ДАСТУРИ ИСТИФОДАБАРАНДА

ХУШ ОМАДЕД БА CОМОНАИ РАСМИИ МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН!

КОР БО МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Муҳтарам меҳмонон ва истифодабарандагони сомонаи расмии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (ММҚ),

Барои оғози кор бо «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) ба блоки бо номи шабеҳ дар сомонаи расмии ММҚ зер кунед. Блоки «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» кушодашаванда буда, ҳамеша дар қисми болои сомона дастрас аст. Шумо инчунин метавонед ба «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) аз феҳристи асосӣ (меню асосӣ) бо зеркунии пайванди «Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» дастрасӣ пайдо намоед.

БЛОКИ «МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН» (МҚҶТ)

Ҳамаи модулҳо ва имконоти ҷустуҷӯи санадҳо дар «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) мустақилона кор мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки ҳангоми кор бо МҚҶТ ворид кардани «Ном»-и санад ва бо ҳамроҳи он интихоб кардани ҳамаи имконоти дигар, масалан «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра ҳатмӣ нест. Аммо барои ҷустуҷӯи васеъ шумо метавонед аз ҳамаи имконоти ҷустуҷӯи санадҳо ба таври дилхоҳ истифода баред. Ҳамаи санадҳое, ки ба МҚҶТ ворид шуданд дар зери «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ», яъне дар «Ҷадвали санадҳо» дастрасанд.

ЛАВҲАИ ИМКОНОТИ ҶУСТУҶӮ

Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ

ҶАДВАЛИ САНАДҲО

ТУГМАҲОИ «ТАТБИҚ КАРДАН» ва «БОЗСОЗӢ»

Тугмаи «Татбиқ кардан»: Баъд аз он ки Шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» имконоти дилхоҳро ворид карда, интиход мекунед, барои намоиш додани натиҷа тугмаи «Татбиқ кардан»-ро зер кунед. Аммо, вақте ки шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» дархостеро ворид мекунед ё имконеро интихоб менамоед, онҳо ба таври худкор дарҳол татбиқ карда мешаванд.

Тугмаи «Бозсозӣ»: Агар хоҳед, ки ҳамаи дархостҳо ва имконотеро дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» лағв кунед, аз тугмаи «Бозсозӣ» истифода баред.

Агар шумо хоҳед, ки номи санади дақиқро аз санадҳои дар махзан мавҷудбуда ба даст оред, калидвожаи номи санадро ба сатри «Ном» ворид намоед. Ҳамаи санадҳое, ки дорои калидвожаи воридуша мебошанд нишон дода мешаванд. Масалан, агар шумо калидвожаи «дастрасӣ»-ро ворид кунед, санадҳое, ки калимаи «дастрасӣ»-ро дар бар мегиранд, дар «Ҷадвали санадҳо» нишон дода мешаванд (масалан, ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ)

САТРИ «НОМ»

Шумо инчунин метавонед санадҳоро аз рӯи муҳтаво бо истифодаи сатри «Матни асосӣ» ва полои дилҳол ҷустуҷӯ намоед. Масалан, барои ёфтани санад(ҳо)и дорои калима(ҳо), калидвожа(ҳо) ё ибора(ҳо)и лозимӣ, ба сатри «Матни асосӣ» дархостро ворид намуда, имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед. Санадҳои дархостшуда ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред. Ҳамин тавр аз имкони «Дар бар намегирад» ё имконоти ҷустуҷӯи дигар истифода баред, Масалан, агар шумо ба сатри «Матни асосӣ» калимаи «Интернет»-ро ворид кунед ва имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед, саданҳое, ки дар муҳтавои худ дорои калимаи «Интернет» мебошанд, нишод дода мешаванд.

САТРИ «МАТНИ АСОСӢ»

Сатри «Матни асосӣ»

Шумо метавонед санадҳоро аз рӯи «Ном», «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра алоҳида ё якҷоя ба таври дилхоҳ ҷустуҷӯ намоед.

Масалан, агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо «Аз рӯи моҳ ва сол» ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз рӯи моҳ ва сол» бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо дар давраи муайян ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз санаи интихобшуда» ва/ё «То санаи интихобшуда» алоҳида ё якҷоя бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Ҳамин тавр Шумо метавонед ҳар гуна санадҳои махзанро алоҳида ё бо интихоби имконоти иловагӣ ҷустуҷӯ намоед ва ба даст оред.

Барои дидани санад ва мутолиа кардани он, аз тугмаи «ДИДАН» истифода баред ва барои пинҳон кардани он, аз тугмаи «ПИНҲОН КАРДАН» истифода баред.

ТУГМАҲОИ «ДИДАН» ва «ПИНҲОН КАРДАН»

Шумо ҳам метавонед, бо зеркунии пайванди номи санад онро дар саҳифаи алоҳида кушоед ё ин ки дар форматҳои Word, PDF ва ZIP аз сомонаи мо боргирӣ намоед.

ЗАМИМА ДАР ФОРМАТҲОИ WORD, PDF ва ZIP (ДАР ҶАДВАЛИ САНАДҲО)

Замима

КОР БО СОМОНАИ РАСМӢ - БАҚАЙДГИРӢ ВА ВОРИДШАВӢ

Ҳамаи маводҳои Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба ахбори омма дахл доранд, дар сомонаи мо дастрасанд. Барои гирифтани маълумот Шумо метавонед аз Феҳристи асосӣ (менюи асосӣ), Харитаи сомона, имкони Ҷустуҷӯ ва Ҷустуҷӯи васеъ истифода баред.
Барои бақайдгирӣ дар сомонаи Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, лутфан ба таври расмӣ муроҷиат намоед. Корбарони бақайдгирифташуда метавонанд аз имкониятҳои иловагӣ истифода баранд, масалан, пайдо кардани дастрасӣ ба лоиҳаҳои санадҳо.

Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Матни асосӣ:
Дидан

КОДЕКСИ НАҚЛИЁТИ АВТОМОБИЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Бо қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 12 феврали соли 2020 №1594

қабул карда шуд.

Бо қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 19 марти соли 2020 № 757

ҷонибдорӣ карда шуд.

(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002)

Кодекси мазкур муносибатҳо ва тартиби амалисозии фаъолиятро дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ танзим менамояд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002).

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Доираи амали Кодекси мазкур

1. Кодекси мазкур муносибатҳоро вобаста ба ҳамлу нақли бор, мусофир, бағоҷ, фаъолияти нақлиётию экспедитсионии байни субъектҳо, новобаста аз шакли моликият, бо мақсади фароҳам овардани шароит барои амалишавии низоми нақлиёти автомобилӣ дар асоси механизмҳои муосир ва мусоидат ба таъмин ва рушди хизматрасонии аз ҷиҳати иқтисодӣ самарабахш танзим менамояд.

2. Амали Кодекси мазкур ба муносибатҳое, ки ҳангоми амалисозии фаъолият бо истифодаи воситаҳои нақлиёти автомобилӣ ба манфиати мудофиа ва амнияти давлат, инчунин ба фаъолияти шахсони воқеӣ, ки воситаҳои нақлиёти автомобилиро барои қонеъ гардондани эҳтиёҷоти худӣ, оилавӣ ва ё эҳтиёҷоти дигари ба фаъолияти соҳибкорӣ алоқаманднабуда истифода мебаранд, татбиқ намегардад.

3. Муносибатҳои вобаста ба амалисозии фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ, ки дар Кодекси мазкур пешбинӣ нагардидаанд, бо дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим карда мешаванд.

Моддаи 2. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Кодекси мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- **автобус** - воситаи нақлиёти автомобилии барои ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ таъингардида, ки ғайр аз ҷойи ронанда зиёда аз ҳашт ҷойи дигари нишаст дорад;

- **бағоҷ** - молу мулки бастабандишудаи мусофир, ки дар қисми бағоҷмонии воситаи нақлиёти автомобилӣ ва ё тавассути нақлиёти автомобилии алоҳида интиқол меёбад;

- **бор** - объекти моддӣ, ки бо тартиби муқарраргардида барои интиқол қабул шудааст;

- **бори дастӣ** - молу мулки мусофир, ки тибқи нишондиҳандаҳои аз ҷониби интиқолдиҳанда муқарраргардида ба ҳамлу нақл дар салони воситаи нақлиёт таҳти масъулияти мусофир роҳ дода мешавад;

- **бори зудвайроншаванда** - боре, ки нигоҳдории он ҳангоми интиқол тавассути воситаи нақлиёти автомобилӣ бо риоя намудани дараҷаи муайяни ҳарорат ва талаботи санитарию эпидемиологӣ таъмин карда мешавад;

- **борхати молию нақлиётӣ** - ҳуҷҷате, ки дорои маълумот оид ба арзишҳои молию моддии бор буда, барои баҳисобгирӣ ва назорати ҳаракати онҳо ва тасдиқи далели амалӣ шудани ҳамлу нақл, аз ҷумла барои бастани шартномаи ҳамлу нақли бор пешбинӣ гардидааст;

- **борфиристонанда** - шахси воқеӣ ё ҳуқуқие, ки тибқи шартномаи ҳамлу нақли бор аз номи худ ва (ё) аз номи соҳиби бор амал мекунад ва ному насаби он дар ҳуҷҷати ҳамлу нақл (борхати нақлиётӣ) зикр мегардад;

- **боргиранда** - шахси воқеӣ ё ҳуқуқие, ки барои гирифтани бор дар маҳалли таъиншуда дар асоси шартнома ё дигар санади ҳуқуқӣ ваколатдор шудааст (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002);

- **воситаҳои нақлиёти автомобилӣ** - воситаҳои нақлиёти чархдори механикии худгард, инчунин ядакҳо (нимядакҳо), ки барои интиқоли бор, мусофирон, бағоҷ ва таҷҳизоти дар онҳо насбшуда пешбинӣ гардидаанд;

- **воситаи нақлиёти калонҳаҷм** - воситаи нақлиёте, ки андозаи он бо бор ва (ё) бе бор аз андозаи муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ зиёд мебошад;

- **воситаи нақлиёти автомобилии вазнин** - воситаи нақлиёте, ки вазни он бо бор ва (ё) бе бор ва сарборӣ ба тири меҳвари он аз вазни иҷозатдодашудаи воситаҳои нақлиёти автомобилӣ ва (ё) сарбории иҷозатдодашуда ба тири меҳвар, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ муқаррар шудааст, зиёд мебошад;

- **интиқолдиҳанда** - шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ, ки дорои воситаи нақлиёти автомобилии хусусӣ бо ҳуқуқи моликият ё дигар асосҳои қонунӣ фаъолияти ҳамлу нақли бор, мусофирон ва бағоҷро амалӣ менамояд;

- **мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ** - мақоми ваколатдори давлатие, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян гардида, тибқи Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ба зиммаи он иҷрои вазифаҳои муайян дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ вогузор гардидааст;

- **мақоми ваколатдор** - мақоми давлатие, ки вазифаҳои муайяни аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ вогузоршударо дар доираи муқаррароти Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд;

- **мусофир** - шахси воқеие, ки бо воситаи нақлиёти автомобилӣ дар асоси шартнома ё дигар асосҳои қонунӣ интиқол дода мешавад;

- **соҳаи нақлиёти автомобилӣ** - соҳаи иқтисодиёт, ки самти фаъолияти он ба ташкил, таъмин ва амалисозии ҳамлу нақли мусофирон, бағоҷ ва бор бо истифода аз воситаҳои нақлиёт ва инфрасохтори нақлиёти автомобилӣ, равона карда шудааст;

- **нақлиёти истифодаи умум** - нақлиёти ба шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ тааллуқдошта, ки барои пешниҳоди хизматрасонии ҳамлу нақл ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар асоси шартномаи оммавӣ таъин гардидааст;

- **нақлиёти ҷамъиятӣ** - нақлиёти истифодаи умум, ки идораи он аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ё мақоми ваколатдор тавассути ба интиқолдиҳандагон додани иҷозат барои амалисозии фаъолият оид ба ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ дар асоси муқаррар намудани талабот ба сатҳу сифати хизматрасонӣ, тарифҳо, хусусиятҳои шабакаи хатсайр ва талабот нисбат ба ташаккулдиҳии онҳо амалӣ карда мешавад;

- **нигоҳдории техникии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ** - маҷмўи чорабиниҳое, ки ба таъмини гузарондани амалҳои бақайдгирӣ ва муоинаи давлатии техникӣ, истифодабарии техникии автомобилҳо (хизматрасонии техникӣ, таъмир, назорати ҳолати техникӣ, нигоҳдорӣ) тибқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон равона гардидаанд;

- **истгоҳ** - ҷойи исти воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, ки барои саворшавӣ, фаромадан ва интизоршавии мусофирон таҷҳизонида шудааст;

- **объектҳои инфрасохтори нақлиёти автомобилӣ** - биноҳо, иншоот ва (ё) маҷмааи истеҳсолию технологӣ, ки барои амалӣ намудани намудҳои фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ истифода мешаванд;

- **ронанда** - шахсе, ки воситаи нақлиёти автомобилиро идора менамояд;

- **расиди бағоҷ** - ҳуҷҷате, ки супоридани бағоҷро аз ҷониби мусофир ва қабули онро аз ҷониби интиқолдиҳанда барои ҳамлу нақл дар асоси шартномаи интиқолдиҳии мусофир тасдиқ менамояд;

- **роҳхат** - ҳуҷҷати ибтидоӣ, ки барои баҳисобгирӣ ва назорати кори воситаи нақлиёти автомобилӣ ва ронанда ҳангоми ҳамлу нақл, аз ҷумла барои бақайдгирии натиҷаи санҷиши мутобиқати ронанда ва воситаи нақлиёти автомобилӣ ба талаботи бехатарӣ пешбинӣ гардида, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ бо тартиби муқарраргардида омода ва ба интиқолдиҳанда пешниҳод мегардад;

- **рухсатномаи махсус** - рухсатномаи якдафъаина барои гузариши воситаи нақлиёти автомобилии интиқолдиҳанда бо бори вазнин, калонҳаҷм ва (ё) хатарнок аз роҳҳои автомобилгард;

- **сертификати баркашӣ** - ҳуҷҷате, ки дорои маълумоти саҳеҳ оид ба андозаҳои вазни воситаи нақлиёти автомобилӣ буда, аз ҷониби нуқтаи баркашии ваколатдорнамудаи мақоми ваколатдор дода мешавад;

- **соҳиби бор** - шахси воқеӣ ё ҳуқуқие, ки ҳуқуқи ихтиёрдории борро дорад;

- **таваққуфгоҳ** - бино, иншоот ё қисми онҳо ва ё майдони кушодаи муҷаҳҳази барои таваққуфи муташаккилона ва (ё) нигоҳдории воситаҳои нақлиёти автомобилӣ пешбинигардида;

- **такси** - шакли (навъи) ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ тавассути нақлиёти истифодаи умум бо истифода аз воситаҳои нақлиёти автомобилии сабукрав, ки он тибқи дархост бо роҳи нархгузории муқарраргардидаи ҳамлу нақли мусофирон аз рўи гашт ва ё вақти дар раванди интиқол сабтшуда бо тартиби муқарраргардида анҷом дода мешавад;

- **тамғазании бор** - ба бор гузоштани аломатҳои шартӣ, рақам ва аломатҳои дорои иттилоот оид ба боргиранда, қоидаҳои муносибат бо бор ва бастаи он, ки метавонад дар қуттӣ ё баста гузошта шавад;

- **терминал** - маҷмааи истеҳсолию технологӣ, ки барои хизматрасонӣ ба мусофирон ва (ё) борҳо, ронандагон ва воситаҳои нақлиёти автомобилӣ пешбинӣ гардидааст;

- **троллейбус** - намуди воситаҳои нақлиёти автомобилии чархдори механикие, ки тавассути муҳаррики барқии аз ноқилҳои берунаи васлӣ қувватгиранда ба ҳаракат дароварда шуда, барои ҳамлу нақли мусофирон пешбинӣ гардидааст;

- **фаъолияти нақлиётию экспедитсионӣ** - фаъолият оид ба ташкили ҳамлу нақли бор тавассути воситаҳои нақлиёти автомобилӣ дар самти ба расмият даровардани борхати молию нақлиётӣ, омода намудани ҳуҷҷатҳо барои мақсадҳои гумрукӣ ва ҳуҷҷатҳои дигар, инчунин хизматрасонии экспедитор дар асоси шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ;

- **қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ** - санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки дар асоси Кодекси мазкур аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ таҳия ва қабул карда мешаванд;

- **хатсайр** - роҳи пешакӣ муқарраргардида бо мақсади амалӣ намудани ҳамлу нақл тавассути воситаи нақлиёти автомобилӣ байни нуқтаҳои аввалу ниҳоӣ;

- **хатсайрҳои шаҳрак ва деҳот** - ҳамлу нақли дар ҳудуди сарҳади маъмурии муқарраршудаи маҳалҳои аҳолинишини шаҳрак ва деҳот амалишаванда, инчунин нуқтаҳои аҳолинишини шаҳрак ва (ё) деҳотро байни худ пайвасткунанда, ки убури сарҳади маъмурии шаҳрҳоро пешбинӣ накарда, дарозии на зиёда аз бист километрро байни нуқтаҳои ҳаракат ва таъинот дорад;

- **хатсайрҳои шаҳрӣ** - ҳамлу нақле, ки дар ҳудуди сарҳади маъмурии муқарраршудаи шаҳр анҷом дода мешаванд;

- **хатсайрҳои наздишаҳрӣ** - ҳамлу нақле, ки байни шаҳрҳо ва нуқтаҳои аҳолинишини дигар ба масофаи на зиёда аз панҷоҳ километр байни нуқтаҳои ҳаракат ва таъинот амалӣ карда мешаванд;

- **хатсайрҳои байнишаҳрӣ** - ҳамлу нақле, ки байни шаҳрҳо ё маҳалҳои аҳолинишини дигар ба масофаи беш аз панҷоҳ километр аз нуқтаи ҳаракат то нуқтаи таъинот амалӣ карда мешаванд;

- **хатсайрҳои байналмилалӣ** - ҳамлу нақле, ки бо убури Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд;

- **хизматрасонии нақлиётию экспедитсионӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ** - шакли хизматрасонӣ оид ба ташкили расонидани бор, иҷрои амалиёти вобаста ба расондани бор мувофиқи шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ;

- **ҳамлу нақл** - интиқоли бор, мусофирон ва бағоҷ, ки аз ҷониби шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ бо истифода аз воситаҳои нақлиёти автомобилӣ тавассути роҳҳои автомобилгард анҷом дода мешаванд;

- **ҳамлу нақли мунтазам** - ҳамлу нақле, ки дар хатсайрҳо тибқи ҷадвалҳои тасдиқгардидаи ҳаракат анҷом дода мешаванд;

- **ҳамлу нақли номунтазам** - ҳамлу нақле, ки ба ҳамлу нақли мунтазам дохил намешаванд;

- **ҳамлу нақли транзитӣ** - ҳамлу нақле, ки аз ҷониби интиқолдиҳандагон тавассути ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон бе саворкунӣ ва фаровардани мусофирон, инчунин бе боркардану фаровардани бору бағоҷ амалӣ карда мешаванд;

- **ҳамлу нақл барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ** - ҳамлу нақле, ки нисбат ба намудҳои асосии фаъолияти шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ хусусияти ёрирасон дошта, барои интиқоли бори ба онҳо бо ҳуқуқи моликият ё асосҳои қонунии дигар тааллуқдошта ва кормандони худ бе бастани шартнома бо воситаҳои нақлиёти автомобилии бо ҳуқуқи моликияти ба онҳо тааллуқдошта, пас аз гирифтани хабарномаи хаттии мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ иҷро карда мешаванд, агар воситаҳои нақлиёти автомобилӣ аз ҷониби кормандони ин шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ ё худи соҳибкори инфиродӣ идора карда шаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002);

- **чипта** - ҳуҷҷат дар шакли коғазӣ ё электронӣ ё дар ҳомили электронӣ, ки бастани шартномаи интиқоли мусофирро тасдиқ менамояд;

- **ҷадвали ҳаракат** - ҳуҷҷати нақшавӣ, ки пайдарҳамии қаблан муқарраргардида ва бонизоми вақти ҳаракати воситаҳои нақлиёти автомобилиро аз нуқтаҳои таваққуфгоҳ ва (ё) расидан ба он, ё ин ки фосилаи ҳаракати воситаҳои нақлиёти автомобилиро дар хатсайр дар бар мегирад;

- **экспедитор** - шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ, ки хизматрасонии нақлиётию экспедитсиониро мувофиқи шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ анҷом медиҳад;

- **эътибори мусбати корӣ** - фаъолияти мусбати шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ фаъолияткунанда бо риояи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ амалӣ карда мешавад.

Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ба Конститусияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

Моддаи 4. Моликият дар нақлиёти автомобилӣ

Нақлиёти автомобилӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шаклҳои гуногуни моликият асос меёбад. Соҳибони автомобилҳо дар назди қонун баробар буда, аз ҳимояи якхелаи қонун бархўрдор мебошанд.

Моддаи 5. Қитъаҳои замини барои мақсадҳои нақлиёти автомобилӣ истифодашаванда

1. Истифода ва ҷудо намудани қитъаҳои замин барои мақсадҳои нақлиёти автомобилӣ бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим карда мешавад.

2. Бо мақсади таъмини боэътимоди истифодаи иншоот ва дигар объектҳои нақлиёти автомобилӣ дар минтақаҳои фурўравӣ, кандашавӣ, обшўӣ, сел ва дигар таъсиррасонии хатарноки табиӣ минтақаҳои муҳофизатӣ муайян карда мешавад.

3. Ташкилотҳои нақлиёти автомобилӣ уҳдадоранд қитъаҳои замини ба онҳо ҷудошударо мувофиқи таъиноти мақсаднок, шартҳои пешниҳодшуда ва технологияҳои истеҳсолии ҳифзи муҳити зист истифода бурда, дар натиҷаи фаъолияти худ ба вайрон намудани вазъи экологӣ роҳ надиҳанд.

Моддаи 6. Субъекти муносибатҳо дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

Субъекти муносибатҳо дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ мақомоти давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, соҳибкорони инфиродӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ мебошанд.

Моддаи 7. Намудҳои фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

1. Фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ва дигар мақомоти дахлдор танзим карда шуда, аз ҷониби шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ аз рўи намудҳои зерин амалӣ карда мешаванд:

- ҳамлу нақл тавассути нақлиёти автомобилӣ, аз ҷумла ҳамлу нақли мусофирон, бағоҷ ва интиқоли борҳо;

- фаъолият дар объектҳои инфрасохтори нақлиёти автомобилӣ;

- нигоҳдории техникии воситаҳои нақлиёт, аз ҷумла таъмини гузарондани амалҳои бақайдгирӣ ва муоинаи давлатии техникӣ, амалӣ намудани истифодабарии техникӣ (хизматрасонии техникӣ, таъмир, назорати ҳолати техникӣ, нигоҳдории воситаҳои нақлиёти автомобилӣ), таъмини нобудсозии автомобилҳои корношоям;

- фаъолияти нақлиётию экспедиторӣ дар нақлиёти автомобилӣ.

2. Намудҳои фаъолияти дар қисми 1 моддаи мазкур зикргардида метавонанд дар таркиби худ зернамудҳои фаъолият, кор ва хизматрасониро дар бар гиранд, ки қисмҳои технологии ин намудҳои фаъолият буда, новобаста аз дигар қисмҳои ин намудҳои фаъолият ба таври технологӣ амалӣ карда мешаванд.

3. Намудҳои фаъолияти шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ, ки дар қисмҳои 1 ва 2 моддаи мазкур зикр гардидаанд, метавонанд дар асоси шартнома ва ё барои қонеъгардонии эҳтиёҷоти худӣ амалӣ карда шаванд.

Моддаи 8. Талабот ва шартҳои ҳатмӣ барои амалӣ намудани фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

1. Талабот ва шартҳои умумии ҳатмӣ барои амалӣ намудани фаъолияти шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ инҳо мебошанд:

- эътибори мусбати кори шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии анҷомдиҳандаи фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ, ки тибқи талаботи моддаи 9 Кодекси мазкур муқаррар карда мешавад;

- салоҳиятнокии касбии кормандони шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии анҷомдиҳандаи фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ, ки тибқи талаботи моддаи 10 Кодекси мазкур муайян карда мешавад;

- риояи талаботи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ, ки тибқи талаботи моддаи 11 Кодекси мазкур муайян карда мешавад.

2. Нисбат ба намудҳои алоҳидаи фаъолият, ки гирифтани рухсатномаи махсус ва (ё) иҷозатнома, инчунин шаҳодатнома оид ба рухсатдиҳиро ба ин намудҳои фаъолият, ки аз рўи натиҷаҳои озмун пешбинӣ менамоянд, метавонанд тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ё санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон шартҳои дигар муқаррар карда шаванд.

3. Баҳогузории фаъолияти шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ барои мутобиқат ба шартҳо ва талаботи ҳатмӣ дар доираи амалҳои зерин таъмин карда мешавад:

- назорати давлатӣ, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои риояи шартҳо ва талаботи дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинишуда дар асоси огоҳсозӣ анҷом дода мешавад;

- назорати иҷозатномавии риояи шартҳо ва талаботи дар қисмҳои 1 ва 2 моддаи мазкур нисбат ба намудҳои алоҳидаи фаъолият мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраргардида аз ҷониби корхонаҳои нақлиёти автомобилӣ;

- назорати корхонаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба риояи шартҳо ва талабот, ба истиснои талаботи иҷозатномавии дар қисмҳои 1 ва 2 моддаи мазкур муқарраргардида нисбат ба намудҳои алоҳидаи фаъолият мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

4. Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродие, ки ҳамлу нақлро барои қонеъгардонии эҳтиёҷоти худӣ амалӣ менамоянд, бо огоҳинома оғози фаъолият ва уҳдадориҳои худро оид ба таъмини риояи талабот ва шартҳои муқаррарнамудаи қисми 1 моддаи мазкур хаттӣ тасдиқ менамоянд.

5. Талаботи махсус нисбат ба амалӣ намудани ҳамлу нақли бори хатарнок, калонҳаҷм ва вазнин, инчунин тартиби назорати иҷрои онҳо тибқи Кодекси мазкур, дигар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон ва қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ муқаррар карда мешаванд.

6. Ҳангоми бақайдгирии намуди фаъолият оид ба хизматрасонӣ бо нақлиёти автомобилӣ, шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ бояд рақами мушаххаси андозсупорандаро дарҷ намоянд.

Моддаи 9. Талабот нисбат ба эътибори мусбати кори шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ фаъолияткунанда

1. Ба талабот нисбат ба эътибори мусбати кори шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ фаъолияткунанда, риоя кардани талаботи ҳифзи меҳнат, музди меҳнат, салоҳиятнокии касбии кормандон, қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ, бехатарии ҳаракат дар роҳ, бехатарии нақлиётӣ, ҳифзи муҳити зист, ки номгўйи онро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ муқаррар менамояд, дохил мешаванд.

2. Эътибори мусбати кори шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ фаъолияткунанда ҳангоми мавҷуд набудани вайронкуниҳои дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинигардида бо асосҳои зерин муайян карда мешавад:

- қарорҳои дар давоми се соли охир эътибори қонунӣ пайдокарда оид ба парвандаҳои гражданӣ, ки бо амалӣ намудани фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ алоқаманд буда, дар онҳо татбиқи чораҳои ҷавобгарии ҳуқуқӣ - гражданӣ нисбат ба шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ пешбинӣ шудааст;

- ду ва зиёда ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ барои риоя накардани талаботи дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинигардида дар давоми як сол, ки аз рўи онҳо қарорҳо оид ба парвандаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ нисбат ба шахсони ҳуқуқӣ (шахсони мансабдори онҳо) ва соҳибкорони инфиродӣ қабул гардидаанд;

- дар муҳлати муқарраршуда иҷро нагардидани амрнома (қарор, огоҳинома) - и мақоме, ки вазифаҳои назоратиро амалӣ менамояд.

Моддаи 10. Талабот нисбат ба салоҳиятнокии касбии кормандони шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ фаъолияткунанда

1. Салоҳиятнокии касбии кормандони шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ фаъолияткунанда бо доштани ҳуҷҷати таҳсилоти олӣ ва ё миёнаи касбии махсус аз рўи ихтисосҳое тасдиқ карда мешаванд, ки номгўйи онҳо аз рўи намудҳои фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ муайян карда мешавад.

2. Ба шахсоне, ки таҳсилоти дахлдори касбӣ надоранд, барои иҷрои уҳдадориҳои мансабӣ ба шарте иҷозат дода мешавад, ки онҳо курсҳои тайёрии касбӣ аз рўи барномаҳои таълимии дар асоси талаботи тахассусӣ нисбат ба ҳайати кормандони шахсони ҳуқуқӣ таҳиянамудаи муассисаҳои таълимӣ, инчунин аттестатсияи минбаъдаро аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ бо тартиби пешбининамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ гузаранд.

3. Мутахассисони шахсони ҳуқуқии дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ фаъолияткунанда бояд на камтар аз як маротиба дар панҷ сол курсҳои кўтоҳмуддати такмили ихтисосро бо тартиби муайяннамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ гузаранд.

4. Ронандагони шахсони ҳуқуқӣ, инчунин соҳибкорони инфиродии дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ фаъолияткунанда бояд ба талаботи тахассусии нисбати ронандагон дар қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ муқарраргардида мутобиқат намоянд.

5. Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ барои риояи талаботи моддаи мазкур масъул мебошанд.

Моддаи 11. Қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ

1. Қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ талаботи ҳатмиро барои татбиқ ва иҷро нисбат ба субъектҳои муносибатҳои ҳуқуқӣ ҳангоми танзими давлатӣ ва амалӣ намудани фаъолият дар мавридҳои зерин муқаррар менамоянд:

- ташкили равандҳои амалӣ намудани фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- равандҳои амалигардонӣ, хусусиятҳо ва натиҷаҳои фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- ҳайати кормандони корхонаҳои нақлиёти автомобилӣ.

2. Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ фаъолияткунанда метавонанд ҳуҷҷатҳои дигарро барои баҳодиҳии мутобиқат ба талаботи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ баъди бо тартиби муайяннамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ гузарондани экспертизаи онҳо барои имконпазир будани истифодабариашон ба сифати далели риояи талаботи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ истифода намоянд.

Моддаи 12. Оғоз ва қатъи фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

1. Пеш аз оғози фаъолияти марбут ба хизматрасонӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ, шахси ҳуқуқӣ ва ё соҳибкори инфиродӣ бояд барои анҷом додани намуди дахлдори фаъолият иҷозатнома дошта бошанд.

2. Қатъи фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи иҷозатномадиҳӣ ба баъзе намудҳои фаъолият" амалӣ карда мешавад.

3. Пеш аз оғози фаъолият барои қонеъгардонии эҳтиёҷоти худӣ, шахси ҳуқуқӣ ва ё соҳибкори инфиродӣ уҳдадор аст шахсан дар шакли хаттӣ, ба таври мустақим ё бо мактуби фармоишӣ ва ё дар шакли электронӣ тибқи талаботи муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилиро оид ба санаи оғози чунин намуди фаъолият бо тасдиқи риояи талаботи муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ, огоҳ намояд.

4. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ уҳдадор аст огоҳиномаро дар бораи оғози фаъолият барои қонеъгардонии эҳтиёҷоти худӣ аз ҷониби шахси ҳуқуқӣ ва ё соҳибкори инфиродӣ қабул карда, онро бо тартиби муқарраргардида дар давоми бист рўз аз санаи гирифтани огоҳинома ба қайд гирад.

5. Дар ҳолати қатъ гардидани фаъолият барои қонеъгардонии эҳтиёҷоти худӣ, шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ дар муҳлати на дертар аз бист рўз аз рўзи қатъ гардидани чунин фаъолият уҳдадор аст мувофиқи талаботи муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дар бораи қатъ гардидани чунин фаъолият дар шакли хаттӣ ё электронӣ огоҳинома ирсол намояд.

Моддаи 13. Таъмини омодагии сафарбарӣ ва ҷалби нақлиёти автомобилӣ барои бартараф намудани оқибатҳои ҳолатҳои фавқулода

1. Муносибатҳои марбут ба таъмини сафарбарӣ ва омодагии сафарбарии нақлиёти автомобилӣ, чорабиниҳо оид ба мудофиаи гражданӣ ва корҳои садамавӣ - наҷотдиҳӣ, бартараф намудани оқибатҳои ҳолатҳои фавқулодаи хусусияти иҷтимоидошта бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим карда мешаванд.

2. Ҳангоми ба миён омадани ҳолатҳои фавқулодаи дорои хусусияти иҷтимоӣ, табиӣ ва ё техногенӣ, инчунин ҳангоми ҷорӣ намудани ҳолати фавқулода, мақомоти давлатӣ ҳуқуқ доранд интиқолдиҳандагонро барои иҷрои корҳои марбут ба бартараф намудани оқибатҳои ҳолатҳои фавқулода бо ҷуброни минбаъдаи хароҷот бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷалб намоянд.

Моддаи 14. Робитаи мустақими ҳамлу нақли омехта бо иштироки намудҳои гуногуни нақлиёт

1. Нақлиёти роҳи оҳан, обии дохилӣ, ҳавоӣ ва автомобилӣ низоми робитаи мустақими омехтаро ташкил медиҳанд.

2. Муносибатҳо байни ташкилотҳои нақлиётӣ ҳангоми робитаҳои мустақими омехта, инчунин тартиби ташкили ҳамлу нақл ба воситаи шартномаҳое, ки байни ташкилотҳои намудҳои дахлдори нақлиёт бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ тасдиқшуда баста мешаванд, муайян мегарданд.

БОБИ 2. ТАНЗИМИ ДАВЛАТӢ ДАР СОҲАИ

НАҚЛИЁТИ АВТОМОБИЛӢ

Моддаи 15. Танзими давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

1. Танзими давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ бо роҳи таъминоти ҳуқуқӣ, иҷозатномадиҳӣ, андозбандӣ, сертификатсия, нархгузорӣ, ба роҳ мондани сиёсати сармоягузорӣ, иҷтимоӣ, илмию техникӣ ва назорати иҷрои талаботи Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегардад.

2. Мақомоти давлатӣ ҳуқуқ надоранд ба фаъолияти хоҷагии ташкилотҳои нақлиёти автомобилӣ дахолат намоянд, инчунин кормандони ташкилотҳои нақлиёти автомобилиро ба корҳои дигар ҷалб кунанд, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд.

Моддаи 16. Вазифаҳои танзими давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

Вазифаҳои танзими давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ инҳо мебошанд:

- муайян намудани самтҳои стратегӣ ва таҳияи барномаҳои рушд дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- ташаккул додани заминаи меъёрии ҳуқуқӣ ва методологии сатҳҳои гуногуни идоракунии нақлиёти автомобилӣ ва фаъолияти нақлиёти автомобилӣ;

- муқаррар намудани талаботи ҳатмӣ ва расмиётӣ, пешниҳоди онҳо ба шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ ҳангоми амалисозии фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- муайян намудани расмиёт ва чораҳои назорати риояи талаботи муқарраргардида ва ҷавобгарӣ барои риоя накардани онҳо;

- ҷорӣ намудани танзими тарифӣ ва зиддиинҳисории фаъолияти нақлиёти автомобилӣ;

- татбиқи чораҳои дастгирии иҷтимоии аҳолӣ ҳангоми амалисозии фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- ҳавасмандгардонии ҷорӣ намудани навовариҳо, рушди технология ва усулҳо дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- мутобиқ кардани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ бо созишномаҳои байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон.

Моддаи 17. Принсипҳои танзими давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

Принсипҳои танзими давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон инҳо мебошанд:

- ягонагии сиёсати давлатӣ ва танзими меъёрӣ дар сатҳҳои гуногуни идоракунӣ ва ҳамоҳангсозӣ бо соҳаҳои ба ҳам алоқаманд;

- афзалиятнокии чораҳои андешидашаванда аз ҷониби давлат оид ба таъмини бехатарӣ, ҳифзи ҳаёт ва саломатии шаҳрвандон, муҳити зист;

- баробарии шартҳои воридшавӣ ба бозори кору хизматрасонӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- баробарҳуқуқӣ ва ҳифзи манфиатҳои қонунии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, новобаста аз шакли моликият ҳангоми амалисозии фаъолият;

- самти иҷтимоии хизматрасонӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилии мусофирбарӣ ва ҳифзи гурўҳҳои иҷтимоии осебпазири аҳолӣ;

- муносибати барномавию мақсаднок барои таъмини сатҳу сифати кафолатноки хизматрасонӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ.

Моддаи 18. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ мансубанд:

- ҳимояи манфиатҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- амалӣ намудани ҳамкории байнидавлатӣ ва байналмилалӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- таҳияи лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва санадҳои дигар, стандартҳо, меъёрҳои муайянкунандаи тартиби ҳуқуқӣ ва меъёрии фаъолияти ҳамаи намудҳои нақлиёти автомобилӣ, новобаста аз шакли моликияташон, инчунин тасдиқи низомномаи фаъолияти комиссияи байниидоравии машваратӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- тасдиқи дурнамоҳо, барномаҳои давлатӣ ва консепсияи рушди ҳамаи намудҳои нақлиёти автомобилӣ, ташаккул ва татбиқи сиёсати сармоягузорӣ, илмию техникӣ ва иҷтимоӣ, омодасозии кадрҳо;

- фароҳам овардани шароит барои қонеъгардонии эҳтиёҷоти иқтисодиёт ва аҳолии ҷумҳурӣ ба ҳамлу нақл ва хизматрасонии марбут ба он;

- таъмин ва назорати риояи ҳуқуқи истифодабарандагони воситаҳои нақлиёти автомобилӣ;

- таҳияи дурнамо дар қонеъгардонии саривақтӣ ва босифати эҳтиёҷоти давлатии ҷумҳурӣ ва аҳолӣ ба ҳамлу нақл;

- амалӣ намудани салоҳияти дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 19. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ваколатҳои зерин дорад:

- пешбурд ва амалӣ намудани сиёсати давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- таҳияи нақшаҳо ва барномаҳои давлатии рушд дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- таъмини ҳамкории мутақобила дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ бо намудҳои дигари нақлиёт;

- таҳия ва қабули (тасдиқи) санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ (низомнома, тартиб, қоидаҳо, меъёрҳо, тарифҳо) дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- амалӣ намудани назорати иҷрои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дар доираи ваколатҳои худ;

- иҷозатномадиҳӣ ба намудҳои алоҳидаи фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- таъмини ҳамкории давлат бо ташкилотҳои ғайридавлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- ба роҳ мондани ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- амалӣ намудани ваколатҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 20. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ваколатҳои худро дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ мутобиқи Кодекси мазкур ва дигар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд.

Моддаи 21. Комиссияи байниидоравии машваратӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

1. Бо мақсади баррасии пешниҳодҳои марбут ба сиёсати давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ, баланд бардоштани сатҳи самаранокӣ ва мукаммалгардонии усулҳои хоҷагидорӣ, ҳифзи манфиатҳои ташкилотҳои нақлиёти автомобилӣ, интиқолдиҳандагон, мизоҷон ва ҷомеа, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон комиссияи байниидоравии машваратӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ таҳти роҳбарии мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ таъсис дода мешавад.

2. Ба ҳайати комиссияи байниидоравии машваратӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ намояндагони вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, муассисаҳои илмӣ, ташкилотҳои нақлиёти автомобилӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятии интиқолдиҳандагон ва мизоҷон дохил мешаванд.

3. Комиссияи байниидоравии машваратӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ фаъолияти худро дар асоси низомномае, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад, амалӣ менамояд.

Моддаи 22. Муносибати барномавию мақсаднок барои таъмини сатҳу сифати кафолатноки хизматрасонӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

1. Танзими давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ба усулҳои аз ҷониби давлат муқаррар намудани сатҳу сифати кафолатноки хизматрасонӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ, аз ҷумла бехатарии онҳо асос меёбад.

2. Ноил гардидан ба сатҳу сифати кафолатноки хизматрасонӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ бо усулҳои идоракунии сифат дар доираи таҳия ва қабули барномаҳои мақсадноки сатҳи ҷумҳуриявӣ ва маҳаллидошта мутобиқи ваколати мақомоти сатҳҳои дахлдори иҷроияи ҳокимияти давлатӣ таъмин карда мешавад.

3. Барномаҳои мақсадноки дар қисми 2 моддаи мазкур дарҷгардида дорои нишондиҳандаҳои арзёбии натиҷаҳои пешбинигардидаи амалисозии онҳо, аз ҷумла ҳаҷм ва андозаҳои сатҳу сифати кафолатноки хизматрасонӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ мебошанд.

4. Талабот нисбат ба асосноккунии зарурати қабули барномаҳои мақсаднок, таҳияи онҳо, сохт ва баёни онҳо, асосноккунӣ ва таҳияи нақшаҳои ҳамлу нақл, ташкили расмиёти озмун, назорати иҷрои чорабиниҳои барнома ва нақшаҳои ҳамлу нақл аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дар асоси Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 23. Танзими тарифҳо

1. Тарифҳо барои хизматрасонӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ва пардохтҳо аз рўи шартномаҳо ба таври зерин муқаррар карда мешаванд:

- ҳангоми хизматрасонӣ оид ба ҳамлу нақл бо нақлиёти истифодаи умум дар асоси шартҳои шартномаи оммавӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ташаккули тарифҳо ва пардохтҳо;

- дар ҳолатҳои дигар - тибқи созиши тарафҳо.

2. Зарари корхонаҳои нақлиёти автомобилӣ ҳангоми хизматрасонӣ ба шахсони имтиёздор тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ пўшонида мешавад.

3. Тарифҳо ва меъёри пардохтҳое, ки ҳангоми ҳамлу нақл бо нақлиёти истифодаи умум истифода бурда мешаванд, бояд ҳатман дар воситаҳои ахбори омма нашр гардида, дар шабакаҳои иттилоотӣ ҷой дода шаванд. Нашри тарифҳои зикргардида, аз ҷумла тағйиру иловаҳои ба онҳо воридгардида бояд на камтар аз сӣ рўз пеш аз мавриди амал қарор додани ин тарифҳо (тағйиру иловаҳо ба тарифҳо) амалӣ карда шавад.

Моддаи 24. Санҷиши фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

Санҷиши фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ тибқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

Моддаи 25. Иҷозатномадиҳӣ ба фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

1. Фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дар асоси иҷозатнома амалӣ мегардад.

2. Иҷозатномадиҳӣ ба фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ тибқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

Моддаи 26. Суғурта дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

Суғурта дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

Моддаи 27. Назорат дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

Назорат дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ва мақомоти дахлдори давлатӣ тибқи ваколатҳои онҳо мутобиқи талаботи Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

БОБИ 3. ФАЪОЛИЯТИ НАҚЛИЁТИЮ ЭКСПЕДИТСИОНӢ ДАР СОҲАИ НАҚЛИЁТИ АВТОМОБИЛӢ

Моддаи 28. Фаъолияти нақлиётию экспедитсионӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

Фаъолияти нақлиётию экспедитсионӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ аз ҷониби шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ дар асоси шартномаи экспедитсияи нақлиётии байни соҳиби бор ва экспедитор басташуда амалӣ карда мешавад.

Моддаи 29. Мақсади фаъолияти нақлиётию экспедитсионӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

Мақсади фаъолияти нақлиётию экспедитсионӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ аз инҳо иборат аст:

-таъмини сатҳи кафолатноки сифати хизматрасонии нақлиётию экспедитсионӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ;

-рушди фаъолияти нақлиётию экспедитсионии миллӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ бо мақсади таъмини фаъолияти устувор.

