Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон

ДАСТУРИ ИСТИФОДАБАРАНДА

ХУШ ОМАДЕД БА CОМОНАИ РАСМИИ МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН!

КОР БО МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Муҳтарам меҳмонон ва истифодабарандагони сомонаи расмии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (ММҚ),

Барои оғози кор бо «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) ба блоки бо номи шабеҳ дар сомонаи расмии ММҚ зер кунед. Блоки «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» кушодашаванда буда, ҳамеша дар қисми болои сомона дастрас аст. Шумо инчунин метавонед ба «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) аз феҳристи асосӣ (меню асосӣ) бо зеркунии пайванди «Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» дастрасӣ пайдо намоед.

БЛОКИ «МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН» (МҚҶТ)

Ҳамаи модулҳо ва имконоти ҷустуҷӯи санадҳо дар «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) мустақилона кор мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки ҳангоми кор бо МҚҶТ ворид кардани «Ном»-и санад ва бо ҳамроҳи он интихоб кардани ҳамаи имконоти дигар, масалан «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра ҳатмӣ нест. Аммо барои ҷустуҷӯи васеъ шумо метавонед аз ҳамаи имконоти ҷустуҷӯи санадҳо ба таври дилхоҳ истифода баред. Ҳамаи санадҳое, ки ба МҚҶТ ворид шуданд дар зери «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ», яъне дар «Ҷадвали санадҳо» дастрасанд.

ЛАВҲАИ ИМКОНОТИ ҶУСТУҶӮ

Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ

ҶАДВАЛИ САНАДҲО

ТУГМАҲОИ «ТАТБИҚ КАРДАН» ва «БОЗСОЗӢ»

Тугмаи «Татбиқ кардан»: Баъд аз он ки Шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» имконоти дилхоҳро ворид карда, интиход мекунед, барои намоиш додани натиҷа тугмаи «Татбиқ кардан»-ро зер кунед. Аммо, вақте ки шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» дархостеро ворид мекунед ё имконеро интихоб менамоед, онҳо ба таври худкор дарҳол татбиқ карда мешаванд.

Тугмаи «Бозсозӣ»: Агар хоҳед, ки ҳамаи дархостҳо ва имконотеро дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» лағв кунед, аз тугмаи «Бозсозӣ» истифода баред.

Агар шумо хоҳед, ки номи санади дақиқро аз санадҳои дар махзан мавҷудбуда ба даст оред, калидвожаи номи санадро ба сатри «Ном» ворид намоед. Ҳамаи санадҳое, ки дорои калидвожаи воридуша мебошанд нишон дода мешаванд. Масалан, агар шумо калидвожаи «дастрасӣ»-ро ворид кунед, санадҳое, ки калимаи «дастрасӣ»-ро дар бар мегиранд, дар «Ҷадвали санадҳо» нишон дода мешаванд (масалан, ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ)

САТРИ «НОМ»

Шумо инчунин метавонед санадҳоро аз рӯи муҳтаво бо истифодаи сатри «Матни асосӣ» ва полои дилҳол ҷустуҷӯ намоед. Масалан, барои ёфтани санад(ҳо)и дорои калима(ҳо), калидвожа(ҳо) ё ибора(ҳо)и лозимӣ, ба сатри «Матни асосӣ» дархостро ворид намуда, имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед. Санадҳои дархостшуда ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред. Ҳамин тавр аз имкони «Дар бар намегирад» ё имконоти ҷустуҷӯи дигар истифода баред, Масалан, агар шумо ба сатри «Матни асосӣ» калимаи «Интернет»-ро ворид кунед ва имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед, саданҳое, ки дар муҳтавои худ дорои калимаи «Интернет» мебошанд, нишод дода мешаванд.

САТРИ «МАТНИ АСОСӢ»

Сатри «Матни асосӣ»

Шумо метавонед санадҳоро аз рӯи «Ном», «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра алоҳида ё якҷоя ба таври дилхоҳ ҷустуҷӯ намоед.

Масалан, агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо «Аз рӯи моҳ ва сол» ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз рӯи моҳ ва сол» бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо дар давраи муайян ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз санаи интихобшуда» ва/ё «То санаи интихобшуда» алоҳида ё якҷоя бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Ҳамин тавр Шумо метавонед ҳар гуна санадҳои махзанро алоҳида ё бо интихоби имконоти иловагӣ ҷустуҷӯ намоед ва ба даст оред.

