ДАСТУРИ ИСТИФОДАБАРАНДА

ХУШ ОМАДЕД БА CОМОНАИ РАСМИИ МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН!

КОР БО МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Муҳтарам меҳмонон ва истифодабарандагони сомонаи расмии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (ММҚ),

Барои оғози кор бо «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) ба блоки бо номи шабеҳ дар сомонаи расмии ММҚ зер кунед. Блоки «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» кушодашаванда буда, ҳамеша дар қисми болои сомона дастрас аст. Шумо инчунин метавонед ба «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) аз феҳристи асосӣ (меню асосӣ) бо зеркунии пайванди «Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» дастрасӣ пайдо намоед.

БЛОКИ «МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН» (МҚҶТ)

Ҳамаи модулҳо ва имконоти ҷустуҷӯи санадҳо дар «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) мустақилона кор мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки ҳангоми кор бо МҚҶТ ворид кардани «Ном»-и санад ва бо ҳамроҳи он интихоб кардани ҳамаи имконоти дигар, масалан «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра ҳатмӣ нест. Аммо барои ҷустуҷӯи васеъ шумо метавонед аз ҳамаи имконоти ҷустуҷӯи санадҳо ба таври дилхоҳ истифода баред. Ҳамаи санадҳое, ки ба МҚҶТ ворид шуданд дар зери «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ», яъне дар «Ҷадвали санадҳо» дастрасанд.

ЛАВҲАИ ИМКОНОТИ ҶУСТУҶӮ

Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ

ҶАДВАЛИ САНАДҲО

ТУГМАҲОИ «ТАТБИҚ КАРДАН» ва «БОЗСОЗӢ»

Тугмаи «Татбиқ кардан»: Баъд аз он ки Шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» имконоти дилхоҳро ворид карда, интиход мекунед, барои намоиш додани натиҷа тугмаи «Татбиқ кардан»-ро зер кунед. Аммо, вақте ки шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» дархостеро ворид мекунед ё имконеро интихоб менамоед, онҳо ба таври худкор дарҳол татбиқ карда мешаванд.

Тугмаи «Бозсозӣ»: Агар хоҳед, ки ҳамаи дархостҳо ва имконотеро дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» лағв кунед, аз тугмаи «Бозсозӣ» истифода баред.

Агар шумо хоҳед, ки номи санади дақиқро аз санадҳои дар махзан мавҷудбуда ба даст оред, калидвожаи номи санадро ба сатри «Ном» ворид намоед. Ҳамаи санадҳое, ки дорои калидвожаи воридуша мебошанд нишон дода мешаванд. Масалан, агар шумо калидвожаи «дастрасӣ»-ро ворид кунед, санадҳое, ки калимаи «дастрасӣ»-ро дар бар мегиранд, дар «Ҷадвали санадҳо» нишон дода мешаванд (масалан, ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ)

САТРИ «НОМ»

Шумо инчунин метавонед санадҳоро аз рӯи муҳтаво бо истифодаи сатри «Матни асосӣ» ва полои дилҳол ҷустуҷӯ намоед. Масалан, барои ёфтани санад(ҳо)и дорои калима(ҳо), калидвожа(ҳо) ё ибора(ҳо)и лозимӣ, ба сатри «Матни асосӣ» дархостро ворид намуда, имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед. Санадҳои дархостшуда ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред. Ҳамин тавр аз имкони «Дар бар намегирад» ё имконоти ҷустуҷӯи дигар истифода баред, Масалан, агар шумо ба сатри «Матни асосӣ» калимаи «Интернет»-ро ворид кунед ва имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед, саданҳое, ки дар муҳтавои худ дорои калимаи «Интернет» мебошанд, нишод дода мешаванд.

САТРИ «МАТНИ АСОСӢ»

Сатри «Матни асосӣ»

Шумо метавонед санадҳоро аз рӯи «Ном», «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра алоҳида ё якҷоя ба таври дилхоҳ ҷустуҷӯ намоед.

Масалан, агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо «Аз рӯи моҳ ва сол» ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз рӯи моҳ ва сол» бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо дар давраи муайян ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз санаи интихобшуда» ва/ё «То санаи интихобшуда» алоҳида ё якҷоя бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Ҳамин тавр Шумо метавонед ҳар гуна санадҳои махзанро алоҳида ё бо интихоби имконоти иловагӣ ҷустуҷӯ намоед ва ба даст оред.

Барои дидани санад ва мутолиа кардани он, аз тугмаи «ДИДАН» истифода баред ва барои пинҳон кардани он, аз тугмаи «ПИНҲОН КАРДАН» истифода баред.

ТУГМАҲОИ «ДИДАН» ва «ПИНҲОН КАРДАН»

Шумо ҳам метавонед, бо зеркунии пайванди номи санад онро дар саҳифаи алоҳида кушоед ё ин ки дар форматҳои Word, PDF ва ZIP аз сомонаи мо боргирӣ намоед.

ЗАМИМА ДАР ФОРМАТҲОИ WORD, PDF ва ZIP (ДАР ҶАДВАЛИ САНАДҲО)

Замима

КОР БО СОМОНАИ РАСМӢ - БАҚАЙДГИРӢ ВА ВОРИДШАВӢ

Ҳамаи маводҳои Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба ахбори омма дахл доранд, дар сомонаи мо дастрасанд. Барои гирифтани маълумот Шумо метавонед аз Феҳристи асосӣ (менюи асосӣ), Харитаи сомона, имкони Ҷустуҷӯ ва Ҷустуҷӯи васеъ истифода баред.
Барои бақайдгирӣ дар сомонаи Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, лутфан ба таври расмӣ муроҷиат намоед. Корбарони бақайдгирифташуда метавонанд аз имкониятҳои иловагӣ истифода баранд, масалан, пайдо кардани дастрасӣ ба лоиҳаҳои санадҳо.

Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ҲОЛАТИ ҶАНГӢ**

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқии ҳолати ҷангӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, тартиби ҷорӣ ва бекор кардани он, чораҳои таъмини ҳолати ҷангӣ вазъи ҳуқуқии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро дар давраи ҳолати ҷангӣ муқаррар менамояд.

**Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

**хатари воқеӣ ба амнияти давлат** - хатар ба дахлнопазирии сарҳади давлатӣ ва тахдиди истифодаи зӯроварӣ нисбати Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз ҷумла . таҷовуз ба муқобили Ҷумҳурии Тоҷикистон, фаъолияти разведкавӣ, террористӣ тахрибкории хадамоти махсус, ташкилот ва шахсони алоҳидаи хориҷӣ ки барои халалдор сохтани амнияти миллии Тоҷикистон равона гардидааст;

**таҷовуз ба муқобили Ҷумҳурии. Тоҷикистон** – истифодаи қувваҳои мусаллаҳи давлати хориҷӣ ё гӯруҳи давлатҳо ба муқобили соҳибихтиёрӣ, истиқлолият ва тамомияти арзии Тоҷикистон ё бо таъсиррасонии дигар ба он, ки ба Оинномаи Созмони Милали Муттаҳид мутобиқ нест;

**ғасб** - ҳамроҳкунии маҷбурии ҳудуди Тоҷикистон ба давлати дигар аз ҷониби давлатҳои хориҷӣ ё гурӯҳи давлатҳо, ишғол намудани ҳудуд ё воҳиди маъмурию ҳудудии алоҳидаи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

**ҳолати ҷангӣ** - низоми махсуси ҳуқуқии пешбиникунандаи маҷмӯи чорабиниҳои сиёсӣ, иқтисодӣ, маъмурӣ, ҳарбӣ ва чорабиниҳои дигар, ки аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар тамоми ҳудуд ё воҳиди маъмурию ҳудудии алоҳида эълон карда мешавад;

**соати комендантӣ** - чораи дар ҳолати ҷангӣ ҷоригашта бо нишон додани мухдат ва вақти амали он бо мақсади таъмини ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ ва амният, пешгирӣ намудани фаъолияти разведкавӣ, тахрибкорӣ ва дигар фаъолияти душманона, ки ҳаракати аҳолиро бе рухсатномаҳои махсуси додашуда ва ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи шахсият берун аз манзили истиқоматӣ ва байни нуқтаҳои аҳолинишин маҳдуд менамояд.

**Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳолати ҷангӣ**

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳолати ҷангӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

**Моддаи 3. Мақсади ҷори намудани ҳолати ҷангӣ**

Ҷорӣ намудани ҳолати ҷангӣ бо -мақсади мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, пешгирӣ, зада гардонидан ё бартараф кардани оқибатҳои таҷовуз ба муқобили Ҷумҳурии Тоҷикистон ё таҳдиди таҷовуз амалӣ карда мешавад.

**Моддаи** **4. Ҷорӣ намудани ҳолати ҷанг**ӣ

Асос барои дар тамоми ҳудуд ё воҳидҳои маъмурию ҳудудии алоҳидаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷорӣ намудани ҳолати ҷангӣ таҳдиди хатари воқеӣ ба амнияти давлат ба ҳисоб меравад.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар тамоми ҳудуд ё воҳидҳои маъмурию ҳудудии алоҳидаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷорӣ намудани ҳолати ҷангиро эълон намуда, дар ин бора фармонро барои тасдиқ ба ҷаласаи якҷояи Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод мекунад.

Дар фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҷори намудани ҳолати ҷангӣ масъалаҳои зерин муайян карда мешаванд:

ҳолатҳое, ки барои ҷорӣ намудани ҳолати ҷанги асос шудаанд;

сарҳадҳои ҳудуде, ки дар он ҳолати ҷангӣ ҷорӣ карда мешавад;

вақте, ки аз он амали ҳолати ҷангӣ сар мешавад;

масъалаҳои дигари ба ҷорӣ намудани ҳолати ҷангӣ вобаста.

Матни пурраи фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҷорӣ намудани ҳолати ҷангӣ фавран тавассути радио ва телевизион пахш ва дар нашрияҳои расмӣ интишор карда мешавад.

Тартиби омодагӣ барои зада гардонидани таҷовуз ба муқобили Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

**Моддаи 5. Реҷаи ҳолати ҷангӣ ва таъмини он**

Реҷаи ҳолати ҷангиро Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон - Сарфармондеҳи Олии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд.

Таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ аз ҷониби мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти идоракунии ҳарбӣ мувофиқи ваколатҳое, ки ба онҳо Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон додаанд, амалӣ карда мешавад.

Мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ба мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти идоракунии ҳарбӣ дар таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ мусоидат менамоянд.

**Моддаи 6. Чораҳои истифодашаванда дар ҳудуде, ки дар он ҳолати ҷангӣ ҷорӣ карда шудааст**

Дар ҳудуде, ки дар он мувофиқи санадҳои қонунгузорӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳолати ҷангӣ ҷорӣ карда шудааст, чораҳои зерин амалӣ карда мешаванд:

ба фаъолият дар шароити ҳолати ҷангӣ гузаронидани иқтисодиёти ҷумҳурӣ, мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳои дигар;

гузарондани чорабиниҳои густариши сафарбарии Кувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар қӯшунҳо ва воҳидҳои ҳарбӣ, мақомоти махсуси давлатӣ;

гузарондани чорабиниҳои мудофиаи гражданӣ ва ҳудудӣ;

аз захираи давлатӣ баровардан ва истифода бурдани захираҳои арзишноки моддӣ;

пурзӯр намудани ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ ва таъмини амнияти ҷамъиятӣ, ҳифзи иншооти ҳарбӣ, муҳими давлатӣ ва махсус, иншооти таъминкунандаи фаъолияти ҳаётии аҳолӣ;

ҷорӣ намудани реҷаи махсуси кори иншооти таъминкунандаи фаъолияти нақлиёт, коммуникатсия, алока, телевизион, радио, нашрияҳо, иншооти энергетикӣ, инчунин иншооте, ки барои ҳаёт, саломатии инсон ва муҳити зист хатари зиёд дорад;

ҳангоми зарурат маҳдуд намудан ва боздоштани анҷоми амалиёти бонкӣ ва фаъолияти дигари аз ҷониби ташкилотҳои қарзии молиявӣ иҷрошаванда, ба истиснои иҷрои ваколатҳое, ки барои таъминоти ҳолати ҷангӣ бо санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ пешбинӣ шудаанд;

тахлияи иншооти таъиноти хоҷагӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангӣ, инчунин муваққатан кӯчонидани сокинон ба минтақаҳои бехатар бо таъмини ҳатмии онҳо бо манзили истиқоматии муваққатӣ ё доимӣ;

ҷорӣ ва таъмин намудани реҷаи махсуси даромадан ба ҳудуде, ки дар он ҳолати ҷангӣ ҷорӣ карда шудааст ва баромадан аз он, инчунин маҳдуд кардани ҳаракати озод дар он;

боздоштани фаъолияти ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва динӣ, ки дар шароити ҳолати ҷангӣ корҳои таблиғотию ташвиқотӣ анҷом медиҳанд ва он ба амният ва мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳдид мекунад;

ҷалби шаҳрвандон ба иҷрои корҳо барои эҳтиёҷоти мудофиа, бартараф намудани оқибатҳои аз ҷониби душман истифода шудани силоҳ, барқарор намудани иншооти зарардидаи (вайроншудаи) иқтисодӣ, низоми таъмини зист ва иншооти ҳарбӣ, инчунин барои иштирок дар мубориза бар зидди сӯхтор, эпидемия ва эпизоотияҳо бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳои дигар, новобаста ба шакли моликият ва шаҳрвандон гирифтани молу мулк барои эҳтиёҷоти мудофиавӣ, бо пардохти минбаъдаи арзиши онҳо аз ҷониби давлат;

манъ ё маҳдуд кардани баргузории гирдиҳамоиҳо, эътирозу намоишҳо, инчунин дигар чорабиниҳои оммавӣ;

манъ кардани корпартоиҳо ва усулҳои дигари боздошт ё қатъ кардани фаъолияти ташкилотҳо;

маҳдуд кардани ҳаракати воситаҳои нақлиёт ва амалӣ намудани азназаргузаронии онҳо;

маҳдуд кардани гаштугузори шаҳрвандон дар кӯчаҳо ва ҷойҳои ҷамъиятии дигар дар соати комендантӣ ва ба мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти идоракунии ҳарбӣ додани ҳуқуқи ҳангоми зарсат санҷидани ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи шахсияти шаҳрвандон.,«тафтиши шахсӣ, тафтиши ашёи онҳо, манзили истиқоматӣ ва воситаҳои нақлиёт, мусодира кардани ва лавозимоти ҷангӣ, маводи тарканда, заҳролуд ва бо асосҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумхурии Тоҷикистон - боздошти шаҳрвандон ва воситаҳои нақлиёт (дар ин ҳолат муҳлати боздошти шаҳрвандон ва нақлиёт аз 30 (си) шабонарӯз зиёд буда наметавонад);

ба роҳ мондани назорати кори иншооти таъминкунандаи фаъолияти нақлиёт, коммуникатсия ва алоқа, кори матбааҳо, марказҳои ҳисоббарорӣ ва системаҳои автоматонидашуда, воситаҳои ахбори омма, истифодабарии онҳо барои эҳтиёҷоти мудофиа, манъ намудани кори дастгоҳи радиоии қабулу фиристандаи истифодаи инфиродӣ дар ҳудуде, ки дар он ҳолати ҷангӣ эълон карда шудааст;

ҷорӣ намудани сензураи ҳарбии мукотибот ва муросилоти тавассути системаҳои телекоммуникатсионӣ интиқолшаванда, инчунин назорати гуфтугӯи телефонӣ, таъсиси мақомоти сензурӣ, ки бевосита бо масъалаҳои зикршуда машғуланд;

тибқи принсипҳои умумиэътирофшуда ва меъёрҳои ҳуқуқи байналмилалӣ боздошти (ҷудо нигоҳ доштани) шаҳрвандони давлати хориҷие, ки бо Ҷумҳурии Тоҷикистон меҷангад;

манъ ё маҳдуд кардани баромадани шаҳрвандон аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон бо риояи талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон;

чорӣ кардани тадбирҳои иловагӣ дар мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ,. мақомоти идоракунии ҳарбӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ва ташкилотҳо, ки барои пурзӯр намудани реҷаи махфӣ равона шудаанд;

қатъ намудани фаъолияти созмонҳои хориҷӣ ва байналмилалӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки мақомоти ҳифзи ҳуқуқ нисбати онҳо маълумоти боэътимод доранд ва ё созмонҳои зикршуда фаъолиятеро амалӣ менамоянд, ки ба халалдор сохтани мудофиа ва амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон равона шудааст.

