ДАСТУРИ ИСТИФОДАБАРАНДА

ХУШ ОМАДЕД БА CОМОНАИ РАСМИИ МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН!

КОР БО МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Муҳтарам меҳмонон ва истифодабарандагони сомонаи расмии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (ММҚ),

Барои оғози кор бо «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) ба блоки бо номи шабеҳ дар сомонаи расмии ММҚ зер кунед. Блоки «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» кушодашаванда буда, ҳамеша дар қисми болои сомона дастрас аст. Шумо инчунин метавонед ба «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) аз феҳристи асосӣ (меню асосӣ) бо зеркунии пайванди «Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» дастрасӣ пайдо намоед.

БЛОКИ «МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН» (МҚҶТ)

Ҳамаи модулҳо ва имконоти ҷустуҷӯи санадҳо дар «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) мустақилона кор мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки ҳангоми кор бо МҚҶТ ворид кардани «Ном»-и санад ва бо ҳамроҳи он интихоб кардани ҳамаи имконоти дигар, масалан «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра ҳатмӣ нест. Аммо барои ҷустуҷӯи васеъ шумо метавонед аз ҳамаи имконоти ҷустуҷӯи санадҳо ба таври дилхоҳ истифода баред. Ҳамаи санадҳое, ки ба МҚҶТ ворид шуданд дар зери «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ», яъне дар «Ҷадвали санадҳо» дастрасанд.

ЛАВҲАИ ИМКОНОТИ ҶУСТУҶӮ

Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ

ҶАДВАЛИ САНАДҲО

ТУГМАҲОИ «ТАТБИҚ КАРДАН» ва «БОЗСОЗӢ»

Тугмаи «Татбиқ кардан»: Баъд аз он ки Шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» имконоти дилхоҳро ворид карда, интиход мекунед, барои намоиш додани натиҷа тугмаи «Татбиқ кардан»-ро зер кунед. Аммо, вақте ки шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» дархостеро ворид мекунед ё имконеро интихоб менамоед, онҳо ба таври худкор дарҳол татбиқ карда мешаванд.

Тугмаи «Бозсозӣ»: Агар хоҳед, ки ҳамаи дархостҳо ва имконотеро дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» лағв кунед, аз тугмаи «Бозсозӣ» истифода баред.

Агар шумо хоҳед, ки номи санади дақиқро аз санадҳои дар махзан мавҷудбуда ба даст оред, калидвожаи номи санадро ба сатри «Ном» ворид намоед. Ҳамаи санадҳое, ки дорои калидвожаи воридуша мебошанд нишон дода мешаванд. Масалан, агар шумо калидвожаи «дастрасӣ»-ро ворид кунед, санадҳое, ки калимаи «дастрасӣ»-ро дар бар мегиранд, дар «Ҷадвали санадҳо» нишон дода мешаванд (масалан, ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ)

САТРИ «НОМ»

Шумо инчунин метавонед санадҳоро аз рӯи муҳтаво бо истифодаи сатри «Матни асосӣ» ва полои дилҳол ҷустуҷӯ намоед. Масалан, барои ёфтани санад(ҳо)и дорои калима(ҳо), калидвожа(ҳо) ё ибора(ҳо)и лозимӣ, ба сатри «Матни асосӣ» дархостро ворид намуда, имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед. Санадҳои дархостшуда ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред. Ҳамин тавр аз имкони «Дар бар намегирад» ё имконоти ҷустуҷӯи дигар истифода баред, Масалан, агар шумо ба сатри «Матни асосӣ» калимаи «Интернет»-ро ворид кунед ва имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед, саданҳое, ки дар муҳтавои худ дорои калимаи «Интернет» мебошанд, нишод дода мешаванд.

САТРИ «МАТНИ АСОСӢ»

Сатри «Матни асосӣ»

Шумо метавонед санадҳоро аз рӯи «Ном», «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра алоҳида ё якҷоя ба таври дилхоҳ ҷустуҷӯ намоед.

Масалан, агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо «Аз рӯи моҳ ва сол» ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз рӯи моҳ ва сол» бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо дар давраи муайян ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз санаи интихобшуда» ва/ё «То санаи интихобшуда» алоҳида ё якҷоя бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Ҳамин тавр Шумо метавонед ҳар гуна санадҳои махзанро алоҳида ё бо интихоби имконоти иловагӣ ҷустуҷӯ намоед ва ба даст оред.

Барои дидани санад ва мутолиа кардани он, аз тугмаи «ДИДАН» истифода баред ва барои пинҳон кардани он, аз тугмаи «ПИНҲОН КАРДАН» истифода баред.

ТУГМАҲОИ «ДИДАН» ва «ПИНҲОН КАРДАН»

Шумо ҳам метавонед, бо зеркунии пайванди номи санад онро дар саҳифаи алоҳида кушоед ё ин ки дар форматҳои Word, PDF ва ZIP аз сомонаи мо боргирӣ намоед.

ЗАМИМА ДАР ФОРМАТҲОИ WORD, PDF ва ZIP (ДАР ҶАДВАЛИ САНАДҲО)

Замима

КОР БО СОМОНАИ РАСМӢ - БАҚАЙДГИРӢ ВА ВОРИДШАВӢ

Ҳамаи маводҳои Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба ахбори омма дахл доранд, дар сомонаи мо дастрасанд. Барои гирифтани маълумот Шумо метавонед аз Феҳристи асосӣ (менюи асосӣ), Харитаи сомона, имкони Ҷустуҷӯ ва Ҷустуҷӯи васеъ истифода баред.
Барои бақайдгирӣ дар сомонаи Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, лутфан ба таври расмӣ муроҷиат намоед. Корбарони бақайдгирифташуда метавонанд аз имкониятҳои иловагӣ истифода баранд, масалан, пайдо кардани дастрасӣ ба лоиҳаҳои санадҳо.

Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Матни асосӣ:
Дидан

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ НАЗОРАТИ МАЪМУРӢ НИСБАТ БА ШАХСОНИ АЗ МУАССИСАҲОИ ИСЛОҲӢ ОЗОДШУДА

Бо қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 7 июни соли 2023, № 1020

қабул карда шуд

Бо қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 16 июни соли 2022, № 387

ҷонибдорӣ карда шуд

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқии муқаррар ва амалӣ кардани назорати маъмуриро нисбат ба шахси таҳти назоратбуда муайян менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

1) **маҳалли будубоши воқеӣ** - маҳалли аҳолинишини интихобшуда аз ҷониби шахсони аз муассисаҳои ислоҳӣ озодшуда;

2) **муассисаи ислоҳӣ** - мақоми низоми иҷрои ҷазои ҷиноятӣ, ки иҷрои ҷазои ҷиноятиро дар намуди маҳрум сохтан аз озодӣ таъмин менамояд;

3) **назорати маъмурӣ** - чораҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур, ки барои аз ҷониби шахси таҳти назоратбуда риоя шудани маҳдудиятҳои маъмурӣ муқаррар карда шудаанд;

4) **шахси таҳти назоратбуда** - шахсе, ки нисбат ба ӯ бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур назорати маъмурӣ муқаррар карда шудааст.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи назорати маъмурӣ нисбат ба шахсони аз муассисаҳои ислоҳӣ озодшуда

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи назорати маъмурӣ нисбат ба шахсони аз муассисаҳои ислоҳӣ озодшуда ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Мақсади Қонуни мазкур

Мақсади Қонуни мазкур танзими муносибатҳо вобаста ба назорати маъмурӣ нисбат ба шахси таҳти назоратбуда ва пешгирии содиршавии ҳуқуқвайрокуниҳои нав аз ҷониби ӯ мебошад.

БОБИ 2. АСОСҲО ВА ТАРТИБИ МУҚАРРАР, АМАЛӢ, ДАРОЗ ВА ҚАТЪ НАМУДАНИ НАЗОРАТИ МАЪМУРӢ

Моддаи 4. Шахсе, ки нисбати ӯ назорати маъмурӣ муқаррар карда мешавад

1. Назорати маъмурӣ аз ҷониби суд бо асосҳои пешбининамудаи қисми 2 моддаи мазкур нисбати шахси болиғ, ки барои содир намудани ҷиноятҳои зерин доғи судӣ дорад, муқаррар мегардад:

1) ҷиноятҳои вазнин ва махсусан вазнин;

2) ҷиноятҳо дар ҳолати ретсидиви ҷиноят;

3) ду ё зиёда ҷиноятҳои қасдона;

4) ҷиноятҳои қасдона ба муқобили озодии ҷинсӣ ва дахлнопазирии ҷинсӣ нисбати ноболиғон.

2. Нисбати шахси дар қисми 1 моддаи мазкур зикргардида назорати маъмурӣ муқаррар карда мешавад, агар:

1) ӯ дар давраи адо намудани ҷазо дар маҳалли маҳрум сохтан аз озодӣ ҳамчун вайронкунандаи ашаддии тартиботи муқарраршудаи муассисаи ислоҳӣ эътироф гардида бошад;

2) ӯ дар давоми як сол ду ва зиёда ҳуқуқвайронкунии маъмурии вобаста ба тартиботи идоракунӣ, тартиботи ҷамъиятӣ ва ахлоқ, ҳифзи саломатӣ ва амнияти санитарию эпидемиологии аҳолӣ содир намуда, нисбаташ қарори эътибори қонунӣ пайдокардаи мақомоти ваколатдори давлатӣ мавҷуд бошад.

Моддаи 5. Тартиби муқаррар намудани назорати маъмурӣ

1. Назорати маъмурӣ бо қарори судя дар асоси дархости мақомоти корҳои дохилӣ ва бо розигии прокурори дахлдор муқаррар карда мешавад. Ба дархост варақаи озодшавӣ ва маводи дигари дахлдор ҳамроҳ карда мешаванд.

2. Дархости мақомоти корҳои дохилӣ дар бораи муқаррар намудани назорати маъмурӣ аз ҷониби судя дар муҳлати панҷ рӯзи корӣ баррасӣ карда мешавад. Қарори судя аз рӯзи ба имзо расидан эътибори қонунӣ пайдо мекунад. Дар суд намояндаи мақомоти корҳои дохилӣ ва шахсе, ки нисбаташ назорати маъмурӣ муқаррар карда мешавад, иштирок менамоянд. Дар бораи рӯз ва вақти баррасии дархост тарафҳо ба таври дахлдор огоҳ карда мешаванд. Ба суд ҳозир нашудани шахсе, ки нисбаташ дархост дар бораи муқаррар намудани назорати маъмурӣ пешниҳод шудааст, барои баррасии дархост монеъ шуда наметавонад.

3. Судя метавонад бо асосҳои кофӣ дархостро дар бораи муқаррар намудани назорати маъмурӣ рад намояд. Ҳангоми нокифоя будани маводи дархост судя онро барои бартараф кардани камбудӣ бармегардонад ва мақомоти корҳои дохилӣ вазифадор аст камбудиҳоро дар муҳлати се рӯзи корӣ бартараф намуда, дархостро аз нав ба суд пешниҳод намояд.

4. Қарори судя дар бораи муқаррар намудани назорати маъмурӣ фавран ба мақомоти корҳои дохилӣ ирсол мегардад.

5. Назорати маъмурӣ нисбат ба шахси таҳти назоратбуда аз ҷониби мақомоти корҳои дохилӣ дар маҳалли будубоши воқеии ӯ ва маҳалли муқаррарнамудаи суд амалӣ мегардад.

6. Шахси таҳти назоратбуда метавонад аз болои қарори судя ба суди болоӣ шикоят кунад. Суди болоӣ шикоятро дар муҳлати 5 рӯз баррасӣ намуда, оид ба қонеъ ва ё рад намудани он қарор қабул менамояд, ки дар ин бора шахси таҳти назоратбуда огоҳ карда мешавад.

Моддаи 6. Муҳлати назорати маъмурӣ

1. Назорати маъмурӣ аз ҷониби суд ба муҳлати аз 6 моҳ то 3 сол дар доираи муҳлати доғи судӣ муқаррар карда мешавад.

2. Баҳисобгирии муҳлати назорати маъмурӣ дар ҳолати дар кофтуков қарор доштан ва бедарак ғоибшуда эътироф гардидани шахси таҳти назоратбуда бо қарори судя боздошта мешавад.

3. Пас аз бартараф намудани ҳолатҳои пешбининамудаи қисми мазкур, ки барои боздоштани муҳлати назорати маъмурӣ асос шудаанд, ҷараёни муҳлати назорати маъмурӣ аз ҷониби суд барқарор карда мешавад. Агар муҳлати доғи судии шахси таҳти назоратбуда гузашта бошад, пас муҳлати назорати маъмурӣ барқарор карда намешавад.

Моддаи 7. Тартиби бақайдгирии шахси таҳти назоратбуда ва амалӣ намудани назорати маъмурӣ

1. Тартиби бақайдгирии шахси таҳти назоратбуда ва амалӣ намудани назорати маъмурӣ аз ҷониби Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

2. Бақайдгирии шахси таҳти назоратбуда ва назорати маъмурӣ аз ҷониби мақомоти корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

Моддаи 8. Дароз ва кам кардани муҳлати назорати маъмурӣ

1. Бо қарори судя дар асоси пешниҳоди асосноки мақомоти корҳои дохилӣ ва розигии прокурори дахлдор нисбати шахси таҳти назоратбуда, ки тартиби назорати маъмурӣ ё маҳдудиятҳои муқаррарнамудаи моддаи 9 Қонуни мазкурро вайрон мекунад, дар доираи муҳлати доғи судӣ муҳлати назорати маъмурӣ дароз карда мешавад.

2. Зимни мавҷуд будани асосҳо вобаста ба ислоҳ шудани шахси таҳти назоратбуда ва пурра риоя гардидани маҳдудиятҳои муқаррарнамудаи маъмурӣ аз тарафи ӯ муҳлати назорати маъмурӣ метавонад аз ҷониби суд дар асоси пешниҳоди асосноки мақомоти корҳои дохилӣ ва бо розигии прокурори дахлдор кам карда шавад.

Моддаи 9. Маҳдудиятҳои маъмурӣ

1. Нисбати шахси таҳти назоратбуда маҳдудиятҳои маъмурии зерин муқаррар карда мешаванд:

1) нарафтан ба ҷойҳои муайян;

2) дар вақтҳои муайян берун нарафтан аз маҳалли будубоши воқеӣ;

3) нарафтан ва иштирок накардан дар чорабиниҳои оммавӣ;

4) дар вақти муайян набаромадан аз маҳалли муқаррарнамудаи суд.

Моддаи 10. Қатъ гардидани назорати маъмурӣ

1. Назорати маъмурӣ дар ҳолатҳои зерин қатъ мегардад:

1) ба итмом расидани муҳлати назорати маъмурӣ;

2) барҳам хӯрдан ва ё бардоштани доғи судии шахси таҳти назоратбуда;

3) эътибори қонунӣ пайдо кардани ҳукми суд дар бораи таъини ҷазо нисбати шахси таҳти назоратбуда;

4) эътибори қонунӣ пайдо кардани ҳалномаи суд оид ба бедарак ғоиб эътироф намудан ё фавтида эълон кардани шахси таҳти назоратбуда;

5) фавти шахси таҳти назоратбуда.

2. Қарор дар бораи қатъ намудани назорати маъмурӣ бо тартиби пешбининамудаи моддаи 5 Қонуни мазкур аз ҷониби судя қабул карда мешавад.

3. Назорати маъмурӣ пеш аз муҳлат бо қарори судя дар асоси дархости мақомоти корҳои дохилӣ, бо розигии прокурори дахлдор, ё аризаи шахси таҳти назоратбуда ва ё намояндаи ӯ бо гузашти на камтар аз нисфи муҳлати назорати маъмурии муқарраргардида қатъ карда мешавад, агар аз ҷониби шахси таҳти назорати маъмурӣ қарордошта маҳдудиятҳои маъмурӣ, уҳдадориҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур бовиҷдонона риоя ва иҷро гашта, дар ҷойи кор ва маҳалли будубоши воқеӣ мусбат тавсиф карда шавад.

4. Пас аз қатъ гардидани назорати маъмурӣ такроран аз ҷониби судя муқаррар кардани назорати маъмурӣ дар ҳолатҳои ҷой доштани асосҳои дар моддаи 4 Қонуни мазкур пешбинигардида мумкин аст, агар шахси таҳти назоратбуда доғи судӣ дошта бошад.

БОБИ 3. ҲУҚУҚ ВА УҲДАДОРИҲОИ ШАХСИ ТАҲТИ НАЗОРАТБУДА

Моддаи 11. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои шахси таҳти назоратбуда

1. Шахси таҳти назоратбуда ҳуқуқ дорад:

1) ба суд бо ариза дар бораи кам, пеш аз муҳлат қатъ намудани назорати маъмурӣ ва қисман бекор кардани маҳдудиятҳои маъмурии муқарраргардида муроҷиат намояд;

2) ба мақомоти корҳои дохилӣ дар бораи аз маҳалли будубоши воқеӣ ва ё маҳалли муқаррарнамудаи суд барои ба муҳлати кӯтоҳ берун баромадан муроҷиат намояд;

3) аз болои қарори судя дар бораи муқаррар, дароз, кам намудан ва ё пеш аз муҳлат қатъ намудани назорати маъмурӣ ё муқаррар намудани маҳдудиятҳои маъмурӣ ба суди болоӣ шикоят намояд, ки он бо тартиби муқаррарнамудаи моддаи 5 ҳамин Кодекс баррасӣ карда мешавад;

4) ба мақомоти дахлдор аз болои амалҳои (беамалии) мақомоти корҳои дохилӣ ҳангоми амалӣ намудани назорати маъмурӣ шикоят намояд;

5) аз хизмати адвокат истифода намояд;

6) аз ҳуқуқҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода барад.

2. Шахси таҳти назоратбуда уҳдадор аст:

1) пас аз муқаррар намудани назорати маъмурӣ ба маҳалли будубоши муайяншуда ҳозир шавад;

2) барои бақайдгирӣ дар як моҳ ду маротиба ба мақомоти корҳои дохилии маҳалли будубоши воқеӣ ҳозир шавад;

3) барои бақайдгирӣ ба мақомоти корҳои дохилии маҳалли будубоши муваққатӣ дар давоми се рӯзи корӣ, бо асосҳои пешбининамудаи қисми 2 моддаи 12 Қонуни мазкур барои гирифтани иҷозати мақомоти корҳои дохилӣ ҷиҳати берун баромадан аз маҳалли будубоши воқеӣ ва ё ба муҳлати кӯтоҳ ба маҳалли муқаррарнамудаи суд ҳозир шавад;

4) бо даъвати асосноки мақомоти корҳои дохилии маҳалли будубоши воқеӣ дар муҳлати муайяннамуда ҳозир шавад;

5) ба мақомоти корҳои дохилии маҳалли будубоши муваққатӣ оид ба рафтан ба маҳалли будубоши воқеӣ хабар диҳад, агар шахси таҳти назоратбуда бо асосҳои дар қисми 2 моддаи 12 Қонуни мазкур пешбинишуда берун аз маҳалли будубоши воқеӣ қарор гирифта бошад;

6) ба мақомоти корҳои дохилии маҳалли будубоши воқеӣ оид ба дигар намудани ҷойи истиқомат на дертар аз се рӯзи корӣ хабар диҳад;

7) ба мақомоти корҳои дохилии маҳалли будубоши воқеӣ дар давоми се рӯзи корӣ оид ба баргаштан хабар диҳад, агар шахси таҳти назоратбуда бо асосҳои дар қисми 2 моддаи 12 Қонуни мазкур пешбинишуда дар маҳалли будубоши воқеӣ ҳузур надошта бошад;

8) ба мақомоти корҳои дохилие, ки назорати маъмуриро амалӣ мекунад, дар давоми се рӯзи корӣ дар бораи ҷойи кор, иваз ё озод шудан аз кор хабар диҳад;

9) уҳдадориҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро иҷро намояд.

БОБИ 4. ВАКОЛАТҲОИ МАҚОМОТИ КОРҲОИ ДОХИЛӢ ҲАНГОМИ АМАЛИСОЗИИ НАЗОРАТИ МАЪМУРӢ

Моддаи 12. Ваколатҳои мақомоти корҳои дохилӣ ҳангоми амалисозии назорати маъмурӣ

1. Мақомоти корҳои дохилӣ ҳангоми амалӣ намудани назорати маъмурӣ ҳуқуқ дорад:

1) аз ҷойи кор ва ё маҳалли будубоши воқеии шахси таҳти назоратбуда дар бораи рафтори ӯ маълумот гирад;

2) шахси таҳти назоратбударо барои гирифтани баёнот дар шакли шифоҳӣ ва ё хаттӣ оид ба масъалаҳои аз ҷониби ӯ риоя нагардидани маҳдудиятҳои муқаррарнамудаи суд ва иҷро нашудани уҳдадориҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур ба мақомоти корҳои дохилии маҳалли будубоши воқеӣ даъват намояд.

2. Мақомоти корҳои дохилӣ ба шахси таҳти назоратбуда, ки нисбат ба ӯ маҳдудиятҳои пешбининамудаи бандҳои 2) ва 4) қисми 1 моддаи 9 Қонуни мазкур муқаррар шудаанд, барои берун баромадан ба муҳлати кӯтоҳ аз маҳалли будубоши воқеӣ ё маҳалли муқаррарнамудаи суд бо асосҳои зерин иҷозат диҳад:

1) марг ё бемории вазнине, ки ба ҳаёти хешованди наздики ӯ таҳдид мекунад;

2) зарурати ба шахси таҳти назоратбуда расонидани кумаки тиббӣ, инчунин табобат дар муассисаҳои тандурустӣ, агар расонидани чунин кумак ва табобат дар маҳалли будубоши воқеии ӯ ё дар маҳалли муқаррарнамудаи суд имконнопазир бошад;

3) ғайриимкон будани зисти минбаъдаи шахси таҳти назоратбуда дар маҳалли будубоши воқеӣ бо сабаби рух додани офатҳои табиӣ ё вазъияти фавқулодаи дигар;

4) зарурати ҳалли масъалаҳои зерин ҳангоми таъмин шудан бо ҷойи кор:

- ҳозир шудан ба хадамоти шуғли аҳолӣ ҷиҳати бақайдгирӣ ва ҳамкории минбаъда бо мақомоти мазкур бо мақсади дарёфти кори мувофиқ ва ё ҳамчун шахси бекор ба қайд гирифтан, агар дар маҳалли муқаррарнамудаи суд мақомоти дахлдори хадамоти шуғли аҳолӣ мавҷуд набошад;

- гузаштан аз суҳбати пешакӣ;

- гузаштан аз муоина (ташхис)-и ҳатмии пешакии тиббии барои бастани шартномаи меҳнатӣ зарур, агар чунин муоина (ташхис) наметавонад дар маҳалли муқаррарнамудаи суд анҷом дода шавад;

- бастани шартномаи меҳнатӣ;

- бастани шартномаи дахлдор, ки мавзуи он иҷрои корҳо ва ё хизматрасониҳо мебошад;

- бақайдгирии давлатӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ, гирифтани иҷозатнома ё дигар ҳуҷҷатҳои хусусияти иҷозатдиҳӣ барои амалисозии намуди муайяни фаъолият.

