Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон

ДАСТУРИ ИСТИФОДАБАРАНДА

ХУШ ОМАДЕД БА CОМОНАИ РАСМИИ МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН!

КОР БО МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Муҳтарам меҳмонон ва истифодабарандагони сомонаи расмии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (ММҚ),

Барои оғози кор бо «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) ба блоки бо номи шабеҳ дар сомонаи расмии ММҚ зер кунед. Блоки «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» кушодашаванда буда, ҳамеша дар қисми болои сомона дастрас аст. Шумо инчунин метавонед ба «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) аз феҳристи асосӣ (меню асосӣ) бо зеркунии пайванди «Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» дастрасӣ пайдо намоед.

БЛОКИ «МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН» (МҚҶТ)

Ҳамаи модулҳо ва имконоти ҷустуҷӯи санадҳо дар «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) мустақилона кор мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки ҳангоми кор бо МҚҶТ ворид кардани «Ном»-и санад ва бо ҳамроҳи он интихоб кардани ҳамаи имконоти дигар, масалан «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра ҳатмӣ нест. Аммо барои ҷустуҷӯи васеъ шумо метавонед аз ҳамаи имконоти ҷустуҷӯи санадҳо ба таври дилхоҳ истифода баред. Ҳамаи санадҳое, ки ба МҚҶТ ворид шуданд дар зери «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ», яъне дар «Ҷадвали санадҳо» дастрасанд.

ЛАВҲАИ ИМКОНОТИ ҶУСТУҶӮ

Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ

ҶАДВАЛИ САНАДҲО

ТУГМАҲОИ «ТАТБИҚ КАРДАН» ва «БОЗСОЗӢ»

Тугмаи «Татбиқ кардан»: Баъд аз он ки Шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» имконоти дилхоҳро ворид карда, интиход мекунед, барои намоиш додани натиҷа тугмаи «Татбиқ кардан»-ро зер кунед. Аммо, вақте ки шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» дархостеро ворид мекунед ё имконеро интихоб менамоед, онҳо ба таври худкор дарҳол татбиқ карда мешаванд.

Тугмаи «Бозсозӣ»: Агар хоҳед, ки ҳамаи дархостҳо ва имконотеро дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» лағв кунед, аз тугмаи «Бозсозӣ» истифода баред.

Агар шумо хоҳед, ки номи санади дақиқро аз санадҳои дар махзан мавҷудбуда ба даст оред, калидвожаи номи санадро ба сатри «Ном» ворид намоед. Ҳамаи санадҳое, ки дорои калидвожаи воридуша мебошанд нишон дода мешаванд. Масалан, агар шумо калидвожаи «дастрасӣ»-ро ворид кунед, санадҳое, ки калимаи «дастрасӣ»-ро дар бар мегиранд, дар «Ҷадвали санадҳо» нишон дода мешаванд (масалан, ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ)

САТРИ «НОМ»

Шумо инчунин метавонед санадҳоро аз рӯи муҳтаво бо истифодаи сатри «Матни асосӣ» ва полои дилҳол ҷустуҷӯ намоед. Масалан, барои ёфтани санад(ҳо)и дорои калима(ҳо), калидвожа(ҳо) ё ибора(ҳо)и лозимӣ, ба сатри «Матни асосӣ» дархостро ворид намуда, имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед. Санадҳои дархостшуда ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред. Ҳамин тавр аз имкони «Дар бар намегирад» ё имконоти ҷустуҷӯи дигар истифода баред, Масалан, агар шумо ба сатри «Матни асосӣ» калимаи «Интернет»-ро ворид кунед ва имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед, саданҳое, ки дар муҳтавои худ дорои калимаи «Интернет» мебошанд, нишод дода мешаванд.

САТРИ «МАТНИ АСОСӢ»

Сатри «Матни асосӣ»

Шумо метавонед санадҳоро аз рӯи «Ном», «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра алоҳида ё якҷоя ба таври дилхоҳ ҷустуҷӯ намоед.

Масалан, агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо «Аз рӯи моҳ ва сол» ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз рӯи моҳ ва сол» бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо дар давраи муайян ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз санаи интихобшуда» ва/ё «То санаи интихобшуда» алоҳида ё якҷоя бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Ҳамин тавр Шумо метавонед ҳар гуна санадҳои махзанро алоҳида ё бо интихоби имконоти иловагӣ ҷустуҷӯ намоед ва ба даст оред.

Барои дидани санад ва мутолиа кардани он, аз тугмаи «ДИДАН» истифода баред ва барои пинҳон кардани он, аз тугмаи «ПИНҲОН КАРДАН» истифода баред.

ТУГМАҲОИ «ДИДАН» ва «ПИНҲОН КАРДАН»

Шумо ҳам метавонед, бо зеркунии пайванди номи санад онро дар саҳифаи алоҳида кушоед ё ин ки дар форматҳои Word, PDF ва ZIP аз сомонаи мо боргирӣ намоед.

ЗАМИМА ДАР ФОРМАТҲОИ WORD, PDF ва ZIP (ДАР ҶАДВАЛИ САНАДҲО)

Замима

КОР БО СОМОНАИ РАСМӢ - БАҚАЙДГИРӢ ВА ВОРИДШАВӢ

Ҳамаи маводҳои Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба ахбори омма дахл доранд, дар сомонаи мо дастрасанд. Барои гирифтани маълумот Шумо метавонед аз Феҳристи асосӣ (менюи асосӣ), Харитаи сомона, имкони Ҷустуҷӯ ва Ҷустуҷӯи васеъ истифода баред.
Барои бақайдгирӣ дар сомонаи Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, лутфан ба таври расмӣ муроҷиат намоед. Корбарони бақайдгирифташуда метавонанд аз имкониятҳои иловагӣ истифода баранд, масалан, пайдо кардани дастрасӣ ба лоиҳаҳои санадҳо.

Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ**

**ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ МАЪРИФАТИ ЭКОЛОГИИ АҲОЛӢ**

Қонуни мазкур принсипҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ, молиявӣ ва иқтисодии сиёсати давлатиро дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ ба танзим медарорад.



**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- сиёсати давлатӣ дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ - фаъолияти мақомоти ваколатдори давлатӣ, ки ба таъмини шароит барои амалӣ намудани омӯзиши экологии аҳолӣ ва ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти давлатӣ, ҷамъиятӣ ва шахсони воқеӣ ҷиҳати ташаккулёбии фарҳанги умумӣ ва тахассусии экологии шахс ва ҷомеа равона шудаанд;

- маърифати экологӣ - раванди таълим, ки мақсади он аз маърифати экологӣ баҳравар кардан, дар рӯҳи маърифати экологӣ таълиму тарбия додан, пойдор гардонидани фарҳанги экологӣ, дуруст ва оқилона муайян кардани тамоили донишандӯзӣ, нишон додани қобилият ва ташаккули рафтори дурусти шахсони алоҳида ва аҳолӣ оид ба ҳифз ва истифодаи табиат иборат мебошад;

- фарҳанги экологӣ - қисми таркибии фарҳанги умумибашарӣ ва миллиест, ки маҷмӯи муносибатҳои иҷтимоӣ, арзишҳои ахлоқӣ, меъёр ва усулҳои таъсири мутақобилаи ҷамъиятро бо муҳити зист дар бар мегирад ва меросан барои ташаккулёбии дониш ва маърифати экологӣ дар шуур ва ахлоқи ҷамъиятии одамон дар тӯли ҳаёт ва фаъолияти наслҳо, ки ба ҳаёти солим, болоравии маънавиёти ҷамъият, рушди устувори иҷтимоию иқтисодӣ, бехатарии экологии кишвар ва ҳар фарди алоҳида, мусоидат менамояд;

- дониши экологӣ - бахши маърифати ҷамъиятиест, ки ба истифодаи бошууронаи табиат ва таъмини муҳити зисти бехатар барои инсон равона шудааст;

- дониши экологии ҳадди ақал - ҳаҷми камтарини донишҳои зарурӣ барои ҳар як узви ҷомеа, ки мақсад аз он истеҳсоли бехавф ва каммасраф, сарфаи захираҳои табиӣ ва энергия, барқарорсозии хоҷагидорӣ ва дигар фаъолиятҳо, инчунин муҳити зист ва ташаккули муносибатҳои эҳтиёткорона ба он мебошад.