**Моддаи 7. Чораҳои дигари дар давраи амали ҳолати ҷангӣ** **истифодашаванда**

Дар давраи амали ҳолати ҷангӣ мутобиқи қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади истеҳсоли маҳсулот (иҷрои кор, хизматрасонӣ) барои эҳтиёҷоти давлат, таъмини Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар қӯшунҳо, воҳидҳои ҳарбӣ ва барои эҳтиёҷоти аҳолӣ метавонанд чораҳое пешбинӣшаванд, ки бо ҷорӣ намудани маҳдудияти муваққатӣ барои амалӣ намудани фаъолияти иқтисодӣ ва молиявӣ, гардиши молу мулк, гардиши озоди мол, хизматрасонӣ ва воситаҳои молиявӣ, барои- дарёфт, қабулкунӣ, супоридан, истеҳсол ва паҳн кардани маълумот алоқаманданд, муваққатан тағйир додани шакли моликияти ташкилотҳо, тартиб ва шартҳои муфлисшавӣ, реҷаи фаъолияти меҳнатӣ, хусусияти танзими иқтисодӣ, андоз, гумрукӣ ва бонкӣ чӣ дар ҳудуде, ки дар он ҳолати ҷанг ҷорӣ карда шудааст ва, чи дар он ҳудуде, ки ҳолати ҷангӣ ҷорӣ карда нашудааст, муқаррар карда шаванд.

**Моддаи 8. Ҷалби Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон,** **дигар кӯшунҳо ва воҳидҳои ҳарбӣ барои таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ**

Барои таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ тибқи тартиби муқарраршуда бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар қӯшунҳо ва воҳидҳои ҳарбӣ, инчунин мақомоти давлатӣ дар асоси қонунгузории Ҷумхурии Тоҷикистон барои иҷрои вазифаҳои асосии зерин ҷалб карда мешаванд:

нигоҳ доштани реҷаи махсуси даромадан ба ҳудуде, ки дар он ҳолати ҷангӣ ҷорӣ карда шудааст ва баромадан аз он, инчунин махдудияти ҳаракати озод дар он;

иштирок дар наҷотдиҳӣ ва тахлияи аҳолӣ, амалӣ намудани корҳои садамавию наҷотдиҳӣ ва корҳои таъхирнопазири дигар, мубориза бар зидди сӯхтор, эпидемия ва эпизоотияҳо;

ҳифзи иншооти давлатӣ ва ҳарбӣ, иншооти таъминкунандаи фаъолияти ҳаётии аҳолӣ, фаъолияти нақлиёт, коммуникатсия ва алоқа, телевизион ва радио, нашриёт, таъмини иншооти энергетикӣ, инчунин иншооти барои ҳаёт, саломатии инсон ва муҳити зист хатари баланддошта;

пешгирии фаъолияти воҳидҳои мусаллаҳи ғайриқонунӣ, гурӯҳҳои террористӣ ва тахрибкорӣ;

ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ ва таъмини амният;

иштирок дар амалӣ намудани чорабиниҳои дигар оид ба таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ.

Ҳангоми иҷрои вазифаҳои хизматӣ ба хизматчиёни ҳарбӣ ва кормандони мақомоти давлатӣ, ки барои таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ ҷалб карда мешаванд, ҳукуқи гирифта гаштан, нигоҳдорӣ, истифодабарии силоҳ, техникаи ҷангӣ, воситаҳои махсус, инчунин исгифодаи қувваи ҷисмонӣ тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад.

               Моддаи 9. Салоҳияти Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон - Сарфармондеҳи Олии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давраи ҳолати ҷангӣ

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон - Сарфармондеҳи Олии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давраи ҳолати ҷангӣ чунин салоҳият дорад:

роҳбарии ташкили таъмини реҷаи ҳолати ҷангиро амалӣ менамояд;

нақшаи низоми ягонаи идоракунии давлатии мудофиаро тасдиқ менамояд;

бо мақсади таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ фаъолияти мувофиқашуда ва ҳамкории мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатиро таъмин менамояд;

истифодаи тадбирҳоро оид ба таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ назорат.мекунад;

мутобиқи Қонуни мазкур тадбирҳоро оид ба таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ, ки аз ҷониби мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти идоракунии ҳарбӣ дар худуде, ки дар он ҳолати ҷангӣ ҷорӣ карда шудааст, амалӣ карда мешаванд, инчунин ваколатҳои мақомоти зикршударо оид ба амалинамоии ин тадбирҳо муайян менамояд;

вазифаҳоро муайян намуда, тартиби ҷалб намудани Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар қӯшунҳо ва воҳидҳои ҳарбиро барои таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ муқаррар менамояд;

фаъолияти ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва диниро, ки таблиғоту ташвиқот ва фаъолияти ба он баробарро пеш мебаранд ва дар шароити ҳолати ҷангӣ мудофиа ва амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистонро халалдор мекунанд, боз медорад;

манъ ё маҳдуд намудани гузарондани гирдиҳамоиҳо, эътирозу намоишҳо, инчунин чорабиниҳои оммавии дигарро муқаррар менамояд;

гузаронидани корпартоиҳоро манъ карда, боздошт ё қатъ намудани фаъолияти ташкилотҳоро бо роҳҳои дигар муқаррар менамояд;

тартиби адои хизмати ҳарбиро дар давраи амали ҳолати ҷангӣ муайян менамояд;

оид ба боздошт ё бекор кардани амали шартномаҳои байналмилалии Тоҷикистон бо давлати хориҷӣ (гурӯҳи давлатҳо), ки ба муқобили Ҷумҳурии Тоҷикистон амалҳои таҷовуз содир кардааст (кардаанд) ва ё давлатҳои бо он (онҳо) шарик тадбирҳои зарурӣ меандешад;

фаъолияти созмонҳои хориҷӣ ва байналмилалиеро, ки мақомоти ҳифзи ҳуқуқ нисбаташон маълумоти боэътимод доранд, ки ин созмонҳо фаъолияти худро барои халалдор сохтани мудофиа ва амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон равона намудаанд, боз медорад;

дар ҳудуде, ки дар он ҳолати ҷангӣ ҷорӣ карда шудааст, реҷаи махсуси кори иншооти таъминкунандаи фаъолияти нақлиёт, коммуникатсия, алоқа, телевизион ва радио, нашрияҳо, иншооти энергетикӣ, инчунин иншоотеро, ки ба ҳаёт ва саломатии инсон ва муҳити зист хатари баланд доранд, муқаррар менамояд;

дар ҳолати ҷорӣ ва бекор намудани ҳолати ҷангӣ дар ҳудуд ё воҳидҳои маъмурию ҳудудии алоҳидаи Ҷумҳурии Тоҷикистон Созмони Милали Муттаҳидро огоҳ менамояд;

дигар салоҳиятеро, ки Конститутсия ва дигар санадҳои меъёрии ҳукуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудаанд, амалӣ менамояд.

**Моддаи 10. Салоҳияти Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагони** **Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар сурати ҷорӣ намудани ҳолати** **ҷангӣ**

Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар сурати ҷорӣ намудани ҳолати ҷангӣ чунин салоҳият доранд:

тасдиқи фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҷорӣ намудани ҳолати ҷангӣ дар ҳудуд ё дар воҳидҳои маъмурию ҳудудии алоҳидаи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

баррасӣ ва тасдиқи хароҷоти давлат барои мудофиа тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

қабули қонунҳо дар соҳаи таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ;

бекор кардани шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо он давлатҳо ё шарикони онҳо, ки ба муқобили Ҷумҳурии Тоҷикистон таҷовуз содир кардаанд;

дигар салоҳиятеро, ки Конститутсия ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудаанд, амалӣ менамоянд.

**Моддаи 11. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ**

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ чунин салоҳият дорад:

ба кори вазоратҳо, кумитаҳои давлатӣ ва дигар мақомоти идоракунии давлатӣ роҳбарӣ менамояд ва фаъолияти онҳоро барои таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ назорат мекунад;

Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар қӯшунҳо ва воҳидҳои ҳарбиро бо силоҳ, лавозимоти ҷангӣ ва техникаи ҳарбӣ, воситаҳои махсус, воситаҳои моддӣ, захираҳо ва хизматрасонӣ таъмин мекунад;

иҷрои барномаҳои мақсадноки давлатӣ ва нақшаҳои такмили силоҳ, инчунин барномаҳои аз рӯи ихтисосҳои касбию ҳарбӣ тайёр кардани шаҳрвандонро таъмин мекунад;

барои хизматчиёни ҳарбӣ ва шахсони дигаре, ки мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои мудофиа ё амнияти давлат ҷалб карда мешаванд, кафолати иҷтимоиро таъмин мекунад;

мудофиаи гражданӣ ва, ҳудудиро роҳбарӣ мекунад;

таъминоти аҳолиро бо маҳсулоти хӯрокворӣ, ғайрихӯрокворӣ, хизматрасонии тиббӣ (ҳангоми зарурат мувофиқи меъёр) ташкил ва ба он роҳбарӣ мекунад;

ба корҳо оид ба таъмини эҳтиёҷоти давлат дар давраи амали ҳолати ҷангӣ бо захираҳои моддию техникӣ, меҳнатӣ ва дигар захираҳо роҳбарӣ менамояд, инчунин таҳияи нақшаи ҳарбию хоҷагиро ташкил мекунад;

сиёсати давлатиро дар соҳаи ҳамкории байналмилалии иқтисодӣ, молиявӣ ва сармоягузорӣ таҳия ва татбиқ мекунад;

иҷрои уҳдадориҳои Ҷумҳурии Тоҷикистонро оид ба шартномаҳои байналмилалӣ таъмин менамояд, инчунин аз ҷониби иштироккунандагони шартномаҳои мазкур иҷро гардидани ухдадориҳои онҳоро назорат мекунад;

бо тартиби мукараргардида гузаронидани иқтисодиёти Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба шароити ҳолатӣ ҷангӣ ташкил менамояд;

татбиқи сиёсати ягонаи молиявӣ, қарзӣ, пулӣ ва андозиро дар реҷаи ҳолати ҷангӣ таъмин мекунад;

барномаҳои мақсадноки давлатиро вобаста ба реҷаи ҳолати ҷанг таҳия менамояд ва татбиқи онҳоро таъмин мекунад;

сиёсати ягонаи нархро бо дар назар доштани талаботи иқтисоди бозорӣ таҳия менамояд ва барои татбиқ намудани он дар давраи ҳолати ҷангӣ тадбирҳо меандешад;

бобати татбиқи ҳуқуқи шаҳрвандон барои ҳифзи саломатӣ ва таъмини беҳбудии санитарию эпидемиологӣ дар давраи ҳолати ҷанг тадбирҳо меандешад;

ҳангоми зарурат ҳалли баъзе масъалаҳои идоракунии давлатиро, ки ба салоҳияти он дохил мешаванд, ба зиммаи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, вазоратҳо, кумитаҳои давлатӣ ва мақомоти дигари идоракунии давлатӣ вогузор менамояд, агар ҳалли ин масъалаҳо мутобиқи Конститутсия, қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба салоҳияти истисноии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мансуб набошанд;

дигар салоҳиятеро, ки Конститутсия ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудаанд, амалӣ менамояд.

Моддаи 12. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар давраи ҳолати ҷангй

1. Барои таъмин намудани реҷаи ҳолати ҷангӣ вазоратҳо, кумитаҳои давлатӣ ва мақомоти дигар дар доираи ваколатҳои худ ва самтҳои фаъолияташон ваколатҳои зеринро амалӣ менамоянд:

фаъолияти ташкилотҳои саноатӣ, савдо, таъмини хӯроки ҷамъиятӣ, хизматрасонии маишӣ ва хоҷагии коммуналиро танзим менамоянд;

дар раванди гузаштани иқтисодиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шароити ҳолати ҷангӣ иштирок менамоянд;

таъминоти аҳолиро бо маҳсулоти хӯрокворӣ, ғайрихӯрокворӣ ва хизматрасонии тиббӣ ташкил менамоянд;

тавассути воситаҳои ахбори омма ва дигар воситаҳо огоҳ намудани аҳолии ҳудудеро, ки дар он ҳолати ҷангӣ ҷорӣ карда шудааст, ташкил менамоянд;

бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҷалби шаҳрвандонро баҳри иҷрои корҳо барои -эҳтиёҷоти мудофиа, бартараф намудани оқибатҳои истифодаи силоҳ аз ҷониби душман, барқарор намудани низоми таъмини ҳаёти аҳолӣ ва иншооти иқтисодию ҳарбии зарардида (вайронгашта), инчунин барои иштирок дар мубориза бар зидди сӯхтор, эпидемия ва эпизоотияҳо ташкил менамоянд;

тахлияи иншооти дорои аҳамияти-хоҷагӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангӣ, инчунин муваққатан кӯчонидани сокинонро ба минтақаҳои бехатар бо пешниҳоди ҳатмӣ ба чунин сокинон манзили зисти муваққатӣ ё доимӣ ташкил ва роҳбарӣ менамоянд;

мудофиаи гражданӣ ва ҳудудиро ташкил ва идора менамоянд;

дар ҳудуде, ки дар он ҳолати ҷангӣ ҷорӣ карда шудааст, реҷаи махсуси кори иншооти таъминқунандаи фаъолияти наклиёт, коммуникатсия ва алоқа, телевизион ва радио, нашрияҳо, иншооти энергетикӣ, инчунин иншоотеро, ки ба ҳаёт ва'саломатии инсон ва муҳити зист хатари баланд доранд, таъминменамоянд;

истеҳсоли маҳсулоти саноатиро (иҷрои кору хизматрасониро) барои таъмини эҳтиёҷоти давлат ва аҳолӣ, таъмини Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар қӯшунҳо ва воҳидҳои ҳарбӣ ташкил ва таъмин менамоянд;

ваколатҳои дигареро, ки Конститутсия, қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ба зиммаи вазоратҳо, кумитаҳои давлатӣ ва мақомоти дигар вогузор намудааст, иҷро менамоянд.

Барои таъмин намудани реҷаи ҳолати ҷангӣ мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар самтҳои фаъолияташон ваколатҳои зеринро амалӣ менамоянд:

оид ба таҳкими тартиботи ҳуқуқӣ ва пурзӯр намудани мубориза бар зидди ҷинояткорӣ, таъмини амнияти шаҳрвандон, ҳифзи ҳуқуку озодиҳои онҳо чораҳо меандешанд;

мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳифзи саломатии аҳолӣ, таъмини кумаки тиббию санитарӣ ва беҳбудии санитарию эпидемиологии аҳолӣ тадбирҳо меандешанд;

дар ҳудуди воҳиди маъмурию ҳудудии дахлдор, ки дар он ҳолати ҷангӣ эълон карда шудааст, идоракунии босамари иншооти коммуналӣ ва иҷтимоиро ташкил менамоянд;

барои вусъат додани фаъолияти иқтисодии корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳои дигар, ки дар воҳидҳои маъмурию ҳудудии дахлдор ҷойгиранд, инчунин ба рушди иқгидори содиротӣ ва афзоиши истеҳсоли маҳсулоти онҳо, иҷрои кор ва хизматрасонӣ мусоидат менамоянд;

дар ҳудуди воҳидҳои маъмурию ҳудудии дахлдор оид ба ҷойгиронии мақсадноку мувофиқи иншооти истеҳсолӣ ва иҷтимоӣ, бунёди инфрасохтори дахлдор, истифодаи оқилонаи захираҳои табиӣ ва меҳнатӣ, ҳифзи муҳити зист ва соҳаҳои дигар, ки моликияти ҷумҳуриявӣ мебошанд, тибқӣ санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон назорат мекунанд;

ҳамаҷониба барои таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ ба Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар қӯшунҳо ва воҳидҳои ҳарбӣ ё мақомоти идоракунии ҳарбӣ мусоидат менамоянд.