Моддаи 30. Вазифаҳои фаъолияти нақлиётию экспедитсионӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

Вазифаҳои фаъолияти нақлиётию экспедитсионӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ аз инҳо иборатанд:

- таъмини баробарии ҳуқуқу уҳдадориҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳангоми амалӣ гардондани фаъолияти нақлиётию экспедитсионӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- муҳайё кардани шароит барои инкишофи соҳибкорӣ ва рақобати солим дар фаъолияти нақлиётию экспедитсионӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- ҷалб намудани ташкилотҳои нақлиётию экспедитсионии маҳаллии автомобилӣ ба бозори байналмилалӣ;

- ташкил намудани фазои ягонаи экспедитсияи нақлиётӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси талабот ва меъёри ягонаи фаъолияти нақлиётию экспедитсионӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ;

- ҳавасмандгардонӣ барои ҷорӣ кардани технологияҳои пешқадами хизматрасонии нақлиётию экспедитсионии автомобилӣ ва боркашонии контейнерӣ;

-таъмини мутобиқсозӣ ва ҳамгироии кори намудҳои мухталифи нақлиёт, пеш аз ҳама дар марказҳои умумишабакавии нақлиётӣ автомобилӣ;

- муҳайё намудани шароит барои ташкили боркашонии мустақими омехта, рушди интиқоли интермодалӣ тавассути гузаргоҳҳои байналмилалии нақлиёти автомобилӣ;

- зиёд намудани номгўйи хизматрасонӣ ва беҳтар кардани сифати хизматрасонии нақлиётию экспедитсионии автомобилӣ ба мизоҷон;

- барои мизоҷон муҳайё намудани шароити интихоби озоди экспедитор ва инчунин ба экспедитор муҳайё намудани шароит барои интихоби озоди борфиристонанда;

- таъмини бехатарии фаъолияти нақлиётию экспедитсионӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дар асоси ҷорӣ намудани меъёри ягонаи стандартҳо ва низоми сертификатсия.

Моддаи 31. Ҳуҷҷатҳои экспедитсияи нақлиёти автомобилӣ

1. Ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи иҷрои хизматрасонии экспедитсияи нақлиёти автомобилӣ супориши ирсол, дастхати анбор ва дастхати экспедиторӣ мебошанд.

2. Шакл ва тартиби пур кардани ҳуҷҷатҳои дар қисми 1 моддаи мазкур зикргардида бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ (қоидаҳои фаъолияти нақлиётию экспедиторӣ дар нақлиёти автомобилӣ) муайян карда мешаванд.

Моддаи 32. Ҳуқуқу уҳдадориҳои соҳиби бор

1. Соҳиби бор ҳуқуқи интихоби хатсайри ҳаракати борро дорад.

2. Соҳиби бор метавонад аз экспедитор пешниҳоди маълумотро дар бораи раванди ҳамлу нақли бор талаб намояд, агар он дар шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ пешбинӣ шуда бошад.

3. Соҳиби бор мутобиқи шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ ҳуқуқ дорад ба экспедитор дастур диҳад.

4. Соҳиби бор уҳдадор аст сари вақт ба экспедитор иттилооти пурра, дақиқ ва эътимоднокро дар бораи хусусусиятҳои бор, шартҳои ҳамлу нақли он ва иттилооти дигарро, ки барои уҳдадориҳои пешбининамудаи шартномаи экспедитсияи нақлиётиро иҷро намудани экспедитор зарур аст, пешниҳод намояд.

5. Соҳиби бор уҳдадор аст ба экспедитор подошпулиро пардохт намояд, инчунин хароҷоти аз ҷониби экспедитор барои манфиати соҳиби бор анҷомдодаро ҷуброн намояд.

Моддаи 33. Ҳуқуқҳои экспедитор

1. Экспедитор ҳуқуқ дорад хатсайри ҳаракати ҳамлу нақли борро дар асоси манфиати соҳиби бор интихоб ва ё тағйир диҳад, агар дар шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, дар баробари ин экспедитор уҳдадор аст соҳиби борро бо тартиби муайяннамудаи шартнома дар бораи тағйироти анҷомдода фавран огоҳ намояд.

2. Агар дар шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ пешбинӣ шуда бошад, экспедитор ҳуқуқ дорад, то пардохти подошпулӣ ва ҷуброни хароҷоти ба манфиати соҳиби бор анҷомдодааш ё то аз ҷониби соҳиби бор таъмин гардидани иҷрои уҳдадориҳояш оид ба пардохти подошпулӣ ва ҷуброни хароҷоти анҷомдодааш бори дар ихтиёр доштаашро нигоҳ дорад. Дар ин ҳолат соҳиби бор инчунин хароҷоти марбут ба нигоҳдории борро пардохт менамояд.

3. Барои вайрон шудани бор дар натиҷаи нигоҳдории он аз ҷониби экспедитор дар ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 2 моддаи мазкур соҳиби бор масъул мебошад.

4. Экспедитор ҳуқуқ дорад то аз ҷониби соҳиби бор пешниҳод гардидани ҳуҷҷатҳои зарурӣ, инчунин иттилоот дар бораи хусусусиятҳои бор, шартҳои ҳамлу нақли он ва иттилооти дигар, ки барои иҷрои уҳдадориҳои экспедитор зарур аст, барои иҷрои уҳдадориҳояш шурўъ накунад.

5. Экспедитор ҳуқуқ дорад дурустии ҳуҷҷатҳои зарурии аз ҷониби соҳиби бор пешниҳодгардида, инчунин иттилоот дар бораи хусусиятҳои бор, шартҳои ҳамлу нақл ва иттилооти дигарро, ки барои уҳдадориҳои пешбининамудаи шартномаи экспедитсияи нақлиётиро иҷро намудани экспедитор зарур аст, санҷиш намояд.

Моддаи 34. Уҳдадориҳои экспедитор

Экспедитор уҳдадор аст:

- мутобиқи шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ хизмат расонад;

- ба соҳиби бор оид ба гум шудан, камомад ё зарар дидани (вайрон шудани) бор сари вақт хабар расонад;

- оид ба риоя накардани дастури соҳиби бор ва ё дар давоми як шабонарўз нагирифтани ҷавоби дархосташ мизоҷро аз риоя нашудани дастураш бо тартиби муайянкардаи шартнома огоҳ намояд;

- ба соҳиби бор ҳуҷҷати экспедиторӣ ва ҳамчунин нусхаҳои аслии шартномаҳоеро супорад, ки мутобиқи шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ аз номи мизоҷ дар асоси ваколатномаи ў бастааст.

Моддаи 35. Масъулияти соҳиби бор ва экспедитор

1. Барои иҷро накардан ё ба таври номатлуб иҷро кардани уҳдадориҳои пешбининамудаи шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ, экспедитор ва соҳиби бор дар асос ва андозаи муайяннамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Кодекси мазкур масъулият доранд.

2. Дар ҳолати яктарафа рад кардани иҷрои шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ, соҳиби бор ё экспедитор ба тарафи дигар зарари вобаста ба қатъ гардидани шартномаро ҷуброн карда, ҷаримаи пешбининамудаи шартномаи экспедитсияи нақлиётиро месупорад.

3. Экспедитор дар шакли ҷуброни зарари воқеӣ барои гум кардан, камомад ё зарар дидани (вайрон шудани) бор пас аз қабули он аз тарафи экспедитор ва то супоридани бор ба боргиранда дар назди соҳиби бор ба андозаи зерин масъулият дорад:

- барои гум кардан ё камомади боре, ки экспедитор барои ҳамлу нақл бо арзиши эълоншуда қабул намудааст, ба андозаи арзиши эълоншуда ё қисми арзиши эълоншуда, ки ба қисми камомади бор баробар аст;

- барои гум кардан ё камомади боре, ки экспедитор барои ҳамлу нақл бе арзиши эълоншуда қабул намудааст, ба андозаи арзиши воқеии (дар асоси ҳуҷҷати тасдиқгардида) бор ё қисми камомади он.

4. Экспедитор зарари ба соҳиби бор дар натиҷаи риоя накардани муҳлати иҷрои уҳдадориҳо аз рўи шартномаи экспедитсияи нақлиётӣ расонидашударо ҷуброн менамояд, агар дар шартнома тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад ва экспедитор исбот нанамояд, ки риоя нагардидани муҳлат дар натиҷаи ҳолатҳои рафънопазир ё бо гуноҳи соҳиби бор ба амал омадааст.

5. Соҳиби бор барои сари вақт ба экспедитор пардохт накардани подошпулӣ ва ҷуброни хароҷоте, ки ў ба манфиати соҳиби бор анҷом додааст, дар шакли пардохти ҷаримаи аҳдшиканӣ ба андозаи даҳяки фоизи ҳаққи хизмати экспедитор ва хароҷоти барои манфиати соҳиби бор анҷомдодааш барои ҳар як рўзи муҳлатгузаронӣ, вале на бештар аз андозаи подошпулии ба экспедитор додашаванда ва хароҷоти ба манфиати соҳиби бор анҷомдодааш масъулият дорад.

БОБИ 4. ТАЛАБОТИ АСОСӢ НИСБАТ БА ТАШКИЛ

ВА АМАЛӢ НАМУДАНИ ҲАМЛУ НАҚЛ

Моддаи 36. Намудҳои ҳамлу нақл

Ҳамлу нақл аз рўи хусусиятҳои зерин муайян карда мешаванд:

- объектҳои ҳамлу нақл: бор, мусофирон ва бағоҷ;

- навъҳои ҳамлу нақл: ҳамлу нақли байни шаҳрак ва деҳот, шаҳрӣ, наздишаҳрӣ, байнишаҳрӣ ва байналмилалӣ;

- аз рўи хусусиятҳои муносибат: дар асоси шартнома, инчунин барои қонеъгардонии эҳтиёҷоти худии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ;

- аз рўи хусусият: мунтазам ва номунтазам;

- аз рўи мушаххасот: ҳамлу нақли махсус (ҳамлу нақли гурўҳҳои кўдакон, маъюбон, борҳои хатарнок, зудвайроншаванда, калонҳаҷм, вазнин ва дигар намуди ҳамлу нақл) бошанд;

- аз рўи намудҳои воситаҳои нақлиёти автомобилӣ: тавассути автомобилҳои сабукрав, автобусҳо, троллейбусҳо;

- аз рўи шакли хизматрасонӣ: тавассути нақлиёти ҷамъиятӣ, фармоишӣ ва таксӣ.

Моддаи 37. Талабот нисбат ба ташкил ва амалӣ намудани ҳамлу нақл

Талабот нисбат ба ташкил ва амалӣ намудани ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ, инчунин талабот нисбат ба ҳамлу нақли бор бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ (қоидаҳои ташкилӣ ва амалӣ намудани ҳамлу нақли мусофирон, бағоҷ, бор) мутобиқи Кодекси мазкур аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ таҳия ва тасдиқ карда мешавад.

Моддаи 38. Талабот нисбат ба таъмини бехатарии ҳамлу нақл

1. Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродие, ки фаъолиятро дар самти ҳамлу нақли мусофирон, бағоҷ ва бор амалӣ менамоянд, ҳангоми ташкили чунин ҳамлу нақл бояд талаботро нисбат ба таъмини шароити бехатари меҳнати ронандагон, таъмини назорати тиббии саломатии ронандагон, ҳолати зарурии коршоямии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, гузарондани корҳои пешгирикунанда бо ронандагон ҷиҳати таъмини бехатарии ҳаракат, санҷиш ва таҳлили сабабҳои садаманокӣ дар корхонаҳои нақлиёти автомобилӣ, ки бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои таъмини бехатарии ҳамлу нақли мусофирон ва бор муқаррар гардидаанд, риоя намоянд.

2. Талабот нисбат ба таъмини шароити бехатари меҳнати ронандагон, аз ҷумла дастурдиҳӣ ва таҷрибаомўзии ронандагон, такмили ихтисос ва малакаи касбии ронандагон, назорати риояи реҷаи корӣ ва истироҳат аз тарафи ронандагон, назорати мавҷудияти ҳуҷҷатҳои зарурии ронандагон ҳангоми амалисозии ҳамлу нақл мутобиқи қоидаҳои дахлдори нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои таъмини бехатарии ҳамлу нақли мусофирон ва бор, инчунин дар асоси Кодекси мазкур ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи меҳнат муқаррар карда мешавад.

3. Талабот нисбат ба ташкили таъминоти тиббии бехатарии ронандагон, аз ҷумла гузарондани муоинаҳои ҳатмӣ ва давравии ронандагон, гузарондани муоинаи тиббии пеш аз басти кории ронандагон, таълимдиҳии усулҳои расондани кўмаки аввалияи тиббӣ ба аҳолӣ мутобиқи Кодекси мазкур, қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳаракат дар роҳ ва соҳаи тандурустӣ бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои таъмини бехатарии ҳамлу нақли мусофирон ва бор муқаррар карда мешавад.

4. Талабот нисбат ба таъмини ҳолати аз ҷиҳати техникӣ коршоями воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, аз ҷумла муоинаи ҳатмии техникӣ, назорати воситаҳои нақлиёти автомобилӣ пеш аз басти корӣ, сари вақт гузарондани хизматрасонӣ ва таъмири воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, таъмини чорабиниҳои дигар оид ба нигоҳдории техникии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, ки ба таъмини бехатарии ҳамлу нақли мусофирон ва бор алоқаманд мебошанд, мутобиқи Кодекси мазкур ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳаракат дар роҳ бо қоидаҳои дахлдори нақлиётӣ автомобилӣ оид ба масъалаҳои таъмини бехатарии ҳамлу нақли мусофирон ва бор муқаррар карда мешавад.

5. Талабот нисбат ба гузарондани корҳои пешгирикунанда бо ронандагон оид ба таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳ, санҷиш ва таҳлили сабабҳои садаманокӣ дар корхонаҳои нақлиёти автомобилӣ дар доираи фаъолияти хадамоти бехатарии ҳаракат дар роҳ, мутобиқи Кодеки мазкур, қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳаракат дар роҳ ва бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои таъмини бехатарии ҳамлу нақли мусофирон ва бор муқаррар карда мешавад.

Моддаи 39. Шахсони масъул барои ташкил ва амалӣ намудани ҳамлу нақл

1. Роҳбари шахси ҳуқуқӣ, ки фаъолиятро оид ба ҳамлу нақли мусофирон, бағоҷ ва (ё) бор амалӣ менамояд, соҳибкори инфиродӣ, ё ин ки шахси мансабдор, ки чунин роҳбар ва ё соҳибкори инфиродӣ таъин гардидааст, барои ташкил ва амалӣ намудани ҳамлу нақл масъул мебошад.

2. Талабот нисбат ба шахсоне, ки барои ташкил ва амалӣ намудани ҳамлу нақл масъуланд, мувофиқан бо қоидаҳои ҳамлу нақли бор ва мусофирон муқаррар карда мешавад.

Моддаи 40. Талабот нисбат ба ҳуҷҷатҳои нақлиётӣ

1. Шахсонӣ ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли мусофирон, бағоҷ ва бор ба ронанда пеш аз ба сафар баромадан ройгон варақаи роҳхат ва барои интиқоли бор борхати молию нақлиётӣ медиҳанд.

2. Реквизитҳои ҳатмӣ, шаклҳои роҳхат ва борхатҳои молию нақлиётӣ, инчунин тартиби истифодабарии онҳо бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба омор муқаррар карда мешаванд.

3. Роҳхатҳо ва борхатҳои молию нақлиётие, ки ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли байналмилалӣ истифода мешаванд, ба забонҳои тоҷикӣ, русӣ ва англисӣ ба расмият дароварда мешаванд.

4. Амалӣ намудани ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ тавассути воситаҳои нақлиёти автомобилӣ бе барасмиятдарории роҳхат ба воситаи ҳаракаткунандаи дахлдор ва ҳангоми интиқоли бор бошад, бе борхати молию нақлиётӣ манъ аст.

Моддаи 41. Нигоҳдории байнибастии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ

Нигоҳдории байнибастии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, ки ба нақлиёти истифодаи умум мансуб мебошанд, инчунин воситаҳои нақлиёти автомобилие, ки ҳамлу нақли байналмилалиро амалӣ менамоянд, бояд аз ҷониби интиқолдиҳандагон дар таваққуфгоҳҳои махсус ҷудогардида, муносиб ва ба тариқи дахлдор таҷҳизонидашудаю муҳофизатшаванда, аз ҷумла дар таваққуфгоҳҳои дар ҳудуди корхонаҳои нақлиёти автомобилӣ мавҷудбуда амалӣ карда шаванд.

БОБИ 5. ТАШКИЛИ ҲАМЛУ НАҚЛИ МУСОФИРОН ВА БАҒОҶ БО НАҚЛИЁТИ ҶАМЪИЯТӢ

Моддаи 42. Ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ

1. Ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ва мақоми ваколатдор, ки вазифаҳои ташкилкунандагони ҳамлу нақли мусофиронро бо нақлиёти ҷамъиятӣ иҷро менамоянд, амалӣ карда мешавад.

2. Ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ, банақшагирии ҳамлу нақли мусофирон, иҷозат додан ба интиқолдиҳандагон барои амалигардонии мусофирбарӣ, таъмини равандҳои амалисозии ҳамлу нақли мусофирон, идоракунии нақшавӣ, фаврӣ ва назорати амалӣ намудани чунин ҳамлу нақлро пешбинӣ менамояд.

3. Вазифаҳои алоҳида оид ба ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ, ки номгўйи онҳо бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ муайян карда мешаванд, метавонанд ба корхонаҳои давлатӣ ё коммуналии ғайритиҷоратӣ вогузор карда шаванд, ба шарте, ки назорати фаъолияти ин шахсони ҳуқуқӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ва ё мақоми ваколатдор таъмин карда шавад.

Моддаи 43. Банақшагирии ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ

1. Банақшагирии ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ бо роҳи таҳия ва татбиқи нақшаҳои ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ, ки маҷмўи омилҳои иҷтимоӣ, инфрастсохторӣ, иқтисодӣ, экологӣ ва омилҳои дигарро бо мақсади таъмини сатҳи зарурии сифати ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ барои манфиати шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ва воҳидҳои маъмурии он ба инобат мегиранд, амалӣ карда мешавад.

2. Нақшаҳои ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ иборатанд аз:

- нақшаи ҷамъбастии ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- нақшаи ҳамлу нақли байнишаҳрии мусофирон ва бағоҷ;

- нақшаи ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ дар хатсайрҳои наздишаҳрӣ ва шаҳраку деҳот;

- нақшаи ҳамлу нақли байналмилалии мусофирон ва бағоҷ.

3. Таҳияи нақшаҳои ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ муқаррар намудани андозаҳои нақшавии нишондиҳандаҳои сифати хизматрасонии нақлиёти автомобилиро пешбинӣ менамояд, ки зарурати ноил шудан ба сатҳи кафолатнокӣ, сифати дар стратегия ва барномаҳои мақсадноки соҳаи нақлиёти автомобилӣ пешбинӣ шуда, инчунин чорабиниҳои ноил шудан ба онҳо дар асоси стандартҳои нақлиёти автомобилӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия мегарданд.

4. Таҳия ва тасдиқи нақшаҳои ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ амалӣ мегарданд.

5. Низомнома оид ба комиссия, тартиби таҳия ва тасдиқи нақшаҳои ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ, кушодани хатсайрҳо, ворид намудани тағйиру иловаҳо ба хатсайрҳои доимоамалкунанда, инчунин ҳайати комиссия тибқи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ муайян карда мешаванд.

6. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ҳуқуқ дорад барои таҳияи нақшаҳои ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ ташкилотҳои илмию таълимӣ, мутахассисони дорои салоҳият дар масъалаҳои банақшагирӣ ва ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилиро ҷалб намоянд.

7. Нақшаҳои ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ ҳуҷҷатҳое мебошанд, ки ҳангоми таҳия ва татбиқи барномаҳои мақсаднок дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ истифода мешаванд.

Моддаи 44. Иҷозатдиҳӣ ва гузарондани озмун барои амалӣ намудани ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ

1. Додани иҷозат ба интиқолдиҳандагон барои амалӣ намудани ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ аз ҷониби ташкилкунандагони ҳамлу нақл дар асоси озмун, ки ташкил ва баргузории он барои ҳамлу нақли байналмилалӣ, байнишаҳрӣ, шаҳрӣ ва байни шаҳраку деҳот мебошад, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ва мақоми ваколатдор амалӣ карда мешавад.

2. Тартиби ташкил ва гузарондани озмунҳо барои ҳуқуқи амалӣ намудани ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дар асоси қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ муқаррар карда мешавад ва бояд таҳияи ҳуҷҷатҳои озмуниро дар асоси нақшаи ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ, аз ҷумла шиносномаи хатсайрҳо ва ҷадвали ҳаракати воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, талабот нисбат ба огоҳ намудан дар бораи баргузории озмуни кушод, талабот нисбат ба таркиби маълумот ва шартҳои расмиёти озмун, таркиби талабот нисбат ба иштирокчиёни озмуни кушод, тартиби баҳогузорӣ ва муқоисаи дархостҳо барои иштирок дар озмуни кушод, тартиби бастани шартнома оид ба ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷро бо нақлиёти ҷамъиятӣ дар бар гирад.

3. Таркиби талабот нисбат ба иштирокчиёни озмун, ки бо тартиби ташкил ва гузарондани озмун барои ҳуқуқи амалӣ намудани ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ пешбинӣ гардидааст, бояд нишондиҳандаҳои сифат ва андозаҳои нақшавии онҳоро, ки ноил гардидан ба андозаҳои нишондиҳандаҳои муқаррарнамудаи барномаҳои мақсадноки давлатӣ ва нақшаҳои ҳамлу нақли мусофиронро таъмин менамояд, ба инобат гирад.

4. Ба озмун барои ҳуқуқи амалӣ намудани ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ хатсайрҳои ҳамлу нақли мунтазами мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ дар намудҳои дахлдори роҳҳои алоқа дар шакли хатсайрҳои алоҳида ва ё дар таркиби якчанд хатсайр бо як лот пешниҳод карда мешаванд.

5. Озмун барои ҳуқуқи амалӣ намудани ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ баргузорнагардида ҳисобида мешавад, агар ба озмун дархости танҳо як иштирокчӣ пешниҳод гардида бошад. Шартномаи ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ, бо шарти мувофиқат ба талаботи озмун бо ҳамон иштирокчӣ баста мешавад.

6. Ҳамлу нақли мусофирон тавассути троллейбусҳо тибқи нақшаҳои ҳамлу нақли мусофирон бе гузарондани расмиёти озмунӣ амалӣ карда мешаванд.

Моддаи 45. Шартҳои ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ

1. Ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ аз ҷониби интиқолдиҳандагоне амалӣ карда мешавад, ки барои амалӣ намудани ин фаъолият ғолиби озмун эътироф гардидаанд ва бо ташкилкунандаи ҳамлу нақл бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ва қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ шартномаи ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷро бо нақлиёти ҷамъиятӣ бастаанд.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ, инчунин мақоми ваколатдор оид ба ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ корҳои зеринро амалӣ менамоянд:

- назорати амалисозии идоракунии нақшавӣ ва фаврии ҳаракати воситаҳои нақлиёт дар шабакаи хатсайрҳои нақлиёти ҷамъиятӣ дар намудҳои дахлдори алоқа;

- назорати аз ҷониби интиқолдиҳандагон риоя гардидани шартҳои пешбининамудаи шартномаҳои ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ;

- таъмини ҳолати коршоямии техникӣ ва нигоҳдории роҳҳои автомобилгард ва кўчаҳое, ки тавассути онҳо ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ амалӣ карда мешавад;

- таъмини ҳолати меъёрии техникӣ, нигоҳдорӣ ва таҷҳизонидани нуқтаҳои истгоҳҳо ва истгоҳҳои ниҳоии нақлиёти ҷамъиятӣ, майдончаҳои истодану гардиш;

- ба интиқолдиҳандагон пешниҳод намудани пардохти кафолатноки ҳаҷми хизматрасонии иҷронамуда тибқи шартномаҳои ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ нисбат ба гурўҳҳои мусофирони имтиёздор дар асоси тарифҳои аз ҷиҳати иқтисодӣ асоснокшуда;

- аз интиқолдиҳандагон талаб намудани риояи талабот ва шартҳои шартномаи ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002);

- тибқи тартиби муқарраргардида яктарафа бекор намудани шартномаи ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ бо интиқолдиҳанда ҳангоми ба таври ҷиддӣ вайрон кардани талаботи шартнома;

- назорати аз ҷониби интиқолдиҳандагон ба мусофирон додани чипта ва расиди бағоҷ дар ҳолатҳои пешбининамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ (қоидаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ оид ба ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ);

- таъмини сифат ва бехатарии ҳамлу нақли мусофирон (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002).

3. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои интиқолдиҳандагон оид ба ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ:

- аз ташкилкунандаи ҳамлу нақл таъмини ҳолати зарурии техникӣ ва нигоҳдории роҳҳои автомобилгард ва кўчаҳоеро, ки тавассути онҳо ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятии ин интиқолдиҳанда амалӣ карда мешавад, талаб намоянд;

- аз ташкилкунандаи ҳамлу нақл таъмини ҳолати меъёрии техникӣ, санитарию гигиенӣ, нигоҳдорӣ ва таҷҳизонидани нуқтаҳои истгоҳ ва истгоҳҳои ниҳоии нақлиёти ҷамъиятӣ, майдончаҳои истодану гардишро талаб намоянд;

- аз ташкилкунандаи ҳамлу нақл пешниҳоди пардохти кафолатнок барои ҳаҷми хизматрасонии аз ҷониби он иҷрогардидаро аз рўи шартномаи ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ нисбат ба гурўҳҳои мусофирони имтиёздор дар асоси тарифҳои аз ҷиҳати иқтисодӣ асоснокшуда талаб намоянд;

- агар аз ҷониби ташкилкунандаи ҳамлу нақл шароити бехатари ҳамлу нақл дар хатсайр таъмин карда нашавад, ҳамлу нақли мусофиронро дар хатсайрҳо то ба таври яктарафа бекор намудани шартномаи ташкили ҳамлу нақли мусофирон бо нақлиёти ҷамъиятӣ манъ намоянд;

- назорати пардохти роҳкироро аз ҷониби мусофирон мутобиқи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ (қоидаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ оид ба ҳамлу нақли мусофирон), ба истиснои ҳолатҳое, ки вазифаи мазкур ба мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ вогузор шуда бошад, амалӣ намоянд.

- ба ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ дар муҳлат ва тибқи шартҳои муқаррарнамудаи шартнома оид ба ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ оғоз намоянд;

- ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷро бо риояи ҳатмии талабот ва шартҳои шартномаи ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ амалӣ намоянд;

- дар сурати пеш аз муҳлат қатъ намудани амалисозии ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ дар хатсайр, ташкилкунандаи ҳамлу нақлро на камтар аз навад рўз то оғози чунин ҳолат огоҳ намоянд;

- ҳамлу нақлро мустақилона, бе додани ҳуқуқи хизматрасонии як ва ё якчанд хатсайр ба шахси сеюм амалӣ намоянд.

4. Дар ҳолати зарурати ташкили фаврии ҳаракати воситаҳои нақлиёти автомобилӣ дар хатсайрҳои навтаъсиси ҳамлу нақли мунтазами мусофирон ва бағоҷ ташкилкунандаи ҳамлу нақл ҳуқуқ дорад то баргузории озмун хатсайрро ба интиқолдиҳанда вобаста намояд.

5. Барои ҳар як хатсайри ҳамлу нақли мунтазам бо нақлиёти ҷамъиятӣ шиносномаи хатсайр таҳия гардида, якҷоя бо ҷадвали ҳаракати нақлиёти ҷамъиятӣ дар терминалҳо ва истгоҳҳои ҳар як хатсайр насб карда мешаванд(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002).

Моддаи 46. Идоракунии нақшавӣ ва фаврии ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ

1. Идоракунии нақшавӣ ва фаврии ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ дар ду шакл сурат мегирад: аз ҷониби ташкилкунандаи ҳамлу нақл ва интиқолдиҳанда.

2. Ташкилкунандаи ҳамлу нақл бо мақсади ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ аз идоракунии танзимгарӣ дар хатсайрҳои муқарраргардида бо дар назар доштани талаботи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ (қоидаҳои ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ) истифода мебарад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002).

3. Идоракунии танзимгарӣ аз ҷониби хадамоти танзимгарӣ, ки бо қарори мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ва (ё) мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ таъсис дода шуда, фаъолиятро дар як ё якчанд намудҳои роҳҳои алоқа анҷом медиҳанд, амалӣ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002).

4. Вазифаҳои асосии хадамоти танзимгарӣ ва талабот нисбат ба онҳо бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ (қоидаҳои ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ) муқаррар карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002).

5. Интиқолдиҳандагон идоракунии нақшавӣ ва фаврии ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷро тибқи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ (қоидаҳои ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ) ва шартҳои шартномаи ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ дар ҳамкорӣ бо хадамоти танзимгарии фармоишгар ва ё бо корманде, ки вазифаи танзимгарро иҷро менамояд, амалӣ менамоянд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002).

Моддаи 47. Назорати ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ

1. Ташкилкунандаи ҳамлу нақл назорати иҷрои талабот ва шартҳои шартномаи ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷро бо нақлиёти ҷамъиятӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ амалӣ менамояд.

2. Тартиби дар қисми 1 моддаи мазкур зикргардида расмиёти барои назорат ҷалб намудани хадамоти танзимгарӣ, расмиёти аттестатсияи ҳайати кормандонро ба сифати назоратчиён ва баҳодиҳии мувофиқати онҳо ба талаботи тахассусӣ, талабот нисбат ба шакли шаҳодатнома ва аломатҳои фарқкунандаи назоратчиён, тартиби истифодабарии онҳо аз ҷониби назоратчиён, расмиёти аз ҷониби назоратчиён муайян намудани ҳолатҳои риоя накардани шартҳои шартномаро дар бар мегирад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002).

БОБИ 6. ХИЗМАТРАСОНИИ ҲАМЛУ НАҚЛИ МУСОФИРОН ВА БАҒОҶ БО НАҚЛИЁТИ ҶАМЪИЯТӢ

Моддаи 48. Шартномаи ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ

Шартномаи ҳамлу нақли мусофирон ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо нақлиёти ҷамъиятӣ шартномаи оммавӣ ба ҳисоб меравад.

Моддаи 49. Ҳуқуқу уҳдадориҳои мусофир

1. Мусофир ҳуқуқ дорад:

- аз корхонаҳои нақлиёти автомобилӣ иттилооти заруриро дар бораи шартҳо ва тартиби ҳамлу нақл ва хизматрасонии марбут ба нақлиёти ҷамъиятӣ гирад;

- чиптаҳоро дар муҳлат ва бо шартҳои муайяннамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ дар соҳаи хизматрасонӣ ба мусофирон фармоиш диҳад;

- мутобиқи шартҳои шартномаи ҳамлу нақли мусофирон ва бо тартиби пешбининамудаи Кодекси мазкур ва дигар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо истифода аз воситаҳои нақлиёти автомобилии истифодаи умум сафар намояд;

- дар воситаҳои нақлиёти автомобилӣ ҷой гирад ва дар асоси маълумоти чиптаи воқеӣ аз он истифода намояд;

- дар нақлиёти ҷамъиятии роҳҳои алоқаи шаҳрӣ, наздишаҳрӣ, шаҳрак ва деҳот як кўдаки то ҳафтсоларо бе пешниҳоди ҷойи алоҳидаи нишаст ройгон интиқол диҳад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002);

- дар нақлиёти ҷамъиятии роҳҳои алоқаи шаҳрӣ, наздишаҳрӣ, шаҳрак ва деҳот ду кўдаки аз ҳафт то даҳсоларо бар ивази музде, ки зиёда аз панҷоҳ фоизи роҳкироро ташкил карда наметавонад, бо пешниҳоди ҷойҳои алоҳидаи нишаст интиқол диҳад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002);

- дар хатсайрҳои байнишаҳрӣ ва байналмилалӣ як кўдаки то панҷсоларо бе пешниҳоди ҷойи алоҳидаи нишаст дар автобус ройгон интиқол диҳад;

- мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз имтиёз барои сафар истифода намояд;

- бе пардохти маблағи иловагӣ ҳамлу нақли сагҳои роҳбаладро ҳангоми мавҷудияти ҳуҷҷати махсус дар бораи омўзиш ва сайругашти онҳо дар ҷойҳои муқарраргардида ва ё манънабуда амалӣ намояд;

- бе пардохти маблағи иловагӣ ҳамлу нақли аробачаҳои маъюбии шахсони маъюб ва дигар воситаҳои техникии барқарорсозии саломатии онҳоро, ки номгўйи онҳо бо тартиби муқарраргардида муайян гардидааст, амалӣ намояд;

- агар интиқолдиҳанда ба ҷойи воситаи нақлиёти автомобилии пешбининамудаи шартномаи ҳамлу нақли мусофир воситаи дигари нақлиёти автомобилиеро пешниҳод намояд, ки тарифи ҳамлу нақли он баландтар мебошад, бо чиптаи харидоригардида бе пардохти маблағи иловагӣ сафар намояд;

- бағоҷро барои ҳамлу нақл ройгон супорад, бори дастиро, ки аз меъёрҳои ҳаҷму андоза ва вазни бо дарназардошти талаботи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ муқаррарнамудаи интиқолдиҳанда зиёд намебошад, ройгон интиқол диҳад;

- арзиши бағоҷро ҳангоми барои ҳамлу нақл супоридан эълон намояд;

- аз сафар даст кашад, чипта ва (ё) расиди бағоҷро то оғози ҳамлу нақл баргардонида, маблағи барои ҳамлу нақл пардохтаашро бо тарҳи хироҷҳои пешбинишуда бозпас гирад;

- дар ҳолати имконнопазир будани ҳамлу нақл бо воситаи нақлиёти автомобилии пешниҳодгардида бо сабаби корношоям будани он, садама, вазъи саломатии ронанда, ки ба талаботи бехатарии ҳамлу нақл ҷавобгўй намебошад, бо сабабҳои дигари асоснок маҳдуд ва ё қатъ гардидани ҳамлу нақл дар ин воситаи нақлиёт, аз чипта ва расиди бағоҷи ба ў додашуда дар воситаи нақлиёти автомобилии дигари ҳамин хатсайр, ки тибқи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ интиқолдиҳанда уҳдадор аст онро пешниҳод намояд, истифода барад;

- на дертар аз се соат то ҳаракати воситаи нақлиёти автомобилӣ бо пешниҳоди ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда чиптаи гумшуда ё расиди бағоҷи гумшударо барқарор созад;

- ҷуброни зарари ба ҳаёт, саломатӣ ва ё молу мулк расонидашударо, ки бо гуноҳи интиқолдиҳанда рўй додааст, талаб намояд;

- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои ҳуқуқҳои дигар мебошад.

2. Мусофир уҳдадор аст:

- сари вақт ва дар ҳаҷми пурра арзиши роҳкироро пардохт намояд, агар дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад;

- бо худ чипта ва ё расиди бағоҷро дар ҳолати мавҷудияти бағоҷ то охири сафар нигоҳ дорад;

- ҳангоми сафар тартиботи ҷамъиятиро риоя намояд;

- ҳангоми сафар дар хатсайри байналмилалӣ ҳамаи ҳуҷҷатҳои заруриро барои гузаштан аз сарҳад ва ҳамлу нақли бағоҷ тавассути сарҳад дошта бошад ва бо дархости мақомоти дахлдор онҳоро пешниҳод намояд;

- хизматрасонии интиқолдиҳандаро ҳангоми ҳамлу нақли бағоҷи арзишаш эълоншуда, агар дар шартнома тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, аз рўи тарифи муқаррарнамудаи интиқолдиҳанда пардохт намояд;

- бо худ ҳуҷҷати тасдиқкунандаи синну соли кўдакро, ки ба ў тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои пардохти роҳкиро имтиёз пешниҳод шудааст, дошта бошад;

- бо дархости ҳайати хизматрасони ваколатдори интиқолдиҳанда ё мақомоти назоратӣ барои назорат чипта ва расиди бағоҷи худро ҳангоми мавҷудияти бағоҷ пешниҳод намояд;

- дар сурати доштани имтиёз барои пардохти роҳкиро, бо дархости ҳайати хизматрасони ваколатдори интиқолдиҳанда ё мақомоти назоратӣ ҳуҷҷати тасдиқкунандаи ҳуқуқ ба имтиёзро пешниҳод намояд;

- уҳдадориҳои дигареро, ки бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ дар соҳаи хизматрасонӣ ба мусофирон бо нақлиёти ҷамъиятӣ муқаррар гардидаанд, иҷро намояд.

Моддаи 50. Ҳуқуқу уҳдадориҳои интиқолдиҳанда

1. Интиқолдиҳанда ҳуқуқ дорад:

- аз мусофир риоя намудани талаботи муқаррарнамудаи Кодекси мазкур, қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ, инчунин ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли байналмилалӣ қоидаҳои гумрукӣ, сарҳадӣ ва қоидаҳои дигаре, ки аз ҷониби мақомоти дахлдори давлатҳои оғози ҳаракат, таъинот ё транзитӣ муайян карда шудаанд, талаб намояд, дар ҳолати риоя нагардидани ин талабот аз ҷониби мусофир, интиқоли ўро рад намояд;

- меъёрҳои ҳамлу нақли бағоҷ, бори дастӣ, аз ҷумла ҳамлу нақли ройгон, андозааш калонтар ё шуморааш зиёдро, ки дар қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ дар соҳаи хизматрасонӣ ба мусофирон бо нақлиёти ҷамъиятӣ пешбинӣ гардидаанд, муқаррар намояд;

- аз қабул намудани бағоҷ, бори дастии мусофир даст кашад, агар хусусият ё борпечии ашёе, ки ба таркиби бағоҷ, бори дастӣ дохил мешаванд, ба талаботи муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ҷавобгўй набошанд;

- ҳамлу нақли бағоҷ ва бори дастии мусофиронро рад намояд, агар ҷойгиркунии онҳо дар салони воситаи нақлиёти автомобилӣ барои рафту омади озоди мусофирон халал расонанд;

- ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ бо ариза оид ба ҳуқуқвайронкуниҳое, ки ҳангоми ҳамлу нақл ошкор гардидаанд, муроҷиат намояд.

2. Интиқолдиҳанда уҳдадор аст:

- талаботи Кодекси мазкур, қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя намояд;

- ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷро бо нақлиёти ҷамъиятӣ мутобиқи шартҳои шартнома дар бораи ташкили ҳамлу нақли мусофирон дар ҳаҷм ва бо шартҳои шартномаи оммавии ҳамлу нақл амалӣ намояд;

- дар воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, объектҳои инфрасохтори нақлиётӣ ва дар шабакаҳои иттилоотӣ, аз ҷумла тавассути шахсони сеюм дар шакли ба ҳамаи истифодабарандагон дастрас, инчунин барои мусофирони маъюби гурўҳҳои гуногуни аҳолӣ оид ба шартҳои ҳамлу нақли мусофирон, бағоҷ, бори дастӣ иттилооти воқеъбинонаро пешниҳод намояд;

- ҳолати дурусти техникии воситаҳои нақлиёти автомобилиро таъмин намояд;

- дастрасии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ барои мусофирони маъюб, инчунин шароити заруриро барои хизматрасонии чунин мусофирон дар объектҳои инфрасохтори нақлиётӣ тибқи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ ба мусофирон бо нақлиёти ҷамъиятӣ ва стандартҳои нақлиёти автомобилӣ таъмин намояд;

- тибқи талаботи Кодекси мазкур ва қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ бо нақлиёти ҷамъиятӣ хизматрасонии заруриро ба мусофирони маъюб ва мусофирони дигари дорои имкониятҳои маҳдуд дар ҳаракати мустақилона бе ситонидани маблағи иловагӣ аз онҳо таъмин намояд;

- дар таъмини хизматрасонӣ ва кумакҳои зарурӣ ба мусофирони маъюб ва мусофирони дигари дорои имкониятҳои маҳдуд, аз ҷумла ҳаракат дар объекти инфрасохтори нақлиётӣ ва истифода аз хизматрасонӣ дар ин объектҳо, саворшавӣ ба воситаи нақлиёт ва фаромадан аз он, инчунин дар ҳолати зарурӣ бо истифода аз аппарелҳо, таҷҳизоти махсуси боркунӣ барои мусофирони маъюб пешбинигардида, дар ҳаракат, ҷойгиронӣ, додани бағоҷ, бори дастӣ ва кумакҳои дигар бо хоҳиши мусофири маъюб рад накунад;

- ҷойгиронӣ, интиқоли аробачаҳои маъюбӣ ва воситаҳои дигари техникии барои офияти мусофирони маъюб ва (ё) мусофирони дигарро, ки барои ҳаракати мустақилона имкониятҳои маҳдуд доранд, бе ситонидани маблағи иловагӣ аз онҳо таъмин намояд;

- ҳамлу нақли сагҳои роҳбаладро дар сурати мавҷуд будани ҳуҷҷати махсус оид ба омўзиши онҳо, бе ситонидани маблағи иловагӣ амалӣ намуда, барои сайругашти онҳо шароит ва кумаки зарурӣ пешниҳод намояд;

- ҳангоми сафари мусофири маъюб бо шахси роҳнамо, ҳамлу нақли якҷоя ва хизматрасонии онҳоро таъмин намояд;

- саворкунӣ ва фаровардани мусофиронро танҳо дар истгоҳҳои муҷаҳҳазгардида ва терминалҳои мусофирбарӣ анҷом диҳад;

- ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли байнишаҳрӣ ва байналмилалии мусофирон дар воситаи нақлиёти автомобилии хатсайри мушаххас, ба мусофирон дақиқан мутобиқи маълумоти дар чипта зикргардида ҷойи нишаст, инчунин ҷойи бағоҷро дар сурати мавҷуд будани расиди бағоҷ пешниҳод карда, маҳфуз нигоҳ доштани бағоҷро дар давоми вақти ҳамлу нақл таъмин намояд;

- суғуртаи давлатии ҳатмии масъулияти интиқолдиҳандаро дар назди мусофирон ҳангоми сафари онҳо бо воситаи нақлиёти ҷамъиятӣ таъмин намояд;

- тарифҳои ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷро бо тартиби муқарраргардида эълон ва риоя намояд, онҳоро дар шартномаҳои ҳамлу нақл, чипта ва расиди бағоҷ қайд намуда, мусофиронро оид ба тағйирёбии тарифҳо пешакӣ хабардор намояд;

- шароити дастраси фурўши чиптаҳо ва расидҳои бағоҷро барои ҳамаи мусофирон, аз ҷумла мусофирони маъюб мутобиқи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ ба мусофирон бо нақлиёти ҷамъиятӣ, таъмин намояд.