3. Мақомоти корҳои дохилӣ ҳангоми амалӣ намудани назорати маъмурӣ уҳдадор аст:

1) ба шахси таҳти назоратбуда ҳуқуқ ва уҳдадориҳояшро фаҳмонда, инчунин оид ба ҷавобгарӣ барои риоя накардани маҳдудиятҳои маъмурии муқаррарнамудаи суд ва иҷро накардани уҳдадориҳое, ки Қонуни мазкур пешбинӣ намудаааст, огоҳ намояд;

2) шахси таҳти назоратбударо дар давоми муҳлати назорати маъмурӣ ба қайд гирад ва назорати маъмуриро амалӣ намояд;

3) аз ҷониби шахси таҳти назоратбуда риоя гардидани маҳдудиятҳои маъмурии муқаррарнамудаи суд ва иҷрои уҳдадориҳоеро, ки Қонуни мазкур пешбинӣ намудааст, мунтазам назорат намояд;

4) бо шахси таҳти назоратбуда корҳои инфиродии пешгирикунанда, ки ба огоҳонӣ ва пешгирӣ намудан аз содиркунии ҷиноят ва ҳуқуқвайронкуниҳои дигар равона гардидаанд, гузаронад;

5) нисбати шахсони аз муассисаҳои ислоҳӣ озодшуда, ки бе сабабҳои узрнок дар муҳлати муайяннамудаи муассисаи ислоҳӣ ба маҳалли будубоши воқеӣ ҳозир нашудааст, инчунин нисбати шахси таҳти назоратбуда, ки худсарона ҷойи истиқомат ё маҳалли будубоши воқеиро тарк кардааст ва ё аз маҳалли муқаррарнамудаи суд берун баромадааст, чораҳо андешад, агар суд нисбати ӯ чунин маҳдудияти маъмуриро муқаррар намуда бошад;

6) дар бораи муқаррар намудани назорати маъмурӣ бо асосҳое, ки Қонуни мазкур пешбинӣ намудааст, на дертар аз як моҳ то ба охир расидани муҳлати адои маҳдуд кардани озодии маҳкумшуда, ки ба сифати намуди ҷазои асосӣ таъин шудааст, ё ҳангоми иваз кардани қисми адонашудаи ҷазо дар намуди маҳрум сохтан аз озодӣ бо маҳдуд кардан аз озодӣ, ба суд дархост пешниҳод намояд.

4. Мақомоти корҳои дохилӣ ҳангоми амалӣ намудани назорати маъмурӣ нисбат ба шахси таҳти назоратбуда бо мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва худидоракунӣ ҳамкорӣ менамояд.

БОБИ 5. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 13. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 14. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе,

аз 22 июни соли 2023, № 1970

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон	1970	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ НАЗОРАТИ МАЪМУРӢ НИСБАТ БА ШАХСОНИ АЗ МУАССИСАҲОИ ИСЛОҲӢ ОЗОДШУДА	Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон	22.06.2023	Амалкунанда	word pdf zip

Матни асосӣ:
Дидан

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ИШТИРОКИ ШАҲРВАНДОН ДАР ТАЪМИНИ ТАРТИБОТИ ҶАМЪИЯТӢ

Бо қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 7 июни соли 2023, № 1022

қабул карда шуд

Бо қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 16 июни соли 2022, № 386

ҷонибдорӣ карда шуд

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқии ташкил ва иштироки ихтиёрии инфиродӣ ва дастҷамъонаи шаҳрвандонро дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ муайян менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

1) **тартиботи ҷамъиятӣ** - низоми муносибатҳои ҷамъиятие, ки мавҷудияти он амнияти шахсӣ ва ҷамъиятиро таъмин менамояд;

2) **чорабиниҳои муҳимми ҷамъиятию сиёсӣ ва чорабиниҳои дигар** - чорабиниҳои расмие, ки тибқи фармону амрҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, қарорҳои Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва чорабиниҳои дигаре, ки дар доираи ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ гузаронида, нисбат ба онҳо чораҳои махсуси таъмини амният амалӣ карда мешаванд;

3) **намояндагони ниҳодҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ** - аъзо, кормандон ё фаъолони иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, илмӣ, эҷодӣ ва ташкилотҳои дигари ғайритиҷоратӣ;

4) **шаҳрвандони ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ мусоидаткунанда** - кормандони ғайриштатӣ, аъзои дастёрони ихтиёрӣ, шуроҳои ҷамъиятӣ, шуроҳои собиқадорон, инчунин шахсони дигаре, ки дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ва мубориза бар зидди ҷинояткорӣ мусоидат менамоянд;

5) **иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ** - расондани кумак ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, ба истиснои мақомоти прокуратура, бо мақсади ҳифзи ҳаёт, саломатӣ, ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, молу мулк, манфиатҳои ҷомеа ва давлат.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Принсипҳои иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ

Принсипҳои иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ инҳоянд:

1) қонуният;

2) ихтиёрӣ;

3) афзалияти ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд;

4) баробарии ҳама дар назди қонун;

5) адолати иҷтимоӣ ва инсондӯстӣ;

6) ватандӯстӣ;

7) ҳамкорӣ бо мақомоти давлатӣ ва худидоракунии маҳаллӣ;

8) мубодилаи иттилоот;

9) беғаразӣ.

Моддаи 4. Мусоидат ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ

Бо мақсади мусоидат ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ шаҳрвандон ҳуқуқ доранд:

1) бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ иштирок намоянд;

2) тибқи муроҷиати мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар чорабиниҳо доир ба ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ иштирок намоянд;

3) дар тарғиби донишҳои ҳуқуқӣ ва баланд бардоштани фарҳанг ва шуури ҳуқуқии аҳолӣ иштирок намоянд;

4) якҷо бо мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар пешбурди корҳои фаҳмондадиҳӣ ба шахсоне, ки барои содир намудани ҳуқуқвайронкунӣ майл доранд, иштирок намоянд;

5) бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар фаъолияти ҳамоҳангсозӣ, маслиҳатӣ, экспертӣ ва машваратии мақомоти ҳифзи ҳуқуқ оид ба масъалаҳои ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ, мубориза бар зидди ҷинояткорӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ иштирок намоянд;

6) бо шаклу усулҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузорӣ дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ва мубориза бар зидди ҷинояткорӣ ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ кумак намоянд.

Моддаи 5. Шаклҳои иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ

1. Иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ дар асоси инфиродӣ ва дастҷамъона амалӣ мегардад.

2. Шаклҳои иштироки инфиродии шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ инҳо мебошанд:

1) корманди ғайриштатӣ;

2) шахсоне, ки ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ мусоидат менамоянд.

3. Шаклҳои иштироки дастҷамъонаи шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ асос меёбанд, тавассути узвияти онҳо дар:

1) дастёрони ихтиёрӣ;

2) шуроҳои ҷамъиятӣ;

3) шуроҳои собиқадорони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ.

4. Ба шаҳрвандоне, ки дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ инфиродӣ ва дастҷамъона иштирок мекунанд, манъ аст:

1) ба шахсони дигар вогузор намудани ваколатҳои худ, инчунин суиистифода аз онҳо ба манфиати шахсӣ, ҳизбҳои сиёсӣ, ташкилотҳои тиҷоратӣ ва ғайритиҷоратӣ;

2) истифода намудани шаҳодатнома, пӯшидани либоси расмӣ ва ё истифодаи аломатҳои фарқкунанда, ки бо иштирок дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ алоқаманд нестанд;

3) анҷом додани фаъолияте, ки Қонуни мазкур пешбинӣ накардааст, инчунин худро ҳамчун корманди мақомоти ҳифзи ҳуқуқ муаррифӣ кардан;

4) амалӣ намудани фаъолияте, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ваколати мақомоти ҳифзи ҳуқуқ мансуб донистааст, ҳамчунин истифода намудани ҳуқуқҳои муқаррарнамудаи Қонуни мазкур бо ғараз ва мақсадҳои дигар.

5. Амали Қонуни мазкур нисбат ба шаҳрвандоне, ки ба мақомоти прокуратура ба сифати ёрдамчии ҷамъиятӣ мусоидат менамоянд, татбиқ намегардад.

БОБИ 2. ВАКОЛАТҲОИ МАҚОМОТИ ДАВЛАТӢ ВА ХУДИДОРАКУНИИ МАҲАЛЛӢ ОИД БА МАСЪАЛАҲОИ ИШТИРОКИ ШАҲРВАНДОН ДАР ТАЪМИНИ ТАРТИБОТИ ҶАМЪИЯТӢ

Моддаи 6. Ваколатҳои мақомоти ҳифзи ҳуқуқ оид ба масъалаҳои иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ

Мақомоти ҳифзи ҳуқуқ оид ба масъалаҳои иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

1) омодагии кормандони ғайриштатӣ ва аъзои дастёрони ихтиёриро аз рӯйи самтҳои асосии фаъолият, аз ҷумла барои амалҳо ҳангоми баргузории чорабиниҳои муҳимми ҷамъиятию сиёсӣ ва чорабиниҳои дигар дар шароити алоқаманд ба истифодаи қувваи ҷисмонӣ, расонидани ёрии аввалияи тиббӣ ташкил карда, мегузаронанд;

2) кормандони ғайриштатӣ, аъзои дастёрони ихтиёрӣ, шуроҳои ҷамъиятиро бо шаҳодатномаҳои дахлдор ва аломатҳои фарқкунанда таъмин менамоянд;

3) нақшаҳои дахлдори кори шуроҳои ҷамъиятӣ, дастёрони ихтиёрӣ, макон ва вақти гузаронидани чорабиниҳо оид ба таъмини тартиботи ҷамъиятӣ, шумораи аъзои дастёрони ихтиёриро, ки ба таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ҷалб карда мешаванд, бо мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ мувофиқа менамоянд;

4) шуроҳои ҷамъиятиро бо воситаҳои дастурию методӣ таъмин менамоянд ва ба онҳо иттилооти заруриро барои фаъолият доир ба таъмини тартиботи ҷамъиятӣ пешниҳод мекунанд;

5) пешниҳоди шуроҳои ҷамъиятиро оид ба масъалаҳои марбут ба ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо баррасӣ менамоянд;

6) ба шаҳрвандон барои ташкили дастёрони ихтиёрӣ кумак ва мусоидат мекунанд;

7) ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамоянд.

Моддаи 7. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ оид ба масъалаҳои иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ

Мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ оид ба масъалаҳои иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

1) барои ташкили дастёрони ихтиёрӣ, иштироки инфиродӣ ва дастҷамъона дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ мусоидат мекунанд;

2) оид ба ҳифзи иҷтимоӣ ва ҳавасмандгардонии моддии кормандоне, ки дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ иштирок мекунанд, чораҳо меандешанд;

3) ба шаҳрвандон иттилооти ҳуқуқӣ ва иттилооти дигари заруриро пешниҳод менамоянд, ҳуқуқу уҳдадориҳои онҳоро оид ба ҳифз аз суиқасди ғайриқонунӣ мефаҳмонанд;

4) ба хабарҳо дар бораи ҳолатҳои ҳуқуқвайронкунӣ ва ҳодисаҳое, ки ба тартиботи ҷамъиятӣ таҳдид мекунанд, фавран вокуниш мекунанд;

5) ваколатҳои дигареро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст, амалӣ менамоянд.

Моддаи 8. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва ҳуқуқҳои мақомоти худидоракунии маҳаллӣ оид ба масъалаҳои иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ

1. Бо мақсади ҳамкорӣ ва ҳамоҳангсозии фаъолияти дастёрони ихтиёрӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва худидоракунии маҳаллӣ бо тартиби муқаррарнамудаи низомнома дар бораи дастёрони ихтиёрӣ метавонанд дар макони ҷойгиршавии минтақаи хизматӣ ситодҳои дастёрони ихтиёриро таъсис диҳанд.

2. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва худидоракунии маҳаллӣ дар доираи ваколатҳои худ:

1) бо шуроҳои ҷамъиятӣ ва субъектҳои дигари пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ ҳамкорӣ менамоянд;

2) ба шуроҳои ҷамъиятӣ мусоидат менамоянд ва ҳар сол ҳисоботи онҳоро оид ба масъалаҳои расонидани кумак ба онҳо мешунаванд;

3) оид ба таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо, аз ҷумла дар рафти чорабиниҳои муҳимми ҷамъиятию сиёсӣ ва чорабиниҳои дигар якҷо бо шурои ҷамъиятӣ чораҳо меандешанд;

4) ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамоянд.

БОБИ 3. ИШТИРОКИ ИНФИРОДИИ ШАҲРВАНДОН ДАР ТАЪМИНИ ТАРТИБОТИ ҶАМЪИЯТӢ

Моддаи 9. Кормандони ғайриштатӣ

1. Кормандони ғайриштатӣ шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд, ки синнашон на кам аз ҳаждаҳ буда, аз рӯйи сифатҳои корӣ, ахлоқӣ ва вазъи саломатӣ қобилияти иҷрои вазифаҳоро оид ба таъмини тартиботи ҷамъиятӣ доранд.

2. Интихоби номзадҳо ба ҳайси кормандони ғайриштатӣ бо тартиби муайяннамудаи мақомоти ҳифзи ҳуқуқ амалӣ карда мешавад.

3. Шаҳрвандони зерини Ҷумҳурии Тоҷикистон наметавонанд корманди ғайриштатӣ бошанд:

1) узви ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ё динӣ ва ташкилотҳои дигар, ки фаъолияташонро қонун ё суд манъ кардааст;

2) доғи судӣ дошта бошанд;

3) гирифтори бемориҳои руҳӣ, нашъамандӣ ё майзадагӣ бошанд;

4) нисбат ба онҳо санади судӣ дар бораи ғайриқобили амал эътироф намудан ё маҳдуд сохтани қобилияти амалкунии онҳо эътибори қонунӣ пайдо карда бошад.

4. Барои ҳар як корманди ғайриштатӣ парвандаи шахсӣ тартиб дода шуда, дар он ариза, нусхаи шиносномаи шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон, тарҷумаи ҳол, нусхаи ҳуҷҷат дар бораи таҳсилот ва фаъолияти меҳнатӣ, маълумотнома дар бораи вазъи саломатӣ, розигии хаттӣ барои коркарди маълумоти шахсӣ ва гузаронидани санҷиши маълумоти пешниҳодшуда, забонхат дар бораи ифшо накардани сирри давлатӣ ё маълумоти дигари бо қонун ҳифзшаванда, ки дар натиҷаи фаъолият ба ӯ маълум мегардад, ҳамроҳ карда мешавад. Санҷиши маълумоти пешниҳодшуда бо тартибе, ки дар мақомоти ҳифзи ҳуқуқ муқаррар шудааст, амалӣ карда мешавад. Парвандаи шахсии корманди ғайриштатӣ дар мақомоти дахлдор нигоҳ дошта мешавад.

Моддаи 10. Вазъи ҳуқуқӣ ва ташкили фаъолияти кормандони ғайриштатӣ

1. Кормандони ғайриштатӣ шахсони мансабдори мақомоти ҳифзи ҳуқуқи Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошанд ва фаъолиятро ихтиёрӣ, ошкоро ва ройгон пеш мебаранд. Онҳо дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ таҳти роҳбарии бевоситаи корманди мақомоти ҳифзи ҳуқуқи ба онҳо вобасташуда иштирок мекунанд. Ба кормандони ғайриштатӣ шаҳодатнома, ки намунаи онро роҳбари мақомоти ҳифзи ҳуқуқ тасдиқ мекунад, дода мешавад.

2. Самти фаъолияти кормандони ғайриштатӣ, ташкил ва тартиби фаъолияти онҳо бо низомнома муайян карда мешавад, ки онро мақомоти ҳифзи ҳуқуқи Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мекунанд.

3. Кормандони ғайриштатӣ ҳангоми ба амал баровардани фаъолият оид ба таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ҳуқуқ доранд:

1) аз шаҳрвандон риояи қонунҳо, тартиботи ҷамъиятӣ ва қатъ намудани амалҳои ғайриқонуниро талаб намоянд;

2) барои ҳифзи ҷойи ҳодиса, таъмини нигоҳдошти далелҳои шайъӣ чораҳо андешанд;

3) бо ҳуҷҷатҳое, ки ҳолати ҳуқуқии корманди ғайриштатиро муайян мекунанд, шинос шаванд, инчунин бо тартиби муқарраргардида иттилоотеро, ки барои иштирок дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ заруранд, дастрас намоянд;

4) ба кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар иҷрои вазифаҳои онҳо дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ кумак расонанд;

5) дар доираи асосҳои пешбининамудаи моддаи 17 Қонуни мазкур қувваи ҷисмониро истифода баранд;

6) ҳуқуқҳои дигари бо Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраргардидаро амалӣ намоянд.

4. Кормандони ғайриштатӣ ҳангоми ба амал баровардани фаъолият оид ба таъмини тартиботи ҷамъиятӣ уҳдадоранд:

1) талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар соҳаи ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ донанд ва риоя намоянд;

2) супоришҳои кормандони ваколатдори мақомоти ҳифзи ҳуқуқро, ки бо тартиби муқарраргардида дода шудаанд ва хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нестанд, иҷро намоянд;

3) ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро риоя кунанд;

4) ҳангоми доштани тайёрӣ ва ё малакаи дахлдор ба шахсоне, ки аз ҳуқуқвайронкуниҳо ва ҳодисаҳои нохуш зарар дидаанд, инчунин дар ҳолати оҷизӣ ва ё ҳолати дигари ба ҳаёт ва саломатии онҳо таҳдидкунанда қарор доранд, ёрии таъҷилӣ расонанд;

5) бо худ шаҳодатнома дошта бошанд ва ба шаҳрвандоне, ки нисбат ба онҳо талаби қатъи амали ғайриқонунӣ равона шудааст, нишон диҳанд.

5. Кормандони ғайриштатӣ дар ҳолатҳои зерин аз ҳайати кормандони ғайриштатии мақомоти ҳифзи ҳуқуқ хориҷ карда мешаванд:

1) дар асоси аризаи шахсӣ;

2) ба миён омадани ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 3 моддаи 9 Қонуни мазкур;

3) мунтазам иҷро накардани уҳдадориҳои ба зиммаашон гузошташуда;

4) қатъ гардидани шаҳрвандии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

5) бинобар сабаби вафот;

6) ҳангоми бадном кардани шаъну шарафи корманди ғайриштатии мақомоти ҳифзи ҳуқуқ;

7) ҳолатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

6. Вобаста ба амалҳои кормандони ғайриштатӣ, ки ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро вайрон мекунанд, мумкин аст бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон шикоят карда шавад.

7. Кормандони ғайриштатӣ, ки ҳангоми таъмини тартиботи ҷамъиятӣ амалҳои ғайриқонунӣ содир менамоянд, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд. Зараре, ки ба шахсони воқеӣ ё ҳуқуқӣ расонида шудааст, ба андоза ва бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн карда мешавад.

Моддаи 11. Шаҳрвандоне, ки ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ мусоидат менамоянд, ташкили фаъолият ва вазъи ҳуқуқии онҳо

1. Шаҳрвандон ҳуқуқ доранд ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ мусоидат намоянд.

2. Талабот нисбат ба шаҳрвандоне, ки мехоҳанд ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ мусоидат намоянд, ташкили фаъолият ва вазъи ҳуқуқии онҳоро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

БОБИ 4. ИШТИРОКИ ДАСТҶАМЪОНАИ ШАҲРВАНДОН ДАР ТАЪМИНИ ТАРТИБОТИ ҶАМЪИЯТӢ

Моддаи 12. Дастёрони ихтиёрӣ

1. Дастёрони ихтиёрӣ гурӯҳи ихтиёрии на камтар аз даҳ шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, ки дар ҷойи кор, таҳсил ва маҳалли зисти шаҳрвандон бо мақсади мусоидат ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ барои таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур таъсис дода шуда, аз қайди баҳисобгирии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ гузаштааст ва дар маҳалҳо таҳти роҳбарии мақомоти ҳифзи ҳуқуқ фаъолият мекунад.

2. Узви дастёрони ихтиёрӣ шаҳрвандоне шуда метавонанд, ки ба синни ҳаждаҳ расидаанд, аз рӯйи сифатҳои корӣ, ахлоқӣ ва вазъи саломатӣ қобилияти иҷрои вазифаҳоро оид ба таъмини тартиботи ҷамъиятӣ доранд.

3. Шаҳрвандоне, ки дар қисми 3 моддаи 9 Қонуни мазкур номбар шудаанд, наметавонанд узви дастёрони ихтиёрӣ шаванд.

4. Протоколи маҷлиси умумии шаҳрвандон дар бораи таъсис додани дастёрони ихтиёрӣ ва ҳайати он барои қайди баҳисобгирӣ ба мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ пешниҳод карда мешавад. Дастёрони ихтиёрӣ аз рӯзи аз қайди баҳисобгирӣ гузаштан таъсисёфта ба ҳисоб рафта, шахси ҳуқуқӣ намебошад. Агар ҳуҷҷатҳои пешниҳодшуда хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бошанд, қайди баҳисобгирии дастёрони ихтиёрӣ рад карда мешавад.

5. Ба узви дастёрони ихтиёрӣ шаҳодатномаи махсуси намунааш ягона, нишони сарисинагии "Дастёри ихтиёрӣ" ва рамзҳои дигар, ки аз ҷониби роҳбари мақомоти ҳифзи ҳуқуқ тасдиқ мегарданд, дода мешаванд.

6. Низомномаи дастёрони ихтиёрӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

7. Таъсис додани дастёрони ихтиёрӣ дар назди ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои динӣ, инчунин таъсис ва фаъолияти сохторҳои ташкилии ҳизбҳои сиёсӣ ва иттиҳодияҳои динӣ дар дастёрони ихтиёрӣ манъ аст.

Моддаи 13. Шуроҳои ҷамъиятӣ

1. Шурои ҷамъиятӣ ниҳоди ҷамъиятии доимоамалкунанда ба ҳисоб рафта, фаъолияти худро дар асоси ташаббусҳои ҷамъиятӣ анҷом медиҳад ва тавассути муттаҳидшавии ихтиёрии шаҳрвандон бо мақсади ба роҳ мондани ҳамкории мақомоти ҳифзи ҳуқуқ бо ҷомеа, баланд бардоштани эътимоди аҳолӣ ба низоми ҳифзи ҳуқуқи давлат, нақши ҷомеаи шаҳрвандӣ дар таҳкими таъмини тартиботи ҳуқуқӣ ва амнияти ҷамъиятӣ, пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо ва баланд бардоштани фарҳанги ҳуқуқии аҳолӣ амал мекунад.

2. Шуроҳои ҷамъиятӣ танҳо дар назди Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва воҳидҳои сохтории он ташкил карда мешаванд, шахси ҳуқуқӣ намебошанд.