**Моддаи 2. Принсипҳои асосии сиёсати давлатӣ оид ба маърифати экологии аҳолӣ**

Принсипҳои асосии сиёсати давлатӣ дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ инҳоянд:

- кафолати давлатии таъмини омӯзиши ҳадди ақали донишҳои зарурии экологӣ барои шаҳрванд;

- ҳатмӣ будани омӯзиши фанҳои маърифати экологӣ дар ҳамаи зинаҳои системаи таълимӣ;

- ворид намудани масъалаҳои маърифати экологӣ дар ҳамаи барномаҳои давлатии мақсаднок ва соҳавӣ;

- мақсаднокии маърифати экологӣ дар ҳалли масъалаҳои ҳифзи муҳити зист;

- амалӣ намудани сиёсати давлатӣ дар бахши маърифати экологӣ;

- ошкорбаёнӣ дар масъалаҳои ҷорӣ намудани сиёсати давлатӣ дар бахши маърифати экологӣ;

- иштироки ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон дар амалисозии сиёсати давлатӣ дар бахши маърифати экологӣ.

**Моддаи 3. Мақсад ва вазифаҳои Қонуни мазкур**

1. Мақсади Қонуни мазкур аз инҳо иборат мебошад:

- фаро гирифтани шаҳрвандон ва аҳли ҷомеа бо донишҳои умумии экологӣ;

- мусоидат намудан ба ташаккули тарбия ва фарҳанги экологӣ, созгории таъсири мутақобилаи инсон, аҳли ҷомеа ва муҳити зист, ташаккули шахси ҳаматарафа инкишофёфта.

2. Вазифаҳои Қонуни мазкур чунинанд:

- таъмин ва ҳимояи ҳуқуқи шаҳрвандон оид ба ривоҷу равнақи донишҳои экологӣ;

- таъмини кафолати ҳуқуқӣ, иҷтимоиву иқтисодӣ, ташкилӣ, психологӣ ва дигар кафолатҳо барои ташаккул ва инкишофи таълим, тарбия ва фарҳанги экологии аҳолӣ;

- таъмини механизмҳои иҷрои вазифаҳо дар сохторҳои мавҷудаи системаи иттилоот ва таълим.

**Моддаи 4. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи маърифати экологии аҳолӣ**

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи маърифати экологии аҳолӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон эътироф намудааст, иборат мебошад.

**Моддаи 5. Маърифати экологӣ ва фазои иттилоотӣ**

Фазои маърифати экологӣ ва иттилоотии давлатӣ системаи воситаҳои ахбори омма, иншооти гуногуни соҳаҳои фаъолияти инсон (истеҳсолот ва хизматрасонӣ), фарҳанг ва фароғат, туризм ва варзиш, маҷмааҳои табиӣ (мамнӯъгоҳҳо, ёдгориҳои табиӣ, боғҳои миллӣ), инчунин маҷмааҳои таърихӣ - меъморӣ, мавзеъҳои шаҳрӣ ва деҳотиро дар бар мегирад, ки дар якҷоягӣ бо шабакаи муассисаҳои таълимӣ ба фароҳам овардани шароити мувофиқ барои ташаккули фарҳанги экологии ҷамъияту шахс равона шудаанд.

**Моддаи 6. Доираи татбиқи Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур тамоми сохторҳои давлатӣ, ташкилотҳои ҷамъиятӣ, муассисаҳои таълимӣ ва истеҳсолӣ, воситаҳои ахбори омма, истифодабарандагони табиат, аҳли ҷомеа ва шаҳрвандонро фаро мегирад.

**БОБИ 2. СИСТЕМАИ МАЪРИФАТИ** **ЭКОЛОГИИ АҲОЛӢ**

**Моддаи 7. Системаи маърифати экологии аҳолӣ**

Системаи маърифати экологӣ қисми таркибии системаи ягонаи таҳсилоти Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад. Он маҷмӯи меъёрҳои бо ҳам алоқаманди давлатии таҳсилот, барномаҳои таълимии зинаю самтҳои гуногун буда ҳамгироии омӯзиш ва фаъолияти муассисаҳои таълимӣ, мақомоти идораи маорифро таъмин менамояд.

**Моддаи 8. Сохтори системаи маърифати экологии аҳолӣ**

1. Маърифати экологии аҳолӣ зинаҳои зерин дорад:

- маърифат ва тарбияи экологии томактабӣ (маърифати экологӣ дар оила ва муассисаҳои томактабӣ);

- маърифати экологӣ дар таҳсилоти умумӣ;

- маърифати экологӣ дар таҳсилоти ибтидоии касбӣ;

- маърифати экологӣ дар таҳсилоти миёнаи касбӣ;

- маърифати экологӣ дар таҳсилоти олии касбӣ;

- маърифати экологӣ дар таҳсилоти олии касбии баъд аз муассисаи олии таълимӣ;

- маърифати экологӣ дар таҳсилоти махсус ва иловагӣ;

- маърифати экологии табақаҳои васеи аҳолӣ, аз он ҷумла дар Қувваҳои Мусаллаҳ.

2. Таълими фанҳои марбути экологияи ҳамаи зинаҳои таҳсили системаи маориф бо риояи меъёрҳои давлатии таҳсилот ба роҳ монда мешаванд.

**Моддаи 9. Барномаҳои давлатии маърифати экологии аҳолӣ**

1. Асоси ташкилии сиёсати давлатӣ дар соҳаи маърифати экологӣ барномаи комплексии давлатии маърифати экологии аҳолӣ мебошад.

2. Маърифати экологӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқи барномаҳои давлатӣ татбиқ мегардад. Барномаҳо аз ҷониби мақомоти ваколатдори идораи давлатӣ бо ҷалби ташкилотҳои ҷамъиятӣ таҳия карда мешаванд. Салоҳияти ташкилотҳои ҷамъиятиро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд. Барномаҳо мутобиқи талаботи меъёрҳои давлатӣ таҳия мешаванд.

**Моддаи 10. Маблағгузории системаи маърифати экологии аҳолӣ**

Масъалаҳои татбиқ, маблағгузорӣ ва сертификатсияи барномаҳои комплексӣ, мақсаднок, соҳавӣ ва маҳаллии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби муайянкардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳал карда мешаванд. Иҷрои барномаҳои давлатии маърифати экологии аҳолӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағгузорӣ карда мешавад.

**БОБИ 3. ИДОРАИ СИСТЕМАИ МАЪРИФАТИ ЭКОЛОГИИ АҲОЛӢ**

**Моддаи 11. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ**

Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ аз инҳо иборат аст:

- муайян кардани самтҳои асосии сиёсати давлатӣ дар ин соҳа ва фароҳам овардани шароит барои амалӣ намудани онҳо, ташкили системаи маърифати экологӣ дар сатҳи ҷумҳурӣ;

- таҳия ва амалӣ намудани барномаҳои комплексии давлатии маърифати экологӣ ва дигар барномаҳои мақсаднок ва соҳавӣ, ки масъалаҳои маърифати экологиро дар бар мегиранд;

- иштирок дар таҳияи барномаҳои байналмилалии таълимии экологӣ;

- муқаррар намудани тартиби сертификатсияи фаъолияти муассисаҳои таълимӣ ва ташкилотҳо оид ба масъалаҳои ташкили маърифати экологӣ ва бақайдгирии давлатии онҳо;

- муқаррар намудани тартиби санҷиши малакаи касбӣ - экологии хизматчиёни давлатӣ ва мутахассисоне, ки фаъолияташон ба расонидани таъсири зарарнок ба муҳити зист ва саломатии инсон вобастагӣ дорад, инчунин ходимони соҳаҳои маориф, ҳифзи саломатӣ, илм ва фарҳанг;

- тайёр намудани мутахассисони эколог, кадрҳои илмию педагогӣ ва хизматчиёни давлатӣ барои соҳаи маърифати экологӣ ва баланд бардоштани савияи дониши онҳо;

- таъмини системаи маърифати экологӣ бо маводи илмию методӣ ва иттилоотӣ.

**Моддаи 12. Салоҳияти мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва худидоракунии шаҳрак ва деҳот**

Ба салоҳияти мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ инҳо дохил мешаванд:

- ташкил ва таъмини системаи маърифати экологӣ дар сатҳи маҳал;

- таъсиси комиссияи байниидоравии минтақавӣ дар бахши маърифати экологӣ;

- иштирок дар таҳия ва амалӣ намудани барномаҳои давлатӣ дар соҳаи маърифати экологӣ;

- таҳия ва амалӣ намудани барномаҳои маҳаллӣ дар соҳаи маърифати экологӣ;

- таъмин намудани муассисаҳо, ташкилотҳо ва мақомоти идоракуние, ки ба фаъолият дар соҳаи маърифати экологӣ машғуланд, бо маводи иттилоотӣ ва илмию методӣ;

- санҷиши малакаи касбӣ - экологии хизматчиёни давлатии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ки ба масъалаҳои маърифати экологӣ машғуланд;

- ташкили системаи тайёркунӣ ва такмили ихтисоси кадрҳои педагогӣ ва идоракунӣ дар системаи маърифати экологӣ, мутахассисони эколог, кормандони воситаҳои ахбори омма, фарҳанг, роҳбарон ва шахсони мансабдори мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилотҳо, мутахассисон ва шаҳрвандоне, ки фаъолияташон ба муҳити зист ва саломатии инсон таъсири зарарнок мерасонад;

- назорат ва таъмини иҷрои қонунгузорӣ дар соҳаи маърифати экологӣ.