Барои дидани санад ва мутолиа кардани он, аз тугмаи «ДИДАН» истифода баред ва барои пинҳон кардани он, аз тугмаи «ПИНҲОН КАРДАН» истифода баред.

ТУГМАҲОИ «ДИДАН» ва «ПИНҲОН КАРДАН»

Шумо ҳам метавонед, бо зеркунии пайванди номи санад онро дар саҳифаи алоҳида кушоед ё ин ки дар форматҳои Word, PDF ва ZIP аз сомонаи мо боргирӣ намоед.

ЗАМИМА ДАР ФОРМАТҲОИ WORD, PDF ва ZIP (ДАР ҶАДВАЛИ САНАДҲО)

Замима

КОР БО СОМОНАИ РАСМӢ - БАҚАЙДГИРӢ ВА ВОРИДШАВӢ

Ҳамаи маводҳои Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба ахбори омма дахл доранд, дар сомонаи мо дастрасанд. Барои гирифтани маълумот Шумо метавонед аз Феҳристи асосӣ (менюи асосӣ), Харитаи сомона, имкони Ҷустуҷӯ ва Ҷустуҷӯи васеъ истифода баред.
Барои бақайдгирӣ дар сомонаи Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, лутфан ба таври расмӣ муроҷиат намоед. Корбарони бақайдгирифташуда метавонанд аз имкониятҳои иловагӣ истифода баранд, масалан, пайдо кардани дастрасӣ ба лоиҳаҳои санадҳо.

Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ЭКСПЕРТИЗАИ ИЛМӢ ВА ИЛМӢ-ТЕХНИКӢ**

**(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 2010, №1, мод. 17. Қонуни ҶТ аз 29.01.2021с., №1767)**

     Қонуни мазкур муносибатҳоро вобаста ба гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ ба танзим дароварда, объектҳои муҳими ҷамъиятиро, ки зарурат ба экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ доранд, муайян мекунад, ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои асосии фармоишгарон ва иҷрокунандагони экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникиро муқаррар менамояд.

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ – намуди фаъолияти илмӣ-таҳқиқотӣ оид ба гузарондани таҳқиқот, таҳлил ва арзёбии илмии объектҳои экспертиза, тайёр намудан ва ба расмият даровардани хулосаи экспертӣ нисбати ин объектҳо, ки барои қабул намудани қарорҳои муҳими ҷамъиятӣ заруранд;

- эксперт – шахси воқеӣ, ки дар ташкилоти махсус ё мустақилона фаъолият намуда, оид ба иҷрои вазифаҳои гузоштаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ тахассуси баланд ва таҷрибаи касбӣ дорад;

-хулосаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ – ҳуҷҷати омоданамудаи иҷрокунандаи экспертиза, ки оид ба объекти экспертиза хулосаҳои асосиро дар бар мегирад.

**Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи** **экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад **(ҚҶТ аз 29.01.2021с., №1767).**

**Моддаи 3. Вазифаҳои экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

Вазифаҳои асосии экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ аз инҳо иборатанд:

- таҳқиқи воқеии маҷмӯии объектҳои экспертиза;

-санҷиши мувофиқати объектҳои экспертиза ба талабот ва меъёрҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

-арзёбии мувофиқати объектҳои экспертиза ба сатҳи имрӯзаи донишҳои илмӣ, техникӣ ва технологӣ, самтҳои афзалиятноки инкишофи илмӣ-техникӣ, принсипҳои сиёсати давлатӣ оид ба илму техника, талаботи бехатарии экологӣ ва манфиатҳои иқтисодӣ;

-таҳлили самаранокии истифодаи имкониятҳои мавҷудаи илмӣ-техникӣ, арзёбии натиҷаи корҳои илмӣ-таҳқиқотӣ, коркардҳои таҷрибавӣ-конструкторӣ ва технологӣ;

- пешгӯии оқибатҳои илмӣ-техникӣ, иҷтимоӣ-иқтисодӣ ва экологии татбиқи барномаҳо, лоиҳаҳо ва пешниҳодҳое, ки объекти экспертиза мебошанд;

-таҳияи хулосаҳои асосноки экспертӣ оид ба ҳамаи масъалаҳои омӯхташаванда (аз ҷумла тавсияҳои маблағгузоришаванда);

-ҷалби ҷомеаи илмӣ ба ҳалли масъалаҳои ташкили таҳқиқоти илмӣ ва афзун гардонидани самараи корҳои экспертӣ.