3. Шуроҳои ҷамъиятӣ аз ҳисоби на камтар аз ҳафт ва на бештар аз бисту як шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси иштироки ихтиёрӣ дар фаъолияти онҳо, асосан аз ҳисоби намояндагони ниҳодҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ, ташкил карда мешаванд. Ба ҳайати шуроҳои ҷамъиятӣ метавонанд кормандони ғайриштатии мақомоти дигари ҳифзи ҳуқуқ дохил карда шаванд. Шумораи умумии аъзои шуроҳои ҷамъиятӣ бояд тоқ бошад.

4. Узви шурои ҷамъиятӣ шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки синнаш на кам аз бисту сесола буда, дар ҷойи кор ва истиқомат эътибори шоиста дорад, шуда метавонад. Шаҳрвандони дар хизмати давлатӣ қарордошта ва шаҳрвандони дар қисми 3 моддаи 9 Қонуни мазкур номбаршуда наметавонанд узви шурои ҷамъиятӣ бошанд.

5. Узви шурои ҷамъиятӣ ваколатҳои худро ройгон ва бе ҷудо шудан аз фаъолияти асосии худ амалӣ менамояд. Ба узви шурои ҷамъиятӣ шаҳодатнома дода мешавад, ки намунаи онро Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд.

6. Тартиби ташкил ва фаъолияти шуроҳои ҷамъиятиро, бо дарназардошти хусусиятҳои муқаррарнамудаи Қонуни мазкур, низомнома дар бораи шуроҳои ҷамъиятӣ муайян менамояд, ки онро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мекунад.

Моддаи 14. Шурои собиқадорони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ

1. Шурои собиқадорони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода мешавад.

2. Шурои собиқадорони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ бо додани маслиҳат, машварат ва тавсияҳо оид ба банақшагирӣ, ташкил ва ҳамоҳангсозии фаъолият дар мубориза бар зидди ҷинояткорӣ, пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ, таҳкими қонуният, тарбияи кормандони ҷавон, такмили ихтисос ва малакаи онҳо иштирок менамояд, инчунин ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар иҷрои вазифаҳояшон мусоидат намуда, тарғиби донишҳои ҳуқуқӣ, муҳиммият, шарафнокӣ ва масъулияти хизмат дар мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, эътибори мукофотҳои давлатӣ барои корнамоиҳои ҷангӣ ва хизматиро амалӣ менамояд.

БОБИ 5. ХУСУСИЯТҲОИ ИШТИРОКИ ДАСТЁРОНИ ИХТИЁРӢ ДАР ТАЪМИНИ ТАРТИБОТИ ҶАМЪИЯТӢ

Моддаи 15. Фаъолияти дастёрони ихтиёрӣ

Дастёрони ихтиёрӣ фаъолияти худро таҳти роҳбарӣ ва иштироки бевоситаи кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ бо роҳҳои зерин амалӣ мегардонанд:

1) иштирок дар чорабиниҳо оид ба таъмини тартиботи ҷамъиятӣ, аз ҷумла дар ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ дар майдонҳо, хиёбонҳо, боғҳои истироҳатӣ, гулгаштҳо, варзишгоҳҳо, театрҳо, кинотеатрҳо, клубҳо ва ҷойҳои дигари ҷамъиятӣ, инчунин дар вақти гузаронидани чорабиниҳои муҳимми ҷамъиятию сиёсӣ ва чорабиниҳои дигар;

2) иштирок дар чорабиниҳо доир ба пешгирии ҷиноят ва ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ;

3) андешидани чораҳои таъхирнопазир барои бартараф кардани оқибати садамаҳо, зуҳуроти табиии хавфнок, фалокат, офатҳои табиӣ ё офатҳои дигар, пешгирӣ намудани онҳо ва расонидани кумак ба зарардидагон;

4) пешгирӣ намудани беназоратии кӯдакон ва аз ҷониби ноболиғон содир намудани ҳуқуқвайронкунӣ;

5) иштирок дар таъмини амнияти шахсии шаҳрвандон;

6) иштирок дар таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳ;

7) иштирок дар таъмини бехатарӣ аз сӯхтор.

Моддаи 16. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои узви дастёрони ихтиёрӣ

1. Узви дастёрони ихтиёрӣ ҳангоми иштирок дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ҳуқуқ дорад:

1) аз шаҳрвандон риояи тартиботи ҷамъиятии муқарраршуда, қатъ кардани ҳуқуқвайронкунӣ ва амалҳоеро, ки барои иҷрои вазифаҳои узви дастёрони ихтиёрӣ монеъ мешаванд, талаб намояд;

2) ҳангоми аз ҷониби кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ гузаронидани санҷиши ҳуҷҷатҳои шахсии шаҳрвандон, азназаргузаронии воситаҳои нақлиёт, дастгир кардан ва ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ супурдани шахсоне, ки тартиботи ҷамъиятиро вайрон кардаанд, кумак расонад;

3) ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар амалӣ намудани чорабиниҳо оид ба маҳдудкунии ҳаракати воситаҳои нақлиёт, иҷозати иштироки шаҳрвандон дар чорабиниҳои алоҳидаи оммавӣ мусоидат намояд.

2. Узви дастёрони ихтиёрӣ ҳангоми иштирок дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ уҳдадор аст:

1) талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя намояд, ба маҳдудкунии беасоси ҳуқуқ ва озодии шаҳрвандон, содир кардани амалҳое, ки шаъну шарафи инсон ва шаҳрвандро паст мезананд, роҳ надиҳад;

2) талаботи роҳбарияти дастёрони ихтиёрӣ, инчунин кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқро ҳангоми гузаронидани чорабиниҳои якҷоя дақиқ ва софдилона иҷро намояд;

3) ба кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ барои пешгирӣ кардани ҷинояткорӣ ва ҳуқуқвайронкунӣ, боздошти шахсоне, ки ҷиноят содир кардаанд ё ба ҳуқуқвайронкунӣ роҳ додаанд, инчунин муҳофизати ҷойи ҳодиса мусоидат намояд;

4) ҳангоми пешниҳоди маълумот аз ҷониби шаҳрвандон дар бораи ҳодисаҳо ва кирдорҳое, ки ба амнияти шахсии шаҳрвандон, амният ва тартиботи ҷамъиятӣ таҳдид мекунанд, ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ хабар диҳад;

5) дар муносибат бо шаҳрвандон боодоб, хушмуомила ва бодиққат бошад;

6) ба шаҳрвандони муҳтоҷе, ки аз ҷинояткорӣ, ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ва ҳодисаҳои нохуш зарар дидаанд, кумаки таъҷилӣ расонад;

7) дониши ҳуқуқии худро такмил диҳад, ҳуқуқу уҳдадориҳои узви дастёрони ихтиёриро аз худ намояд ва онро риоя кунад;

8) ҳангоми иҷрои вазифа бо худ шаҳодатнома дошта бошад ва ба шаҳрвандон мутобиқи муроҷиати онҳо нишон диҳад.

3. Узви дастёрони ихтиёрӣ, ки ҳангоми таъмини ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ амалҳои ғайриқонунӣ содир кардааст, ба ҷавобгарии муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон кашида мешавад. Зараре, ки ба шахсони воқеӣ ё ҳуқуқӣ аз ҷониби узви дастёрони ихтиёрӣ расонида шудааст, ба андоза ва бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн карда мешавад.

4. Узви дастёрони ихтиёрӣ ҳуқуқ дорад аз иҷрои уҳдадориҳои ҷамъиятӣ даст кашад, агар бевосита ба ҳаёт ва саломатии ӯ хатар таҳдид намояд.

Моддаи 17. Шароит ва ҳадди истифодаи қувваи ҷисмонӣ аз ҷониби узви дастёрони ихтиёрӣ

1. Узви дастёрони ихтиёрӣ дар амалиёти якҷоя бо кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ барои таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ҳуқуқ дорад бо мақсади пешгирии амали шахсоне, ки тартиботи ҷамъиятиро риоя намекунанд, барои боздошт ва супоридани онҳо ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ қувваи ҷисмониро танҳо дар ҳузури кормандони мақомоти дахлдор ба кор барад, агар тарзҳои дигари ба истифодаи қувваи ҷисмонӣ рабтнадошта, иҷрои вазифаашро оид ба риояи тартиботи ҷамъиятӣ таъмин карда натавонад.

2. Ҳангоми истифодаи қувваи ҷисмонӣ узви дастёрони ихтиёрӣ уҳдадор аст:

1) вайронкунандаи тартиботи ҷамъиятиро дар бораи нияти ба кор бурдани қувваи ҷисмонӣ огоҳ намояд, зимнан, барои амалӣ намудани талаби худ бо дарназардошти вазъи мушаххас фурсати кифоя диҳад, ба истиснои ҳолатҳое, ки таъхир додани истифодаи қувваи ҷисмонӣ ба ҳаёт ва саломатии шаҳрвандон хавфи бевосита ба вуҷуд меорад;

2) вобаста ба хусусият ва дараҷаи хавфнокии ҷамъиятии ҳуқуқвайронкунӣ ва шахсоне, ки онро содир кардаанд, кӯшиш кунад, ки то ҳадди имкон зарари дар ин ҳолат расонидашаванда сабуктар бошад;

3) ёрии аввалияи тиббиро ба шахсоне, ки дар натиҷаи ба кор бурдани қувваи ҷисмонӣ зарар дидаанд, расонад.

3. Истифодабарии қувваи ҷисмонӣ нисбат ба занони ҳомиладориашон аён, шахсони нишони дақиқи маъюбидошта ва ноболиғон манъ аст.

БОБИ 6. ТАРТИБИ ТАШКИЛ ВА ФАЪОЛИЯТИ ШУРОҲОИ ҶАМЪИЯТӢ ДАР НАЗДИ МАҚОМОТИ КОРҲОИ ДОХИЛӢ

Моддаи 18. Ташкили шуроҳои ҷамъиятӣ дар назди мақомоти корҳои дохилӣ

1. Шурои ҷамъиятӣ дар назди Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси фармоиши вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил карда мешавад.

2. Шуроҳои ҷамъиятӣ дар назди раёсатҳои Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, минтақа ва ноҳияи Рашт бо фармоиши сардори раёсат ташкил карда мешаванд. Ба ҳайати шурои ҷамъиятӣ дар назди раёсатҳои Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, минтақа ва ноҳияи Рашт намояндагони ниҳодҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ ва раиси шурои собиқадорони раёсатҳои мазкур, инчунин кормандони ғайриштатии мақомоти дигари ҳифзи ҳуқуқ, раисони шуроҳои ҷамъиятӣ дар назди шуъбаҳои Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаҳру ноҳияҳо метавонанд шомил гарданд.

3. Шуроҳои ҷамъиятӣ дар назди шуъбаҳои Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаҳру ноҳияҳо бо фармоиши сардори шуъба ташкил карда мешаванд. Ба ҳайати шурои ҷамъиятӣ дар назди шуъбаҳои Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаҳру ноҳияҳо намояндагони ниҳодҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ ва раиси шурои собиқадорони шуъбаи корҳои дохилӣ, инчунин кормандони ғайриштатии мақомоти дигари ҳифзи ҳуқуқ, раисони шуроҳои ҷамъиятӣ дар назди шуъбачаҳои милитсия дар шаҳрак ва деҳот, инчунин минтақаи хизматии милитсия метавонанд шомил гарданд.

4. Шуроҳои ҷамъиятӣ дар назди шуъбачаҳои милитсия дар шаҳрак ва деҳот, инчунин минтақаи хизматии милитсия бо фармоиши сардори шуъбаи Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаҳру ноҳияҳо дар мувофиқа бо мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ташкил карда мешаванд.

5. Ба ҳайати шурои ҷамъиятӣ дар назди шуъбачаҳои милитсия дар шаҳрак ва деҳот, инчунин минтақаи хизматии милитсия раис ё муовини раиси ҷамоат, раиси шурои маҳалла ё мақомоти дигари худфаъолияти ҷамъиятӣ, роҳбарони муассисаҳои таълимӣ, корхонаҳои калон, командирони дастаҳои дастёрони ихтиёрӣ, намояндагони ниҳодҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ, шурои куҳансолон, инчунин шахсони дигаре, ки дар байни аҳолӣ дорои нуфузу эътиборанд, метавонанд шомил гарданд.

6. Раиси шурои ҷамъиятӣ аз ҷониби аъзои шуро ба муҳлати се сол ва на бештар аз ду маротиба пай дар пай интихоб мегардад.

Моддаи 19. Фаъолияти шуроҳои ҷамъиятӣ дар назди мақомоти корҳои дохилӣ, ҳуқуқ ва уҳдадориҳои онҳо

1. Шуроҳои ҷамъиятӣ фаъолияти худро мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст ва низомнома дар бораи шуроҳои ҷамъиятӣ бо риояи принсипҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур амалӣ менамоянд.

2. Шуроҳои ҷамъиятӣ ҳуқуқ доранд:

1) бо тартиби муқаррарнамудаи вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон иттилооти шахсони мансабдори мақомоти корҳои дохилиро дар бораи фаъолияти мақомоти корҳои дохилӣ дар мубориза бар зидди ҷинояткорӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ, ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ ва таъмини амнияти ҷамъиятӣ шунаванд, инчунин дар кори ҷаласаҳое, ки мақомоти корҳои дохилӣ мегузаронанд, иштирок кунанд;

2) ба роҳбарони мақомоти корҳои дохилӣ оид ба беҳтар намудани фаъолияти мақомоти корҳои дохилӣ ва ҳамкории онҳо бо ниҳодҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ пешниҳодҳо манзур намоянд, ба кормандони мақомоти корҳои дохилӣ барои ҳифзи ҳуқуқ ва манфиатҳои қонуниашон мусоидат намоянд;

3) бо тартиби муқаррарнамудаи вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми аз ҷониби шахсони мансабдори мақомоти корҳои дохилӣ гузаронидани қабули шахсии шаҳрвандон ва намояндагони шахсони ҳуқуқӣ оид ба масъалаҳои ҳифз ва барқарор намудани ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии поймолшудаи онҳо, аз ҷумла зараре, ки ба онҳо дар натиҷаи амали ғайриқонунии кормандони мақомоти корҳои дохилӣ расонида шудааст, иштирок намоянд;

4) ба роҳбарони дахлдори мақомоти корҳои дохилӣ оид ба гузаронидани санҷиш дар бораи аз ҷониби кормандони мақомоти корҳои дохилӣ поймол намудани ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, талаботи рафтори хизматӣ, меъёрҳои одоби касбӣ, дархост кунанд, дар чунин санҷишҳо иштирок намоянд ва бо натиҷаҳои онҳо шинос шаванд;

5) ба мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот бо пешниҳодҳо оид ба такмили механизмҳои ҳамкорӣ дар самти мустаҳкам намудани тартиботи ҷамъиятӣ ва мубориза бар зидди ҳуқуқвайронкунӣ муроҷиат намоянд;

6) тибқи мақсад ва вазифаҳояшон конференсияҳо ва семинарҳо ташкил ва баргузор намоянд, бюллетенҳо бароранд, ҳисоботро дар бораи фаъолияти худ нашр ва мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон паҳн намоянд.

3. Шуроҳои ҷамъиятӣ уҳдадоранд:

1) талаботи қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳуқуқ, озодӣ ва манфиатҳои қонунии шаҳрвандон, инчунин ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии шахсони ҳуқуқиро риоя намоянд;

2) ба ҳолатҳои вайрон намудани ҳуқуқу озодиҳои шаҳрвандон, манфиатҳои корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳои дигар эътино кунанд;

3) аз рӯйи масъалаҳои муҳимми фаъолияти мақомоти корҳои дохилӣ аҳолиро мунтазам хабардор кунанд, бо дар назар доштани ақидаи онҳо, тавсияву таклифҳои дахлдор пешниҳод намоянд.

4. Ба шуроҳои ҷамъиятӣ манъ аст:

1) дахолат намудан ба фаъолияти оперативию ҷустуҷӯии мақомоти ҳифзи ҳуқуқ;

2) паҳн кардани маълумоти дорои сирри давлатӣ ё сирри дигари бо қонун ҳифзшаванда;

3) ба кори худ ҷалб намудани шаҳрвандони хориҷӣ, шахсони бешаҳрванд ва шаҳрвандони дар қисми 3 моддаи 9 Қонуни мазкур номбаршуда;

4) намояндагӣ ва аз номи мақомоти корҳои дохилӣ баромад кардан;

5) намояндагӣ ва муаррифӣ кардани манфиатҳои ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, динӣ ва гурӯҳҳои иҷтимоӣ;

6) монеа сохтан ба кормандони мақомоти корҳои дохилӣ ҳангоми иҷрои вазифаҳои хизматӣ дар мубориза бар зидди ҷинояткорӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ;

7) қароре қабул намоянд ва амале содир кунанд, ки хилофи манфиатҳои мустаҳкам намудани кафолатҳои таъмини ҳуқуқу озодиҳои шаҳрвандон, пурзӯр намудани мубориза бар зидди ҷинояткорӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ бошад.

Моддаи 20. Вазифаҳои шурои ҷамъиятӣ дар назди Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Шурои ҷамъиятӣ мақоми намояндагӣ, ташхисию машваратӣ, ҳамоҳангсозӣ ва мушоҳидавӣ мебошад, ки бо мақсади таъмини иштироки мустақим ва ғайримустақими шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ, ба инобат гирифтани афкори ҷамъиятӣ дар ташаккул ва амалигардонии сиёсати давлатӣ дар соҳаи ҳамкории мақомоти ҳифзи ҳуқуқ бо ҷомеа таъсис дода шудааст.

2. Шурои ҷамъиятӣ дар назди Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои вазифаҳои зерин мебошад:

1) роҳбарии умумӣ ва ҳамоҳангсозии фаъолияти шуроҳои ҷамъиятиро амалӣ намуда, мониторинги кори онҳоро пеш мебарад, доир ба такмили фаъолият ва паҳн намудани таҷрибаи пешқадами онҳо чораҳо меандешад;

2) таҳлил ва арзёбии экспертии фаъолияти шуроҳои ҷамъиятиро амалӣ менамояд, ба онҳо ёрии машваратӣ, иттилоотӣ, ташкилӣ, методӣ ва кумаку дастгирии дигар мерасонад;

3) бо дарназардошти дархости ҷомеа, ба мақомоти корҳои дохилӣ ҷиҳати амалигардонии фаъолият ва татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи ҳамкории мақомоти ҳифзи ҳуқуқ бо ҷомеа мусоидат менамояд;

4) дар таҳияи лоиҳаҳои барномаҳо ва стратегияҳои давлатии мубориза бар зидди ҷинояткорӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо, барномаҳои рушди мақомоти ҳифзи ҳуқуқ иштирок менамояд;

5) пешниҳодҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро оид ба такмили фаъолияти мақомоти ҳифзи ҳуқуқ меомӯзад, ҷамъбаст ва манзур менамояд.

Моддаи 21. Вазифаҳои шуроҳои ҷамъиятӣ дар назди раёсат ва шуъбаҳои ҳудудии мақомоти корҳои дохилӣ

1. Шуроҳои ҷамъиятӣ дар назди раёсатҳои Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, минтақа ва ноҳияи Рашт дорои вазифаҳои зерин мебошанд:

1) фаъолияти шуроҳои ҷамъиятӣ дар назди шуъбаҳои Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаҳру ноҳияҳоро ҳамоҳанг месозанд, таҳлилу арзёбии фаъолияти онҳоро ба роҳ мемонанд, дастгирии машваратӣ, иттилоотӣ, ташкилӣ, методӣ ва дигарро мерасонанд;

2) дар таҳия ва татбиқи барномаҳои ҳудудии ҳамкории мақомоти дахлдор ва ҷомеаи шаҳрвандӣ, мубориза бар зидди ҷинояткорӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ иштирок менамоянд;

3) ба шурои ҷамъиятӣ дар назди Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз натиҷаҳои фаъолияти худ бо тартиб ва дар муҳлатҳои муқарраргардида маълумот медиҳанд;

4) якҷо бо раёсатҳои Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳри Душанбе таклифҳо пешниҳод менамоянд, ки ба ҳалли масъалаҳои таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ва амалигардонии чорабиниҳои муштарак нигаронида шудаанд;

5) дар тарбияи ҳуқуқии шаҳрвандон, баланд бардоштани фарҳанг ва шуури ҳуқуқии аҳолӣ иштирок менамоянд.

2. Шурои ҷамъиятӣ дар назди шуъбаҳои Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаҳру ноҳияҳо ҳамчун зинаи асосии низоми шуроҳои ҷамъиятӣ дорои вазифаҳои зерин мебошад:

1) фаъолияти шуроҳои ҷамъиятӣ дар назди шуъбачаи шаҳрак ва деҳот, инчунин минтақаи хизматии милитсияро ҳамоҳанг менамояд, таҳлилу арзёбии ташхисии фаъолияти онҳоро ба роҳ мемонад, дастгирии машваратӣ, иттилоотӣ, ташкилӣ, методӣ ва дигарро мерасонад;

2) дар таҳия ва амалисозии барномаҳои маҳаллии ҳамкории мақомоти дахлдор ва ҷомеаи шаҳрвандӣ, мубориза бар зидди ҷинояткорӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ иштирок менамояд;

3) дар бораи натиҷаҳои фаъолияти худ бо тартиби муқарраргардида ба шуроҳои ҷамъиятии зинаҳои болоӣ дар назди мақомоти корҳои дохилӣ маълумот медиҳад;

4) якҷо бо шуъбаҳои Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаҳру ноҳияҳо пешниҳодҳо таҳия менамояд, ки ба ҳалли масъалаҳои таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ва гузарондани чорабиниҳои муштарак нигаронида шудаанд;

5) бо дастаҳои дастёрони ихтиёрӣ, ниҳодҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ барои таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ҳамкорӣ мекунад;

6) ба манфиати ҳаматарафа ва холисонаи иттилоотонии аҳолӣ оид ба масъалаҳои мубрами фаъолияти мақомоти корҳои дохилӣ, зарурати расондани кумак ва дастгирии онҳо дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ, мубориза бар зидди ҷинояткорӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳо, муқовимат ба экстремизм ва терроризм намояндагони матбуоти даврӣ ва дигар воситаҳои ахбори оммаро ҷалб менамояд;

7) дар тарғиби донишҳои ҳуқуқӣ ва баланд бардоштани фарҳанг ва шуури ҳуқуқии аҳолӣ иштирок менамояд.

Моддаи 22. Вазифаҳои шурои ҷамъиятӣ дар назди шуъбачаҳои милитсия дар шаҳрак ва деҳот, инчунин минтақаи хизматии милитсия

1. Шурои ҷамъиятӣ дар назди шуъбачаҳои милитсия дар шаҳрак ва деҳот, инчунин минтақаи хизматии милитсия зинаи ибтидоии низоми шуроҳои ҷамъиятӣ дар назди мақомоти корҳои дохилӣ мебошад. Дар фармоиш дар бораи таъсиси шурои ҷамъиятӣ бояд маълумот дар бораи ном, ҳайат ва нишонии макони ҷойгиршавии шуро зикр карда шавад.