**Моддаи 13. Иштироки ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон дар маърифати экологӣ**

1. Дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон чунин ҳуқуқҳо доранд:

- омода намудани пешниҳодҳо ҷиҳати такмил ва амалӣ сохтани сиёсати давлатӣ дар соҳаи маърифати экологӣ;

- ширкат дар озмунҳо барои таҳияи лоиҳаҳо оид ба маърифати экологӣ;

- ширкат дар омода намудани барномаҳои ҳамкориҳои байналмилалӣ дар соҳаи маърифати экологӣ.

2. Ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон фаъолияти маърифати экологиро дар асоси сертификати давлатие амалӣ менамоянд, ки тартиби гирифтани онро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян кардааст.

3. Ташкилотҳо ва шаҳрвандоне, ки ба фаъолияти маърифати экологӣ машғуланд, ҳуқуқи ба мақомоти дахлдор дархост пешниҳод намудан ва гирифтани маълумоти дақиқи экологиро доранд.

4. Ҳар як шаҳрванд ҳуқуқи гирифтани дониши экологиро дорад.

5. Падару модар ва шахсони ба онҳо баробар кардашуда вазифадоранд, ки кӯдаконро дар рӯҳияи муносибати ғамхорона ва масъулиятшиносӣ нисбат ба муҳити зист тарбия намоянд.

**Моддаи 14. Ҳамоҳангсозии фаъолияти байниидоравӣ оид ба маърифати экологии аҳолӣ**

1. Барои таҳияи пешниҳодҳо оид ба масъалаҳои маърифати экологӣ ва ҳамоҳангсозии фаъолият байни мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ ва ташкилотҳои манфиатдор дар соҳаи маърифати экологӣ комиссияҳои байниидоравӣ таъсис дода мешаванд.

2. Комиссияи байниидоравии давлатиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис медиҳад.

3. Комиссияи байниидоравии минтақавиро мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ таъсис медиҳанд.

4. Ба ҳайати комиссияи байниидоравии давлатӣ намояндагони вазорату идораҳои мутасаддии соҳаҳои маориф, илм, фарҳанг, варзиш, иқтисод, молия, тандурустӣ ва назорати санитарию эпидемиологӣ, меҳнат, мудофиа, ҳолатҳои фавқулодда, корҳои хориҷӣ, ҳифзи муҳити зист ва воситаҳои ахбори омма шомил карда мешаванд.

5. Ба ҳайати комиссияи байниидоравии маҳаллӣ намояндагони мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ шомил карда мешаванд.

**Моддаи 15. Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ**

Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи маърифати экологии аҳолӣ дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, амалӣ карда мешаванд.

**БОБИ 4. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 16. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 17. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонун мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

        **Президенти**

**Ҷумҳурии Тоҷикистон**                                                                       **Эмомалӣ Раҳмон**

           ш. Душанбе

29 декабри соли 2010,

              № 673

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	673	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ МАЪРИФАТИ ЭКОЛОГИИ АҲОЛӢ	Маҷлиси Олии ҶТ	29.12.2010	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ**

Ҷ**УМҲУРИИ ТО**Ҷ**ИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ АЗ ЭЪТИБОР СОҚИТ ДОНИСТАНИ БАЪЗЕ САМАДҲОИ КОНУНГУЗОРИИ**

**РСС ТОЧИКИСТОН, КИ ДАР ДАВРАИ АЗ СОЛҲОИ 1951 ТО 1954 ҚАБУЛ ШУДААНД**

**Моддаи 1.**

Санадҳои зернин қонунгузории РСС Точикистон, ки дар давраи аз солҳои 1951 то 1954 қабул шудаанд, аз эътибор сокит дониста шаванд:

– Қитьаи Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 15 январи соли 1951 «Дар бораи муайян намудани номҳои фахрии «Агронома хизматнишондодаи РСС Точикистон» ва «Ирригатори хизматнишондодай РСС Точикистон» (Протоколи №43, Маҷлиси Президиуми Совети Олии Республикаи Советии Социалистии Тоҷикистон, даъвати дуйӯм аз 29 январи соли 1951, ш. Сталинобод, §26);

– Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 25 апрели соли 1953 «Дар бораи Вазорати маданияти РСС Тоҷикистон» (Протоколи №24, Маҷлиси Президиуми Совети Олии Республикаи Советии Социалистии Тоҷикистон, даъвати сейӯм аз 25 апрели соли 1953, ш. Сталинобод, §2);

– Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 6 ноябри соли 1953 «Дар бораи Вазорати хоҷагии коммуналии РСС Тоҷикистон» (Протоколи №34, Маҷлиси Президиуми Совети Олии Республикаи Советии Социалистии Тоҷикистон, даъвати сейӯм аз 30 ноябри соли 1953, ш. Сталинобод, §29);

– Укази Президиуми Совети Олии РСС Точикистон аз 25 феврали соли 1954, №137 «Дар бораи даровардани иловагиҳо ба алфавити тоҷик» (Протоколи №37, Маҷлиси Президиуми Совети Олии Республикаи Советии Социалистии Тоҷикистон, даъвати сейӯм аз 25 феврали соли 1954, ш. Сталинобод, §6);

– Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 10 апрели соли 1954, №151 «Дар бораи қисман тағьир додани хатти ҳудуди шаҳри Сталинобод» (Протоколи №40, Маҷлиси Президиуми Совети Олии Республикаи Советии Социалистии Тоҷикистон, даъвати сейӯм аз 10 апрели соли 1954, ш. Сталинобод, §2);

– Укази Президиуми Совети Олии РСС Точикистон аз 22 апрели соли 1954 «Дар бораи ташки.; карцани Вазорати хпҷагии оби РСС Точикистон» (Протоколи №41, Mаҷлиси Президиуми Совети Олии Республикам Советии Социалистии Тоҷикистон, даъвати сейӯм аз 22 апрели соли 1954, ш. Сталинобод, §47;;

– Укази Президиуми Совета Олии РСС Точикистон аз 28 апрели соли 1954 «Дар бораи ташкил намудани Комитета бехатарии давлатии назди Совета Вазирони РСС Точикистон» (Протоколи 41, Маҷлиси Президиуми Совети Олии Республикаи Советии Социалистии Точикистон, даъвати сейум аз 10 май соли 1954, ш. Сталинобод (§ 49-50 нашр карда намешавад)).

–Укази Президиуми Совети Олии РСС Тоҷикистон аз 28 июли соли 1954, №194 «Дар бораи додани номи академик Павлов И.П. ба омузишгоҳи тнббии Ленинобод» (Протоколи № 44, Мачлиси Президиумы Совети Олии Республикаи Советии Социалистии Точикистон, даъвати сейум аз 28 июли соли 1954, ш. Сталинобод, § 4).

**Моддаи 2.**

Қоиуни мазкур пас аз интишори расмй мавриди амал қарор дода шавад.

**Президенти**

Ҷумх**урии То**ҷ**икис**тон **Эмомалӣ Раҳмон**

ш. Душанбе,

29 декабри соли 2010

№ 652

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	652	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ АЗ ЭЪТИБОР СОҚИТ ДОНИСТАНИ БАЪЗЕ САМАДҲОИ КОНУНГУЗОРИИ РСС ТОЧИКИСТОН, КИ ДАР ДАВРАИ АЗ СОЛҲОИ 1951 ТО 1954 ҚАБУЛ ШУДААНД	Маҷлиси Олии ҶТ	29.12.2010	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ**

Ҷ**УМҲУРИИ ТО**Ҷ**ИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ҲИФЗИ НАВЪҲОИ РАСТАНӢ**

(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2010, №12, мод. 831; Закон РТ от 02.01.2018 г., №1482)

Қонуни мазкур ҳифзи ҳуқуқии навъҳои растаниро ба танзим дароварда, асосҳои ҳуқуқии пешниҳод ва ҳифзи ҳуқуқҳои селексионерро муайян менамояд.