**Моддаи 4. Принсипҳои экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

Принсипҳои асосии экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ аз инҳо иборатанд:

- салоҳиятнокӣ ва сатҳи баланди касбии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки экспертиза мегузаронанд;

-муносибати илмӣ, таҳқиқи пурра, ҳамаҷониба ва воқеии объектҳои экспертиза, таъмини асоснокии натиҷаҳои экспертиза;

- мустақилият ва ҳимояи ҳуқуқи иштироккунандагони раванди экспертӣ ҳангоми аз тарафи онҳо иҷро намудани фаъолияти касбӣ;

- тамоюл ба сатҳи ҷаҳонии инкишофи илм ва техника, меъёрҳо ва қоидаҳои бехатарии технологӣ ва экологӣ, талаботи стандартҳо ва созишномаҳои байналмилалӣ;

- ташкили бонизоми корҳои экспертӣ ва таъмини меъёрӣ ва илмию методии онҳо;

- ба назар гирифтани афкори ҷамъиятӣ оид ба масъалаи мавриди экспертиза қарордошта;

- ҷавобгарӣ барои дурустӣ, пуррагӣ ва асоснокии тавсияҳои экспертиза;

- шаффофияти экспертиза.

**Моддаи 5. Намудҳои экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

           1.Экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ метавонад аз рӯи моҳият давлатӣ, ҷамъиятӣ ва махсус ва аз рӯи тартиби гузарондан ибтидоӣ, такрорӣ, иловагӣ ва комиссионӣ бошад.

           2.Шартҳо ва тартиби гузаронидани намудҳои гуногуни экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникиро Қонуни мазкур муқаррар менамояд.

**Моддаи 6. Объектҳои экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

1. Объектҳои экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ иборатанд аз:

- лоиҳаҳо, барномаҳо, технологияҳо, пешниҳодҳои сатҳу мазмуни гуногун, ки аз рӯи онҳо таҳлили асосноки илмӣ анҷом дода шуда, дар бобати мувофиқи мақсад будани қабул, татбиқ, истифода ва вусъати баъдии онҳо хулоса дода мешавад;

- намунаҳои техника (аз ҷумла ҳарбӣ), объектҳои саноатӣ, иншоот, падидаҳои табиӣ, технологияҳое, ки доир ба онҳо гирифтани хулосаҳои илман асосноки экспертӣ талаб карда мешавад.

2. Ба экспертизаи ҳатмии илмӣ ва илмӣ-техникӣ инҳо шомиланд:

- барномаҳои давлатӣ ва миллии илмӣ, илмӣ-техникӣ ва технологӣ;

- лоиҳаҳои барномаҳои байнидавлатии илмӣ ва илмӣ-техникӣ дар соҳаи ҳамкории илмӣ ва илмӣ-техникӣ;

- барномаҳои соҳавӣ ва байнисоҳавӣ дар фаъолияти илмӣ, илмӣ-техникӣ ва технологӣ;

- барномаҳои илмӣ-техникии дорои аҳамияти иҷтимоӣ, лоиҳаҳои инноватсионӣ ва инвеститсионии сатҳу таъйиноти гуногун, инчунин натиҷаҳои татбиқи ин барномаҳо ва лоиҳаҳо;

- таҳқиқоти диссертатсионӣ, пешниҳодҳои ратсионализаторӣ, ихтироот;

- лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба танзими фаъолият дар соҳаи илм ва илму техника;

- асосномаҳои техникӣ-иқтисодии барномаҳо, лоиҳа ва қарорҳо доир ба сохтан, навсозӣ, барҳамдиҳӣ, боздоштан, нигоҳдории маҷмааҳои истеҳсоливу технологӣ ва системаҳои техникӣ, ки бо иштирок ё назорати давлат сохта мешаванд;

- асосномаҳои илмӣ ва илмӣ-техникии қарорҳое, ки ба пешгирӣ ва бартараф намудани оқибатҳои вазъияти фавқулодда ва фалокатҳои техногенӣ алоқаманданд;

- корҳое, ки ба дарёфти ҷоизаҳои давлатӣ дар соҳаи илм ва техника пешбарӣ шудаанд.