Дар давраи ҳолати ҷангӣ аз ҳисоби буҷети маҳаллӣ хароҷоти зерин маблағгузорӣ кардамешаванд;

таъмини фаъолияти мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

таъсис, таъмини фаъолият ва рушди муассисаҳои маориф, тандурустӣ, фарҳанг, варзиш ва тарбияи ҷисмонӣ, воситаҳои ахбори омма ва нашрияҳо, муассисаҳои дигаре, ки ба моликияти коммуналӣ мансубанд ё дар ихтиёри мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ қарор доранд;

таъмини хизматрасонии нақлиётӣ ба аҳолӣ ва муассисаҳое, ки ба моликияти коммуналӣ мансубанд ё дар ихтиёри мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ қарор доранд.

Мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ваколатҳои дигареро, ки Конститутсия, қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба зиммаашон вогузор намудаанд, иҷро менамоянд.

**Моддаи 13. Фаъолияти судҳо ва мақомоти прокуратураи Ҷумҳурии** **Тоҷикистон дар ҳудуде, ки дар он ҳолати ҷангӣ ҷорӣ карда шудааст**

Фаъолияти судҳо ва мақомоти прокуратураи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳудуде, ки дар он ҳолати ҷангӣ ҷорӣ карда шудааст, мутобиқи Конститутсия, Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

**Моддаи 14. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои шаҳрвандони Ҷумҳурии** **Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд дар давраи** **амали реҷаи ҳолати ҷангӣ**

Дар давраи амали реҷаи ҳолати ҷангӣ дар доираи муқаррароти Конститутсия ва дигар қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрвандон маҳдуд карда мешаванд.

Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, ки дар ҳудуди ҳолати ҷангӣ ҷоригардида қарор доранд, ухдадоранд:

–талаботи мақомоти давлатӣ, мақомоти идоракунии ҳарбии реҷаи ҳолати ҷангиро таъминкунанда ва шахсони мансабдори онҳоро иҷро ва ба онҳо мусоидат намоянд;

–даъвати мақомоти давлатӣ ва мақомоти идоракунии ҳарбӣ ба комиссариатҳои ҳарбии маҳаллӣ ҳозир шаванд;

–талаботи дар ҳидоятномаҳо, даъватномаҳо ва фармоишҳои мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти идоракунии ҳарбӣ ва шахсони мансабдори онҳо зикрёфтаро, ки реҷаи ҳолати ҷангиро таъмин менамоянд, иҷро намоянд;

–бо тартиби муқаррарнамуда дар иҷрои корҳо барои эҳтиёҷоти мудофиа, рафъи оқибатҳои истифодаи силоҳ аз ҷониби душман, барқарор кардани низоми таъмини ҳаёти аҳолӣ ва иншооти ҳарбию иқтисодии зарардида (вайроншуда), инчунин дар мубориза бар зидди сӯхтор, эпидемия ва эпизоотияҳо иппирок намоянд;

–мутобиқи Қонуни мазкур молу мулки дар моликияташон қарордоштаро барои эҳтиёҷоти мудофиа бо талаби намояндагони мақомоти давлатӣ ба давлат супоранд, ки баъди ба охир расидани давраи амали ҳолати ҷангӣ арзиши молу мулки супоридашуда аз ҷониби давлат ҷуброн (пардохт) карда мешавад;

–дигар уҳдадориҳоро, ки бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба зиммаи онҳо вогузор карда шудаанд, иҷро намоянд.

**Моддаи 15. Уҳдадориҳои корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳои дигар дар давраи ҳолати ҷангӣ**

Корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳои дигар, новобаста ба шакли моликияташон, ки дар ҳудуди ҳолати ҷангӣ ҷоригардида қарор доранд, уҳдадоранд:

талаботи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти идоракунии ҳарбии реҷаи ҳолати ҷангиро таъминкунанда ва шахсони мансабдори онҳоро иҷро ва ба онҳо мусоидат намоянд;

дар асоси Қонуни мазкур барои эҳтиёҷоти мудофиа молу мулке, ки дар моликияти онҳо қарор дорад, бо ҷуброни минбаъдаи арзиши он ба давлат супоранд;

супоришҳои (фармоишҳои) мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти идоракунии ҳарбӣ ва шахсони мансабдори реҷаи ҳолати ҷангиро таъминкунанда бо мақсади таъмини мудофиа ва амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи шартномаҳои (қарордодҳои) баимзорасида иҷро намоянд;

уҳдадориҳои дигари ба зиммаашон вогузоргардидаро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ намоянд.

**Моддаи 16. Бекор кардани ҳолати ҷангӣ**

1. Ҳолати ҷангӣ дар ҳудуд ё воҳиди маъмурию ҳудудии алоҳидаи Ҷумҳурии Тоҷикистон баъди бартараф намудани ҳолатҳое, ки боиси ҷорӣ кардани он шуда буданд, бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бекор карда мешавад.2. Аз лаҳзаи бекор кардани ҳолати ҷангӣ санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки барои таъмини реҷаи ҳолати ҷангӣ қабул карда шуда буданд, эътибори худро гум мекунанд ё аз ҷониби мақомоти онҳоро қабулнамуда тибқи тартиби муқарраргардида бекор карда мешаванд.

**Моддаи 17. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни** **мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 18. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                     Эмомали Раҳмон

        ш.Душанбе

20 июни соли 2019

          № 1608

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	1608	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲОЛАТИ ҶАНГӢ	Маҷлиси Олии ҶТ	20.06.2019	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ҲУНАРМАНДӢ**

Қонуни мазкур асосҳои ташкилӣ, ҳуқуқӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ, вазифаҳо ва принсипҳои асосии дастгирии давлатии соҳаи ҳунармандиро муқаррар менамояд.

БОБИ1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

**ҳунарманд**ӣ - истеҳсолоти дастӣ, ки ҳунарманд дар хона ё корхонаи хурд барои тайёркунӣ, коркард ва исгеҳсоли молу маҳсулоти истифодаи маишӣ ва армуғон амалӣ менамояд;

ҳ**унарманд** - шахси воқеии соҳиби малака, маҳорат, дониш ва ё тахассуси касбӣ, ки ба ҳунармандӣ машғул мебошад;

шоги**рд-омӯзишгиранда** - шахси воқеие, ки дар назди ҳунарманд ва ё дар муассисаи таълимӣ касби ҳунармандиро меомӯзад;

**феҳристи ҳунарманд**ӣ - маҷмӯи иттилоот, ки дорои маълумот дар бораи субъектҳои ҳунармандӣ мебошад.

**Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикисгон дар бораи ҳунармандӣ**

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳунармандӣ ба Конститутсияи Ҷумхурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳукуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

**Моддаи** **З. Вазифаҳои асосии Қонуни мазкур**

Вазифаҳои асосии Қонуни мазкур инҳоянд:

эҳё, ҳифз, рушд ва тарғиби анъанаҳои таърихӣ ва бостонии санъати ҳунармандӣ, тамаддун ва мероси миллии ҳунармандӣ;

фароҳам овардани заминаи мусоид барои рушди ҳунармандӣ;

рушди имкониятҳои истеҳсолии ҳунармандӣ;

тайёр намудани мутахассисон дар соҳаи ҳунармандӣ;

дастгирӣ ва ҳавасмандгардонии ҳунармандон оид ба рушди соҳаи ҳунармандӣ;

мусоидат барои ташкили ҷойҳои кории нав дар соҳаи ҳунармандӣ.

**Моддаи 4. Принсипҳои асосии соҳаи ҳунармандӣ**

Принсипҳои асосии соҳаи хунармандӣ инҳоянд:

қонуният;

шаффофият;

баробархуқуқии субъектҳои ҳунармандӣ;

кафолати ҳимояи хукуқи хунармандон;

афзалияти рушди ҳунармандӣ;

таъмини кафолатҳои давлатӣ дар соҳаи ҳунармандӣ;

тарғиботи васеи ҳунармандӣ ба сифати муаррификунанда ва посдорандаи фарҳанг, анъана, таърих ва тамаддуни миллӣ.

Моддаи 5. Самтҳои ҳунармандӣ

Самтҳои ҳунармандӣ инҳоянд:

кандакорӣ ва дуредгарӣ дар (бо) чӯб;

коркарди метал, коғаз;

дӯзандагӣ;

коркарди матоъ, пӯст ва пашм;

пазандагӣ;

наққошӣ, рассомӣ;

ҳайкалтарошӣ (пайкарасозӣ), сангтарошӣ;

кулолгарӣ;

шишакорӣ, гаҷкорӣ;

заргарӣ;

бофандагӣ, ресандагӣ;

эҳёгарӣ (реставратсия);

дигар самтҳои ҳунармандӣ.

БОБИ 2. ТАНЗИМИ ДАВЛАТИИ СОҲАИ ҲУНАРМАНДӢ

Моддаи 6. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи ҳунармандӣ

Ба салоҳияти Хукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи хунармандӣ дохил мешававд:

таъмини пешбурди сиёсати давлатӣ дар соҳаи ҳунармандӣ;

муайян намудани мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳунармандӣ;

муайян намудани имтиёзҳо барои соҳаи ҳунармандӣ;

тасдиқи низомномаи Шӯрои ҳамоҳангсозӣ оид ба ҳунармандӣ;

тасдиқи барномаҳои давлатӣ оид ба рушди ҳунармандӣ;

таъсиси ҷоизаҳо дар соҳаи ҳунармандӣ;

тасдиқи тартиби пешбурди феҳристи ҳунармандӣ; .

тасдиқи номгӯи касбҳои ҳунармандӣ;

амалӣ намудани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

**Моддаи 7. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи** **ҳунармандӣ**

Ба ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳунармандӣ дохил мешаванд:

амалӣ намудани сиёсати давлатӣ дар соҳаи ҳунармандӣ;

ҳамоҳанг сохтани фаъолияти субъектҳои хунармандӣ;

ба роҳ мондани ҳамкорӣ ва шарикӣ бо субъектҳои дахлдори дохилӣ ва хориҷӣ дар соҳаи ҳунармандӣ;

таҳия ва ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани лоихаи барномаҳои давлатӣ оид ба рушди ҳунармандӣ;

пешниҳоди таклифҳо ба Хукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба таъсиси ҷоизаҳо дар соҳаи ҳунармандӣ;

гузаронидани конференсияҳо, намоишҳо-ярмаркаҳо ва озмунҳо вобаста ба ҳунармандӣ;

амалӣ намудани ваколатҳои дигаре, ки қонунгузории Чумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

Моддаи 8. Шӯрои ҳамоҳангсозӣ оид ба ҳунармандӣ

Бо мақсади ҳамоҳангсозӣ ва мониторинги раванди амалисозии сиёсати давлатй оид ба ҳунармандӣ Шӯрои ҳамоҳангсозӣ оид ба ҳунармандӣ дар назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикисгон таъсис дода мешавад.

Ҳайат ва низомномаи Шӯрои ҳамоҳангсозӣ оид ба ҳунармандӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд.

БОБИ 3. СУБЪЕКТИ ҲУНАРМАНДӢ

Моддаи 9. Субъекти ҳунармандӣ

Субъекти хунармандӣ шахси воқеие мебошад, ки дар як ва ё якчанд самтҳои ҳунармандӣ фаъолият менамояд.

Моддаи 10. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои субъектҳои ҳунармандӣ

Субъектҳои ҳунармандӣ ҳукуқ доранд:

молу маҳсулоти ҳунармандӣ истеҳсол намоянд, онҳоро ихтиёрдорӣ кунанд;

мустақилона дар раванди истеҳсоли молу маҳсулоти ҳунармандӣ ва иҷрои корҳои дигари дахлдор шогирд-омӯзишгирандагонро ҷалб намоянд;

касбу ҳунари худро ба шогирд-омӯзишгиранда ба таври инфиродӣ ё гурӯҳӣ тибқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон омӯзонанд;

арзиши молу маҳсулоти тайёршуда, истеҳсолшуда ё эҷодшударо мустақилона муайян намоянд;

аз имтиёзҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон исгифода намоянд;

дар чорабиниҳои сатҳи гуногун оид ба масъалаҳои ҳунармандӣ иштирок намоянд;

бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иттиҳодияҳо ташкил намоянд;

ҷиҳати рушди соҳаи ҳунармандӣ ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи ҳунармандӣ пешниҳод манзур намоянд.

Субъектҳои ҳунармандӣ ухдадоранд:

сифатнокии молу маҳсулотро дар доираи талаботи муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин намоянд;

раванди фаъолияти шогирд-омӯзишгирандаро назорат намоянд;

дигар ухдадориҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро иҷро намоянд. .

БОБИ 4. ОМӮЗИШИ КАСБҲОИ ҲУНАРМАНДӢ

**Моддаи 11. Омӯзиши касбҳои ҳунармандӣ**

Бо мақсади ҳифз ва рушди ҳунармандӣ омӯзиши касбҳои ҳунармандӣ ба роҳ монда мешавад.

Омӯзиши касбҳои ҳунармандӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон новобаста аз синну сол, вақту замон, машғулияти асосии шогирд-омӯзишгиранда ба таври мунтазам ва ё муваққатӣ ба роҳ монда мешавад.

Омӯзиши касбҳои ҳунармандӣ метавонад дар шаклҳои зерин амалӣ карда шавад:

бо тартиби инфиродӣ ва гурӯҳӣ;

бо тариқи таҳсилоти миёнаи умумӣ, ибтидоӣ, миёна ва олии касбии самти ҳунармандӣ;

таҳсилоти иловагӣ, баъдидипломӣ ва калонсолон;

такмили дониш ва дараҷаи тахассус.

БОБИ 5. ДАСТГИРИИ ДАВЛАТИИ СОҲАИ ҲУНАРМАНДӢ

**Моддаи 12. Дасттирии давлатии соҳаи ҳунармандӣ**

Ҳунармандӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон яке аз соҳаҳои афзалиятнок ҳисобида мешавад. Дастгирии соҳаи мазкур бо роҳи қабули санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ташкил, мусоидат ва баргузор намудани чорабиниҳои миллию байналмилалии соҳаи ҳунармандӣ ва андешидани дигар тадбирҳо амалӣ карда мешавад.

Дастгирии давлатии соҳаи ҳунармандӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

Мақомоти марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ташаббусҳои субъектҳои ҳунармандиро тавассути фароҳам овардани шароити мусоиди истеҳсолӣ, ташкили намоишгоҳҳои фурӯши молу маҳсулоти истеҳсолшуда, таъмин намудан бо ашёи хом ва амапӣ намудани дигар тадбирҳо дастгарӣ менамоянд.

БОБИ 6. ҲАМКОРИҲОИ БАЙНАЛМИЛАЛӢ ДАР СОҲАИ ҲУНАРМАНДӢ

**Моддаи 13. Ҳамкориҳои байналмилалӣ дар соҳаи ҳунармандӣ**

Мақомоти давлатӣ бо мақсади муаррифии маҳсулоти хунармандӣ ва васеъ намудани доираи робитаҳои байналмилалӣ дар соҳаи ҳунармандӣ мусоидат намуда, иштироки бевоситаи ҳунармандон ва игтиҳодияҳои ҳунармандонро ҷиҳати мубодилаҳои фарҳангӣ бо сохторҳо ва созмонҳои дахлдори давлатҳои хориҷӣ танзим ва ҳавасманд мегардонанд.

БОБИ 7. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

**Моддаи 14. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 15. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

         Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                   Эмомалӣ Раҳмон



                     ш. Душанбе

       20 июни соли 2019

                   № 1619

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	1619	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУНАРМАНДӢ	Маҷлиси Олии ҶТ	20.06.2019	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ЧАРОГОҲ**

**(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с.2019, №6, мод. 320)**

(Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791, аз 19.07.2022 № 1903, аз 20.06.2024 № 2059)

Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятиро вобаста ба идоракунӣ, истифодабарӣ

ва ҳифзи чарогоҳ танзим менамояд.