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- навъи растанӣ - гурўҳи набототии растаниҳое мебошад, ки ба табақаи (таксони) хурдтарини маълуми набототӣ мансуб буда, новобаста аз пурра қонеъ карда тавонистани шартҳо барои пешниҳоди ҳуқуқи селексионер метавонад аз рўи дараҷаи зоҳиршавии аломатҳое, ки натиҷаи татбиқи генотипи мазкур ё комбинатсияи гепотипҳо муайян гардад, аз ҳама гуна гурўҳҳои дигари растаниҳо бо дараҷаи зоҳиршавии ақаллан яке аз аломатҳо фарқ кунад, ҳамчун ҷузъи ягона аз нуқтаи назари қобилияти афзоиш ва ҳосилкунии растании комили ин навъи растанӣ баррасӣ шавад;

- селексионер – шахсе, ки навъи растаниро баровардааст ё навъеро кашф карда такмил додааст ё корфармои ў ва ё ворисони ҳуқуқии онҳо;

- шаҳодатномаи ҳуқуқи селексионер – ҳуҷҷате, ки ҳуқуқи селексионерро барои ҳифзи навъи растанӣ тасдиқ менамояд;

- Феҳристи ***давлатии*** навъҳои ҳифзшавандаи растанӣ (минбаъд – Феҳрист) – махзани давлатии иттилоотӣ дар бораи навъҳои ҳифзшавандаи растанӣ, ки пешбурди он аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ ***оид ба санҷиш, бақайдгирӣ ва ҳифзи навъҳои растанӣ*** амалӣ карда мешавад; **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

- ҳуқуқ***и селексионер*** – ҳуқуқ***и селексионер ба навъи нави растан***ӣ***, ки он***ҳ***оро*** Қ***онуни мазкур ва дигар санад***ҳ***ои меъёрии*** ҳуқуқии Ҷумҳ***урии То***ҷ***икистон муайян менамоянд;*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

***- Итти***ҳ***оди байналмилалии*** ҳ***ифзи навъ***ҳ***ои нави растан***ӣ ***– итти***ҳ***оди байналмилалие, ки онро давлат***ҳ***о ё*** ***ташкилот***ҳои ***байни***ҳ***укумат***ӣ ***– иштирокчиёни Конвенсияи байналмилал***ӣ ***оид ба*** ҳ***ифзи навъ***ҳ***ои нави растан***ӣ ***бо ма***қ***сади расонидани к***ӯ***мак дар рушди со***ҳ***аи кишоварз***ӣ***, инчунин*** ҳ***ифзи*** ҳуқуқ***и селексионерон таъсис додаанд;*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

***- аъзои Итти***ҳ***оди байналмилалии*** ҳ***ифзи навъ***ҳ***ои нави растан***ӣ ***– давлат***ҳ***о ё ташкилот***ҳ***ои байни***ҳ***укумат***ӣ ***– иштирокчиёни Конвенсияи байналмилал***ӣ ***оид ба*** ҳ***ифзи навъ***ҳ***ои нави растан***ӣ; **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

***- дархостди***ҳ***анда –*** ***шахси во***қеӣ ё ҳуқуқ***ие, ки барои ба даст овардани*** ҳуқуқ***и селексионер ба ма***қ***оми ваколатдори давлат***ӣ ***оид ба сан***ҷ***иш, ба***қ***айдгир***ӣ ва ҳ***ифзи навъ***ҳ***оирастан***ӣ ***дархост пешни***ҳ***од намудааст;*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

***- вориси (ворисони) селексионер -*** ***шахси во***қеӣ ё ҳуқуқ***ие, ки тиб***қи қ***онунгузории*** Ҷумҳ***урии То***ҷ***икистон вориси*** ҳуқуқ***ии селексионер эътироф карда мешавад.*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳифзи навъҳои растанӣ**

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳифзи навъҳои растанӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**Моддаи 3. Доираи амали Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур ба ҷинсҳо ва намудҳои растаниҳо, ки номгўи онҳоро мақоми ваколатдори давлатӣ муайян мекунад, татбиқ мегардад ва он баъди на бештар аз 10 сол аз санаи мавриди амал қарор гирифтанаш нисбат ба тамоми ҷинсҳо ва намудҳои растаниҳо мавриди амал қарор дода мешавад.

**Моддаи 4. Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба санҷиш, бақайдгирӣ ва ҳифзи навъҳои растанӣ**

1. Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба санҷиш, бақайдгирӣ ва ҳифзи навъҳои растанӣ (минбаъд - мақоми ваколатдори давлатӣ) пешбурди сиёсати ягонаи давлатиро дар соҳаи ҳифзи навъҳои растанӣ дар ***ҳудуди*** Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин менамояд. Мақоми ваколатдори давлатиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ ба селексионери навъи растанӣ ҳуқуқи селексионери навъи растанӣ ва шаҳодатномаи ҳуқуқи селексионерро медиҳад, ки он ҳуқуқи ўро барои ҳифзи навъи растанӣ тасдиқ менамояд.

3. Мақоми ваколатдори давлатӣ вобаста ба ҳифзи навъҳои растаниҳо дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- пешбурди Феҳристро амалӣ месозад ва дастрас будани маълумоти онро таъмин менамояд;

- масъалаҳоро оид ба ташхиси (экспертиза)-и дархостҳо ҳал мекунад;

- дар ҳолати ба шартҳои пешбининамудаи моддаҳои 8-11 Қонуни мазкур ҷавобгў будани навъи растанӣ, шаҳодатномаи ҳуқуқи селексионерро медиҳад;

- тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дигар ваколатҳоро амалӣ менамояд.

4. Мақоми ваколатдори давлатӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба масъалаҳои ҳифзи навъҳои растанӣ, аз ҷумла оид ба расмиёти баррасии дархостҳо ***барои гирифтани*** ҳуқуқи селексионер, номи навъи растанӣ, ташхиси дархостҳо, нашри иттилооти даврӣ, расмиёти шикоят намудан ва санаи қайди навъи растанӣ дар Феҳрист қоидаю дастурамалҳо ***таҳия*** мекунад, ки аз тарафи мақоми ваколатдори давлатии идоракунӣ дар соҳаи кишоварзӣ тасдиқ карда мешаванд. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**Моддаи 5. Пешниҳоди хизматрасонии музднок**

***Мабла***ғ***и хизматрасоние, ки ма***қ***оми ваколатдори давлат***ӣ ***барои*** қ***абули дархост, гузарондани ташхиси навъи нави растан***ӣ***, додани Ша***ҳ***одатномаи*** ҳуқуқ***и селексионер, интишори иттилооти расм***ӣ***, аз*** ҷ***умла ворид намудани та***ғ***йирот ба дархост, пешни***ҳ***оди и***қ***тибос аз Фе***ҳ***рист, замима ва нусха***ҳ***о ан***ҷ***ом меди***ҳ***ад, аз*** ҷ***ониби дархостди***ҳ***анда бо тартиби му***қ***аррарнамудаи санад***ҳ***ои меъёрии*** ҳуқуқии Ҷумҳ***урии То***ҷ***икистон пардохт карда*** ***мешавад.*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**БОБИ 2. ШАРТҲОИ ПЕШНИҲОДИ ҲУҚУҚИ СЕЛЕКСИОНЕР**

**Моддаи 6. Ҳуқуқ барои ҳифзи навъи растанӣ**

***1. Селексионер барои*** ҳ***ифзи навъи нави растание, ки дастоварди фаъолияти селексионии*** ӯ ***мебошад ва ба*** қ***айди давлат***ӣ ***гирифта шудааст,*** ҳуқуқ ***дорад.*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

2. Ҳуқуқ***и селексионер бо додани Ша***ҳ***одатномаи*** ҳуқуқ***и селексионер аз*** ҷ***ониби ма***қ***оми ваколатдори давлат***ӣ ***ё дигар шакли*** ҳуҷҷ***ати му***ҳ***офизат***ӣ***, ки аз*** ҷ***ониби давлати иштирокчии Конвенсияи байналмилал***ӣ ***оид ба*** ҳ***ифзи навъ***ҳ***ои нави растан***ӣ ***дода шудааст, тасди***қ ***карда мешавад.*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

3. Ҳуқуқ***и селексионер мутоби***қи Қ***онуни мазкур ва дигар санад***ҳ***ои меъёрии*** ҳуқуқии Ҷумҳ***урии То***ҷ***икистон, инчунин санад***ҳои ҳуқуқ***ии байналмилалии эътирофнамудаи То***ҷ***икистон татби***қ ва ҳ***ифз карда мешавад.*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

***4. Селексионер*** ҳуқуқ ***дорад барои офаридан ё кашф намуда такмил додани навъи нави растан***ӣ ***подош гирад. Дар шартнома бо истифодабарандагони навъи нави растан***ӣ ***андоза, шарт***ҳ***о ва му***ҳ***лати пардохти подош муайян карда мешаванд. Агар навъи нави растан***ӣ ***бо иштироки якчанд селексионер офарида ё кашф намуда, такмил дода шуда бошад, подош тиб***қ***и созишнома байни он***ҳ***о та***қ***сим карда мешавад.*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

5. Ҳуқуқ***и селексионер барои*** ҳ***ифзи навъи нави растан***ӣ ***бо тартиби му***қ***аррарнамудаи санад***ҳ***ои меъёрии*** ҳуқуқии Ҷумҳ***урии То***ҷ***икистон ба дигар шахс ё шахсон (ворисон) дода мешавад ё мегузарад.*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**Моддаи 7. Меъёрҳо барои ҳифзи навъи растанӣ**

1. Ҳуқуқи селексионер дар ҳолати ҷавобгў будани навъи растанӣ ба меъёрҳои ҳифзи растанӣ дода мешавад.