3. Бо ташаббуси ташкилотҳо ва муассисаҳое, ки ҳалли масъалаҳои дахлдор ба салоҳияти онҳо марбутанд, инҳо экспертиза карда мешаванд:

- лоиҳаҳои ҷудогонаи илмӣ-техникӣ ва технологӣ, ҳамчунин маҳсулоти илмӣ-техникӣ;

- корҳои илмӣ-таҳқиқотии (дорои ҷанбаҳои бунёдӣ ва амали) самтҳои гуногун;

- корҳои таҷрибавӣ-конструкторӣ ва маҷмӯи корҳое, ки дар асоси супоришҳои техникӣ бо мақсади коркарди ҳуҷҷатҳои дахлдор иҷро мешаванд;

- корҳои илмии дар шакли дастнависҳо, маърӯзаҳо, монографияҳо ё дастурҳои махсус омодашуда;

- асосномаҳои техникӣ-иқтисодӣ, нақшаҳои консептуалӣ, тиҷоратӣ ва лоиҳаҳои инвеститсионӣ;

- равандҳои татбиқи натиҷаҳои таҳқиқот ва коркардҳои илмӣ, навъҳои дигари фаъолияти илмӣ, илмӣ-техникӣ ва технологӣ;

- объектҳои дигари фаъолияти илмӣ ва илмӣ-техникие, ки нисбати онҳо зарурати гузаронидани экспертиза пеш меояд.

**Моддаи 7. Субъектҳои экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

1.Субъектҳои экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ фармоишгарон ва иҷрокунандагони экспертиза ва ҳамчунин дигар иштироккунандагони фаъолияти экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ мебошанд.

2.Фармоишгарони экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ мақомоти давлатӣ, ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва байналмилалӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки ба гузаронидани ин экспертиза манфиатдоранд, буда метавонанд.

3. Фармоишгарон мавзӯъ ва мазмуни экспертизаро муайян мекунанд, супоришҳои гузарондани онро тартиб медиҳанд, маблағгузории корҳои зарурӣ, пардохти хидмати ташкилкунандагони экспертиза ва кори экспертҳоро таъмин ва хулосаҳои экспертии пешниҳодшударо баррасӣ менамоянд.

4. Иҷрокунандагони экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ ташкилотҳои экспертӣ ва шахсони воқеӣ – экспертҳое мебошанд, ки оид ба мавзӯи экспертиза тахассуси лозимӣ ва таҷрибаи касбӣ доранд.

5. Экспертҳо дар ташкилотҳои экспертӣ ё мустақилона кор карда, дар экспертиза бевосита иштирок менамоянд, объекти ба онҳо пешниҳодшударо меомӯзанд ва арзёбӣ мекунанд, оид ба гузаронидани таҳлили дуруст ва пурраи объект, асоснокии тавсияҳо ва мувофиқати онҳо ба талаботи фармоишгари экспертиза масъулият доранд.

6. Дар симои як шахс якҷо кардани вазифаҳои эксперт ва муаллифи коркарди арзёбишаванда ва ё шахси барои ҳимояи ӯ манфиатдор иҷозат дода намешавад.

**Моддаи 8. Сертификатсия, аттестатсия ва аккредитатсияи фаъолияти экспертӣ**

1. Шахсони воқеие, ки ба таври доимӣ ё касбӣ фаъолияти экспертиро иҷро менамоянд ва шахсони ҳуқуқие, ки дар оинномаашон чунин фаъолият пешбинӣ шудааст, бояд аз сертификатсияи ҳатмии давлатӣ гузаранд ва сертификатеро, ки тахассуси дорандаи онро дар масъалаҳои гузаронидани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ тасдиқ менамояд, дарёфт намоянд.

2. Барои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки шаҳодатномаи давлатии тахассусӣ доранд, сертификатҳо метавонанд бо ҳуҷҷатҳои дигар иваз карда шаванд. Шакли ҳуҷҷатҳое, ки сертификатро иваз мекунанд ва ба иҷрои фаъолияти экспертӣ (пешниҳоди хизматрасонии экспертӣ) бе дарёфти сертификат ҳуқуқ медиҳанд, аз ҷониби мақоме, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон онро ваколатдор намудааст, муайян карда мешавад.