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- чарогоҳ - қитъаи замине, ки дар таркиби замини таъиноти кишоварзӣ ва дигар гурӯҳҳои замин мавҷуд буда, дар он растаниҳои худрӯй ё киштшаванда мерӯянд ва барои чаронидани чорво ва мақсадҳои дигар истифода мегардад;

- захираи чарогоҳ - захираҳои алафӣ, буттазор ва набототи дигари қитъаи замини чарогоҳ, ки ҳосилнокии онро муайян мекунанд;

- роҳҳои чорвогузар - қитъаҳои замине, ки аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ барои рондани чорво аз як мавзеъ ба мавзеи дигар муайян карда шудаанд (Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791);

- сервитут - ҳуқуқи шахс ва (ё) шахсон ба истифодаи маҳдуди қитъаи замини дар истифодаи шахси дигар қарордошта, ки бо тартиби муқарраргардида ба қайди давлатӣ гирифта шудааст;

- ғунҷоиши чарогоҳ - миқдори захираи хӯроки қитъаи муайяни замини чарогоҳ бо назардошти саршумори чорво ва муҳлати истифодабарии он, ки боиси бадшавии вазъи экологии чарогоҳ ва ҳосилнокии он намегардад;

- объектҳои инфрасохтории чарогоҳ - роҳу пулҳо, майдонҳои обдиҳӣ, пойгоҳҳои обкашӣ ва қубурҳои обгузар, нуқтаҳои хӯрокдиҳӣ ва дамгирии чорво, ҳавзҳо барои гузаронидани чорабиниҳои санитарию зиддиэпизоотӣ, манзили зисти муваққатии чӯпонҳо, молхонаҳо ва молу мулки дигари ғайриманқул, ки барои чаронидани чорво, нигоҳдорӣ ва истифодабарии чарогоҳ заруранд;

- истифодабарандагони чарогоҳ - шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки ҳуқуқи истифодабарии чарогоҳро доранд;

- ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ - иттиҳоди худидора ва ғайритиҷоратӣ, ки дар асоси ихтиёрӣ бо мақсади истифодабарии босамари чарогоҳ тибқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода мешавад;

- нақшаи истифодабарии чарогоҳ - ҳуҷҷате, ки дорои маълумоти зарурӣ барои таъмини истифодабарии устувори чарогоҳ мебошад;

- беҳтаргардонии ҳолати чарогоҳ - маҷмӯи чорабиниҳое, ки барои беҳтаргардонии сифат ва афзун гардондани ҳосилнокии чарогоҳ анҷом дода мешаванд;

- истифодабарии чарогоҳ бо мақсадҳои дигар - истифодабарии чарогоҳ барои шикор, занбӯриасалпарварӣ, ҷамъоварии гиёҳҳои шифобахш, меваю буттамева, тайёр кардани хӯроки чорво, саёҳат ва истироҳати шаҳрвандон, ки чаронидани чорворо маҳдуд намекунанд;

- мониторинги давлатии чарогоҳ - мушоҳидаҳое, ки ҷиҳати муайян намудани тағйироти дар натиҷаи истифодабарии чарогоҳ ба вуҷудомада, арзёбӣ, пешбинии ҳолати он ва мувофиқати истифодабарӣ ба талаботи экологӣ бо мақсади идоракунии устувори чарогоҳ гузаронида мешаванд;

- баҳисобгирии давлатии чарогоҳ - маълумоте, ки оид ба масоҳат, ҷойгиршавӣ, сарҳади чарогоҳҳо ва тағйироти дар давраи истифодабарии онҳо ба вуҷудомада тартиб дода мешавад;

- комиссияи танзими истифодабарии чарогоҳ - комиссияе, ки аз ҷониби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барои танзими истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ таъсис дода мешавад;

- ҳифзи чарогоҳ - маҷмӯи чорабиниҳое, ки барои истифодабарии босамар, беҳтаргардонӣ ва нигоҳдории иқтидори захиравии чарогоҳ, пешгирии таназзулёбӣ ё таъсири манфии омилҳои дигар ба чарогоҳ равона гардидаанд;

- тадқиқоти геоботаникии чарогоҳ - тадқиқоте, ки бо мақсади муайян намудани ҳосилнокии чарогоҳ, намуд ва таркиби алафҳо, макони сабзиши онҳо, имконияти истифодабарии чарогоҳ барои чаронидани чорво, сифати қабати растаниҳои худрӯй, инчунин мавҷудияти захираҳои об, роҳҳои чорвогузар ва имконияти истифодабарии онҳо гузаронда мешаванд.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи чарогоҳ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи чарогоҳ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Муқаррар намудани сарҳади чарогоҳ

1. Сарҳади чарогоҳ байни истифодабарандагони чарогоҳи шаҳрак ва деҳоти ноҳия (шаҳр), шаҳрҳо ва ноҳияҳои ҳудуди як вилоят, ноҳияҳо (шаҳрҳо) ва вилоятҳо бо назардошти ҳудуди воҳидҳои маъмурию ҳудудӣ, саршумори чорво, теъдоди аҳолӣ ва хоҷагиҳои дар ҳамин воҳидҳои маъмурию ҳудудӣ фаъолияткунанда муқаррар карда мешавад.

2. Барои муайян намудани сарҳади чарогоҳ ва ҳалли баҳсҳои байни ноҳияҳо (шаҳрҳо) ва вилоятҳо аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон комиссияи давлатӣ таъсис дода мешавад. Комиссияи давлатӣ ҳуқуқ дорад гурӯҳҳои корӣ ташкил намояд, ки онҳо масъалаҳои вобаста ба сарҳади чарогоҳ, аз ҷумла чарогоҳи мавсимӣ ва ҳалли баҳсҳои байни ноҳияҳо (шаҳрҳо) ва вилоятҳо ба вуҷудомадаро баррасӣ намуда, ба комиссияи давлатӣ маълумоти дахлдор пешниҳод менамоянд.

3. Дар асоси пешниҳоди комиссияи давлатӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон сарҳади чарогоҳҳоро байни ноҳияҳо (шаҳрҳо) ва вилоятҳо тасдиқ менамояд.

4. Сарҳади истифодабарии чарогоҳҳоро дар ҳудуди ноҳия (шаҳр) ва вилоят комиссияҳои танзими истифодабарии чарогоҳ, ки бо қарори Маҷлиси вакилони халқи ноҳия (шаҳр) ва вилоят таъсис дода мешаванд, муайян менамоянд.

5. Баҳсҳо оид ба сарҳади чарогоҳ дар ҳудуди ноҳия (шаҳр) байни истифодабарандагони чарогоҳ аз ҷониби комиссияҳои танзими истифодабарии чарогоҳ баррасӣ карда мешаванд.

Моддаи 4. Принсипҳои истифодабарии чарогоҳ

Принсипҳои истифодабарии чарогоҳ инҳоянд:

- таъмини истифодабарии босамар ва маҷмӯии чарогоҳ;

- дастрасии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ба чарогоҳ(Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791);

- назорати истифодабарӣ, ҳифзи чарогоҳ ва муҳити зист барои таъмини манфиатҳои давлат ва ҷомеа;

- иштироки васеи аҳолӣ ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ дар амалигардонии чорабиниҳо оид ба ҳифзи чарогоҳ;

- шаффофият дар гузарондани чорабиниҳо оид ба истифодабарии чарогоҳ;

- ҷалби сармояи ватанӣ ва хориҷӣ барои баланд бардоштани ҳосилнокӣ ва истифодабарии босамари чарогоҳ;

- бамеъёрдарории чаронидани чорво дар чарогоҳ;

- ҷуброни зарари дар натиҷаи таъсири манфӣ ба чарогоҳ расондашуда;

- ҳамкории байналмилалӣ оид ба истифодабарии босамар ва ҳифзи чарогоҳ.

Моддаи 5. Тартиби идоракунии чарогоҳ

1. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ва мақомоти ваколатдори давлатии соҳаи хоҷагии ҷангал дар доираи салоҳият ва ваколатҳои худ бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон чарогоҳро идора менамоянд (Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791).

2. Мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ бо назардошти саршумори чорво ва иқлими минтақаҳои кишвар ҳудуди чарогоҳи мавсимиро муайян менамояд ва нақшаи тақсимоти онро байни Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо таҳия намуда, барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд(Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791).

3. Чарогоҳи ба сифати чарогоҳи мавсимӣ ҷудогардидаро мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва заминҳои фонди давлатии ҷангалро мақоми ваколатдори давлатии соҳаи хоҷагии ҷангал дар ҳудуди худ идора мекунанд.

4. Барои таъмини идоракунии чарогоҳ чорабиниҳои зерин гузаронда мешаванд:

- мониторинги давлатии чарогоҳ;

- беҳтаргардонии ҳолати чарогоҳ;

- баҳисобгирии давлатии чарогоҳ;

- экспертизаи экологии чарогоҳ.

Моддаи 6. Намудҳои чарогоҳ

Чарогоҳ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба таъинот, мавсими истифодабарӣ ва мавқеи ҷойгиршавӣ ба намудҳои зерин ҷудо карда мешавад:

- чарогоҳ барои рондан, дамгирӣ ва гузарондани чорабиниҳои санитарию зиддиэпизоотӣ;

- чарогоҳи зимистона;

- чарогоҳи баҳорию тирамоҳӣ;

- чарогоҳи тобистона;

- чарогоҳи доимӣ;

- чарогоҳи минтақаҳои наздикӯҳӣ;

- чарогоҳи минтақаҳои кӯҳӣ;

- чарогоҳи минтақаҳои баландкӯҳ.

**БОБИ 2. ТАНЗИМИ ДАВЛАТИИ ИСТИФОДАБАРӢ ВА ҲИФЗИ ЧАРОГОҲ**

Моддаи 7. Танзими давлатии истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ

1. Танзими давлатии истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ бо мақсади таъмини манфиатҳои ҳуқуқӣ, экологӣ, иқтисодию иҷтимоии давлат ва ҷомеа анҷом дода мешаванд.

2. Тартиб, қоида ва меъёрҳои танзими давлатии истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ дар асоси муқаррароти Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

3. Танзими давлатии истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳро мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ дар мувофиқа бо дигар мақомоти дахлдори давлатӣ амалӣ менамоянд (Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791).

Моддаи 8. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ

Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ мансубанд:

- амалӣ намудани сиёсати давлатӣ оид ба истифодабарии чарогоҳ ва ҳифзи он;

- муайян намудани мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ(Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791);

- танзими муносибатҳо вобаста ба ҳалли масъалаҳои баҳсноки истифодабарии чарогоҳ байни Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳо;

- гирифтани чарогоҳ барои эҳтиёҷоти давлатӣ ё ҷамъиятӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- тасдиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ;

- тасдиқи стратегия ва барномаҳои давлатӣ оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ;

- амалӣ намудани салоҳияти дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 9. Ваколатҳои мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ

*(Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791)*

1. Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба истифодабарии чарогоҳ ваколатҳои зеринро дорад:

- таҳия ва барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани стратегия ва барномаҳои давлатӣ оид ба истифодабарии чарогоҳ;

- таҳлили иҷрои нақшаҳои солона ва миёнамуҳлати истифодабарии чарогоҳ;

- гузаронидани чорабиниҳо оид ба беҳтаргардонии ҳолат ва рушди объектҳои инфрасохтории чарогоҳ;

- гузаронидани мониторинги давлатӣ вобаста ба истифодабарии чарогоҳ;

- таъмини ба роҳ мондани истифодабарии босамар ва маҷмӯии чарогоҳ, нигоҳдории объектҳои инфрасохтории он;

- муайян намудани тартиб, меъёрҳои ғунҷоиши чорво ва муҳлати истифодабарии чарогоҳ; амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ҳифзи чарогоҳ ваколатҳои зеринро дорад:

- гузаронидани мониторинги давлатӣ вобаста ба ҳифзи чарогоҳ ва арзёбии натиҷаҳои он;

- назорати истифодабарии объектҳои инфрасохтории чарогоҳ ва тартиби истифодабарии чарогоҳ аз ҷониби истифодабарандагони чарогоҳ;

- ташкили таҳқиқоти геоботаникии чарогоҳ;

- амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон (Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791).

Моддаи 10. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ

Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ ваколатҳои зеринро доранд:

- иштирок дар татбиқи стратегияву барномаҳои давлатӣ оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ;

- тасдиқ ва назорати иҷрои нақшаҳои солона ва миёнамуҳлати истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ;

- таъмини назорати истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ;

- баррасии дархост ва пешниҳодҳои мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот оид ба истифодабарии чарогоҳ;

- муқаррар намудани сервитути оммавӣ (маҷбурӣ) барои обгирию обдиҳии чорво ва аз як ҷой ба ҷойи дигар рондани чорво;

- таъсиси комиссияи танзими истифодабарии чарогоҳ;

- баррасӣ намудани пешниҳоди комиссияи танзими истифодабарии чарогоҳ оид ба азнавтақсимкунии чарогоҳ ва қабул намудани қарор оид ба он;

- амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 11. Ваколатҳои мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ

Мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ ваколатҳои зеринро доранд:

- мусоидат ба гузарондани чорабиниҳо оид ба беҳтаргардонии ҳолати чарогоҳ ва тадбирҳои пешгирии сӯхтор;

- анҷом додани баҳисобгирии ҳарсолаи саршумори чорво дар чарогоҳи дар ҳудуди онҳо ҷойгирбуда ва дохил намудани рӯйхати истифодабарандагони чарогоҳ ва саршумори чорво аз рӯи намудҳои он ба китоби хоҷагидорӣ;

- пешниҳод намудани маълумот оид ба ҳолати воқеии чарогоҳ ба истифодабарандагон ва иҷорагирандагони чарогоҳ;

- иштирок дар танзими муносибатҳои вобаста ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ, аз ҷумла таъмини ҳимояи манфиатҳои истифодабарандагон ва иҷорагирандагони чарогоҳ;

- намояндагӣ дар комиссияи ноҳиявии (шаҳрии) танзими истифодабарии чарогоҳ;

- пешниҳод намудани дархост ба мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии дахлдор оид ба ҷудо кардани қитъаи замин барои чарогоҳ;

- аз қайди баҳисобгирӣ гузаронидани ҷамъиятҳои истифодабарандагони чарогоҳ;

- амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 12. Мониторинги давлатии чарогоҳ

Мониторинги давлатии чарогоҳ аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ тибқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронда мешавад (Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791).

Моддаи 13. Дастгирии давлатии истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ

Дастгирии давлатии истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ бо роҳҳои зерин амалӣ карда мешавад:

- таҳия ва амалӣ намудани барнома ва стратегияҳои давлатӣ оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ;

- ҷалби сармоягузории ватанию хориҷӣ барои беҳтаргардонии ҳолати чарогоҳ ва рушди инфрасохтори он;

- мусоидат барои ташкил ва гузарондани корҳои илмию тадқиқотӣ, ҷустуҷӯӣ ва лоиҳакашӣ;

- таҳия ва пешниҳоди дастуру тавсияҳо оид ба истифодаи технология ва дастовардҳои таҷрибаи пешқадами истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ;

- мусоидат ба воридот ва истеҳсоли навъҳои тухмии хушсифати алафҳои табиӣ;

- шаклҳои дигари дастгирие, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудааст.

**БОБИ 3. ИСТИФОДАБАРӢ ВА ИҶОРАИ ЧАРОГОҲ**

Моддаи 14. Ҳуқуқи истифодабарии чарогоҳ

1. Ҳуқуқи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ба истифодабарии чарогоҳ ва бақайдгирии давлатии он бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791).

2. Ҳуқуқи маҳдуди истифодабарии чарогоҳ(сервитут) метавонад бо розигии тарафҳо муқаррар карда шавад. Дар мавриди зарурат ҳуқуқи маҳдуди истифодабарии чарогоҳ дар асоси қарори мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳрҳо, ноҳияҳо ё суд муқаррар карда мешавад(Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791).

Моддаи 15. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои истифодабарандагони чарогоҳ

1. Истифодабарандагони чарогоҳ ҳуқуқ доранд:

- чарогоҳи ба онҳо вобасташударо мустақилона истифода намуда, фаъолияти хоҷагидориро дар он ба роҳ монанд;

- корҳои иҷрошавандаро дар қитъаи чарогоҳ назорат намоянд;

- барои ба иҷора додани чарогоҳ шартнома банданд;

- дар муқаррар намудани сервитути хусусӣ иштирок намоянд;

- аз ҳуқуқи истифодабарии чарогоҳ даст кашанд;

- дар давраи гулкунии манбаъҳои асалғундорӣ ба ҷойгиронии қуттиҳои оилаҳои занбӯри асал иҷозат диҳанд;

- дар таъсиси ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ ва фаъолияти он иштирок намоянд;

- аз ҳуқуқҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода баранд.