***2. Меъёрҳои зерин барои додани*** ***ҳуқуқи*** ***ҳифзи навъи растанӣ асос мебошанд:*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

- навин будан;

- фарқкунандагӣ;

- ҳамгунӣ;

- устуворӣ.

3. Додани ҳуқуқи селексионер аз шартҳои иловагӣ ё фарқкунандае, ки дар қисми 2 моддаи мазкур номбар шудаанд, вобаста намебошад, агар навъи растанӣ мутобиқи моддаи 22 Қонуни мазкур дорои ном бошад ва аз тарафи дархостдиҳанда расмиёти пешбининамудаи Қонуни мазкур риоя гардида бошад.

**Моддаи 8. Навин будани навъи растанӣ**

1. Навъи растанӣ ҳангоме навин шуморида мешавад, ки агар маводи тухмӣ ё сабзонидашудаи ин навъи растанӣ дар ***ҳудуди*** Ҷумҳурии Тоҷикистон бештар аз як сол то санаи супоридани дархост ба мақоми ваколатдори давлатӣ аз тарафи худи селексионер ё бо розигии ў фурўхта нашуда бошад ё бо баъзе роҳҳо ба шахсони дигар барои истифода дода нашуда бошад. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

2. Навъи растанӣ ҳангоме навин шуморида мешавад, ки агар маводи тухмӣ ё сабзонидашудаи ин навъи растанӣ ***берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон*** фурўхта нашуда бошад ё бо дигар роҳҳо аз тарафи худи селексионер ба шахси дигар дода нашуда бошад ва ё бо розигии ў бештар аз чор сол (вобаста ба дарахтон ва токҳои ангур бештар аз шаш сол) то санаи ирсоли дархост ба мақоми ваколатдори давлатӣ барои истифода дода нашуда бошад. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**Моддаи 9. Фарқкунандагии навъи растанӣ**

Навъи растанӣ дар ҳолате фарқкунанда ҳисобида мешавад, ки агар он дар вақти додани дархост аз ҳама навъҳои дигари растаниҳои маълуми мавҷудбуда ба таври назаррас фарқ кунад. Аз ҷумла, додани дархост ***барои гирифтани*** ҳуқуқи селексионер ё дохил намудани навъи растанӣ ба Феҳрист дар ҳама давлатҳо навъи растаниро аз санаи супоридани дархост маълум мегардонад, ба шарте ки дар натиҷаи додани ин дархост ҳуқуқи селексионер дода шуда бошад ё навъи растанӣ ба Феҳрист дохил карда шуда бошад. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**Моддаи 10. Ҳамгунии навъи растанӣ**

Навъи растанӣ ҳамгун ҳисобида мешавад, агар он бо назардошти   тағйироти ҷузъие, ки дар натиҷаи хусусиятҳои афзоиш метавонад ба вуқўъ ояд ва аз рўи аломатҳои ҷинсии худ ба таври кофӣ якхела бошад.

**Моддаи 11. Устувории навъи растанӣ**

Навъи растанӣ устувор ҳисобида мешавад, агар аломатҳои он баъди афзоиши чандкарата ё дар давраи махсуси афзоиш дар охири ҳар як чунин давра бетағйир монад.

**БОБИ 3. ДАРХОСТ БАРОИ *ГИРИФТАНИ* ҲУҚУҚИ СЕЛЕКСИОНЕР**

(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)

***Моддаи 12***. **Пешни**ҳ***оди дархост барои гирифтани*** ҳуқуқ***и селексионер***

(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)

1. ***Дархостдиҳанда*** барои гирифтани ҳуқуқи селексионер дархости шакли дахлдорро пур карда, ба мақоми ваколатдори давлатӣ пешниҳод мекунад. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

2. Шакли дархост, номгўи хизматрасонӣ, номгўи маълумот, ҳуҷҷатҳо ва маводи зарурӣ барои ***гирифтани*** ҳуқуқи селексионер ва мўҳлати супоридани онҳо аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда мешаванд. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

3. Санаи супоридани дархост барои ***гирифтани*** ҳуқуқи селексионер санаи қабули дархост, ки он аз рўи тартиби муқарраршуда пешниҳод шудааст, ба ҳисоб меравад. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

4. Селексионер метавонад дархостро барои гирифтани ҳуқуқи селексионер ба воситаи шахси дигари боваринок супорад.

5. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар асоси он, ки ҳифзи чунин навъи растанӣ зарур намебошад ё пешниҳод барои ҳифзи он рад карда шуда буд ва ё мўҳлати фаъолияти он дар дигар давлат ё ташкилоти байниҳукуматӣ гузаштааст, наметавонад пешниҳоди ҳуқуқи селексионерро рад кунад ё мўҳлати фаъолияти ўро маҳдуд намояд.

***Моддаи 12¹. Додани Ша***ҳ***одатномаи*** ҳуқуқ***и селексионер***

(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)

***1. Ша***ҳ***одатномаи*** ҳуқуқ***и селексионер ба селексионер (селексионер***ҳ***о), вориси*** ӯ ***(ворисони он***ҳ***о), дигар шахсони во***қеӣ ва ҳуқуқӣ***, ки дар дархости ба ма***қ***оми ваколатдори давлат***ӣ ***пешни***ҳ***однамудаи селексионер (селексионер***ҳ***о) ё вориси*** ӯ ***(ворисони он***ҳ***о) нишон дода шудааст, дода мешавад.*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

***2. Ма***қ***оми ваколатдори давлат***ӣ ***дар сурати пешни***ҳ***од намудани дархост аз*** ҷ***ониби якчанд дархостди***ҳ***анда ба он***ҳ***о як Ша***ҳ***одатномаи*** ҳуқуқ***и селексионер меди***ҳ***ад.*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

***3. Агар селексионер*** ҳ***ангоми и***ҷ***рои вазифаи хизматиаш навъи нави растаниро офарида ё онро кашф намуда, такмил дода бошад ва дар шартномаи (***қ***арордоди) ме***ҳ***натии байни*** ӯ ***ва корфармо тартиби истифодаи навъи нави растан***ӣ ***баён нагардида бошад, Ша***ҳ***одатномаи*** ҳуқуқ***и селексионер ба корфармо дода мешавад.*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**Моддаи 13. Ҳуқуқи афзалият**

1. Селексионере, ки бо тартиби муқарраршуда ***барои гирифтани*** ҳуқуқи селексионер ба яке аз аъзои Иттиҳоди байналмилалии ҳифзи навъҳои нави растанӣ дархост додааст («дархости аввал»), дар давоми 12 моҳ аз ҳуқуқи афзалият ҷиҳати супоридани дархост ба мақоми ваколатдори давлатӣ ***барои гирифтани*** ҳуқуқи селексионер ба ин навъи растанӣ истифода мебарад. Ин мўҳлат аз санаи додани дархости аввал ҳисоб карда мешавад. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

2. Барои он, ки селексионер аз ҳуқуқи афзалият истифода барад, вай дар дархости ба мақоми ваколатдори давлатӣ пешниҳоднамудааш ***афзалияти изҳори аввалро баён*** менамояд. Мақоми ваколатдори давлатӣ аз селексионер талаб мекунад, ки вай дар давоми се моҳ аз санаи додани дархост нусхаи ҳуҷҷатҳои дархости аввалро, ки мақоми ваколатдори давлатии дархости аввалро қабулнамуда тасдиқ кардааст, инчунин намуна ё дигар маводи шаҳодатдиҳандаи он, ки ин навъи растанӣ ифодагари ҳарду дархост мебошад, пешниҳод менамояд. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

3. Ба селексионер барои ба мақоми ваколатдори давлатӣ пешниҳод намудани ҳама гуна маълумот, ҳуҷҷатҳо ё дигар маводи зарурӣ барои гузаронидани ташхисе, ки дар моддаи 14 Қонуни мазкур пешбинӣ шудааст, баъди ба охир расидани мўҳлати ҳуқуқи афзалият ду сол мўҳлат ё дар ҳолати рад ва ё бозхонд карда шудани дархости аввал, баъди чунин раддия ё бозхонд мўҳлате дода мешавад, ки онро мақоми ваколатдори давлатӣ муайян мекунад.