Моддаи 51. Рад намудан аз бастани шартномаи ҳамлу нақли мусофир бо ташаббуси интиқолдиҳанда ва қатъи амали он

1. Интиқолдиҳанда метавонад дар ҳолатҳои зерин шартномаи ҳамлу нақли мусофирро яктарафа қатъ намояд ё онро ба имзо нарасонад:

- аз ҷониби мусофир рад кардани иҷро ё риоя накардани талаботи муқаррарнамудаи Кодекси мазкур, қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ва ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли байналмилалӣ қоидаҳои гумрукӣ, сарҳадот ва қоидаҳои дигар, ки аз ҷониби мақомоти дахлдори давлатҳои оғози ҳаракат, таъинот ё транзитӣ муайян шудаанд;

- пардохти маблағи роҳкирои худ, роҳкирои фарзандони бо ў сафаркунанда ва (ё) пардохти ҳамлу нақли бағоҷи худро ба андоза ва шартҳои дар шартномаи ҳамлу нақли мусофирон пешбинигардида, ба истиснои доштани ҳуқуқи сафари ройгон, интиқоли ройгони кўдакон ва бағоҷ, рад кардани мусофир;

- дар бори дастӣ, бағоҷ мавҷуд будани ашё ё маводе, ки интиқолашон манъ карда шудааст;

- дар сурати мавҷуд набудани ҷойҳои холӣ дар воситаи нақлиёти автомобилӣ, ки шумораи онро корхонаи истеҳсолкунанда муқаррар намудааст.

2. Исбот кардани мавҷудияти асосҳо барои бекор кардан ва ё рад кардани бастани шартномаи ҳамлу нақли мусофирон, ки қисми 1 моддаи мазкур пешбинӣ намудааст, ба зиммаи интиқолдиҳанда вогузор шудааст.

Моддаи 52. Ҳамлу нақли бағоҷ ва бори дастӣ

1. Қабул ва додани бағоҷ бо тартиби муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ ба мусофирон бо нақлиёти ҷамъиятӣ анҷом дода мешавад.

2. Қабули бағоҷ бо арзиши эълоншуда барои ҳамлу нақл бо тартиби муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ ба мусофирон бо нақлиёти ҷамъиятӣ анҷом дода мешавад.

3. Бағоҷе, ки барои ҳамлу нақл дар воситаҳои нақлиёти автомобилии дигар қабул шудааст, бояд ба нуқтаи таъиншуда на дертар аз рўзи расидани мусофир ба ин нуқта ва бо шартҳои муайяннамудаи шартномаи ҳамлу нақли мусофир, ба мусофир дода шавад.

Моддаи 53. Ҳуҷҷатҳои ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ

1. Ба ҳуҷҷатҳои ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ инҳо дохил мешаванд: чипта, расиди бағоҷ, расид барои пардохти маблағи бағоҷ бо арзиши эълоншуда.

2. Бастани шартномаи ҳамлу нақли мусофир ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақл бо нақлиёти ҷамъиятӣ, инчунин ҳамлу нақли мунтазами мусофирон дар роҳҳои алоқаи байналмилалӣ бо чипта ва бағоҷи барои ҳамлу нақл супоридашуда бо расиди бағоҷ тасдиқ карда мешаванд.

3. Реквизитҳои ҳатмӣ дар чипта ва расиди бағоҷ, шаклҳои намунавии бланкаҳои чипта ва расиди бағоҷ, шаклҳои (намунаҳои) чиптаи электронӣ бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ва стандартҳои нақлиёти автомобилӣ муқаррар карда мешаванд.

4. Чеки хазинавӣ, ки дар он реквизитҳои чипта, расиди бағоҷ нишон дода шудаанд, мувофиқан ба чипта, расиди бағоҷ баробар карда мешавад.

5. Ҳуҷҷати электронии тасдиқкунандаи шартномаи ҳамлу нақли мусофирон ва (ё) бағоҷ мувофиқан ба чипта ва (ё) расиди бағоҷ баробар карда мешавад.

Моддаи 54. Пардохти маблағи сафари мусофирон ва ҳамлу нақли бағоҷ

1. Тартиби гирифтан ва пардохти роҳкиро, инчунин шакл ва усулҳои муомилоти чиптаҳои мусофир аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дар асоси қоидаҳои дахлдори нақлиёти автомобилӣ таҳия ва тасдиқ карда мешаванд.

2. Пардохти маблағи сафари мусофирон дар нақлиёти ҷамъиятӣ аз рўи тарифҳои муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ва мақоми ваколатдор дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи зиддиинҳисорӣ амалӣ карда мешавад.

3. Ба гурўҳҳои алоҳидаи шаҳрвандон мутобиқи Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои сафар имтиёз дода мешавад.

4. Пардохти маблағи ҳамлу нақли бағоҷ, ки аз меъёрҳои андоза ва вазни муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ва интиқолдиҳанда зиёд мебошад, аз рўи тарифҳои муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ва мақоми ваколатдор дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи зиддиинҳисорӣ анҷом дода мешавад.

5. Барои ҳамлу нақли бағоҷ бо арзиши эълонгардида ба андозаи муқаррарнамудаи интиқолдиҳанда маблағи иловагӣ ситонида мешавад.

6. Дар ҳолати пеш аз расидани мусофир ба маҳалли таъинот расонидани бағоҷ, барои нигоҳдории ин бағоҷ аз рўзи расидани он то рўзи дигари пас аз расидани мусофир маблағ ситонида намешавад.

7. Макон ва усулҳои фурўши чипта ва расидҳои бағоҷ бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ ба мусофирон бо нақлиёти ҷамъиятӣ муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 55. Назорати бастани шартномаи ҳамлу нақли мусофир

Назорати бастани шартномаи ҳамлу нақли мусофир, ки бо мавҷудияти чипта, расиди бағоҷи мусофир тасдиқ карда мешавад, бо тартиби муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ ба мусофирон бо нақлиёти ҷамъиятӣ амалӣ карда мешавад.

Моддаи 56. Ба мусофир баргардонидани арзиши сафар ва ҳамлу нақли бағоҷ

1. Дар ҳолате, ки мусофир аз сафар ва (ё) ҳамлу нақли бағоҷ то оғози ҳамлу нақл даст кашад, интиқолдиҳанда дар асоси муроҷиати мусофир маблағи барои ҳамлу нақл пардохтаашро бо тарҳ кардани хироҷҳои пешбинишуда бармегардонад.

2. Дар ҳолати қатъ гардидани ҳамлу нақл бо гуноҳи интиқолдиҳанда бе иваз намудани воситаи нақлиёти автомобилии дигар дар муҳлати дар шартномаи оммавӣ пешбинигардида, интиқолдиҳанда уҳдадор аст, арзиши пурраи роҳкирои мусофир ва ҳамлу нақли бағоҷро ҷуброн намояд.

3. Дар ҳолати талаботи Кодекси мазкур ва (ё) қоидаҳои нақлиёти автомобилиро дар робита ба ин ҳамлу нақл риоя накардани мусофир, арзиши роҳкиро ва ҳамлу нақли бағоҷ баргардонида намешавад.

Моддаи 57. Нигоҳдорӣ ва баргардонидани ашёи фаромўшшуда

1. Ашёи дар воситаҳои нақлиёти автомобилӣ фаромўшшуда ба соҳибонашон бо тартиби муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ баргардонида мешаванд.

2. Интиқолдиҳанда бағоҷ ва бори дастиеро, ки аз ҷониби мусофир ё шахси дигари барои гирифтани бағоҷ ва ё бори дастӣ ваколатдор гирифта нашудааст, дар давоми муҳлат ва бо шартҳои муқаррарнамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон нигоҳ медорад.

3. Барои нигоҳдории бағоҷе, ки дар нуқтаи таъиноти он зиёда аз як рўзи баъди расонида шуданаш гирифта нашудааст, метавонад ба андозаи муқаррарнамудаи интиқолдиҳанда маблағ ситонида шавад.

Моддаи 58. Баргардонидани арзиши ҳамлу нақли бағоҷ ба мусофир дар ҳолати гум шудани он

Бағоҷ гумшуда ҳисобида мешавад ва арзиши он баргардонида мешавад, агар он бо гузаштани даҳ шабонарўз пас аз ба охир расидани муҳлати расонидани он, ки бо шартномаи ҳамлу нақли мусофир муқаррар гардидааст, ба нуқтаи таъиншуда расонида нашавад.

БОБИ 7. ҲАМЛУ НАҚЛИ ФАРМОИШИИ МУСОФИРОН

Моддаи 59. Шартномаи ҳамлу нақл ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли фармоишии мусофирон ва бағоҷ

1. Ҳамлу нақли фармоишии мусофирон ва бағоҷ дар асоси шартномаи ҳамлу нақл, ки дар шакли хаттӣ байни интиқолдиҳанда ва фармоишгари ҳамлу нақл баста мешавад, анҷом дода мешавад. Дар ин ҳолат фармоишгари ҳамлу нақл метавонад шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ бошад.

2. Шартномаи ҳамлу нақли дар қисми 1 моддаи мазкур зикргардида бояд реквизитҳои шартнома, хусусиятҳои воситаҳои нақлиёт, хатсайр, шартҳо ва хосиятҳои ҳамлу нақл, арзиши сафар ва маълумоти дигарро тибқи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ дар бар гирад.

3. Ба бастани шартномаи ҳамлу нақл дар шакли электронӣ бо истифодабарии имзои электронии рақамӣ иҷозат дода мешавад.

4. Шартномаи ҳамлу нақл ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли мунтазами фармоишии мусофирон ва бағоҷ метавонад ба муҳлати муайян ё номуайян баста шавад.

5. Ҳамлу нақли номунтазами фармоишии мусофирон ва бағоҷ тибқи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ (қоидаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ оид ба ҳамлу нақли мусофир дар нақлиёти автомобилӣ) дар асоси шартномаи ҳамлу нақл ё дар шакли озоди хаттӣ амалӣ карда мешавад.

Моддаи 60. Шартҳои ташкил ва амалӣ намудани ҳамлу нақли фармоишӣ

1. Ҳангоми ташкил ва амалӣ намудани ҳамлу нақли фармоишӣ ба истифодаи нуқтаҳои ист ва истгоҳҳои ниҳоии нақлиёти ҷамъиятӣ, инчунин терминалҳои мусофирбарӣ танҳо дар сурати мавҷудияти мувофиқаи хаттӣ бо соҳибони ин объектҳои инфрасохтор ё бо шахсони дигаре, ки чунин иншоотро дар асоси қонунӣ соҳибӣ менамоянд, иҷозат дода мешавад.

2. Ба ташкили ҳамлу нақли фармоишӣ дар хатсайрҳо ва истодан дар истгоҳҳо, ки бо хатсайрҳои ҳамлу нақли мунтазами мусофирон бо нақлиёти ҷамъиятӣ мувофиқат менамояд, танҳо дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ва ё мақоми ваколатдор иҷозат дода мешавад.

Моддаи 61. Ҳуқуқу уҳдадориҳои фармоишгари ҳамлу нақли мусофир

1. Фармоишгари ҳамлу нақли мусофир ҳуқуқ дорад:

- аз интиқолдиҳанда ё намояндаи ў дар бораи шартҳо ва тартиби бастани шартномаи ҳамлу нақл, хусусиятҳои истифодаи хизматрасонии ҳамлу нақли мусофир маълумоти зарурӣ гирад;

- маҳалли оғоз ва анҷоми сафар, маҳалҳои фосилавии истоданро муайян намояд;

- доираи муайяни шахсонро аз байни мусофирон, ки бояд ба ҳамлу нақл иҷозат дода шаванд, муайян намояд;

- дар шартномаи ҳамлу нақл шартҳои дигари ҳамлу нақлро, ки ба санадҳои меъёрии дохилӣ мухолифат намекунанд, муқаррар намояд;

- дар ҳолати аз тарафи интиқолдиҳанда пешниҳод гардидани воситаи нақлиёти автомобилие, ки ба шартҳои шартномаи ҳамлу нақл мувофиқат намекунад ё дер пешниҳод намудани он, аз иҷрои шартномаи ҳамлу нақл даст кашад ва аз интиқолдиҳанда ҷарима ситонад.

2. Фармоишгари ҳамлу нақл уҳдадор аст:

- ҳангоми муқаррар намудани шартҳои ҳамлу нақл талаботи бехатарӣ ва талаботу шартҳои дигари муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба инобат гирад;

- ҳаққи хизмати интиқолдиҳандаро тибқи шартҳои шартномаи ҳамлу нақл пардохт намояд.

Моддаи 62. Ҳуқуқу уҳдадориҳои мусофир ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли фармоишӣ

1. Мусофир ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли фармоишӣ ҳуқуқ дорад:

- дар асоси шартҳои шартномаи ҳамлу нақл аз хизматрасонии фармоишӣ истифода намояд;

- дар ҳолати имконнопазир будани ҳамлу нақл бо воситаи нақлиёти автомобилии пешниҳодгардида, бо сабаби корношоям будани он, садама, вазъи саломатии ронанда, ки ба талаботи бехатарии ҳаракат ҷавобгўй намебошад, дар муҳлати муқаррарнамудаи шартномаи ҳамлу нақл воситаи нақлиёти автомобилии дигари коршоямро барои идомаи сафар гирад;

- бо худ бағоҷ ва бори дастиро дар ҳаҷми муқаррарнамудаи шартномаи ҳамлу нақл интиқол диҳад;

- аз сафар даст кашад;

- ҷуброни зарареро, ки бо гуноҳи интиқолдиҳанда ба ҳаёт, саломатӣ ва ё молу мулки ў расонида шудааст, талаб намояд;

- дорои ҳуқуқҳои дигар мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад.

2. Мусофир ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли фармоишӣ уҳдадор аст:

- бо худ ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсият ва ё ҳуҷҷати дигари дар шартномаи ҳамлу нақл муайянгардида дошта бошад, агар ҳамлу нақл барои доираи муайяни шахсон аз ҳисоби мусофирон анҷом дода шавад;

- талаботи қоидаҳои нақлиёти автомобилиро (қоидаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ оид ба ҳамлу нақли мусофиронро) риоя намояд;

- ҳангоми сафар дар роҳҳои алоқаи байналмилалӣ ҳамаи ҳуҷҷатҳои заруриро барои убури сарҳад ва ҳамлу нақли бағоҷ тавассути сарҳад дошта бошад ва бо талаби мақомоти дахлдор онҳоро пешниҳод намояд;

- уҳдадориҳои дигари муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ва шартномаи ҳамлу нақли мусофирро иҷро намояд.

Моддаи 63. Ҳуқуқу уҳдадориҳои интиқолдиҳанда ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли фармоишӣ

1. Интиқолдиҳанда ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли фармоишӣ ҳуқуқ дорад:

- аз мусофир риоя намудани талаботи муқаррарнамудаи Кодекси мазкур, қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ва ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли байналмилалӣ қоидаҳои гумрукӣ, сарҳадӣ ва қоидаҳои дигарро, ки аз ҷониби мақомоти дахлдори давлатҳои оғози ҳаракат, таъинот ё транзитӣ муайян карда шудаанд, талаб намояд, дар ҳолати аз ҷониби мусофир риоя нагардидани ин талабот интиқоли ўро рад карда, шартномаи ҳамлу нақли мусофирро яктарафа бекор кунад;

- меъёрҳои ҳамлу нақли бағоҷ ва бори дастиро муқаррар намояд;

- аз қабул намудани бағоҷ, бори дастии мусофир даст кашад, агар хусусият ё борпечии ашёе, ки ба таркиби бағоҷ, бори дастӣ дохил мешаванд, ба талаботи бехатарии муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ҷавобгўй набошанд;

- аз ҳамлу нақли бағоҷ ва бори дастии мусофир даст кашад, агар ҷойгиркунии онҳо дар салони воситаи нақлиёти автомобилӣ барои рафту омади озодонаи мусофирон халал расонад;

- дорои ҳуқуқҳои дигар мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад.

2. Интиқолдиҳанда ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли фармоишӣ уҳдадор аст:

- талаботи Кодекси мазкур, қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя намояд;

- ба мусофирон хизматрасониро дар ҳаҷм ва бо шартҳои шартномаи ҳамлу нақл пешниҳод намояд;

- саворкунӣ ва фаровардани мусофиронро танҳо дар ҷойҳои барои онҳо бехатар амалӣ намояд;

- дар ҳолати имконнопазир будани ҳамлу нақл бо воситаи нақлиёти автомобилии пешниҳодгардида, бо сабаби корношоям будани он, садама ё сабабҳои дигари ба ин монанд, интиқолдиҳанда уҳдадор аст, ки дар муҳлати муқаррарнамудаи шартномаи ҳамлу нақл бе пардохти маблағи иловагӣ воситаи нақлиёти дигари коршоямро пешниҳод намояд ё дар мувофиқа бо фармоишгар арзиши истифодаи воситаи нақлиёти автомобилии пардохтнамудаи ўро бо дарназардошти ҳамаи шартҳои иловагии пешбининамудаи шартномаи ҳамлу нақл, баргардонад;

- суғуртаи давлатии ҳатмии масъулияти интиқолдиҳандаро дар назди мусофирон ҳангоми сафари онҳо бо воситаи нақлиёти ҷамъиятӣ, таъмин намояд;

- уҳдадориҳои дигари муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилиро иҷро намояд.

Моддаи 64. Меъёрҳои ҳамлу нақли бағоҷ ва бори дастӣ ҳангоми амали намудани ҳамлу нақли фармоишӣ

Меъёрҳои ҳамлу нақли бағоҷ ва бори дастӣ ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли фармоишӣ аз ҷониби интиқолдиҳанда бо дар назардошти хусусиятҳои воситаҳои нақлиёт муқаррар карда мешаванд.

БОБИ 8. ҲАМЛУ НАҚЛИ МУСОФИРОН ВА БАҒОҶ БО ТАКСӢ

Моддаи 65. Ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо таксӣ

1. Ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо таксӣ тавассути нақлиёти автомобилии сабукрав аз рўи фармоиш дар асоси шартномаи оммавии ҳамлу нақли мусофирон анҷом дода мешавад.

2. Талабот нисбат ба ташкил, амалӣ намудани ҳамлу нақл ва пешниҳоди хизматрасонӣ оид ба ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо таксӣ бо Кодекси мазкур, инчунин қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 66. Иҷозатдиҳӣ барои амалӣ намудани фаъолияти таксӣ

1. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дар мувофиқа бо мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва ё мақоми ваколатдор барои таъмини сатҳу сифати зарурии ҳамлу нақл дар ҳудуди дахлдори маъмурӣ, танзими бозори ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷро бо таксӣ бо роҳи муайян намудани квота ва (ё) муқаррар намудани талабот нисбат ба сатҳу сифати ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо таксӣ дар асоси нақшаҳои тасдиқшудаи ҳамлу нақли мусофирон таъмин менамоянд.

2. Дар ҳолати ҷорӣ намудани расмиёти муайянкунии квота тибқи қисми 1 моддаи мазкур, иҷозатдиҳӣ ба интиқолдиҳандагон барои амалӣ намудани фаъолият оид ба ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо таксӣ, бо роҳи ташкил ва гузарондани расмиёти озмун барои нақлиёти ҷамъиятӣ мутобиқи боби 5 Кодекси мазкур ва дигар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

3. Шартҳои нисбат ба иштирокчиёни расмиёти озмун пешниҳодшаванда барои амалӣ намудани ҳамлу нақли мусофирон бо таксӣ метавонанд дар асоси қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ва ҳуҷҷатҳои дигари меъёрии банақшагирии барномавии мақсаднок дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ, ки барои ҳудуди дахлдори маъмурӣ тасдиқ шудаанд, муқаррар карда шаванд.

Моддаи 67. Бастани шартномаи ҳамлу нақли мусофир бо таксӣ

1. Бастани шартномаи ҳамлу нақли мусофир ва тасдиқи далели чунин ҳамлу нақл бо таксӣ бо додани расид дар шакли бланки ҳисоби қатъӣ ё чеки хазинавӣ аз ҷониби ронанда ба мусофир пас аз ба охир расидани ҳамлу нақл тасдиқ карда мешавад.

2. Тартиб ва шаклҳои бастани шартномаҳои ҳамлу нақли мусофир бо таксӣ бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ муайян карда мешаванд.

Моддаи 68. Шаклҳо ва тартиби муқаррар намудани тарифҳо барои амалӣ намудани ҳамлу нақли мусофирон бо таксӣ

Тарифҳо барои амалӣ намудани ҳамлу нақли мусофирон бо таксӣ дар асоси арзиши ба меъёр даровардашудаи воҳиди гашт ва (ё) воҳиди вақти ҳамлу нақл муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 69. Талаботи умумӣ нисбат ба воситаҳои нақлиёти автомобилии таксӣ

Ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли мусофирон бо таксӣ воситаҳои нақлиёти автомобилии таксӣ бояд ба меъёрҳои санитарию гигиенӣ ҷавобгўй буда, ороиш ва таҷҳизоти мутобиқ ба стандартҳо ва қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ нисбат ба таксӣ дошта бошанд.

Моддаи 70. Хадамоти танзимгарии таксӣ

*(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002*

1. Хадамоти танзимгарии таксӣ фаъолиятро оид ба қабули фармоиш аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо таксӣ амалӣ менамояд. Иттилоот дар бораи фармоишҳои қабулшуда махфӣ (конфиденсиалӣ) мебошад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002).

2. Тартиби ташкил ва амалӣ намудани фаъолияти хадамоти танзимгарии таксӣ бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ташкили ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ муайян карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002).

Моддаи 71. Ҳуқуқу уҳдадориҳои мусофирон ҳангоми ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо таксӣ

1. Мусофир ҳангоми ҳамлу нақл бо таксӣ ҳуқуқ дорад:

- аз интиқолдиҳанда дар бораи шартҳо ва тартиби ҳамлу нақл бо таксӣ ва хизматрасонии ба он алоқаманд иттилооти зарурӣ гирад;

- таксиро дар муҳлат ва шартҳои муайяннамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ фармоиш диҳад;

- сафарро бо таксӣ мутобиқи шартҳои шартномаи ҳамлу нақли мусофир амалӣ намояд;

- сафарро тавассути роҳи аз рўи вақт кўтоҳтарин анҷом диҳад;

- бо худ бағоҷро интиқол диҳад, ки андоза ва хусусиятҳои он ба талаботи интиқолдиҳанда ҷавобгўй бошанд;

- бо худ бе пардохти маблағи иловагӣ воситаҳои техникии инфиродии офиятбахшӣ ва саги роҳбаладро дар ҳолати мавҷуд будани ҳуҷҷати махсус оид ба омўзиши он интиқол диҳад;

- дар сурати маъюбият, дар мувофиқа бо интиқолдиҳанда аз кумаки ронандаи таксӣ барои ҳамроҳӣ намудан дар байни бино (квартира) ва таксӣ истифода барад;

- ҳангоми зарурат, бе пардохти маблағи иловагӣ аз кумаки ронанда барои саворшавӣ ба воситаи нақлиёт ва фаромадан аз он, дар шакли дастрас пешниҳод намудани иттилооти зарурӣ дар бораи ҳамлу нақл, ҷойгиркунии бағоҷ ва бори дастӣ истифода намояд;

- аз сафар пеш аз оғози он даст кашад;

- бе пардохти маблағи иловагӣ фавран иваз намудани воситаи нақлиёти автомобилиро, ки ба шартҳои фармоиш, шартномаи оммавӣ ҷавобгўй нест ё дар ҳолати корношоям будани он талаб намояд;

- ҷуброни зарареро, ки бо гуноҳи интиқолдиҳанда ба ҳаёт, саломатӣ ё молу мулки ў расонида шудааст, талаб намояд;

- дорои ҳуқуқҳои дигар мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад.

2. Мусофир ҳангоми ҳамлу нақл бо таксӣ уҳдадор аст:

- ҳангоми сафар тартиботи ҷамъиятиро риоя намояд;

- арзиши хизматрасониро мутобиқи ҳаҷми иҷрошуда аз рўи тарифи муқаррарнамудаи интиқолдиҳанда пардохт намояд;

- уҳдадориҳои дигарро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷро намояд.

Моддаи 72. Ҳуқуқу уҳдадориҳои интиқолдиҳанда ҳангоми ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо таксӣ

1. Интиқолдиҳанда ҳангоми ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо таксӣ ҳуқуқ дорад:

- аз мусофир риоя намудани талаботи муқаррарнамудаи Кодекси мазкур, қоидаҳои нақлиёти автомобилиро талаб намояд ва дар ҳолати аз ҷониби мусофир риоя нагардидани ин талабот интиқоли ўро рад карда, шартномаи ҳамлу нақли мусофирро яктарафа бекор кунад;

- меъёрҳои ҳамлу нақли бағоҷ ва бори дастиро муқаррар намояд, аз ҷумла ба таври ройгон;

- ба мусофир пешниҳоди хизматрасониро оид ба ҳамлу нақли мусофир ва бағоҷ бо таксӣ рад кунад, агар хатсайри пешниҳоднамудаи ў ё рафтори мусофир метавонад ба ронанда хатар эҷод намояд;

- дар ҳолати аз вақти мувофиқанамудаи тарафҳо ё вақти пардохтнамудаи мусофир зиёд бекор истодани воситаи нақлиёти таксӣ, ки бо интизоршавии мусофир ҳангоми истодан бо талаби ў дар роҳи сафар алоқаманд мебошад, аз иҷрои шартномаи ҳамлу нақли мусофир бо таксӣ даст кашад;

- барои ҳамлу нақл қабул кардани бағоҷ ва бори дастии мусофирро рад намояд, агар хусусият ё борпечии ашёе, ки ба таркиби бағоҷ дохил мебошад, ба талаботи муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ҷавобгўй набошанд;

- ҳангоми имконнопазир будани сафар бо воситаи нақлиёти автомобилии таксӣ то нуқтаи таъинот бо сабабҳои аз интиқолдиҳанда вобастагӣ надоштан, ҳамлу нақлро қатъ намояд ё дар мувофиқа бо мусофир ўро ба ҷойи дигар расонад, дар баробари ин аз мусофир маблағи хароҷоти нақлиётро то лаҳзаи ба охир расидани сафар мутобиқи нишондиҳандаҳои таҷҳизоти насбшуда барои баҳисобгирии гардиш ё вақти интиқол тибқи шартҳои шартнома талаб намояд.

2. Интиқолдиҳанда ҳангоми ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бо таксӣ уҳдадор аст:

- талаботи Кодекси мазкур, қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистонро оид ба масъалаҳои сифати ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ ба мусофирон, аз ҷумла таъмини бехатарии нақлиётро риоя намояд;

- мусофирро бо роҳи аз рўи вақт кўтоҳтарин интиқол диҳад, агар аз ҷониби мусофир талаботи дигар муқаррар нашуда бошад;

- ҳангоми интиқоли мусофир бо кўдак, ба кўдак бе пардохти иловагӣ мувофиқи баландии қади ў воситаи нигоҳдоранда пешниҳод намуда, пеш аз сафар кўдакро бо тасмаи бехатарӣ бандад;

- саворкунӣ ва фаровардани мусофирро дар ҷойҳои барои онҳо бехатар амалӣ намояд;

- ҳангоми иҷрои фармоиш саворкунии мусофирони сарироҳиро танҳо бо иҷозати мусофирони интиқолдодашаванда анҷом диҳад;

- аз мусофирон пардохти арзиши ҳамлу нақлро дар асоси нишондодҳои таҷҳизоти насбшуда барои баҳисобгирии гардиш ва вақти ҳамлу нақл мутобиқи шартҳои шартнома ва тарифҳои эълоншуда ситонад.

Моддаи 73. Ҳамлу нақли бағоҷ ва бори дастӣ дар таксӣ

1. Меъёрҳои интиқоли бағоҷ дар таксӣ аз ҷониби интиқолдиҳанда муқаррар карда мешаванд.

2. Интиқолдиҳанда ҳуқуқ дорад аз қабули бағоҷ, бори дастӣ барои интиқол дар таксӣ даст кашад, агар интиқоли чунин борҳо манъ бошад, хусусият ё борпечии ашёе, ки ба таркиби бағоҷ, бори дастӣ дохил мешаванд, ба талаботи муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ҷавобгўй набошанд.

3. Ҳангоми ҳамлу нақли маъюбон ва гурўҳҳои дигари аҳолӣ интиқолдиҳанда уҳдадор аст, ки воситаҳои техникии офиятбахшии истифодаи шахсии чунин мусофиронро бе пардохти маблағи иловагӣ қабул намояд.

БОБИ 9. ҲАМЛУ НАҚЛИ МАХСУСИ МУСОФИРОН

Моддаи 74. Намудҳои ҳамлу нақли махсуси мусофирон

Ҳамлу нақли махсуси мусофирон ба ҳамлу нақли гурўҳҳои кўдакон ва ҳамлу нақли махсуси маъюбон ҷудо мешаванд.

Моддаи 75. Ҳамлу нақли гурўҳҳои кўдакон

1. Ҳамлу нақли гурўҳҳои кўдакон тавассути як ё якчанд автобуси ба нақлиёти ҷамъиятӣ мансубнабуда интиқол додани гурўҳҳои кўдакон бо шумораи ҳашт ё зиёдтар аз он мебошад, ки бе намояндагони қонунии онҳо анҷом дода мешавад, ба истиснои ҳолатҳое, ки намояндагони қонунии онҳо шахсони таъиншудаи ҳамроҳикунанда ё кормандони тиббии таъиншуда мебошанд.

2. Интиқоли гурўҳи муташаккили кўдакон дар асоси шартномаи ҳамлу нақл ва ё барои эҳтиёҷоти худӣ ҳангоми амалигардонии ҳамлу нақли мактабӣ анҷом дода мешавад.

3. Тартиби ташкил ва талабот нисбат ба ҳамлу нақли гурўҳҳои кўдакон, аз ҷумла ҳамлу нақли мактабӣ бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ мутобиқи Кодекси мазкур, қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи маориф, ҳаракат дар роҳ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

4. Ороиш ва муҷаҳҳазгардонии воситаҳои нақлиёти автомобилие, ки барои ҳамлу нақли гурўҳии кудакон пешбинӣ шудаанд, бо стандартҳо ва қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ва ҳуҷҷатҳои меъёрӣ дар соҳаи танзими техникӣ муайян карда мешаванд.

5. Ҳангоми ҳамлу нақли гурўҳҳои кўдакон тибқи шартномаи ҳамлу нақл, ҳуқуқу уҳдадориҳои фармоишгари ҳамлу нақл, мусофирон ва интиқолдиҳанда, бо дар назар доштани риояи талаботи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ҳамлу нақли гурўҳҳои кўдакон, ба ҳамлу нақли фармоишӣ мувофиқат менамоянд.

Моддаи 76. Ҳамлу нақли махсуси маъюбон

1. Ҳамлу нақли махсуси маъюбон бо воситаҳои нақлиёти автомобилӣ тибқи шартномаи ҳамлу нақл нисбат ба гурўҳҳои алоҳидаи маъюбони дорои маҳдудиятҳои назаррас барои ҳаракати мустақилона анҷом дода мешавад.

2. Тартиб ва шартҳои ташкил ва амалисозии ҳамлу нақли махсуси маъюбон бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ мутобиқи муқаррароти Кодекси мазкур, қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳимояи ҳуқуқи истеъмолкунандагон, ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ муқаррар карда мешаванд.

3. Ҳангоми анҷом додани ҳамлу нақли махсуси маъюбон, ҳуқуқу уҳдадориҳои мусофирон ва интиқолдиҳанда, бо дар назар доштани риояи талаботи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ҳамлу нақли махсуси маъюбон ба ҳамлу нақли фармоишӣ мувофиқат менамояд.

БОБИ 10. ҲАМЛУ НАҚЛИ МУСОФИРОН БАРОИ ҚОНЕЪ НАМУДАНИ ЭҲТИЁҶОТИ ХУДӢ

Моддаи 77. Ташкил ва амалигардонии ҳамлу нақли мусофирон барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ

Ташкил ва амалигардонии ҳамлу нақли мусофирон барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ аз ҷониби шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ мустақилона, бе бастани шартномаи ҳамлу нақли мусофир мутобиқи талаботи Кодекси мазкур ва риояи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳаракат дар роҳ анҷом дода мешаванд.

Моддаи 78. Маҳдудиятҳо ҳангоми амалигардонии ҳамлу нақли мусофирон барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ

1. Ҳангоми амалигардонии ҳамлу нақли мусофирон барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ, пешниҳоди хизматрасонӣ дар асоси шартнома иҷозат дода намешавад.

2. Ҳангоми амалигардонии ҳамлу нақли мусофирон барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ, ба истодан ва (ё) ҷойгиркунии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ дар нуқтаҳои истгоҳҳо, нуқтаҳои ниҳоӣ ва майдончаҳои истодану гардиши воситаҳои нақлиёти ҷамъиятӣ, бе мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ ё мақоми ваколатдор иҷозат дода намешавад. Дар ҳудуди терминалҳои автомобилӣ ба истодан ва ҷойгир кардани чунин воситаҳои нақлиёти автомобилӣ танҳо дар таваққуфгоҳҳои махсус таҷҳизонидашуда ва ишорагардида иҷозат дода мешавад, ки барои нақлиёти ҷамъиятӣ пешбинӣ нагардидаанд.

Моддаи 79. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои мусофирон ҳангоми ҳамлу нақл барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ

1. Ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақл барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ, мусофирон аз ҳамаи ҳуқуқҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ истифода мебаранд.

2. Ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақл барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ, мусофирон уҳдадоранд талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар қоидаҳои ҳаракат дар роҳро риоя намоянд.

Моддаи 80. Қатъ намудани фаъолият оид ба ҳамлу нақли мусофирон барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ

Дар ҳолати қатъ намудани фаъолият оид ба ҳамлу нақли мусофирон барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ, шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ уҳдадор аст, мутобиқи талаботи муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ дар муҳлати на дертар аз бист рўз аз рўзи қатъ намудани чунин фаъолият дар шакли хаттӣ ё электронӣ ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дар бораи қатъ намудани чунин фаъолият огоҳинома ирсол намояд.

БОБИ 11. ХИЗМАТРАСОНӢ ОИД БА ҲАМЛУ НАҚЛИ БОР

Моддаи 81. Бастани шартномаи ҳамлу нақли бор

1. Ҳамлу нақли пулакии бор дар асоси шартномаи ҳамлу нақли бор, ки дар шакли хаттӣ баста мешавад, анҷом дода мешавад.

2. Ба ҳайси тарафҳои шартномаи ҳамлу нақли бор борфиристонанда ё боргиранда ва интиқолдиҳанда, ки соҳиби воситаҳои нақлиёт дар ҳама гуна асосҳои ҳуқуқӣ мебошанд, баромад менамоянд.

3. Бастани шартномаи ҳамлу нақли бор бо борхати молию нақлиётӣ, ки шакл ва тартиби пур кардани он бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ҳамлу нақли бор муқаррар мегарданд, тасдиқ карда мешавад.

Моддаи 82. Уҳдадориҳои борфиристонанда, боргиранда ва соҳиби бор

Уҳдадориҳои борфиристонанда, боргиранда ва соҳиби бор инҳоянд:

- борфиристонанда уҳдадор аст, ки борро барои интиқол тавре омода намояд, ки бехатарии ҳамлу нақл ва амнияти бор таъмин карда шавад, инчунин расонидани зарар ба роҳҳои автомобилгард ва воситаи нақлиёт пешгирӣ карда шавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002);

- боркунӣ ба воситаи нақлиёти автомобилӣ аз ҷониби борфиристонанда бо риояи меъёрҳои ҳаҷм ва вазн, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, ба роҳ монда мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002);

- ҳангоми барои ҳамлу нақл дар зарф ё борпеч пешниҳод кардани бор, борфиристонанда уҳдадор аст, ки ҳар як бори интиқолшавандаро мутобиқи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масалаҳои ҳамлу нақли бор тамғагузорӣ намояд;

- дар ҳолати омода набудани бор ба ҳамлу нақл, борфиристонанда ҷавобгар мебошад;

- боркунӣ ба воситаи нақлиёти автомобилӣ аз ҷониби борфиристонанда ва борфарории он аз воситаи нақлиёти автомобилӣ аз ҷониби боргиранда амалӣ карда мешавад, агар дар шартнома тартиби дигар пешбинӣ нагардида бошад;

- боркунӣ ба воситаҳои нақлиёти автомобилӣ ва борфарории он бояд дар муҳлати муқаррарнамудаи шартномаи ҳамлу нақли бор ва дар ҳолате, ки агар муҳлати зикргардида дар шартномаи ҳамлу нақл муқаррар нашуда бошад, дар муҳлати пешбининамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ҳамлу нақли бор бояд анҷом дода шаванд;

- вақти пешниҳоди воситаи нақлиёти автомобилӣ барои боркунӣ аз лаҳзаи аз ҷониби ронандаи воситаи нақлиёти автомобилӣ ба борфиристонанда пешниҳод намудани ҳуҷҷати тасдиқкунандаи шахсият ва борхат дар нуқтаи боркунӣ ва ҳангоми пешниҳоди воситаи нақлиёти автомобилӣ барои борфарорӣ аз лаҳзаи аз ҷониби ронандаи воситаи нақлиёти автомобилӣ ба боргиранда пешниҳод намудани борхати молию нақлиётӣ дар нуқтаи борфарорӣ ҳисоб карда мешавад;

- агар дар шартномаи ҳамлу нақли бор тартиби дигар пешбинӣ нагардида бошад, асбобҳое, ки барои боркунӣ, борфарорӣ ва ҳамлу нақли боркашонӣ заруранд, бояд аз ҷониби борфиристонанда пешниҳод ва (ё) дар воситаи нақлиёти автомобилӣ насб карда шаванд ва аз ҷониби боргиранда аз воситаи нақлиётӣ гирифта шаванд.

- вазни бор аз ҷониби борфиристонанда дар ҳузури интиқолдиҳанда муайян карда мешавад;

- агар дар шартномаи ҳамлу нақли бор тартиби дигар пешбинӣ нагардида бошад, қайд дар борхати молию нақлиётӣ оид ба вазни бор бо нишон додани усулҳои муайян намудани он аз ҷониби борфиристонанда амалӣ карда мешавад;

- бор дар зарф ё борпеч, инчунин бори донабайъ барои ҳамлу нақл бо нишон додани вазни бор ва миқдори ҷойҳои бор дар борхати молию нақлиётӣ қабул карда мешаванд;

- агар дар шартномаи ҳамлу нақли бор тартиби дигар муқаррар нашуда бошад, баъди ба охир расидани боркунӣ воситаҳои нақлиёти автомобилии болопўш, ки барои як боргиранда пешбинӣ гардидаанд, бояд тамғазанӣ карда шаванд;

- тамғазании воситаҳои нақлиёти автомобилӣ аз ҷониби интиқолдиҳанда анҷом дода мешавад;

- баъди фаровардани бори муайяни хатарнок, резанда, моеъ воситаҳои нақлиёти автомобилӣ бояд аз боқимондаҳои ин бор тоза ва дар ҳолати зарурат шуста ва безарар гардонида шаванд;

- уҳдадории тоза кардан, шустан ва безараргардонии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ ба зиммаи боргиранда вогузор шудааст;

- интиқолдиҳанда дар мувофиқа бо боргиранда ҳуқуқ дорад иҷрои корҳои тозакунӣ ва безараргардонии воситаҳои нақлиётро ба таври музднок ба зимма гирад.

Моддаи 83. Уҳдадориҳои интиқолдиҳанда аз рўи шартномаи ҳамлу нақли бор

Уҳдадориҳои интиқолдиҳанда аз рўи шартномаи ҳамлу нақли бор инҳоянд:

- дар муҳлати муқаррарнамудаи шартномаи ҳамлу нақли бор пешниҳод намудани воситаҳои нақлиёти автомобилии мувофиқ барои интиқоли бор;

- назорати ҷойгирнамоӣ ва маҳкам кардани бор бо мақсади риояи меъёрҳои муқарраргардидаи борбардории воситаи нақлиёт, таъмини бехатарии ҳаракат дар роҳ ва ҳамлу нақл, эмин нигоҳ доштани бор, роҳҳои автомобилгард ва молу мулки шахсони сеюм (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002);

- дар ҳолати аз ҷониби интиқолдиҳанда пешниҳод нагардидани воситаҳои нақлиёти автомобилии барои ҳамлу нақли бори дахлдор мувофиқ ё ба нуқтаи боркунӣ дер пешниҳод кардани воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, борфиристонанда ҳуқуқ дорад аз иҷрои шартномаи ҳамлу нақли бор даст кашад;

- расонидани борро дар муҳлати муқаррарнамудаи шартномаи ҳамлу нақли бор амалӣ намояд;

- ҳангоми ҳамлу нақли шаҳрӣ ва наздишаҳрӣ дар давоми даҳ рўз аз лаҳзаи қабули бор барои интиқол;

- ҳангоми ҳамлу нақл дар алоқаи байнишаҳрӣ дар давоми сӣ рўз аз рўзи қабули бор барои интиқол;

- дар ҳолати гузарондани муҳлати расонидани бор, интиқолдиҳанда уҳдадор аст, ки дар ин хусус борфиристонанда ва боргирандаро огоҳ намояд;

- агар дар шартномаи боркашонӣ тартиби дигар пешбинӣ нагардида бошад, борфиристонанда ва боргиранда метавонанд борро гумшуда ҳисобида, ҷуброни зарарро барои бори гумшуда талаб намоянд, агар бор бо талаби боргиранда ба ў супорида нашуда бошад;

- борро ба суроғаи аз ҷониби борфиристонанда дар борхати молию нақлиётии зикргардида расонида, ба боргиранда супорад, боргиранда бошад, уҳдадор аст бори ба ў расонидашударо қабул намояд;

- тартиби санҷидани вазни бор, ҳолати бор, миқдори бори интиқолшуда дар нуқтаи таъинот бояд ба тартиби санҷидани вазни бор ва миқдори ҷойи бор ҳангоми қабули бор аз борфиристонанда дар нуқтаи борфиристӣ мувофиқат намояд;

- агар ҳангоми санҷидани вазн, ҳолати бор, миқдори бори интиқолшуда дар нуқтаи таъинот камомад, зарар дидани (вайрон шудани) бор ошкор карда шавад, боргиранда ва интиқолдиҳанда уҳдадоранд андозаи воқеии камомад, зарар дидани (вайрон шудани) борро муайян кунанд;

- дар ҳолати аз ҷониби боргиранда қабул накардани бор бо сабабҳои аз интиқолдиҳанда вобастанабуда, боргиранда ҳуқуқ дорад молро ба суроғаи нави нишондодаи интиқолдиҳанда (ивазкунии суроға) расонад ва дар сурати имконнопазир будани расондани бор ба суроғаи нав, борро ба борфиристонанда бо огоҳкунии дахлдори пешакии ў баргардонад;

- хароҷоти ҳамлу нақли бор ҳангоми баргардонидан ё ба суроғаи дигар расонидани он аз ҳисоби борфиристонанда ҷуброн карда мешавад.

БОБИ 12. ҲАМЛУ НАҚЛИ БОР БАРОИ ҚОНЕЪ НАМУДАНИ ЭҲТИЁҶОТИ ХУДӢ

Моддаи 84. Ташкил ва амалӣ намудани ҳамлу нақли бор барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ

Ташкил ва амалӣ намудани ҳамлу нақли бор барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ аз ҷониби шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ бе бастани шартномаи ҳамлу нақли бор мутобиқи талаботи Кодекси мазкур ва риояи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳаракат дар роҳ мустақилона амалӣ карда мешавад.

Моддаи 85. Маҳдудиятҳо ҳангоми ҳамлу нақли бор барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ

1. Ҳангоми ҳамлу нақли бор барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ ба хизматрасонӣ дар асоси шартнома роҳ дода намешавад.

2. Ба ҳамлу нақли бор барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ бе ба расмият даровардани борхати молию нақлиётӣ, ки тартиби пур кардани он барои амалӣ намудани чунин ҳамлу нақл бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ (қоидаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонии ҳамлу нақли бор) муайян шудааст, роҳ дода намешавад.