3. Ташкилотҳои (муассисаҳои) илмии Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ва академияҳои соҳавие, ки фаъолияти худро аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ амалӣ мекунанд, муассисаҳои таҳсилоти олии касбие, ки **мақоми ваколатдори давлатии назорат дар соҳаи маориф ва илм** онҳоро аз аттестатсия гузаронидааст, муассисаҳои пешбари илмӣ-таҳқиқотӣ ва муассисаҳои лоиҳакашии вазорату идораҳо метавонанд фаъолияти экспертиро бе сертификатсияи иловагӣ дар асоси низомномаҳои қабулшуда, ки дар онҳо чунин фаъолият пешбинӣ шудааст, иҷро намоянд. (ҚҶТ аз 29.01.2021с., №1767)

4. Мувофиқати имкониятҳои иҷрокунандаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ ба талаботи меъёрӣ барои таъмини шартҳои гузарондани экспертиза ва сифати натиҷаҳои он ҳангоми аккредитатсияи онҳо дар мақомот ва ташкилотҳое, ки ба гузарондани экспертизаи ҳатмии илмӣ ва илмӣ-техникӣ ваколатдоранд, тасдиқ карда мешавад.

5. Ба эксперте, ки ба тартиби муқарраршуда аттестатсия ва аккредитатсияро гузаштааст, мақоми эксперти категорияи муайян дода мешавад.

6. Тартиби гузаронидани сертификатсия, аттестатсия ва аккредитатсияи давлатии ташкилотҳои экспертӣ ва экспертҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.

7. Аккредитатсияи шаҳрвандони хориҷӣ, шахсони бешаҳрванд ба сифати эксперт бо назардошти талаботи Қонуни мазкур, шартномаҳо ва созишномаҳои байналмилалӣ сурат мегирад.

8. Рад кардани сертификатсия, аттестатсия ва аккредитатсияи иҷрокунандаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ метавонад бо тартиби судӣ эътироз карда шавад.

**БОБИ 2. ҲУҚУҚ ВА** Ӯ**ҲДАДОРИҲОИ СУБЪЕКТҲОИ ЭКСПЕРТИЗАИ ИЛМ**Ӣ ВА

**ИЛМ**Ӣ**-ТЕХНИК**Ӣ

**Моддаи 9. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои фармоишгари экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

1. Фармоишгари экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ ҳуқуқ дорад:

- дар бораи зарурати гузаронидани экспертизаи ибтидоӣ, такрорӣ, иловагӣ ё комиссионии илмӣ ва илмӣ-техникӣ қарор қабул кунад, агар Қонуни мазкур тартиби ҳатмии гузаронидани чунин эспертизаро муқаррар накарда бошад;

- ташкилоти экспертии (эксперти) экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникиро интихоб намояд, дар бораи гузаронидани он машварат гирад;

- бо ташкилотҳои экспертии (экспертҳои) экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ бо риояи талаботи Қонуни мазкур шартнома бандад;

- дар гузаронидани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ иштирок намояд, агар Қонуни мазкур ё шартномаи гузаронидани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ талаботи дигарро пешбинӣ накарда бошад;

- бо хулосаҳои марҳилавӣ ва ниҳоии экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ шинос шавад;

- бо ризоияти ташкилоти экспертӣ (эксперт) ба объекти экспертиза дар рафти экспертиза тағйирот ворид намояд;

- дар бораи рафти экспертиза бо тартиби муқарраршуда иттилоъ гирад, ба ташкилоти экспертӣ (эксперт) дар бораи моҳияти экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ тавзеҳот, эродҳо, пешниҳодҳои хаттӣ ё даҳонӣ пешниҳод намояд;

- ихтиёрдории соҳибмулкро ба натиҷаи экспертиза риоя намояд, агар Қонуни мазкур ё шартномаи пудратӣ барои гузаронидани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ талаботи дигарро пешбинӣ накарда бошад.