2. Истифодабарандагони чарогоҳ уҳдадоранд:

- чарогоҳи ба онҳо вобасташударо мақсаднок истифода баранд;

- ба пастшавии ҳосилнокии чарогоҳ, камшавии захираҳои растаниҳои худрӯй ва коҳишёбии таркиби онҳо, бадшавии вазъи экологӣ ва таназзулёбии чарогоҳ роҳ надиҳанд;

- чаронидани чорворо бо назардошти меъёрҳои ғунҷоиши чарогоҳ ба роҳ монда, барои пешгирии сӯхтор, паҳншавии касалиҳо ва ҳашароти зараррасон сари вақт чораҳо андешанд;

- корҳоро оид ба беҳтаргардонии ҳолати чарогоҳ, рушди инфрасохтор ва обтаъминкунии чарогоҳ ба роҳ монанд;

- дар баҳисобгирии давлатии чарогоҳ иштирок намоянд;

- андози замин барои истифодабарии чарогоҳро пардохт намоянд;

- ҷуброни зарари аз ҷониби онҳо ба чарогоҳ расондашударо бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохт намоянд;

- барои обгирӣ ва обдиҳии чорво, аз як ҷой ба ҷойи дигар рондани чорво аз тариқи чарогоҳи ба онҳо вобасташуда бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мусоидат намоянд;

- талаботи байторию санитарии муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя намоянд;

- ба истифодабарии ғайриқонунии (худсаронаи) чарогоҳи ба онҳо вобасташударо аз ҷониби дигар шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ роҳ надиҳанд;

- ҳифзи ёдгориҳои таърихӣ ва объектҳои мероси фарҳангии дар ҳудуди чарогоҳ ҷойгиргардидаро таъмин намоянд;

- иҷрои уҳдадориҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро таъмин намоянд.

Моддаи 16. Тартиби ба истифодабарӣ додани чарогоҳ

1. Чарогоҳ барои истифодабарӣ аз ҳисоби заминҳои захираи давлатӣ, заминҳои фонди давлатии ҷангал, маҳалҳои аҳолинишин, инчунин аз заминҳои таъиноти кишоварзӣ бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси замини Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад.

2. Чарогоҳ барои истифодабарии бемуҳлат, муҳлатнок ва (ё) якумраи меросӣ ба хоҷагиҳои деҳқонӣ (фермерӣ) бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 19.07.2022 № 1903).

3. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, аз ҷумла хоҷагиҳои деҳқонӣ (фермерӣ), хоҷагиҳои дигари кишоварзӣ ва ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ бо назардошти саршумор ва намудҳои чорво ба мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барои гирифтани чарогоҳ бо дархост муроҷиат менамоянд.

4. Чарогоҳ дар асоси пешниҳоди мақоми ваколатдори давлатии танзимкунандаи муносибатҳои вобаста ба замин дар маҳал тибқи хулосаи комиссияи танзими истифодабарии чарогоҳ бо қарори мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дода мешавад.

Моддаи 17. Нақшаҳои солона ва миёнамуҳлати истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ

1. Истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ дар асоси нақшаҳои солона ва миёнамуҳлат ба роҳ монда мешавад.

2. Нақшаҳои солона ва миёнамуҳлати истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ самтҳои зеринро дар бар мегиранд:

- харитаҳо, ки дар онҳо сарҳади чарогоҳ ва истифодабарандагони он замини фонди давлатии ҷангал, замини захираи давлатӣ, роҳҳои чорвогузар, майдонҳои обдиҳӣ ва объектҳои дигари инфрасохтории чарогоҳ, ҳолат ва сифати қитъаҳои чарогоҳ муайян карда шудаанд;

- иқтидори ғунҷоишии чарогоҳ;

- таҷдид ва рушди иншооти чарогоҳ;

- истифодабарии мавсимии чарогоҳ ва ивазкунии ҷойҳои чаронидани чорво, чорабиниҳо оид ба беҳтаргардонии вазъи чарогоҳ, нигоҳ доштани гуногунии биологӣ, пешгирӣ намудани таназзули алафзор, бодлесшавии хок ва олудашавии ҳавзҳои об;

- таъмини дастрасии чарогоҳ ба истифодабарандагон ва иҷорагирандагони чарогоҳ;

- истифодабарии чарогоҳ бо мақсадҳои дигар.

3. Нақшаҳои солона ва миёнамуҳлати истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ аз ҷониби комиссияи танзими истифодабарии чарогоҳ таҳия гардида, бо қарори мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ тасдиқ карда мешавад.

4. Иҷрои нақшаҳои солона ва миёнамуҳлати истифодабарии чарогоҳ аз ҷониби истифодабарандагони чарогоҳ ҳатмӣ мебошад.

Моддаи 18. Асосҳои қатъ гардидани ҳуқуқи истифодабарии чарогоҳ

1. Ҳуқуқи истифодабарии чарогоҳ дар ҳолатҳои зерин қатъ мегардад:

- истифодабарии ғайримақсадноки чарогоҳ ва расондани таъсири манфӣ ба иқтидор ва ҳосилнокии чарогоҳ;

- ба охир расидани муҳлати истифодабарии чарогоҳ;

- мунтазам риоя накардани қоидаҳои муқарраргардида аз ҷониби истифодабарандагони чарогоҳ;

- пешниҳоди аризаи истифодабарандаи чарогоҳ дар бораи ихтиёран даст кашидан аз ҳуқуқи истифодабарии чарогоҳ;

- гирифтани қитъаи замини чарогоҳ барои эҳтиёҷоти давлатӣ ва ҷамъиятӣ;

- барҳам хӯрдани хоҷагиҳои деҳқонӣ (фермерӣ), хоҷагиҳои дигари кишоварзӣ, ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ ё қатъ гардидани фаъолияти шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки ба онҳо барои истифодабарӣ чарогоҳ дода шудаанд;

- ҳолатҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудааст.

2. Қарор дар бораи пеш аз муҳлат қатъ намудани ҳуқуқи истифодабарии чарогоҳ тибқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул карда мешавад.

3. Баҳсҳое, ки дар натиҷаи қатъ гардидани ҳуқуқи истифодабарии чарогоҳ ба миён меоянд, бо тартиби судӣ ҳал карда мешаванд.

Моддаи 19. Ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ

1. Истифодабарандагони чарогоҳ бо мақсади ҳамоҳангсозии фаъолият оид ба истифодабарии чарогоҳ метавонанд ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳро ташкил намоянд.

2. Ба ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, аз ҷумла хоҷагиҳои деҳқонӣ (фермерӣ) ва дигар хоҷагиҳои кишоварзӣ аъзо шуда метавонанд.

3. Ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ ба мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ бо дархост муроҷиат намуда, чарогоҳро тибқи шартнома ба иҷора мегирад ва истифодабарии оқилонаи онро бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ мемонад.

4. Ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ дар асоси оиннома ва шартномаи аъзои он, нақшаҳои солона ва миёнамуҳлати истифодабарии чарогоҳ фаъолият менамояд. Роҳбари ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ аз ҷониби аъзои он интихоб карда мешавад.

5. Роҳбари ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- роҳбарии умумӣ ба фаъолияти ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ;

- намояндагии ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ дар мақомоти давлатӣ ва дигар шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ;

- аз номи ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ имзо кардани шартномаҳо ва аҳдҳои ҳуқуқӣ - граждании дигар;

- ба роҳ мондани баҳисобгирию ҳисоботдиҳӣ дар ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ;

- амалисозии ваколатҳои дигар дар доираи қарорҳои маҷлиси аъзои ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ.

Моддаи 20. Комиссияи танзими истифодабарии чарогоҳ

1. Бо мақсади таъмини истифодабарии оқилона ва ҳифзи чарогоҳ бо қарори Маҷлиси вакилони халқи ноҳия (шаҳр) ва вилоят комиссияи танзими истифодабарии чарогоҳ таъсис дода мешавад.

2. Ба ҳайати комиссияи танзими истифодабарии чарогоҳ намояндагони ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, сохторҳои маҳаллии мақомоти ваколатдори давлатии танзимкунандаи муносибатҳои вобаста ба замин ва ҳифзи чарогоҳ дохил мешаванд (Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791).

3. Комиссияи танзими истифодабарии чарогоҳ ваколатҳои зеринро дорад:

- муқаррар намудани сарҳади чарогоҳи ҳудуди шаҳрак ва деҳот дар ноҳия (шаҳр), ноҳияҳо ва шаҳрҳо дар вилоят;

- муайян намудани муҳлати истифодабарии чарогоҳ;

- ҳалли баҳсҳо вобаста ба тақсимот ва истифодабарии чарогоҳ дар ҳудуди дахлдор;

- назорати истифодабарии босамари чарогоҳ;

- таҳия намудани нақшаҳои солона ва миёнамуҳлати истифодабарии чарогоҳ бо ҷалби мутахассисони соҳа;

- ҷалби мутахассисон барои гузарондани мониторинги вазъи чарогоҳ ва ҳолати истифодабарии он.

Моддаи 21. Ба иҷора додани чарогоҳ

1. Чарогоҳ ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ тибқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба иҷора дода мешавад.

2. Ҳуқуқи истифодабарии чарогоҳ аз ҷониби иҷорагирандагони чарогоҳ баъд аз бастани шартномаи иҷора ва ба қайди давлатӣ гирифтани он ба миён меояд.

Моддаи 22. Шартномаи иҷораи чарогоҳ

1. Шартномаи иҷораи чарогоҳ тибқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон баста мешавад.

2. Дар шартномаи иҷораи чарогоҳ ғайр аз маълумоти пешбининамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон маълумоти зерин нишон дода мешавад:

- ҳудуди майдон, ҷойгиршавӣ, сарҳади чарогоҳ ва объектҳои инфрасохтории чарогоҳ;

- намуд ва саршумори чорвои дар чарогоҳ чаронидашаванда;

- муҳлати истифодабарии чарогоҳ;

- андозаи маблағи иҷора ва тартиби пардохти он;

- ҳуқуқу уҳдадориҳои тарафҳо вобаста ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ;

- ҷавобгарии тарафҳо дар ҳолати риоя накардани шартнома;

- тартиби ҳалли баҳсҳо ва қатъ кардани шартнома;

- дигар шартҳои дар асоси созиши тарафҳо мувофиқашуда.

3. Муҳлати ба иҷора додани чарогоҳ дар асоси нақшаҳои солона ва миёнамуҳлати истифодабарии чарогоҳ муайян карда мешавад.

Моддаи 23. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои иҷорагирандагони чарогоҳ

1. Иҷорагирандагони чарогоҳ ҳуқуқ доранд:

- чарогоҳро мувофиқи мақсад ва шартҳои дар шартномаи иҷора муайяншуда истифода баранд;

- дар асоси шартномаи иҷора бо дигар истифодабарандагони чарогоҳ дар ҳудуди чарогоҳи онҳо ё ҳудуди воҳидҳои дигари маъмурию ҳудудӣ дар асоси нақшаҳои солона ва миёнамуҳлати истифодабарии чарогоҳ чаронидани чорворо ба роҳ монанд;

- чарогоҳи ба иҷора гирифташударо бо розигии заминистифодабарандаи якумдараҷа ба иҷораи фаръӣ диҳанд(Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791).

2. Иҷорагирандагони чарогоҳ уҳдадоранд:

- тартиби истифодабарӣ ва меъёри ғунҷоиши чарогоҳро риоя намоянд;

- истифодабарии оқилона ва ҳифзи чарогоҳи ба онҳо вобасташударо таъмин намуда, ба таназзули он роҳ надиҳанд;

- ба истифодабарии ғайриқонунии (худсаронаи) чарогоҳ аз ҷониби дигар шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ роҳ надиҳанд;

- маҷмӯи чорабиниҳоро барои ҳифз ва беҳтаргардонии ҳолати чарогоҳ ба роҳ монанд;

- сари вақт маблағи иҷораи чарогоҳро пардохт намоянд;

- маблағи зарари аз ҷониби онҳо расондашударо ба истифодабарандагони чарогоҳ ва иҷорадиҳандагони фаръии чарогоҳ ҷуброн намоянд;

- шартномаи ба иҷораи фаръӣ додани чарогоҳро аз қайди давлатӣ гузаронанд;

- талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя намоянд.

3. Иҷорагирандагони чарогоҳ истифодабарии чарогоҳро бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамоянд.

Моддаи 24. Пардохти маблағ барои истифодабарии чарогоҳ

1. Пардохти маблағ барои истифодабарии чарогоҳ аз пардохти андози замин ва маблағи иҷора барои истифодабарии чарогоҳ иборат мебошад.

2. Истифодабарандагони чарогоҳ вобаста ба истифодабарии намуди чарогоҳ тибқи тартиб ва меъёрҳои муқаррарнамудаи Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон андоз месупоранд.

3. Ҷамъияти истифодабарандагони чарогоҳ, хоҷагиҳои деҳқонӣ (фермерӣ), дигар шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки чарогоҳро ба иҷора гирифтаанд, инчунин истифодабарандагони фаръии чарогоҳ маблағи иҷораро барои истифодабарии чарогоҳ мутобиқи меъёри муқаррарнамудаи шартномаи иҷора пардохт менамоянд.

4. Маблағи иҷора барои истифодабарии чарогоҳ вобаста ба намуди чарогоҳ, саршумор ва намуди чорво муқаррар ва тағйир дода мешавад.

5. Андозаи пардохти маблағи иҷораи чарогоҳ ҳар сол аз тарафи комиссияи танзими истифодабарии чарогоҳи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ бо назардошти намуди чарогоҳ, меъёрҳои ғунҷоиши чарогоҳ, саршумор ва намуди чорво, инчунин меъёри заминавии андози замин муайян ва барои тасдиқ ба Маҷлиси вакилони халқи ноҳия (шаҳр) пешниҳод карда мешавад. Андозаи ҳадди ақали пардохти маблағи истифодабарии чарогоҳ аз андозаи меъёри дукаратаи заминавии андоз зиёд буда наметавонад.

6. Андозаи пардохти маблағи истифодабарии чарогоҳ барои мақсадҳои дигар вобаста ба намуд ва арзиши иқтисодии захираи чарогоҳ тибқи шартнома муайян карда мешавад.

7. Маблағи иҷораи чарогоҳ ба буҷетҳои маҳаллӣ тариқи ғайринақдӣ тавассути ташкилотҳои қарзии молиявӣ ва инфрасохтори дигари қабули пардохтҳои ғайринақдӣ пардохт гардида, дар асоси нақшаҳои солона ва миёнамуҳлати истифодабарии чарогоҳ барои беҳтаргардонии ҳолат ва рушди объектҳои инфрасохтории чарогоҳ истифода бурда мешавад (***Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2059).***

**БОБИ 4. ҲИФЗ ВА БЕҲТАРГАРДОНИИ ҲОЛАТИ ЧАРОГОҲ**

Моддаи 25. Чорабиниҳо оид ба ҳифзи чарогоҳ

1. Ҳифзи чарогоҳ аз низоми ҳуқуқӣ, ташкилӣ, иқтисодӣ, экологӣ ва тадбирҳои дигари пешбининамудаи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иборат буда, ба таъмини истифодабарии босамар, беҳтаргардонии ҳолат, нигоҳ доштани иқтидор ва афзун намудани ҳосилнокии он равона мегардад.

2. Ҳифзи чарогоҳ аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ҳифзи чарогоҳ ва сохторҳои маҳаллии он, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, истифодабарандагон ва иҷорагирандагони чарогоҳ амалӣ гардонда мешавад (Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791).