3. Ҳангоми ҳамлу нақли бор барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ дар роҳҳои алоқаи шаҳрӣ, наздишаҳрӣ, байнишаҳрӣ ё байналмилалӣ ба истодани воситаҳои нақлиёт танҳо дар таваққуфгоҳҳо иҷозат дода мешавад.

4. Ба нигоҳдории воситаҳои нақлиёти боркашонӣ дар минтақаҳои истиқоматӣ роҳ дода намешавад.

Моддаи 86. Қатъ кардани фаъолияти ҳамлу нақли бор барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ

Дар ҳолати қатъ гардидани фаъолият оид ба ҳамлу нақли бор барои қонеъ намудани эҳтиёҷоти худӣ, шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ дар муҳлати на дертар аз бист рўз аз рўзи қатъ гардидани чунин фаъолият уҳдадор аст мувофиқи талаботи муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дар бораи қатъ гардидани чунин фаъолият дар шакли хаттӣ ё электронӣ огоҳинома ирсол намояд.

БОБИ 13. ҲАМЛУ НАҚЛИ БОРИ МАХСУС

Моддаи 87. Ҳамлу нақли бори зудвайроншаванда ва талабот нисбат ба онҳо

1. Ҳамлу нақли бори зудвайроншаванда тибқи талаботи Кодекси мазкур ва қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба интиқоли бор муқаррар карда мешавад.

2. Талабот нисбат ба интиқолдиҳандагоне, ки ҳамлу нақли бори зудвайроншавандаро амалӣ менамоянд:

- ҳамлу нақли бори зудвайроншаванда бояд дар воситаҳои нақлиёти автомобилии махсусгардонидашудаи боркаш бо риоя намудани низоми ҳарорати барои чунин бор муқарраргардида амалӣ карда шавад;

- воситаи нақлиёти автомобилии махсусгардонидашудаи боркаш аз ҷониби интиқолдиҳанда дар мувофиқа бо соҳиби бор интихоб карда мешавад;

- воситаи нақлиёти автомобилӣ бояд ба талаботи муқарраргардидаи санитарӣ ҷавобгўй бошад, зимнан, интиқолдиҳанда бояд раванди таъмини риояи талаботи санитарии бордони воситаи нақлиёти автомобилии боркашро назорат кунад;

- аз ҷониби интиқолдиҳанда ба истифодаи воситаҳои бақайдгирии автоматикии низоми ҳарорат дар бордони воситаи нақлиёти автомобилии боркаш, ки мутобиқи стандарти дахлдори нақлиёти автомобилӣ насб гардида, дорои тавсифи дахлдор мебошанд, иҷозат дода мешавад.

3. Талабот нисбат ба борфиристонанда ва боргирандаи бори зудвайроншаванда:

- борфиристонанда мутобиқи қоидаҳо ва меъёрҳои санитарию эпидемиологӣ бояд талаботро нисбат ба сифат, аз ҷумла бехатарии бори зудвайроншаванда риоя намояд;

- борфиристонанда якҷо бо борхати молию нақлиётии ба расмият даровардашуда, ҳуҷҷатҳои барои ҳамлу нақли чунин бор заруриро бо нишон додани ҳарорати воқеии бор то боркунӣ, инчунин ҳолати сифатнокии бор ва борпечи онро пешниҳод менамояд;

- борфиристонанда дар борхати молию нақлиётӣ давомнокии ниҳоии ҳамлу нақли бори зудвайроншавандаи барои ҳамлу нақл пешниҳодшавандаро нишон медиҳад. Дар баробари ин, агар дар борхати молию нақлиётӣ муҳлати расонидани бор нишон дода нашуда бошад, инчунин агар муҳлати ниҳоии расонидани бор аз муҳлати ҳамлу нақл камтар бошад, бори зудвайроншаванда барои ҳамлу нақл қабул карда намешавад;

- агар боргиранда фаровардани бори дар муҳлати муқарраргардида расонидашударо таъмин нанамояд ё нуқтаи таъинотро тағйир диҳад, пардохти хароҷоти бо паст кардани сифати бор алоқамандро, ки дар натиҷаи истодани воситаи нақлиёти автомобилӣ дар нуқтаи таъинот ё зиёд шудани вақти расонидани бор бинобар тағйир додани нуқтаи таъинот ба вуҷуд омадааст, аз ҳисоби боргиранда амалӣ карда мешавад;

- борфиристонанда бояд дар варақаи санҷишҳои назоратӣ ҳарорати бори зудвайроншавандаро пеш аз боркунӣ ва ҳароратро дар бордони воситаи нақлиёти автомобилии боркашонӣ барои боркунӣ пешниҳодшуда ва боргиранда мувофиқан ҳароратро дар бордони воситаи нақлиёти автомобилии боркаш ва бори зудвайроншавандаи ба суроғаи ў расидаро пеш аз борфарорӣ қайд намоянд.

4. Масъулияти тарафҳо:

- агар вайрон шудани бори зудвайроншаванда дар натиҷаи корношоямии техникии воситаи нақлиёти автомобилӣ ё таҷҳизоти дар он насбгардида ба амал омада бошад, борфиристонанда метавонад аз интиқолдиҳанда ҷуброни зарари расонидашударо бо тарҳи маблағи аз фурўши бор бадастомада талаб намояд;

- дар ҳолате, ки агар вайрон шудани бори зудвайроншаванда дар натиҷаи амалҳои (ё беамалии) борфиристонанда ба миён омада бошад, интиқолдиҳанда аз маблағи аз фурўши моли зудвайроншаванда бадастомада маблағеро, ки бояд ба ў ҳамчун киропулӣ пардохта шавад, бозмедорад ва дар сурати нарасидани маблағ метавонад бо гузаронидани ташхиси дахлдор ва барасмиятдарории ҳуҷҷатҳои зарурӣ барои фурўши бор аз интиқолдиҳанда ҷуброни хароҷотро вобаста ба ҳамлу нақли бор талаб намояд.

Моддаи 88. Ҳамлу нақли бори хатарнок

1. Бори хатарнок ин моддаҳо, мавод ва маснуоти дорои хусусиятҳое мебошанд, ки зуҳуроти онҳо ҳангоми ҳамлу нақл метавонад боиси фавт, бардоштани ҷароҳат, заҳролудшавӣ, шуоъгирӣ, беморшавии одамон ва ҳайвонот, инчунин таркиш, сўхтор, вайроншавии иншоот, воситаҳои нақлиёт ва (ё) расонидани зарар ба муҳити зист гардад.

2. Ҳамлу нақли бори хатарнок аз ҷониби шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ дар сурати мавҷуд будани рухсатномаи махсус барои ҳамлу нақли мушаххас амалӣ карда мешавад.

3. Таснифоти бори хатарнок ва талабот нисбат ба ҳамлу нақли онҳо бо санадҳои байналмилалии муқарраргардида оид ба интиқоли бори хатарнок дар роҳ ва қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ (қоидаҳои ҳамлу нақли бори хатарнок) муайян карда мешавад.

4. Қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ (қоидаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ оид ба интиқоли бори хатарнок дар нақлиёти автомобилӣ) аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳаракат дар роҳ дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ таҳия ва тасдиқ карда мешаванд.

Моддаи 89. Талабот нисбат ба борфиристонанда ва боргиранда ҳангоми ҳамлу нақли бори хатарнок

1. Талабот нисбат ба борфиристонанда ва боргиранда ҳангоми ҳамлу нақли бори хатарнок аз инҳо иборат мебошад:

- борфиристонанда барои ҳамлу нақл танҳо бори ба талаботи муқарраргардида ҷавобгўйро пешниҳод намояд;

- ба интиқолдиҳанда тамоми иттилоот ва маълумоти заруриро дар бораи бор пешниҳод намояд;

- танҳо аз зарфе истифода намояд, ки ба ин амал иҷозат дода шуда, барои ҳамлу нақли моддаҳои дахлдор мувофиқ аст ва дорои тамғаи муқаррарнамудаи чунин талабот мебошад;

- талаботи марбут ба усули фиристонидан ва маҳдудиятҳои фиристонидани борро риоя намояд;

- таъмин намояд, ки зарфҳои холии тозанашуда ва дегазатсиянашуда ё воситаҳои нақлиёти холӣ ва контейнерҳои бори оммавии тозанашуда ба таври дахлдор тамғагузорӣ ва бо аломатҳои хатар нишонагузорӣ шуда, зарфҳои холии тозанашуда ба мисли ҳолати пур буданаш ба таври герметикӣ пўшида шаванд;

- ҳангоми иҷрои корҳои боркунӣ (борфарорӣ) дастурамалҳои техникаи бехатарӣ ва қоидаҳои ҳамлу нақли бори хатарнокро риоя намояд.

2. Боргиранда наметавонад бори хатарноки ба суроғаи ў расонидашударо қабул накунад, ў уҳдадор аст, ки воситаи ҳаракаткунанда ва зарфро тоза ва безарар гардонад ва ба тамғаи хатарноки ишоракунанда боварӣ ҳосил намояд.

3. Ташкилоте, ки фаъолияти он ҳамлу нақли мунтазами бори хатарнок ва амалиёти марбут ба борпеч, боркунӣ, пуркунӣ ва ё борфарориро дар бар мегирад, як ё якчанд машваратчиёнро оид ба масъалаҳои бехатарии ҳамлу нақли бори хатарнок таъин менамояд, ки вазифаи онҳо аз мусоидат намудан ба пешгирии хатари ба чунин навъи фаъолият хос барои одамон, молу мулк ва муҳити зист иборат мебошад.

4. Ба воситаҳои нақлиёти автомобилӣ барои ҳамлу нақли бори хатарнок танҳо дар сурати мавҷуд будани шаҳодатнома оид ба иҷозати воситаҳои нақлиёти интиқолдиҳандаи бори хатарнок, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳаракат дар роҳ дода шудааст, иҷозат дода мешавад.

5. Тартиби мувофиқасозии хатсайр, ҳамроҳикунии бори хатарнок ва талаботи дигар нисбат ба ташкил ва амалӣ намудани ҳамлу нақли бори хатарнок бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ (қоидаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ оид ба интиқоли бори хатарнок дар нақлиёти автомобилӣ) муайян карда мешаванд.

Моддаи 90. Уҳдадориҳои борфиристонанда ҳангоми ҳамлу нақли бори хатарнок

Борфиристонанда уҳдадор аст ҳангоми ҳамлу нақли бори хатарнок иҷрои амалҳои зеринро таъмин намояд:

- номгўйи дурусти ҳамаи бори хатарнок, сифат ва ҳолати техникии онҳо, ки барои ҳамлу нақл мувофиқ мебошад;

- ба ин ё он навъ, гурўҳ дуруст мансуб донистани бори хатарнок;

- дуруст муайян намудани шартҳои ҳамлу нақли бор;

- борпечии дурусти борҳо дар зарфе, ки бо стандартҳо ва шартҳои техникии кафолатдиҳандаи мустаҳкамии он барои ҳамлу нақли бехатар муқаррар гардидааст;

- барасмиятдарории дурусти сертификатҳо, маълумоти тавсифкунандаи бор, ҳуҷҷатҳои молию нақлиётӣ ва замимаҳои онҳо, ки барои иҷозат додани бори мазкур барои ҳамлу нақл заруранд;

- риоя намудани техникаи бехатарӣ ҳангоми иҷрои амалиёти боркунӣ, борфарорӣ ва бартараф кардани ҳодисаҳои нохуш ва оқибатҳои онҳо.

Моддаи 91. Уҳдадориҳои интиқолдиҳанда ҳангоми ҳамлу нақли бори хатарнок

1. Интиқолдиҳанда уҳдадор аст, ки барои ҳар ҳамлу нақли бори хатарнок рухсатномаи махсусро, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳаракат дар роҳ дода мешавад, бо нишон додани вақти ҳаракат ва самти хатсайр гирад.

2. Ҳангоми ҳамлу нақли бори хатарнок, интиқолдиҳанда бояд ҷадвалҳои иттилоотӣ, аломатҳои хатар, дастурамалҳои хаттиро, ки ба талаботи муқарраргардида ҷавобгўй мебошанд, дошта бошад.

3. Дар ҳолати пеш аз оғози ҳамлу нақл аз ҷониби интиқолдиҳанда муайян гардидани риоя накардани талаботи муқарраргардида, ў набояд борро то лаҳзаи ба талаботи муқарраргардида мувофиқат кардан интиқол намояд. Агар пас аз оғози ҳамлу нақл вайроншавие ошкор карда шавад, ки ба бехатарии интиқол таҳдид намояд, ҳамлу нақли бори хатарнок бо дар назар доштани талаботи марбут ба бехатарии ҳаракат, амнияти бор, бехатарии ҳаёт ва саломатии одамон бояд фавран қатъ карда шавад.

Моддаи 92. Талабот нисбат ба ронандае, ки бори хатарнокро интиқол медиҳад

1.Ронандаи воситаи нақлиёти автомобилие, ки бори хатарнокро интиқол медиҳад, бояд омўзиши дахлдорро гузарад ва ҳуҷҷати тасдиқкунанда (сертификат) дошта бошад.

2. Талабот нисбат ба ронандае, ки бори хатарнокро интиқол медиҳад, инчунин идоракунии воситаҳои нақлиёти автомобилии барои ҳамлу нақли бори хатарнок пешбинигардида бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ (қоидаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ оид ба интиқоли бори хатарнок дар нақлиёти автомобилӣ) муайян карда мешаванд.

Моддаи 93. Ҳамлу нақли бори калонҳаҷм ва вазнин

1. Ҳамлу нақли бори калонҳаҷм ва вазнин дар ҳолате амалӣ карда мешавад, ки интиқолдиҳанда барои ҳамлу нақли бори калонҳаҷм ва ё вазнин рухсатномаи махсус, ки барои ҳар як интиқол дода мешавад, дошта бошад.

2. Рухсатномаҳои махсус барои хатсайрҳои мувофиқашудаи ҳаракати воситаи нақлиёти автомобилӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дода мешавад.

3. Талабот нисбат ба воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, хатсайрҳо ва хусусиятҳои ҳамлу нақли бори калонҳаҷм ва вазнин бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ муқаррар карда мешавад.

4. Тартиби гузариши воситаҳои нақлиёти автомобилӣ аз роҳҳои автомобилгард бо вазн ва андозаҳои аз меъёри муқарраргардида зиёд, инчунин маҳдудияти мавсимӣ ва ҷуброн барои риоя накардани чунин талабот дар асоси Кодекси мазкур таҳия гардида, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ тасдиқ мегардад.

5. Назорати ҳамлу нақли бори калонҳаҷм ва вазнин аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ амалӣ карда мешавад.

БОБИ 14. ҲАМЛУ НАҚЛИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ

МУСОФИРОН, БАҒОҶ ВА БОР

Моддаи 94. Ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ

1. Ҳамлу нақли байналмилалии автомобилии мусофирон, бағоҷ ва бор мутобиқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон инчунин қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

2. Ҳамлу нақли байналмилалии мусофирон ва бор аз ҷониби шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии миллӣ танҳо дар сурати мавҷуд будани рухсатномаи дахлдор амалӣ карда мешавад.

3. Ҳамлу нақли мусофирон ва бор, ки аз ҷониби интиқолдиҳандагони хориҷӣ анҷом дода мешавад, бо созишномаҳои дуҷониба дар бораи алоқаи байналмилалии автомобилӣ танзим мегардад.

Моддаи 95. Намудҳои ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ

1. Ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ ин ҳамлу нақли мусофирон ва ё бор байни ду ё зиёда давлат мебошад.

2. Ҳамлу нақли байналмилалии автомобилии бор аз рўи хусусияти ҳудудӣ инҳо мебошанд:

- ҳамлу нақли дуҷониба (байни ду кишвар);

- ҳамлу нақл ба/аз кишвари сеюм;

- ҳамлу нақли транзитӣ тавассути ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ё тавассути ҳудуди давлати дигар.

Моддаи 96. Ташкили ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ

1. Ҳамлу нақли байналмилалии автомобилии мусофирон ва бор, тартиби гузариши воситаҳои нақлиёти автомобилӣ тавассути ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз ҷумла транзитӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

2. Ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ дар роҳҳои автомобилгарде амалӣ карда мешавад, ки мутобиқи қонунгузорӣ ва шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои алоқаи байналмилалӣ ва транзитӣ кушода мебошанд.

3. Ҳамлу нақли байналмилалии автомобилии мусофирон, бор ва бағоҷ байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва давлатҳои хориҷӣ тавассути гузаргоҳҳои байналмилалии автомобилӣ анҷом дода мешавад.

4. Ронандагони воситаҳои нақлиёти автомобилӣ ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли байналмилалӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон уҳдадоранд реҷаи корӣ ва истироҳатро, ки санадҳои байналмилалӣ муқаррар намудаанд, риоя намоянд.

5. Барои таъмини талабот оид ба назорати реҷаи корӣ ва истироҳати ронандагон дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд талабот нисбат ба насб ва дар воситаҳои нақлиёт истифода бурдани таҷҳизоти назоратии бақайдгирии реҷаи корӣ ва истироҳати ронандагон (тахографҳо) иҷро карда шавад.

Моддаи 97. Иҷрои ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ аз ҷониби интиқолдиҳандагони хориҷӣ

1. Интиқолдиҳандагони хориҷӣ бояд ҳангоми ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ талаботи зеринро риоя намоянд:

- ронанда бояд барои ҳаракат дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон рухсатнома дошта бошад, ба истиснои кишварҳое, ки рухсатнома талаб карда намешавад;

- ронанда бояд шиносномаи хориҷӣ бо раводиди амалкунанда дошта бошад, ба истиснои кишварҳое, ки бо онҳо низоми бераводид амал мекунад;

- ба баромадан аз хатсайри муқарраргардида, ки дар "варақаи рухсатнома" нишон дода шудааст, роҳ надиҳанд;

- ба ҳамлу нақли мусофирон ва бор аз ҷониби воситаҳои нақлиёти автомобилии хориҷӣ дар байни ду нуқта, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷойгир шудаанд (каботаж), иҷозат надиҳанд;

- ба воситаҳои нақлиёти автомобилии хориҷӣ барои таваққуф намудан, супоридан ва (ё) қабул кардани бор танҳо дар терминалҳои боркашонӣ, ки ба номгўйи терминалҳо барои хизматрасонии нақлиёти автомобилии байналмилалии аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ муқарраргардида дохил шудаанд, иҷозат диҳанд.

2. Нуқтаҳои ҷойгиркунии муваққатии воситаҳои нақлиёти автомобилии хориҷӣ, қабул ва супоридани бор ё бағоҷи мусофирон ва будубоши муваққатии ронандагон терминалҳо мебошанд.

3. Мақомоти гумрук воситаҳои нақлиёти автомобилии хориҷиро бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз бор холӣ менамоянд.

4. Дар ҳолати ҳозир нагардидани боргиранда ё пардохтнопазир будани ў, бор бояд дар анборҳои нигоҳдории муваққатии дар ҳудуди терминалҳои боркашонӣ қарордошта таҳти масъулияти мақомоти гумрук фароварда шаванд.

5. Воситаҳои нақлиёти автомобилии байналмилалӣ дар хатсайри ҳаракат метавонанд аз хизматрасонии таваққуфгоҳҳои муваққатӣ, кемпингҳо ва объектҳои дигари инфрасохтори нақлиётии дар ҳудуди долонҳои байналмилалии нақлиётӣ ҷойгирбуда тибқи тартиби воридшавӣ ва будубоши воситаҳои нақлиёти автомобилӣ дар таваққуфгоҳҳо ва кемпингҳо, ки бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ташкили ҳамлу нақли байналмилалӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ муайян карда мешаванд, истифода баранд.

Моддаи 98. Талабот нисбат ба воситаҳои нақлиёти автомобилӣ

1. Интиқолдиҳандагоне, ки ҳамлу нақли байналмилалии автомобилиро амалӣ менамоянд, бояд воситаҳои нақлиёти автомобилии дорои аломатҳои бақайдгирӣ ва фарқкунандаи кишвари худро истифода намоянд. Ядакҳо ва нимядакҳо метавонанд дорои аломатҳои бақайдгирӣ ва фарқкунандаи кишвари дигар бошанд.

2. Воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, аз ҷумла ядакҳо ва нимядакҳои онҳо, ки барои ҳамлу нақли байналмилалии автомобилии мусофирон ва бор истифода бурда мешаванд, бояд ба талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳаракат дар роҳ ва санитарию гигиенӣ мутобиқат намуда, дар ҳолати аз ҷиҳати техникӣ коршоям бошанд.

Моддаи 99. Талабот нисбат ба ронандагоне, ки ҳамлу нақли байналмилалии автомобилиро амалӣ менамоянд

1. Ронандаи воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, ки ҳамлу нақли байналмилалии автомобилиро амалӣ менамояд, бояд шаҳодатномаи ронандагии миллӣ ё байналмилалии мутобиқ ба навъи воситаи нақлиёти автомобилии идорашаванда, ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳӣ ва ҳуҷҷатҳои дигаре дошта бошад, ки мутобиқи қонунгузорӣ ва шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои амалӣ намудани ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ зарур мебошанд.

2. Ронандагони шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродие, ки ҳамлу нақли байналмилалии автомобилиро амалӣ менамоянд, бояд ба талаботи тахассусӣ нисбат ба чунин ронандагон, ки бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ташкили ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ муқаррар гардидааст, мувофиқат намоянд.

Моддаи 100. Назорати амалӣ намудани ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ

1. Назорати амалӣ намудани ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ мутобиқи Кодекси мазкур ва дигар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

2. Назорати амалӣ намудани ҳамлу нақли байналмилалии автомобилии мусофирон ва бор инҳоро пешбинӣ менамояд:

- назорати иҷрои талаботи шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои ҳамлу нақли байналмилалӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ аз ҷониби интиқолдиҳандагон;

- назорати ҳолати техникӣ, санитарӣ ва экологии воситаҳои нақлиёт, ки ба бехатарии ҳаракат, амнияти экологӣ ва санитарӣ таъсир мерасонанд;

- санҷиши вазн ва андозаҳои воситаҳои нақлиёти автомобилӣ;

- баҳисобгирии воситаҳои нақлиёти автомобилие, ки ҳамлу нақли байналмилалии автомобилии мусофирон ва борро амалӣ менамоянд;

- баҳисобгирии истифодаи рухсатномаҳо барои амалӣ намудани ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ дар нуқтаҳои гузариш тавассути Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- санҷиши ҳуҷҷатҳои нақлиётӣ ва иҷозатномадиҳӣ барои амалӣ намудани ҳамлу нақли байналмилалии автомобилии мусофирон ва (ё) бор;

- назорати риояи реҷаи корӣ ва истироҳати ронандагон.

Моддаи 101. Борхати молию нақлиётии байналмилалӣ

1. Ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ, борхати молию нақлиётӣ дар шакли бланкаҳои CMR, ки аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дода мешаванд, истифода мегардад.

2. Борхати молию нақлиётии шакли CMR қисми ҷудонопазири шартномаи ҳамлу нақл буда, далели амалӣ гардидани онро тасдиқ менамояд.

Моддаи 102. Ҳамлу нақли байналмилалии бор бо истифодаи китобчаи боркашонии байналмилалии автомобилӣ (TIR)

1. Интиқолдиҳандагони нақлиёти автомобилӣ метавонанд ҳамлу нақли байналмилалии автомобилиро тибқи расмиёти транзити байналмилалии гумрукӣ дар асоси санадҳои байналмилалии бор бо истифодаи китобчаи боркашонии байналмилалии автомобилӣ амалӣ намоянд.

2. Китобчаи боркашонии байналмилалии автомобилӣ (TIR) ба интиқолдиҳандагони нақлиёти автомобилӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад.

3. Интиқолдиҳандагони нақлиёти автомобилие, ки китобчаҳои боркашонии байналмилалии автомобилиро истифода мебаранд, ҳангоми ворид шудан ва ҳаракати транзитӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон аз пардохтҳои барои роҳбаладии гумрукӣ пешбинигардида озод карда мешаванд.

4. Барои гирифтани китобчаи боркашонии байналмилалии автомобилӣ ҳуҷҷати шакли муқарраргардида истифода мегардад, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад.

Моддаи 103. Ҳамлу нақли байналмилалии мусофирон бо автобусҳо

1. Ҳамлу нақли байналмилалии мунтазами мусофирон бо автобусҳо мутобиқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон дар асоси хатсайрҳои мувофиқашуда, ҷадвали ҳаракат, тарифҳо, нуқтаҳои истгоҳ ва қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ (қоидаҳои ташкили ҳамлу нақли байналмилалӣ) анҷом дода мешавад.

2. Ҳамлу нақли байналмилалии номунтазами мусофирон бо автобусҳо бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон дар асоси рухсатномаҳои аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ додашаванда амалӣ карда мешавад.

3. Ба воситаҳои нақлиёти автомобилии хориҷие, ки ҳамлу нақли транзитии мусофиронро тавассути ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом медиҳанд, савор кардан ё фаровардани мусофирон дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ аст.

4. Ба ҳамлу нақли мусофирон бо воситаҳои нақлиёти автомобилии хориҷӣ дар байни ду нуқтае, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор доранд, иҷозат дода намешавад.

5. Тартиби аз ҷониби интиқолдиҳандаи автомобилӣ гирифтани рухсатнома барои хизматрасонӣ дар хатсайри байналмилалӣ бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ташкили ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ, муайян карда мешавад.

6. Ҷойҳои оғоз ва анҷоми ҳаракати автобусҳо ҳангоми амалӣ намудани ҳамлу нақли байналмилалии мусофирон ва бағоҷ танҳо терминалҳои мусофирбарие мебошанд, ки ба номгўйи терминалҳо барои хизматрасонии ҳамлу нақли байналмилалии муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ дохил шудаанд.

Моддаи 104. Комиссия оид ба масъалаҳои ташкили ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ

1. Бо мақсади ҳалли фаврии масъалаҳо оид ба ташкили ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ ва таъмини риояи меъёрҳои пешбининамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи интиқолдиҳандагони автомобилии хориҷӣ, комиссия таъсис дода мешавад.

2. Ба ҳайати комиссия намояндагони мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ, гумрук, назорати сарҳадӣ, корҳои дохилӣ, тандурустӣ, кишоварзӣ, корҳои хориҷӣ, амнияти миллӣ шомил мебошанд.

3. Ҳамоҳангсозии кори комиссияро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ амалӣ менамояд.

4. Низомномаи тартиби кори комиссия дар мувофиқа бо мақомоти дахлдор аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ таҳия ва тасдиқ карда мешавад.

5. Комиссия дар фаъолияти худ Кодекси мазкур ва дигар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба роҳбарӣ мегирад.

Моддаи 105. Ҳамлу нақли байналмилалии бори махсус

Ҳамлу нақли байналмилалии бори зудвайроншаванда, хатарнок, вазнин ва калонҳаҷм бо риояи талаботи муқаррарнамудаи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

Моддаи 106. Сертификати баркашӣ

1. Дар нуқтаҳои баркашӣ ба воситаҳои нақлиёти автомобилӣ сертификатҳои баркашӣ дода мешавад, ки ба меъёрҳои дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраргардида мувофиқ будани вазну андозаҳои воситаҳои нақлиёти автомобилиро тасдиқ менамоянд.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ рўйхати нуқтаҳои баркаширо бо рақамгузории ҳар як нуқтаи баркашӣ тартиб медиҳад.

3. Сертификати баркашӣ ба сифати ҳуҷҷати дорои маълумоти дақиқ оид ба баркашии воситаи нақлиёти автомобилӣ эътироф карда мешавад.

4. Истифодаи сертификати баркашӣ аз макони додани он, инчунин бақайдгирии воситаи нақлиёти автомобилие, ки ҳамлу нақли байналмилалии борро аз рўи расмиёти боркашонии байналмилалии автомобилӣ ё расмиёти дигари гумрукии истиснокунандаи дастрасии беиҷозат ба бахши бори воситаи нақлиёт амалӣ менамояд, вобастагӣ надорад.

5. Мақомоти назоратӣ сертификати баркашиеро, ки яке аз нуқтаи баркашӣ додааст, қабул ва эътироф менамоянд ва бояд аз баркашии дубора, ғайр аз ҳолатҳои истисноӣ, худдорӣ намоянд.

6. Сертификате, ки аз тарафи нуқтаи баркашӣ дода мешавад, бояд ба намунаи тасдиқшудаи сертификати байналмилалии баркашии воситаҳои нақлиёти боркаш мутобиқат намояд.

Моддаи 107. Тартиби кори нуқтаҳои баркашӣ

1. Дар нуқтаҳои баркашии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ мувофиқати сарборӣ ба меҳвари воситаҳои нақлиёт ба меъёрҳои муқарраргардида санҷида мешавад.

2. Дар нуқтаҳои баркашии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ корҳои зерин анҷом дода мешаванд:

- санҷиши мавҷудияти ҳуҷҷатҳои бор ва нақлиёт;

- санҷиши мутобиқати вазну андозаҳои воситаҳои нақлиёти автомобилӣ ба меъёрҳои муқарраргардида;

- баркашии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ дар таҷҳизоти вазнченкунӣ;

- ситонидани маблағи ҷуброн барои сарборӣ ва андозаҳои зиёд, барасмиятдарории ҳуҷҷатҳо ва ба ронанда додани ҳуҷҷати тасдиқкунандаи пардохт;

- қайди маълумоти дахлдор дар дафтари баҳисобгирӣ.

3. Нуқтаҳои баркашӣ бояд дорои таҷҳизоти аз ҷониби мақомоти дахлдори давлатӣ санҷидашуда ва кормандони ихтисоснок бошад. Таҷҳизот барои баркашӣ бояд дар ҳолати корӣ нигоҳ дошта шуда, аз ҷониби мақомоти давлатии дахлдор мунтазам санҷида, муҳр гузошта шаванд.

4. Талабот оид ба таҷҳизонидан ва нигоҳдории нуқтаҳои баркашӣ дар асоси қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ муайян карда мешаванд.

БОБИ 15. ТАШКИЛИ ФАЪОЛИЯТ ДАР ОБЪЕКТҲОИ ИНФРАСОХТОРИ НАҚЛИЁТИ АВТОМОБИЛӢ

Моддаи 108. Объектҳои инфрасохтори нақлиёти автомобилӣ ва бақайдгирии онҳо

Объектҳои инфрасохтори нақлиёти автомобилӣ, ки дар онҳо фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ амалӣ карда мешавад, иборат аст аз:

- терминалҳои мусофирбарӣ;

- терминалҳои боркашонӣ;

- нуқтаҳои истгоҳ, ниҳоӣ ва майдончаҳои истодану гардиш;

- таваққуфгоҳҳо;

- объектҳои хизматрасонӣ дар роҳҳо ва канори роҳҳо аз рўи намудҳои фаъолият, ки хизматрасониро дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ анҷом медиҳанд.

Моддаи 109. Талабот нисбат ба объектҳои инфрасохтори нақлиёти автомобилӣ

1. Ҳангоми лоиҳакашии меъморию сохтмони нав ва таҷдиди терминалҳои мусофирбарӣ ва боркашонӣ ҳуҷҷатҳои муайянкунандаи ҷойҳои ҷойгиркунии терминалҳо, инчунин хусусиятҳои ғунҷоиш ва имконияти гузарониши ин объектҳо бояд бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ мувофиқа карда шаванд.

2. Талаботи қоидаҳои сохтмонӣ, санитарӣ, оташнишонӣ ва талаботи дигар нисбат ба терминалҳои мусофирбарӣ ва боркашонӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 110. Пешбурди феҳрист

1. Объектҳои инфрасохтори нақлиёти автомобилӣ бояд бо маълумоти зарурӣ дар феҳристи дахлдори давлатӣ ба қайди давлатӣ гирифта шаванд.

2. Пешбурди феҳристи давлатии объектҳои инфрасохтори нақлиёти автомобилӣ ба зиммаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ вогузор карда мешавад.

3. Шакл, таркиб ва тартиби пешбурди феҳристи объектҳои инфрасохтори нақлиёти автомобилӣ бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ муайян карда мешаванд.

Моддаи 111. Терминалҳои мусофирбарӣ

1. Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродие, ки дар терминалҳои мусофирбарӣ фаъолият менамоянд, ба мусофирон ва интиқолдиҳандагон дар асоси шартнома хизматрасонии марбут ба таъмини ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ дар роҳҳои алоқаи наздишаҳрӣ, байнишаҳрӣ ва (ё) байналмилалиро пешниҳод менамоянд.

2. Вазифаҳо ва тартиби ташкили фаъолияти терминалҳои мусофирбарӣ, инчунин хизматрасонии дар онҳо пешниҳодшаванда бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ва стандартҳои нақлиёти автомобилӣ муқаррар карда мешаванд.

3. Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии дар терминалҳои мусофирбарӣ фаъолияткунанда барои амалӣ намудани фаъолият оид ба ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ ба сифати интиқолдиҳанда ҳуқуқ надоранд.

Моддаи 112. Терминалҳои боркашонӣ

1. Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродие, ки дар терминалҳои боркашонӣ фаъолият менамоянд, ба борфиристонандагон ва боргирандагон, интиқолдиҳандагон ва миёнаравони онҳо дар асоси шартнома хизматрасонии марбут ба таъмини ҳамлу нақли бор, боркунӣ, борфарорӣ, ба навъҳо ҷудокунӣ, коркард, борпеч, тамғагузорӣ ва (ё) нигоҳдориро пешниҳод мекунанд.

2. Вазифаҳо ва тартиби ташкили фаъолияти терминалҳои боркашонӣ, инчунин хизматрасонии дар онҳо пешниҳодшаванда бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ ва стандартҳои нақлиёти автомобилӣ муқаррар карда мешаванд.

3. Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии дар терминалҳои боркашонӣ фаъолияткунанда барои амалӣ намудани ҳамлу нақли бор ҳамчун интиқолдиҳанда ҳуқуқ надоранд.

Моддаи 113. Нуқтаҳои истгоҳ, ниҳоӣ ва майдончаҳои гардиш

1. Нуқтаҳои истгоҳ, ниҳоӣ ва майдончаҳои истодану гардиши нақлиёти ҷамъиятӣ аз ҷониби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаҳои бамеъёрдарории техникӣ, роҳҳои автомобилгард ва шаҳрсозӣ ҷойгир ва таҷҳизонида мешаванд.

2. Ороиш, таъминоти иттилоотӣ ва нигоҳдории нуқтаҳои истгоҳ дар асоси қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ, инчунин санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи ободонии ҳудуд ва ҳаракат дар роҳ аз ҷониби соҳибони ин иншоот анҷом дода мешаванд.

3. Нуқтаҳои истгоҳ мутобиқи стандартҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба ҷойгиронӣ, муҷаҳҳазгардонӣ ва ороиши нуқтаҳои истгоҳ бояд намунаи ягона дошта бошанд.

Моддаи 114. Таваққуфгоҳҳо

1. Фаъолияти шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ оид ба хизматрасонии таваққуфгоҳҳо бояд мутобиқи талаботи муқаррарнамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои таваққуфгоҳ ва нигоҳдории воситаҳои нақлиёти автомобилӣ анҷом дода шавад.

2. Тартиби ҷойгиронӣ, муҷаҳҳазгардонии таваққуфгоҳҳо ва амалигардонии фаъолият дар онҳо аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ муайян карда мешавад.

3. Дар ҳамаи нуқтаҳои ҷамъшавии мусофирон (фурудгоҳҳо, истгоҳҳои роҳи оҳан, дар назди марказҳои калони савдо ва фарҳангӣ) мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ташкил ва муҷаҳҳазгардонии истгоҳҳои таксиро таъмин менамоянд.

4. Ҷойгиронӣ ва муҷаҳҳазгардонии истгоҳҳои таксӣ тибқи талаботи дахлдори қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ муайян карда мешаванд.

Моддаи 115. Объектҳои хизматрасонӣ дар роҳҳо ва канори роҳҳо

Талабот нисбат ба хизматрасонӣ дар объектҳои хизматрасонӣ дар роҳҳо ва канори роҳҳо, ки дар онҳо хизматрасонӣ аз рўи номгўй ва намуди фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ амалӣ мегардад, бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 116. Ҳуқуқи мусофирон ҳангоми истифодабарӣ аз хизматрасонӣ дар объектҳои инфрасохтори нақлиётӣ

Мусофирон ҳуқуқ доранд аз объектҳои инфрасохтори нақлиёти автомобилӣ ва хизматрасонии дар онҳо пешниҳодгардида дар асоси шартҳои муайннамудаи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ ба мусофирон истифода баранд.

Моддаи 117. Ҳуқуқи интиқолдиҳандагон ҳангоми истифодабарӣ аз хизматрасонӣ дар объектҳои инфрасохтори нақлиётӣ

Интиқолдиҳандагон ҳуқуқ доранд аз объектҳои инфрасохтори нақлиётӣ ва хизматрасонии дар онҳо пешниҳодшаванда, дар асоси шартҳои шартномаҳои дахлдор байни онҳо ва соҳибони чунин объектҳо ё намояндагони қонунии онҳо ва дар ҳолатҳои амалӣ намудани ҳамлу нақл барои эҳтиёҷоти худӣ ва фармоишӣ дар сурати мавҷудияти мувофиқаи бо ҳуҷҷат тасдиқшуда бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ, истифода баранд.

БОБИ 16. НИГОҲДОРИИ ТЕХНИКИИ ВОСИТАҲОИ НАҚЛИЁТИ АВТОМОБИЛӢ

Моддаи 118. Шахсони масъул барои нигоҳдории техникии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ

Нигоҳдории техникии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ ба зиммаи шахсони ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродӣ - соҳибони воситаҳои нақлиёти автомобилие, ки бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои ҳуҷҷатҳои бақайдгирӣ ва аломатҳои бақайдгирии давлатӣ барои воситаҳои нақлиёти автомобилӣ мебошанд, инчунин ба зиммаи шахсони ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродие вогузор карда мешавад, ки воситаҳои нақлиёти автомобилиро бо шартҳои иҷора ё дигар асоси қонунӣ дар ихтиёр дошта, воситаҳои нақлиётро барои пешбурди фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ истифода мебаранд.

Моддаи 119. Истифодабарии техникии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ

1. Истифодабарии техникии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, аз ҷумла хизматрасонии техникӣ, таъмир, назорати ҳолати техникӣ, нигоҳдорӣ аз ҷониби шахсони дар моддаи 118 Кодекси мазкур зикргардида тибқи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба истифодабарии техникии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ ба роҳ монда мешавад.

2. Барои иҷрои корҳои дар қисми 1 моддаи мазкур зикргардида, аз ҷумла гузаронидани назорати пешазбастии ҳолати техникии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, инчунин ҳангоми муддати тўлонӣ дар маҳалли ҷойгиршавии доимӣ қарор надоштани онҳо, шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ метавонанд дар асоси шартнома тибқи талаботи моддаи 120 Кодекси мазкур ҷалб карда шаванд.

Моддаи 120. Хизматрасонии техникӣ, таъмир, назорати ҳолати техникӣ ва нигоҳдории воситаҳои нақлиёти автомобилӣ

1. Ба шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ, инчунин ба шахсони воқеӣ оид ба хизматрасонии техникӣ, таъмир, назорати ҳолати техникӣ ва нигоҳдории воситаҳои нақлиёти автомобилӣ тибқи талаботи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба хизматрасонии техникӣ, таъмир, назорати ҳолати техникӣ ва нигоҳдории воситаҳои нақлиёти автомобилӣ хизматрасонии пулакӣ расонида мешавад.

2. Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ, ки хизматрасонии техникӣ, таъмир, назорати ҳолати техникӣ ва нигоҳдории воситаҳои нақлиёти автомобилиро амалӣ менамоянд, бояд натиҷаи корҳои анҷомдодашударо бо ҳуҷҷати дахлдор оид ба мувофиқатии воситаи нақлиёти автомобилӣ ба талаботи ҳаракат дар роҳ тасдиқ намоянд.

Моддаи 121. Нобудсозии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ

1. Нобудсозии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ тибқи талаботи қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба нобудсозӣ дар ҷойҳои махсусе, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда шудаанд, амалӣ карда мешавад.

2. Нобудсозии воситаҳои нақлиёти автомобилиро шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ - соҳибони воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, инчунин шахсони ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродие, ки воситаҳои нақлиёти автомобилиро дар асоси шартномаи иҷора ё дигар асоси қонунӣ ихтиёрдорӣ намуда, воситаҳои нақлиёти автомобилиро ҳангоми амалисозии фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ истифода мебаранд, пас аз ба итмом расонидани расмиёти аз қайди давлатӣ баровардани воситаҳои нақлиёти автомобилӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳаракат дар роҳ амалӣ менамоянд.

БОБИ 17. МАСЪУЛИЯТ БАРОИ РИОЯ НАКАРДАНИ ТАЛАБОТИ ҚОНУНГУЗОРӢ ДАР СОҲАИ НАҚЛИЁТИ АВТОМОБИЛӢ

Моддаи 122. Асосҳои умумии масъулияти интиқолдиҳандагон, борфиристонандагон, боргирандагон ва мусофирон

1. Интиқолдиҳандагон, борфиристонандагон, боргирандагон ва мусофирон, ки аз хизматрасонии ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ, бор, хизматрасонии объектҳои инфрасохтори нақлиётӣ, хизматрасонии нақлиётию экспедитсионӣ, воситаҳои нақлиёти автомобилии ба иҷора ё ба киро додашуда истифода мебаранд, дар ҳолати риоя накардани талаботи пешбининамудаи Кодекси мазкур, Кодекси гражданӣ ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ масъул мебошанд.

2. Масъулият барои риоя накардани талаботи шартномаҳое, ки ҳангоми ташкил ва амалӣ намудани фаъолият дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ баста шудаанд, бо чунин шартномаҳо ва муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим карда мешавад.

Моддаи 123. Масъулияти интиқолдиҳанда барои расонидани зарар ба ҳаёт ва саломатии мусофир

Интиқолдиҳанда барои расонидани зарар ба ҳаёт ва саломатии мусофир ҳангоми ҳамлу нақл, тибқи талаботи муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон масъул мебошад, агар исбот накунад, ки зарар бо гуноҳи худи мусофир ба миён омадааст.

Моддаи 124. Масъулияти интиқолдиҳанда барои гум кардан, камомад ва зарар дидани (вайрон шудани) бағоҷ ё бор

1. Интиқолдиҳанда барои гум кардан, камомад ва зарар дидани (вайрон шудани) бағоҷ ё бор аз лаҳзаи қабули он барои ҳамлу нақл ва то лаҳзаи расонидани он ба боргиранда ва ё ба шахси дигари барои қабули бор ё бағоҷ ваколатдор дар нуқтаи таъинот масъул мебошад, агар исбот накунад, ки гум шудан, камомад ва зарар дидани (вайрон шудани) ба бағоҷ ё бор бо гуноҳи ў содир нашудааст.

2. Интиқолдиҳанда барои амалҳо ё камбудиҳои худ, инчунин амалҳо ва камбудиҳои ронандагон ё ҳайати дигари кормандони худ, ки аз хизматҳояшон барои иҷрои уҳдадориҳои аз шартномаи ҳамлу нақл бармеомада истифода мебаранд, масъулияти пурра дорад.