2. Фармоишгари экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ ӯҳдадор аст:

- ба ташкилоти экспертии (эксперти) экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ дар гузарондани таҳлили ҳамаҷониба, воқеӣ, маҷмӯӣ ва илман асосноки объектҳои экспертиза, омода кардани арзёбии новобастаи экспертӣ мусоидат намояд;

- ба ташкилоти экспертӣ (эксперт) барои гузаронидани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ оид ба объектҳои экспертиза дар мӯҳлати муқаррарнамудаи шартнома мавод, иттилоот, ҳисобҳо, нишондодҳо, маълумоти иловагии лозимиро диҳад;

- дар фаъолияти худ хулосаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникиро истифода барад ва дар мавридҳои дар Қонуни мазкур пешбинишуда объекти экспертиза ва маводи марбут ба онро ба экспертизаи такрорӣ ё иловагӣ пешниҳод намояд;

- шартҳои махфиятро ҳангоми ташкили экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ, аз ҷумла пинҳон нигоҳ доштани ному насаби экспертҳоро риоя намояд;

- музди кори ташкилоти экспертӣ (эксперт)-ро тибқи шартнома дар бораи гузаронидани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ пардохт намояд;

- ба ташкилоти экспертӣ (эксперт) товони зарари маънавӣ ва моддиро, ки ҳангоми гузаронидани экспертиза бо амали нодурусти худ расонидааст, ҷуброн намояд.

3. Фармоишгар бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои вайрон кардани шартҳои шартнома дар бораи гузаронидани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ ва қабули қарорҳои беасоси вобаста ба тасдиқ кардан ё накардани натиҷаҳои экспертиза масъул мебошад.

**Моддаи 10. Ҳуқуқҳо ва ӯҳдадориҳои иҷрокунандаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

1. Иҷрокунандаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ (ташкилоти экспертӣ, эксперт) ҳуқуқ дорад:

- оид ба ҳамаи масъалаҳое, ки ба мавзӯъ ва методологияи гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ дахл доранд, озодона андеша баён намояд;

- дар таҳқиқ, таҳлил ва арзёбии объектҳои экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ дар ҳамаи марҳилаҳо иштирок намояд;

- мавод, ҳисобҳо ва асосномаҳои иловагии заруриро барои омода кардани хулосаҳои воқеӣ дархост намояд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ё шартнома дар бораи гузаронидани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ оид ба объекти экспертиза маълумоти боэътимодро дарёфт намояд;

- ба махзани маълумот, манбаъҳои дигари иттилооти илмӣ–техникӣ оид ба масъалаҳои марбут ба мавзӯи экспертиза озодона дастрасӣ дошта бошад.

2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ё шартнома барои гузаронидани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ метавонанд ҳуқуқҳои дигарро ба иҷрокунандаи экспертиза (ташкилоти экспертӣ, эксперт) пешбинӣ намоянд.

3. Иҷрокунандаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ (ташкилоти экспертӣ, эксперт) ӯҳдадор аст:

- ба фармоишгари экспертиза ҳуҷҷатҳоеро, ки гузаштани сертификатсия, аттестатсия ва аккредитатсияро тасдиқ менамоянд ё ҳуҷҷатҳои дигарро, ки таҷриба ва сатҳи илмӣ-техникии ташкилоти экспертӣ ва дараҷаи тахассуси экспертҳои барои гузаронидани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ ҷалбшударо тасдиқ мекунанд, нишон диҳад;

- шартҳои махфияти маълумоти аз фармоишгари экспертиза гирифташуда ва дар маводи экспертиза ҷойдоштаро, ки қонун ва шартнома дар бораи гузаронидани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ пешбинӣ намудаанд, риоя кунад;

- дар мавридҳои зарурӣ дар назди фармоишгар масъалаи ба экспертиза ба таври илова ҷалб намудани мутахассисони соҳаҳои ба ҳам наздик ё махсуси илм, техника ва истеҳсолотро пеш гузорад.

4. Эксперт – иштирокчии экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ барои натиҷаҳои он, аз ҷумла барои дер аз мӯҳлат, бесифат ва ғайриқонунӣ гузарондани экспертиза, иҷро накардани ӯҳдадориҳои шартномавӣ, бе иҷозат ошкор намудани маълумоти хидматӣ, гирифтани инъомҳои пуливу моддӣ аз шахсони воқеию ҳуқуқии манфиатдор ҷавобгарии шахсӣ дорад.