3. Ҳифзи чарогоҳ бо роҳҳои зерин таъмин карда мешавад:

- ба роҳ мондани истифодабарии босамар, маҷмӯии чарогоҳ ва нигоҳдории объектҳои инфрасохтории он;

- муайян намудани тартиб, меъёрҳои ғунҷоиши чорво ва мавсими истифодабарии чарогоҳ;

- гузарондани мониторинги давлатӣ, экспертизаи экологӣ ва тадқиқи геоботаникии чарогоҳ;

- ҷорӣ кардани маҳдудиятҳо ва (ё) манъ кардани истифодабарии чарогоҳ;

- пешгирии ифлосшавӣ, зериобмонӣ, сӯхтор, омилҳои дигари таназзулёбии чарогоҳ ва ҷамъшавии партов дар майдончаҳои дамгирию обдиҳии чорво;

- риояи талаботи байторию санитарии пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- амалӣ намудани тадбирҳои дигар оид ба ҳифзи чарогоҳ.

4. Дар ҳудуди чарогоҳ анҷом додани корҳои сохтмонӣ, истифодаи канданиҳои фоиданоки маъмул (рег, шағал, хок, санг, манбаъҳои об), кушодани роҳҳои алоқа, ки ба истифодабарии чарогоҳ ва ташкили фаъолияти хоҷагидорӣ алоқаманд намебошанд, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд.

Моддаи 26. Беҳтаргардонии ҳолати чарогоҳ

1. Беҳтаргардонии ҳолати чарогоҳ бо роҳи зиёд кардани ҳосилхезии замин, обёрӣ, кишт ва парвариши растаниҳои бисёрсолаи серҳосил дар чарогоҳ, ташкили корҳо оид ба мубориза бар зидди ҳашароти зараррасон ва тадбирҳои дигар амалӣ карда мешавад.

2. Гузарондани чорабиниҳоро оид ба беҳтаргардонии ҳолати чарогоҳ мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба истифодабарии чарогоҳ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, истифодабарандагон ва иҷорагирандагони чарогоҳ таъмин менамоянд (Қонуни ҶТ аз 25.06.2021 № 1791).

Моддаи 27. Тадқиқоти геоботаникӣ ва гуногунии биологии чарогоҳ

1. Тадқиқоти геоботаникӣ ва гуногунии биологии чарогоҳ бо мақсади муайян намудани хусусиятҳои табиию хоҷагидорӣ, баҳисобгирии нишондиҳандаҳои миқдорию сифатӣ, арзёбии ҳолати воқеии чарогоҳ барои истифодабарӣ, амалигардонии тадбирҳои беҳтаргардонии ҳолат ва ҳифзи он гузаронда мешаванд. Дар ҷараёни тадқиқоти геоботаникӣ ва гуногунии биологӣ хусусиятҳои зерини чарогоҳ барои истифодабарӣ муайян карда мешаванд:

- тартиби истифодабарии чарогоҳ;

- намудҳои растанӣ аз рӯи шакл, сохт ва таркиби онҳо вобаста ба шароити табиӣ ва маҳалли сабзиш;

- таъсири тағйирёбии муҳити сабзиши растаниҳои худрӯй ба ҳосилнокӣ;

- захира, зичӣ ва сифати алаф вобаста ба масоҳат, мавсими истифодабарӣ ва ҷойгиршавии чарогоҳ;

- мавҷудияти дарахту буттаҳо, сатҳи санглохии чарогоҳ ва паҳншавии алафҳои заҳрнок;

- мавҷудияти захираҳои об;

- имконияти ҷорӣ намудани киштгардон, обёрикунӣ ва пешгирии бодлесшавии хок;

- имконияти истифодабарии чарогоҳ барои зироаткорӣ, боғдорӣ ва токпарварӣ.

2. Маводи тадқиқоти геоботиникӣ ва гуногунии биологии чарогоҳ барои амалӣ намудани тадбирҳои зерин истифода мешаванд:

- додани қитъаи чарогоҳ барои истифодабарӣ;

- таҳияи дастуру тавсияҳо барои анҷом додани корҳои беҳтаргардонии ҳолати чарогоҳ вобаста ба ҳолати воқеии он ва тағйирёбии иқлим;

- танзими саршумори чорво барои чаронидан, аз нав дида баромадани меъёри ғунҷоиши чарогоҳ ва мавсими истифодабарии чарогоҳ;

- баҳисобгирии чарогоҳ ва пешбурди кадастри давлатии замин, таҳияи нақша ва лоиҳаҳои заминсозӣ;

- таъмин намудани истифодабарандагони чарогоҳ бо маълумот оид ба сифати сабзиши растаниҳо дар чарогоҳ;

- гузаронидани корҳои барқароркунӣ, пешгирии таназзулёбии чарогоҳ ва ҳифзи муҳити зист;

- тартибдиҳии харитаҳои геоботаникии вилоятҳо, шаҳру ноҳияҳо;

- қабули қарор аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба гузаронидани рекултиватсияи замин ва ҷорӣ кардани маҳдудиятҳо барои истифодабарии чарогоҳ.

Моддаи 28. Иштироки шаҳрвандон ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ дар таъмини ҳифзи чарогоҳ

1. Шаҳрвандон ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ дар таъмини ҳифзи чарогоҳ бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок менамоянд.

2. Шаҳрвандон ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ҳуқуқ доранд бевосита ва (ё) ба воситаи намояндагони худ оид ба ҳолати воқеии чарогоҳ маълумот гиранд.

3. Шаҳрвандон ҳуқуқ доранд бевосита ва (ё) ба воситаи намояндагони худ ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ дар омода ва қабул намудани қарор аз ҷониби мақомоти давлатӣ ё шахсони мансабдор оид ба масъалаҳои ҳифзи чарогоҳ иштирок намуда, иҷрои онро назорат кунанд.

4. Мақомоти давлатӣ ва шахсони мансабдор уҳдадоранд амалишавии ҳуқуқҳои шаҳрвандонро, ки дар қисмҳои 1 - 3 моддаи мазкур пешбинӣ гардидаанд, таъмин кунанд.

5. Шаҳрвандон ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ҳуқуқ доранд ба мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо дар бораи масъалаҳои ҳифзи муҳити зист ва мақомоти судӣ оид ба ҳуқуқвайронкунии вобаста ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ бо ариза, дархосту пешниҳодҳо муроҷиат намоянд.

**БОБИ 5. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

Моддаи 29. Ҳамкории байналмилалӣ оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ

Ҳамкории байналмилалӣ оид ба истифодабарӣ ва ҳифзи чарогоҳ тибқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шартномаҳои байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, амалӣ карда мешавад.

Моддаи 30. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 31. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи чарогоҳ"

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 19 марти соли 2013, № 951 "Дар бораи чарогоҳ" (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикис-тон, с. 2013, №3, мод. 194) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 32. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе, 20 июни соли 2019, № 1618

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	1618	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ЧАРОГОҲ	Маҷлиси Олии ҶТ	20.06.2019	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲИМОЯИ ДАВЛАТИИ ИШТИРОКЧИЁНИ МУРОФИАИ СУДИИ ҶИНОЯТӢ

^-A A ⁺A

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

ҚОНУН

Рақам:

644

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

29.12.2010

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ҲИМОЯИ ДАВЛАТИИ ИШТИРОКЧИЁНИ МУРОФИАИ СУДИИ ҶИНОЯТӢ

(Ахбори маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 2010, №12, мод. 806; аз 03.07.2012с., №865)

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқии ҳимояи давлатии иштирокчиёни мурофиан судии ҷиноятӣ, чораҳои амниятӣ, дастгирии иҷтимоии шахсони номбурда ва тартиби татбиқи онҳоро танзим менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Ҳимояи давлатии иштирокчиёни мурофиаи судии ҷиноятӣ

Ҳимояи давлатии иштирокчиёни мурофиаи судии ҷиноятӣ (минбаъд - ҳимояи давлатӣ) тибқи Қонуни мазкур татбиқ намудани чораҳои амниятие, ки ба ҳифзи ҳаёт, саломатӣ ва (ё) молу мулки онҳо (минбаъд - чораҳои амниятӣ) равона гардидаанд, инчунин чораҳои дастгирии иҷтимоии шахсони номбурда (минбаъд - чораҳои дастгирии иҷтимоӣ) бо сабаби иштироки онҳо дар мурофиаи судии ҷиноятӣ мебошанд, ки аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ амалӣ гардонида мешаванд.

Моддаи 2. Шахсоне, ки нисбат ба онҳо чораҳои ҳимояи давлатӣ татбиқ мсгарданд

1. Чораҳои ҳимояи давлатӣ нисбати иштирокчиёни зерини мурофиаи судии ҷиноятӣ татбиқ мегарданд:

- прокурор - айбдоркунандаи давлатӣ;

- ҷабрдида;

- шоҳид;

- айбдоркунандаи хусусӣ;

- гумонбаршуда, айбдоршаванда, судшаванда, маҳкумшуда, сафедшуда, ҳимояттарон ва намояндагони қонунии онҳо, инчунин шахсе, ки нисбати ў парвандаи ҷиноятӣ ё таъқиби ҷиноятӣ қатъ карда шудааст;

- коршинос, мутахассис, тарҷумон, шахси холис, инчунин омўзгор ва равоншинос, ки дар мурофиаи судии ҷиноятӣ иштирок менамоянд;

- даъвогари гражданӣ, ҷавобгари граждапӣ,

- намояндагони қонуни, намояндагони ҷабрдида, даъвогари гражданӣ, ҷавобгари гражданӣ ва айбдоркунандаи хусусӣ.

2. Чораҳои ҳимояи давлати инчунин метавонанд то оғоз намудани парвандаи ҷиноятӣ нисбат ба арзкунанда, шоҳид ё ҷабрдида аз ҷиноят ё шахсони дигар, ки барои пешгирӣ ва кушодани ҷиноят мусоидат мекунанд, татбиқ гарданд.

3. Ҳимояи давлатӣ, инчунин нисбати хешовандони наздик, ки тибқи муқаррароти Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда шудаанд ва кирдори зиддиҳуқуқӣ нисбати онҳо бо мақсади таъсир расонидан ба шахсони дар қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда нишондодашуда содир мешавад, татбиқ мегардад.

4. Шахсони дар қисмҳои 1-3 ҳамин модда нишондодашуда, ки нисбат ба онҳо тибқи тартиби муқаррарнамуда қарор оид ба татбиқ намудани ҳимояи давлатӣ қабул карда шудааст, минбаъд «шахсони ҳимояшаванда» номида мешаванд.

Моддаи 3. Мақомоти таъминкунандаи ҳимояи давлатӣ

1. Мақомоти зерин ҳимояи давлатиро таъмин менамоянд:

- мақомоте, ки оид ба татбиқи ҳимояи давлатӣ қарор қабул менамоянд;

- мақомоте, ки чораҳои амниятиро татбиқ менамоянд;

- мақомоте, ки чораҳои дастгирии иҷтимоиро татбиқ менамоянд.

2. Қарор оид ба татбиқи ҳимояи давлатӣ аз тарафи суд (судя), прокурор, сардори воҳиди таҳқиқ, роҳбари мақомоти амалкунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ё муфаттиш, ки дар истеҳсолоти онҳо ариза ба ҷиноят ё парвандаи ҷиноятӣ қарор доранд, қабул карда мешавад, агар тартиби дигар дар қонунгузории мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ нашуда бошад.(ҚҶТ аз 03.07.2012с., №865)

3. Татбиқи чораҳои амниятӣ ба ўҳдаи мақомоти корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти назорати маводи нашъаовари Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба парвандаи ҷиноятии дар истеҳсолоти онҳо буда ва ё ба онҳо вобаста кардашуда вогузор карда мешавад. Татбиқи чораҳои алоҳидаи амниятӣ мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад ба ўҳдаи дигар мақомоти давлатӣ вогузор карда шавад.

4. Чораҳои амниятӣ нисбат ба шахсони ҳимояшаванда оид ба парвандаҳои ҷиноятие, ки дар истеҳсолоти суд ё прокуратура қарор доранд, бо қарори суд (судя) ё прокурор аз ҷониби мақомоти корҳои дохилӣ, мақомоти амнияти миллӣ, мақомоти гумрук, мақомоти назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия ва мақомоти назоратӣ маводи нашъаоварӣ маҳалли ҷойгиршавии шахси ҳимояшаванда амалӣ мегарданд.

5. Чораҳои амнияти нисбати шахсони ҳимояшавандае, ки хизматчиёни ҳарбӣ мебошанд, аз ҷониби фармондеҳони қисмҳои ҳарбии дахлдор ва ё сарфармондеҳони болоии қисмҳои ҳарбӣ- амалӣ карда мешаванд.(

6. Чораҳои амниятӣ нисбати шахсони ҳимояшаванда, ки дар тавқифгоҳи (изолятора) тафтишотӣ нигоҳ дошта мешаванд, аз ҷониби ҳамин муассиса ва нисбати шахсоне, ки дар маҳалли адои ҷазо қарор доранд, аз ҷониби муассисаҳо ва мақомоти систсмаи иҷрои ҷазои ҷиноятии Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегарданд.

7. Чораҳои дастгирии иҷтимоӣ аз ҷониби мақомоти ваколатдори муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд.

Моддаи 4. Принсипҳои амалӣ намудани ҳимояи давлатӣ

1. Ҳимояи давлатӣ мутобиқи принсипҳои қонуният, эҳтироми ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, масъулияти мутақобилаи мақомоте, ки ҳимояи давлатиро таъмин менамоянд, амалӣ мегардад.

2. Ҳимояи давлатӣ таҳти назорати прокурорӣ ва идоравӣ амалӣ мегардад. Зимни амалӣ намудани ҳимояи давлатӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон усулҳои ошкоро ва махфӣ истифода бурда мешаванд.

3. Татбиқи чораҳои амниятӣ набояд ҳуқуқҳои манзилӣ, меҳнатӣ, нафақавӣ ва дигар ҳуқуқҳои шахсони ҳимояшавандаро маҳдуд созад.

Моддаи 5. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳимояи давлатии иштирокчиёни мурофиаи судии ҷиноятӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳимояи давлатии иштирокчиёни мурофиаи судии ҷиноятӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

БОБИ 2. НАМУДҲОИ ҲИМОЯИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 6. Чораҳои амниятӣ

1. Нисбат ба шахси ҳимояшаванда метавонанд дар як вақт якчанд ё яке аз чораҳои амниятии зерин татбиқ карда шаванд:

- муҳофизони шахсӣ, муҳофизати манзил ва молу мулк;

- додани воситаҳои махсуси мудофиаи шахсӣ, алоқа ва огоҳонӣ аз хавфу хатар;

- таъмини маҳфияти маълумот дар бораи шахси ҳимояшаванда;

- кўчонидан ба маҳалли дигари истиқомати муваққатӣ;

- иваз намудани ҳуҷҷатҳо;

- тағйир додани симои зоҳирӣ;

- дигар кардани ҷои кор (хизмат) ё таҳсил;

- ҷойгиркунонии муваққатӣ дар маҳалли бехатар;

- татбиқ намудани чораҳои амниятии иловагӣ нисбат ба шахси ҳимояшаванда, ки дар ҳабс нигоҳ дошта мешавад ё дар маҳалли адои ҷазо қарор дорад, аз ҷумла гузаронидани ў аз як маҳалли дар ҳабс нигоҳдорӣ ё адои ҷазо ба дигар маҳал.

2. Дар ҳолати мавҷуд будани асосҳои дар моддаи 16 Қонуни мазкур қайдгардида нисбат ба шахси ҳимояшаванда метавонанд чораҳои дигари амниятии пешбининамудаи, қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқ гарданд.

3. Чораҳои амниятии дар сархатҳои чорум, панҷум, шашум ва ҳафтуми қисми 1 моддаи мазкур пешбинишуда танҳо нисбат ба парвандаҳо оид ба ҷиноятҳои вазнин ва махсусан вазнин татбиқ мегарданд.

Моддаи 7. Муҳофизони шахсӣ, муҳофизати манзил ва молу мулки шахси ҳимояшаванда

1. Муҳофизони шахсӣ, муҳофизати манзнл ва молу мулки шахси ҳимояшаванда аз ҷониби мақомоте, ки чораҳои амниятиро татбиқ менамоянд, бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин карда мешаванд.