2. Шурои ҷамъиятӣ дар назди шуъбачаҳои милитсия дар шаҳрак ва деҳот, инчунин минтақаи хизматии милитсия дорои вазифаҳои зерин мебошад:

1) дар таҳия ва амалисозии барномаҳои маҳаллии ҳамкории милитсия ва ҷомеаи шаҳрвандӣ, мубориза бар зидди ҷинояткорӣ ва пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ иштирок менамояд;

2) якҷо бо нозирони минтақавии милитсия таъмини тартиботи ҷамъиятиро дар шаҳрак, деҳа, маҳалла ва кӯчаҳо бо ҷалби дастаҳои дастёрони ихтиёрӣ, ниҳодҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ ташкил мекунад;

3) якҷо бо аҳолӣ таклифҳоеро пешниҳод менамояд, ки ба ҳалли масъалаҳои таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ва ба амал баровардани тадбирҳои муштарак бо мақомоти ҳифзи ҳуқуқ нигаронида шудаанд;

4) дар байни аҳолӣ оид ба зарурати расонидани кумак ва мусоидат ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ корҳои фаҳмондадиҳӣ мебарад;

5) бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ дар ҷаласаи шурои ҷамъиятӣ муноқишаҳои оилавию маишӣ, зӯроварӣ дар оила, ҳолатҳои аз тарбияи фарзанд саркашӣ кардани падару модар ё шахсони онҳоро ивазкунанда, инчунин аз таъминоти падару модар саркашӣ кардани фарзандонро баррасӣ намуда, шахсонеро, ки чунин амалҳоро содир кардаанд, дар бораи норавоии амалҳои ғайриқонунӣ огоҳ мекунад;

6) оид ба пешгирии рафтори зиддиҷамъиятии ноболиғон, ки бо оворагардӣ, талбандагӣ, фоҳишагӣ машғуланд, воситаҳои нашъадор, моддаҳои сахттаъсир ё мадҳушкунандаи дигар, маҳсулоти тамоку, нӯшокиҳои спиртӣ ва нӯшокиҳои дар асоси онҳо истеҳсолшударо истеъмол мекунанд, инчунин оид ба кирдорҳои дигари поймол кардани ҳуқуқ, озодӣ ва манфиатҳои қонунии шахсони воқеӣ ва ё ҳуқуқӣ корҳои фаҳмондадиҳиро анҷом медиҳад;

7) ба тарбияи шахсони қаблан маҳкумшуда ва шахсоне, ки дар қайди пешгирии мақомоти корҳои дохилӣ мебошанд, мусоидат мекунад;

8) дар шунидани ҳисоботи нозири минтақавии милитсия дар назди аҳолӣ иштирок мекунад;

9) ба аҳолӣ доир ба риояи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд, танзими анъана ва ҷашну маросим, инчунин талаботи дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ мусоидат менамояд;

10) оид ба натиҷаҳои фаъолияти худ бо тартиб ва муҳлатҳои муайяннамудаи низомнома дар бораи шуроҳои ҷамъиятӣ дар назди мақомоти корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шурои ҷамъиятӣ дар назди шуъбаи Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаҳру ноҳия маълумот медиҳад;

11) дар тарғиби донишҳои ҳуқуқӣ ва баланд бардоштани фарҳанг ва шуури ҳуқуқии аҳолӣ иштирок менамояд.

БОБИ 7. КАФОЛАТҲОИ ҲИМОЯИ ҲУҚУҚӢ, ИҶТИМОӢ ВА ЧОРАҲОИ ҲАВАСМАНДГАРДОНИИ ШАҲРВАНДОНИ БА МАҚОМОТИ ҲИФЗИ ҲУҚУҚ ДАР ТАЪМИНИ ТАРТИБОТИ ҶАМЪИЯТӢ МУСОИДАТКУНАНДА

Моддаи 23. Кафолати ҳимояи ҳуқуқии шаҳрвандони ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ мусоидаткунанда

1. Талаботи қонунии шаҳрвандоне, ки ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ҳангоми таъмини тартиботи ҷамъиятӣ мусоидат менамоянд, барои шаҳрвандон ҳатмӣ мебошад.

2. Суиқасд ба ҳаёти шаҳрвандоне, ки ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ мусоидат мекунанд ва аъзои оилаи онҳо, истифодаи зӯроварӣ нисбат ба онҳо ё таҳқири онҳо ҳангоми иҷрои уҳдадорӣ ё ба иҷрои уҳдадорӣ доир ба таъмини тартиботи ҷамъиятӣ алоқаманд, боиси ҷавобгарии муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мегардад.

3. Ҳимояи ҳуқуқии шаҳрвандоне, ки ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ мусоидат мекунанд ва аъзои оилаи онҳо, агар амали онҳо ба пешгирӣ, ошкор ё кушодани ҷиноят ҳамчун иштирокчиёни мурофиаи судии ҷиноятӣ алоқаманд бошад, бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҳимояи давлатии иштирокчиёни мурофиаи судии ҷиноятӣ" анҷом дода мешавад.

Моддаи 24. Ҳимояи иҷтимоии шаҳрвандони ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ мусоидаткунанда

1. Шаҳрванде, ки ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ мусоидат намуда, дар натиҷа ҷароҳат бардоштааст, осеб дидааст ё захм гирифта, муваққатан корношоям шудааст, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ӯ кумаки пулии яквақта дода мешавад.

2. Шаҳрванде, ки дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ мусоидат намуда, дар натиҷаи иҷрои уҳдадорӣ бинобар иштирок дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ба маъюбӣ гирифтор шудааст, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ӯ (дар ҳолати ҳалок, вафот - ба аъзои оилааш) нафақа таъин карда мешавад.

3. Зарари ба молу мулки шаҳрванде, ки ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ мусоидат намуда, дар натиҷаи иҷрои уҳдадорӣ бинобар иштирок дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ё ба молу мулки хешовандонаш (зан, шавҳар, фарзанд, падару модар, бародар, хоҳар, инчунин падару модар, бародар, хоҳар ва фарзандони зан ё шавҳар, амак (тағо), хола, амма, қудо, келин, домод, бародарзода (хоҳарзода), фарзандхондагон, фарзандхондшудагон, инчунин шахси дигаре, ки бо ӯ якҷоя зиндагӣ карда, хоҷагии умумӣ пеш мебарад) расонида шудааст, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн карда мешавад.

Моддаи 25. Чораҳои ҳавасмандгардонии шаҳрвандони ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ мусоидаткунанда

1. Шаҳрвандоне, ки ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ мусоидат менамоянд, метавонанд барои иштироки фаъолона дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ҳавасманд карда шаванд, бо:

1) эълон намудани миннатдорӣ;

2) сарфароз намудан бо ифтихорнома;

3) мукофоти пулӣ;

4) туҳфаҳои арзишманд;

5) намудҳои дигари ҳавасмандгардонӣ, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

2. Шаҳрвандоне, ки ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ мусоидат менамоянд, барои хизматҳои махсус дар иҷрои вазифаҳои ҷамъиятӣ ва зоҳир намудани мардонагӣ ва матонат метавонанд бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои сарфароз гардонидан бо мукофотҳои давлатӣ пешбарӣ карда шаванд.

Моддаи 26. Ҳавасмандгардонии моддӣ, кафолатҳо ва ҷубронҳои дигар ба шаҳрвандоне, ки ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ мусоидат менамоянд

Мақомоти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии маҳаллӣ шаҳрвандонеро, ки ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ мусоидат менамоянд, бо имтиёзҳо ва ҷуброни пулии иловагӣ, шаклҳои дигари манфиатнокии моддӣ, ки хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нестанд, ҳавасманд мегардонанд.

Моддаи 27. Таъминоти моддию техникии фаъолияти кормандони ғайриштатӣ

Таъминоти моддию техникии фаъолияти кормандони ғайриштатӣ метавонад дар доираи маблағҳои дар сметаи хороҷоти мақомоти ҳифзи ҳуқуқ пешбинишуда сурат гирад.

Моддаи 28. Маблағгузорӣ ва таъминоти моддию техникии фаъолияти дастёрони ихтиёрӣ ва шуроҳои ҷамъиятӣ

Маблағгузорӣ ва таъминоти моддию техникии фаъолияти дастёрони ихтиёрӣ ва шуроҳои ҷамъиятӣ аз ҳисоби маблағҳои шахсони ҳуқуқӣ, саҳмҳои ихтиёрии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, маблағҳои фонди ташаббусҳои шаҳрвандӣ оид ба таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ва таҳкими қонуният, инчунин сарчашмаҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, амалӣ карда мешавад.

Моддаи 29. Фонди ташаббусҳои шаҳрвандӣ оид ба таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ва таҳкими қонуният

1. Фонди ташаббусҳои шаҳрвандӣ оид ба таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ва таҳкими қонуният бо мақсади таъминоти молиявӣ, моддию техникии фаъолияти дастёрони ихтиёрӣ ва шуроҳои ҷамъиятӣ, инчунин ҳавасмандгардонии моддии шахсоне, ки ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ мусоидат мекунанд, ташкил карда мешавад.

2. Молу мулк ва дороиҳои дигари фонд аз саҳмҳои ихтиёрӣ ва хайрияҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, инчунин манбаъҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, ташаккул меёбад.

3. Идоракунии фонд аз ҷониби шурои парасторон, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоби намояндагони ниҳодҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ ва мақомоти давлатӣ ташкил менамояд, ба роҳ монда мешавад.

БОБИ 8. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 30. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани талаботи Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 31. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ"

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи иштироки шаҳрвандон дар таъмини тартиботи ҷамъиятӣ" аз 3 декабри соли 2009 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2009, №12, мод. 818) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 32. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе,

аз 22 июни соли 2023, № 1969
Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон	1969	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ИШТИРОКИ ШАҲРВАНДОН ДАР ТАЪМИНИ ТАРТИБОТИ ҶАМЪИЯТӢ	Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон	22.06.2023	Амалкунанда	word pdf zip

Матни асосӣ:
Дидан

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ТАЪМИНИ ЧЕНАКИ ЯГОНА

Бо қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 7 июни соли 2023, № 1024

қабул карда шуд

Бо қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 16 июни соли 2022, № 396

ҷонибдорӣ карда шуд

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ ва иқтисодии фаъолиятро дар соҳаи таъмини ченаки ягона бо мақсади қонеъ намудани талаботи шаҳрвандон ва иқтисодиёти мамлакат ба натиҷаҳои воқеӣ, боэътимод ва муқоисашавандаи ченак, ҳифзи саломатии аҳолӣ, муҳити зист, таъмини иқтидори мудофиавӣ ва амният муайян менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

1) **андозагирии воситаҳои ченак** - маҷмуи амалиёте, ки бо мақсади муқаррар намудани тавсифҳои метрологии воситаҳои ченак бо роҳи муайянсозии таносуби байни қимати бузургии бо ёрии воситаҳои ченак бадастомада ва қимати бузургии тибқи маҳак (эталон) ҳосилшуда иҷро карда мешаванд;

2) **аттестатсияи метрологии воситаҳои ченак** - эътирофи қобили қабул будани истифодаи воситаҳои ченаки истеҳсолашон ягона (ё бо нусхаҳои ягона ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон воридгардида) аз тарафи хадамоти давлатии метрологӣ дар асоси таҳқиқи ҳамаҷонибаи хосияти онҳо;

3) **аттестатсияи воситаҳои санҷиш** - муайянсозии мутобиқати тавсифҳои бамеъёрдаровардашудаи метрологӣ ва техникии воситаҳои санҷиш ба талаботи ҳуҷҷатҳои меъёрӣ оид ба таъмини ченаки ягона;

4) **аттестатсияи метрологии усулҳои иҷрои ченкунӣ** - таҳқиқот бо мақсади баҳодиҳӣ ва тасдиқи мутобиқати усулҳои иҷрои ченкунӣ ба талаботи пешниҳодгардидаи метрологӣ;

5) **воситаҳои ченак** - воситаҳои техникие, ки барои ченкунӣ пешбинӣ гардида, дорои тавсифҳои муқарраргардидаи метрологӣ мебошанд;

6) **қонунгузории метрологӣ** - аз тарафи давлат дар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ муқаррар намудани талаботи ҳатмӣ нисбат ба истифодаи воҳидҳои бузургиҳои физикӣ, маҳакҳо (эталонҳо), тарзу воситаҳои ченкунӣ, ки барои таъмини ченаки ягона равона мегардад;

7) **мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъмини ченаки ягона** (минбаъд - **мақоми ваколатдори давлатӣ**) - мақоми иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ, ки танзими давлатиро дар соҳаи таъмини ченаки ягона амалӣ менамояд;

8) **маҳаки (эталони) воҳиди бузургӣ** - воситаи ченак, ки барои таҷдид ва ҳифзи воҳиди бузургӣ бо мақсади интиқоли андозаи он ба воситаҳои дигари ченаки ҳамин бузургӣ пешбинӣ шудааст;

9) **маҳаки (эталони) давлатии воҳиди бузургӣ** - маҳаки (эталони) воҳиди бузургӣ, ки бо қарори мақоми ваколатдори давлатӣ ба сифати воҳиди ибтидоӣ барои муқаррар намудани андозаи воҳиди бузургӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф гардидааст;

10) **назорати метрологӣ** - фаъолияте, ки хадамоти давлатии метрологӣ, хадамоти метрологии мақомоти давлатӣ ва хадамоти метрологии шахсони ҳуқуқӣ бо мақсади санҷиши риояи қоида ва меъёрҳои метрологӣ амалӣ менамоянд;

11) **назорати давлатии метрологӣ** - фаъолияте, ки аз ҷониби хадамоти давлатии метрологӣ бо мақсади санҷиши риояи қоида ва меъёрҳои метрологӣ амалӣ карда мешавад;

12) **намунаҳои стандартӣ** - воситаҳои ченак дар шакли намунаи модда (мавод) бо қимати аз рӯи натиҷаи аттестатсияи метрологӣ муқарраргардидаи бузургӣ, ки таркиб ё хусусияти ин модда (мавод)ро тавсиф менамоянд;

13) **нишондиҳандаи дурустии ченкунӣ** - тавсифи муқарраргардидаи дурустии натиҷаи ченкунӣ, ки бо риояи қоида ва меъёрҳои усулҳои ченкунии истифодашаванда ба даст оварда мешавад;

14) **пайвастшавии метрологӣ** - хусусиятҳои натиҷаи ченкунӣ, ки мувофиқи онҳо натиҷаи мазкур метавонад ба воситаи занҷири ногусастанӣ ва ҳуҷҷатноккардашудаи андозагирӣ ба маҳакҳои (эталонҳои) давлатӣ ва ё байналмилалӣ пайваст карда шавад;

15) **ҳуҷҷатҳои меъёрӣ оид ба таъмини ченаки ягона** - стандартҳои давлатӣ, стандартҳои байналмилалӣ (минтақавӣ), низомнома, дастурамал, қоида ва тавсияҳое, ки бо тартиби муқарраргардида қабул ва дар фаъолияти метрологӣ истифода мешаванд;

16) **санҷиши эътимоднокии воситаҳои ченак** - маҷмуи амалиёте, ки бо мақсади муайян ва тасдиқ намудани мутобиқати воситаҳои ченак ба талаботи муқарраргардидаи техникӣ анҷом дода мешавад;

17) **сертификат дар бораи тасдиқи навъи воситаҳои ченак** - ҳуҷҷате, ки навъи воситаҳои ченак ва ба талаботи муқарраргардида мутобиқат доштани онро тасдиқ менамояд;

18) **тасдиқи навъи воситаҳои ченак** - қарори бо тартиби муқарраргардида ба расмият даровардашуда оид ба эътирофи мутобиқати навъи воситаҳои ченак ба тавсифҳои метрологӣ ва техникӣ дар асоси натиҷаҳои озмоиши воситаҳои ченак бо мақсади тасдиқи навъ;

19) **усулҳои иҷрои ченкунӣ** - маҷмуи амалиёт ва қоидаҳое, ки иҷрои ченкунӣ ва ба даст овардани натиҷаи онҳоро бо нишондодҳои муқарраргардидаи дақиқӣ таъмин менамоянд;

20) **фаъолияти метрологӣ** - фаъолияте, ки ба таъмини ченаки ягона, тарзу воситаҳои ченкунӣ, инчунин роҳҳои ноил шудан ба дақиқияти зарурӣ алоқаманд мебошад;

21) **ченаки ягона** - ҳолати ченаке, ки натиҷаи он дар воҳидҳои эътирофгардидаи бузургӣ ифода ёфта, нишондиҳандаҳои дақиқи ченак аз доираи меъёрҳои муайянгардида берун намеоянд;

22) **шаҳодатнома (сертификат) дар бораи андозагирӣ** - ҳуҷҷате, ки далел ва натиҷаҳои андозагирии воситаҳои ченакро тасдиқ намуда, ба ташкилотҳои анҷомдиҳандаи фаъолияти андозагирӣ дода мешавад;

23) **экспертизаи метрологӣ** - маҷмуи корҳои ташкилӣ-ҳуқуқӣ оид ба баҳодиҳӣ ва таҳлили дурустию пуррагии истифодаи талаботи метрологӣ, ки бо таъмини ченаки ягона алоқаманд мебошанд;

24) **Феҳристи давлатии воситаҳои ченаки Ҷумҳурии Тоҷикистон** - махзани ягонаи иттилоот дар бораи воситаҳои ченаке, ки нисбат ба онҳо қарор оид ба тасдиқи навъ ва додани сертификат дар бораи тасдиқи навъ қабул гардидааст.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи таъмини ченаки ягона

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи таъмини ченаки ягона ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Принсипҳои соҳаи таъмини ченаки ягона

Соҳаи таъмини ченаки ягона ба принсипҳои зерин асос меёбад:

1) истифодаи воситаҳои ченаки барасмиятдаровардашуда;

2) таҷдиди воситаҳои ченак бо ёрии маҳакҳои (эталонҳои) давлатӣ;

3) афзалияти истифодаи воҳидҳои ченкунии низоми байналмилалии воҳидҳо;

4) риояи ҳатмии фосилаи байнисанҷишии воситаҳои ченак;

5) таъмини дақиқияти ченкунӣ;

6) истифодаи натиҷаҳои ченкунӣ дар асоси арзёбии иштибоҳот бо эҳтимолияти додашуда;

7) назорати риояи қоидаву меъёрҳои метрологӣ;

8) ошкоро ва дастрас будани маълумот дар соҳаи таъмини ченаки ягона, ба истиснои паҳнкунӣ ва (ё) пешниҳоди маълумоти дастрасиашон маҳдуд;

9) таъмини пайвастшавии метрологӣ.

БОБИ 2. ИДОРАКУНӢ ВА ТАНЗИМИ ДАВЛАТӢ ДАР СОҲАИ ТАЪМИНИ ЧЕНАКИ ЯГОНА

Моддаи 4. Сиёсати давлатӣ дар соҳаи таъмини ченаки ягона

Сиёсати давлатӣ дар соҳаи таъмини ченаки ягона аз самтҳои зерин иборат мебошад:

1) рушди фаъолияти метрологӣ дар асоси талаботи байналмилалӣ;

2) муҳайё намудани шароити мусоид барои ҷалби сармоя ба соҳа;

3) рушди таҳқиқоти илмӣ ва якҷоя кардани он бо таҷрибаи истеҳсолӣ;

4) тайёр намудан, такмил додан ва баланд бардоштани савияи дониши мутахассисон дар соҳаи таъмини ченаки ягона;

5) ҷорӣ намудани технологияҳои инноватсионӣ ва иттилоотию коммуникатсионӣ;

6) татбиқи чорабиниҳо оид ба ҳимоя аз оқибатҳои номатлуби натиҷаҳои нодурусти ченкунӣ;

7) таъмини фаъолият ва рушди низоми таъмини ченаки ягона дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, мутобиқгардонии он ба низоми байналмилалии воҳидҳо ва низоми воҳидҳои бузургии мамлакатҳои дигар;

8) рушди ҳамкориҳои байналмилалӣ.

Моддаи 5. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи таъмини ченаки ягона

Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи таъмини ченаки ягона мансубанд:

1) пешбурди сиёсати давлатӣ дар соҳаи таъмини ченаки ягона;

2) тасдиқи барномаҳои давлатӣ дар соҳаи таъмини ченаки ягона;

3) муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъмини ченаки ягона;

4) тасдиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи таъмини ченаки ягона;

5) амалӣ намудани салоҳияти дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 6. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъмини ченаки ягона

Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъмини ченаки ягона дорои ваколатҳои зерин мебошад:

1) амалисозии сиёсати давлатӣ дар соҳаи таъмини ченаки ягона;

2) ҳамоҳангсозии байниминтақавӣ ва байнисоҳавии фаъолият оид ба таъмини ченаки ягона;

3) муқаррар намудани қоидаҳои офаридан, тасдиқ, азнавкунӣ, нигоҳдорӣ ва истифодаи маҳакҳои (эталонҳои) давлатии воҳидҳои бузургӣ, инчунин таъмини муқоисаи онҳо дар сатҳи байналмилалӣ;

4) муайян намудани талаботи умумии метрологӣ ба усулҳо, воситаҳо ва натиҷаҳои ченкунӣ;

5) амалӣ намудани назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологӣ;

6) роҳбарӣ ба фаъолияти хадамоти давлатии метрологӣ ва дигар хадамоти метрологӣ оид ба таъмини ченаки ягона;

7) пешбурди Феҳристи давлатии воситаҳои ченаки Ҷумҳурии Тоҷикистон;

8) таъсиси пажӯҳишгоҳи метрологӣ;

9) таҳия ва ҷиҳати тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи таъмини ченаки ягона;

10) таҳия ва қабули ҳуҷҷатҳои меъёрию техникӣ дар соҳаи таъмини ченаки ягона, аз ҷумла якҷо бо дигар мақомоти давлатӣ;

11) андешидани чораҳо оид ба тайёр намудани мутахассисони муҳандисию техникии соҳа;

12) амалӣ намудани назорат оид ба риояи шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳа;

13) таъмини фаъолият ва рушди низоми таъмини ченаки ягона дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мутобиқгардонии он бо низоми байналмилалии воҳидҳо ва низоми воҳидҳои бузургии мамлакатҳои дигар;

14) ба амал баровардани тадбирҳо оид ба ҳифзи ҳуқуқҳои истеъмолкунандагон, саломатӣ ва бехатарии шаҳрвандон, муҳити зист ва манфиатҳои давлат аз оқибатҳои манфии натиҷаҳои нодурусти ченкунӣ;

15) иштирок дар фаъолияти ташкилотҳои байналмилалӣ оид ба масъалаҳои таъмини ченаки ягона ва намояндагии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ташкилотҳои байналмилалии метрологӣ;

16) ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти давлатӣ ва шахсони ҳуқуқӣ дар соҳаи таъмини ченаки ягона;

17) қабули қарор оид ба эътироф намудани натиҷаҳои озмоиш ва тасдиқи навъ, санҷиши эътимоднокии ибтидоӣ ва аттестатсияи метрологии воситаҳои ченаки берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо назардошти шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон, гузаронидашуда;

18) амалӣ намудани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

Моддаи 7. Сохтори хадамоти метрологӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти метрологӣ ва навъи корҳое, ки барои таъмини ченаки ягона равона шудаанд, аз ҷониби хадамоти метрологии Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешаванд. Хадамоти метрологии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз хадамоти давлатии метрологӣ, хадамоти метрологии мақомоти давлатӣ ва хадамоти метрологии шахсони ҳуқуқӣ иборат мебошад.