3. Интиқолдиҳанда аз ҷавобгарӣ барои гум шудан, камомад ва зарар дидани (вайрон шудани) бағоҷ ё бор озод карда мешавад, агар гумшавӣ ва ё осеб дидани бор бинобар доштани нуқсони худи бағоҷ, бо таваккали дар он мавҷуд будани моддаҳои зудвайроншаванда, барои ҳамлу нақл хатарнок ё дар натиҷаи ҳолатҳое, ки интиқолдиҳанда сарфи назар аз андешидани чораҳои зарурӣ натавонистааст нуқсонро бартараф созад ё оқибат бо гуноҳи мусофир рух дода бошад.

4. Интиқолдиҳанда зарарро барои гум кардан, камомад ва зарар дидани (вайрон шудани) бағоҷ ё бор ба андозаҳои зерин ҷуброн менамояд:

- арзиши бағоҷ ё бори гумшуда, камомад ва зарар дидани (вайрон шудани) дар ҳолати гумшавӣ ё камомади бағоҷ ё бор;

- маблағе, ки арзиши бағоҷ ё бор дар натиҷаи камомад ва зарар дидани (вайрон шудани) бағоҷ ё бор ба он кам шудааст ё арзиши бағоҷ ё бор дар ҳолати имконнопазир будани барқароркунии бағоҷ ё бори зарардида (вайрон шуда);

- ҳиссаи арзиши эълоншудаи бағоҷ ё бор, ки ба қисми бағоҷ ё бори камомад ё зарардида (вайрон шуда) мувофиқ мебошад, дар ҳолати камомад ва зарар дидани (вайрон шудани) бағоҷ ё бори бо арзиши эълоншуда барои ҳамлу нақл супоридашуда;

- арзиши эълоншуда дар ҳолати гумшавии бағоҷ ё бор, инчунин имконнопазир будани барқарорсозии бағоҷ ё бори бо арзиши эълоншуда барои ҳамлу нақл супоридашуда.

5. Интиқолдиҳанда дар баробари ҷуброни зарари муқарраргардидае, ки дар натиҷаи гумшавӣ, камомад ё зарар дидани (вайрон шудани) бағоҷ ё бор ба амал омадааст, маблағи барои ҳамлу нақли бағоҷ ё бор гирифтаашро бармегардонад.

6. Агар интиқолдиҳанда исбот намояд, ки арзиши эълоншудаи бағоҷ ё бори гумшуда ё зарардида аз арзиши воқеӣ зиёд аст, интиқолдиҳанда зарарро ба андозаи арзиши аслии бағоҷи гумшуда ё зарардида ҷуброн менамояд.

7. Гумшавӣ, камомад ва зарар дидани (вайрон шудани) пул, ашёи қиматбаҳо, коғазҳои қиматнок ва ашёи дигари махсусан арзишнок (асарҳои санъат, ашёи атиқа ва дигар мероси таърихию фарҳангӣ), ки дар бағоҷ нигоҳ дошта мешаванд, аз ҷониби интиқолдиҳанда тибқи тарифҳои муайянгардидаи ҳамлу нақли бағоҷ бо арзиши эълоншуда танҳо дар ҳолате ҷуброн карда мешаванд, ки арзиши онҳо аз ҷониби мусофир эълон шуда бошад.

8. Барои пуррагӣ ва бе зарар нигоҳ доштани бори дастӣ, ба истиснои ҳолатҳои садамаҳои роҳу нақлиётӣ, мусофир масъул мебошад.

Моддаи 125. Андозаҳои масъулияти борфиристонанда ва боргиранда ҳангоми ҳамлу нақли бор

Борфиристонандагон ва боргирандагон уҳдадоранд ба интиқолдиҳанда зарареро, ки дар натиҷаи боркунии аз ҳад зиёди бор бо гуноҳи онҳо, зарар расонидан ба воситаи ҳаракаткунанда ҳангоми боркунӣ ва борфарорӣ, боркунии нодуруст, борпеч кардан ё нодуруст маҳкам кардани бор ба миён омадааст, ҷуброн намоянд.

Моддаи 126. Масъулият барои риоя накардани муҳлати расонидани мусофирон, бағоҷ ё бор

*(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2002)*

1. Интиқолдиҳанда барои расонидани мусофирон, бағоҷи онҳо ё бор дар муҳлати муқаррарнамудаи шартномаҳои ҳамлу нақл ё санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон масъул мебошад.

2. Барои риоя накардани муҳлати расонидани мусофирон, бағоҷи онҳо ё бор, интиқолдиҳандагон тибқи муҳлати пешбининамудаи шартномаи ҳамлу нақл дар ҳолатҳо ва бо андозаҳои зерин масъул мебошанд:

- ҳангоми бо гуноҳи интиқолдиҳанда ба таъхир гузоштани муҳлати ҳамлу нақли мусофирон ва бор, интиқолдиҳанда ба мусофир ва борфиристонанда ҷуброни зарарро ба андозаи муқаррарнамудаи шартномаи ҳамлу нақл месупорад;

- барои гузаронидани муҳлати расонидани бағоҷ ё бор интиқолдиҳанда ба андозаи даҳ фоизи пардохт барои ҳар як шабонарўзи муҳлатгузаронӣ, вале на зиёдтар аз панҷоҳ фоизи маблағи пардохти ҳамлу нақли дар шартнома зикргардида ҷарима месупорад. Супоридани ҷарима барои муҳлатгузаронии расонидани бағоҷ ё бор аз ҷониби интиқолдиҳанда ҳангоми супоридани бағоҷ ё бор дар асоси санад анҷом дода мешавад.

3. Интиқолдиҳанда аз ҷавобгарӣ барои гузаронидани муҳлати расонидани мусофирон, бағоҷ, инчунин муҳлати расонидани бор озод карда мешавад, агар муҳлатгузаронӣ бо гуноҳи ў рух надода бошад.

4. Интиқолдиҳанда барои зараре, ки ба ирсолкунанда ё қабулкунандаи бағоҷ ё бор бо сабаби муҳлатгузаронӣ расонида шудааст, ҷавобгар аст, агар муҳлатгузаронӣ ҷой дошта бошад.

5. Ҳангоми ба муҳлати панҷ соат ва ё зиёдтар аз он ба таъхир гузоштани самт дар хатсайрҳои байналмилалии ҳаракати автобус, интиқолдиҳанда уҳдадор аст аз ҳисоби худ мусофиронро дар меҳмонхона ҷой диҳад ва онҳоро бо хўрок таъмин намояд. Тибқи дархости мусофир ба ў ҳуҷҷати расмӣ дода мешавад ва ё дар чипта дар бораи сабаби батаъхиргузории ҳамлу нақл қайд карда мешавад.

6. Дар сурати бекор кардан ё ба таъхир гузоштани самт, ба истиснои ҳолатҳои амали қувваи рафънопазир, интиқолдиҳанда уҳдадор аст бо интихоби мусофир бо самти наздиктарин то нуқтаи таъиноти дар чипта ишорагардида фиристонидани ўро таъмин намояд ё маблағи пурраи арзиши чиптаро ба мусофир баргардонад.

Моддаи 127. Озод намудан аз масъулият барои гум шудан, камомад ва зарар дидани (вайрон шудани) бор

1. Интиқолдиҳанда барои маҳфуз нигоҳ доштани бор масъулият дорад, агар исбот накунад, ки гум шудан, камомад ва зарар дидани (вайрон шудани) бор дар натиҷаи ҳолатҳое рух додаанд, ки пешгирӣ ва бартараф кардани онҳо аз ў вобастагӣ надошт ё дар натиҷаи амали қувваҳои рафънопазир, аз ҷумла дар ҳолатҳои зерин рух додаанд:

- гуноҳи борфиристонанда (боргиранда);

- хусусиятҳои махсуси табиии бори интиқолдодашаванда;

- ноқисии зарф ё борпеч, ки ҳангоми қабули бор барои ҳамлу нақл аз рўи намуди беруна наметавонист пай бурда шавад ё истифодаи зарфе, ки ба хусусиятҳои бор ё меъёрҳои муқарраргардида мувофиқ нест, ҳангоми мавҷуд набудани нишонаҳои зарар расонидан ба зарф дар роҳ;

- супоридани бор барои ҳамлу нақл бе нишон додани хусусиятҳои хоси он дар ҳуҷҷатҳои молию нақлиётӣ, ки шароити махсус ё чораҳои эҳтиётиро барои маҳфуз нигоҳ доштани бор ҳангоми ҳамлу нақл ё нигоҳдорӣ талаб менамоянд;

- барои ҳамлу нақл супоридани боре, ки намнокияш аз меъёри муқарраргардида зиёд мебошад;

- дар ҳолати қувваи рафънопазир;

- маҳдудиятҳои муваққатӣ ва ё манъ кардани ҳаракати воситаҳои нақлиёт;

- сабабҳои дигари аз интиқолдиҳанда, борфиристонанда ва боргиранда вобастанабуда.

2. Интиқолдиҳанда аз масъулият барои гум шудан, камомад ва зарар дидани (вайрон шудани) бор дар ҳолатҳое озод карда мешавад, агар:

- бор дар воситаи нақлиёти автомобилии (контейнери) бенуқсон бо тамғаҳои бенуқсони борфиристонанда, бори донабайъ бошад, бо тамғаҳои ҳифозатӣ, борпеч, муҳри бенуқсони борфиристонанда ё истеҳсолкунанда расида бошад;

- камомад ва зарар дидани (вайрон шудани) бор дар натиҷаи сабабҳои табиии марбут ба ҳамлу нақли бор тавассути воситаи нақлиёти рўйкушода (бо сабаби боришоти атмосферӣ, таъсири шамол, хушкшавӣ ва дигар ҳодисаҳои табиӣ) рух дода бошад;

- бор таҳти ҳамроҳикунии экспедитори борфиристонанда (боргиранда) интиқол дода шуда бошад;

- камомади бор аз меъёри камшавии табиӣ зиёд набошад.

3. Интиқолдиҳанда наметавонад бо истинод ба нуқсонҳои ҷисмонӣ ё рўҳӣ доштани ронанда, зарар дидан ё вайрон будани воситаи нақлиёти автомобилӣ, бо гуноҳи шахсе, ки воситаи нақлиёти автомобилӣ аз ў кироя шудааст, аз ҷавобгарӣ озод карда шавад.

Моддаи 128. Ҳисоб кардани камомади бор

1. Камшавии табиии бори интиқолшаванда аз рўи ҳар борхати молию нақлиётӣ, новобаста аз навъи бори интиқолшаванда ва усули боркунӣ ва борфарорӣ ҳисоб карда мешавад.

2. Камомад ё изофагии бори ба шакли тўда, рехта ва ё моеъ, ғелонда бурдан ва ё аз ҳад зиёд интиқолшаванда дар роҳ, ки аз тарафи як борфиристонанда ба суроғаи як боргиранда бор карда шуда, дар воситаи нақлиёти коршоям бе нишонаҳои камомад дар роҳ расонида шудааст, ба таври истисно метавонад аз рўи натиҷаҳои санҷиши тамоми ҳаҷми бори якбора додашуда муайян карда шавад.

Моддаи 129. Масъулият барои аз муҳлати муқарраршуда зиёд боздоштани воситаҳои нақлиёти автомобилии барои боркунӣ ва ё борфарорӣ пешниҳодшуда

1. Барои аз муҳлати муқарраршуда зиёд боздоштани воситаҳои нақлиёти автомобилии барои боркунӣ ё борфарорӣ пешниҳодшуда, борфиристонанда ё боргиранда, агар боздоштан бо гуноҳи онҳо рух дода бошад, ба интиқолдиҳанда барои бекористӣ вобаста аз вазнбардории воситаи нақлиёт ҷаримаи пешбининамудаи тарифҳо ё шартномаро месупорад.

2. Ҷарима барои бекористии воситаи нақлиёти автомобилӣ новобаста аз ҷарима барои иҷро нагардидани шартномаи ҳамлу нақл ситонида мешавад.

3. Асос барои ҳисобкунии ҷарима барои бекористии воситаҳои нақлиёти автомобилӣ, қайдҳо дар борхати молию нақлиётӣ ва роҳхат дар бораи вақти омадан ва рафтани воситаи нақлиёти автомобилӣ мебошад.

4. Баъди гузаштани як соати интизорӣ барои боркунӣ интиқолдиҳанда ҳуқуқ дорад воситаи нақлиётро бо салоҳдиди худ истифода намояд. Дар ин ҳолат ҳамлу нақл баргузорнагардида ҳисобида шуда, ҳисобкунии ҷарима барои бекор истодани нақлиёт қатъ мегардад ва интиқолдиҳанда барои иҷро нашудани ҳамлу нақл масъул намебошад.

5. Дар ҳолати ба нуқтаи боркунӣ нисбат ба муҳлати дар шартнома мувофиқашуда ба муддати беш аз сӣ дақиқа дертар омадани автомобил, интиқолдиҳанда ҳуқуқ надорад, ки аз борфиристонанда (боргиранда) барои бекор истодан дар вақти боркунӣ ҷарима ситонад.

6. Барои аз меъёрҳои муқарраргардида зиёд боздоштани контейнерҳо борфиристонандагон ва боргирандагон барои ҳар соати боздоштан ҷарима мепардозанд, ки андозаи он дар шартномаи ҳамлу нақл муқаррар карда мешавад.

7. Ҷарима барои боздоштани контейнерҳо новобаста аз ҷарима барои иҷро нагардидани ҳамлу нақл тавассути контейнерҳо ситонида мешавад.

8. Борфиристонанда ва боргиранда аз пардохти ҷарима барои бекористии воситаи нақлиёт ва боздоштани контейнерҳо аз пардохти ҷарима озод карда мешаванд, агар бекористии воситаҳои нақлиёт ва боздоштани контейнерҳо бо сабаби офати табиӣ (барфтўда, сел, обхезӣ, сўхтор, заминларза ва дигар ҳодисаҳои табиӣ) ё садама дар корхона рух дода бошад, ки дар натиҷаи он мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом додани корҳои боркунӣ ва борфарорӣ манъ аст.

Моддаи 130. Масъулият барои нодуруст нишон додани номгўйи бор дар ҳуҷҷатҳои молию нақлиётӣ ё ба таври номатлуб ба расмият даровардани онҳо

1. Агар борфиристонанда барои ҳамлу нақли бори дар дархост ё фармоиши якдафъаинаи барои иҷро пешбининашуда ё бо таъинот ба маҳалли дигарро пешниҳод намояд, интиқолдиҳанда ҳуқуқ дорад ҳамлу нақлро рад карда, арзиши рафтуомади автомобилро ба ҳар ду самт ситонад.

2. Барои дар ҳуҷҷатҳои молию нақлиётӣ нодуруст нишон додани номгўйи бор ё ба таври номатлуб ба расмият даровардани онҳо борфиристонанда ба андозаи пешбининамудаи шартнома ҷарима месупорад.

Моддаи 131. Масъулият барои пешниҳоди боре, ки ҳамлу нақли он манъ аст

Борфиристонанда барои пешниҳоди боре, ки ҳамлу нақли он манъ аст ё боре, ки ҳангоми интиқол чораҳои махсуси эҳтиётиро талаб мекунад, бо нодуруст нишон додани номгўй ва хусусияти бор тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон масъулият дорад.

Моддаи 132. Масъулият барои риоя накардани қоидаҳои интиқоли бори хатарнок

1. Интиқолдиҳанда, борфиристонанда ва боргиранда ҳангоми иҷрои шартномаи ҳамлу нақли бори хатарнок дар ҳолати расонидани зарар ба шахсони сеюм ва ё муҳити зист дар натиҷаи сар задани ҳодисаи нохуш вобаста ба дараҷаи гуноҳи муайяншудаи ҳар кадоми онҳо ҷавобгар мебошанд. Андозаҳои ҷуброни зарар тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

2. Шахсони барои ҳамлу нақли бори хатарнок масъул тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошанд.

Моддаи 133. Масъулияти мусофир барои бурдани бағоҷе, ки ҳамлу нақли он манъ аст

1. Ҳангоми дар бағоҷи барои ҳамлу нақл пешниҳодшуда ошкор намудани ашёе, ки интиқоли он дар шакли бағоҷ манъ шудааст, соҳиби бағоҷ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон масъулият дорад.

2. Зарареро, ки ба шахси интиқолдодаи бағоҷи ҳамлу нақлаш манъшуда расонида шудааст, соҳиби бор уҳдадор аст ҷуброн намояд.

Моддаи 134. Санадҳо

1. Масъулияти интиқолдиҳандагон, борфиристонандагон, боргирандагон ҳангоми ҳамлу нақли борҳо бо санадҳо ё қайдҳо дар борхатҳои молию нақлиётӣ, роҳхатҳо, ҳангоми ҳамлу нақли мусофирон ва бағоҷ бошад, бо санадҳо ё қайдҳо дар роҳхат тасдиқ карда мешавад.

2. Тартиби омода кардани санадҳо ва гузоштани қайд дар ҳуҷҷатҳои дар қисми 1 моддаи мазкур зикргардида бо қоидаҳои нақлиёти автомобилӣ оид ба масъалаҳои ҳамлу нақл ва хизматрасонӣ оид ба ҳамлу нақли мусофирон, бор ва бағоҷ муқаррар карда мешавад.

БОБИ 18. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 135. Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ

Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи нақлиёти автомобилӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, ба роҳ монда мешавад.

Моддаи 136. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Кодекси мазкур

Шахсони воқеию ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ барои риоя накардани талаботи Кодекси мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 137. Дар бораи аз эътибор соқит донистани баъзе санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Санадҳои қонунгузории зерини Ҷумҳурии Тоҷикистон аз эътибор соқит дониста шаванд:

- Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 29 ноябри соли 2000 "Дар бораи нақлиёт" (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2000, №11, мод. 507; с. 2004, №7, мод. 466; с. 2007, №7, мод. 674; с. 2013, №12, мод. 894);

- Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 3 марти соли 2006 "Дар бораи фаъолияти нақлиётию экспедитсионӣ" (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с.2006, №3, мод.155).

Моддаи 138. Тартиби мавриди амал қарор додани Кодекси мазкур

Кодекси мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе 2 апрели соли 2020 №1689

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Кодекс	1689	КОДЕКСИ НАҚЛИЁТИ АВТОМОБИЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН	Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон	02.04.2020	Амалкунанда	word pdf zip

Матни асосӣ:
Дидан

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ДАВЛАТӢ

Бо қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

15 январи соли 2020 №1575

қабул карда шуд.

Бо қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

19 марти соли 2020 №758

ҷонибдорӣ карда шуд.

(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2007)

Қонуни мазкур асосҳои ташкилӣ, ҳуқуқӣ ва иқтисодии хизматрасониҳои давлатӣ, ҳуқуқу уҳдадориҳои мақомоти давлатӣ ва шахсони ҳуқуқии ба хизматрасониҳои давлатӣ машљулбуда, инчунин гирандагони хизматрасониҳои давлатиро муқаррар менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- хизматрасониҳои давлатӣ - яке аз шаклҳои амалӣ намудани вазифаҳои алоҳидаи давлатӣ оид ба қонеъ кардани муроҷиати инфиродии гирандагони хизматрасонӣ, ки ба татбиқи ҳуқуқу озодиҳо ва манфиатҳои қонунии онҳо равона гардидааст;

- гирандагони хизматрасонӣ - шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ба истиснои мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот;

- хизматрасонанда - мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин шахсони ҳуқуқие, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон хизматрасониҳои давлатиро амалӣ менамоянд;

- дастури хизматрасониҳои давлатӣ - санади меъёрии ҳуқуқие, ки талаботро оид ба риояи стандарти хизматрасониҳои давлатӣ муқаррар намуда, тартиби фаъолияти хизматрасонандагон, аз ҷумла тартиби ҳамкорӣ бо хизматрасонандагони дигар, инчунин истифодаи низомҳои иттилоотиро дар раванди хизматрасониҳои давлатӣ танзим менамояд;

- стандарти хизматрасониҳои давлатӣ - санади меъёрии ҳуқуқие, ки талаботро нисбат ба хизматрасониҳои давлатӣ муқаррар менамояд, инчунин хусусиятҳои раванд, шакл, мазмун ва натиҷаи хизматрасониҳои давлатиро дар бар мегирад;

- феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ - номгӯи таснифотии хизматрасониҳои давлатӣ, ки аз ҷониби мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин шахсони ҳуқуқӣ расонида мешавад;

- Маркази ягонаи тамос оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ - хадамоти иттилоотию маълумотдиҳӣ, ки кори ба гирандагони хизматрасонӣ пешниҳод намудани иттилооти дархостшавандаро оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ таъмин мекунад;

- низоми иттилоотии мониторинги хизматрасониҳои давлатӣ - низоми иттилоотии барои мониторинги раванди расонидани хизматрасониҳои давлатӣ пешбинигардида;

- мониторинги ҷамъиятии миқдор ва сифати хизматрасониҳои давлатӣ - фаъолияти шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ оид ба ҷамъоварӣ, таҳлили иттилоот дар бораи миқдор ва сатҳу сифати расонидани хизматрасониҳои давлатӣ ва таҳияи тавсияҳо;

- арзёбии сифати хизматрасониҳои давлатӣ - фаъолият оид ба муайян намудани самарабахшии чораҳо оид ба таъмини гирандагони хизматрасонӣ бо хизматрасониҳои давлатии дастрас ва сифатнок аз ҷониби хизматрасонанда;

- назорати миқдор ва сифати хизматрасониҳои давлатӣ - фаъолияти мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ дар бораи санҷиш ва мониторинги риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба хизматрасониҳои давлатӣ;

- автоматикунонии раванди хизматрасониҳои давлатӣ - расмиёти табдил додани равандҳои маъмурии хизматрасонанда барои таъмини хизматрасониҳои давлатӣ дар шакли электронӣ;

- муносибгардонии раванди хизматрасониҳои давлатӣ - чорабиние, ки ба сода гардонидани раванди хизматрасониҳои давлатӣ, коҳиш додани муҳлати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ, номгӯи ҳуҷҷатҳои ба гирандагони хизматрасонӣ пешниҳодшаванда, инчунин рукнҳои раванди расонидани он, аз ҷумла бо роҳи автоматикунонӣ равона карда шудааст;

- мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣмақоми давлатие, ки роҳбарӣ, ҳамоҳангсозии байнисоҳавӣ, арзёбӣ ва назорати сифати хизматрасониҳои давлатиро амалӣ менамояд;

- портали хизматрасониҳои давлатӣ - низоми иттилоотии таъминкунандаи хизматрасониҳои давлатӣ дар шакли электронӣ, инчунин дастрасии гирандагони хизматрасонӣ ба маълумот дар бораи хизматрасониҳои давлатие, ки барои паҳн намудан бо истифода аз шабакаи интернет пешбинӣ гардидааст ва дар низомҳои иттилоотии таъминкунандаи пешбурди феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ ҷой дода шудааст;

- маълумоти кушод - маълумоти муайяне, ки истифодаи он дар шакли рақамӣ дастраси озодонаи омма буда, истифодабарии такрории онҳо бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ нашудааст.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Принсипҳои хизматрасониҳои давлатӣ

Хизматрасониҳои давлатӣ дар асоси принсипҳои зерин ба роҳ монда мешаванд:

- қонунӣ будани пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ;

- дастрасии баробар ба хизматрасонӣ, қатъи назар аз миллат, нажод, ҷинс, забон, эътиқоди динӣ, мавқеи сиёсӣ, вазъи иҷтимоӣ, таҳсил ва молу мулк;

- манъ будани зуҳуроти расмиятпарастӣ ва кашолкорӣ ҳангоми пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ;

- ҳисоботдиҳанда ва шаффоф будани хизматрасониҳои давлатӣ;

- босифат ва дастрас будани хизматрасониҳои давлатӣ;

- мунтазам такмил ёфтани раванди хизматрасониҳои давлатӣ;

- ташаккули маълумоти кушод;

- сарфакорӣ ва самаранокӣ ҳангоми хизматрасониҳои давлатӣ.

Моддаи 4. Ҳуқуқу уҳдадориҳои гирандагони хизматрасонӣ

1. Гирандагони хизматрасонӣ ҳуқуқ доранд:

- дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ маълумоти пурра ва саҳеҳ гиранд;

- хизматрасониҳои давлатиро мутобиқи стандарти давлатии хизматрасонӣ гиранд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбати қарорҳо, амали (беамалии) хизматрасонанда доир ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ шикоят кунанд;

- хизматрасониҳои давлатиро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шакли кољазӣ ва (ё) электронӣ гиранд;

- бо тартиби пешбининамудаи моддаи 12 Қонуни мазкур дар муҳокимаи оммавии лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ иштирок намоянд;

- ба суд оид ба ҳифзи ҳуқуқҳои вайронгардида, озодиҳо ва манфиатҳои қонунии марбут ба хизматрасониҳои давлатӣ муроҷиат намоянд.

2. Шаҳрвандони хориҷӣ, шахсони бешаҳрванд ва шахсони ҳуқуқии хориҷӣ, хизматрасониҳои давлатиро дар баробари шаҳрвандон ва шахсони ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон мегиранд, агар бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.

3. Гирандагони хизматрасонӣ ҳангоми гирифтани хизматрасониҳои давлатӣ уҳдадоранд талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя намоянд.

Моддаи 5. Ҳуқуқу уҳдадориҳои хизматрасонанда

1. Хизматрасонанда ҳуқуқ дорад:

- ба мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот бо дархости барои хизматрасониҳои давлатӣ зарур муроҷиат намояд;

- дар ҳолатҳо ва бо асосҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро рад кунад.

2. Хизматрасонанда уҳдадор аст:

- хизматрасониро мутобиқи стандартҳо ва дастурҳои хизматрасониҳои давлатӣ расонад;

- барои шахсони имконияташон маҳдуд ҳангоми гирифтани хизматрасониҳои давлатӣ шароити зарурӣ муҳайё созад;

- ба гирандагони хизматрасонӣ дар бораи тартиби хизматрасониҳои давлатӣ маълумоти пурра ва саҳеҳро пешниҳод намояд;

- ба мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, дигар хизматрасонандагон мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуҷҷатҳо ва иттилооти барои хизматрасониҳои давлатӣ заруриро, аз ҷумла тавассути якҷоякунии низомҳои иттилоотӣ пешниҳод намояд;

- тахассуси кормандони соҳаи хизматрасониҳои давлатиро баланд бардорад;

- муроҷиатҳои гирандагони хизматрасониро баррасӣ намуда, оид ба натиҷаҳои баррасӣ дар муҳлати муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ба онҳо маълумот диҳад;

- ба дархости гирандагони хизматрасонӣ дар бораи ҳолати иҷрои хизматрасониҳои давлатӣ маълумот диҳад;

- ҷиҳати барқарор намудани ҳуқуқу озодиҳо ва манфиатҳои қонунии вайронгардидаи гирандагони хизматрасонӣ тадбирҳо андешад;

- фаъолияти муттасили низомҳои иттилоотии дорои маълумоти барои пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ заруриро таъмин намояд;

- бо тартиби муқарраргардида ба низоми иттилоотии мониторинги хизматрасониҳои давлатӣ ворид намудани маълумотро дар бораи марҳилаи пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ таъмин намояд;

- розигии хаттии гирандагони хизматрасониро ҳангоми пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ барои истифодаи маълумоти дорои сирри бо қонун ҳифзшавандаи дар низомҳои иттилоотӣ мавҷудбуда гирад, агар бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.

3. Ҳангоми пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ талаб кардани ҳуҷҷатҳое, ки аз низомҳои портали иттилоотӣ гирифтани онҳо мумкин аст, роҳ дода намешавад.

БОБИ 2. ТАНЗИМИ ДАВЛАТӢ ДАР СОҲАИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 6. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи хизматрасониҳои давлатӣ

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи хизматрасониҳои давлатӣ дорои салоҳияти зерин мебошад:

- самтҳои асосии сиёсати давлатиро дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ таҳия ва татбиқ менамояд;

- феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ ва қоидаҳои пешбурди онро тасдиқ менамояд;

- қоидаҳои таҳияи стандартҳо ва меъёрҳои хизматрасониҳои давлатиро тасдиқ менамояд;

- стандартҳои хизматрасониҳои давлатиро тасдиқ менамояд;

- номгӯи хизматрасониҳои давлатие, ки бояд муносиб ва автоматӣ гардонида шаванд ва муҳлати ба шакли электронӣ гузаронидани онҳоро тасдиқ менамояд;

- қоидаҳои ҳамкории Маркази ягонаи тамос оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ бо мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин хизматрасонандаҳоро оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ тасдиқ менамояд;

- рӯйхати хизматрасониҳои давлатии бо шакли электронӣ дар асоси як ариза расонидашавандаро тасдиқ менамояд;

- қоидаҳои муносиб ва автоматӣ гардонидани хизматрасониҳои давлатиро тасдиқ менамояд;

- мақоми ваколатдори давлатиро оид ба хизматрасониҳои давлатӣ муайян менамояд;

- салоҳияти дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамояд.

Моддаи 7. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ

Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- амалигардонии сиёсати давлатиро оид ба пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ дар доираи ваколаташ таъмин менамояд;

- феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ ва қоидаҳои пешбурди онро таҳия ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд;

- лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатиро мувофиқа менамояд;

- мониторинги фаъолияти мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонандагони дигарро оид ба таҳияи стандартҳо ва (ё) меъёрҳои хизматрасониҳои давлатӣ мегузаронад;

- усули муайян намудани арзиши пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро таҳия ва тасдиқ менамояд;

- тартиби ташаккул, муҳлати пешниҳод ва шакли намунавии ҳисобот дар бораи фаъолияти мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳотро оид ба масъалаҳои пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ таҳия ва тасдиқ менамояд;

- оид ба такмили стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ таклифҳо пешниҳод менамояд;

- азнавтайёркунӣ ва такмили ихтисоси кормандони соҳаи хизматрасониҳои давлатиро амалӣ менамояд;

- қоидаҳои назорати миқдор ва сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро таҳия менамояд;

- назорати миқдор ва сифати хизматрасониҳои давлатиро амалӣ менамояд;

- дар бораи натиҷаҳои назорати дохилии миқдор ва сифати хизматрасониҳои давлатӣ маълумот талаб менамояд;

- усули арзёбии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро таҳия ва тасдиқ менамояд;

- ташаккул ва амалигардонии фармоиши давлатии иҷтимоиро оид ба гузаронидани мониторинги ҷамъиятии миқдор ва сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ амалӣ менамояд;

- ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар мавриди гузаронидани мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ кумаки иттилоотӣ, машваратӣ ва методӣ мерасонад;

- ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамояд.

Моддаи 8. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи хизматрасониҳои давлатӣ

Мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи хизматрасониҳои давлатӣ дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

- шиноснома (тавсиф)-и ҳар як намуди хизматрасониҳои давлатӣ ва стандартҳои хизматрасониҳои давлатиро таҳия менамоянд;

- дастурҳои хизматрасониҳои давлатиро таҳия ва тасдиқ менамоянд;

- баланд бардоштани сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро таъмин менамоянд;

- дастрасии стандартҳо ва дастурҳои хизматрасониҳои давлатии дахлдорро таъмин менамоянд;

- оид ба тартиби пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ иттилоотонии гирандагони хизматрасониро таъмин менамоянд;

- муроҷиатҳои гирандагони хизматрасониро оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ баррасӣ менамоянд;

- ҷиҳати барқарор намудани ҳуқуқу озодиҳо ва манфиатҳои қонунии вайронгардидаи гирандагони хизматрасонӣ тадбирҳо меандешанд;

- бо тартиби муқарраргардида ҷиҳати муносибгардонӣ ва автоматикунонии раванди хизматрасониҳои давлатӣ тадбирҳо меандешанд;

- тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ, арзёбии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ ва назорати дохилии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро таъмин менамоянд;

- пешниҳоди маълумотро ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи иттилоотонӣ барои арзёбии сифату пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ дар шакли электронӣ расонидашаванда таъмин менамоянд;

- дастрасӣ ба низомҳои иттилоотии дорои маълумоти заруриро барои хизматрасониҳои давлатӣ пешниҳод менамоянд, агар дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад;

- ба Маркази ягонаи тамос оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ дар бораи тартиби пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ маълумот медиҳанд;

- назорати дохилии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ мемонанд;

- аз ҷониби хизматрасонандагон риоя гардидани стандартҳои хизматрасониҳои давлатии дахлдорро таъмин менамоянд;

- ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамоянд.

Моддаи 9. Ваколати мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар самти хизматрасониҳои давлатӣ

Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар самти хизматрасониҳои давлатӣ дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

- баланд бардоштани сифати хизматрасониҳои давлатиро дар ҳудуди воҳиди дахлдори маъмурию ҳудудӣ таъмин менамоянд;

- дастрасии стандартҳо ва дастурҳои хизматрасониҳои давлатии дахлдорро таъмин менамоянд;

- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати муносибгардонӣ ва автоматикунонии раванди пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ тадбирҳо меандешанд;

- бо тартиби муқарраргардида ба мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ пешниҳод намудани иттилоот барои гузаронидани арзёбии сифати хизматрасониҳои давлатӣ, инчунин иттилоотро оид ба натиҷаҳои назорати дохилии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ таъмин менамоянд;

- ба Маркази ягонаи тамос оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ дар бораи тартиби хизматрасониҳои давлатӣ маълумот пешниҳод менамоянд;

- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон назорати дохилии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатиро мегузаронанд;

- аз ҷониби хизматрасонандагон риоя гардидани стандартҳои хизматрасониҳои давлатии дахлдорро таъмин менамоянд;

- ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамоянд.

БОБИ 3. ФЕҲРИСТ, СТАНДАРТ ВА ДАСТУРИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 10. Феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ

1. Хизматрасониҳои давлатӣ бояд ба феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ дохил карда шаванд.

2. Феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ инҳоро пешбинӣ менамояд:

- номгӯи хизматрасониҳои давлатӣ;

- маълумот дар бораи гирандаи хизматрасонӣ (шахси воқеӣ ва (ё) ҳуқуқӣ);

- номгӯи мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатие, ки стандарти хизматрасониҳои давлатиро таҳия менамояд;

- номгӯи хизматрасонанда;

- номгӯи ташкилотҳое, ки қабули аризаҳо ва додани натиҷаҳои хизматрасониҳои давлатиро анҷом медиҳанд ва (ё) ишора ба портали интернетии "ҳукумати электронӣ" дар ҳолати хизматрасониҳои давлатӣ дар шакли электронӣ;

- шакли хизматрасониҳои давлатӣ;

- музднок ё ройгон будани хизматрасониҳои давлатӣ.

Моддаи 11. Талаботи умумӣ нисбат ба таҳия ва тасдиқи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ

1. Стандарти хизматрасониҳои давлатӣ инҳоро пешбинӣ менамояд:

- номгӯи хизматрасониҳои давлатӣ;

- номгӯи мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатие, ки стандарти хизматрасониҳои давлатиро таҳия менамояд;

- рамзи хизматрасонӣ;

- номгӯи хизматрасонанда;

- муҳлати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ;

- шакли хизматрасониҳои давлатӣ;

- натиҷаи хизматрасониҳои давлатӣ;

- андозаи пардохте, ки ҳангоми хизматрасониҳои давлатӣ аз гирандагони хизматрасонӣ ситонида мешавад ва усулҳои пардохти он дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- ҷадвали кори хизматрасонанда;

- номгӯи ҳуҷҷатҳое, ки барои хизматрасониҳои давлатӣ заруранд;

- асосҳо барои рад намудани пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ, ки бо санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар шудаанд;

- тартиби муроҷиат кардан нисбати қарорҳо, амалҳои (беамалии) мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин хизматрасонандагон ва ё шахсони мансабдори онҳо оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ;

- талаботи дигар бо дар назар доштани хусусиятҳои хизматрасониҳои давлатӣ, аз ҷумла дар шакли электронӣ пешниҳодшаванда.

2. Стандарти хизматрасониҳои давлатӣ аз санаи ба феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ дохил шудани хизматрасониҳои давлатӣ дар давоми як моҳ таҳия гардида, барои тасдиқ пешниҳод карда мешавад.

3. Лоиҳаи стандарти хизматрасониҳои давлатӣ бояд бо тартиби муқаррарнамудаи моддаи 12 Қонуни мазкур мавриди муҳокимаи оммавӣ қарор дода шавад.

4. Қабул, ворид намудани таљйиру иловаҳо, бекор кардани стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ дар асоси пешниҳодоти мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ, инчунин аз рӯи натиҷаҳои мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ ва (ё) баррасии муроҷиатҳои гирандагони хизматрасонӣ оид ба масъалаҳои пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ амалӣ карда мешавад.

Моддаи 12. Муҳокимаи оммавии лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ

1. Муҳокимаи оммавии лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ бо мақсади ба ҳисоб гирифтани эроду пешниҳодоти шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие гузаронида мешавад, ки стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ ба ҳуқуқу озодиҳо ва манфиатҳои қонунии онҳо дахл доранд.

2. Мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатии таҳиянамудаи стандарти хизматрасониҳои давлатӣ лоиҳаи стандарти хизматрасониҳои давлатиро барои муҳокимаи оммавии он дар портали интернетии "ҳукумати электронӣ", сомонаи расмии худ ҷойгир мекунад ва (ё) барои ҷойгир намудан ба сомонаи расмии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ирсол менамояд, инчунин бо усулҳои дигар огоҳонидани гирандагони хизматрасониро дар давоми панҷ рӯзи корӣ аз рӯзи ба феҳристи хизматрасониҳои давлатӣ ворид кардани хизматрасониҳои давлатӣ таъмин менамояд.

3. Муҳокимаи оммавии лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ дар давоми сӣ рӯзи тақвимӣ аз рӯзи барои муҳокимаи оммавӣ дар портали интернетии "ҳукумати электронӣ" ҷойгир кардани он, амалӣ карда мешавад.

4. Мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатии таҳиянамудаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ дар бораи ба анҷом расидани муҳокимаи оммавии лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ ҳисобот тартиб медиҳад, ки он бояд дар портали интернетии "ҳукумати электронӣ", сомонаи расмии худ ва (ё) сомонаи расмии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ҷойгир карда шаванд.

5. Ҳисобот дар бораи ба анҷом расидани муҳокимаи оммавии лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ инҳоро дар бар мегирад:

- номгӯй ва мазмуни мухтасари эроду пешниҳодоти дар раванди муҳокимаи оммавӣ гирифташуда бо замимаи асосноккунӣ оид ба эроду пешниҳодоти қабулшуда ва (ё) қабулнашуда;

- маълумот дар бораи усули шиносшавӣ бо лоиҳаи стандарти хизматрасониҳои давлатие, ки бо дар назар доштани эроду пешниҳодоти воридгардида такмил дода шудааст.

6. Эроду пешниҳодоти шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ нисбат ба лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ, ки пас аз гузаштани муҳлати дар қисми 3 моддаи мазкур муқарраршуда ворид мегарданд, баррасӣ карда намешаванд.

7. Лоиҳаи стандартҳои хизматрасониҳои давлатии аз рӯи натиҷаҳои муҳокимаи оммавӣ такмилёфта ва ҳисобот дар бораи ба анҷом расидани муҳокимаи оммавии лоиҳаи стандарти хизматрасониҳои давлатӣ барои мувофиқа ба мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатии дахлдор, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот фиристода мешавад.

8. Лоиҳаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба ворид намудани таљйиру иловаҳо ба стандартҳои тасдиқшудаи хизматрасониҳои давлатӣ бояд бо тартиби муқаррарнамудаи моддаи мазкур мавриди муҳокимаи оммавӣ қарор дода шаванд.

Моддаи 13. Талабот ба таҳияи дастури хизматрасониҳои давлатӣ

1. Барои ташкили фаъолияти хизматрасонандагон мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар давоми сӣ рӯзи тақвимии пас аз тасдиқи стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ дастурҳои хизматрасониҳои давлатиро таҳия ва тасдиқ менамоянд.

2. Дастури хизматрасониҳои давлатӣ инҳоро пешбинӣ менамояд:

- муқаррароти умумӣ;

- тавсифоти тартиби амали воҳидҳои сохтории (кормандони) хизматрасонанда дар раванди пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ;

- тавсифоти тартиби ҳамкории воҳидҳои сохтории (кормандони) хизматрасонанда дар раванди пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ;

- тавсифоти тартиби ҳамкорӣ байни хизматрасонандаҳо ва истифодабарии низомҳои иттилоотӣ дар раванди пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ.

3. Дастури хизматрасониҳои давлатии таҳиянамудаи мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ бо санади ҳамин мақомот тасдиқ карда мешавад.

4. Дастури хизматрасониҳои давлатии таҳиянамудаи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот бо санади мақомоти иҷроияи маҳалии ҳокимияти давлатии дахлдор тасдиқ карда мешавад.

БОБИ 4. ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 14. Хизматрасониҳои давлатӣ

1. Хизматрасониҳои давлатӣ аз ҷониби хизматрасонандагон тавассути портали интернетии "ҳукумати электронӣ" расонида мешаванд.

2. Ҳангоми пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ, хизматрасонандагон бояд ба шахсони воқеӣ рақами ягонаи миллӣ ва ба шахсони ҳуқуқӣ рақами ягонаи мушаххаскунандаро, ки барои муайян намудани шахс аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дода шудааст, истифода баранд.

3. Талабот ва тартиби пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ аз ҷониби хизматрасонандагон бо стандарт ва дастури хизматрасониҳои давлатӣ муайян карда мешаванд.

4. Натиҷаи пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ дар шакли электронӣ додани ҳуҷҷати электронӣ ё ҳуҷҷат дар ҳомили кољазӣ ва ё маълумот аз портали интернетии "ҳукумати электронӣ" мебошад.

5. Ба гирандагони хизматрасонӣ мувофиқи тартиби муайяннамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ метавонад дар асоси як ариза якчанд хизматрасониҳои давлатӣ дар шакли электронӣ пешниҳод карда шавад.

Моддаи 15. Муносибгардонии раванди хизматрасониҳои давлатӣ

Муносибгардонии раванди хизматрасониҳои давлатӣ аз ҷониби мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот мувофиқи тартиби муайяннамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ ба таври доимӣ амалӣ карда мешавад.

Моддаи 16. Ба гирандагони хизматрасонӣ пешниҳод намудани иттилоот дар бораи тартиби хизматрасониҳои давлатӣ

1. Иттилоот дар бораи тартиби хизматрасониҳои давлатӣ ба таври зерин пешниҳод карда мешавад:

- дар маҳалҳои қарордошти хизматрасонандагон ҷойгир кардани стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ;

- муроҷиатҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ба хизматрасонандагон;

- ҷойгир кардани стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ дар портали интернетии "ҳукумати электронӣ", сомонаҳои интернетии мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонандагон ва воситаҳои ахбори омма;

- муроҷиат ба Маркази ягонаи тамос оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ.

2. Мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонандагон дар давоми се рӯзи корӣ аз санаи тасдиқ ё таљйир дода шудани стандарти хизматрасониҳои давлатӣ дар бораи тартиби расонидани он иттилоотро ҷойгир менамоянд.

3. Мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонандагон уҳдадоранд ба гирандагони хизматрасонӣ ҳангоми муроҷиати онҳо бетаъхир иттилоотро дар бораи тартиби хизматрасониҳои давлатӣ бо шарҳу тавзеҳоти зарурӣ пешниҳод намоянд.

4. Иттилоот дар бораи ҳолати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ ба гирандаи хизматрасонӣ дар сурати муроҷиати ӯ ба Маркази ягонаи тамос оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ ва (ё) ба хизматрасонанда дода мешавад.

5. Мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ҳар сол дар портали интернетии "ҳукумати электронӣ", сомонаҳои интернетӣ ва воситаҳои ахбори омма ҳисоботро дар бораи фаъолият оид ба масъалаҳои пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ ҷойгир менамоянд.

6. Мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот на камтар аз як маротиба дар як сол бо иштироки хизматрасонандагон, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии манфиатдор муҳокимаи оммавии ҳисоботро дар бораи фаъолияти марбут ба хизматрасониҳои давлатӣ мегузаронанд. Натиҷаҳои муҳокимаҳои оммавӣ барои баланд бардоштани сифати хизматрасониҳои давлатӣ ва такмили стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ истифода карда мешаванд.

Моддаи 17. Пардохт барои хизматрасониҳои давлатӣ

1. Хизматрасониҳои давлатӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон музднок ё ройгон мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешаванд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2007).

2. Маблаљи хизматрасониҳои давлатии музднок тариқи љайринақдӣ тавассути ташкилотҳои қарзии молиявӣ ва инфрасохтори дигари қабули пардохтҳои љайринақдӣ пардохт карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 2007)

Моддаи 18. Хусусиятҳои баррасии муроҷиатҳо оид ба масъалаҳои хизматрасониҳои давлатӣ

1. Муроҷиатҳои гирандагони хизматрасонӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ бояд мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дар назар доштани хусусиятҳои бо Қонуни мазкур муқаррарнамуда, баррасӣ карда шаванд.

2. Муроҷиати гирандаи хизматрасонӣ, ки ба сурољаи мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонанда ворид гардидааст, бояд дар давоми панҷ рӯзи корӣ аз рӯзи бақайдгирии он баррасӣ карда шавад.

3. Муроҷиати гирандаи хизматрасонӣ, ки ба сурољаи мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ ворид гардидааст, бояд дар давоми понздаҳ рӯзи корӣ аз рӯзи ба қайд гирифта шуданаш баррасӣ карда шавад.

4. Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ аз рӯи натиҷаҳои баррасии муроҷиат уҳдадор аст:

- омӯзиши маҷмӯии сабабҳои аз қарори қабулкардаи мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонанда қонеъ нашудани гирандаи хизматрасониро аз рӯи муроҷиати ӯ таъмин намояд;

- дар сурати муқаррар намудани ҳолати аз ҷониби мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот риоя нагардидани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ, ба унвони онҳо барои андешидани чораҳо ҷиҳати барқарор намудани ҳуқуқу озодиҳои вайронгардида ва манфиатҳои қонунии гирандаи хизматрасонӣ пешниҳод ирсол намояд;

- аз ҷониби мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонанда назорати сари вақт ва пурра қонеъ гардидани муроҷиати гирандаи хизматрасониро амалӣ созад.

5. Муҳлати баррасии муроҷиат аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ ва хизматрасонанда ба муддати на зиёда аз даҳ рӯзи корӣ дар ҳолатҳои зерин тамдид карда мешавад:

- гузаронидани омӯзиш ё санҷиши иловагӣ аз рӯи муроҷиат ё гузаронидани санҷиш дар маҳал;

- гирифтани маълумоти иловагӣ.

6. Дар сурати тамдид гардидани муҳлати баррасии муроҷиат, шахси мансабдори дорои ваколати баррасии муроҷиатҳо дар давоми се рӯзи корӣ аз лаҳзаи тамдид гардидани муҳлати баррасии муроҷиат ба гирандаи хизматрасони муроҷиатро пешниҳоднамуда дар бораи тамдид гардидани муҳлати баррасии муроҷиат бо зикри сабабҳои тамдид дар шакли хаттӣ (дар сурати пешниҳоди муроҷиат дар ҳомили кољазӣ) ё дар шакли электронӣ (дар сурати пешниҳоди муроҷиат дар шакли электронӣ) хабар медиҳад.

БОБИ 5. НАЗОРАТИ СИФАТИ ПЕШНИҲОДИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ДАВЛАТӢ, АРЗЁБӢ ВА МОНИТОРИНГИ ҶАМЪИЯТИИ СИФАТИ ПЕШНИҲОДИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 19. Принсипҳои гузаронидани назорати сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ, арзёбӣ ва мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ

Гузаронидани назорати сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ, арзёбӣ ва мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- қонуният;

- воқеият;

- бељаразӣ;

- саҳеҳият;

- ҳамаҷонибагӣ;

- шаффофият.

Моддаи 20. Хусусиятҳои гузаронидани назорати сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ

1. Назорати сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ мутобиқи стандартҳои қабулгардидаи ҳар як хизматрасонӣ амалӣ карда мешавад.

2. Объекти назорати сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ фаъолияти мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонанда оид ба риояи стандартҳои қабулгардида ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ мебошад.

Моддаи 21. Тартиби гузаронидани арзёбии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ

Арзёбии сифати хизматрасониҳои давлатӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида мешавад.

Моддаи 22. Мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ

1. Мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ аз ҷониби шахсони воқеӣ, ташкилотҳои љайритиҷоратӣ бо ташаббуси онҳо ва аз ҳисоби маблаљҳои худӣ гузаронида мешавад.

2. Мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ ҳамчунин бо фармоиши мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хизматрасониҳои давлатӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида мешавад.

3. Ҳангоми гузаронидани мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ шахсони воқеӣ, ташкилотҳои љайритиҷоратӣ, дар сурати дар сомонаҳои интернетии онҳо мавҷуд набудани маълумоти зарурии марбут ба соҳаи хизматрасониҳои давлатӣ ҳуқуқ доранд, ки интишори ин маълумотро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз мақомоти иҷроияи марказӣ ва иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, хизматрасонандагон дар сомонаҳои дахлдор дархост намоянд.

4. Аз рӯи натиҷаҳои мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ шахсони воқеӣ, ташкилотҳои љайритиҷоратӣ хулоса тартиб медиҳанд. Хулосаи мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ инҳоро дар бар мегирад:

- маълумот дар бораи риояи стандартҳои хизматрасонӣ, талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ ва камбудиҳои муайянгардида аз ҷониби мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин хизматрасонандагон;

- тавсияҳо оид ба бартараф намудани ҳолатҳои дар раванди мониторинги ҷамъиятии сифати хизматрасониҳои давлатӣ ошкоргардидаи риоя накардани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизматрасониҳои давлатӣ;

- таклифҳо оид ба баланд бардоштани сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ;

- таклифҳо оид ба ворид намудани таљйиру иловаҳо ба стандартҳои хизматрасониҳои давлатӣ.

5. Мақомоти иҷроияи марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин хизматрасонандагон ҷиҳати баланд бардоштани сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ бо дар назар доштани хулосаи мониторинги ҷамъиятии сифати пешниҳоди хизматрасониҳои давлатӣ тадбирҳо меандешанд.

БОБИ 6. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 23. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 24. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе

2 апрели соли 2020 №1690

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	1690	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ХИЗМАТРАСОНИҲОИ ДАВЛАТӢ	Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон	02.04.2020	Амалкунанда	word pdf zip

Матни асосӣ:
Дидан

**КОДЕКСИ ОБИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 2020 №4-5 мод. 233)**

Кодекси мазкур муносибатҳои ҷамъиятиро оид ба соҳибӣ, истифода ва ихтиёрдорӣ кардани об ва объектҳои об танзим намуда, ба ҳифз ва истифодаи самараноки захираҳои об, инчунин ҳифзи ҳуқуқҳои истифодабарандагони об равона гардидааст.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Кодекси мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

**- захираҳои об** – обҳои рӯизаминӣ ва зеризаминие, ки дар фаъолияти хоҷагӣ ва дигар фаъолият истифода мешаванд ё истифода шуда метавонанд;

**- заҳобҳо** – обҳое, ки бо иншооти заҳкаш ҷамъ оварда шуда, ба объектҳои об партофта мешаванд;

**- идоракунии захираҳои об** – маҷмӯи чорабиниҳо, меъёрҳо ва қоидаҳои таъминкунандаи банақшагирии самаранок, идоракунии устувор, истифодаи оқилона ва ҳифзи захираҳои об, инчунин ҳифзи маҳалҳои аҳолинишин, заминҳои кишоварзӣ, ҳудудҳои саноатӣ ва ҳама намуди моликият аз таъсири манфии обҳо;

**- идоракунии ҳамгироёнаи захираҳои об** – низоми идоракунии захираҳои об, ки баҳисобгирӣ ва таъсири мутақобилаи захираҳои об (обҳои рӯизаминӣ, зеризаминӣ ва баргарданда) ва захираҳои замин, инчунин захираҳои табии дигари ба онҳо вобастаро дар ҳудуди муайяни гидрографӣ ба асос гирифта, манфиати соҳаҳо ва сатҳҳои гуногуни истифодабарии об ва захираҳои табииро алоқаманд месозад ва онҳоро ба раванди қабули қарор, банақшагирӣ, маблағгузорӣ, ҳифз ва рушди захираҳои об ба манфиати рушди устувори ҷомеа ва ҳифзи муҳити зист ҷалб менамояд;

**- иншооти хоҷагии об** – иншооти муҳандисӣ ва дастгоҳҳое, ки барои гирифтан, интиқол, коркарди об, рафъи обҳои партов, танзими ҷараёни об, талаботи киштигардӣ, ҳифзи об ва пешгирии таъсири манфии об пешбинӣ шудаанд (иншооти обгирӣ, каналҳо, сарбандҳо, саддҳо, дарғотҳо, гидроузелҳо, пойгоҳҳои обкашӣ, иншооти оббар, заҳбуру заҳкашҳо ва дигар иншооти муҳандисӣ ва дастгоҳҳои ба онҳо ҳаммонанд);

**- истифодабарандаи об** – шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ, ки обро бо тартиби муқарраргардида барои эҳтиёҷоти худ мегирад;

**- истифодаи объектҳои об** – истифодаи объектҳои об бо усулҳои гуногун барои қонеъ гардонидани талаботи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ;

**- қабати обдор** - қабати обгузари ҷинсҳои кӯҳии якҷинса ва ё аз рӯи хосиятҳои фатсиалию литологӣ ва гидрогеологӣ ба ҳам наздик, ки ковокиҳои онҳо (масома, тарқишҳо) бо обҳои гравитатсионӣ пур гардидаанд;

**- коҳишёбии обҳо** – камшавии мунтазами захираҳои обӣ ва бад гардидани сифати обҳои рӯизаминӣ ва зеризаминӣ;

**- қитъаи хоҷагии об** – қисми ҳавзаи дарё, ки тавсифи имкониятдиҳандаи муайян намудани меъёри (лимити) ҷамъоварии захираҳои об аз объекти об ва дигар нишондиҳандаҳои истифодаи объекти обро доро мебошад;

**- майдони обҷамъшаванда** – ҳудуде, ки ҷараёни оби он объекти обро ба вуҷуд меорад;

**- манбаи таъмини оби нӯшокӣ –** обҳои табиӣ (рӯизаминӣ ва зеризаминӣ), ки баъди коркарди мувофиқ ва ё бе коркард барои таъмини оби нӯшокӣ истифода мешаванд;

**- марзобгоҳ** **(акватория)** – фазои обӣ, ки бо сарҳади табиӣ, сунъӣ ва (ё) шартӣ маҳдуд шудааст;

**- минтақаи маҳдуд –** ҳудуде, ки дар он иншооти дохилихоҷагии хоҷагии об ҷойгиранд;

**- нақшаи ҳавзавӣ оид ба идоракунии захираҳои об** – ҳуҷҷате, ки баҳодиҳии ҳолати мавҷудаи ташаккул, истифода ва ҳифзи захираҳои об, рушди соҳаҳои иқтисодии истифодабарандаи оби ҳавзаҳо, талаботи онҳо ба захираҳои об дар дурнамоҳои кӯтоҳмуддат, миёнамуддат ва дарозмуддатро бо мақсади таъмини рушди устувор дар бар мегирад;

**- оби нӯшокӣ** – обе, ки аз ҷиҳати сифат ва бехатарӣ дар ҳолати табиӣ ё баъди коркард (тозагардонӣ, безараргардонӣ, илова намудани моддаҳои кимиёвӣ) ба талаботи меъёрии муқарраршуда ҷавобгӯ буда, барои нӯшидан, тайёр намудани хӯрок, эҳтиёҷоти дигари хоҷагидорию маишии аҳолӣ ва истеҳсоли маҳсулоти хӯрокворӣ истифода мешавад;

**- обҳои рӯизаминӣ** – обҳое, ки доимӣ ё муваққатан дар объектҳои обии рӯизаминӣ қарор доранд;

**- обҳои зеризаминӣ** – обҳое, ки дар қабати ҷинсҳои кӯҳии қисми болоии қишри замин дар ҳолати моеъ, сахт ва газӣ ҷойгир шудаанд;

**- обҳои партов** – обҳо ва боришоти атмосферӣ, ки хосияташон дар натиҷаи фаъолияти инсон бад гардидааст ва аз ҳудуди корхонаҳои саноатӣ, заминҳои кишоварзӣ ва маҳалҳои аҳолинишин тавассути шабакаи рафъи обҳои партов, заҳкаш ва ё тариқи худҷорӣ ба ҳавзобаҳо партофта мешаванд;

**- объекти об** – махзани табиӣ ё сунъии об, обрав ё дигар объекти ҷамъшавии доимӣ ва ё муваққатии об, ки дар он намуд ва нишонаҳои хоси реҷаи обӣ вуҷуд доранд;

**- обгирҷо** – ҷамъоварӣ ва ба маҷрои муайян равона кардани обҳо бо мақсади пурра истифода бурдан ва ҳифзи онҳо аз ифлосшавӣ;

**- низоми хоҷагии об** - маҷмӯи иншооти хоҷагии оби ба ҳам пайваст, ки барои таъмини истифодаи оқилона ва ҳифзи захираҳои об пешбинӣ гардидаанд;

**- таъсири манфии обҳо** – шусташавӣ, фарсоиш (эрозия), зериобмонӣ, вайроншавии соҳилҳои объектҳои об, ботлоқшавӣ ва дигар таъсири манфӣ ба ҳудуди муайян ва объектҳо;

**- ҳавзаи дарё** – ҳудуди ҷуғрофии ташаккулёбии захираҳои об, ки бо сарҳадҳои ҳавзаи обҷамъкунӣ муайян гардида, обҳои рӯизаминӣ ва макони умумии резиши онҳоро дар бар мегирад;

**- ҳавзаи обҳои зеризаминӣ** – маҷмӯи қабатҳои обдор, ки дар зери замин ҷойгиранд;

**- ҳадди ниҳоии имконпазири партофти обҳои партов** – миқдори ниҳоии имконпазири моддаҳо дар обҳои партов, ки бо реҷаи муайяншуда дар нуқтаи муайян, дар воҳиди вақт бо мақсади таъмини меъёри сифати об дар нуқтаи назоратӣ партофта мешавад;

**- ҳифзи объектҳои об** – маҷмӯи чорабиниҳо, ки ба ҳифз, нигоҳдорӣ ва барқарорсозии объектҳои об нигаронида шудаанд;

**- экосистемаи обӣ** – низоми ҳамбастаи организмҳои зинда ва муҳити зисти табиии онҳо дар объекти об, ки дар он мубодилаи давравии моддаҳои минералӣ, органикӣ ва энергия ба вуҷуд меояд.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи об

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи об ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Вазифаҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи об

Вазифаҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи об аз батанзимдарории ҳуқуқии муносибатҳо вобаста ба об бо мақсади таъмини идоракунии устувор ва истифодаи самараноки об бароиэҳтиёҷоти аҳолӣ ва соҳаҳои иқтисодиёт, ҳифзи объектҳои об аз ифлосшавӣ, олудашавӣ ва коҳишёбӣ, пешгирӣ ва бартараф намудани таъсиризараровари об, беҳтар намудани вазъи объектҳои об, инчунин ҳифзи ҳуқуқи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, таҳкими волоияти қонун дар муносибатҳои об иборат мебошанд.

Моддаи 4. Принсипҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи об

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи об ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- баинобатгирии аҳамиятнокии объектҳои об ҳамчун манбаи ҳаёт ва фаъолияти инсон;

- моликияти давлатӣ будани захираҳои об;

- истифодаи мақсадноки объектҳои об ва захираҳои об;

- афзалиятнокии истифодаи объектҳои об барои эҳтиёҷоти нӯшокӣ, хоҷагию маишии аҳолӣ;

- идоракунии ҳавзавии захираҳои об;

- коҳишдиҳӣ ва пешгирии ифлосшавии захираҳои об;

- иштироки тарафҳои манфиатдор дар таҳия ва қабули қарорҳо оид ба идоракунии захираҳои об;

- баробарии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳангоми ба даст овардани ҳуқуқи истифодаи объектҳои об;

- истифодаи самаранок ва оқилонаи захираҳои об;

- ҳифзи захираҳои об;

- роҳ надодан ба таъсири манфии аз меъёр зиёд ба муҳити зист ҳангоми истифодаи объектҳои об;

- танзими муносибатҳо оид ба об вобаста ба хусусиятҳои табиии объектҳои об;

- танзими истифодаи захираҳои об аз объектҳои об дар асоси иҷозат барои истифодаи махсуси об;

- ҷорӣ намудани технологияҳои нав ва муосири сарфакунандаи об, воситаҳои ченкунӣ ва баҳисобгирии истифодаи об;

- ҳавасмандгардонии иқтисодӣ барои истифодаи сарфакоронаи об;

- баҳисобгирии арзиши иқтисодии захираҳои об;

- ҷуброни зарари ба объекти об расонидашуда;

- ҷуброни хароҷот барои тозакунии объекти оби ифлосгардида.

Моддаи 5. Фонди давлатии оби Ҷумҳурии Тоҷикистон

Фонди давлатии оби Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - фонди давлатии об) маҷмӯи ҳамаи объектҳои об ва захираҳои оби дар онҳо мавҷудбударо дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин заминҳои ишғолнамудаи онҳо бо минтақаҳои ҳифзи обро дар бар мегирад.

Моддаи 6. Объектҳои об

1. Объектҳои об ба объектҳои оби рӯизаминӣ ва зеризаминӣ ҷудо карда мешаванд.

2. Объектҳои оби рӯизаминӣ аз обҳои рӯизаминӣ ва заминҳои фарогирифтаи онҳо дар ҳудуди хатти соҳилӣ иборат мебошанд. Ба объектҳои оби рӯизаминӣ дохил мешаванд:

- обравҳо (дарёҳо, сойҳо, каналҳо);

- ҳавзобаҳо (кӯлҳо, толобҳо, карйерҳо, обанборҳо, селпарто);

- ботлоқҳо;

- баромадгоҳҳои табиии обҳои зеризаминӣ (чашмаҳо, гармчашмаҳо);

- пиряхҳо, барфтӯдаҳо.

3. Ба объектҳои оби зеризаминӣ дохил мешаванд:

- ҳавзаҳои обҳои зеризаминӣ;

- қабатҳои обдори замин.

4. Сарҳади объектҳои обҳои зеризаминӣ тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи сарватҳои зеризаминӣ” муайян карда мешавад.

Моддаи 7. Заминҳои фонди давлатии об

1. Заминҳои фонди давлатии об моликияти давлатӣ буда, аз заминҳои ишғолнамудаи объектҳои оби рӯизаминӣ, иншооти хоҷагии об ва заминҳои барои минтақаҳои ҳифзи обӣ ҷудокардашуда иборат мебошанд.

2. Қитъаҳои замини фонди давлатии об метавонанд тибқи муқаррароти Кодекси замини Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти истифодабарии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ қарор гиранд.

3. Истифодаи ғайримақсадноки заминҳои фонди давлатии об, ки ба ҳолати онҳо таъсири манфӣ мерасонад, манъ аст.

Моддаи 8. Ҳуқуқи моликият ба об

1. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон об моликияти истисноии давлат буда, давлат истифодаи самараноки онро ба манфиати халқ кафолат медиҳад.

2. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки ҳуқуқи моликияти истисноии давлат будани обро вайрон мекунанд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 9. Ҳуқуқи истифодаи объектҳои об

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ тибқи асосҳо ва тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур ҳуқуқи истифодаи объектҳои обро ба даст меоранд.

Моддаи 10. Иншооти хоҷагии об, ки таъиноти махсуси стратегӣ доранд

1. Номгӯи иншооти хоҷагии об, ки таъиноти махсуси стратегӣ доранд, аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

2. Ба иҷора, консессия ё идоракунии хусусӣ додан ва хусусигардонии иншооти хоҷагии об, ки таъиноти махсуси стратегӣ доранд, манъ аст.

3. Реҷаи кор, тартиби ҳифз ва мониторинги бехатарии иншооти хоҷагии об, ки таъиноти махсуси стратегӣ доранд, новобаста ба шакли моликият, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

4. Маблағгузории нигоҳдорӣ ва истифода, ҳифз ва мониторинги бехатарии иншооти хоҷагии об, ки таъиноти махсуси стратегӣ доранд, бо тартиби афзалиятнок анҷом дода мешавад.

БОБИ 2. ТАНЗИМИ ДАВЛАТӢ ВА НАЗОРАТ ДАР СОҲАИ ИСТИФОДА ВА ҲИФЗИ ЗАХИРАҲОИ ОБ

Моддаи 11. Мақомоти давлатӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об

Танзими давлатӣ дар соҳаи истифода ва ҳифзи захираҳои об дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби мақомоти зерин амалӣ карда мешавад:

- Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об;

- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист;

- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъмини оби нӯшокӣ ва рафъи обҳои партов;

- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи мелиоратсия ва обёрӣ;

- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи назорати бехатарии корҳо дар саноат ва соҳаи кӯҳкорӣ;

- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи истифодаи сарватҳои зеризаминӣ;

- мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

- дигар мақомоти давлатӣ дар доираи ваколати худ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 12. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об дохил мешаванд:

- таъмини пешбурди сиёсати давлатӣ дар соҳаи истифода, ҳифз ва идоракунии ҳамгироёнаи захираҳои об;

- таҳия, қабул ва татбиқи дурнамо, консепсия, стратегия ва барномаҳои рушди давлатӣ дар соҳаи захираҳои об, нақшаҳои ҳавзавӣ, лоиҳаҳо ва чорабиниҳо вобаста ба идоракунӣ, истифода ва ҳифзи захираҳои об, рушди низоми ҷамъиятии таъмини об ва рафъи обҳои партов, пешгирӣ, коҳишдиҳӣ ва бартараф намудани оқибатҳои ҳолатҳои фавқулодаи марбут ба об, ҳифзи минтақаҳо аз таъсири зараровари об, садамаҳои бузург, ҳифз ва нигоҳдории экосистемаи обӣ;

- муқаррар намудани низоми махсуси истифодаи об дар минтақаи ҳолатҳои фавқулода;

- ҳамоҳангсозии фаъолияти вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, иттиҳодияҳо, новобаста ба шакли моликият, инчунин шахсони ҳуқуқӣ вобаста ба истифода ва ҳифзи маҷмӯии об;

- тасдиқ ва тағйир додани сарҳадҳои минтақаҳои ҳавзавӣ;

- танзими масъалаҳо вобаста ба муқаррар намудани тарофаҳои хизмати обрасонӣ;

- танзими масъалаҳо марбут ба истифодаи муздноки объектҳои об;

- муайян намудани мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об;

- муайян намудани манбаъ ва тартиби маблағгузорӣ барои нигоҳдошт ва истифодаи иншооти давлатии хоҷагии об;

- таъсис ва барҳам додани Шӯрои миллии об;

- рушд ва танзими муносибатҳои байнидавлатӣ ва байналмилалӣ оид ба истифода ва ҳифзи захираҳои об;

- идоракунии Фонди давлатии об ва иншооти хоҷагии об, ки моликияти давлатӣ мебошанд;

- амалӣ намудани дигар салоҳияте, ки Кодекси мазкур ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд.

**Моддаи 13. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об**

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об дохил мешаванд:

- татбиқи сиёсати давлатӣ дар бораи истифодаи захираҳои об ва идоракунии ҳамгироёнаи захираҳои об;

- таҳияи пешниҳодҳо ҷиҳати такмили қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи об;

- таҳияи меъёрҳои ҳуқуқии танзимкунанда дар соҳаи истифода ва идоракунии ҳамгироёнаи захираҳои об;

- ҳамоҳангсозии умумии фаъолияти мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо дар соҳаи захираҳои об, инчунин бахш ва дигар сохторҳои созмонҳои минтақавӣ ва байналмилалие, ки фаъолияти онҳо дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон бо захираҳои об алоқаманд буда, қисман ё пурра аз ҳисоби манбаъҳои давлатӣ маблағгузорӣ карда мешаванд;

- ташкили идоракунии ҳамгироёнаи захираҳои об дар асоси тақсимоти оқилонаи захираҳои об байни соҳаҳои иқтисодиёт;

- таҳия намудани лоиҳаҳои барномаҳо, стратегияҳо ва консепсияҳои давлатӣ дар соҳаи захираҳои об бо ҷалби мақомоти манфиатдори давлатӣ;

- ташкили таҳияи нақшаҳои ҳавзавӣ оид ба идоракунии захираҳои об, нақшаҳои мавсимӣ ва солонаи тақсимоти захираҳои об ва тавозуни хоҷагиҳои об;

- мониторинги иҷро ва риояи нишондиҳандаҳое, ки дар нақшаҳои ҳавзавӣ оид ба идоракунии захираҳои об, инчунин нақшаҳои мавсимӣ ва солонаи тақсимоти захираҳои об муқаррар гардидаанд;

- таҳия ва тасдиқи қоидаҳои истифодабарии обанборҳои дорои таъиноти маҷмӯӣ, инчунин танзими ҷараёни дарёҳо тавассути обанборҳо;

- пешбурди баҳисобгирии меъёри обгирӣ аз объектҳои об барои соҳаҳои иқтисодиёт;

- амалӣ намудани баҳисобгирии давлатии истифодаи об аз объектҳои об, пешбурди кадастри давлатии об дар самти истифодаи об аз объектҳои об ва пешбурди кадастри ягонаи давлатии об бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- аз истифодабарандагони об ва мақомоти давлатӣ ба таври ройгон гирифтани маълумоте, ки барои иҷрои вазифаҳои ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об вогузоршуда зарур мебошад;

- таҳия ва амалигардонии тадбирҳо доир ба беҳтар намудани ҳолат ва пешгирии коҳишёбии захираҳои об, огоҳнамоӣ дар бораи таъсири зараровари об якҷоя бо мақомоти манфиатдор;

- ташкили корҳои илмию тадқиқотӣ марбут ба истифода ва идоракунии ҳамгироёнаи захираҳои об;

- ташкил ва пешбурди махзани маълумот ва низоми миллии иттилоотии об;

- амалӣ намудани дигар ваколатҳое, ки Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд.

**Моддаи 14. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист**

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об дохил мешаванд:

- татбиқи сиёсати давлатӣ оид ба ҳифзи захираҳои об, идоракунии обуҳавошиносӣ, гуногунии биологӣ ва тағйирёбии иқлим;

- назорати давлатӣ оид ба дуруст ба роҳ мондани баҳисобгирии истифодаи захираҳои об ва партофти моддаҳои ифлоскунанда ба объектҳои об;

- назорати давлатӣ оид ба мавҷудият ва иҷрои шартҳои иҷозати истифодабарии махсуси об;

- назорати давлатии риояи чорабиниҳо оид ба ҳифзи объектҳои обҳои рӯизаминӣ ва зеризаминӣ аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ;

- назорати давлатии риояи талаботи ҳифзи муҳити зист ҳангоми ҷойгиркунонӣ, лоиҳакашӣ, сохтмон (азнавсозӣ) ва ба истифода додани корхонаҳои нав ва таҷдидшуда, иншоот ва дигар объектҳо, қаъркоркунӣ, пармакунӣ, хобонидани ноқил, лӯла ва дигар коммуникатсияҳои ба ҳолати муҳити об таъсиркунанда;

- назорати давлатӣ оид ба риояи талаботи экологии истифодаи шабакаҳои хоҷагии об ва обанборҳо, кӯл ва дигар ҳавзобаҳои ба сифати обанборҳо истифодашаванда;

- назорати давлатии иҷрои чорабиниҳо оид ба пешгирӣ намудани партовҳои обии садамавию якбораи моддаҳои ифлоскунанда ба объектҳои об ва рафъи оқибатҳои он;

- бо тартиби муқарраргардида тасдиқи меъёри ҳадди имконпазири ғилзат (консентратсия)-и моддаҳо дар объектҳои об ва тасдиқи ҳадди ниҳоии имконпазири партофти обҳои партов ба объектҳои об;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон боздошт ва ё манъ намудани партофти моддаҳои ифлоскунанда ба муҳити табиӣ, ки бо вайрон кардани шарту талаботи пешбинишуда бо иҷозати истифодаи махсуси об ҳосил шудаанд;

- бо тартиби муқарраршуда мувофиқа намудани ҳуҷҷатгузорӣ оид ба иҷрои корҳои сохтмонӣ, қаъркоркунӣ, корҳои таркишӣ ва дигар намуди корҳо дар объектҳои об ва ё минтақаҳои наздисоҳилии ба ҳолати захираҳои табиӣ таъсиркунанда;

- ташкил ва гузаронидани мониторинги захираҳои об, пешгӯӣ ва омӯзиши мунтазами вазъи захираҳои об, аз ҷумла пиряхҳо ва кӯлу обанборҳо;

- таҳия ва амалӣ намудани барнома, стратегия ва нақшаҳои миллӣ ва минтақавӣ оид ба ҳифзи захираҳои об;

- ҳамоҳангсозии фаъолияти вазорату идораҳо ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилотҳо, новобаста ба шакли моликият ва тобеияти идоравӣ оид ба масъалаҳои ҳифзи захираҳои об;

- ҳамоҳангсозӣ ва таъмини иҷрои уҳдадориҳо тибқи шартномаҳои байналмилалӣ оид ба масъалаҳои ҳифзи захираҳои оби Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ намудани баҳисобгирӣ ва пешбурди кадастри давлатии об дар қисмати ташаккулёбии обҳои рӯизаминӣ ва сифати онҳо;

- арзёбии таъсир ба муҳити зист ва ташхиси лоиҳаҳои сохтмони иншооти хоҷагии об;

- ташкил ва рушди махзани маълумот ва низоми иттилоотӣ оид ба ҳифзи муҳити зист;

- амалӣ намудани дигар ваколатҳое, ки Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд.

**Моддаи 15. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъмини оби нӯшокӣ ва рафъи обҳои партов**

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъмини оби нӯшокӣ ва рафъи обҳои партов дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об дохил мешаванд:

- татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи таъмини оби нӯшокӣ ва рафъи обҳои партов;

- таҳияи пешниҳодҳо ҷиҳати мукаммалсозии қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи таъмини оби нӯшокӣ ва рафъи обҳои партов;

- дар ҳамкорӣ бо мақомоти дахлдори давлатӣ таҳия намудани лоиҳаҳои барномаҳо, стратегияҳо ва консепсияҳои давлатӣ дар соҳаи таъмини оби нӯшокӣ ва рафъи обҳои партов;

- назорати таъмини бетаваққуфи таъмини оби нӯшокӣ аз системаҳои таъмини оби нӯшокӣ ба истифодабарандагони об;

- амалӣ намудани баҳисобгирии давлатии истифодаи оби нӯшокӣ ва сифати он;

- баҳисобгирии шабакаҳои таъмини оби нӯшокӣ;

- ташкил ва рушди махзани маълумот ва низоми иттилоотӣ оид ба таъмини оби нӯшокӣ ва рафъи обҳои партов;

- амалӣ намудани дигар ваколатҳое, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд.

**Моддаи 16. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи мелиоратсия ва** **обёрӣ**

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи мелиоратсия ва обёрӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об дохил мешаванд:

- татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи мелиоратсия ва обёрӣ;

- таҳияи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва пешниҳодҳо ҷиҳати мукаммалсозии қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи мелиоратсия ва обёрӣ;

- бо ҷалби мақомоти дахлдори давлатӣ таҳияи лоиҳаҳои барномаҳо, стратегияҳо ва консепсияҳои давлатӣ дар соҳаи мелиоратсия ва обёрӣ;

- мувофиқа намудани нақшаҳои истифодаи об бо тартиби муқарраргардида;

- таъмини тақсимоти об ва обрасонии бетаваққуф аз системаҳои обёрӣ ба обистифодабарандагон мувофиқи шартномаҳои басташуда;

- таъмини назорат вобаста ба кам кардани таъсири тағйир ёфтани сатҳи обҳои зеризаминӣ ва шӯршавӣ дар заминҳои обёришаванда;

- амалӣ намудани баҳисобгирии давлатии истифодаи захираҳои об барои мақсадҳои обёрӣ ва партофти заҳобҳо ба объектҳои об;

- иҷрои тадбирҳои пешгирандаи сел, обхезиҳо, фарсоиши (эрозияи) замин ва тадбирҳои соҳилмустаҳкамкунанда дар объектҳое, ки дар ихтиёраш қарор доранд;

- ҳамоҳангсозии умумии фаъолияти ташкилотҳои давлатӣ, созмонҳои байналмилалӣ ва лоиҳаҳои сармоягузорӣ дар соҳаи мелиоратсия ва обёрӣ;

- таҳия, тасдиқ ва муқаррар намудани қоидаҳои истифодаи иншооти хоҷагии об, ки дар тавозунаш қарор доранд;

- тарҳрезӣ, сохтмони нав ва азнавсозии корхонаҳо ва иншооти хоҷагии об;

- дар якҷоягӣ бо мақомоти дахлдор таҳия ва татбиқи чорабиниҳо оид ба беҳтар намудани ҳолати мелиоративии заминҳои обёришаванда, пешгирӣ намудани фарсоиш (эрозия), шӯршавӣ ва таназзули замин;

- ташкили гузаронидани корҳои илмӣ-тадқиқотӣ дар соҳаи мелиоратсия ва обёрӣ;

- азхудкунии заминҳои нави обёришаванда;

- таҳияи механизмҳои иқтисодии истифодаи об ва мувофиқа намудани андозаи тарофаҳо дар соҳаи мелиоратсия ва обёрӣ;

- амалӣ намудани баҳисобгирии давлатии истифодаи захираҳои об ва партофти обҳои партов дар соҳаи мелиоратсия ва обёрӣ;

- ташкил ва пешбурди махзани маълумот ва низоми иттилоотӣ оид ба мелиоратсия ва обёрӣ;

- амалӣ намудани дигар ваколатҳое, ки Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд.

Моддаи 17. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи назорати бехатарии корҳо дар саноат ва соҳаи кӯҳкорӣ

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи назорати бехатарии корҳо дар саноат ва соҳаи кӯҳкорӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об дохил мешаванд:

- мувофиқа намудани нақшаи солонаи гирифтани об аз манбаъҳои обҳои табобатӣ, маъданӣ ва гармчашма;

- назорати давлатӣ оид ба дурустии коркарди конҳои обҳои маъданӣ, табобатӣ ва гармчашма;

- мувофиқа намудани нақшаи технологии коркарди обҳои минералӣ, табобатӣ ва лоиҳаҳои шартҳои иҷозатномавӣ барои гирифтани иҷозатнома (иҷозатнома барои истифодаи қаъри замин) ҷиҳати истифодаи обҳои зеризаминӣ (маъданӣ, табобатӣ ва гармчашма), ҳамчунин бақайдгирии ин иҷозатномаҳо;

- баррасӣ ва назорати супоридани ҳисоботи омории солона оид ба истифодаи обҳо (маъданӣ, табобатӣ ва гармчашма) аз рӯи намунаи тасдиқгардида;

- мувофиқа намудани лоиҳаҳои сохтмони партовгоҳҳо, толобҳои ҷамъкунанда, дажғолҷамъкунакҳо ва иншооти дигари партофти партовҳои истеҳсолӣ;

- баррасӣ ва мувофиқа намудани лоиҳаҳои сохтмони майдонҳо барои гӯронидани партовҳои обравҳои саноатӣ ва радиоактивӣ;

- ҷудо кардани қитъаҳои кӯҳӣ барои партофтани обҳои партов;

- амалӣ намудани дигар ваколатҳое, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд.

**Моддаи 18. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи истифодаи** **сарватҳои зеризаминӣ**

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи истифодаи сарватҳои зеризаминӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об дохил мешаванд:

- бақайдгирӣ ва баҳисобгирии давлатии корҳо оид ба омӯзиши геологии сарватҳои зеризаминӣ, аз ҷумла оид ба кофтани пармачоҳҳо барои об ва барои гӯронидани обҳои партови саноатӣ ва партовҳои радиоактивӣ;

- мувофиқа намудани лоиҳаҳои кофтани пармачоҳҳо барои об, ки аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ омода гардидаанд;

- мувофиқа намудани лоиҳаҳои ҷустуҷӯ, иктишоф ва сохтмони иншооти нави обгирӣ аз обҳои зеризаминӣ;

- мувофиқа намудани лоиҳаҳои сохтмони партовгоҳҳо, толобҳо - ҳавзҳои обҷамъкунанда, дажғолҷамъкунакҳо, майдонҳои таровишӣ ва дигар иншоот барои партофтани партовҳои истеҳсолӣ;

- мувофиқа намудани лоиҳаҳои сохтмони майдонҳо барои гӯронидани обҳои партови саноатӣ ва партовҳои радиоактивӣ;

- назорати идоравии ҳифзи объектҳои обии зеризаминӣ аз коҳишёбӣ ва ифлосшавӣ;

- пешбурди баҳисобгирии захираҳои тасдиқгардидаи обҳои зеризаминии истифодашаванда;

- пешбурди баҳисобгирии пармачоҳҳои худҷорӣ;

- пешбурди кадастри давлатии об дар қисмати объектҳои оби зеризаминӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- ташкил ва рушди махзани маълумот ва низоми иттилоотӣ оид ба истифодаи қаъри замин;

- амалӣ намудани дигар ваколатҳое, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд.

Моддаи 19. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ

Ба ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об дохил мешаванд:

- муайян намудани самтҳои асосии истифода ва ҳифзи объектҳои об дар ҳудуди воҳидҳои маъмурию ҳудудии дахлдор;

- иштирок дар таҳияи нақшаҳои ҳавзавии идоракунии захираҳои об;

- гузаронидани чорабиниҳо оид ба ҳифз ва беҳтар намудани вазъи объектҳои об, пешгирӣ ва бартараф намудани таъсири зараровари об, инчунин ифлосшавии об, барқарорсозии иншооти дар натиҷаи садама, обхезӣ, сел ва дигар офатҳои табиӣ зарардида;

- якҷоя бо дигар сохторҳои давлатӣ таъсис додани низоми назорати хатари обхезиҳо ва низоми хабардоркунии пешакӣ ва бартарафсозии обхезӣ;

- таъмини оби нӯшокӣ, ҳифз ва рушди системаҳои мутамарказ, ғайримутамарказ ва системаҳои тақсимоти оби нӯшокӣ ба муштариён тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- маҳалли ҷойгиршавӣ ва ба истифода додани корхонаҳо, иҷрои корҳо дар объектҳои об ва хатҳои муҳофизатии наздисоҳилӣ;

- ҳамкорӣ бо мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об;

- амалӣ намудани дигар ваколатҳое, ки Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд.

Моддаи 20. Шӯрои миллии об

1. Шӯрои миллии об мақоми машваратию маслиҳатии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

2. Ваколатҳои Шӯрои миллии об дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об аз инҳо иборатанд:

- ҳамоҳангсозии фаъолияти вазорату идораҳои дахлдор, шӯроҳои ҳавзавии дарёҳо, ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об, ташкилотҳои бахши хусусӣ ва ғайридавлатӣ дар соҳаи истифода ва ҳифзи захираҳои об;

- баррасӣ ва мувофиқа намудани лоиҳаҳои дурнамои давлатӣ, консепсияҳо, стратегияҳо ва барномаҳои рушд дар соҳаи захираҳои об, лоиҳаҳои нақшаи ҳавзавӣ оид ба идораи захираҳои об ва нақшаи чорабиниҳо марбут ба истифода ва ҳифзи захираҳои об;

- таҳлил ва арзёбии татбиқи дурнамоҳои давлатӣ, консепсияҳо, стратегияҳо ва барномаҳои рушд дар соҳаи захираҳои об, лоиҳаҳои нақшаҳои ҳавзавӣ ва нақшаи чорабиниҳо марбут ба истифода ва ҳифзи захираҳои об;

- амалӣ намудани дигар ваколатҳо, ки Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд.

3. Ба ҳайати Шӯрои миллии об роҳбарони вазорату идораҳо ва дигар мақомоти давлатӣ, ки барои истифода ва ҳифзи захираҳои об масъуланд, шомил мегарданд. Ба ҳайати Шӯрои миллии об намояндагони ташкилотҳои ғайридавлатӣ, мутахассисони алоҳида, олимон, коршиносони соҳаҳои захираҳои об, ҳифзи муҳити зист ва иқтисодиёт шомил шуда метавонанд.

Моддаи 21. Идоракунии ҳавзавии захираҳои об

1. Идоракунии ҳавзавии захираҳои об дар доираи сарҳадҳои гидрографии ҳавзаҳои дарёҳо ва объектҳои зеризаминии обии ба онҳо вобастабуда тибқи принсипҳои идоракунии ҳамгироёнаи захираҳои об амалӣ карда мешавад.

2. Барои амалигардонии идоракунии ҳавзавии захираҳои об ҳавзаҳои дарёҳо ва объектҳои зеризаминии обии ба онҳо вобаста ба минтақаҳои ҳавзавӣ ҳамчун воҳиди ҳудудии идоракунии захираҳои об тақсим карда мешаванд .

Моддаи 22. Минтақаҳои ҳавзавӣ

1. Минтақаи ҳавзавӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон воҳиди асосии идоракунии захираҳои об буда, аз ҳавзаҳои дарёҳо ва объектҳои зеризаминии оби ба он алоқаманд иборатанд.

2. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон минтақаҳои ҳавзавии зерин муқаррар карда мешаванд:

- минтақаи ҳавзавии Сирдарё;

- минтақаи ҳавзавии Зарафшон;

- минтақаи ҳавзавии Панҷ;

- минтақаи ҳавзавии Вахш;

- минтақаи ҳавзавии Кофарниҳон.

Моддаи 23. Ташкилотҳои ҳавзавии дарёҳо

1. Ташкилотҳои ҳавзавии дарёҳо ва зерсохторҳои онҳо ташкилотҳои масъул оид ба масъалаҳои ташкили идоракунии ҳамгироёнаи захираҳои об, банақшагирии истифодаи захираҳои об, мониторинги истифодаи объектҳои об ва татбиқи нақшаҳои ҳавзавӣ оид ба идоракунии захираҳои об дар минтақаҳои ҳавзавӣ ба ҳисоб мераванд.

2. Ташкилотҳои ҳавзавии дарёҳо воҳидҳои сохтории мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об ба ҳисоб мераванд.

Моддаи 24. Шӯроҳои ҳавзавии дарёҳо

1. Бо мақсади мусоидат ба идоракунии самараноки захираҳои об ва ҳамоҳангсозии ҳамаи ҷонибҳои манфиатдор дар ҳудуди минтақаҳои ҳавзавӣ шӯроҳои ҳавзавии дарёҳо ҳамчун мақомоти машваратию маслиҳатӣ ташкил карда мешаванд.

2. Шӯроҳои ҳавзавии дарёҳо лоиҳаҳои нақшаҳои ҳавзавиро оид ба идораи захираҳои об баррасӣ ва мувофиқа менамоянд.

3. Ба ҳайати шӯроҳои ҳавзавии дарёҳо намояндагони мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, инчунин намояндагони истифодабарандагони об, ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва дигар ҷонибҳои манфиатдор дохил мешаванд.