2. Манзили ишғолнамудаи шахси ҳимояшаванда ва молу мулки ў метавонанд бо воситаҳои техникии назоратбаранда, инчунин бо бонги зиддисўхтор ва воситаҳои дигари зарурии техникӣ тачҳизонида шаванд.

Моддаи 8. Ба шахси ҳимояшаванда додани воситаҳои махсуси шахсии мудофиа, алоқа ва огоҳонӣ аз хавфу хатар

1. Мақомоте, ки чораҳои амниятиро татбиқ мегардонанд, метавонанд ба шахси ҳимояшаванда воситаҳои махсуси шахсии мудофиа, алоқа ва огоҳонӣ аз хавфу хатарро диҳанд.

2. Намудҳои воситаҳои махсуси шахсии мудофиа, алоқа ва огоҳонӣ аз хавфу хатар, ки ба шахси ҳимояшаванда дода мешаванд, инчунин тартиби додани онҳо аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 9. Таъмини махфияти маълумот дар бораи шахси ҳимояшаваида

1. Бо қарори мақоме, ки чораҳои амниятиро татбиқ мегардонад, мумкин аст додани маълумот оид ба шахси ҳимояшаванда аз сарчашмаҳои иттилооту маълумотдиҳии давлатӣ ва дигар сарчашмаҳо манъ карда шавад, инчунин мумкин аст рақамҳои телефон ва нишонаҳои бақайдгирии давлатии воситаҳои нақлиёти аз ҷониби ў истифодашаванда ё ба ў тааллуқдошта тағйир дода шаванд.

2. Дар ҳолатҳои истисноӣ, вобаста ба истеҳсолоти парвандаи дигари ҷиноятӣ ё гражданӣ, маълумот оид ба шахси ҳимояшаванда метавонад ба мақомоти тафтиши пешакӣ, прокурор ё суд дар асоси дархости хаттии прокурор ё суд (судя) бо иҷозати мақоме, ки дар бораи татбиқ намудани ҳимояи давлатӣ қарор қабул кардааст, пешниҳод гардад.

Моддаи 10. Кўчонидани шахси ҳимояшаванда ба маҳалли дигари истиқоматии муваққатӣ, иваз намудани ҳуҷҷатҳо ва тағйир додани симои зоҳирии ў

1. Дар мавриди кўчонидани шахси ҳммояшаванда ба маҳалли дигари истиқоматии муваққатӣ молу мулки манқул ва ғайриманқули шахсии ў таҳти муҳофизат қарор мегирад ва кафолатҳои иҷтимоию иқтисодии пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷпкистон бо сабабҳои зикргардида таъмин карда мешаванд.

2. Дар ҳолатҳои истисноӣ мумкин аст ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи шахси ҳимояшаванда бо тағйир додани ном, номи падар ва фамилияи ў ва дигар маълумот дар борааш, инчунин симои зоҳирии шахси ҳимояшаванда бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон иваз карда шаванд.

3. Кўчонидани шахси ҳимояшаванда ба маҳалли дигари истиқоматии муваққатӣ, иваз намудани ҳуҷҷатҳо ва тағйир додани симои зоҳирии ў танҳо бо розигии хаттияш дар ҳолатҳое амалӣ мегарданд, ки агар таъмини бехатарии вай бо роҳи татбиқи дигар чораҳои амниятӣ имконнопазир бошад.

Моддаи 11. Дигар кардан ҷойи кор (хизмат) ё таҳсили шахси ҳимояшаванда

Бо мақсади таъмини амнияти шахси ҳимояшаванда ба ў мумкин аст барои дигар кардани ҷойи кор (хизмят) ё таҳсили муваққатӣ ё доймӣ, бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мусоидат карда шавад.

Моддаи 12. Ҷойгиркунонии муваққатии шахси ҳимояшаванда дар маҳалли бехатар

Шахси ҳимояшаванда мумкин аст муваққатан дар маҳалле ҷойгир карда шавад, ки ба таъмини бехатарии ў мувофиқ бошад.

Моддаи 13. Таъмини амнияти хизматчии ҳарбӣ

1. Амнияти хизматчии ҳарбӣ, ки шахси ҳимояшаванда ба шумор меравад, бо роҳи татбиқ намудани чораҳои амниятии дар моддаи 6 Қонуни мазкур пешбинишуда, бо назардошти хусусиятҳои адои хизмати ҳарбӣ таъмин мегардад.

2. Бо мақсади таъмини амнияти хизматчии ҳарбӣ инчунин чораҳои зерин татбиқ карда мешаванд:

- равон кардани шахси ҳимояшаванда ба қисми ҳарбии дигар ё муассисаи ҳарбии дигар;

- гузаронидани шахси ҳимояшаванда ба ҷои нави хизмати ҳарбии доимӣ;

- гузаронидан ба қисми ҳарбии дигар ё ба ҷои нави хизмати ҳарбӣ, ки ба қатъ намудани таъмини амнияти минбаъдаи ин шахс монеъ шуда наметавонад;

- чораҳои дигари ҳимоявӣ, ки ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат намекунанд.

3. Ба ҷои дигари хизмати ҳарбӣ равон кардан ё гузаронидани хизматчии ҳарбие, ки шахси ҳимояшаванда мебошад, бо розигии дар шакли хаттӣ изҳорнамудаи ў амалӣ мегардад. Зимни гузариш хизматчии ҳарбӣ ба вазифаи ҳарбии баробар таъин карда мешавад. Дар ин сурат бояд истифодаи ў аз рўи ихтисоси дар қайди ҳарбии асосӣ буда ё ихтисоси ба он монанд таъмин карда шавад.

Моддаи 14. Таъмини амнияти шахси ҳимояшаванда, ки дар ҳабс ё дар маҳалли адои ҷазо қарор дорад

1. Амнияти шахси химояшаванда, ки дар ҳабс нигоҳ дошта шудааст ё дар маҳалли адои ҷазо дар намуди маҳдуд кардани озодӣ, маҳрум сохтан аз озодӣ, нигоҳ доштан дар қисми ҳарбии интнзоми қарор дорад, бо роҳи нисбат ба ў татбиқ намудани чораҳои амниятии бо сархатҳои сеюм, панҷум, шашум, ҳаштум ва нўҳуми қисми 1 моддаи 6 Қонуни мазкур ё чораҳои дигари бо қонунгузории мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинишуда таъмин мегардад.

2. Бо мақсади таъмини амнияти шахсе, ки дар қисми 1 моддаи мазкур пешбинӣ гардидааст, инчунин метавонанд чораҳои зерин татбиқ гарданд:

- аз ҳамдигар ҷудо нигоҳ доштани шахси ҳимояшаванда ва шахсе, ки аз ў таҳдиди зўроварӣ бармеояд;

- иваз намудани чораи пешгирӣ ё чораи ҷазо нисбат ба шахси ҳимояшаванда бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 15. Чораҳои дастгирии иҷтимоӣ

1. Ҳангоми ҳалокат ё вафоти шахси ҳимояшаванда бо сабаби иштироки ў дар рафти таҳқиқ, тафтиши пешакӣ ва мурофиаи судӣ ба аъзои оилаи ҳалокшуда (вафоткарда) ва шахсоне, ки дар таъминоти ў қарор доштанд, бо таъиноти мақоме, ки оид ба татбиқи ҳимояи давлатӣ қарор қабул менамояд, аз ҳисоби маблағи буҷети давлатӣ аз рўи тартиб ва андозаи муайянкардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ёрдампулии яквақта дода шуда, бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бинобар бе саробон мондан нафақа таъин карда мешавад.

2. Ҳангоми ба шахси ҳимояшаванда расонидани зарари ҷисмони ё зарари дигар ба саломатии ў бо сабаби иштирок намудан дар рафти таҳқиқ, тафтиши пешакӣ ва мурофиаи судӣ, ки боиси маъюбӣ мегардад, ба ў бо таъинотн мақоме, ки оид ба татбиқи ҳимояи давлатӣ қарор қабул менамояд, аз ҳисоби маблағи буҷети давлатӣ аз рўи тартиб ва андозаи муайянкардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ёрдампулии яквақта дода шуда, бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бинобар маъюбӣ нафақа таъин карда мешавад.

3. Ҳангоми ба шахси ҳимояшаванда расонидани зарари ҷисмонӣ ё зарари дигар ба саломатии ў бо сабаби иштирок намудан дар рафти таҳқиқ, тафтиши пешакӣ ва мурофиаи судӣ, ки боиси маъюби нагаштааст, ба ў бо таъиноти мақоме, ки оид ба татбиқи ҳимояи давлатӣ қарор қабул менамояд, аз ҳисоби маблағи буҷети давлатӣ аз рўи тартиб ва андозаи муайянкардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ёрдампулии яквақта дода мешавад.

4. Ба шахсони ҳимояшаванда, ки дар як вақт ба ёрдампулии гуногуни тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохтшаванда ҳуқуқ доранд, дар ҳолати расонидани зарари ҷисмонӣ ё зарари дигар ба саломатӣ бо интихоби онҳо як ёрдампулии яквақта таъин карда мешавад.

5. Тартиби пардохти ёрдампулии яквақтаи дар қисмҳои 1 - 4 моддаи мазкур қайдгардида аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

6. Зараре, ки ба молу мулки шахси ҳимояшаванда бо сабаби иштироки ў дар рафти таҳқиқ, тафтиши пешакӣ ва мурофиаи судӣ расонида шудааст, аз ҳисоби маблағи буҷети давлатӣ ва дигар манбаъҳои молиявии бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинигардида ҷуброн карда шуда, ин маблағ минбаъд аз ҳисоби шахсе, ки барои расонидани зарар ба молу мулки шахси ҳимояшаванда гунаҳкор аст, бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ситонида мешавад.

БОБИ 3. АСОСҲО ВА ТАРТИБИ ТАТБИҚИ ҲИМОЯИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 16. Асосҳои татбиқи чораҳои амнияти

1. Асосҳои татбиқи чораҳои амниятӣ ин маълумот оид ба мавҷуд будани таҳдиди воқеии куштори шахси ҳимояшаванда, истифодаи зўроварӣ нисбат ба ў ва хешовандони наздикаш, несту нобуд ё вайрон кардани молу мулкаш бо сабаби иштироки ў дар рафти таҳқиқ, тафтиши пешакӣ ва мурофиаи судӣ мебошанд, ки аз ҷониби мақоми оид ба татбиқ намудани ҳимояи давлатӣ қарор қабулкунанда, муқаррар карда шудаанд.

2. Чораҳои амниятӣ дар асоси аризаи хаттии шахси ҳимояшаванда ва ё шахсоне, ки бо мақсади ҳифзи манфиати шахсони дигар бо ариза муроҷиат намудаанд, нисбати ноболиғон бошад - дар асоси аризаи хаттии падару модари онҳо ё шахсони онҳоро ивазкунанда, инчунин намояндагони ваколатдори мақомоти васояту парасторӣ (дар сурати набудани падару модар ё шахсони онҳоро ивазкунанда) татбиқ мегарданд.

3. Агар татбиқи чораҳои амниятӣ ба манфиати аъзои болиғи оилаи шахси ҳимояшаванда ва дигар шахсоне, ки бо ў якҷоя зиндагӣ мекунанд, дахл кунад, гирифтани розигии онҳо дар шакли хаттӣ зарур аст.

Моддаи 17. Асосҳои татбиқи чораҳои дастгирии иҷтимоӣ

Асосҳои татбиқи чораҳои дастгирии иҷтимоӣ ин ҳалокат ё вафоти шахси ҳимояшаванда, расонидани зарари ҷисмонӣ ё зарари дигар ба саломатии ў бо сабаби иштирок намудан дар рафти таҳқиқ, тафтиши пешакӣ ва мурофиаи судӣ ба шумор мераванд.

Моддаи 18. Тартиби татбиқи чораҳои амниятӣ

1.Тартиби татбиқи чораҳои амниятӣ бо Қонуни мазкур, дигар қонунҳо ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

2. Суд (судя), прокурор, сардори воҳиди таҳқиқ роҳбари мақомоти амалкунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ с муфаттиш зимни гирифтани ариза (маълумот) оид ба таҳдиди куштори шахсони дар қисмҳои 1-3 моддаи 2 Қонуни мазкур ҷайдгардида, истифодаи зўроварӣ нисбат ба онҳо, несту нобуд ё вайрон кардани молу мулкашон ё кирдори дигари зиддиҳуқуқии хавфнок ўҳдадоранд ин аризаро (маълумотро) тафтиш намоянд ва дар мўҳлати се шабонаруз (дар ҳолатҳои таъхирнопазир-фавран) оид ба татбиқи чораҳои амниятӣ нисбат ба онҳо ё рад намудани татбиқи онҳо қарор қабул намоянд. Ҷиҳати ҳалли масъалаи зикршуда қарори (таъиноти) асоснок бароварда мешавад, ки он дар рўзи қабул гардиданаш ба мақоми татбиқкунандаи чораҳои амниятӣ барои иҷро, инчунин ба шахсе, ки нисбати ў қарори (таъиноти) мазкур бароварда шудааст, барои маълумот фиристода мешавад.

3. Нисбат ба қарор (таъинот) оид ба татбиқи чораҳои амнияти ё рад намудани татбиқи онҳо шахси ҳимояшаванда ва дигар шахсоне, ки бо мақсади ҳифзи манфиатҳои ў муроҷиат намудаанд, метавонанд ба мақоми болоӣ, прокурор ё суд шикоят кунанд. Шикоят аз лаҳзаи пешниҳод шуданаш дар давоми 24 соат бояд баррасӣ гардад.

4. Мақоми татбиқкунандаи чораҳои амниятӣ тадбирҳои зарурии амниятии дар Қонуни мазкур пешбинишударо интихоб карда, тарзи татбиқи онҳоро муайян менамояд.

5. Оид ба чораҳои амниятии интихобшуда, тағйиру иловаҳо ба онҳо ва натиҷаи татбиқи чораҳои мазкур, мақоме, ки онҳоро амалӣ мегардонад, ба суд (судя), прокурор, сардори воҳиди таҳқиқ роҳбари мақомоти амалкунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ё муфаттиши дар истеҳсолоти худ ариза (маълумот) дар хусуси ҷиноят ё парвандаи ҷиноятӣ дошта маълумот медиҳад. Дар ҳолати рафъи таҳдид ба амнияти шахси ҳимояшаванда оид ба бекор кардани чораҳои амниятӣ дархост пешниҳод менамояд. (ҚҶТ аз 03.07.2012с., №865)

6. Мақоме, ки чораҳои амниятиро амали месозад, бо шахси ҳимояшаванда оид ба ҳолатҳои татбиқи чораҳои амниятӣ, ўҳдадориҳо ва масъулияти тарафайн мутобиқи қонуни мазкур ва қонунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шакли хаттӣ шартнома мебандад.

Моддаи 19. Тартиби татбиқи чораҳои дастгирии иҷтимоӣ

1. Тартиби татбиқи чораҳои дастгирии иҷтимоӣ бо Қонуни мазкур, қонунҳои дигар ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

2. Макоме, ки оид ба татбиқи ҳимояи давлати қарор қабул менамояд, пас аз гирифтани ариза (маълумот) дар хусуси ҳалокат ё вафоти шахси ҳимояшаванда ва муайян намудани он, ки ҳалокат (вафот) бо сабаби иштироки ў дар рафти таҳқиқ, тафтиши пешакӣ ва мурофьаи судӣ ба миён омадааст, ўҳдадор аст дар мўҳлати се шабонарўз дар бораи татбиқи чораҳои дастгирии иҷтимои нисбати аъзои оилаи шахси ҳалокшуда (вафоткарда) ва шахсоне, ки дар таъминоти ў қарор доранд, ё ин ки дар бораи рад кардани татбиқи он қарор қабул намояд.

3. Мақоме, ки оид ба татбиқи ҳимояи -давлатӣ қарор қабул менамояд, пас аз гирифтани ариза (маълумот) дар хусуси ба шахси ҳимояшаванда расонидани зарари ҷисмонӣ ё зарари дигар ба саломатии ў бо сабаби иштирок намудан дар рафти таҳқиқ, тафтиши пешакӣ ва мурофиаи судӣ ўҳдадор аст ин аризаро (маълумотро) тафтиш намояд ва дар мўҳлати се шабонарўз дар бораи татбиқи чораҳои дастгирии иҷтимоӣ ё ин ки дар бораи рад кардани татбиқи онҳо қарор қабул намояд.