Моддаи 8. Хадамоти давлатии метрологӣ

Ба хадамоти давлатии метрологӣ, ки онро мақоми ваколатдори давлатӣ роҳбарӣ мекунад, хадамоти давлатии метрологии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ дохил мешаванд.

Моддаи 9. Хадамоти метрологии мақомоти давлатӣ ва хадамоти метрологии шахсони ҳуқуқӣ

1. Мақомоти давлатӣ ва шахсони ҳуқуқӣ ҳангоми зарурат метавонанд барои анҷом додани корҳо оид ба таъмини ченаки ягона, инчунин амалисозии назорати метрологӣ хадамоти метрологӣ таъсис диҳанд.

2. Хадамоти метрологии мақомоти давлатӣ ва шахсони ҳуқуқӣ:

1) ҳамчун хадамоти аккредитатсияшуда корҳоро оид ба санҷиш ва андозагирии воситаҳои ченак иҷро мекунанд;

2) лоиҳаи ҳуҷҷатҳои меъёриро оид ба таъмини ченаки ягона таҳия менамоянд.

3. Ҳуқуқу уҳдадориҳои хадамоти метрологии мақомоти давлатӣ тибқи низомномаи аз тарафи мақомоти давлатӣ тасдиқ ва бо мақоми ваколатдори давлатӣ мувофиқагардида, муайян карда мешаванд. Ҳуқуқу уҳдадориҳои хадамоти метрологии шахсони ҳуқуқӣ тибқи оинномаи онҳо ва низомномаи хадамоти давлатии метрологӣ муайян карда мешаванд.

4. Шахсони мансабдори хадамоти метрологии мақомоти давлатӣ ва шахсони ҳуқуқӣ уҳдадоранд зимни иҷрои фаъолияти худ ба фош кардани сирри давлатӣ, тиҷоратӣ ё сирри дигари бо қонун ҳифзшаванда роҳ надиҳанд.

БОБИ 3. АСОСҲОИ ТАЪМИНИ ЧЕНАКИ ЯГОНА

Моддаи 10. Воҳидҳои бузургӣ

1. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби муқарраргардида истифодаи воҳидҳои бузургии низоми байналмилалии воҳидҳо иҷозат дода мешавад.

2. Номгӯй, аломат ва қоидаҳои навишти воҳидҳои бузургӣ, инчунин қоидаҳои истифодаи онҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи санадҳои қонунгузорӣ, бо пешниҳоди мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъмини ченаки ягона аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

3. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад, дар баробари истифодаи воҳидҳои бузургии низоми байналмилалии ченакҳо, ба истифодаи воҳидҳои низомҳои дигар иҷозат диҳад.

4. Тавсиф ва хусусиятҳои маҳсулоти содиротӣ, аз ҷумла воситаҳои ченак бо воҳидҳои бузургии муқаррарнамудаи фармоишгар ифода ёфта метавонанд.

5. Истифодаи воҳидҳое, ки аз воҳидҳои расман иҷозатдодашуда фарқ доранд, ба истиснои ҳолатҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, манъ аст.

Моддаи 11. Маҳакҳои (эталонҳои) давлатии воҳидҳои бузургӣ

1. Асоси техникии таъмини ченаки ягонаро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳакҳои (эталонҳои) давлатии воҳидҳои бузургӣ ташкил медиҳанд, ки нигоҳдории онҳоро давлат таъмин менамояд.

2. Маҳакҳои (эталонҳои) давлатии воҳидҳои бузургӣ ҳамчун воситаи ченаки воҳидҳои ибтидоӣ ҷиҳати таҷдид ва нигоҳдории воҳидҳои бузургӣ бо мақсади интиқоли андозаи онҳо ба воситаҳои дигари ченаки ҳамин бузургӣ истифода мешаванд.

3. Воҳидҳои бузургӣ, ки аз рӯи маҳакҳо (эталонҳо) таҷдид мешаванд, бояд пайвастшавии метрологиро то низоми байналмилалии воҳидҳо таъмин намоянд.

Моддаи 12. Воситаҳои ченак

1. Воситаҳои ченак барои муайян намудани бузургие истифода мешаванд, ки ба татбиқи воҳидҳояшон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи тартиби муқарраргардида иҷозат дода шудааст ва бояд ба шароити истифода ва талаботи муқарраргардида мувофиқ бошанд.

2. Тарҳрезии воситаҳои ченак бояд дастрасиро ба қисмҳои функсионалии он (аз ҷумла таъминоти барномавӣ) бо мақсади пешгирӣ намудани ислоҳи беиҷозат ва мудохилае, ки метавонад ба таҳрифи натиҷаҳои ченкунӣ оварда расонад, маҳдуд созад.

3. Меъёрҳои мансуб донистани воситаҳои техникӣ, дастгоҳҳо, моддаҳо ва (ё) маводҳо ба воситаҳои ченак ва (ё) воситаҳои санҷиш чунин мебошанд:

1) мавҷудияти хосиятҳои ба меъёр даровардашудаи метрологӣ ва тавсифҳои техникие, ки қиматашон дар муҳлати муайян бетаљйир дониста мешавад;

2) қобилияти таъмини натиҷаҳои ченкунӣ дар воҳидҳои қонунигардонидашуда бо дақиқияти муқарраргардида, инчунин саҳеҳии натиҷаҳои санҷиш;

3) фаъолият аз рӯи принсипҳои механикӣ, барқӣ, оптикӣ, физикӣ-химиявӣ ва электронӣ.

4. Воситаҳои техникӣ дар ҳолатҳои зерин воситаҳои ченак ва (ё) воситаҳои санҷиш дониста намешаванд:

1) доштани вазифаи нишондиҳанда (индикаторӣ);

2) истифодабарӣ танҳо барои баҳодиҳии пешакӣ, ки натиҷаи он ченкунӣ ва (ё) санҷиш ба ҳисоб намеравад;

3) танҳо иҷро намудани вазифаи интиқоли маълумот дар бораи натиҷаи ченкунӣ ва (ё) санҷишҳо.

5. Воситаҳои ченаки дар доираи қонунгузории метрологӣ барои истифода муқарраргардида ва дар номгӯйи воситаҳои ченак зикргардида дар ҳолатҳои зерин иҷозат дода намешаванд:

1) барои муомилот бе гузаштан аз санҷиши эътимоднокии давлатӣ;

2) барои истифода бе гузаштан аз санҷиши эътимоднокии давлатӣ ва воситаҳои ченаки дар озмоишгоҳҳои санҷишии аккредитатсияшуда (марказҳо) истифодашаванда бе гузаштан аз санҷиши эътимоднокии давлатӣ ё андозагирӣ.

6. Воситаҳои ченаки берун аз доираи қонунгузории метрологӣ истифодашаванда метавонанд мавриди санҷиш ва (ё) андозагирӣ ё экспертизаи метрологӣ қарор гиранд, ё нисбат ба онҳо бо мақсади таъмини ченаки ягона аз тарафи шахси муайяни ҳуқуқӣ, соҳибкори инфиродӣ ё шахси дигари воқеии ин воситаҳои ченакро истифодабаранда метавонад амалҳои дигар анҷом дода шаванд.

7. Маълумот дар бораи воситаҳои ченаки навъашон тасдиқгардида дар Феҳристи давлатии воситаҳои ченаки Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷой дода мешавад. Пешбурди Феҳристи давлатии воситаҳои ченаки Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ амалӣ карда мешавад.

8. Қарор дар бораи муқаррар намудани фосилаи байни санҷишҳои эътимоднокӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ қабул карда мешавад.

9. Хадамоти давлатии метрологӣ назорати воситаҳои ченаки дар доираи талаботи қонунгузории метрологӣ қарордоштаро амалӣ менамояд. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳуқуқ надоранд воситаҳои ченаки таҳти назорати қонунгузории метрологӣ қарордоштаро то аз санҷиши эътимоднокии давлатӣ гузаштан истифода баранд ва ё барои истифода нигоҳ доранд.

Моддаи 13. Усулҳои иҷрои ченкунӣ

1. Ченкунӣ бояд тибқи усулҳое, ки бо тартиби муқарраргардида аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ тавсия шудаанд, анҷом дода шавад.

2. Усулҳои иҷрои ченкунӣ бояд баҳодиҳии нишондиҳандаҳои дақиқияти натиҷаҳои ченкуниро дар бар гирифта, саҳеҳии муқарраршударо дар шароити воқеии гузарондани ченкунӣ таъмин намоянд. Ченкунӣ бояд тибқи усулҳои бо тартиби муайян аттестатсияшудаи иҷрои ченкунӣ анҷом дода шавад.

3. Аттестатсияи метрологии усулҳои иҷрои ченкунӣ бо роҳи гузаронидани таҳқиқот бо мақсади баҳодиҳӣ ва тасдиқи мутобиқати усулҳои иҷрои ченкунӣ ба талаботи метрологии ба онҳо вогузошташуда амалӣ карда мешавад.

4. Тартиби таҳия ва аттестатсияи метрологии усулҳои иҷрои ченкуниро мақоми ваколатдори давлатӣ муайян мекунад.

БОБИ 4. НАЗОРАТИ МЕТРОЛОГӢ ВА НАЗОРАТИ ДАВЛАТИИ МЕТРОЛОГӢ

Моддаи 14. Объектҳои назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологӣ

Объектҳои назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологӣ инҳоянд:

1) маҳаки (эталони) воҳидҳои бузургӣ;

2) воситаҳои ченак;

3) воситаҳои санҷиш;

4) намунаҳои стандартӣ;

5) системаҳои иттилоотонӣ-ченкунӣ;

6) усулҳои иҷрои ченкунӣ;

7) миқдори молҳои дар борҷомаҳо бандубастшуда ҳангоми кушодан, фурӯхтан ва воридот;

8) объектҳои дигари тибқи қоида ва меъёрҳои метрологӣ пешбинигардида.

Моддаи 15. Соҳаҳои назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологӣ

1. Назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологиро мақоми ваколатдори давлатӣ бо мақсади санҷиши риояи талаботи қонунгузорӣ оид ба таъмини ченаки ягона анҷом медиҳад.

2. Назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологӣ нисбат ба соҳаҳои зерин паҳн мегарданд:

1) тандурустӣ, байторӣ, ҳифзи муҳити зист;

2) амалиёти тиҷоратӣ ва ҳисобу китоби байни харидор ва фурӯшанда;

3) баҳисобгирии арзишҳои моддӣ ва захираҳои сӯзишворию энергетикӣ;

4) амалиёти баҳисобгирии давлатӣ;

5) таъмини мудофиаи давлат;

6) таъмини бехатарии саноатӣ, ядроӣ ва радиатсионӣ;

7) таъмини бехатарии меҳнат ва ҳаракати нақлиёт;

8) иҷрои корҳои геодезӣ, картографӣ ва гидрометеорологӣ;

9) иҷрои амалиётҳои андозӣ, гумрукӣ, бонкӣ, почта ва телекоммуникатсионӣ;

10) ҳифзи аҳолӣ ва маҳалҳои аҳолинишин аз ҳолатҳои фавқулодаи хусусияти табиӣ ва техногенидошта, таъмини бехатарии оташнишонӣ;

11) санҷиш ва назорати сифати маҳсулот бо мақсади муайян кардани мутобиқати он ба регламентҳои техникӣ ва ҳуҷҷатҳои меъёрии техникӣ;

12) муайян кардани бехатарӣ ва сифати маҳсулоти сертификатсияшуда;

13) гузаронидани санҷишҳои давлатӣ, санҷишҳои эътимоднокӣ, андозагирӣ, таъмир ва аттестатсияи метрологии воситаҳои ченак;

14) истихроҷи маъданҳои фоиданок;

15) амалиёт бо арзишҳои Фонди давлатии металлҳо ва сангҳои қиматбаҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон;

16) бақайдгирии рекордҳои варзишии миллӣ ва байналмилалӣ;

17) корҳое, ки бо супориши мақомоти судӣ, прокуратура ва мақомоти дигари давлатӣ гузаронда мешаванд.

3. Мутобиқи санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон соҳаҳои дигари фаъолият низ таҳти назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологӣ қарор гирифта метавонанд.

Моддаи 16. Намудҳои назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологӣ

1. Назорати метрологӣ амалҳои зеринро дар бар мегирад:

1) санҷишҳо бо мақсади тасдиқи навъи воситаҳои ченак;

2) санҷиши эътимоднокӣ, андозагирии воситаҳои ченак, аз ҷумла маҳакҳо (эталонҳо);

3) аттестатсияи метрологии воситаҳои ченак ва усулҳои иҷрои ченкунӣ;

4) аттестатсияи воситаҳои санҷиш.

2. Назорати давлатии метрологӣ барои иҷрои корҳои зерин ба роҳ монда мешавад:

1) истеҳсол, таъмир, ба киро додан, фурӯш, ҳолат ва истифодаи воситаҳои ченак, аз ҷумла маҳаки (эталони) воҳидҳои бузургӣ, намунаҳои стандартӣ, низоми иттилоотонӣ-ченкунӣ;

2) риояи қоида ва меъёрҳои муқарраргардидаи метрологӣ;

3) миқдори моле, ки ҳангоми амалиёти тиҷоратӣ бегона карда мешавад;

4) миқдори моли баркаш ва бандубастшуда дар борҷомаҳои гуногун ҳангоми кушодан, фурӯхтан ва воридот.

3. Мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон намудҳои дигари назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологӣ метавонанд пешбинӣ карда шаванд.

Моддаи 17. Тасдиқи навъ ва аттестатсияи метрологии воситаҳои ченак

1. Тасдиқи навъи воситаҳои ченак иҷрои корҳоеро дар бар мегирад, ки дар раванди онҳо дар асоси санҷишҳои давлатии воситаҳои ченак хусусиятҳои метрологӣ ва техникии онҳо муқаррар гардида, мутобиқати воситаҳои ченак ба талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад ва доир ба тасдиқи навъи воситаҳои ченак қарор қабул мегардад.

2. Қарори тасдиқи навъи воситаҳои ченак аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ қабул ва бо сертификати навъи воситаҳои ченак тасдиқ карда мешавад. Муҳлати амали сертификати мазкурро ҳангоми додани он мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар мекунад.

3. Навъи тасдиқгардидаи воситаҳои ченак аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ ба Феҳристи давлатии воситаҳои ченаки Ҷумҳурии Тоҷикистон дохил карда мешавад.

4. Воситаҳои ченакро мақоми ваколатдори давлатӣ бо мақсади тасдиқи навъи онҳо месанҷад. Бо қарори мақоми давлатӣ оид ба аккредитатсия, ташкилотҳои дигари махсусгардонидашуда низ тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд ба сифати озмоишгоҳи (маркази) давлатии санҷиши воситаҳои ченак аккредитатсия карда шаванд.

5. Барои гузаронидани санҷиш намунаҳои воситаҳои ченак бояд бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ пешниҳод карда шаванд.

6. Мутобиқати воситаҳои ченакро ба навъи тасдиқгардида дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон мақомоти давлатии хадамоти метрологии маҳалли ҷойгиршавии истеҳсолкунандагон ё истифодабарандагон таҳти назорат мегиранд.

7. Ба рӯи воситаҳои ченаки навъи тасдиқгардида ва ба ҳар нусхаи дахлдори ҳуҷҷатҳои истифодабарии онҳо аломати тасдиқкунандаи навъи воситаҳои ченаки шакли муқарраргардида гузошта мешавад.

8. Аттестатсияи метрологии воситаҳои ченак аз ҷониби хадамоти давлатии метрологӣ анҷом дода мешавад.

9. Воситаҳои ченаки дар соҳаҳои дар моддаи 15 Қонуни мазкур зикршуда, ки мавриди истеҳсол ва воридот қарор доранд, бояд аз санҷиши ҳатмии давлатӣ бо мақсади тасдиқи навъ ё аттестатсияи метрологӣ гузаранд.

10. Ба муомилот баровардан, ба истифода додан, истифодабарӣ, фурӯхтан ва тарљиб намудани воситаҳои ченаки таҳти назорати давлатии метрологӣ қарордошта, ки бо мақсади тасдиқи навъ ё аттестатсияи метрологӣ аз санҷиш нагузаштаанд, манъ аст.

Моддаи 18. Санҷиши эътимоднокии воситаҳои ченак

1. Воситаҳои ченак, ки дар доираи татбиқи назорати давлатии метрологӣ истифода мешаванд, дар мавриди истеҳсол ё таъмир, истифода ва воридот баъди тасдиқи навъи онҳо ва ё аттестатсияи метрологӣ ва бақайдгирӣ дар Феҳристи давлатии воситаҳои ченаки Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд аз санҷиши ҳатмии эътимоднокӣ гузаронида шаванд.

2. Тартиби гузаронидани санҷиши эътимоднокии воситаҳои ченак, инчунин даврияти санҷиши онҳоро мақоми ваколатдори давлатӣ муайян мекунад.

3. Санҷиши эътимоднокии воситаҳои ченак аз ҷониби шахсони мансабдори хадамоти давлатии метрологӣ ё хадамоти метрологии аккредитатсияшудаи шахсони ҳуқуқӣ мутобиқи усули санҷиши эътимоднокии воситаҳои ченак амалӣ карда мешавад.

4. Воситаҳои ченак, ки аз санҷиши эътимоднокӣ гузаштаанд, тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ муҳргузорӣ карда мешаванд ва мутобиқати онҳо бо шаҳодатномаи санҷиши эътимоднокӣ тасдиқ карда мешавад.

Моддаи 19. Андозагирии воситаҳои ченак

1. Андозагирии воситаҳои ченак аз ҷониби хадамоти аккредитатсияшудаи метрологӣ амалӣ карда мешавад.

2. Ҳангоми андозагирии воситаҳои ченак усулҳои андозагирии воситаҳои ченак, ки барои муқаррар намудани тавсифҳои метрологии воситаҳои ченак пешбинӣ гардидаанд, мавриди истифода қарор мегиранд.

3. Воситаҳои ченаки истифодашаванда ҳангоми ченкунӣ дар соҳаҳои пешбинамудаи моддаи 15 Қонуни мазкур метавонанд ба таври ихтиёрӣ ҳангоми истеҳсол, фурӯш, истифода, киро додан, таъмир ва воридот андозагирӣ карда шаванд.

4. Натиҷаҳои андозагирии воситаҳои ченаки аз тарафи хадамоти аккредитатсияшудаи метрологӣ гузаронидашуда метавонанд ҳангоми санҷиши эътимоднокии воситаҳои ченак истифода шаванд.

5. Натиҷаҳои андозагирии воситаҳои ченак бо муҳр, шаҳодатнома (сертификат) дар бораи андозагирии воситаҳои ченак, инчунин бо сабт намудан дар ҳуҷҷатҳои истифодабарии воситаҳои ченак тасдиқ карда мешаванд.

Моддаи 20. Аттестатсияи воситаҳои санҷиш

1. Аттестатсияи воситаҳои санҷиш аз ҷониби хадамоти аккредитатсияшудаи метрологӣ амалӣ карда мешавад.

2. Ҳангоми аттестатсияи воситаҳои санҷиш усулҳои аттестатсияи воситаҳои санҷиш истифода мешаванд, ки иҷрои онҳо барои муайянсозии мутобиқати воситаҳои санҷиш ба тавсифҳои бамеъёрдаровардашудаи техникӣ ва метрологии воситаҳои санҷиш имкон медиҳад.

Моддаи 21. Аккредитатсияи хадамоти метрологӣ барои ҳуқуқи иҷрои кор ва хизматрасониҳои метрологӣ

1. Аккредитатсияи хадамоти метрологӣ барои иҷрои кор ва хизматрасониҳои метрологӣ, аз ҷумла аттестатсияи метрологии воситаҳои ченак, усулҳои иҷрои ченкунӣ, аттестатсияи воситаҳои санҷиш, санҷиши эътимоднокӣ ва андозагирии воситаҳои ченаке, ки истифодаи онҳо дар соҳаҳои пешбинигардидаи моддаи 15 Қонуни мазкур имконпазир аст, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи мақоми давлатӣ оид ба аккредитатсия амалӣ карда мешавад.

2. Назорати фаъолияти хадамоти аккредитатсияшудаи метрологӣ бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи мақоми давлатӣ оид ба аккредитатсия гузаронида мешавад.

Моддаи 22. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои шахсони мансабдоре, ки назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологиро амалӣ менамоянд

1. Шахсони мансабдоре, ки назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологиро амалӣ менамоянд, ҳуқуқ доранд:

1) бо пешниҳоди шаҳодатномаи хидматӣ ба дохили объектҳое ворид шаванд, ки дар онҳо воситаҳои ченакро, сарфи назар аз тобеият ва шакли моликияти ин объектҳо, истифода мекунанд, месозанд, таъмир менамоянд, мефурӯшанд ё нигоҳ медоранд;

2) ҳуҷҷатҳо ва маълумоти заруриро барои гузаронидани назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологӣ аз шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ талаб намоянд ва гиранд;

3) мутобиқати воҳидҳои бузургиро, ки ба истифодаашон иҷозат дода шудааст, санҷанд;

4) воситаҳои ченак, шароити истифодаи онҳо, инчунин мутобиқати онҳоро ба навъи тасдиқшудаи воситаҳои ченак тафтиш намоянд;

5) истифодаи усулҳои тавсияшудаи ченкунӣ, ҳолати маҳакҳоеро (эталонҳоеро) тафтиш намоянд, ки барои санҷиши воситаҳои ченак истифода мешаванд;

6) миқдори молро, ки дар рафти амалиёти тиҷоратӣ бегона карда шудааст, тафтиш намоянд;

7) барои назорат намунаи молу маҳсулот, инчунин молҳои баркашшудаи банду басташон гуногунро интихоб намоянд;

8) фурӯши миқдори муайяни моли баркашшударо ҳангоми муқаррарсозии номутобиқатии бузургие, ки миқдори таркибии моли дар борҷома ҷойдоштаро нишон дода, дар борҷома қайд гардидааст, манъ созанд;

9) воситаҳои техникиро истифода кунанд ва кормандони объекти таҳти назорати метрологӣ қарордоштаро барои иҷрои корҳои муайян ҷалб намоянд;

10) истифода ва истеҳсоли воситаҳои ченаки навъҳои тасдиқнашуда ё ба навъи тасдиқгардида мутобиқ набуда, инчунин аз санҷиш нагузаштаро манъ намоянд;

11) тамљаҳои санҷиширо аз эътибор соқит донанд ё худ шаҳодатномаи санҷишро ҳангоме, ки воситаи ченак натиҷаи нодуруст медиҳад ё муҳлати фосилаи байнисанҷишӣ гузаронида шудааст, беэътибор гардонанд;

12) ҳангоми зарурат воситаи ченакро аз истифода гиранд;

13) барои рафъи вайрони шудани қоида ва меъёрҳои метрологӣ дастури хаттӣ диҳанд ва муҳлати бартарафсозии камбудиҳоро муқаррар намоянд;

14) нисбат ба шахсоне, ки ба вайрон намудани қоида ва меъёрҳои метрологӣ роҳ додаанд, тибқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон чораҳои муҷозотӣ татбиқ намоянд.