4. Додани дархости дигар ё нашри он ва ё истифодаи навъи растанӣ, ки ***матлаби*** дархости аввал мебошад, дар ҳолате, ки агар он ба мўҳлати дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинишуда мувофиқ бошад, наметавонад барои рад намудани дархости баъдина ва пайдо шудани ҳуқуқи шахсони сеюм асос гарданд. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**Моддаи 14. Ташхиси дархост**

1. Қарор оид ба додани ҳуқуқи селексионер баъди гузаронидани ташхис ҷиҳати мутобиқ будани навъи растанӣ ба шартҳои дар моддаҳои 8-11 Қонуни мазкур пешбинишуда қабул карда мешавад. Дар рафти ташхис мақоми ваколатдори давлатӣ метавонад навъи растаниро сабзонад ё дигар санҷишҳои зарурӣ гузаронад, аз селексионер талаб намояд, ки навъи растаниро сабзонида дигар санҷишҳои заруриро гузаронад ё натиҷаҳои санҷишҳои гузаронидашударо ба эътибор гирад.

2. Ҳ***ангоми ташхис*** ҳ***амаи маълумоти расм***ӣ ***оид ба истифодаи*** қ***аблии навъи нави растан***ӣ***, инчунин эътирози шахсони сеюм дар бораи ба*** қ***айди давлат***ӣ ***гирифтани навъи нави растан***ӣ ***ва нашри расмии давлат***ҳ***ои иштирокчии Конвенсияи байналмилал***ӣ ***оид ба*** ҳ***ифзи навъ***ҳ***ои нави растан***ӣ ***ба инобат гирифта мешаванд.*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

3. Барои мақсадҳои ташхис мақоми ваколатдори давлатӣ метавонад аз селексионер пешниҳод намудани тамоми маълумот, ҳуҷҷатҳо ё дигар маводи заруриеро талаб намояд, ки номгўи онҳо аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда мешавад. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**



**Моддаи 15. Ҳифзи муваққатӣ**

1. Бо мақсади таъмини манфиатҳои селексионер ***дар*** ***давраи аз санаи додани дархост барои додани ҳуқуқи селексионер ва нашри он*** то додани чунин ҳуқуқ ҳифзи муваққатӣ таъин карда мешавад. Дар ин давра мақоми ваколатдори давлатӣ барои таъмини манфиатҳои селексионер чораҳо меандешад. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

***2. Дархостди***ҳ***анда*** ҳуқуқ ***дорад*** ҳ***ангоми дар давраи зикргардидаи*** қ***исми 1 моддаи мазкур аз*** ҷ***ониби дигар шахсон бе и***ҷ***озат и***ҷ***ро гардидани амал***ҳ***ои пешбининамудаи моддаи 16*** Қ***онуни мазкур, ки*** ҳуқуқҳ***ои дархостди***ҳ***андаро поймол мекунанд, бо тартиби му***қ***аррарнамудаи*** қ***онунгузории*** Ҷумҳ***урии То***ҷ***икистон*** ҷ***уброни зарарро талаб намояд.*** Ҳифзи муваққатӣ нисбат ба амалҳое эътибор дорад, ки ҳангоми додани ҳуқуқ, гирифтани иҷозати селексионерро талаб менамоянд. Агар ҳуқуқи селексионер дода нашавад, ҳифзи муваққатӣ татбиқ карда намешавад. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**БОБИ 4. ҲУҚУҚҲОИ СЕЛЕКСИОНЕР ВА ДАВОМНОКИИ ҲИФЗИ НАВЪИ РАСТАНӢ**

**Моддаи 16. Ҳуқуқҳои селексионер**

***1. Селексионер ба навъ***ҳ***ои нави растан***ӣ ҳуқуқ***и истисно***ӣ ***дорад, агар истифодаи он***ҳо ҳуқуқ***и дигар дорандагони Ша***ҳ***одатномаи*** ҳуқуқ***и селексионерро поймол накунад.*** Ҳуқуқ***и селексионер инчунин ба навъи нави растан***ӣ***, ки аз маводи тухмии*** ҳ***ифзшаванда офарида шуда, бе и***ҷ***озати селексионер мавриди истифода*** қ***арор гирифтааст, татби***қ ***карда мешавад.*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

2. Барои амалҳои зерин бо маводи тухмии навъи растании ҳифзшаванда гирифтани иҷозати селексионер талаб карда мешавад: **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

- истеҳсол ё такрористеҳсолкунӣ;

- хушсифат намудан бо мақсади афзоиши он;

- барои фурўш пешниҳод кардан;

- фурўш ё ба тарзи дигар ба гардиши тиҷоратӣ ворид сохтан;

- содирот;

- воридот;

- нигоҳдорӣ барои мақсадҳои зикршуда.

3. Барои додани чунин иҷозат селексионер метавонад риояи шартҳо ва маҳдудиятҳои муайянро талаб намояд. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

4. Амалҳои дар қисми 2 моддаи мазкур пешбинишуда нисбат ба маводи навъи растанӣ, аз ҷумла растаниҳои яклухт ва қисмҳои онҳо, ки дар натиҷаи бе иҷозат истифода намудани маводи тухмии навъи растании ҳифзшаванда сабзонида шудаанд, гирифтани иҷозати селексионерро талаб менамоянд, агар селексионер имконияти кофии истифодаи ҳуқуқи худро нисбат ба маводи тухмӣ надошта бошад. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

5. Муқаррароти қисмҳои ***2 ва 4*** моддаи мазкур инчунин дар ҳолатҳои зерин истифода мешаванд: **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

- барои навъҳои растаниҳое, ки аслан аз навъи растании ҳифзшаванда сабзонида шудаанд, агар худи навъи растании ҳифзшаванда аз дигар навъи растанӣ сабзонида нашуда бошад;

- барои навъҳои растаниҳое, ки мутобиқи моддаи 9 Қонуни мазкур аз навъи растании ҳифзшаванда чандон фарқияти назаррас надоранд;

- барои навъҳои растаниҳое, ки истеҳсоли онҳо истифодаи бисёркаратаи навъи растании ҳифзшавандаро талаб мекунад.

6. ***Маводи тухмии навъи нави*** растанӣ аз дигар навъи растанӣ (навъи ибтидоӣ) сабзонида ҳисоб мешавад, агар он: **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

- бештар аз навъи ибтидоии растанӣ ё аз навъи растании дигар сабзонида шуда бошад, ки он аз навъи ибтидоии растанӣ сабзонида шудааст ва зимнан дараҷаи зоҳиршавии аломатҳои асосиро, ки натиҷаи татбиқи генотип ё комбинатсияи генотипҳои навъи ибтидоии растанӣ мебошанд, нигоҳ дорад;

- аз навъи ибтидоии растанӣ ба таври назаррас фарқ кунад;

- аз рўи дараҷаи зоҳиршавии аломатҳои асосӣ, ки натиҷаи татбиқи генотип ё комбинатсияи генотипҳои навъи ибтидоии растанӣ мебошанд, ба навъи ибтидоии растанӣ мувофиқат кунад, ба истиснои фарқиятҳое, ки сабабгори пайдоиши онҳо мегарданд.

7. Навъҳои аслан аз навъи растанӣ баровардашударо бо истифодаи интихоби табиӣ, индуксияи мутагенез, тағйироти сомаклонӣ, интихоб аз растаниҳои алоҳидаи навъи ибтидоӣ, беккросс ё таворуди (трансформатсияи) генҳо бо усули муҳандисии генӣ ба даст овардан мумкин аст. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**Моддаи 17. Истисноҳо аз ҳуқуқҳои селексионер**

1. Ҳуқуқ***и селексионер ба истифодаи маводи тухмии навъи нави растан***ӣ***, ки бо ма***қ***сад***ҳ***ои шахсии*** ғ***айрити***ҷ***орат***ӣ***, барои гузарондани та***ҷ***риба ва офаридани навъ***ҳ***ои нави растан***ӣ***, ба истиснои*** ҳ***олат***ҳ***ои дар*** қ***исми 5 моддаи 16*** Қ***онуни мазкур зикргардида истифода шуда ё амал***ҳ***ои пешбининамудаи*** қ***исм***ҳ***ои 2 ва 4 моддаи 16*** Қ***онуни мазкур, ки нисбат ба*** ҳ***амин гуна навъ***ҳ***ои нави растан***ӣ иҷ***ро мешаванд, татби***қ ***карда намешавад.***

2. Ҳуқуқ***и селексионер бо ма***қ***сади таъмини манфиат***ҳ***ои давлат***ӣ ва ҷ***амъият***ӣ ***нисбат ба навъ***ҳои ҳ***ифзшавандаи растан***ӣ***, ки хо***ҷ***аги***ҳ***ои кишоварз***ӣ ***барои афзун намудани*** ҳаҷ***ми исте***ҳ***соли маводи тухм***ӣ ***истифода менамоянд, метавонад ма***ҳ***дуд карда шавад.*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**Моддаи 18. Қатъ гардидани ҳуқуқи селексионер**

Ҳуқуқи селексионер ба амалҳо нисбат ба ҳар гуна маводи навъи растании ҳифзшаванда ё навъи растание, ки муқаррароти қисмҳои ***5-7*** моддаи 16 Қонуни мазкур фаро гирифта, аз ҷониби селексионер ё бо розигии ў дар ***ҳудуди*** Ҷумҳурии Тоҷикистон фурўхта шудааст ё ба тарзи дигар ба гардиши тиҷоратӣ ворид шудааст ва ё ҳар гуна маводе, ки аз маводи зикршуда сабзонида шудааст, татбиқ намегардад, агар онҳо бо амалҳои зерин алоқаманд набошанд: **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

***- афзун намудани*** ҳаҷ***ми исте***ҳ***соли маводи тухмии навъи нави растании*** ҳ***ифзшаванда;*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

- бо содироти маводи навъи растанӣ, ки барои афзоиши навъи растанӣ дар кишваре, ки навъи растании чунин авлод ё намуди наботот ҳифз карда намешавад, ба истиснои содирот бо мақсади истеъмоли ниҳоӣ.