4. Дар бораи ҳалли масъалаи зикршуда қарори (таъиноти) асоснок қабул карда мешавад, ки он ба мақоми татбиқкунандаи чораҳои дастгирии иҷтимоӣ барои иҷро ва ба шахсе, ки нисбати ў қарор (таъиноти) қабул карда шудааст ё ба намояндаи қонунии ў барои маълумот равон карда мешавад.

5. Нисбати қарор (таъинот) оид ба татбиқи чораҳои дастгирии иҷтимоӣ ё рад намудани татбиқи онҳо шахси ҳимояшаванда ё намояндаи қонунии ў метавонад ба мақоми болоӣ, прокурор ё суд шикоят намояд. Шикоят аз рўзи пешниҳод шудан дар мўҳлати даҳ шабонарўз бояд баррасӣ гардад.

6. Мақоми татбиқкунандаи чораҳои дастгирии иҷтимоӣ пас аз гирифтани қарор (таъинот) оид ба татбиқи чораҳои дастгирии иҷтимои ўҳдадор аст онро дар мўҳлати даҳ шабонарўз иҷро намояд.

Моддаи 20. Бекор кардани чораҳои амниятӣ

1. Чораҳои амниятӣ дар ҳолате бекор карда мешаванд, ки агар асосҳои дар моддаи 16 Қонуни мазкур нишондодашуда барои татбиқи онҳо бартараф гардида бошанд, инчунин агар татбиқи минбаъдаи онҳо дар натиҷаи аз ҷониби шахси ҳимояшаванда вайрон кардани талаботи шартномаи басташудаи мақомоти татбиқкунандаи чораҳои амниятӣ ва шахси ҳимояшаванда тибқи қисми 6 моддаи 18 Қонуни мазкур ғайриимкон бошад.

2.Чораҳои амниятӣ метавонанд бо аризаи хаттии шахси ҳимояшаванда, ки ба мақомоти қабулнамудаи қарор оид ба татбиқи ҳимояи давлатӣ фиристода шудааст, бекор карда шаванд.

3. Бекор кардани чораҳон амниятӣ танҳо бо қарори (таъиноти) макоме, ки қарор дар бораи татбиқ намудани ҳимояи давлатиро қабул намудааст ё бо қарори (таъиноти) мақоме, ки парвандаи ҷиноятӣ дар истеҳсолоти он қарор дорад, роҳдода мешавад.

4. Нисбат ба қарор (таъинот) оид ба бекор кардани чораҳои амнияти мумкин аст ба мақоми болоӣ, прокурор ё суд шикоят пешнҳод гардад. Шикоят аз лаҳзаи пешниҳод шуданаш дар давоми 24 соат бояд баррасӣ гардад.

5. Дар қарор (таъинот) оид ба бекор кардани чораҳои амнияти бояд масъалаҳои барқарор намудани ҳуқуқҳои молумулкӣ ва ҳуқуқҳои шахсии ғайрӣмолумулкии шахсӣ ҳимояшаванда ба танзим дароварда шаванд.

6. Қарор (таъинот) оид ба татбиқи чораҳои амнияти то қабули қарор оид ба бекор кардани он аз ҷониби мақомоти дар қисми 2 моддаи 3 Қонуни мазкур пешбинишуда эътибор дорад.

7. Суд (судя) дар ҳолати таҳияи ҳукм оид ба парвандаи ҷиноятӣ дар бораи бекор кардани чораҳои амниятӣ ё татбиқи минбаъдаи чораҳои мазкур таъинот (қарор) мебарорад.

Моддаи 21. Махфияти амалӣ намудани ҳимояи давлатӣ

1. Ҳимояи давлатӣ бо риоя намудани махфияти маълумот оид ба шахси ҳимояшаванда амалӣ мегардад.

2. Тартиби ҳимояи маълумот оид ба амалӣ намудани ҳимояи давлатӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

Моддаи 22. Ҳатмӣ будани иҷрои қарор оид ба амалӣ намудани ҳимояи давлатӣ

Иҷрои қарорҳои мақомоти таъминкунандаи ҳимояи давлатӣ, ки мутобиқи ваколатҳояшон қабул шудаанд, аз ҷониби шахсони мансабдори корхона, муассиса ва ташкилотҳое, ки ба онҳо ирсол гардидаанд, ҳатмӣ мебошанд.

БОБИ 4.ҲУҚУҚ ВА ЎҲДАДОРИҲОИ ШАХСОНИ ҲИМОЯШАВАНДА ВА МАҚОМОТИ ТАЪМИНКУНАНДА ҲИМОЯИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 23. Ҳуқуқ ва ўҳдадориҳои шахсони ҳимояшаванда

1. Шахсони ҳимояшаванда ҳуқуқ доранд:

- ҳуқуқ ва ўҳдадориҳои худро донанд;

- таъмини амнияти шахсӣ ва молумулкии худ ва шахсони дар қисми 3 моддаи 2 Қонуни мазкур нишондодашударо талаб намоянд;

- татбиқи чораҳои дастгирии иҷтимоиро дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонуни мазкур талаб намоянд;

- оид ба татбиқ намудани чораҳои амниятӣ нисбати худ, инчунин нисбат ба хешовандони наздикашон ва хусусияти ин чораҳоро донанд;

- оид ба татбиқи чораҳои амниятии иловагӣ ё оид ба бекор кардани онҳо тибқи муқаррароти қонуни мазкур бо ариза муроҷиат намоянд;

- нисбат ба қарор ва амали мақомоти таъминкунандаи ҳимояи давлати ба мақомоти болоӣ, прокурор ё суд бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон шикоят пешниҳод намоянд.

2. Шахсони ҳимояшаванда ўҳдадоранд:

- шартҳои нисбати онҳо татбиқ намудани чораҳои амниятӣ ва талаботи қонунии мақомоти таъминкунандаи ҳимояи давлатиро иҷро намоянд;

- ба мақомоти таъминкунандаи ҳимояи давлатӣ оид ба ҳар як ҳодисаи таҳдид ё амалҳои зиддиқонуни нисбати онҳо фавран маълумот пешниҳод намоянд;

- зимни кор фармудани молу мулки дар сархати дуюми қисми 1 моддаи 6 Қонуни мазкур нишондодашуда, ки аз ҷониби мақомоти амаликунандаи чораҳои амниятӣ бо мақсади таъмини амнияти онҳо барои истифода дода шудааст, талаботи қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя намоянд;

- маълумотро оид ба татбиқ намудани чораҳои ҳимояи давлатӣ нисбати онҳо бе иҷозати мақомоти таъминкунандаи ҳимояи давлатӣ фош накунанд.

Моддаи 24. Ҳуқуқ ва ўҳдадориҳои мақомоти таъминкунандаи ҳимояи давлатӣ

1. Мақомоте, ки оид ба татбиқ намудани ҳимояи давлатӣ дар доираи салоҳияти худ қарор қабул мекунанд, ҳуқуқ доранд:

- аз ҳамаи мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, шахсони ҳуқуқи ва воқеӣ аз рўи ариза ва маълумот дар бораи таҳдид ба амнияти шахсоне, ки нисбаташон қарор оид ба татбиқи ҳимояи давлатӣ қабул карда мешавад, маълумоти заруриро дархост намуда гиранд;

- амалҳои мурофиавӣ ё додани супоришҳои заруриро ба мақомоти амаликунандаи чораҳои амниятӣ ва мақомоти амаликунандаи чораҳои дастгирии иҷтимоӣ барои татбиқи ҳимояи давлатии шахсони дар моддаи 2 Қонуни мазкур нишондодашуда анҷом диҳанд;

- дар ҳолати зарурӣ аз мақомоти амаликунандаи чораҳои амниятӣ ва мақомоти амаликунандаи чораҳои дастгирии иҷтимоӣ таъини чораҳои иловагии ҳимояи давлатиро талаб намоянд;

- дар мувофиқа бо мақомоти амаликунандаи чораҳои нишондодашуда чораҳои амниятӣ ва чораҳои дастгирии иҷтнмоиро пурра ё қисман бекор кунанд.

2. Мақомоти амаликунандаи чораҳои амнияти ҳуқуқ доранд:

- тадбирҳои зарурии амниятии бо Қонуни мазкур пешбинишударо интихоб намоянд, усулҳои татбиқи онҳоро муайян кунанд ва ҳангоми зарурат чораҳои амниятии татбиқшавандаро тағйир диҳанд ва илова намоянд;

- аз шахсони ҳимояшаванда риояи шартҳои татбиқи чораҳои амниятиро нисбати онҳо, иҷрои супоришҳои қонуниро вобаста ба татбиқи чораҳои мазкур талаб намоянд;

- ба суд (судя), прокурор, сардори воҳиди таҳқиқ, роҳбари мақомоти амалкунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ё муфаттиш, ки ариза (маълумот) оид ба ҷиноят ё парвандаи ҷиноятӣ дар истеҳсолоти онҳо қарор дорад, бо дархост (ариза) дар бораи татбиқ намудани чораҳои амнияти зимни анҷом додани амалҳои мурофиавӣ ё бекор кардани онҳо муроҷиат намоянд; (ҚҶТ аз 03.07.2012с., №865)

- бо тартиби Муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷуӣ» чораҳои оперативӣ-ҷустуҷўи гузаронанд.

3. Мақомоти амаликунандаи чораҳои дастгирии иҷтимоӣ ҳуқуқ доранд:

- аз мақомоте, ки оид ба амали намудани ҳимояи давлатӣ қарор қабул мекунанд ва аз шахсони ҳимояшаванда маълумоти иловагии барои амалӣ намудани чораҳои дастгирии иҷтимоӣ заруриро дархост намоянд;

- ба мақомоте, ки оид ба татбиқи ҳимояи давлатӣ қарор қабул кардаанд, дар мавриди муайян кардани ҳолатҳое, ки имконняти татбиқи чораҳои мазкурро истисно мекунанд, бо дархост муроҷиат намоянд.

4. Мақомоти таъминкунандаи ҳимояи давлатӣ ўҳдадоранд:

- ба ҳар як ҳолати ба онҳо маълумшуда, ки таъмини чораҳои амниятӣ ё чораҳои дастгирии иҷтимоиро талаб мекунад, фавран эътино намоянд;

- ҳамаи чораҳои амниятӣ ва чораҳои дастгирии иҷтимоии заруриро амалӣ намоянд;

- тибқи муқаррароти пешбининамудаи Қонуни мазкур, шахсони ҳимояшавандаро оид ба татбиқ намудан, тағйир додан, илова ё бекор кардани татбиқи чораҳои амниятӣ ва чораҳои дастгирии иҷтимоӣ нисбати онҳо, инчунин оид ба қабули Қарорҳои вобаста ба таъмини ҳимояи давлатии пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сари вақт хабардор намоянд;

- ба шахси ҳимояшаванда зимни эълон намудани қарор (таъинот) дар бораи нисбати ў татбиқ намудани ҳимояи давлатӣ ҳуқуқ ва ўҳдадориҳояшро фаҳмонанд.

БОБИ 5. ҶАВОБГАРӢ БАРОИ РИОЯ НАКАРДАНИ ТАЛАБОТИ ҚОНУНИ МАЗКУР

Моддаи 25. Ҷавобгарии шахси мансабдор барои риоя накардани талаботи вобаста ба таъмини ҳимояи давлатӣ

Шахси мансабдори мақомоти таъминкунандаи ҳимояи давлатӣ, ки ба қабул накардани қарор оид ба татбиқ намудани ҳимояи давлатӣ ё ба таври лозимӣ татбиқ накардани он рои додааст, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешавад.

Моддаи 26. Ҷавобгарӣ барои фош кардани маълумот дар бораи шахси ҳимояшаванда ва чораҳои амниятӣ

Фош кардани маълумот дар бораи шахси ҳимояшаванда ва татбиқи чораҳои амниятӣ нисбати ў аз ҷониби шахсе, ки ба вай ин маълумот боварӣ карда шуда буд, ё зимни фаъолияти хизматиаш ба ў маълум гаштааст, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон боиси ба ҷавобгарӣ кашидан мегардад.

Моддаи 27. Ҷавобгарии шахси ҳимояшаванда

Ба шахсони дигар фурўхтан, ба гарав мондан ё додани молу мулки дар сархати дуюми қисми 1 моддаи 6 Қонуни мазкур пешбинишуда, ки ҷиҳати таъмини амният ба шахси ҳимояшаванда барои истифода дода шудааст, инчунин гум ё вайрон кардани молу мулки мазкур, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон боиси ба ҷавобгарӣ кашидан мегардад.

БОБИ 6. МАБЛАЃУЗОРӢ ВА ТАЪМИНОТИ МОДДИЮ ТЕХНИКИИ ҲИМОЯИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 28. Маблағгузори ва таъминоти моддию техникии ҳимояи давлатӣ

1. Барои таъмини ҳимояи давлатӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Барномаи давлатии таъмини амнияти иштирокчиёни мурофиаи судии ҷиноятиро тасдиқ менамояд.

2. Маблағгузори ва таъминоти моддию техникии Барномаи давлатии таъмини амнияти иштирокчиёни мурофиаи судии ҷиноятӣ аз ҳисоби маблағи буҷет ва манбаъҳои дигари молиявии пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегарданд.

3. Хароҷоти вобаста ба таъмини ҳимояи давлатӣ набояд ба зиммаи шахси ҳимояшаванда гузошта шавад.

БОБИ 7. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 29. Мавриди амал қарор додани қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расми мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе,

29 декабри соли 2010

№ 644

Русский

KHOVAR.TJ

АГЕНТИИ МИЛЛИИ ИТТИЛООТИИ ТОҶИКИСТОН «ХОВАР»
WWW.KHOVAR.TJ

«ХОВАР FM»

Садриддин Айнӣ (1878 – 1954): Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳо, ки ба 29 забони хориҷӣ нашр шудаанд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба асосгузори адабиёти муосири тоҷик Садриддин Айнӣ унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Бобоҷон Ғафуров (1909 – 1977): Олим, академики Академияи Илмҳои ИҶШС, арбоби ҳизбӣ ва давлатӣ, муаллифи китоби оламшумули «Тоҷикон» ва зиёда аз 300 асару мақолаҳо.
Солҳои 1944-1946 котиби дуюм, с.1946-1956 котиби якуми КМ Ҳизби комунистии Тоҷикистон, 1956 – 1977 сарвари Пажуҳишгоҳи шарқшиносии ИҶШС.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба таърихшинос ва шарқшиноси шинохтаи тоҷик, академик, муаллифи китоби «Тоҷикон» Бобоҷон Ғафуров унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Мирзо Турсунзода (1911-1977): Шоири халқӣ, раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ, Раиси Кумитаи якдилии халқҳои Осиё ва Африқо. Барои достонҳои «Қиссаи Ҳиндустон»(1948), «Ҳасани аробакаш», «Чароғи абадӣ», «Садои Осиё»,(1960) «Ҷони ширин» (1963) бо ҷоизаҳои давлатии ИҶШС, ҶШС Тоҷикистон ва байналмилалии ба номи Ҷ. Неҳру (1967) сарфароз шуда буд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 07 майи соли 2001 ба шоири халқии Тоҷикистон, ходими намоёни ҷамъиятӣ Мирзо Турсунзода унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Эмомалӣ Раҳмон: Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, солҳои 1999, 2006 ва 2013 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардидаст.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат.
Бо қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 11 декабри соли 1999 барои мустаҳкам намудани давлатдории соҳибистиқлол ва пойдории сулҳ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” мукофотонида шудааст.
Нусратулло Махсум (1881 – 1938): Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1924-1926 раиси Кумитаи инқилобии ҶМШС Тоҷикистон, солҳои 1926-1933 раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Нусратулло Махсум унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” дода шудааст.
Шириншоҳ Шоҳтемур (1899 – 1937): Ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1929-1931 котиби Ҳизби коммунистии ҶШС Тоҷикистон, солҳои 1933-1937 Раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Шириншоҳ Шоҳтемур, унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шудааст.