2. Шахсони мансабдоре, ки назорати метрологӣ ва назорати давлатиро анҷом медиҳанд, уҳдадоранд:

1) қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамчунин муқаррароти санадҳои меъёрии таъмини ченаки ягона ва назорати давлатии метрологиро қатъиян риоя намоянд;

2) тартиби амалигардонии назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологиро, ки Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардааст, риоя намоянд;

3) дар рафти баргузории чорабиниҳо оид ба назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологӣ корҳои фаҳмондадиҳиро ҷиҳати татбиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи таъмини ченаки ягона ба анҷом расонанд;

4) дурустии натиҷаҳои санҷишро бо мақсади тасдиқи навъ, санҷиши эътимоднокӣ, андозагирӣ ва аттестатсияи воситаҳои ченак таъмин намоянд;

5) барои бартараф намудани камбудиҳои ошкоргардида дар асоси натиҷаҳои назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологӣ гузаронидашуда чораҳо андешанд;

6) уҳдадориҳои мансабии худро ба таври дахлдор иҷро намоянд, ба сӯиистифодаи ваколат ва дигар қонунвайронкуниҳо, аз ҷумла фош кардани сирри давлатӣ, тиҷоратӣ ё сирри дигари бо қонун ҳифзшаванда роҳ надиҳанд;

7) тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон уҳдадориҳои дигарро ба иҷро расонанд.

3. Шахсони мансабдоре, ки назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологиро анҷом медиҳанд, ҳамчун санҷишгар ва нозирони давлатӣ бояд оид ба назорати ҳолат ва истифодабарии воситаҳои ченак аз аттестатсия гузаранд. Аттестатсия дар ду сол як маротиба бо тартиби муайяннамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ гузаронида мешавад.

Моддаи 23. Мусоидат ба шахсони мансабдори хадамоти давлатии метрологӣ

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ уҳдадоранд, ки ба шахсони мансабдори хадамоти давлатии метрологӣ дар иҷрои уҳдадориҳои ба зиммаашон гузошташуда мусоидат намоянд.

2. Дахолат ба фаъолияти шахсоне, ки назорати метрологӣ ва назорати давлатии метрологиро анҷом медиҳанд ё эҷод намудани монеагӣ ба амалисозии фаъолияти онҳо, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, манъ аст.

БОБИ 5. МАБЛАЉГУЗОРИИ КОРҲО ОИД БА ТАЪМИНИ ЧЕНАКИ ЯГОНА

Моддаи 24. Маблаљгузории ҳатмии давлатии корҳо оид ба таъмини ченаки ягона

Маблаљгузории давлатӣ барои корҳои зерин ҳатмӣ мебошад:

1) таҳия, такмил, ҳифз, истифода, харидорӣ ва нигоҳдории маҳакҳои (эталонҳои) давлатии воҳидҳои бузургӣ ва намунаҳои ниҳоят дақиқи воситаҳои ченак, ҳамчунин муқоисаи онҳо дар сатҳи байналмилалӣ;

2) нигоҳдорӣ, харидорӣ ва таҳияи таҷҳизоте, ки барои ҷиҳозонидани мақомоти хадамоти давлатии метрологӣ зарур мебошанд;

3) гузарондани корҳои илмӣ-таҳқиқотӣ ва иҷрои корҳои дигар оид ба таъмини ченаки ягона, ки дорои аҳамияти умумидавлатӣ мебошанд;

4) таҳия ва иштирок дар таҳияи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва ҳуҷҷатҳои меъёрӣ оид ба таъмини ченаки ягона;

5) амалӣ намудани назорати давлатии метрологӣ.

Моддаи 25. Пардохти иҷрои кор ва хизматрасониҳои метрологӣ

1. Пардохти иҷрои кор ва хизматрасониҳои метрологӣ аз ҷониби шахсони ҳуқуқӣ, шахсони ҳуқуқии хориҷӣ, соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони дигари воқеӣ тибқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шартҳои шартномаҳои дутарафа ба амал бароварда мешавад.

2. Пардохти иҷрои кор ва хизматрасониҳои метрологӣ тибқи нархномаи бо Хадамоти зиддиинҳисории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқагардида амалӣ карда мешавад.

БОБИ 6. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 26. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 27. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи таъмини ченаки ягона"

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи таъмини ченаки ягона" аз 15 майи соли 1997 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1997, №10, мод. 131; с. 2002, №4, қ.1, мод. 224; с. 2007, №7, мод. 683; с. 2008, №12, қ.2, мод. 1001) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 28. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе,

аз 22 июни соли 2023, № 1979

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон	1979	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ТАЪМИНИ ЧЕНАКИ ЯГОНА	Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон	22.05.2023	Амалкунанда	word pdf zip

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ТАМҒАҲОИ МОЛӢ ВА ТАМҒАҲОИ ХИЗМАТРАСОНӢ

^-A A ⁺A

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

234

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

05.03.2007

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ТАМҒАҲОИ МОЛӢ ВА ТАМҒАҲОИ ХИЗМАТРАСОНӢ

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2007, №3, мод. 167; Қонунҳои ҶТ аз 03.07.2012с., №858; аз 02.01.2019 с., № 1584)

Қонуни мазкур муносибатҳоеро, ки вобаста ба ҳифзи ҳуқуқӣ ва истифодабарии тамғаҳои молӣ ва тамғаҳои хизматрасонӣ ба вуҷуд меоянд, танзим менамояд.

Боби 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода бурда мешаванд:

- Конвенсияи Париж – Конвенсияи Париж оид ба ҳифзи моликияти саноатӣ аз 20 марти соли 1883 бо тағйиру иловаҳои минбаъда;

- таснифи байналмилалии молҳо ва хизматрасониҳо (минбаъд ТБМХ) – гурўҳбандие, ки бо Созишномаи Нитса оид ба таснифи байналмилалии молҳо ва хизматрасониҳо ҷиҳати бақайдгирии тамғаҳо (аз 15 июни соли 1957 бо тағйиру иловаҳои минбаъда) қабул шудааст;

- ариза дар бораи бақайдгирии тамғаи молӣ – маҷмўи ҳуҷҷатҳое, ки онро аризадиҳанда ё намояндаи ваколатдори ў пешниҳод менамоянд ва хоҳишро дар бораи додани ҳуҷҷатҳои муҳофизатӣ дар бар мегирад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584);

- аввалияти тамғаи молӣ – аввалият дар мўҳлатҳои ба вуҷуд омадани ҳуқуқ ба тамғаи молӣ;

- намояндаи патентӣ – шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқи дар назди мақомоти салоҳиятдор намояндагӣ намудани шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро дорад;

-тамғаи молӣ ва тамғаи хизматрасонӣ (минбаъд – тамғаи молӣ) – нишонаҳое, ки барои фардикунонии молҳо, корҳои иҷрошаванда ё хизматрасониҳои (минбаъд – молҳо) шахсони воқеӣ ё шахси ҳуқуқӣ истифода бурда мешаванд. (ҚҶТ аз 03.07.2012с., №858)

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тамғаҳои молӣ ва тамғаҳои хизматрасонӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тамғаҳои молӣ ва тамғаҳои хизматрасонӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки онҳоро Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф намудааст, иборат мебошад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Моддаи 3. Мақомоти ваколатдори давлатӣ

Амалисозии сиёсати давлатӣ ва вазифаҳои бо Қонуни мазкур пешбинишуда дар соҳаи ҳифзи ҳуқуқии тамғаҳои молӣ ба ўҳдаи мақомоти ваколатдори давлатӣ (минбаъд Идораи патентӣ), ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ваколатдор карда шудааст, гузошта мешавад.

Идораи патентӣ дар ҳолатҳое, ки Қонуни мазкур пешбинӣ намудааст, мутобиқи салоҳияти худ санадҳои меъёрии ҳуқуқиро оид ба татбиқи Қонуни мазкур мебарорад.

Дар назди Идораи патентӣ Шўрои шикоятӣ амал мекунад, ки он масъалаҳои бо Қонуни мазкур ба салоҳияташ вогузоршударо баррасӣ менамояд. Шўрои шикоятӣ ваколатҳои худро дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Низомномаи Шўрои шикоятӣ, ки онро Идораи патентӣ тасдиқ мекунад, ба амал мебарорад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Боби 2. ҲИФЗИ ҲУҚУҚИИ ТАМҒАИ МОЛӢ

Моддаи 4. Ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ

Ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси бақайдгирии давлатии он (минбаъд – бақайдгирӣ) тибқи тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ё дар асоси санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки аз ҷониби Тоҷикистон эътироф гардидаанд, дода мешавад.

Ҳуқуқ ба тамғаи молӣ бо қонун ҳифз карда мешавад.

Моддаи 5. Шаҳодатномаи тамғаи молӣ

Барои тамғаи молии бақайдгирифташуда шаҳодатномаи тамғаи молӣ дода мешавад.

Шаҳодатнома аввалияти тамғаи молӣ ва ҳуқуқи истисноиро ба тамғаи молӣ нисбат ба молҳои дар шаҳодатнома зикргардида тасдиқ менамояд.

Моддаи 6. Ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ

Соҳибҳуқуқ ҳуқуқ дорад тамғаи молиро истифода барад ва истифодабарии онро аз ҷониби шахсони дигар манъ намояд.

Ягон шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ ҳуқуқ надорад, ки тамғаи молии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳифзшавандаро бе иҷозати соҳибҳуқуқ истифода барад.

Бе иҷозати соҳибҳуқуқ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муомилоти гражданӣ истифода бурдани тамғаи молӣ (ё нишонае, ки он то дараҷаи иштибоҳангез монанд аст) нисбат ба молҳое, ки барои фардикунонии онҳо тамғаи молӣ ба қайд гирифта шудааст (ё нисбат ба молҳои бо ин молҳо якхела), вайронкунии ҳуқуқи истисноии соҳибҳуқуқ (истифодабарии ғайриқонунии тамғаи молӣ) эътироф карда мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Молҳо, тамғакоғазҳо, борпечҳои молҳое, ки дар онҳо тамғаи молӣ ё нишонае, ки ба он то дараҷаи иштибоҳангез монанд аст, ғайриқонунӣ истифода бурда мешаванд, молҳои қалбакӣ ҳисоб меёбанд.

Боби 3. ҚОБИЛИЯТИ ҲифзПАЗИРИи Тамғаи молӣ

Моддаи 7. Намудҳои тамғаҳои молӣ

Ба сифати тамғаҳои молӣ нишонаҳои вожавӣ, тасвирӣ, ҳаҷмдор ва дигар нишонаҳо ё омехтаи (комбинатсияи) ин намуди нишонаҳо метавонанд ба қайд гирифта шаванд.

Тамғаи молиро дар ҳар гуна ранг ё омезиши рангҳо ба қайд гирифтан мумкин аст.

Моддаи 8. Асосҳои мутлақ барои рад кардани бақайдгирӣ

Ба сифати тамғаи молӣ нишонаҳое ба қайд гирифта намешаванд, ки қобилияти фарқкунонӣ надоранд ва ё танҳо аз унсурҳое иборатанд, ки онҳо:

- барои ишораи молҳои намуди муайян мавриди истифодаи оммавӣ қарор доранд;

- рамзҳо ё истилоҳоти маъмул мебошанд;

- молҳоро тавсиф медиҳанд, аз ҷумла, ба намуд, сифат, миқдор, хосият, таъинот, арзишнокӣ ва инчунин вақт, ҷой, тарзи истеҳсол ё фурўши онҳо ишора мекунанд;

- ҳамон шакли молро доранд, ки танҳо ё асосан бо хусусият ё таъиноти мол муайян карда мешаванд.

Унсурҳое, ки дар сархатҳои якум-чоруми қисми якуми ҳамин модда зикр ёфтаанд, метавонанд чун унсурҳои ҳифзнашаванда ба тамғаи молӣ ворид карда шаванд, ба шарте, ки дар он мавқеи назаррасро ишғол накунанд.

Муқаррароти бо қисмҳои якум ва дуюми моддаи мазкур пешбинишуда нисбат ба нишонаҳое, ки дар натиҷаи истифодабариашон қобилияти фарқкунониро соҳиб гардидаанд, татбиқ карда намешаванд.

Мутобиқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофкардаи Тоҷикистон ба сифати тамғаи молӣ ба қайд гирифтани нишонаҳое, ки танҳо аз унсурҳои зерин иборатанд ё ба онҳо то дараҷаи иштибоҳангез шабоҳат доранд, манъ карда шудааст:

- парчам, нишон ва дигар рамзҳои давлатӣ;

- номҳои ихтисоршуда ё пурраи созмонҳои байналмилалӣ, байниҳукуматӣ, нишонҳо, парчамҳо ва дигар рамзҳои онҳо;

- тамғаҳои расмии назоратӣ, кафолатӣ ва тамғаҳои маҳак, мӯҳрҳо, нишонаҳо ва аломатҳои дигари фарқкунанда ё аломатҳое, ки то дараҷаи омехташавӣ ба онҳо монанд мебошанд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Унсурҳои дар қисми чоруми моддаи мазкур зикргардида метавонанд ҳамчун унсурҳои ҳифзнашаванда ба тамғаи молӣ ворид карда шаванд, агар дар ин хусус розигии мақомоти ваколатдор мавҷуд бошад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Тартиб ва шартҳои ворид намудани номи расмӣ, Парчам, Нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар рамзҳои давлатиро ҳамчун унсурҳои ҳифзнашавандаи тамғаи молӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Ба сифати тамғаи молӣ бақайдгирии нишонаҳое, ки айнан ё то дараҷаи иштибоҳангез шабоҳат доранд, роҳ дода намешавад:

- бо номҳои расмӣ ва тасвирҳои объектҳои махсуси мероси фарҳангии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ё ин ки мероси фарҳангии умумиҷаҳонӣ, инчунин бо тасвирҳои арзишҳои фарҳангие, ки дар коллексияҳо, маҷмӯаҳо ва фондҳо нигаҳдорӣ мешаванд, агар бақайдгирӣ ба номи шахсоне, ки соҳибмулки онҳо намебошанд, бе розигии соҳибмулк ё шахсоне, ки аз ҷониби соҳибмулк барои бақайдгирии чунин нишонаҳо ҳамчун тамғаи молӣ ваколатдор шудаанд, талаб карда шавад;

- бо рамзҳои динӣ (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Ба сифати тамғаи молӣ ба қайд гирифтани аломатҳое манъ карда мешавад, ки онҳо ё унсурҳои онҳо:

- бардурўғ мебошанд ё метавонанд истеъмолкунандаро оид ба мол ё истеҳсолкунандаи он ба иштибоҳ андозанд;

- хилофи манфиатҳои ҷамъиятӣ ё принсипҳои инсондўстӣ ва ахлоқӣ мебошанд.

Мувофиқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон ба сифати тамғаи молӣ ба қайд гирифтани нишонаҳое манъ карда мешавад, ки онҳо ё унсурҳои онҳо дар яке аз давлатҳои аъзои санади зикргардидаи байналмилалӣ ба сифати нишонае ҳифз карда мешаванд, ки май ё нўшокиҳои спиртдорро чун моли дар ҳудуди ҳамон давлат (дар ҳудудҳои объекти ҷуғрофии ҳамон давлат) истеҳсолшаванда мушаххас мегардонад ва сифати махсус, обрў ва хусусиятҳои дигари ин молҳо ғолибан бо ҷои пайдоиши онҳо муайян карда мешавад, агар тамғаи молӣ барои ишора намудани май ва нўшокиҳои спиртдоре пешбинӣ шуда бошад, ки дар ҳудуди ҳамон объекти ҷуғрофӣ бароварда намешаванд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Моддаи 9. Асосҳои дигар барои рад кардани бақайдгирӣ

Ба сифати тамғаи молӣ нишонаҳое ба қайд гирифта намешаванд, ки ба нишонаҳои зерин айнан ё то дараҷаи иштибоҳангез шабоҳат доранд:

- тамғаҳои молии шахсони дигар, ки барои бақайдгирӣ нисбат ба молҳои якхела арз шудаанд (агар аризаҳои дахлдор бозхонд нашуда бошанд) ё дар Тоҷикистон ҳифз карда мешаванд ва аввалияти пештар доранд (аз ҷумла мутобиқи санади байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон) (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584);

- тамғаҳои молии шахсони дигар, ки тибқи тартиби бо Қонуни мазкур муқарраршуда нисбат ба молҳои якхела ҳамчун тамғаҳои молии маъруфи Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф шудаанд.

Ба сифати тамғаи молӣ нисбат ба молҳои якхела ба қайд гирифтани нишонаҳое, ки ба тамғаи молии дар сархатҳои якум ва дуюми қисми якуми моддаи мазкур ишорашуда то дараҷаи иштибоҳангез шабоҳат доранд, танҳо бо ризоияти соҳибҳуқуқ сурат гирифта метавонад.

Ба сифати тамғаи молӣ нисбат ба ҳама гуна молҳо ба қайд гирифтани нишонае, ки айнан ё то дараҷаи иштибоҳангез номи ҷои пайдоиши моли дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳифзшаванда монанд мебошад, номумкин аст, ба истиснои ҳолате, ки чунин нишона ҳамчун унсури ҳифзнашаванда ба тамғаи молие ворид гардида бошад, ки он ба номи шахси дорои ҳуқуқи истифодаи номи ҷои пайдоиши мол ба қайд гирифта мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Ба сифати тамғаҳои молӣ нишонаҳое ба қайд гирифта намешаванд, ки онҳо бо намунаҳои саноатие, ки ҳуқуқи шахсони дигар дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба онҳо то санаи аввалияти тамғаи молии бақайдгирифташаванда ба вуҷуд омадааст, айнан мебошанд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Боби 4. АВВАЛИЯТИ ТАМҒАИ МОЛӢ

Моддаи 10. Аввалияти тамғаи молӣ

Аввалияти тамғаи молӣ аз рўи санаи пешниҳоди ариза ба Идораи патентӣ муқаррар карда мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Аввалияти тамғаи молиро аз рўи санаи пешниҳод шудани ариза якум дар давлати иштирокчии Конвенсияи Париж муқаррар кардан мумкин аст (аввалияти конвенсионӣ), агар ариза ба Идораи патентӣ дар давоми шаш моҳи баъд аз санаи зикргардида ворид шуда бошад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Аввалияти тамғаи молиеро, ки дар нигораҳои (экспонатҳои) ба маърази намоиш гузошташудаи намоишгоҳҳои расмӣ ё расман эътирофгардидаи байналмилалӣ, ки дар ҳудуди яке аз давлатҳои иштирокчии Конвенсияи Париж ташкил гардидаанд, истифода шудааст, аз рўи санаи оғози намоиши кушоди ин экспонат дар намоишгоҳ муқаррар кардан мумкин аст (аввалияти намоишгоҳӣ), агар пешниҳоди ариза дар давоми шаш моҳи пас аз санаи зикргардида сурат гирифта бошад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Аризадиҳандае, ки хоҳиши истифода намудани ҳуқуқи аввалияти конвенсионӣ ё аввалияти намоишгоҳиро дорад, бояд тавассути пешниҳоди ариза ва ё дар давоми ду моҳи баъд аз санаи пешниҳоди ариза ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи чунин ҳуқуқро ба ариза замима намояд ва ё ин ҳуҷҷатҳоро на дертар аз се моҳи баъд аз санаи ба Идораи патентӣ ворид гардидани ариза пешниҳод кунад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Аввалияти тамғаи молӣ аз рўи аризае, ки аризадиҳанда тибқи қисми нўҳуми моддаи 12 Қонуни мазкур дар асоси аризаи дигари аризадиҳанда ба худи ҳамон нишона (минбаъд - аризаи ибтидоӣ) пешниҳод намудааст (минбаъд - аризаи ҷудокардашуда), аз рўи санаи пешниҳоди аризаи ибтидоӣ ба Идораи патентӣ ва дар сурати аз рўи аризаи ибтидоӣ мавҷуд будани ҳуқуқи муқаррар намудани аввалияти пештар – аз рўи санаи ҳамин аввалият муқаррар карда мешавад, ба шарте, ки то санаи пешниҳоди аризаи ҷудокардашуда аризаи ибтидоӣ бозхонд нашуда бошад ё бозхондашуда маҳсуб нагардад ва пешниҳоди аризаи ҷудокардашуда то қабули қарор оид ба аризаи ибтидоӣ сурат гирифта бошад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Агар ба тамғаҳои молии айнан монанд аз ҷониби аризадиҳандагони гуногун аризаҳое пешниҳод шуда бошанд, ки ҳамон як санаи аввалиятро доранд ва бақайдгирии тамғаи молиро нисбат ба номгўи пурра ё қисман якхелаи молҳо ариза намоянд, он гоҳ дар асоси созишномаи байни аризадиҳандагон бақайдгирии тамғаи молиро нисбат ба молҳои якхелаи ҳар номгўй ба унвони яке аз аризадиҳандагон анҷом додан мумкин аст (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Агар ба тамғаҳои молии айнан монанд, ки ҳамон як санаи аввалиятро доранд, нисбат ба номгўи пурра ё қисман якхелаи молҳо аз ҷониби ҳамон як аризадиҳанда аризаҳо пешниҳод шуда бошанд, бақайдгирии тамғаи молиро нисбат ба ин гуна молҳо аз рўи яке аз аризаҳои интихобнамудаи аризадиҳанда анҷом додан мумкин аст (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Дар давоми шаш моҳи пас аз санаи гирифтани огоҳинома аризадиҳандагон (аризадиҳанда) бояд оид ба созиши дар байни онҳо бадастомада (интихоби худ) дар мавриди он, ки бақайдгирии тамғаи молӣ аз рўи кадом ариза дархост мешавад, хабар диҳанд.

Агар дар мўҳлати муқарраршуда ба Идораи патентӣ хабари зикргардида ё дархост оид ба дароз кардани мўҳлати муқарраршуда ворид нагардад, дархостҳо бозхондашуда маҳсуб меёбанд.

Аввалияти тамғаи молӣ аз рўи санаи бақайдгирии байналмилалии тамғаи молӣ тибқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон муқаррар шуда метавонад.

Боби 5. БАҚАЙДГИРИИ ТАМҒАИ МОЛӢ

Моддаи 11. Ариза дар бораи бақайдгирии тамғаи молӣ

(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)

Ариза дар бораи бақайдгирии тамғаи молӣ (минбаъд – ариза) ба Идораи патентӣ аз ҷониби шахси ҳуқуқӣ ё шахси воқеӣ (минбаъд-аризадиҳанда), пешниҳод карда мешавад. (ҚҶТ аз 03.07.2012с., №858; ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)

Бурдани кор бо Идораи патентӣ метавонад аз ҷониби худи аризадиҳанда, соҳибҳуқуқ, шахси дигари манфиатдор мустақилона ё ба воситаи намояндаи патентии аз тарафи Идораи патентӣ ба қайд гирифташуда амалӣ гардад .

