузор гардиданд ва минбаъд низ идома меёбад, ба хотири рушду омӯзиши бештару беҳтари ин забони нобу шоирона аст.
Дар ҳақиқат, танҳо ин забон моро ба осори гаронбаҳои ниёгонамон ошно месозад ва он ҳама бароямон, ҳамзамон, ифтихор мебахшанд. Осори ин абармардони олами фарҳанг бо забони тоҷикӣ миллати моро дар арсаи ҷаҳон чун миллати қадимиву тамаддунсоз муаррифӣ менамояд.
Дар Паёми гузашта низ (26 декабри соли 2019), тавре зикр гардид, ба масъалаи дӯстдории ин забони шево таваҷҷуҳи махсус зоҳир карданд. Аз ҷумла, дар ин хусус иброз доштанд: «Мо бояд забони шево ва шоиронаи тоҷикиро мисли модар ва Ватани худ дӯст дорем ва онро ҳамчун гавҳари бебаҳои ҳастиамон ҳифз кунем».
Мақсад аз ин муҳаббату дӯстдорӣ ва ҳифзи онро равшан шарҳу тавзеҳ медиҳанд: «Забон ойинаест, ки дар он симои пурҷилои миллат равшан инъикос мешавад ва мо бояд ба қадри ин нишонаи ҳастии миллатамон расем...».
Агар пеш аз истиқлоли давлатӣ зиёиён дар ин бора масъалагузорӣ мекарданд ва он ҳам дар аксар вақт ҳеҷ муваффақ намегардиданд, ҳолиё дигар ин гуна зарурат аз миён рафтааст. Пешвои миллат чунин масъалаҳоро на танҳо ба миён мегузоранд, балки барои ҳалли дурусташон бо ҳисси дилсӯзӣ раҳнамоӣ мекунанд ва дастурҳо медиҳанд. Махсусан, аҳли зиёро вазифадор мекунанд, ки дар ин росто корҳои ҷиддиву муҳиму мондагорро саривақт анҷом диҳанд. Аз ҷумла, изҳор доштаанд: «Забони тоҷикӣ ҳамон вақт дар мақоми забони илму фарҳанг қарор мегирад, ки агар бо ин забон истилоҳоти илмӣ, аз ҷумла сабки нигориши илми муосир ба вуҷуд оварда шавад».
Бо ташаббуси Сарвари давлат Қонуни забон таҷдиди назар ва ниҳоди махсус бо номи Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода шуд.
Президенти кишвар – Э. Раҳмон оид ба манзалати забони модарӣ чунин гуфтанд: «Миллате, ки арзишҳои миллии хешро қадр карда наметавонад, қиммату манзалати забони миллати ғайрро низ эътироф наметавонад кард». Аз ин рӯ, бисёр мебояд ҷаҳд намуд, ки забони миллати хешро ба пуррагӣ аз худ кард. Дар қатори омӯхтани забони миллати хеш омӯхтани забонҳои дигар низ бе манфиат нахоҳад буд. Дар мавриди донистани забони ғайр кас метавонад бе ягон душворӣ бо ин ё он забон гуфтугӯ намояд. Аз дарду доғ ва бурду бохти ин миллат чизе омӯзад. Рӯзномаву маҷалла ва ахбори он миллатро ба хубӣ аз худ кунад. Ё худ ҳангоми мусофират ё сафар ба монеаву душвориҳо рӯ ба рӯ нагардад. Озодона дар муомила бошад ва худро осудаву бофароғат эҳсос намояд.
Имрӯзҳо хушбахтона дар давлати мо дар донишгоҳҳои олӣ, мактабҳои миёнаву муассисаҳои илмии кишвар забонҳои гуногуни ҷаҳонӣ омӯхта мешавад. Имрӯзҳо тифли дилбанди фарди тоҷик бо чандин забони дунё муошират менамояд. Ба давлатҳои хориҷа рафта, таҳсили илм мекунанд, соҳибмаълумот мегарданд. Ин албатта, ба пешравии миллат, давлат ва қавми тоҷик манфиати хуб меорад.
Сарбаланду боифтихор аст, фарде, ки донандаи чандин забон асту ҳеч гоҳ дар ягон маврид дар намемонад. Забондонӣ дар ягон давру замон падидаи номатлуб нахоҳад буд. Он ҳамеша зарур, поянда ва боиси ифтихори баланд буда, шахси забондон чун шамъи равшангар ва маҷлисоро ҳамаи анҷуманҳоро равшанию нур ва хушиву сурур мебахшад.
Бахши таҳлили таъсири танзимкунии
Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон
Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳо, ки ба 29 забони хориҷӣ нашр шудаанд.
Олим, академики Академияи Илмҳои ИҶШС, арбоби ҳизбӣ ва давлатӣ, муаллифи китоби оламшумули «Тоҷикон» ва зиёда аз 300 асару мақолаҳо.
Шоири халқӣ, раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ, Раиси Кумитаи якдилии халқҳои Осиё ва Африқо. Барои достонҳои «Қиссаи Ҳиндустон»(1948), «Ҳасани аробакаш», «Чароғи абадӣ», «Садои Осиё»,(1960) «Ҷони ширин» (1963) бо ҷоизаҳои давлатии ИҶШС, ҶШС Тоҷикистон ва байналмилалии ба номи Ҷ. Неҳру (1967) сарфароз шуда буд.
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, солҳои 1999, 2006 ва 2013 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардидаст.
Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1924-1926 раиси Кумитаи инқилобии ҶМШС Тоҷикистон, солҳои 1926-1933 раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1929-1931 котиби Ҳизби коммунистии ҶШС Тоҷикистон, солҳои 1933-1937 Раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