5. Эксперт ҳангоми гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ дар интихоби усулҳои гузарондани экспертиза мустақил аст ва оид ба объектҳои экспертиза бо такя ба натиҷаҳои таҳқиқоти мувофиқи донишҳои махсуси худ гузарондааш хулоса медиҳад.

6. Расондани таъсир ба эксперт аз ҷониби намояндаи фармоишгар ё шахсони дигари ба гузарондани экспертиза манфитдор манъ аст.

7. Шахсоне, ки дар расондани таъсир ба эксперт гунаҳкоранад, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**БОБИ 3. ТАРТИБИ ГУЗАРОНДАНИ ЭКСПЕРТИЗАИ ИЛМ**Ӣ **ВА ИЛМ**Ӣ**-ТЕХНИК**Ӣ



**Моддаи 11. Асосҳо барои гузарондани** **экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

1. Экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ аз рӯи талаботи қонун ё бо ташаббуси фармоишгари экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ гузаронда мешавад.

2. Байни фармоишгар ва иҷрокунандаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ барои гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ шартнома баста мешавад.

3. Экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ дар асоси озмун амалӣ карда намешавад.

**Моддаи 12. Таъйини экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

Экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ дар асоси қарори гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ таъйин мегардад. Қарор дар бораи гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ бояд дорои маълумоти зерин бошад:

- сана ва макони қабули қарор;

- асоси таъйини экспертиза;

- супоришҳои барои экспертиза гузошташуда;

- объектҳо ва маводҳои барои экспертиза пешниҳодшуда;

- шартҳои махсуси муносибат бо объектҳои таҳқиқоти экспертӣ, агар онҳо зарур бошанд;

- номи ташкилоти экспертӣ (маълумот дар бораи эксперт), ки гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ ба онҳо супорида шудааст;

- маълумоти дигар.

**Моддаи 13. Шартнома барои гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

1.Дар шартнома барои гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ муайян карда мешаванд:

- тарафҳои шартнома;

- мавзӯъ ва объекти экспертиза;

- шартҳои гузарондани экспертиза;

- ҳуқуқу ӯҳдадориҳои тарафҳо;

- мӯҳлати гузарондани экспертиза;

- тартиби маблағгузорӣ;

- шартҳое, ки ба тағйир ё қатъи муносибатҳои шартномавӣ таъсир мерасонанд;

- масъулияти тарафҳо барои иҷро накардан ё номатлуб иҷро кардани шартҳои шартнома;

- шартҳои дигари барои тарафҳо муҳим.

2. Дар шартнома барои гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ шартҳои иловагии зеринро зикр намудан мумкин аст:

- ҳуқуқи моликият ба натиҷаҳои ниҳоӣ, марҳилавӣ ва иловагии экспертиза;

- ӯҳдадории фармоишгар дар бораи пешниҳод намудани иттилооти махсус оид ба объект ва мавзӯи экспертиза ;

- шартҳо ва низоми дастрасӣ ба маводи маълумотдиҳӣ ва иттилоотӣ, махзани маълумот ва манбаъҳои дигари иттилоот, ки сирри давлатӣ, тиҷоратӣ ё ахбори дигари махфӣ доранд;

- шартҳо ва тартиби ҷалби мутахассисон барои иштирок дар фаъолияти алоҳидаи раванди экспертӣ;

- шартҳои дигари иловагӣ.

3. Қисми ҳатмии шартнома дар бораи гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ супориш барои гузарондани экспертиза мебошад, ки дар он бояд мавзӯи экспертиза ва меъёрҳои арзёбии объекти экспертиза муайян гардида бошанд.

4. Шартнома барои гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ мумкин аст дар намуди шартномаи пудратӣ барои иҷрои корҳои илмӣ-таҳқиқотӣ баста шавад.

5. Намуд ва шакли мушаххаси шартномаро барои гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ бо баҳисобгирии шароити мушаххаси гузарондани экспертиза ва муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон фармоишгар муайян мекунад.

**Моддаи 14. Хусусиятҳои гузарондани экспертизаи давлатӣ, ҷамъиятӣ ва махсуси илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

1.Экспертизаи давлатӣ бо қарори мақомот ва ташкилотҳои давлатӣ, ки ба ташкили гузарондани экспертизаи давлатии илмӣ ва илмӣ-техникӣ ваколатдоранд, анҷом дода мешавад.