Шахсони воқеие, ки ба таври доимӣ берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон истиқомат мекунанд ва шахсони ҳуқуқии хориҷӣ ё намояндагони онҳо фаъолияташонро бо Идораи патентӣ ба воситаи намояндагони бо боваринома ваколатдоршудаи патентӣ, ки ҳуқуқи ба амал баровардани фаъолияти намояндаи патентиро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон соҳиб шудаанд, пеш мебаранд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Ариза барои як тамғаи молӣ пешниҳод карда мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Ариза бояд инҳоро дар бар гирад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584):

- дархост дар бораи бақайдгирии нишона ба сифати тамғаи молӣ бо нишон додани номи аризадиҳанда ва инчунин нишонии макони ҷойгиршавӣ ё зисти ў (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584);

- нишонаи арзшаванда;

- номгўи молҳое, ки тибқи ТБМХ гурўҳбандӣ шудаанд ва бақайдгирии тамғаи молӣ нисбат ба онҳо дархост мешавад;

- шарҳу тавсифи нишонаи арзшаванда.

Ариза ба забони давлатӣ ё забони русӣ пешниҳод карда мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Аризаро аризадиҳанда имзо мекунад ва дар сурати ба воситаи намояндаи патентӣ пешниҳод шудани он – аризадиҳанда ё намояндаи патентӣ имзо менамоянд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Ба ариза бояд ҳуҷҷатҳои зерин илова карда шаванд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584):

- ҳуҷҷате, ки бо андозаи муқарраргардида ворид шудани пардохти ҳатмиро барои пешниҳоди ариза тасдиқ мекунад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584);

- оинномаи тамғаи коллективӣ, агар ариза барои бақайдгирии тамғаи молии коллективӣ пешниҳод шавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584);

- ҳуҷҷате, ки ҳуқуқу салоҳияти намояндаи патентиро тасдиқ мекунад, агар ариза ба воситаи намояндаи патентӣ дода шавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Ҳуҷҷатҳои ба ариза замимашаванда бо забони давлатӣ ё забони дигар пешниҳод мегарданд. Агар ин ҳуҷҷатҳо бо забони дигар пешниҳод шуда бошанд, ба ариза тарҷумаи онҳо ба забони давлатӣ замима карда мешавад. Тарҷумаро ба забони давлатӣ на дертар аз ду моҳи пас аз санаи ба аризадиҳанда фиристодани огоҳиномаи Идораи патентӣ оид ба зарурати иҷрои ин шарт пешниҳод намудан мумкин аст (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Ба сифати санаи пешниҳоди ариза санаи ба Идораи патентӣ ворид гардидани ҳуҷҷатҳои дар сархатҳои якум–сеюми қисми панҷуми моддаи мазкур пешбинишуда ва агар ин ҳуҷҷатҳо дар як рўз ворид нагардида бошанд, санаи ворид шудани ҳуҷҷати охирин қабул карда мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Идораи патентӣ маълумотро вобаста ба аризаҳои пешниҳодшуда оид ба тамғаҳои молӣ, ки аз экспертизаи расмӣ гузаштаанд, дар хабарномаи расмии «Навиди патентӣ» нашр менамояд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Пас аз нашри маълумот оид ба ариза то қабули қарори экспертизаи нишони арзшуда ҳар як шахс ҳуқуқ дорад ба Идораи патентӣ ба таври хаттӣ аризаро, ки далелҳои қарор доштани нишонаи арзшударо таҳти амали моддаҳои 8, 9 ва сархатҳои якум - сеюми қисми якуми моддаи 33 Қонуни мазкур дар бар мегиранд, пешниҳод намояд. Баъди ба Идораи патентӣ пешниҳод шудани ариза ҳар як шахс ҳуқуқ дорад бо ҳуҷҷатҳои он шинос шавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Қоидаҳои пешниҳод ва баррасии ариза барои бақайдгирии тамғаҳои молиро Идораи патентӣ муқаррар менамояд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Моддаи 12. Экспертизаи ариза ба тамғаи молӣ

(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)

Экспертизаи ариза аз ҷониби Идораи патентӣ гузаронида шуда, экспертизаи расмӣ ва экспертизаи нишонаи арзшударо дар бар мегирад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Дар рафти гузаронидани экспертизаи ариза то аз рўи он қабул гардидани қарор аризадиҳанда ҳуқуқ дорад ба ҳуҷҷатҳои ариза иловаҳо, тасҳеҳот ва ислоҳот ворид намояд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Агар маводи иловашаванда номгўи молҳоеро дар бар гирад, ки дар ариза то санаи пешниҳоди он зикр нашуда буданд ё агар нишонаи арзшуда моҳиятан тағйир дода шавад, ин гуна маводи иловагӣ баррасӣ карда намешавад ва бояд ба сифати аризаи мустақил ба расмият дароварда шавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Тағйир ёфтани аризадиҳанда дар сурати гузашт намудани ҳуқуқ ба ариза ё дар натиҷаи тағйир додани номи аризадиҳанда, инчунин ислоҳ намудани хатоҳои намоёну техникиро дар ҳуҷҷатҳои ариза то санаи бақайдгирии тамғаи молӣ анҷом додан мумкин аст (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Дар рафти гузаронидани экспертиза Идораи патентӣ ҳуқуқ дорад аз аризадиҳанда маводи иловагиеро, ки бе онҳо гузаронидани экспертиза имконнопазир аст, дархост намояд.

Нисбат ба ҳуҷҷатҳои иловагӣ, агар онҳо номгўи молҳоеро дар бар гиранд, ки дар ариза то санаи пешниҳоди он зикр нагардидаанд ё нишонаи арзшударо моҳиятан тағйир диҳанд, тартиби бо қисми сеюми ҳамин модда муқарраргардида татбиқ карда мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Маводи иловагии марбут ба талаботи экспертиза бояд дар давоми ду моҳи пас аз санаи гирифтани ин ариза ё гирифтани нусхаҳои маводи дар дархости ҷавобии аризадиҳанда зикргардида пешниҳод шавад, агар ин нусхаҳоро аризадиҳанда дар давоми як моҳи пас аз санаи гирифтани талаботи экспертиза талаб карда бошад. Агар аризадиҳанда маводи иловагии дархостшударо дар мўҳлати зикргардида пешниҳод накунад ё оид ба дароз кардани мўҳлати муқарраргардида ариза надиҳад, ариза бозхондашуда дониста мешавад. Бо аризаи аризадиҳанда Идораи патентӣ метавонад мўҳлати муқарраршудаи пешниҳоди ҷавобро ба талаботи экспертиза ба муддати на зиёдтар аз шаш моҳ дароз кунад. Дар сурати тасдиқ гардидани сабабҳои узрноки риоя нагардидани мўҳлати муқарраршуда Идораи патентӣ метавонад онро ба муддати бештар аз шаш моҳ дароз кунад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Дар сурати риоя нагардидани мӯҳлати муқарраршудаи ҷавоб ба дархости экспертиза, пас аз ҳашт моҳи санаи равон гардидани чунин дархост, ариза барои бақайдгирии тамғаи молӣ бозхондашуда ҳисобида мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Бо хоҳиши аризадиҳанда аризаро дар марҳилаи дилхоҳи баррасии он, вале на дертар аз санаи бақайдгирии тамғаи молӣ бозхонд намудан мумкин аст (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Дар рафти гузаронидани экспертизаи ариза то аз рўи он қабул гардидани қарор аризадиҳанда ҳуқуқ дорад барои бақайдгирии худи ҳамон нишона аризаи ҷудокардашудаеро пешниҳод намояд, ки он молҳои ба рўйхати аризаи ибтидоии дар санаи пешниҳоди он ба Идораи патентӣ воридшуда, вале бо онҳо якхела набударо дар бар мегирад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Моддаи 13. Экспертизаи расмӣ

Экспертизаи расмии ариза дар муддати як моҳи пас аз санаи пешниҳоди он ба Идораи патентӣ гузаронида мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Дар рафти гузаронидани экспертизаи расмӣ мавҷуд будани ҳуҷҷатҳои зарурии ариза ва мувофиқати онҳо ба талаботи муқарраргардида санҷида мешавад. Аз рўи натиҷаҳои экспертизаи расмии ариза қарор дар бораи баррасӣ шудан ё нашудани он бароварда мешавад ва аризадиҳанда оид ба қарори қабулгардида хабардор карда мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Ҳамзамон бо хабарнома оид ба натиҷаи мусбати экспертизаи расмӣ, инчунин дар бораи санаи пешниҳоди ариза, ки тибқи қисми даҳуми моддаи 11 Қонуни мазкур муқаррар гардидааст, ба аризадиҳанда маълумот дода мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Моддаи 14. Экспертизаи нишонаи арзшуда

Экспертизаи нишонаи арзшуда пас аз анҷом ёфтани экспертизаи расмӣ гузаронида мешавад.

Дар рафти экспертиза мувофиқати нишонаи арзшуда ба талаботе, ки дар моддаи 8, қисмҳои якум ва сеюми моддаи 9 Қонуни мазкур зикр гардидаанд, экспертиза шуда, аввалияти тамғаи молӣ муқаррар карда мешавад.

Дар ҳолати ворид шудани ариза тибқи муқаррароти қисми дувоздаҳуми моддаи 11 Қонуни мазкур далелҳое, ки дар аризаи мазкур вобаста ба таҳти амали моддаҳои 8 ва 9 Қонуни мазкур қарор гирифтани нишонаи арзшударо дар бар мегиранд, ҳангоми гузаронидани экспертизаи нишонаи арзшуда ба инобат гирифта мешаванд. Аз рӯи натиҷаҳои экспертизаи нишонаи арзшуда Идораи патентӣ дар бораи бақайдгирии тамғаи молӣ ё рад гардидани бақайдгирии он қарор қабул мекунад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Нусхаҳои маводеро, ки ба нишонаи арзшуда муқобил гузошта шудаанд, аризадиҳанда метавонад дар давоми як моҳи пас аз санаи гирифтани қарор оид ба ариза талаб кунад.

Қарори экспертиза дар бораи бақайдгирии тамғаи молӣ бо сабаби ворид гардидани аризае, ки тибқи моддаи 10 Қонуни мазкур, аввалияти пештарро дорад, метавонад аз нав баррасӣ карда шавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Агар аризадиҳанда бо қарори экспертиза розӣ бошад, ӯ бояд дар давоми ду моҳ пас аз санаи гирифтани қарори мазкур ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи пардохтҳои дахлдорро барои бақайдгирии тамғаи молӣ дар Феҳристи давлатӣ пешниҳод намояд. Дар ҳолати пешниҳод накардани ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи пардохтҳои дахлдор ё дархост оид ба дароз кардани мӯҳлати муқарраршуда, пас аз ҳашт моҳ аз санаи ирсол шудани қарор ариза бозхондашуда ҳисобида мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Дар сурати бо қарори экспертиза розӣ набудани аризадиҳанда ў ҳуқуқ дорад дар давоми ду моҳи пас аз санаи гирифтани қарор ба Идораи патентӣ оид ба гузаронидани экспертизаи такрорӣ дархости асоснок пешниҳод намояд.

Экспертизаи такрорӣ дар муддати ду моҳи пас аз санаи ба Идораи патентӣ ворид гардидани дархостномаи аризадиҳанда гузаронида мешавад.

Моддаи 15. Шикоят нисбати қарор оид ба ариза ва барқароркунии мўҳлатҳои гузаронидашуда

Аризадиҳанда дар давоми се моҳи пас аз санаи гирифтани қарори дахлдор ё нусхаҳои маводи ба ариза муқобил гузошташуда, агар аризадиҳанда фиристодани ин маводро дар давоми як моҳи пас аз гирифтани қарори дахлдор ариза карда бошад, метавонад ба Шўрои шикоятӣ эътирознома пешниҳод намояд. Аз ҷумла, дар сурати розӣ набудан бо (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584):

- қарори экспертизаи расмӣ оид ба рад гардидани қабули ариза барои баррасӣ (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584);

- қарори аз рўи натиҷаи экспертизаи нишона қабулгардида;

- қарор оид ба бозхондашуда эътироф гардидани ариза (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Мўҳлатҳои бо қисми ҳафтуми моддаи 12, қисмҳои ҳафтум ва ҳаштуми моддаи 14 Қонуни мазкур ва қисми якуми моддаи мазкур пешбинишуда, ки аризадиҳанда онҳоро гузаронидааст, метавонанд аз ҷониби Идораи патентӣ тибқи дархостномаи аризадиҳанда, ки на дертар аз шаш моҳи пас аз анҷоми ин мўҳлат пешниҳод гардидааст, дар сурати тасдиқ гардидани сабабҳои узрнок ва супурдани пардохти ҳатмии дахлдор барқарор карда шаванд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Чунин дархост ба Идораи патентӣ ҳамзамон бо маводи иловагии аз ҷониби экспертиза талабшуда ё бо дархостнома оид ба дароз кардани мўҳлати пешниҳоди ин мавод ва ё ҳамзамон бо пешниҳоди эътирознома ба Шўрои шикоятӣ пешниҳод карда мешавад.

Моддаи 16. Бақайдгирии тамғаи молӣ

Дар асоси қарор оид ба бақайдгирии тамғаи молӣ Идораи патентӣ дар давоми як моҳи пас аз санаи гирифтани ҳуҷҷат оид ба ворид гардидани пардохти ҳатмии муқарраршуда бақайдгирии тамғаи молиро дар Феҳристи давлатии тамғаҳои молии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд Феҳрист) анҷом медиҳад. Ба Феҳрист тамғаи молӣ, маълумот оид ба соҳибҳуқуқи он, санаи аввалияти тамғаи молӣ, санаи бақайдгирии он, номгўи молҳо ва хизматрасониҳое, ки нисбат ба онҳо тамғаи молӣ ба қайд гирифта шудааст, дигар маълумоти марбут ба бақайдгирии тамғаи молӣ ва инчунин тағйироти минбаъдаи ин маълумот дохил карда мешавад.

Дар сурати бо тартиби муқарраргардида пешниҳод накардани ҳуҷҷате, ки ворид шудани пардохти ҳатмиро барои бақайдгирии тамғаи молӣ ва додани шаҳодатнома тасдиқ менамояд, бақайдгирии тамғаи молӣ ба амал бароварда намешавад ва аризаи дахлдор бозхондашуда дониста мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Қоидаҳои пешбурди Феҳрист аз тарафи Идораи патентӣ муқаррар карда мешаванд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Моддаи 17. Додани шаҳодатномаи тамғаи молӣ

Додани шаҳодатномаи тамғаи молӣ аз ҷониби Идораи патентӣ дар давоми як моҳи пас аз санаи бақайдгирии тамғаи молӣ дар Феҳрист сурат мегирад.

Шакли шаҳодатнома ва таркиби маълумотеро, ки ба он ворид мегардад, Идораи патентӣ муқаррар менамояд.

Моддаи 18. Мўҳлати эътибори бақайдгирӣ

Бақайдгирии тамғаи молӣ дар давоми даҳ сол аз санаи пешниҳоди ариза ба Идораи патентӣ эътибор дорад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Мўҳлати эътибори бақайдгириро тибқи аризаи соҳибҳуқуқ, ки дар давоми соли охирини эътибори бақайдгирӣ пешниҳод гардидааст, ҳар дафъа ба муддати даҳ сол дароз кардан мумкин аст.

Агар пардохти иловагии ҳатмӣ супурда шавад, аз рўи дархости соҳибҳуқуқ ба ў барои дароз кардани мўҳлати амали бақайдгирии тамғаи молӣ мўҳлати шашмоҳаи пас аз анҷоми мўҳлати амали бақайдгириро додан мумкин аст.

Маълумот дар бораи дароз шудани мўҳлати амали бақайдгирии тамғаи молиро Идораи патентӣ ба Феҳрист ва шаҳодатномаи тамғаи молӣ ворид менамояд.

Моддаи 19. Ворид намудани тағйирот ба бақайдгирӣ

Соҳибҳуқуқ Идораи патентиро дар бораи тағйир ёфтани насаб, ном ва номи падар дар бораи ихтисор кардани номгўи молҳое, ки тамғаи молӣ нисбат ба онҳо ба қайд гирифта шудааст, оид ба тағйир ёфтани унсурҳои алоҳидаи тамғаи молӣ, ки моҳияти онро тағйир намедиҳанд ва инчунин оид ба тағйироти дигари марбут ба бақайдгирии тамғаи молӣ огоҳ менамояд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Агар масъалаи додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молӣ тибқи асосҳо ва тартиби бо моддаи 33 Қонуни мазкур муқарраргардида мавриди баҳс қарор гирифта бошад, бо аризаи соҳибҳуқуқ аз бақайдгирии тамғаи молӣ, ки нисбат ба якчанд мол эътибор дорад, бақайдгирии алоҳидаи ин тамғаи молиро барои як намуди мол ё қисми молҳое, ки бо молҳои дар бақайдгирии ибтидоӣ боқимонда якхела нестанд, ҷудо кардан мумкин аст. Аризаи зикргардида бояд аз ҷониби соҳибҳуқуқ то қабули қарор аз рўи натиҷаҳои баҳс оид ба бақайдгирии тамғаи молӣ пешниҳод карда шавад.

Тағйироти марбут ба бақайдгирии тамғаи молӣ ба Феҳрист ва шаҳодатномаи тамғаи молӣ дар сурати ворид гардидани пардохти ҳатмии дахлдор дохил карда мешавад.

Идораи патентӣ бо мақсади ислоҳ намудани хатоҳои бебаҳсу техникӣ метавонад ба Феҳрист ва шаҳодатномаи тамғаи молӣ тасҳеҳоти дахлдорро ворид намояд.

Моддаи 20 . Интишори маълумот дар бораи бақайдгирӣ

Маълумот дар бораи бақайдгирии тамғаи молие, ки ба Феҳрист мувофиқи моддаи 16 Қонуни мазкур ворид карда шудааст, аз ҷониби Идораи патентӣ бе таъхир пас аз дар Феҳрист қайд гардидани тамғаи молӣ ё баъди ба Феҳрист ворид гардидани тағйироти марбути бақайдгирӣ дар хабарномаи расмӣ интишор карда мешавад.

Моддаи 21. Бақайдгирии тамғаи молӣ дар мамлакатҳои хориҷӣ

Шахсони воқеӣ ё ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд тамғаи молиро дар мамлакатҳои хориҷӣ ба қайд гиранд ё бақайдгирии байналмилалии онро анҷом диҳанд.

Ариза барои бақайдгирии байналмилалии тамғаи молӣ тавассути Идораи патентӣ пешниҳод карда мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Моддаи 22. Шартҳои бақайдгирии такрорӣ

Тамғаи молӣ, тамғаи ба он айнан ё то дараҷаи иштибоҳангез монандро, ки мўҳлати эътиборашон гузаштааст ва оид ба дароз кардани мўҳлаташон тибқи қисми дуюми моддаи 18 Қонуни мазкур дархостнома пешниҳод нашудааст, дар давоми як соли пас аз қатъ гардидани эътибори бақайдгирӣ ба номи шахси дигар, ғайр аз соҳибҳуқуқи қаблӣ ё вориси ҳуқуқии ў, дубора ба қайд гирифтан номумкин аст (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Ин қоида дар мавриде низ татбиқ мегардад, ки соҳибҳуқуқ қабл аз гузаштани мўҳлати эътибори бақайдгирӣ аз тамғаи молӣ даст кашида бошад.

Боби 6. ТАМҒАИ МОЛИИ МАЪРУФ ВА ҲИФЗИ ҲУҚУҚИИ ОН

Моддаи 23. Тамғаи молии маъруф

Аз рўи аризаи шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ ба сифати тамғаи молии маъруф тамғаи молие, ки дар асоси бақайдгирии он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳифз карда мешавад, тамғаи молие, ки бе бақайдгирӣ, тибқи санади ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳифз карда мешавад, инчунин нишонае, ки ҳамчун тамғаи молӣ истифода мешавад, вале ҳифзи ҳуқуқӣ надорад, эътироф шуда метавонад, агар ин гуна тамғаҳои молӣ ё нишона дар натиҷаи истифодабарии муттасил то санаи дар ариза зикршуда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар байни истеъмолкунандагони муайян нисбат ба молҳои аризадиҳанда маъруф шуда бошанд.

Тамғаи молӣ ё нишона ҳамчун тамғаи молии маъруф эътироф шуда наметавонанд, агар онҳо пас аз санаи аввалияти тамғаи молии шахси дигар, ки айнан ё то дараҷаи иштибоҳангез ба онҳо монанд аст ва барои истифодабарӣ барои молҳои якхела пешбинӣ шудааст, маъруф гардида бошанд.

Ба тамғаи молии маъруф ҳифзи ҳуқуқие дода мешавад, ки бо Қонуни мазкур пешбинӣ шудааст.

Дар сурати тамғаи молии маъруф эътироф гардидани тамғаи молии қаблан бақайдгирифташуда ҳифзи ҳуқуқии чунин тамғаи молии маъруф, инчунин ба молҳои тавофутдошта бо молҳое, ки нисбат ба онҳо тамғаи молӣ чун тамғаи маъруф эътироф гардидааст, паҳн мешавад, агар истифода шудани ин тамғаи молӣ аз ҷониби шахси дигар нисбат ба молҳои зикргардида дар шуури истеъмолкунандагон тасаввуроти алоқамандиро бо соҳибҳуқуқ ба вуҷуд оварад ва манфиатҳои қонунии соҳибҳуқуқро халалдор карда тавонад.

Моддаи 24. Додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молии маъруф

Ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молии маъруф дар асоси қарори Шўрои шикоятӣ, ки аз рўи аризаи тибқи қисми якуми моддаи 23 Қонуни мазкур пешниҳодшуда қабул гардидааст, дода мешавад.

Тамғаи молие, ки тамғаи маъруф эътироф гардидааст, аз ҷониби Идораи патентӣ ба Номгўи тамғаҳои молии маъруфи Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд – Номгўй) дар муддати як моҳи пас аз санаи гирифтани ҳуҷҷате, ки ворид шудани пардохти ҳатмии муқарраршуда ва пардохти корбариро тасдиқ менамояд, дохил карда мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Додани шаҳодатномаи тамғаи молии маъруф аз ҷониби Идораи патентӣ дар муддати як моҳи пас аз санаи ворид гардидани тамғаи молӣ ба Номгўй ба амал бароварда мешавад. Шакли шаҳодатнома ва таркиби маълумоти дар он дарҷшавандаро Идораи патентӣ муқаррар менамояд.

Маълумоти марбут ба тамғаи молии маъруфро Идораи патентӣ дар хабарномаи расмӣ пас аз ба Номгўй ворид гардидани он бе таъхир нашр мекунад.

Ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молии маъруф бемўҳлат эътибор дорад.