2. Барои мақсадҳои қисми 1 моддаи мазкур нисбат ба навъи растанӣ ҳамчун мавод фаҳмида мешаванд:

- маводи тухмии ҳама гуна намуди растанӣ;

- маводи растанӣ, инчунин худи растанӣ ва қисмҳои он;

- ҳама гуна маҳсулоте, ки бевосита аз маводи растанӣ гирифта шудааст.

**Моддаи 19. Маҳдудияти истифодаи ҳуқуқи селексионер**

Амалисозии озодонаи ҳуқуқи селексионерро танҳо дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳдуд кардан мумкин аст. Дар ҳолате, ки агар чунин маҳдудият зимни аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ ба шахсони сеюм пешниҳод намудани иҷозат оид ба иҷрои амале, ки барои он гирифтани иҷозати селексионер зарур аст, ба вуҷуд ояд, он гоҳ селексионер   подоши моддӣ    мегирад.

**Моддаи 20. Чораҳои танзимкунандаи фаъолияти тиҷоратӣ**

Ҳуқуқи селексионер аз ҳама гуна чораҳое, ки бо мақсади ба танзим даровардани истеҳсол, сертификатсия, савдо ё воридоту содироти маводи навъҳои растанӣ пешбинӣ мешаванд, вобаста намебошад, ба истиснои чораҳое, ки дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи навъи растанӣ пешбинӣ шудаанд.

**Моддаи** **21. Мўҳлати амали ҳуқуқи селексионер**

Ҳуқуқи селексионер барои ҳифзи навъи растанӣ ба мўҳлати 20 сол (нисбат ба дарахтон ва токҳои ангур ба мўҳлати 25 сол) аз санаи додани чунин ҳуқуқ амал мекунад.

**БОБИ 5. НОМИ НАВЪИ РАСТАНӢ**

**Моддаи 22. Номи навъи растанӣ**

Навъи растанӣ бояд ном дошта бошад, ки он аз ҷониби селексионер ба мақоми ваколатдори давлатӣ пешниҳод гардида, ҳамзамон бо дода шудани ҳуқуқи селексионер дар Феҳрист ба қайд гирифта мешавад. Бо назардошти қисми 4 моддаи мазкур ҳеҷ гуна ҳуқуқ нисбат ба номгузорӣ, ки ба сифати номи навъи растанӣ қайд гардидааст, барои истифодаи озоди чунин номгузорӣ вобаста ба навъи растании мазкур ҳатто пас аз гузаштани мўҳлати амали ҳуқуқи селексионер монеъ намешавад.

2. Номи навъи растанӣ бояд имкон диҳад, ки навъи растанӣ фарқ карда шавад. Номи навъи растанӣ наметавонад танҳо аз рақамҳо иборат бошад, ба истиснои ҳолатҳое, ки он ба таҷрибаи қабулшудаи номи навъи растанӣ мувофиқат намояд. Он набояд нисбат ба аломатҳо, сифатҳо ва мушаххасоти навъи растании мазкур ё шахсияти селексионер ба иштибоҳ барад ё ба нофаҳмиҳо оварда расонад. Аз ҷумла, номи навъи растанӣ аз ҳама гуна номе, ки бо он навъи растании мавҷудаи ҳамин намуд ё намуди ба он наздик дар ***ҳудуди*** яке аз аъзои Иттиҳоди байналмилалии ҳифзи навъҳои нави растанӣ номгузорӣ шудааст, бояд фарқ дошта бошад. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

3. Агар ошкор гардад, ки номи гузошташуда ба талаботи қисми 2 моддаи мазкур ҷавобгўй намебошад, он гоҳ мақоми ваколатдори давлатӣ бақайдгирии онро рад менамояд ва талаб мекунад, ки селексионер дар мўҳлати аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ муайяншуда номи дигарро пешниҳод намояд.

4. Ба ҳуқуқҳои пештар бадастовардаи шахсони сеюм дахолат карда намешавад. Агар мутобиқи ҳуқуқҳои пештар бадастомада, истифодаи номи навъи растанӣ ба шахсе, ки онро бояд мутобиқи қисми 1 моддаи 23 Қонуни мазкур истифода барад манъ бошад, пас мақоми ваколатдори давлатӣ талаб менамояд, ки селексионер ба навъи растанӣ гузоштани номи дигарро пешниҳод намояд.

5. Навъи растанӣ бояд ба ҳамаи аъзои Иттиҳоди байналмилалии ҳифзи навъҳои нави растанӣ бо як ном пешниҳод гардад. Мақоми ваколатдори давлатӣ номи бо чунин тартиб пешниҳодшударо ба қайд мегирад, танҳо ба истиснои ҳолате, ки агар номи пешниҳодшударо қобили қабул нашуморад. Дар ин ҳолат мақоми ваколатдори давлатӣ бояд аз селексионер талаб кунад, ки номи дигарро пешниҳод намояд.

6. Мақоми ваколатдори давлатӣ тамоми мақомоти салоҳиятдори аъзои Иттиҳоди байналмилалии ҳифзи навъҳои нави растаниро оид ба масъалаҳои номи навъи растанӣ, аз ҷумла, дар бораи пешниҳод, бақайдгирӣ ва бекор намудани ном бо маълумоти дахлдор таъмин менамояд. Ҳама гуна мақомоти салоҳиятдори зикргардида метавонанд эродҳои худро дар хусуси бақайдгирии номи навъи растанӣ ба мақоми ваколатдори давлатӣ ирсол намоянд.

**Моддаи 23. Истифодаи номи навъи растанӣ**

1. Ҳар шахсе, ки маводи тухмии навъи растании дар Тоҷикистон ҳифзшавандаро дар ***ҳудуди*** Ҷумҳурии Тоҷикистон ба фурўш пешниҳод менамояд ё ба гардиши тиҷоратӣ мебарорад, ўҳдадор аст, ки номи навъи растаниро ҳатто пас аз ба охир расидани мўҳлати амали ҳуқуқи селексионер истифода намояд, ба шарте ки агар мутобиқи қисми 4 моддаи 22 Қонуни мазкур ҳуқуқҳои пешакӣ бадастомада барои чунин истифода мамоният накунанд. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

2. Ҳангоми ба фурўш ё ба гардиши тиҷоратӣ баровардани навъи растанӣ мумкин аст, ки номи бақайдгирифташудаи навъи растанӣ якҷоя бо аломати молӣ, номи тиҷоратӣ ё дигар рамзи ба ин монанд истифода бурда шавад. Дар ҳолатҳои истифодабарии якҷоя бояд номи навъи растанӣ ба осонӣ шинохташаванда бошад.

**БОБИ 6. БЕЭЪТИБОР ДОНИСТАН ВА БЕКОР КАРДАНИ ҲУҚУҚИ СЕЛЕКСИОНЕР**

**Моддаи 24. Беэътибор донистани ҳуқуқи селексионер**

Ҳуқуқи селексионер дар ҳолатҳои зерин аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ беэътибор дониста мешавад:

- агар муқаррар гардад, ки шартҳои дар моддаҳои 8 ё 9 Қонуни мазкур пешбинишуда дар лаҳзаи додани ҳуқуқи селексионер иҷро нашуда бошанд;

- дар ҳолатҳое, ки ҳуқуқи селексионер дар асоси маълумот ва ҳуҷҷатҳои пешниҳоднамудаи селексионер дода шуда бошад, вале шартҳои дар моддаҳои 10 ё 11 Қонуни мазкур пешбинишуда дар лаҳзаи додани   ҳуқуқи селексионер иҷро нашуда бошанд;

- агар ҳуқуқи селексионер ба шахсе дода шуда бошад, ки ў ба ин ҳуқуқ надошта бошад, ба шарте ки чунин ҳуқуқи селексионер ба шахси ҳуқуқдошта гузаронида нашавад.