4. Тартиби таъсис ва фаъолияти шӯроҳои ҳавзавии дарёҳо аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

Моддаи 25. Таҳия ва муқаррар намудани меъёрҳои ҳадди имконпазири таъсир ба объектҳои об

1. Нигоҳдории ҳолати обҳои рӯизаминӣ ва зеризаминии ба талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқ бо роҳи муқаррарсозӣ ва риояи меъёрҳои ҳадди имконпазири таъсир ба объектҳои об таъмин мегардад.

2. Меъёрҳои ҳадди имконпазири таъсир ба объектҳои об дар асоси ҳадди имконпазири ғилзат (консентратсия)-и моддаҳои кимиёвӣ, моддаҳои радиоактивӣ, микроорганизмҳо ва дигар нишондиҳандаҳои сифати об дар объектҳои об таҳия карда мешаванд.

3. Меъёрҳои ҳадди имконпазири таъсир ба объектҳои об тибқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ва дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тандурустӣ тасдиқ карда мешаванд.

4. Миқдори моддаҳо ва микроорганизмҳо дар таркиби обҳои партови ба объектҳои об партофташаванда набояд аз меъёрҳои муқарраргардидаи ҳадди имконпазири таъсир ба объектҳои об зиёд бошад.

Моддаи 26. Додани ҳуқуқи идоракунии иншооти хоҷагии оби дар моликияти давлатбуда ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад ҳуқуқи идоракунии иншооти хоҷагии обро, ки моликияти давлатӣ ба ҳисоб меравад, дар минтақаи маҳдуд ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар асоси шарикии давлат ва бахши хусусӣ, шартнома, консессия, иҷора ва дигар шаклҳои ҳамкорӣ бо дар назар доштани риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намояд .

Моддаи 27. Назорати давлатӣ дар соҳаи истифода ва ҳифзи захираҳои об

1. Назорати давлатӣ дар соҳаи истифода ва ҳифзи захираҳои об бо мақсади аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ риоя гардидани тартиби муқарраршудаи истифодаи объектҳои об, иҷрои уҳдадориҳо оид ба ҳифзи объектҳои об, огоҳкунӣ ва бартараф намудани таъсири зараровари об, қоидаҳои пешбурди баҳисобгирии обҳо, инчунин талаботи дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

2. Назорати давлатӣ дар соҳаи истифода ва ҳифзи захираҳои об аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист тибқи муқаррароти Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

3. Санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор дар соҳаи истифода ва ҳифзи захираҳои об тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор амалӣ карда мешавад.

БОБИ 3. ИШТИРОКИ ТАШКИЛОТҲОИ ҒАЙРИДАВЛАТӢ ВА ШАХСОНИ ВОҚЕӢ ДАР ТАТБИҚИ ЧОРАБИНИҲО ОИД БА ИСТИФОДАИ ОҚИЛОНА ВА ҲИФЗИ ОБЪЕКТҲОИ ОБ

**Моддаи 28. Мусоидат ба мақомоти давлатӣ дар татбиқи чорабиниҳо оид ба истифодаи оқилона ва ҳифзи объектҳои об**

Ташкилотҳои ғайридавлатӣ ва шахсони воқеӣ дар татбиқи чорабиниҳо оид ба истифодаи оқилона ва ҳифзи объектҳои об ба мақомоти давлатӣ метавонанд мусоидат намоянд.

Моддаи 29. Тартиби иштироки ташкилотҳои ғайридавлатӣ ва шахсони воқеӣ дар татбиқи чорабиниҳо оид ба истифодаи оқилона ва ҳифзи объектҳои об

1. Ташкилотҳои ғайридавлатӣ дар фаъолияте, ки барои таъмини истифодаи оқилона ва ҳифзи объектҳои об равона гардидааст, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва оиннома ё низомномаи худ иштирок менамоянд.

2. Шахсони воқеӣ ба мақомоти давлатӣ дар татбиқи чорабиниҳо оид ба истифодаи оқилона ва ҳифзи объектҳои об тавассути иштироки бевосита дар гузаронидани чорабиниҳо, манзур намудани пешниҳодҳо оид ба беҳтар намудани истифода ва ҳифзи объектҳои об ва хабардор намудан оид ба қонунвайронкуниҳои ба онҳо маълум вобаста ба истифода ва ҳифзи объектҳои об мусоидат мекунанд.

3. Мақомоти давлатӣ уҳдадоранд, ки пешниҳодҳои ташкилотҳои ғайридавлатӣ ва шахсони воқеиро ҳангоми татбиқи чорабиниҳо оид ба истифодаи оқилона ва ҳифзи объектҳои об ба инобат гиранд.

БОБИ 4. БАНАҚШАГИРӢ, БАҲИСОБГИРӢ ВА МОНИТОРИНГИ ДАВЛАТИИ ИСТИФОДАИ ЗАХИРАҲОИ ОБ

Моддаи 30. Банақшагирии истифодаи захираҳои об

1. Банақшагирии истифодаи захираҳои об бояд тақсимоти илман асосноккардашудаи обро байни истифодабарандагони об бо дар назар доштани дар навбати аввал қонеъ гардонидани эҳтиёҷоти оби нӯшокӣ ва хоҷагию маишии аҳолӣ, ҳифзи объектҳои об ва пешгирии таъсири зараровари он таъмин намояд.

2. Ҳангоми банақшагирии истифодаи захираҳои об маълумоти кадастри давлатии об, тавозунҳои хоҷагии об, нақшаҳои истифодаи маҷмӯӣ ва ҳифзи об, инчунин меъёри обгирӣ аз манбаъҳои фонди давлатии об ба инобат гирифта мешаванд.

Моддаи 31. Стратегияи миллии об

1. Стратегияи миллии об самтҳои асосии банақшагирӣ, истифодабарӣ ва ҳифзи захираҳои обро бо дар назар доштани дурнамои рушди соҳаҳои иқтисодиёт муайян менамояд.

2. Стратегияи миллии об аз ҷонибимақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об бо ҷалби тарафҳои манфиатдор таҳия карда мешавад.

Моддаи 32. Мониторинги давлатии объектҳои об

1. Мониторинги давлатии объектҳои об бо мақсади мушоҳида, баҳодиҳӣ ва пешгӯии тағйири ҳолати объектҳои об амалӣ карда мешавад.

2. Нишондод ва маълумоте, ки дар натиҷаи мониторинги объектҳои об ба даст оварда мешаванд, ба низоми миллии иттилоотии об ва низоми ягонаи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба пешгирӣ ва рафъи ҳолатҳои фавқулода дохил карда мешаванд.

3. Мониторинги давлатии объектҳои об тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

Моддаи 33. Низоми миллии иттилоотии об

1. Низоми миллии иттилоотии об бо мақсади ҷамъоварӣ, нигоҳдорӣ, коркард ва расонидани иттилоот барои таъмини иттилоотии таҳияи сиёсати давлатӣ, дурнамоҳо, консепсияҳо, стратегияҳо ва барномаҳои рушд дар соҳаи захираҳои об, нақшаҳои ҳавзавӣ, лоиҳаҳо ва чорабиниҳо вобаста ба идора, истифода ва ҳифзи захираҳои об, қабули қарорҳои фаврӣ ва стратегӣ ва иттилоотонии ҷомеа дар соҳаи захираҳои об ташкил карда мешавад.

2. Низоми миллии иттилоотии об аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об ташкил, идора ва ҳамоҳанг мегардад.

3. Барои худкоргардонии коркарди маълумот дар низоми миллии иттилоотии об рамзгузории объектҳои обии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

4. Ҳамаи истифодабарандагони об ва мақомоти давлатии дахлдор тибқи тартиб ва намунаи муқарраргардида ҷамъоварӣ, коркард ва интиқоли иттилоотро ба низоми миллии иттилоотии об ройгон таъмин менамоянд.

5. Тартиби пешбурди низоми миллии иттилоотии об аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

6. Маблағгузорӣ вобаста ба нигоҳдории низоми миллии иттилоотии об аз ҳисоби буҷети мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об амалӣ карда мешавад.

Моддаи 34. Тавозуни хоҷагии об

1. Ташкилотҳои ҳавзавии дарёҳо бо мусоидати мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об ва дар ҳамоҳангӣ бо дигар тарафҳои дахлдор тавозуни хоҷагии обро тартиб медиҳанд.

2. Тавозуни хоҷагии об, ки аз нигоҳи оморӣ мавҷудият ва дараҷаи истифодаи захираҳои обро арзёбӣ менамояд, вобаста ба ҳавзаҳои дарёҳо, зерҳавзаҳои дарёҳо, қитъаҳои хоҷагии об ва каналҳои калон тартиб дода мешавад.

3. Тавозуни хоҷагии об бо тартибу услуби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об тарҳрезӣ карда мешавад.

Моддаи 35. Кадастри давлатии оби Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Кадастри давлатии оби Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - кадастри давлатии об) маҷмӯи мураттабгардонидашудаи маълумоти расмӣ оид ба ҳолати мавҷуда, истифода ва ҳифзи объектҳои об мебошад.

2. Пешбурди кадастри давлатии обро мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об дар доираи ваколатҳои пешбининамудаи Кодекси мазкур аз ҳисоби буҷети давлатӣ амалӣ менамоянд.

3. Кадастри давлатии об қисми низоми миллии иттилоотии об ба ҳисоб меравад.

4. Тартиби пешбурди кадастри давлатии обро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

Моддаи 36. Феҳристи давлатии иншооти хоҷагии об

1. Феҳристи давлатии иншооти хоҷагии об маҷмӯи маълумоти мураттабгардонидашудаи шаҳодатномакунонии иншооти хоҷагии об ба ҳисоб меравад.

2. Пешбурди феҳристи давлатии иншооти хоҷагии об аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об анҷом дода мешавад. Ҳар як иншооти хоҷагии об, ки ба феҳристи давлатӣ дохил карда шудааст, бояд дорои тавсифи маҷмӯии   дарбаргирандаи моҳияти ҳадафноки хоҷагидорӣ, нишондодҳои ҳуқуқӣ, табиӣ-ҷуғрофӣ, гидрологӣ, гидрогеологӣ, техникӣ-иқтисодӣ ва дигар нишондиҳандаҳо бошад.

3. Феҳристи давлатии иншооти хоҷагии об инчунин иншооти хоҷагии обро, ки аҳамияти махсуси стратегӣ доранд, дар бар мегирад.

4. Феҳристи давлатии иншооти хоҷагии об қисми низоми миллии иттилоотии об мебошад.

Моддаи 37. Феҳристи давлатии иҷозатҳо барои истифодаи махсуси об

1. Дар феҳристи давлатии иҷозатҳо барои истифодаи махсуси об бақайдгирии давлатии иҷозат бароиистифодаимахсуси об, гузаштани ҳуқуқ ва уҳдадориҳо оид ба иҷозат барои истифодаи махсуси об, инчунин қатъ намудани амали иҷозат барои истифодаимахсуси об анҷом дода мешавад.

2. Пешбурди феҳристи давлатии иҷозатҳо барои истифодаи махсуси об тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи танзими низоми иҷозатдиҳӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳавӣ амалӣ карда мешавад.

Моддаи 38. Нақшаҳои ҳавзавӣ оид ба идоракунии захираҳои об

1. Нақшаҳои ҳавзавӣ оид ба идоракунии захираҳои об аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об бо иштироки ташкилотҳои ҳавзавии дарёҳо ва дигар тарафҳои манфиатдор мутобиқи муқаррароти Стратегияи миллии об бо дар назар доштани барномаҳои рушди иҷтимоӣ ва иқтисодии маҳал таҳия мегарданд.

2. Нақшаҳои ҳавзавӣ оид ба идоракунии захираҳои об бо истифода аз маълумоти низоми миллии иттилоотии об, нақшаҳои маҷмӯии мавҷудаи истифода ва ҳифзи захираҳои об, тавозуни об, нақшаҳо, меъёри обгирӣ ва меъёрҳои истифодаи об таҳия мегарданд.

3. Тартиби таҳия, тасдиқ ва амалӣ намудани нақшаҳои ҳавзавӣ оид ба идоракунии захираҳои об аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

4. Хароҷоти таҳияи нақшаҳои ҳавзавӣ оид ба идоракунии захираҳои об аз ҳисоби буҷети давлатӣ ва аз дигар сарчашмаҳое, ки бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ карда нашудаанд, амалӣ карда мешаванд.

БОБИ 5. ИСТИФОДАИ ОБ

Моддаи 39. Истифодабарандагони об ва истифодаи объектҳои об

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки фаъолияти худро дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода, талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи обро иҷро мекунанд, истифодабарандагони об буда метавонанд.

2. Объектҳои обе, ки дар моддаи 6 Кодекси мазкур номбар гардидаанд, барои истифода дода мешаванд.

3. Истифодаи объектҳои обро, ки дорои аҳамияти махсуси давлатӣ ё илмӣ ва арзиши фарҳангӣ мебошанд, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад қисман ё пурра манъ намояд.

**Моддаи 40. Намудҳои истифодаи об**

Истифодаи об вобаста ба шартҳои додани объектҳои об барои истифода банамудҳои зерин ҷудо карда мешавад:

- истифодаи умумии об;

- истифодаи махсуси об;

- истифодаи якҷояи об;

- истифодаи ҷудогонаи об.

**Моддаи 41. Истифодаи умумӣ ва махсуси об**

1. Истифодаи умумии об аз объектҳои рӯизаминии об бе истифодабарии иншоот ё дастгоҳҳои техникие, ки ба ҳолати объектҳои рӯизаминии об таъсир мерасонанд, аз тарафи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ройгон, бидуни иҷозат ва ҳуҷҷатҳои ҳуқуқмуайянкунанда амалӣ карда мешавад.

2. Истифодаи махсуси об бо гирифтан ё бидуни гирифтани об аз объекти об (ба истиснои каналҳо ва обанборҳои таъиноти танҳо обёридошта, ки дар маҷрои дарёҳо ва сойҳо ҷойгир нестанд) барои қонеъ намудани талаботи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ бо истифодаи иншоот ё воситаҳои техникӣ, ки ба ҳолати обҳо таъсир мерасонанд, дар асоси иҷозат барои истифодаи махсуси об амалӣ мегардад.

Моддаи 42. Истифодаи якҷоя ва ҷудогонаи об

1. Объектҳои об метавонанд таҳти истифодаи якҷоя ё ҷудогона қарор гиранд.

2. Истифодаи якҷояи об дар объектҳои об ё қисмати онҳо, ки барои истифодаи ҷудогонаи об ҷудо карда нашудаанд, амалӣ мегардад.

3. Истифодаи ҷудогонаи об метавонад дар объектҳои рӯизаминии об ё қисми онҳо, ки барои қонеъ намудани талаботи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дода шудаанд ва таъмини онҳо истифодаи объектҳои об ё қисми онро аз ҷониби дигар шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ истисно менамояд, амалӣ гардонида шавад.

4. Объектҳои об ё қисми он, ки барои истифодаи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар асоси қарори мақоми дахлдори давлатӣ ҷудо карда шудаанд, таҳти истифодаи ҷудогона қарор доранд .

Моддаи 43. Истифодабарандагони аввалин ва дуюмини об

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки обро бевосита аз объектҳои об (ба истиснои каналҳо ва обанборҳои таъиноти танҳо обёридошта, ки дар маҷрои дарёҳо ва сойҳо ҷойгир нестанд) барои қонеъ намудани талаботи худ ё барои интиқол ба истифодабарандагони дуюмини об мегиранд, истифодабарандагони аввалин мебошанд.

2. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки обро аз истифодабарандагони аввалин дар асоси шартнома мегиранд, истифодабарандагони дуюмини об мебошанд.

3. Шартҳои истифодаи дуюмини об, ҳуқуқ ва уҳдадориҳои тарафҳо бояд дар асоси шартномаи байни истифодабарандагони аввалин ва дуюмини об ба танзим дароварда шаванд.

БОБИ 6. ТАРТИБ ВА ШАРТҲОИ БА ИСТИФОДА ДОДАНИ ОБЪЕКТҲОИ ОБ

Моддаи 44. Ба истифодаи афзалиятнок барои эҳтиёҷоти нӯшокӣ ва хоҷагию маишии аҳолӣ додани объектҳои об

1. Объектҳои об пеш аз ҳама барои қонеъ гардонидани эҳтиёҷоти нӯшокӣ ва хоҷагию маишии аҳолӣ ба истифода дода мешаванд.

2. Истифодаи объектҳои об барои дигар мақсадҳо танҳо дар сурати кифоятии захираҳои об иҷозат дода мешавад.

Моддаи 45. Пардохт барои истифодаи объектҳои об

1. Истифодаи умумии об дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ройгон мебошад.

2. Истифодаи махсуси об бо мақсади истеҳсоли неруи барқи обӣ ҳангоми иқтидори истеҳсолии объектҳои барқдиҳанда то 30000 киловатт/соат ва бартараф намудани ҳолатҳои фавқулода ва ё оқибатҳои он, инчунин эҳтиёҷоти обёрии кишоварзӣ ва хоҷагии ҷангал, ки аз ҷониби мақомоти давлатӣ амалӣ мегардад ва киштигардӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ройгон мебошад.

3. Истифодаи махсуси об дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба истиснои ҳолатҳои дар қисми 2 моддаи мазкур ва дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинигардида, музднок амалӣ гардонида мешавад.

4. Тартибу шартҳои муқаррар намудан ва ситонидани маблағро барои истифодаи объектҳо ва захираҳои об санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунан д.

Моддаи 46. Тартиби амалӣ гардонидани истифодаи умумии об

1. Ҳангоми истифодаи умумии об риояи талаботи санадҳои меъёрие, ки аз тарафи мақоми ваколатдори назорати давлатии тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, ҳифзи захираҳои моҳӣ муқаррар гардидаанд, инчунин қоидаҳои таъмини ҳифзи саломатӣ ва ҳаёти аҳолӣ вобаста ба об, истифодаи оқилонаю ҳифзи обҳо ва дигар талаботҳо, ки аз тарафи мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об қабул гардидаанд, ҳатмӣ мебошад.

2. Бо мақсади ҳифзи саломатӣ ва ҳаёти аҳолӣ мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ бо пешниҳоди мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об, мақоми ваколатдори назорати давлатии тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ ва дигар мақомоти дахлдор маҳалҳоеро, ки дар онҳо оббозӣ, шиноварӣ бо киштиҳои хурд ва обдиҳии чорво манъ аст, муқаррар намуда, инчунин дигар шартҳои истифодаи умумии обро дар объектҳои об муайян мекунанд.

3. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ уҳдадоранд, ки шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро дар бораи шартҳои барои истифодаи умумии об муқарраргардида хабардор на моянд.

Моддаи 47. Истифодаи умумии об дар объектҳои обе, ки ба истифодаи ҷудогонаи об дода шудаанд

1. Дар объектҳои об, ки ба истифодаи ҷудогонаи об дода шудаанд, истифодаи умумии об дар асоси шартҳои муқарраргардида барои истифодабарандагони аввалини об дар мувофиқа бо мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об иҷозат дода мешавад, ҳангоми зарурат метавонад чунин истифодаи умумии об манъ карда шавад.

2. Истифодабарандаи аввалини об уҳдадор аст, дар бораи шартҳо ё манъ кардани истифодаи умумии об дар объектҳои рӯизаминии обҳо, ки ба ӯ барои истифодаи ҷудогона пешниҳод карда шудааст, ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ иттилоъ диҳад.

3. Агар истифодабарандаи аввалини об оид ба шартҳо ё манъи истифодаи умумии об дар объекти оби ба ӯ барои истифодаи ҷудогона додашуда огоҳ накарда бошад, истифодаи умумии об бе маҳдудият иҷозатдодашуда эътироф карда мешавад .

Моддаи 48. Иҷозат барои истифодаи махсуси об

1. Истифодаи махсуси об дар асоси иҷозате, ки аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дода мешавад ва ҳангоми ҳолатҳои дар моддаи 49 Кодекси мазкур пешбинигардида аз тарафи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот амалӣ мегардад.

2. Додани иҷозат барои истифодаи махсуси об, ворид намудани тағйиру иловаҳо ба он, тамдиди муҳлат, қатъ кардани амали онҳо, додани дубликатҳо ва ба дигар шахсон гузаронидани ҳуқуқу уҳдадории истифодаи махсуси об аз тарафи мақоми дахлдори давлатӣ амалӣ карда шуда, тартиби он тибқи Кодекси мазкур, қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи танзими низоми иҷозатдиҳӣ ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳавӣ ба танзим дароварда мешаванд.

Моддаи 49. Иҷозат барои истифодаи махсуси об, ки аз ҷониби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дода мешавад

1. Иҷозат барои истифодаи объектҳои оби зеризаминие, ки барои обтаъминкунии мутамарказ ба воситаи сохтани чоҳҳои зеризаминӣ ва чоҳҳои обсофкунанда дар ҳудуди деҳот, шаҳраку шаҳрҳо истифода намегарданд, инчунин обгирҷои чашмаҳо, ки бидуни маҷбуран паст кардани сатҳи об кор мекунанд, аз ҷониби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дода мешавад.

2. Иҷозат барои сохтани чоҳҳо ва обгирҷоҳо, ки дар қисми 1 моддаи мазкур зикр гардидаанд, дар заминҳои захираи давлатӣ ва фонди давлатии ҷангал аз ҷониби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ бо пешниҳоди мақомоти маҳаллии заминсозӣ дода мешавад.

3. Истифодаи махсуси об дар ҳавзобаҳои сарбаста (норавон), инчунин дар рӯдҳо ва хушкрӯдҳо (хушк водиҳо), ки дар ҳудуди шаҳру ноҳияҳо мавҷуданд, дар асоси иҷозати мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии ноҳияҳо ва шаҳрҳо додашуда амалӣ мегардад.

Моддаи 50. Ба истифодаи ҷудогона додани объектҳои об

1. Объектҳои об ба истифодаи ҷудогона ба таври пурра ё қисман дар асоси қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, қарори мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об ё мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дода мешаванд.

2. Дар қарор оид ба истифодаи ҷудогона додани объектҳои рӯизаминии об мақсад ва шартҳои асосии истифодаи объектҳои рӯизаминии об нишон дода мешаванд .

Моддаи 51. Мақомоте, ки объектҳои обро ба истифодаи ҷудогона медиҳанд

1. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон объектҳои об ва ё қисми онҳоро дар ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 3 моддаи 39 ва моддаи 72 Кодекси мазкур барои истифодаи ҷудогона пешниҳод менамояд.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба танзими истифодаи захираҳои об истифодаи ҷудогонаи объектҳои обро (ба истиснои каналҳо ва обанборҳои таъиноти танҳо обёридошта), ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷойгиранд, ба истиснои ҳолатҳои бо қисмҳои 1 ва 3 моддаи мазкур пешбинигардида, пешниҳод менамояд.

3. Мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳр, ноҳия истифодаи ҷудогонаи махзанҳои обии сарбастаро, ки дар ҳудуди шаҳр, ноҳия ҷойгиранд, дар мавриде пешниҳод менамоянд, ки агар он ба дигар истифодабарандагони об таъсири манфӣ нарасонад.

Моддаи 52. Санадҳои тасдиқкунандаи ҳуқуқи истифодаи ҷудогонаи объектҳои об

1. Ҳуқуқи истифодабарандагони об барои истифодаи ҷудогонаи объекти об (ба истиснои каналҳо ва обанборҳои таъиноти танҳо обёридошта) бо санадҳои меъёрии ҳуқуқи истифодаи об, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қисми 2 моддаи 51 ва мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳр ва ноҳия дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қисми 3 моддаи 51 дода мешаванд, тасдиқ мегардад.

2. Шакли намунавии санадҳои мазкурро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об таҳия ва тасдиқ менамояд.

Моддаи 53. Муҳлати истифодаи объектҳои об

1. Объектҳои об ба истифодаи доимӣ ё муваққатӣ дода мешаванд.

2. Истифодаи объектҳои обе, ки муҳлаташ қаблан муқаррар нагардидааст, истифодаи доимии объектҳои об дониста мешавад.

3. Истифодаи муваққатии объектҳои об имкон дорад кӯтоҳмуҳлат - панҷ сол ва дарозмуҳлат - аз панҷ сол то бисту панҷ сол бошад. Ҳангоми зарурат муҳлатҳои истифодаи объектҳои об метавонанд ба давраҳое, тамдид карда шаванд, ки аз муҳлатҳои мутобиқан истифодаи кӯтоҳмуҳлат ё дарозмуҳлат зиёд нестанд.

4. Истифодаи умумии объектҳои об бо муҳлат маҳдуд карда намешавад.

**БОБИ 7. ҲУҚУҚ ВА УҲДАДОРИҲОИ ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ ОБ ҲАНГОМИ ИСТИФОДАИ ОБЪЕКТҲОИ ОБ**

**Моддаи 54.** Ҳ**уқуқҳои истифодабарандагони об**

Мувофиқи таъиноти мақсадноки пешниҳодшудаи истифодаи объекти об истифодабарандагони об бо тартиби муқарраргардида ҳуқуқҳои зеринро доранд:

- обро барои истифодаи минбаъдаи он гиранд;

- оби гирифташударо ба истифодабарандагони дуюмини об интиқол диҳанд;

- объекти обро барои таъмини эҳтиёҷоти нӯшокӣ ва хоҷагию маишии аҳолӣ, фароғатӣ, талаботи кишоварзӣ, саноат, истеҳсоли неруи барқ, нақлиёт, моҳипарварӣ, моҳигирӣ, шикор ва дигар намуди эҳтиёҷот истифода намоянд;

- иншооти хоҷагии обро бунёд намуда, азнавсозӣ ва барҳамдиҳии онҳоро амалӣ намоянд;

- объектҳои обро барои истироҳат, гузаронидани чорабиниҳои варзишӣ ва солимгардонӣ, нигоҳдошти ҳолати хуби маҷмааҳои табиӣ, инчунин анҷоми дигар амалҳое истифода намоянд, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст;

- ба ассотсиатсияи истифодабарандагони об муттаҳид гарданд;

- ассотсиатсияи истифодабарандагони обро таъсис диҳанд;

- маълумотро оид ба миқдор, сифат ва истифодаи захираҳои об дастрас кунанд;

- дар идора ва банақшагирии захираҳои об иштирок намоянд;

- аъзои шӯрои ҳавзавии дарё бошанд .

Моддаи 55. Маҳдудияти ҳуқуқҳои истифодабарандагони об

1. Ҳангоми камобии истисноӣ, ҳолатҳои садамавӣ дар объектҳои об, хатари сар задани бемориҳои сирояткунанда, фавти ҳайвонот, масрафи аз меъёри муқарраргардида зиёди об, напардохтани ҳаққи хизматрасонӣ оид ба обрасонӣ ва дар дигар ҳолатҳои дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинигардида бо мақсади ҳифзи манфиатҳои давлатӣ, аз ҷумла ҳифзи саломатии аҳолӣ ва манфиатҳои дигар истифодабарандагони об ҳуқуқҳои истифодабарандагони об маҳдуд карда мешаванд. Дар ин маврид ба бадтаршавии шароити истифодаи объектҳои об бо мақсади эҳтиёҷоти нӯшокӣ ва маишии аҳолӣ набояд роҳ дода шавад.

2. Маҳдуд кардани ҳуқуқҳои истифодабарандагони об ҳангоми пешгирии таъсири ногувори об ва рафъи оқибатҳои он, ки таъсири зараровари обро ба вуҷуд меоранд, тибқи моддаи 87 Кодекси мазкур танзим карда мешавад.

3. Ҳуқуқҳои истифодабарандагони обро барои истифодаи ҷудогонаи объектҳои об мақомоте, ки объекти оби мазкурро барои истифодаи ҷудогона додаанд, ҳуқуқи истифодаи махсуси обро мақомоте, ки барои истифодаи махсуси об иҷозат додаанд ва ҳуқуқи истифодаи дуюмини обро истифодабарандаи аввалини об, инчунин дигар мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд маҳдуд намоянд.

Моддаи 56. Уҳдадориҳои истифодабарандагони об

Истифодабарандагони об уҳдадоранд:

- объектҳои обро танҳо бо он мақсадҳое, ки ба онҳо ин объектҳои об барои истифода дода шудаанд, истифода баранд;

- объектҳои обро оқилона истифода намоянд, оид ба истифодаи сарфакоронаи об, барқарору беҳтар кардани сифати об чораҳо андешанд;

- ҷиҳати ба объектҳои об пурра қатъ намудани партофтани обҳои партов, ки дар таркибашон маводи ифлоскунанда доранд, тадбирҳои имконпазирро андешанд;

- ба вайрон кардани ҳуқуқҳои дигар истифодабарандагони об, инчунин расонидани зарар ба муҳити зист роҳ надиҳанд;

- иншооти хоҷагии оби аз ҷониби онҳо истифодашавандаро дар ҳолати коршоямӣ нигоҳ доранд;

- ҳаққи хизмати обрасониро сари вақт пардохт намоянд;

- ба мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба садамаҳо ва дигар ҳолатҳои фавқулода маълумот диҳанд;

- бо тартиби муқарраргардида баҳисобгирии ҳаҷми гирифтани обро аз объектҳои об ва ҳаҷми партофтани обҳои партов, сифати онҳоро анҷом дода, инчунин ройгон ва дар муҳлати муқарраргардида натиҷаи чунин баҳисобгириро ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об пешниҳод намоянд;

- минтақаҳои ҳифзи обро бо риояи низоми истифодаи сарҳадҳо, агар онҳо таҳти истифодаи онҳо бошанд, дар ҳолати дахлдор нигоҳ доранд;

- талабот ва шартҳои шартномаро оид ба истифодаи об, ки бо ташкилоти обрасон баста шудааст, риоя намоянд;

- дигар уҳдадориҳоро, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намуданд, амалӣ намоянд.

Моддаи 57. Ҳавасмандгардонии истифодабарандагони об, ки чорабиниҳои истифодаи самаранок ва ҳифзи обро амалӣ мегардонанд

Тартиби ҳавасмандгардонии истифодабарандагони об, ки чорабиниҳои ба аҳолӣ фоиданокро оид ба истифодаи оқилона ва ҳифзи об амалӣ менамоянд, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

БОБИ 8. АСОС ВА ТАРТИБИ ҚАТЪ НАМУДАНИ ҲУҚУҚИ ИСТИФОДАИ ОБ

Моддаи 58. Асосҳои қатъ намудани ҳуқуқи истифодаи об

1. Ҳуқуқи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои истифодаи об бо асосҳои зерин қатъ мегардад:

- аз байн рафтани зарурати истифодаи об ё даст кашидан аз он;

- ба охир расидани муҳлати амали иҷозат барои истифодаи махсуси об;

- аз нав ташкил намудан ва ё барҳам додани шахси ҳуқуқӣ, фавти шахси воқеӣ;

- ба дигар истифодабарандагон супоридани иншооти хоҷагии об;

- дар ҳолати ба миён омадани зарурати давлатии баргардонидани объектҳои об аз истифодаи махсус ва ҷудогонаи об;

- зарурати азнавтақсимкунии обҳо барои истифодаи мувофиқи нақшаи мушаххаси ҳавзавӣ доир ба идораи захираҳои об;

- муддати се сол истифода набурдани объекти об, ки барои истифодаи он иҷозат барои истифодаи махсуси об дода шудааст;

- тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудани дигар асосҳо.

2. Ҳуқуқи истифодаи об (ғайр аз ҳуқуқи истифодаи захираҳои об барои таъмини эҳтиёҷоти нӯшокӣ ва маишӣ) аз тарафи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ инчунин дар мавриди вайрон кардани қоидаҳои истифода ва ҳифзи об ва ё истифодаи объекти об хилофи мақсаде, ки он дода шудааст ва дар ҳолатҳои ба таври назаррас вайрон кардани таносуби экологии муҳити зист қатъ карда мешавад.

3. Қарор оид ба қатъ намудани ҳуқуқи истифодаи об аз тарафи истифодабаранда метавонад бо тартиби судӣ мавриди шикоят қарор гирад .

Моддаи 59. Тартиби қатъ гардидани ҳуқуқи истифодаи об

1. Ҳуқуқи истифодаи об бо тартиби зерин қатъ мегардад:

- бекор кардан ё боздоштани амали иҷозати истифодаи махсуси об;

- мусодираи объекти об, ки барои истифодаи ҷудогона дода шудааст.

2. Қатъи истифодаи махсуси об бо қарори мақомоте, ки иҷозати онро додааст, амалӣ мегардад.

3. Қатъи истифодаи дуюмини об бо қарори истифодабарандаи аввалини об амалӣ карда мешавад.

Моддаи 60. Гирифтани объектҳои об аз истифодаи ҷудогонаи об

1. Гирифтани объектҳои об аз истифодаи ҷудогона дар асоси қарори мақомоти давлатӣ, ки объектҳои обро тибқи моддаи 51 Кодекси мазкур барои истифодаи ҷудогона додаанд, ба амал бароварда мешавад.

2. Гирифтани объекти об аз истифодаи мамнӯъгоҳҳо тибқи қисми 4 моддаи 72 Кодекси мазкур амалӣ мегардад.

Моддаи 61. Ҷуброни зараре, ки дар натиҷаи гузаронидани тадбирҳои хоҷагии об, қатъ гардонидан ё тағйир додани шартҳои истифодаи об расонида шудааст

Зарари ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар натиҷаи гузаронидани тадбирҳои хоҷагии об (корҳои гидротехникӣ ва монанди инҳо, ба истиснои ҳолатҳои садамавӣ ва алоқаманд бо офатҳои табиӣ), инчунин қатъ гардонидан ё тағйир додани шартҳои истифодаи об расонидашуда бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн карда мешавад.

БОБИ 9. ИСТИФОДАИ ОБЪЕКТҲОИ ОБ

Моддаи 62. Талаботи асосӣ оид ба истифодаи объектҳои об

1. Ҳангоми лоиҳакашӣ, сохтмон, таҷдид ва истифодаи иншооти хоҷагии об бояд тадбирҳо оид ба ҳифзи объектҳои об, инчунин захираҳои биологӣ ва дигар объектҳои олами набототу ҳайвонот пешбинӣ ва сари вақт амалӣ гардонида шаванд.

2. Ҳангоми истифодаи объектҳои об, ки ба низоми хоҷагии об дохил мешаванд, ба тағийр додани низоми обии ин объектҳо, ки ба халалдор гардидани ҳуқуқи дигар истифодабарандагон оварда мерасонад, роҳ дода намешавад.

3. Корҳо вобаста ба тағйир ва ё бунёди ҳавзобаҳо ё обравҳои табиӣ танҳо бо шарти нигоҳ доштани ҳолати табиии бавуҷудоии он гузаронида мешаванд.

Моддаи 63. Истифодаи объектҳои об барои эҳтиёҷоти нӯшокӣ ва хоҷагию маишии аҳолӣ

1. Ҳар як шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон барои дастрасӣ ба оби бехатар ва тозаи нӯшокӣ ҳамчун ҷузъи таркибии амалисозии ҳуқуқҳои инсон ҳуқуқ дорад.

2. Барои эҳтиёҷоти нӯшокӣ ва хоҷагию маишии аҳолӣ бояд объектҳои оби аз ифлосшавӣ ва олудашавӣ ҳифзгардида, ки мутобиқати онҳо барои ин мақсадҳо дар асоси хулосаи санитарию эпидемиологӣ муайян мегардад, истифода карда шаванд.

3. Барои объектҳои обе, ки барои эҳтиёҷоти нӯшокӣ ва хоҷагию маишии аҳолӣ истифода бурда мешаванд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон минтақаҳои ҳифзи санитарӣ муқаррар карда мешаванд.

4. Дар минтақаҳои ҳифзи санитарии манбаъҳои таъмини оби нӯшокӣ ҷудо кардани замин барои ҳама намуди сохтмон мувофиқи талаботи қоида ва меъёрҳои санитарию эпидемиологӣ ва лоиҳаҳои минтақаи ҳифзи санитарии объекти об муқарраргардида манъ ва ё маҳдуд карда мешавад.

5. Мақоми ваколатдори назорати давлатии тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар ҳолатҳои мувофиқат накардани сифати об ба талаботи меъёрҳо ва қоидаҳои санитарӣ уҳдадоранд, чораҳоро ҷиҳати пешгирӣ, боздоштан ва ё манъ кардани истифодаи ин объектҳои об андешанд.

6. Истифодаи обҳои зеризаминии дорои сифати оби нӯшокидошта бидуни эҳтиёҷоти нӯшокӣ ва хоҷагию маишӣ манъ аст.

7. Дар минтақаҳое, ки объектҳои обии рӯизаминӣ надоранд, вале захираи обҳои зеризаминии дорои сифати оби нӯшокидошта ба миқдори кофӣ ва муносиб мавҷуд аст, дар ҳолатҳои истисноӣ истифодаи обҳои зеризаминӣ барои мақсадҳои бо таъмини оби нӯшокӣ ва хоҷагию маишӣ алоқаманд набуда дар асоси иҷозат барои истифодаи махсуси об иҷозат дода мешавад.

8. Батанзимдарории дигар асосҳои ҳуқуқӣ ва ташкилии муносибатҳо дар соҳаи ба оби нӯшокӣ ва таъмини он алоқаманд ва муқаррар намудани кафолатҳои давлатӣ оид ба таъмини аҳолӣ бо оби нӯшокӣ дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба таъмини оби нӯшокӣ ва рафъи обҳои партов амалӣ карда мешавад.

Моддаи 64. Истифодаи объектҳои об бо мақсади табобатӣ, осоишгоҳӣ ва солимгардонӣ

1. Объектҳои обе, ки бо тартиби муқарраргардида ба гурӯҳи табобатӣ дохил гардидаанд, пеш аз ҳама бо мақсади табобатӣ, осоишгоҳӣ ва солимгардонӣ истифода мешаванд. Дар ҳолатҳои истисноӣ дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори назорати давлатии тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ иҷозат барои истифодаи махсуси об метавонад барои дигар мақсадҳои истифодаи объектҳои оби ба навъи оби табобатӣ мансуб донисташуда дода шавад.

2. Партофтани обҳои партов ба объектҳои об, ки ба навъи оби табобатӣ мансуб дониста шудаанд, манъ аст.

Моддаи 65. Истифодаи объектҳои об бо мақсади фароғатӣ

1. Истифодаи объектҳои об бо мақсади фароғатӣ (истироҳат, сайёҳӣ, варзиш) бо дар назар доштани қоидаҳои истифодаи объектҳои об, ки аз ҷониби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ тибқи моддаҳои 46 ва 47 Кодекси мазкур муқаррар карда шудаанд, сурат мегирад.

2. Лоиҳакашӣ, сохтмон, азнавсозӣ, мавриди истифодадиҳӣ ва истифодаи бино, иморатҳо ва иншооти фароғатӣ, аз ҷумла иншоот барои ташкили мавзеи оббозӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешаванд.

**66.** **Истифодаи объектҳои об барои истеҳсоли неруи барқ**

1. Истифодаи объектҳои об барои истеҳсоли неруи барқ бо дар назар доштани манфиатҳои дигар истифодабарандагони об ва бо риояи талаботи истифодаи оқилона ва ҳифзи объектҳои об амалӣ мегардад.

2. Истифодабарандагони об, ки иншооти гидроэнергетикиро истифода мебаранд, уҳдадоранд, ки низоми коркард ва пуркунии обанборҳоро бо дар назар доштани афзалияти эҳтиёҷоти нӯшокӣ ва хоҷагию маишии аҳолӣ, инчунин мувофиқи қоидаҳои истифодабарии обанборҳо, ки аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об тасдиқ мегарданд, таъмин намоянд.

3. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар мувофиқа бо соҳибмулкон метавонанд имкониятҳои муҳандисии каналҳо ва дигар иншооти гидротехникии таъиноти гуногунро барои истеҳсоли неруи барқ истифода баранд, агар он ба таъиноти асосии ин иншоот ва муҳити зист зарар нарасонад.

**Моддаи 67. Истифодаи** **объектҳои** **об барои талаботи кишоварзӣ**

1. Истифодаи объектҳои об барои эҳтиёҷоти соҳаи кишоварзӣ бо тартиби истифодаи умумӣ ва махсус амалӣ карда мешавад.

2. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ метавонанд иншооти хоҷагии обро бо мақсади таъмин ва нигоҳдории низоми муносиби обӣ барои зироати хоҷагӣ дар заминҳои кишоварзӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба обёрӣ ва беҳдошти замин истифода намоянд.

3. Истифодаи об дар соҳаи кишоварзӣ бо мақсади пешбурди истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ ва хоҷагии ҷангал, обёрии қитъаҳои наздиҳавлигӣ,шустани заминҳои шӯр, намнокгардонии заминва дигар заруратҳои кишоварзӣ амалӣ мегардад.

4. Истифодаи об аз системаҳои обёрӣ, обшоргардонӣ ва обёрию обшоргардонӣ мувофиқи нақшаҳои истифодаи об дар асоси шартномаҳои байни обрасон ва истифодабарандагони обамалӣ карда мешавад.

5. Нақшаҳои истифодаи об тасдиқ карда мешаванд:

- дар сатҳи дохилии хоҷагӣ - аз тарафи ассотсиатсияи истифодабарандагони об;

- дар сатҳи байнихоҷагӣ - аз тарафи идораҳои давлатии беҳдошти замин ва обёрӣ;

- дар сатҳи ҳавзавӣ - аз тарафи ташкилоти ҳавзавии дарёҳо.

6. Тағйир додани ҳаҷм ва муҳлатҳои таъмини об ба истифодабарандагони об бо дар назар доштани низоми объекти об, мавҷудияти захираҳои об дар объекти об, шароити обу ҳаво ва омилҳои дигар мувофиқимеъёрҳои муқаррагардида анҷом дода мешавад.

7. Обёрии заминҳо бо обҳои партов бо мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ҳифзи муҳити зист тибқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа карда мешавад.

8. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки объектҳои обро барои эҳтиёҷоти кишоварзӣ истифода мебаранд, уҳдадоранд, ки қоидаҳои истифодабари (хизматрасони)-и системаҳои мелиоративӣ ва иншооти хоҷагии оби алоҳидаро риоя намоянд.

9. Аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ худсарона танзим намудани иншооти гидротехникӣ дар каналҳо ва обанборҳои таъиноти байнихоҷагидошта, ки моликияти онҳо намебошанд, бо мақсади зиёд ё кам кардани масрафи об, инчунин дар онҳо васл намудани сарбандҳои муваққатӣ, пойгоҳҳои обкашӣ ва дигар иншооту дастгоҳҳо манъ аст.

10. Партофтани об аз толобҳо, каналҳо ва дигар иншооти обёрикунанда ба объектҳои об бе иҷозат барои истифодаи махсуси об манъ аст.

11. Чорворонӣ,рафтуомади воситаҳои техникӣ тавассути дастгоҳу иншооти хоҷагии об ва инчунин истифодаи иншооти хоҷагии об барои обдиҳии чорво дар ҷойҳои барои чунин мақсадҳо ҷудогардидаиҷозат дода мешаванд.

12. Батанзимдарории дигар асосҳои ҳуқуқӣ ва ташкилии муносибатҳои ба соҳаи мелиоратсия ва обёрии кишоварзӣ алоқаманд дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба мелиоратсия ва обёрӣ таъмин мегардад.

Моддаи 68. Истифодаи объектҳои об бо мақсади саноатӣ

1. Истифодабарандагони об, ки объектҳои обро бо мақсади саноатӣ истифода мебаранд, уҳдадоранд, меъёрҳои технологӣ ва қоидаҳои истифодаи обро риоя намуда, барои кам кардани хароҷоти об ва қатъ кардани партофтани обҳои партов бо роҳи такмили технологияи истеҳсолот ва нақшаи обтаъминкунӣ (истифодаи равандҳои технологии беоб, таъмини об бо усули гардиш ва дигар усулҳои технологӣ) тадбирҳо андешанд.

2. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар ҳолатҳои офати табиӣ, садамаҳо, камобӣ ва дигар ҳолатҳои махсус ҳуқуқ доранд истифодаи оби нӯшокиро бо мақсади саноатӣ аз шабакаҳои коммуналӣ маҳдуд ё манъ кунанд ва аз хатҳои оби хоҷагию нӯшокии идоравӣбарои дар навбати аввал қонеъ гардонидани эҳтиёҷоти аҳолӣ бо оби нӯшокӣ ва маишӣ муваққатан маҳдуд намоянд.

3. Обҳои зеризаминӣ, ки ба навъи оби нӯшокӣ ё табобатӣ мансуб дониста нашудаанд, метавонанд тибқи тартиби муқарранамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои обтаъминкунии техникӣ аз онҳо ҷудо карда гирифтани унсурҳои кимиёвии дар таркибашон мавҷуда, ба даст овардани неруи гармӣ ва дигар эҳтиёҷоти истеҳсолӣ бо риояи талаботи истифодаи сарфакорона ва ҳифзи об истифода бурда шаванд.

Моддаи 69. Истифодаи объектҳои рӯизаминии об бо мақсади нақлиёти обӣ ва ҳавоӣ

1. Дарёҳо, кӯлу обанборҳо роҳҳои обии истифодаи умумӣ мебошанд, ба истиснои ҳолатҳое, ки истифодаи онҳо бо ин мақсадҳо пурра ё қисман манъ гардидааст ва ё онҳо барои истифодаи ҷудогона дода шудаанд.

2. Тартиби ба навъи киштигард мансуб донистани роҳҳои обӣ ва қоидаҳои истифодаи онҳо аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд.

3. Тартиби истифодаи объектҳои об барои истгоҳ, парвоз ва фурудоӣ, инчунин барои дигар эҳтиёҷоти нақлиёти ҳавоӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Моддаи 70. Истифодаи объектҳои об барои моҳипарварӣ ва моҳигирӣ

Истифодаи объектҳои обии аҳамияти моҳипарваридошта барои мақсадҳои хоҷагии моҳипарварӣ ва моҳигирӣ, инчунин танзими заминаи ҳуқуқӣ дар соҳаи фаъолияти моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи моҳипарварӣ, моҳигирӣ ва ҳифзи захираҳои моҳӣ амалӣ мегарданд.

Моддаи 71. Истифодаи объектҳои об барои эҳтиёҷоти хоҷагии шикор

1. Дар дарёҳо, кӯлҳо ва дигар объектҳое, ки маҳалҳои зисти парандаҳои ёбоии дар об шинокунанда ва ҳайвоноти нодири мӯинадор мебошанд, мақоми ваколатдори давлатӣдар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об метавонад ба ташкилотҳои хоҷагии шикор бо дар назар доштани талаботи идораи ҳамгироёнаи захираҳои об ҳуқуқҳои афзалиятнок фароҳам орад.

2. Тартиби истифодаи объектҳои обро барои эҳтиёҷоти хоҷагии шикор (парвариши парандаҳои обӣ, ҳайвоноти мӯинадор, парвариши растаниҳои обӣ ва гузаронидани дигар чорабиниҳои зарурӣ барои пешбурди хоҷагии шикор) мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист таҳия намуда, бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об, мақоми ваколатдори назорати давлатии тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ ва дигар мақомоти дахлдор мувофиқа менамояд ва аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

Моддаи 72. Истифодаи объектҳои об барои эҳтиёҷоти мамнӯъгоҳҳо

1. Объектҳои об, ки дорои арзиши илмию фарҳангӣ мебошанд, бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мамнӯъгоҳ эълон гардида, барои истифодаи ҷудогонаи бемуҳлат ба мамнӯъгоҳҳо бо мақсади ҳифзи табиат ва гузаронидани таҳқиқоти илмӣ дода мешаванд.

2. Объектҳои об, ки мамнӯъгоҳ эълон мегарданд, дар асоси карори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои истифода ба мамнӯъгоҳҳо дода мешаванд.

3. Тартиби истифодаи оби мамнӯъгоҳҳо тибқи низомномаи мамнӯъгоҳҳо муайян карда мешавад.

4. Гирифтани объектҳои об аз истифодаи мамнӯъгоҳҳо ҳангоми зарурати махсус аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат дода мешавад.

5. Объектҳои об, ки дорои арзиши илмию фарҳангӣ буда, мамнӯъгоҳ эълон гардидаанд, метавонанд бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун ёдгориҳои табиат ё фарҳанг эътироф карда шаванд. Қарор дар бораи ёдгориҳои табиат ё фарҳанг эътироф гардидани объектҳои об ва муқаррар намудани шартҳои махсуси истифодаи онҳо ба маълумоти аҳолӣ ва ташкилотҳои манфиатдор расонида мешавад.

Моддаи 73. Истифодаи объектҳои об барои эҳтиёҷоти зиддисӯхтор ва бартараф намудани ҳолатҳои фавқулода

1. Гирифтани об барои эҳтиёҷоти зиддисӯхтор ва бартараф намудани ҳолати фавқулода аз ҳамаи объектҳои об иҷозат дода мешавад. Гирифтани об барои сӯхторхомӯшкунӣ ва дигар ҳолатҳои фавқулодаройгон ва бемамониат дар ҳаҷми барои зиддисӯхтор ва бартараф намудани ҳолати фавқулода зарур амалӣ мегардад.

2. Ғайримақсаднок истифода бурдани обҳои объектҳои об, ки барои эҳтиёҷоти зиддисӯхтор пешбинӣ гардидаанд, манъ мебошад .

Моддаи 74. Истифодаи объектҳои об барои партофтани обҳои партов

1. Истифодаи объектҳои об барои партофтани обҳои партови саноатӣ, коммуналию маишӣ, заҳобҳо ва дигар обҳои партов танҳо баъд аз гирифтани иҷозат барои истифодаи махсуси об анҷом дода мешавад. Иҷозат дар асоси ҳуҷҷатҳое, ки зарурат ва имконияти истифодаи объектҳои обро барои обҳои партов асоснок мекунанд, дода мешавад.

2. Партофтани обҳои партов ба объектҳои обии ба навъи оби нӯшокӣ мансуб донисташуда манъ аст.

3. Партофтани оби партов танҳо дар ҳолатҳое иҷозат дода мешавад, ки агар ин амал боиси дар таркиби табиии оби объекти об аз меъёрҳои муқарраргардида зиёд гардидани маводи ифлоскунанда нагардад.

4. Тартиб ва шартҳои истифодаи объектҳои об барои партофтани оби партов тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳаи ҳифзи муҳити зист муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 75. Истифодаи обанборҳо

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии таъминкунандаи коршоямииоблӯлаҳо, иншооти обгузаронӣ ё обгирӣ дар обанборҳо уҳдадоранд, низоми пуркунӣ ва обпартоиро аз обанборҳобо дар назар доштани манфиатҳои муқарраргардидаи обистифодабарандагон ва заминистифодабарандагони дар минтақаҳои таҳти таъсири обанборҳо қарордошта риоя намоянд.

2. Қоидаҳои истифодаи обанборҳо, аз ҷумла обанборҳое, ки таъиноти махсуси стратегӣ доранд, аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори назорати давлатии тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи мелиоратсия ва обёрӣ ва дигар мақомоти дахлдор тасдиқ карда мешаванд.

3. Ташкил ва ҳамоҳангсозии тадбирҳое, ки ҳолати зарурии техникӣ ва ободонии обанборҳоро таъмин мекунанд, инчунин назоратириояи қоидаҳои истифодабарии онҳо аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳоиоб анҷом дода мешаванд.

4. Муқаррароти қисмҳои 1, 2 ва 3 моддаи мазкур ҳамчунин барои истифодаи кӯл ва дигар махзанҳои об, ки ба сифати обанборҳо истифода мешаванд, татбиқ мегарданд.

5. Номгӯи обанборҳое, ки барои ҳар яке аз онҳо қоидаҳои истифодаи обанборҳо таҳия мегарданд, аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраркарда мешавад.

6. Истифодаи обанборҳо, ба истиснои обанборҳое, ки дар қисми 5 моддаи мазкур нишон дода шудаанд, дар асоси қоидаҳои намунавии истифодаи обанборҳо, ки аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мегарданд, амалӣ мегардад.

7. Тартиби таҳия, мувофиқа ва тасдиқи қоидаҳои истифодаи обанборҳо аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

БОБИ 10. ҲИФЗИ ОБЪЕКТҲОИ ОБ

Моддаи 76. Талаботи асосӣ вобаста ба ҳифзи объектҳои об

1. Ҳифзи объектҳои об аз тарафи мақомоти давлатӣ дар доираи ваколати онҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист, назорати давлатии тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, назорати байторӣ ва Кодекси мазкур анҷом дода мешавад.

2. Ҳангоми истифодаи объектҳои об шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ уҳдадоранд, ки чорабиниҳои хоҷагии об ва ҳифзи объектҳои обро тибқи Кодекси мазкур ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист амалӣ намоянд.

Моддаи 77. Ҳифзи объектҳои об аз олудашавӣ ва ифлосшавӣ

1. Ба объектҳои об партофтани партовҳои истеҳсолӣ, истеъмолӣ ва дигар партовҳо, ки ба сифати об зарар мерасонанд, манъ аст.

2. Соҳибмулкони воситаҳои нақлиёти обӣ, лӯлакашҳо, иншооти шинокунанда ва дигар иншооте, ки дар объектҳои об ҷойгиранд, уҳдадоранд, ба олудашавӣ ва ифлосшавии обҳо, ки дар натиҷаи партофтани равғанҳо, маҳсулоти кимиёвӣ ва нафтӣ ба вуҷуд меоянд, роҳ надиҳанд.

3. Чораҳо вобаста ба пешгирии ифлосшавии объектҳои об дар натиҷаи садамаҳо ва дигар вазъиятҳои фавқулода ва бартарафсозии оқибатҳои онҳо дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

4. Мавҷудияти моддаҳои радиоактивӣ, заҳрхимикатҳо (пеститсидҳо), агрохимикатҳо ва дигар моддаҳои ба саломатии инсон хатарнок дар объектҳои об набояд аз ҳадди имконпазири радиатсионии табиии хоси объектҳои оби алоҳида ва дигар меъёрҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон зиёд бошанд.

5. Дар объектҳои об гӯронидани моддаҳои радиоактивӣ ва заҳрнок манъ аст.

6. Ба объектҳои об партофтани обҳои партов, ки дар таркибашон моддаҳои радиоактивӣ, заҳрхимикатҳо (пеститсидҳо), агрохимикатҳо ва дигар моддаҳои барои саломатии инсон хатарнок ва пайвастагиҳое, ки аз меъёрҳои ҳадди имконпазири таъсир ба объектҳои об зиёд ҳастанд, манъ аст.

7. Гузаронидани корҳои таркишӣ, ки дар натиҷаи он моддаҳои радиоактивӣ ва ё заҳролуд дар объектҳои об ҷудо мешаванд, манъ аст.

Моддаи 78. Ҳифзи пиряхҳо ва барфтӯдаҳо аз олудашавӣ ва ифлосшавӣ

1. Ифлоскунии пиряхҳо, барфтӯдаҳо бо партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ, бо маҳсулоти нафтӣ, заҳрхимикатҳо (пеститсидҳо) ва дигар моддаҳои зараровар манъ аст.

2. Гирифтани ях аз пиряхҳо набояд ба ҳолати объектҳои об таъсири манфӣ расонида, ба коҳишёбии захираҳои об оварда расонад.

Моддаи 79. Ҳифзи объектҳои зеризаминии об

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки фаъолияти онҳо метавонад ба вазъи обҳои зеризаминӣ таъсири манфӣ расонад, уҳдадоранд, чораҳоро ҷиҳати пешгирии ифлосшавӣ, олудашавии объектҳои об ва коҳишёбии обҳо татбиқ намуда, инчунин меъёрҳои муқарраргардидаи ҳадди имконпазири таъсир ба объектҳои обии зеризаминиро риоя намоянд.

2. Дар майдонҳои обҷамъшавандаи объектҳои зеризаминӣ, ки барои эҳтиёҷоти нӯшокӣ ва хоҷагию маишии аҳолӣ истифода мешаванд ё метавонанд истифода шаванд, ҷойгир намудани объектҳои партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ, қабристонҳо, макони дафни чорво ва дигар объектҳое, ки ба обҳои зеризаминӣ таъсири манфӣ мерасонанд, манъ аст.

3. Истифодаи обҳои партов барои обёрӣ ва нуриандозии заминҳо дар қитъаҳои обҳои зеризаминашон ба сатҳи замин наздик тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи назорати экологӣ ва санитарию эпидемиологӣ сурат мегирад.

4. Агар дар ҳолати истифодаи қаър қабати обҳои зеризаминӣ ошкор гарданд, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ уҳдадоранд, фавран ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифодаи захираҳои об хабар расонида, тибқи тартиби муқарраргардида чораҳоро вобаста ба ҳифзи обҳои зеризаминӣ аз ифлосшавӣ ва коҳишёбӣ татбиқ намуда, чоҳҳои худҷоришавандаро бо дастгоҳҳои танзимкунанда ва воситаҳои назоратӣ муҷаҳҳаз намоянд.

5. Ҳангоми лоиҳакашӣ, сохтмон, азнавсозӣ, ба истифода супоридан, истифодаи иншооти обгирии алоқаманд ба истифодаи объектҳои обии зеризаминӣ бояд чораҳои дахлдор оид ба пешгирии таъсири манфии чунин иншоот ба объектҳои об ва дигар объектҳои муҳити зист пешбинӣ карда шаванд.

**Моддаи 80. Ҳифзи объектҳои об ҳангоми лоиҳакашӣ, сохтмон, азнавсозӣ,** ба **истифода супоридан ва истифодаи низоми хоҷагии об**

1. Ҳангоми лоиҳакашӣ, сохтмон, азнавсозӣ, ба истифода супоридан ва истифодаи низоми хоҷагии об, ҷорӣ намудани равандҳои технологии нав бояд таъсири онҳо ба ҳолати объектҳои об ба инобат гирифта шуда, меъёрҳои ҳадди имконпазири таъсир ба объектҳои об, ба истиснои ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон риоя карда шаванд.

2. Ба истифода супоридани объектҳои барои обёрӣ ва нуриандозии заминҳо ба воситаи обҳои партов пешбинишуда бе ташкил намудани нуқтаҳои назоратии низоми об ва сифати он дар объектҳои обӣ роҳ дода намешавад.

3. Лоиҳакашии системаҳои техникии обтаъминкунии худҷорӣ манъ аст.

4. Ҳангоми истифодаи низоми хоҷагии об анҷом додани корҳои зерин манъ аст:

- ба объектҳои об партофтани обҳои партов, ки мавриди тозакунии санитарӣ, безараркунӣ қарор нагирифтаанд (бо дар назар доштани роҳ надодан ба афзоиш аз меъёрҳои ҳадди имконпазири таъсир ба объектҳои об ва меъёрҳои ҳадди ғилзати моддаҳои хатарнок дар объектҳои об);

- гирифтани захираҳои об аз объектҳои об дар ҳаҷме, ки ба объекти об таъсири манфӣ мерасонад;

- ба объектҳои об партофтани обҳои партови таркибашон дорои ангезандаҳои бемориҳои сирояткунанда ва моддаҳои зараровар, ки барои онҳо меъёрҳои ҳадди имконпазири ғилзат муқаррар нагардидаанд.

5. Вайрон намудани талаботи истифода ва ҳифзи объектҳои об боиси маҳдуд, боздоштан ва ё манъи истифодаи иншооти низоми хоҷагии об бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мегардад.

Моддаи 81. Ҳифзи объектҳои об ҳангоми анҷом додани корҳо

1. Гузаронидани корҳои сохтмонӣ, қаъркоркунӣ, таркишӣ, пармакунӣ ва дигар корҳои ба ин хос, ки бо тағйирёбии қаър ва соҳилҳои объектҳои об алоқаманданд, дар минтақаҳои ҳифзи обии онҳо тибқи талаботи қонунгузории об ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ гардонида мешаванд.

2. Истифодабарандагони об, ки объектҳои обро барои гирифтани захираҳои об истифода мебаранд, уҳдадоранд, ҷиҳати пешгирии афтодани моҳиҳо ба иншооти обгирӣ чораҳо андешида, чорабиниҳоро оид ба пешгирии олудашавии обҳои зеризаминӣ ва баландшавии сатҳи онҳо амалӣ созанд.

3. Обёрӣ, аз ҷумла бо истифода аз обҳои партове, ки сифаташон ба талаботи меъёрии ҳадди имконпазири таъсир ба объектҳои об мувофиқат мекунад, хушккунӣ ва дигар корҳои мелиоративӣ бояд ҳамзамон бо амалигардонии чорабиниҳо оид ба ҳифзи муҳити зист, ҳифзи объектҳои об ва майдонҳои обҷамъкунии онҳо гузаронида шаванд.

4. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки фаъолияти онҳо ба корҳои сохтмонӣ, қаъркоркунӣ, таркишӣ, пармакунӣ ва дигар корҳои ба ин хос, ки бо тағйирёбии қаър ва соҳили объектҳои об алоқаманд аст, уҳдадоранд, чорабиниҳоро оид ба ҳифзи объектҳои об, пешгирии онҳо аз олудашавӣ ва ифлосшавӣ татбиқ намоянд.

Моддаи 82. Ҳифзи объектҳои об ҳангоми истифодаи онҳо барои истеҳсоли неруи барқ

1. Истифодабарандагони об, ки объектҳои обро барои таъмини эҳтиёҷоти технологии неруи барқии гармидиҳӣ истифода мебаранд, уҳдадоранд, низоми ҳароратии объектҳои обро риоя намоянд.

2. Истифодаи объектҳои об барои истеҳсоли неруи барқ аз тарафи объектҳои гидроэнергетикӣ бо дар назар доштани манфиатҳои дигар истифодабарандагони об, риояи талабот нисбати истифода ва ҳифзи объектҳои об, талабот ба нигоҳдории захираҳои биологии обӣ ва дигар объектҳои олами наботот ва ҳайвонот, талабот оид ба пешгирии таъсири манфии обҳо ва бартарафсозии оқибатҳои онҳо амалӣ карда мешавад.

3. Барои таъмини фаъолияти бехатар ва бесадама, истифодаи бехатари иншооти гидроэнергетикӣ дар марзобгоҳи объектҳои об, дар қитъаҳои паҳнои соҳилҳо (аз ҷумла дар қитъаҳои ҳамсарҳад бо иншооти гидроэнергетикӣ), қитъаҳои маҷрои дарё минтақаҳои муҳофизатии дорои шартҳои махсуси истифодаи об ва истифодаи қитъаҳои паҳнои соҳилҳо (аз ҷумла дар қитъаҳои ҳамсарҳади иншооти гидроэнергетикӣ) муқаррар карда мешаванд.

4. Тартиби муайян намудани минтақаҳои муҳофизатӣ барои объектҳои номбаршуда, шартҳои махсуси истифодаи об ва истифодаи қитъаҳои паҳнои соҳилҳо (аз ҷумла дар қитъаҳои ҳамсарҳади иншооти гидроэнергетикӣ) дар сарҳади онҳо аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Моддаи 83. Ҳавзаҳо ва минтақаҳои ҳифзи санитарии объектҳои обе, ки захираҳои обиашон табобатӣ мебошанд

1. Бо мақсади ҳифзи объектҳои обе, ки захираҳои обиашон табобатӣ мебошанд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳавзаҳо ва минтақаҳои ҳифзи санитарӣ муқаррар карда мешаванд.

2. Гирифтани минтақаҳои санитарии объектҳои обии захираҳои обиашон табобатӣ барои дигар эҳтиёҷот манъ аст.

Моддаи 84. Минтақаҳои ҳифзи об ва хатҳои муҳофизатии наздисоҳилӣ

1. Минтақаҳои ҳифзи об ҳудуде мебошад, ки ба соҳили (ҳудуди объекти об) дарёҳо, сойҳо, каналҳо, кӯлҳо, обанборҳо ҳамшафат буда, дар он низоми махсуси амалӣ намудани хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият бо мақсади пешгирии ифлосшавӣ, олудашавӣ, лойқанокшавии объектҳои оби номбаршуда ва коҳишёбии оби онҳо, инчунин ҳифзи муҳити зисти захираҳои биологӣ ва дигар объектҳои олами набототу ҳайвонот муқаррар карда мешавад.

2. Дар сарҳади минтақаҳои ҳифзи об хатҳои муҳофизатии наздисоҳилӣ муқаррар карда мешаванд, ки дар ҳудуди онҳо маҳдудияти иловагии фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар намуди фаъолият ҷорӣ карда мешавад.

3. Ба минтақаҳои ҳифзи об мансубанд:

- минтақаҳои ҳифзи санитарии объектҳои оби рӯизаминӣ ва зеризаминӣ, ки барои гирифтани об бо мақсади эҳтиёҷоти нӯшокӣ ва хоҷагию маишии аҳолӣ истифода мешаванд;

- минтақаҳои ҳифзи оби дарёҳо, каналҳо, кӯлҳо ва обанборҳо.

4. Минтақаҳои ҳифзи санитарии объектҳои об, минтақаҳои ҳифзи оби дарёҳо, сойҳо, каналҳо, кӯлҳо, обанборҳо ва хатҳои муҳофизатии наздисоҳилӣ дар маҳалҳо тибқи лоиҳаҳои аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист, мақоми ваколатдори назорати давлатии тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи мелиоратсия ва обёрӣ ва мақоми ваколатдори давлатии батанзимдарории муносибатҳо вобаста ба замин таҳиягардида муқаррар карда мешаванд. Лоиҳаҳои минтақаҳои ҳифзи об, ки аз ҷумла хатҳои муҳофизатии наздисоҳилиро дар бар мегиранд, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ё бо дастури он аз тарафи мақоми ба ин ваколатдоршуда тасдиқ карда мешаванд.

5. Минтақаҳои ҳифзи об, ки таҳти салоҳияти мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ қарор доранд, бо ҳамон тартиб ва дар сатҳи дахлдор дар маҳалҳо муқаррар гардида, лоиҳаҳо аз тарафи сохтори маҳаллии мақомоти дахлдори давлатӣ тасдиқ карда мешаванд.

6. Дар сарҳади минтақаҳои ҳифзи об амалҳои зерин манъ аст:

- истифодаи обҳои партов бо мақсади батанзимдарории ҳосилнокии хок;

- ҷойгиркунии қабристонҳо, макони дафни ҳайвонот, объектҳои нигоҳдории партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ, моддаҳои тарканда, кимиёвӣ, заҳрнок ва заҳролуд, нуқтаҳои гӯронидани партовҳои радиоактивӣ;

- амалигардонии чораҳои ҳавопаймоӣ оид ба мубориза бо организмҳои зараровар;

- ҳаракат ва истгоҳи воситаҳои нақлиёт (ба ғайр аз воситаҳои нақлиёти махсус), ба истиснои ҳаракати онҳо дар роҳҳо ва истгоҳҳо, дар ҷойҳои махсусгардонидашуда, ки дорои фарши сахт ҳастанд;

- ҷойгиркунии нуқтаҳои фурӯши сӯзишворӣ, анборҳои маводи сӯзишворӣ-молиданӣ, пойгоҳҳои хизматрасонии техникӣ, ки барои назорат ва таъмири воситаҳои нақлиётӣ истифода мешаванд, шустушӯи воситаҳои нақлиётӣ;

- ҷойгиркунии анбори заҳрхимикатҳо (пеститсидҳо) ва агрохимикатҳо, истифодаи заҳрхимикатҳо (пеститсидҳо) ва агрохимикатҳо;

- партофтани обҳои партов;

- иктишоф ва истихроҷи канданиҳои фоиданоки маъмул (ба истиснои ҳолатҳое, ки агар иктишоф ва истихроҷи канданиҳои фоиданоки маъмул аз тарафи истифодабарандагони сарватҳои зеризаминӣ амалӣ гарданд. Иктишоф ва истихроҷи дигар намудҳои гуногуни канданиҳои фоиданок дар доираи ҳудуди ба онҳо ҷудогардида тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сарватҳои зеризаминӣ ва дар асоси лоиҳаи техникии тасдиқгардида амалӣ мегарданд).

7. Дар сарҳади минтақаҳои ҳифзи об лоиҳакашӣ, сохтмон, азнавсозӣ, ба истифода супоридан, истифодаи объектҳои хоҷагӣ ва дигар объектҳо бо шарти муҷаҳҳаз гардонидани иншооти чунин объектҳои об, ки таъминкунандаи ҳифзи объектҳои об аз ифлосшавӣ, олудашавӣ ва коҳишёбии об мебошад, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат дода мешаванд. Интихоби намуди иншооте, ки ҳифзи объекти обро аз ифлосшавӣ, олудашавӣ, таҳшиншавии обовардҳо ва коҳишёбии об таъмин менамояд, бо дар назар доштани зарурати риояи меъёрҳои ҳадди имконпазири партофтани моддаҳои хатарнок, дигар моддаҳо ва микроорганизмҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист муқарраршуда анҷом дода мешавад.

8. Мафҳуми иншооти таъминкунандаи ҳифзи объектҳои об аз ифлосшавӣ, олудашавӣ, таҳшиншавӣ ва коҳишёбии об барои татбиқи ҳадафҳои моддаи мазкур чунин фаҳмида мешавад:

- системаҳои обпартоии мутамарказ (канализатсия), системаҳои мутамаркази обпартоӣ барои боришот;

- иншоот ва системаҳо барои партофтани обҳои партов ба системаи мутамаркази обпартоӣ (аз ҷумла обҳои борон, барфобҳо, обҳоиинфилтратсионӣ, обёрикунанда, заҳобҳо), агар онҳо барои қабул намудани ин обҳо пешбинӣ шуда бошанд;

- иншооти обпартои алоҳида барои тозакунии обҳои партов (аз ҷумла обҳои борон, барфобҳо, обҳои инфилтратсионӣ, обёришаванда ва заҳобҳо), ки поксозии онҳо дар асоси меъёрҳои муқаррарнамудаи талаботиқонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ва Кодекси мазкур анҷом дода мешавад;

- иншоот барои ҷамъоварии партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ, инчунин иншоот ва системаҳо барои партофтани обҳои партов (аз ҷумла обҳои борон, барфобҳо, обҳои инфилтратсионӣ, обёрикунанда ва заҳобҳо) дар обқабулкунандаҳое, ки аз маводи обногузар сохта шудаанд.

9. Муқаррар намудани ҳудуди минтақаҳои ҳифзи обҳо ва ҳудуди хатҳои муҳофизатии наздисоҳилии объектҳои об, аз ҷумла тавассути нишонаҳои махсуси маълумотӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегардад .

Моддаи 85. Объектҳои оби махсус ҳифзшаванда

1. Объектҳои об ё қисми онҳо, ки дорои аҳамияти экологӣ, илмӣ, фарҳангӣ, эстетикӣ, фароғатӣ (истироҳат, сайёҳӣ, варзиш) ва табобатӣ мебошанд, метавонанд объектҳои обии махсус ҳифзшаванда эътироф карда шаванд.

2. Мақом, реҷаи махсус ҳифзшаванда ва сарҳади ҳудудҳо, ки дар доираи он объектҳои оби дар қисми 1 моддаи мазкур нишондодашуда ҷойгиранд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи минтақаҳои табиии махсус ҳифзшаванда муқаррар карда мешаванд.

3. Низоми махсуси истифодаи объекти об ё қисми он, ки дар доираи ҳудуди он объекти мероси бостоншиносӣ ҷойгир аст, имконияти пешбурди корҳои пешбининамудаи Кодекси мазкурро ба шарти таъмини ҳифзи объекти мероси бостоншиносӣ, ки ба феҳристи давлатии объектҳои мероси таърихию фарҳангии Ҷумҳурии Тоҷикистон дохил карда шудааст ва ё ошкорсозии объекти мероси бостоншиносӣ, инчунин таъмини дастрасии шаҳрвандон ба ин объектҳо ва гузаронидани корҳои саҳроии бостоншиносӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ менамояд.

Моддаи 86. Минтақаҳои офати экологӣ ва минтақаҳои хавфнок вобаста ба ҳолатҳои фавқулода дар объектҳои об

1. Тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ва соҳаи ҳифзи аҳолӣ ва ҳудуд аз ҳолатҳои фавқулодаи дорои хусусияти табиӣ ва техногенидошта объектҳои об ва ҳавзаҳои дарёҳое, ки дар онҳо тағйироти дар натиҷаи рӯй додани ҳодисаҳои техногенӣ ва табиӣ ба миён омада ҳаёт ва саломатии аҳолӣ, объекти олами наботот ва ҳайвонот, дигар объектҳои муҳити зистро ба хавф мегузоранд, метавонанд минтақаҳои офати экологӣ ва минтақаҳои ҳолати фавқулода эълон карда шаванд.

2. Барои пешгирии таъсири манфии обҳо ҳангоми ба амал омадани вазъияти фавқулода ва бартарафсозии ин оқибатҳо метавонад хоки қаър тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи аҳолӣ ва ҳудуд аз ҳолатҳои фавқулодаи дорои хусусияти табиӣ ва техногенидошта истифода гардад.

Моддаи 87. Пешгирии таъсири манфии обҳо ва бартарафсозии оқибатҳои он

1. Бо мақсади пешгирии таъсири манфии об (обхезӣ, зериобмонӣ, вайроншавии соҳилҳои объектҳои об, ботлоқшавӣ) ва бартарафсозии оқибатҳои он чораҳои муҳофизатии махсус, аз ҷумла соҳилмустаҳкамкунӣ ва чораҳои ҳифзи зидди сел тибқи Кодекси мазкур ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида мешаванд.

2. Ҷойгир кардани маҳалҳои нави аҳолинишин ва сохтмони объектҳои асосӣ бидуни гузаронидани чораҳои муҳофизатии махсус оид ба пешгирии таъсири манфии об дар ҳудуди минтақаҳои обхезӣ, зериобмонӣ манъ аст.

3. Дар доираи минтақаҳои обхезӣ, зериобмонӣ чунин амалҳо манъ аст:

- истифодаи оби партов бо мақсади танзими ҳосилхезии хок;

- ҷойгир намудани қабристонҳо, макони дафни ҳайвонот, иншооти ҷойгиркунии партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ, кимиёвӣ, моддаҳои тарканда, заҳрнок, заҳролуд ва нуқтаҳои нигоҳдорӣ, гӯронидани партовҳои радиоактивӣ;

- татбиқи чораҳои авиатсионии мубориза бо организмҳои зараровар.

4. Сарҳади минтақаҳои обхезӣ ва зериобмонӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ҳолатҳои фавқулода бо иштироки сохтори дахлдори мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот муайян карда мешавад.

5. Тадбирҳо оид ба пешгирии таъсири манфии об ва кам намудани таъсири он ба объектҳои об аз ҷониби мақомоти дахлдор, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракуниишаҳрак ва деҳот, ки аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонваколатдор гардидаанд, амалӣ карда мешаванд.

БОБИ 11. ҲАЛЛИ БАҲСҲО ДАР СОҲАИ МУНОСИБАТҲО ВОБАСТА БА ОБ

Моддаи 88. Ҳалли баҳсҳо дар соҳаи муносибатҳо вобаста ба об

Баҳсҳо дар соҳаи муносибатҳо вобаста ба об байни иштирокдорони муносибатҳо вобаста ба об тариқи гуфтушуниди тарафҳо, баррасии онҳо дар Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Шӯрои миллии об, шӯрои ҳавзавии дарёҳо, мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи танзими истифода ва ҳифзи захираҳои об, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, мақомоте, ки аз тарафи шаҳрвандон ва иттиҳодияҳои истифодабарандагони об таъсис дода шудаанд, дар доираи ваколаташон ва ё дар судҳо бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории ҶумҳурииТоҷикистон баррасӣ карда мешаванд.

Моддаи 89. Тартиби ҳалли баҳсҳои молумулкӣ дар соҳаи муносибатҳо вобаста ба об

Баҳсҳои молумулкӣ дар соҳаи муносибатҳо вобаста ба об тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳал карда мешаванд.

БОБИ 12. ҲАМКОРИИ БАЙНАЛМИЛАЛӢ ДАР СОҲАИ МУНОСИБАТҲО ВОБАСТА БА ОБ

Моддаи 90. Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи муносибатҳо вобаста ба об

Ҷумҳурии Тоҷикистон дар сиёсати хориҷии худ оид ба муносибатҳо вобаста ба об зарурати таъмини рушди устувори иқтисодиёти миллӣ, истифодаи самаранок, сарфакорона ва ҳифзи захираҳои обро дар асоси риояи принсипҳои ҳуқуқи байналмилалии об, тавсеаи ҳамкориҳои муфид ва дӯстона бо давлатҳои хориҷӣ, таъмини бехатарии умумии экологӣ, инкишофи ҳамкориҳои байналмилалӣ дар соҳаи муносибатҳо вобаста ба об ба асос мегирад.

Моддаи 91. Асосҳои иқтисодии муносибатҳо вобаста ба об бо дигар давлатҳо

Асосҳои иқтисодии муносибатҳо вобаста ба об бо дигар давлатҳо дар заминаи созишномаҳои байнидавлатӣ ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, муқаррар карда мешаванд.

**БОБИ 13. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 92. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Кодекси мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Кодекси мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 93. Ҷуброни зараре, ки ба объектҳои об расонида шудааст**

2. Усулҳои ҳисоб намудани андозаи зараре, ки ба объектҳои об дар натиҷаи риоя накардани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон расонида мешавад, бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

Моддаи 94. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Кодекси оби Ҷумҳурии Тоҷикистон

Кодекси оби Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 29 ноябри соли 2000, №34 қабул гардидааст (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2000, №11, мод. 510; с. 2006, №3, мод. 164; с. 2008, № 3, мод. 200; с. 2009, №12, мод. 824; с. 2011, № 6, мод. 455; с. 2012, №4, мод. 271), аз эътибор соқит дониста шавад.

**Моддаи 95. Тартиби мавриди амал қарор додани Кодекси мазкур**

Кодекси мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

**Президенти**

**Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                    Эмомалӣ Раҳмон**

**ш. Душанбе**, **2 апрели 2020 № 1688**.

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
КОДЕКС	1688	КОДЕКСИ ОБИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН	Маҷлиси Олии ҶТ	02.04.2020	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

КОНСТИТУТСИЯИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН - ТАҶАССУМГАРИ ҲУҚУҚҲОИ ЗАНОН ВА МАРДОН

^-A A ⁺A

КОНСТИТУТСИЯИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН - ТАҶАССУМГАРИ ҲУҚУҚҲОИ ЗАНОН ВА МАРДОН

Ҳукумати Тоҷикистон ҳанӯз аз оғози истиқлолият вобаста ба таҳкими мақому манзалат ва таъмини риояи ҳуқуқи конститутсионии занон ва мардон тамоми тадбирҳои заруриро андешида, мутобиқи меъёрҳои ҷомеаи демократӣ, ҳуқуқбунёд ва дунявӣ амалӣ мегардонад.

Дар ин давра бо мақсади баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа, таъмин намудани баробарҳуқуқии мардону занон, тарбия, интихоб ва ҷобаҷогузории кадрҳои роҳбарикунанда, аз ҷумлаи занону духтарони лаёқатманд як силсила асноди зарурӣ қабул ва амалӣ гардида истодаанд.

Дар ин замина таъмини ҳуқуқ ва имкониятҳои баробарии мардон ва занон қисми таркибии сиёсати давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсуб меёбад. Ҳанӯз аз солҳои аввали соҳибистиқлолӣ вобаста ба воқеияти замон ва хусусиятҳои миллию фарҳангӣ масъалаҳои беҳтар гардонидани шароити занон ва таъмини ҳуқуқу озодии онҳо ҷузъи муҳими сиёсати пешгирифта ба ҳисоб меравад.

Дар шароити кунунӣ, ки пешрафти илму техника мушоҳида мегардад, муносибатҳои нав ба нави ҷамъиятӣ ба назар мерасанд, баробарии вазъи ҳуқуқии мардону занон ва имкониятҳои баробари амалигардонии онҳо талаби замон аст, ки ин ба ҳарду ҷинс имконияти озодона инкишоф додани қобилияти тавоноӣ, маҳорат ва малакаашонро барои иштирок дар раванди сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ, фарҳангӣ медиҳад.

Вобаста ба ин асоси таъмини шароити якхеларо барои амалигардонии ҳуқуқи мардону занон Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, принсипҳои умумии эътирофшуда ва меъёрҳои ҳуқуқи байналмилалӣ ташкил менамоянд.

Кафолатҳои давлатии баробарҳукуқии мардону занон ва имкониятҳои баробари амалигардонии онҳо дар асоси принсипҳои зерин амалӣ карда мешаванд:

- қонуният;

- баробарҳуқуқии мардону занон;

- нораво будани табъиз аз рӯи ҷинс;

- ошкорбаёнӣ ва шаффофият.

Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон санади олии ҳуқуқӣ ба ҳисоб рафта дар қисми дуюми моддаи 17-и он чунин оварда шудааст. “Мардон ва занон баробарҳуқуқанд”.

Дар қисми дуюми моддаи мазкур сухан дар бораи имкониятҳои баробарии мардон ва занон дар тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷамъиятию давлатӣ меравад.

Вобаста ба ин талаботи конститутсионӣ қонунҳои соҳавӣ (нафақа, ҳифзи меҳнат ва ғайра) қабул шудаанд, ки меъёрҳои конститутсионӣ мазкурро такмил медиҳанд. Оид ба масъалаи баррасишаванда барномаҳои давлатӣ низ қабул гардидаанд, ки онҳо барои дар амал татбиқ шудани баробарии занон ва мардон мусоидат мекунанд. Аз ҷумла барои таъмини воқеии баробарҳуқуқии занон Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 3 декабри соли 1999 “Дар бораи баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа” қабул гардидааст.

Фармони мазкур таъмини иштироки фаъолонаи занонро дар ҳаёти ҷамъиятӣ ва идораи давлат, баланд бардоштани мақоми иҷтимоии зан ва солим намудани генофонди миллӣ ва баланд бардоштани нақши занонро дар таҳкими пояҳои ахлоқии маънавӣ ва сулҳу ваҳдат муқаррар намудааст, инчунин намояндагии занро бо дарназардошти салоҳиятнокӣ ва сифатҳои касбии кордониашон ба ҳайати роҳбарикунандаи вазоратҳо, кумитаҳои давлатӣ мақомоти ҳокимияти иҷроияи маҳаллӣ, ҷамоатҳо, мақомоти прокуратура ва суд, ва дигар муассисаҳои маориф таъмин намоянд.

Давлат барои таъмини баробарҳуқуқии мардону занон дар соҳаҳои сиёсӣ, иҷтимоию иқтисодӣ, фарҳангӣ ва ғайра чораҳои мушаххас меандешад. Барои ҳалли ин масъалаҳо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи кафолатҳои давлатии баробарҳуқуқии мардону занон ва имкониятҳои баробарии амалигардонии онҳо” аз 1 марти соли 2005 №89 қабул гардидааст, ки баробарҳуқуқии мардону занон ва имкониятҳои баробари амалигардонии онҳо ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз ҳамин Қонун, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофкардаи Ҷумҳурии Тоҷикистон иборат аст.

Давлат иштироки баробарии занонро дар идоракунии давлат кафолат медиҳад. Давлат иштироки баробарии мардону занонро дар мақомоти қонунгузорӣ, иҷроия ва судӣ ҳокимити давлатӣ бо тарзу воситаҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ ва ғайра таъмин менамояд.

Метавон хулоса намуд, ки механизмҳои номбаршуда, ҳамчун василаҳои иҷтимоии тағйирпазир метавонанд пайваста такмил ёфта, бо дарназардошти хусусиятҳои рушди ҷомеа ҷанбаҳои навро кашф намоянд. Зеро таҳавуллоти иҷтимоии дар ҷомеаи ҷаҳонӣ дар самти мазкур ҷараёндошта метавонад дигаргуниҳои дигареро низ ба миён оварад.

Таҳлилу омӯзиши татбиқи баробарҳуқуқии мардону занон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон нишон медиҳад, ки он маҳз тавассути дастгириҳои бевоситаи Пешвои муаззами миллат ҳамчун унсури таркибӣ дар сиёсати давлатӣ ворид шуда, бомаром рушду такомул ёфта истодааст.

Одиназода Фарида Шамсулло

мутахассиси пешбари шуъбаи қонунгузории гражданӣ, соҳибкорӣ ва оилавии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон

Нишонаи номӣ (тег):

КОНСТИТУТСИЯИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН - ТАҶАССУМГАРИ ҲУҚУҚҲОИ ЗАНОН ВА МАРДОН

Баҳодиҳии муҳтаво:

KHOVAR.TJ

АГЕНТИИ МИЛЛИИ ИТТИЛООТИИ ТОҶИКИСТОН «ХОВАР»
WWW.KHOVAR.TJ

«ХОВАР FM»

Садриддин Айнӣ (1878 – 1954): Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳо, ки ба 29 забони хориҷӣ нашр шудаанд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба асосгузори адабиёти муосири тоҷик Садриддин Айнӣ унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Бобоҷон Ғафуров (1909 – 1977): Олим, академики Академияи Илмҳои ИҶШС, арбоби ҳизбӣ ва давлатӣ, муаллифи китоби оламшумули «Тоҷикон» ва зиёда аз 300 асару мақолаҳо.
Солҳои 1944-1946 котиби дуюм, с.1946-1956 котиби якуми КМ Ҳизби комунистии Тоҷикистон, 1956 – 1977 сарвари Пажуҳишгоҳи шарқшиносии ИҶШС.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба таърихшинос ва шарқшиноси шинохтаи тоҷик, академик, муаллифи китоби «Тоҷикон» Бобоҷон Ғафуров унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Мирзо Турсунзода (1911-1977): Шоири халқӣ, раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ, Раиси Кумитаи якдилии халқҳои Осиё ва Африқо. Барои достонҳои «Қиссаи Ҳиндустон»(1948), «Ҳасани аробакаш», «Чароғи абадӣ», «Садои Осиё»,(1960) «Ҷони ширин» (1963) бо ҷоизаҳои давлатии ИҶШС, ҶШС Тоҷикистон ва байналмилалии ба номи Ҷ. Неҳру (1967) сарфароз шуда буд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 07 майи соли 2001 ба шоири халқии Тоҷикистон, ходими намоёни ҷамъиятӣ Мирзо Турсунзода унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Эмомалӣ Раҳмон: Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, солҳои 1999, 2006 ва 2013 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардидаст.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат.
Бо қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 11 декабри соли 1999 барои мустаҳкам намудани давлатдории соҳибистиқлол ва пойдории сулҳ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” мукофотонида шудааст.
Нусратулло Махсум (1881 – 1938): Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1924-1926 раиси Кумитаи инқилобии ҶМШС Тоҷикистон, солҳои 1926-1933 раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Нусратулло Махсум унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” дода шудааст.
Шириншоҳ Шоҳтемур (1899 – 1937): Ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1929-1931 котиби Ҳизби коммунистии ҶШС Тоҷикистон, солҳои 1933-1937 Раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Шириншоҳ Шоҳтемур, унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шудааст.