Қоидаҳои маъруф донистани тамғаи молиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Идораи патентӣ муқаррар менамояд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Боби 7. ТАМҒАИ МОЛИИ КОЛЛЕКТИВӢ

Моддаи 25. Ҳуқуқ ба тамғаи молии коллективӣ

Мутобиқи санади ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон иттиҳодияи шахсон, ки таъсис ва фаъолияти он бо қонунунгузории давлате, ки дар он ҷо ин иттиҳодия таъсис дода шудааст, ихтилоф надорад, ҳуқуқ дорад дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тамғаи молии коллективиро ба қайд гирад. Тамғаи молии коллективӣ тамғаи молиест, ки аз ҷониби шахсони ба иттиҳодия дохилшаванда барои ишора намудани молҳои истеҳсолнамуда ё ба фурўш баровардаашон, ки дорои сифати ягона ё дигар хусусиятҳои умумӣ мебошанд, истифода бурда мешавад

Тамғаи молии коллективӣ ва ҳуқуқи истифодаи онро ба шахсони дигар додан мумкин нест. (

Моддаи 26. Бақайдгирии тамғаи молии коллективӣ

Ба ариза дар бораи бақайдгирии тамғаи молии коллективӣ оинномаи тамғаи молии коллективӣ замима карда мешавад, ки он бояд маълумоти зеринро дар бар гирад: номи иттиҳодияе, ки ваколати ба номи худ ба қайд гирифтани тамғаи молии коллективиро дорад, номгўи шахсоне, ки ҳуқуқи истифодаи ин тамғаро доранд, мақсади бақайдгирии тамғаи молии коллективӣ, номгўи молҳо ва нишондиҳандаҳои умумии сифатӣ ва хусусиятҳои дигари умумии молҳое, ки бо тамғаи молии коллективӣ ишора карда мешаванд, шартҳои истифодаи тамға ва тартиби назорат намудани истифодаи он, масъулият барои вайрон намудани оинномаи тамғаи молии коллективӣ (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Ба Феҳрист ва шаҳодатномаи тамғаи молии коллективӣ, илова ба маълумоти бо моддаи 16 Қонуни мазкур пешбинишуда, маълумот дар бораи шахсоне, ки ҳуқуқи истифодаи тамғаи молии коллективиро доранд, ворид карда мешавад. Ин маълумот ва инчунин иқтибос аз оинномаи тамғаи молии коллективӣ оид ба нишондиҳандаҳои умумии сифатӣ ва хусусиятҳои дигари умумии молҳое, ки бо тамғаи молии коллективӣ ишора карда мешаванд, аз ҷониби Идораи патентӣ дар хабарномаи расмӣ интишор мешаванд.

Дар сурати истифода бурдани тамғаи молии коллективӣ дар молҳое, ки нишондиҳандаҳои умумии сифатӣ ва хусусиятҳои дигари умумиро надоранд, ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молии коллективӣ метавонад дар асоси ҳалномаи суд, ки аз рўи аризаи ҳар як шахси манфиатдор қабул шудааст, пурра ё қисман қатъ карда шавад.

Тамғаи молии коллективӣ ё ариза оид ба бақайдгирии он метавонанд мувофиқан ба тамғаи молӣ ё ариза барои бақайдгирии он табдил дода шаванд, ҳамчунин табдили баръакс низ мумкин аст. (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Қоидаҳои табдилдиҳии тамғаҳои молии коллективӣ ба тамғаҳои молӣ ва баръакси онро Идораи патентӣ муқаррар менамояд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Боби 8. ИСТИФОДАБАРИИ ТАМҒАИ МОЛӢ

Моддаи 27. Истифодабарии тамғаи молӣ ва оқибатҳои истифода набурдани он

Аз ҷониби соҳибҳуқуқ ё шахсе, ки чунин ҳуқуқро дар асоси шартнома тибқи моддаи 31 Қонуни мазкур дорад, дар ҳолатҳои зерин истифодабарии тамғаи молӣ ҳисобида мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584):

- дар молҳо, тамғакоғазҳо, борпечҳои молҳое, ки истеҳсол, барои фурӯш пешниҳод ва фурӯхта мешаванд, дар намоишгоҳу ярмаркаҳо намоиш дода ё ба тарзи дигар ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон барои муомилоти гражданӣ ворид карда мешаванд ё бо ҳамин мақсадҳо нигоҳ дошта ё интиқол дода шуда ё ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид карда мешаванд;

- ҳангоми иҷрои кор ва хизматрасониҳо;

- ҳангоми пешниҳоди молҳо ба фурӯш;

- дар ҳуҷҷатҳои марбут ба баровардани молҳо ба муомилоти гражданӣ;

- дар шабакаи Интернет, аз ҷумла дар номи доменӣ ё дар дигар усулҳои суроғадиҳӣ истифода шаванд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Дар сурати мавҷуд будани сабабҳои узрноки истифода набурдани тамғаи молӣ дар молҳо ва ё борпечҳои онҳо ба кор бурдани тамғаи молӣ дар реклама, нашрияҳои чопӣ, бланкҳои расмӣ, дар лавҳаҳо, ҳангоми намоиши экспонатҳо дар намоишгоҳҳо ва ярмаркаҳои дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронидашаванда ҳамчун истифодаи тамғаи молӣ эътироф шуда метавонад.

Шахсони воқеӣ ё ҳуқуқӣ, ки фаъолияти миёнаравӣ мебаранд, дар асоси шартнома метавонанд якҷоя бо тамғаи молии истеҳсолкунандаи мол ё бар ивази он тамғаи молии худро истифода баранд.

Ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ нисбат ба ҳамаи ё қисми молҳо бо далели он, ки тамғаи молӣ дар давоми се соли дилхоҳи муттасили пас аз бақайдгирӣ истифода нагардидааст, метавонад пеш аз мўҳлат қатъ карда шавад. Ариза дар бораи пеш аз мўҳлат, бинобар истифода нашудани тамғаи молӣ қатъ намудани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ метавонад аз ҷониби ҳар як шахс ба Шўрои шикоятӣ пас аз гузаштани се соли зикргардида пешниҳод карда шавад, ба шарте ки ин тамғаи молӣ то пешниҳоди чунин ариза истифода нашуда бошад.

Далелҳо барои исботи истифода шудани тамғаи молӣ аз тарафи соҳибҳуқуқ пешниҳод карда мешаванд.

Истифодабарии тамғаи молӣ бо тағйироти ҷузъие, ки тамғаи молиро моҳиятан тағйир намедиҳанд, низ истифодабарии тамғаи молӣ эътироф карда мешавад.

Ҳангоми ҳалли масъалаи пеш аз мўҳлат қатъ намудани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ бинобар истифода набурдани он далелҳои соҳибҳуқуқ барои исботи он, ки тамғаи молӣ бо сабабҳои новобаста ба ў истифода нашудааст, метавонанд ба инобат гирифта шаванд.

Моддаи 28. Ба охир расидани ҳуқуқҳое, ки дар бақайдгирии тамғаи молӣ асос ёфтаанд

Бақайдгирии тамғаи молӣ ҳуқуқ намедиҳад, ки соҳибҳуқуқ истифодаи ин тамғаи молиро аз ҷониби шахсони дигар нисбат ба молҳое, ки ба муомилоти гражданӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бевосита аз ҷониби худи соҳибҳуқуқ ё бо розигии ў ворид гардидаанд, манъ намояд.

Моддаи 29. Аломати огоҳкунанда

Соҳибҳуқуқ аз паҳлўи тамғаи молӣ аломати огоҳкунандаро дар шакли ҳарфи лотинии "Қ" ё Қ дар дохили давра (®) ва ё ифодаи вожавиеро, ки ба тамғаи молӣ будани нишонаи истифодашаванда ва ба қайд гирифта шудани он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ишора мекунад, истифода бурда метавонад.

Боби 9. ИХТИЁРДОРӢ КАРДАНИ

ҲУҚУҚИ ИСТИСНОӢ БА ТАМҒАИ МОЛӢ

Моддаи 30. Вогузоркунии ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ (гузашт кардани тамғаи молӣ)

Ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ нисбат ба ҳамаи ё қисми молҳое, ки тамғаи молӣ барои онҳо ба қайд гирифта шудааст, метавонад аз ҷониби соҳибҳуқуқ ба дигар шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ тибқи шартнома оид ба вогузоркунии ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ (шартнома оид ба гузашт кардани тамғаи молӣ) вогузор карда шавад. (ҚҶТ аз 03.07.2012с., №858)

Гузашт кардани тамғаи молӣ, агар он сабаби ба иштибоҳ андохтани истеъмолкунанда нисбат ба мол ё истеҳсолкунандаи он шуда тавонад, номумкин аст.

Моддаи 31. Додани ҳуқуқ барои истифодабарии тамғаи молӣ

Ҳуқуқ ба истифодаи тамғаи молӣ нисбат ба ҳамаи ё қисми молҳое, ки барои онҳо тамғаи молӣ ба қайд гирифта шудааст, метавонад аз ҷониби соҳибҳуқуқ (иҷозатномадиҳанда) дар асоси шартнома ба шахси дигари воқеӣ ё ҳуқуқӣ (иҷозатномагиранда) пешниҳод карда шавад. (ҚҶТ аз 03.07.2012с., №858)

Шартномаи зикргардида бояд талаботро дар бораи он, ки сифати молҳои иҷозатномагиранда аз сифати молҳои иҷозатномадиҳанда пасттар намешавад ва иҷозатномадиҳанда иҷрои ин талаботро назорат мекунад, дар бар гирад.

Моддаи 32. Бақайдгирии шартномаҳо дар Идораи патентӣ

(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)

Шартнома оид ба гузашт намудани ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ, шартномаи иҷозатномадиҳӣ, инчунин шартномаҳои дигаре, ки ба воситаи онҳо ихтиёрдории ҳуқуқ ба тамғаи молӣ амалӣ гардонида мешаванд, бояд дар Идораи патентӣ ба қайд гирифта шаванд. Бе чунин бақайдгирӣ шартномаҳои зикргардида беэътибор дониста мешаванд.

Қоидаҳои бақайдгирии шартнома оид ба гузашт намудани ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ, шартномаи иҷозатномадиҳӣ ва шартномаҳои дигареро, ки ба воситаи онҳо ихтиёрдории ҳуқуқ ба тамғаи молӣ амалӣ гардонида мешаванд, Идораи патентӣ муқаррар менамояд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Боби 10. ҚАТЪ ГАРДИДАНИ ҲИФЗИ ҲУҚУҚИИ ТАМҒАИ МОЛӢ

Моддаи 33. Мавриди баҳс қарор додани аризаи пешниҳодгардида, ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ ва беэътибор донистани он

(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)

Додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба аризаи пешниҳодгардида то қабули қарор нисбат ба он метавонад пурра ё қисман мавриди баҳс қарор гирад, инчунин ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молӣ метавонад дар давоми тамоми мӯҳлати амали он пурра ё қисман мавриди баҳс қарор гирад ва беэътибор дониста шавад, агар онҳо бо номҳои зерин айнан монанд бошанд:

- номи фирмавии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба молҳои якхела ҳифзшаванда (ё қисми он), ки ҳуқуқи шахсони дигар дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба онҳо то санаи аввалияти тамғаи молии бақайдгирифташаванда ба вуҷуд омадааст;

- номи асари маъруфи илмӣ, адабӣ ё санъат, персонаж ё иқтибос аз чунин асар ва ё қисме аз чунин асар дар Ҷумҳурии Тоҷикистон то санаи пешниҳоди ариза бе иҷозати соҳиби ҳуқуқи муаллифӣ ё вориси ӯ, агар ҳуқуқ ба чунин асар то санаи аввалияти тамғаи молии бақайдгирифташаванда ба вуҷуд омада бошад;

- насаб, ном ва номи падар, тахаллус ё нишонаи аз онҳо ҳосилшуда, мусаввара ё акси айнии шахси маъруф то санаи пешниҳоди ариза, бе иҷозати ин шахс ё вориси ӯ.

Додани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ дар ҳолатҳо ва мӯҳлатҳои зерин метавонад мавриди баҳс қарор гирад ва беэътибор дониста шавад:

- пурра ё қисман дар давоми тамоми мӯҳлати амали ҳифзи ҳуқуқӣ, агар он бо вайронкунии талаботи муқаррарнамудаи моддаи 8 ва қисми чоруми моддаи 9 Қонуни мазкур дода шуда бошад, ё дар давоми панҷ соли пас аз нашри маълумот оид ба бақайдгирии тамғаи молӣ дар хабарномаи расмии «Навиди патентӣ», агар ин бо вайронкунии талаботи қисмҳои якум ва сеюми моддаи 9 Қонуни мазкур пешниҳод шуда бошад;

- пурра дар давоми тамоми мӯҳлати амали ҳифзи ҳуқуқӣ, агар он ба номи агент ё намояндаи шахсе, ки дар яке аз давлатҳои иштирокчии Конвенсияи Париж соҳиби ҳуқуқи истисноӣ ба ин тамғаи молӣ мебошад, бо вайронкунии талаботи муқаррароти ин Конвенсия дода шуда бошад;

- пурра ё қисман дар давоми тамоми мӯҳлати амали ҳифзи ҳуқуқӣ, агар амалҳои соҳибҳуқуқ, ки ба бақайдгирии тамғаи молӣ марбутанд, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун рақобати бевиҷдонона эътироф гардида бошанд.

Додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон маъруф дар давоми тамоми мӯҳлати амали ҳифзи ҳуқуқӣ метавонад мавриди баҳс қарор гирад ва пурра ё қисман беэътибор дониста шавад, агар он бо вайронкунии муқаррароти қисми дуюми моддаи 23 Қонуни мазкур сурат гирифта бошад.

Ҳар як шахс метавонад ба Шӯрои шикоятӣ дар мӯҳлатҳо ва бо асосҳои дар қисми якум ва сархати якуми қисми дуюми моддаи мазкур пешбинишуда ба муқобили додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молӣ изҳори норозигӣ пешниҳод намояд.

Изҳори норозигӣ ба муқобили додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молӣ дар асоси далели бо сархати дуюми қисми дуюми моддаи мазкур пешбинишуда ба Шӯрои шикоятӣ аз ҷониби шахси манфиатдоре пешниҳод карда мешавад, ки дар яке аз давлатҳои иштирокчии Конвенсияи Париж соҳиби ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ мебошад.

Изҳори норозигӣ ба муқобили додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон маъруф дар асоси далели бо қисми сеюми моддаи мазкур пешбинишуда ба Шӯрои шикоятӣ аз ҷониби ҳар як шахс пешниҳод шуда метавонад.

Ариза дар бораи беэътибор донистани додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молӣ дар асоси қароре, ки бо тартиби дар сархати сеюми қисми дуюми моддаи мазкур пешбинишуда қабул гардидааст, аз ҷониби ҳар як шахс ба Идораи патентӣ пешниҳод карда мешавад.

Додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молӣ дар асоси қароре, ки аз рӯи изҳори норозигӣ тибқи қисми чоруми моддаи мазкур пешниҳодгардида қабул шудааст, пурра ё қисман беэътибор дониста мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Моддаи 34. Қатъ гардидани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ

Ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ дар ҳолатҳои зерин қатъ мегардад:

- бо сабаби анҷом ёфтани мўҳлати эътибори бақайдгирии тамғаи молӣ;

- дар асоси ҳалномаи ба қувваи қонунӣ даромадаи суд оид ба пеш аз мўҳлат дар асоси қисми сеюми моддаи 26 Қонуни мазкур қатъ гардидани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молии коллективӣ бо сабаби истифода бурдани ин тамға дар молҳое, ки нишондиҳандаҳои ягонаи сифат ё хусусиятҳои дигари умумиро надоранд;

- дар асоси қарори бо тартиби муқарраршуда қабулгардида оид ба пеш аз мўҳлат дар асоси қисми чоруми моддаи 27 Қонуни мазкур қатъ ёфтани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ бинобар истифода нашудани он;

- дар асоси қарори Идораи патентӣ оид ба пеш аз мўҳлат қатъ гардидани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ дар сурати барҳам хўрдани шахси ҳуқуқӣ – соҳибҳуқуқ;

- дар сурати аз он даст кашидани соҳибҳуқуқ;

- дар асоси қароре, ки онро Шўрои шикоятӣ аз рўи аризаи ҳар шахс оид ба қатъи пеш аз мўҳлати тамғаи молӣ қабул кардааст, агар тамғаи молӣ ба нишонаи маъмули ишоракунии молҳои навъи муайян табдил ёфта бошад.

Ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молии маъруф дар асоси далелҳои дар сархатҳои сеюм–шашуми қисми якуми моддаи мазкур муқарраргардида ва ҳамчунин дар асоси қарори Шўрои шикоятӣ, агар тамғаи молии маъруф аломатҳои дар қисми якуми моддаи 23 Қонуни мазкур муқарраргардидаро аз даст дода бошад, қатъ мегардад.

Боби 11. ҲИМОЯИ ҲУҚУҚҲОИ СОҲИБҲУҚУҚИ ТАМҒАИ МОЛӢ

Моддаи 35. Баҳсҳое, ки бо тартиби судӣ баррасӣ мешаванд

Баҳсҳои марбут ба татбиқи Қонуни мазкурро судҳо тибқи салоҳияташон бо тартибе, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, баррасӣ менамоянд. Аз ҷумла баҳсҳоро:

- оид ба вайрон намудани ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ;

- оид ба пеш аз мўҳлат қатъ гардидани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молии коллективӣ бинобар истифода шудани он дар молҳое, ки нишондиҳандаҳои ягонаи сифатӣ ё дигар аломатҳои ягонаро надоранд;

- оид ба бастан ё иҷрои шартнома дар бораи додани ҳуқуқи истифодаи тамғаи молӣ ва шартнома дар бораи вогузоркунии ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ (шартнома оид ба гузашт кардани тамғаи молӣ).

Боби 12. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 36. Қарорҳои Шўрои шикоятӣ

Тартиби пешниҳоди эътирозномаҳо ва аризаҳо ба Шўрои шикоятӣ ва тартиби баррасии онҳоро Идораи патентӣ муқаррар менамояд.

Қарорҳои Шўрои шикоятӣ, ки аз рўи эътирозномаю аризаҳои тибқи тартиби бо моддаҳои 15, 24, 27, 33 ва 34 Қонуни мазкур пешбининамуда қабул шудаанд, аз ҷониби роҳбари Идораи патентӣ тасдиқ карда мешаванд, аз санаи тасдиқшавиашон мавриди амал қарор мегиранд ва метавонанд дар суд тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди баррасӣ қарор гиранд.

Моддаи 37. Пардохтҳои ҳатмӣ ва пардохтҳои корбарӣ

(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)

Барои пешниҳоди ариза, бақайдгирӣ ва додани шаҳодатномаи тамғаи молӣ, барои дароз кардани мўҳлати эътибори бақайдгирӣ ва барқарор намудани мўҳлатҳои гузаронидашуда, инчунин барои иҷрои дигар амалҳои аҳамияти ҳуқуқӣ дошта, ки бо бақайдгирӣ ва дароз кардани мўҳлати эътибори бақайдгирии тамғаҳои молӣ алоқаманданд, пардохтҳои ҳатмӣ ситонида мешаванд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Барои гузаронидани экспертиза, барои ба маводи ариза дохил намудани тасҳеҳу ислоҳот, барои нашри маълумот оид ба бақайдгирии тамғаи молӣ, ҳамчунин барои иҷро намудани амалҳои дигари марбут ба экспертизаи тамғаҳои молӣ аз ҷониби Идораи патентӣ пардохтҳои корбарӣ ситонида мешаванд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Пардохтҳои ҳатмӣ ва пардохтҳои корбариро аризадиҳанда, соҳибҳуқуқ ва ё бо ризоияти онҳо ҳар шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ супорида метавонад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Андозаи пардохтҳои ҳатмӣ ва пардохтҳои корбариро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Моддаи 38. Ҳуқуқҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии хориҷӣ

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии хориҷӣ тибқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ё дар асоси принсипи муомилаи мутақобила аз ҳуқуқҳои дар Қонуни мазкур пешбинишуда баробари шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода мебаранд.

Моддаи 39. Санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ

Агар меъёрҳои Қонуни мазкур ба санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон мутобиқат накунанд, меъёрҳои санадҳои байналмилалӣ амал мекунанд.

Моддаи 40. Ҷавобгарӣ барои вайрон намудани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 41. Дар бораи беэътибор донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи аломатҳои молу хизматрасонӣ»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи аломатҳои молу хизматрасонӣ» (Ахбори Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 1992, № 4, моддаи 41) беэътибор дониста шавад.

Моддаи 42. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода мешавад.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Э.Раҳмонов

ш.Душанбе, 5 марти соли 2007

№ 234

______________________________

Русский

KHOVAR.TJ

АГЕНТИИ МИЛЛИИ ИТТИЛООТИИ ТОҶИКИСТОН «ХОВАР»
WWW.KHOVAR.TJ

«ХОВАР FM»

Садриддин Айнӣ (1878 – 1954): Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳо, ки ба 29 забони хориҷӣ нашр шудаанд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба асосгузори адабиёти муосири тоҷик Садриддин Айнӣ унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Бобоҷон Ғафуров (1909 – 1977): Олим, академики Академияи Илмҳои ИҶШС, арбоби ҳизбӣ ва давлатӣ, муаллифи китоби оламшумули «Тоҷикон» ва зиёда аз 300 асару мақолаҳо.
Солҳои 1944-1946 котиби дуюм, с.1946-1956 котиби якуми КМ Ҳизби комунистии Тоҷикистон, 1956 – 1977 сарвари Пажуҳишгоҳи шарқшиносии ИҶШС.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба таърихшинос ва шарқшиноси шинохтаи тоҷик, академик, муаллифи китоби «Тоҷикон» Бобоҷон Ғафуров унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Мирзо Турсунзода (1911-1977): Шоири халқӣ, раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ, Раиси Кумитаи якдилии халқҳои Осиё ва Африқо. Барои достонҳои «Қиссаи Ҳиндустон»(1948), «Ҳасани аробакаш», «Чароғи абадӣ», «Садои Осиё»,(1960) «Ҷони ширин» (1963) бо ҷоизаҳои давлатии ИҶШС, ҶШС Тоҷикистон ва байналмилалии ба номи Ҷ. Неҳру (1967) сарфароз шуда буд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 07 майи соли 2001 ба шоири халқии Тоҷикистон, ходими намоёни ҷамъиятӣ Мирзо Турсунзода унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Эмомалӣ Раҳмон: Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, солҳои 1999, 2006 ва 2013 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардидаст.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат.
Бо қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 11 декабри соли 1999 барои мустаҳкам намудани давлатдории соҳибистиқлол ва пойдории сулҳ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” мукофотонида шудааст.
Нусратулло Махсум (1881 – 1938): Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1924-1926 раиси Кумитаи инқилобии ҶМШС Тоҷикистон, солҳои 1926-1933 раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Нусратулло Махсум унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” дода шудааст.
Шириншоҳ Шоҳтемур (1899 – 1937): Ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1929-1931 котиби Ҳизби коммунистии ҶШС Тоҷикистон, солҳои 1933-1937 Раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Шириншоҳ Шоҳтемур, унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шудааст.