Беэътибор донистани ҳуқуқи селексионер ***ё вориси ӯ*** аз рўи ҳолатҳои дигаре, ки дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинӣ карда нашудаанд, манъ аст. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**Моддаи 25. Бекор намудани ҳуқуқи селексионер**

1. Агар муқаррар гардад, ки шартҳои дар моддаҳои 10 ё 11 Қонуни мазкур пешбинишуда иҷро намешаванд, мақоми ваколатдори давлатӣ метавонад ҳуқуқи селексионерро бекор намояд.

2. Ҳуқуқи селексионер бекор карда мешавад, агар тибқи дархости дахлдор ва дар мўҳлати муқаррагардида селексионер:

- ба мақоми ваколатдори давлатӣ маълумот, ҳуҷҷатҳо ё маводеро, ки барои санҷиши нигоҳдории ҳифзи навъи растанӣ заруранд, пешниҳод накарда бошад;

- ҳаққи хизматрасониро вобаста ба нигаҳдории ҳуқуқи ў напардохта бошад;

- дар ҳолате, ки номи навъи растанӣ баъди пешниҳоди ҳуқуқи селексионер бекор карда шуда, номи дигари мувофиқро пешниҳод накарда бошад.

3. Ҳуқуқи селексионер ***ё вориси ӯ*** бо дигар асосҳое, ки дар қисмҳои 1 ва 2 моддаи мазкур пешбинӣ шудаанд, наметавонад бекор карда шавад. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**Моддаи 26. Пеш аз мўҳлат қатъ гардидани ҳуқуқи селексионер**

1. Агар дорандаи ҳуқуқи селексионер ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар хусуси пеш аз мўҳлат қатъ намудани ҳуқуқи селексионер дархост пешниҳод намояд, пас ҳуқуқи селексионер то ба охир расидани санаи муқарраршуда ***қатъгардида ҳисобида мешавад***. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

2. Агар санаи ***қатъ гардидадни*** ҳуқуқи селексионер дар дархост нишон дода нашуда бошад, пас санаи қабули дархост дар бораи пеш аз мўҳлат қатъ намудани ҳуқуқи селексионер аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ ҳамчун санаи хотимаёбии ҳуқуқи селексионер ***муайян карда мешавад***. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**БОБИ 7. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 27. Ҳуқуқҳои шаҳрвандон ва шахсони ҳуқуқии хориҷӣ оид ба ҳифзи навъҳои растанӣ**

1. ***Шаҳрвандони давлатҳои*** аъзои Иттиҳоди байналмилалии ҳифзи навъҳои нави растанӣ, инчунин шахсони воқеӣ, ки дар ***ҳудуди*** аъзои Иттиҳоди байналмилалии ҳифзи навъҳои нави растанӣ манзили зист доранд ё шахсони ҳуқуқӣ, ки дар ***ҳудуди*** аъзои Иттиҳоди байналмилалии ҳифзи навъҳои нави растанӣ намояндагии бақайдгирифташуда доранд, дар ***ҳудуди*** Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои он ҳуқуқҳое мебошанд, ки мутобиқи Қонуни мазкур ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ***дода*** мешаванд. **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

Барои мақсадҳои дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинишуда, мафҳуми «шаҳрванд» дар ҳолате, ки агар аъзои Иттиҳоди байналмилалии ҳифзи навъҳои нави растанӣ давлат бошад – барои шаҳрвандони ин давлат ва агар аъзои Иттиҳоди байналмилалии ҳифзи навъҳои нави растанӣ ташкилоти байниҳукуматӣ бошад – барои шаҳрвандони давлатҳои аъзои ин ташкилот истифода мешавад.

***Моддаи 28.*** Ҳ***ифзи*** ҳуқуқ***и селексионер***

(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)

Ҳуқуқ***и селексионер ба навъи нави растан***ӣ ***бо тартиби му***қ***аррарнамудаи*** қ***онунгузории*** Ҷумҳ***урии То***ҷ***икистон*** ҳ***ифз карда мешавад.*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**Моддаи 29. Нашри даврии иттилоот**

(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)

***1. Ма***қ***оми ваколатдори давлат***ӣ ***дар бораи ба*** қ***айди давлат***ӣ ***гирифтани навъи нави растан***ӣ ***дар нашриёти давр***ӣ ***ва сомонаи интернетии худ иттилооти расм***ӣ ***интишор менамояд. Иттилооти расм***ӣ ***маълумоти зеринро дар бар мегирад:*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

***- дархости аз*** ҷ***ониби дархостди***ҳ***анда воридшуда барои гирифтани*** ҳуқуқ***и селексионер, нати***ҷ***аи мусбати ташхиси навъи нави растан***ӣ***, ном ва афзалият***ҳ***ои навъ, ному насаб ва номи падари селексионер;*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

- қ***арори ма***қ***оми ваколатдори давлат***ӣ ***оид ба додани Ша***ҳ***одатномаи*** ҳуқуқ***и селексионер.***

***2. Ма***қ***оми ваколатдори давлат***ӣ ***дар нашриёти давр***ӣ ***ва сомонаи интернетии худ, инчунин оид ба дигар намудани номи навъи нави растан***ӣ***, беэътибор будани Ша***ҳ***одатномаи*** ҳуқуқ***и селексионер ва маълумоти дигаре, ки ба*** ҳ***ифзи навъи нави растан***ӣ ***дахл дорад, иттилоот интишор менамояд.*** **(ЗРТ от 02.01.18 г., №1482)**

**Моддаи 30. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 31. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи дастовардҳои селексионии зироат»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4 ноябри соли 1995 «Дар бораи дастовардҳои селексионии зироат» (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1995, №22, мод. 257; с. 2002, №11, мод. 732) аз эътибор соқит дониста шавад.

**Моддаи 32. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

         **Президенти**

Ҷ**умҳурии То**ҷ**икистон**                                                                                     **Эмомалӣ Раҳмон**

      ш. Душанбе

29 декабри соли 2010

      № 672

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	672	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲИФЗИ НАВЪҲОИ РАСТАНӢ	Маҷлиси Олии ҶТ	29.12.2010	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Primary tabs

^-A A ⁺A

Ноябр 2024

Дшб	Сшб	Чшб	Пшб	Ҷум	Шнб	Яшб
28	29	30	31	1	2	3

4	5	6	7	8	9	10

11	12	13	14	15	16	17

18	19	20	21	22	23	24

25	26	27	28	29	30	1

KHOVAR.TJ

АГЕНТИИ МИЛЛИИ ИТТИЛООТИИ ТОҶИКИСТОН «ХОВАР»
WWW.KHOVAR.TJ

«ХОВАР FM»

Садриддин Айнӣ (1878 – 1954): Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳо, ки ба 29 забони хориҷӣ нашр шудаанд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба асосгузори адабиёти муосири тоҷик Садриддин Айнӣ унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Бобоҷон Ғафуров (1909 – 1977): Олим, академики Академияи Илмҳои ИҶШС, арбоби ҳизбӣ ва давлатӣ, муаллифи китоби оламшумули «Тоҷикон» ва зиёда аз 300 асару мақолаҳо.
Солҳои 1944-1946 котиби дуюм, с.1946-1956 котиби якуми КМ Ҳизби комунистии Тоҷикистон, 1956 – 1977 сарвари Пажуҳишгоҳи шарқшиносии ИҶШС.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба таърихшинос ва шарқшиноси шинохтаи тоҷик, академик, муаллифи китоби «Тоҷикон» Бобоҷон Ғафуров унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Мирзо Турсунзода (1911-1977): Шоири халқӣ, раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ, Раиси Кумитаи якдилии халқҳои Осиё ва Африқо. Барои достонҳои «Қиссаи Ҳиндустон»(1948), «Ҳасани аробакаш», «Чароғи абадӣ», «Садои Осиё»,(1960) «Ҷони ширин» (1963) бо ҷоизаҳои давлатии ИҶШС, ҶШС Тоҷикистон ва байналмилалии ба номи Ҷ. Неҳру (1967) сарфароз шуда буд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 07 майи соли 2001 ба шоири халқии Тоҷикистон, ходими намоёни ҷамъиятӣ Мирзо Турсунзода унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Эмомалӣ Раҳмон: Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, солҳои 1999, 2006 ва 2013 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардидаст.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат.
Бо қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 11 декабри соли 1999 барои мустаҳкам намудани давлатдории соҳибистиқлол ва пойдории сулҳ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” мукофотонида шудааст.
Нусратулло Махсум (1881 – 1938): Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1924-1926 раиси Кумитаи инқилобии ҶМШС Тоҷикистон, солҳои 1926-1933 раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Нусратулло Махсум унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” дода шудааст.
Шириншоҳ Шоҳтемур (1899 – 1937): Ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1929-1931 котиби Ҳизби коммунистии ҶШС Тоҷикистон, солҳои 1933-1937 Раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Шириншоҳ Шоҳтемур, унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шудааст.