2.Ҳангоми гузарондани экспертизаи давлатии илмӣ ва илмӣ-техникӣ иштирокчиёни раванди экспертӣ ба Қонуни мазкур, санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ки тартиби гузарондани экспертизаи давлатиро ба танзим медароранд, такя мекунанд.

3.Шахсони мансабдор, мақомот ва ташкилотҳои давлатӣ ҳуқуқ доранд, ки дар асоси хулосаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ қарор қабул намоянд, агар экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ бо риояи талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ки тартиби гузарондани экспертизаи давлатиро танзим менамоянд, анҷом дода шуда бошад.

4.Экспертизаи ҷамъиятӣ бо ташаббуси ҷомеаи илмӣ, ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандоне гузаронда мешавад, ки фармоишгари экспертизаи ҷамъиятии илмӣ ва илмӣ-техникӣ мебошанд.

5.Экспертизаи ҷамъиятӣ мумкин аст дар ҳар гуна соҳаи фаъолияти илмӣ ва илмӣ-техникӣ оид ба объектҳое, ки таваҷҷӯҳ ва назорати ҷамъиятиро талаб мекунанд, гузаронда шавад. Натиҷаҳои экспертизаи ҷамъиятӣ мумкин аст нашр ва ё бо тартиби муқарраргардида ба мақомот ва ташкилотҳои дахлдор пешниҳод карда шаванд. Мақомот ва ташкилотҳои давлатӣ ҳангоми қабули қарорҳои барои ҷамъият муҳим бояд тавсияҳои экспертизаи ҷамъиятиро ба назар гиранд.

6.Экспертизаи махсуси илмӣ ва илмӣ-техникӣ бо ташаббуси шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ – фармоишгарони экспертиза, ки ба гирифтани хулосаҳои экспертӣ доир ба объектҳои мушаххаси экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ дар иртибот ба қарор оид ба истифодаи онҳо дар фаъолияти амалӣ манфиатдоранд, гузаронда мешавад.

7.Экспертизаи ҷамъиятӣ ва махсуси илмӣ ва илмӣ-техникӣ аз тарафи ташкилотҳои дорои шаклҳои гуногуни моликият ва тобеияти идоравӣ, ки дар оинномаи онҳо фаъолияти экспертӣ пешбинӣ шудааст, ҳамчунин аз тарафи шахсони воқеӣ-экспертҳо, ки шӯҳрати касбӣ ва таҷрибаи гузаронидани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникиро дар соҳаи мушаххаси донишҳои илмӣ ва илмӣ-техникӣ доранд, гузаронда мешаванд.

**Моддаи 15. Хусусиятҳои гузаронидани экспертизаи ибтидоӣ, такрорӣ ва иловагии илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

1. Экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникии ибтидоӣ бо мақсади амалӣ гардондани тадбирҳои вобаста ба тайёр кардани хулосаҳои асоснок доир ба объектҳои таҳқиқшаванда (арзёбишаванда) гузаронда мешавад.

2. Экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникии такрорӣ мумкин аст дар мавриди ошкор шудани вайронкориҳо дар талабот ва қоидаҳои гузарондани экспертизаи ибтидоӣ ва ё бо талаби фармоишгар дар мавриди мавҷуд будани эродҳои асоснок нисбат ба хулосаи экспертизаи ибтидоӣ гузаронда шавад.

3. Гузарондани экспертизаи такрорӣ ба дигар иҷрокунандаи экспертиза супорида мешавад.

4. Экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникии иловагӣ дар объектҳое гузаронда мешавад, ки нисбат ба онҳо фармоишгар ҳолатҳои нави илмӣ ва илмӣ-техникиро ошкор сохтааст.

5. Гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникии иловагӣ ба ҳамон иҷрокунанда ва ё дигар иҷрокунандаи экспертиза супорида мешавад.

**Моддаи 16. Экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникии комиссионӣ**

1. Экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникии комиссионӣ экспертизае мебошад, ки аз тарафи якчанд иҷрокунандаи экспертизаи як тахассуси экспертӣ ва ё якчанд иҷрокунандагони экспертизаи тахассусҳои гуногуни экспертӣ, ки аз рӯи мавзӯъ, объект ё усули амалиёти экспертӣ наздиканд, гузаронда мешавад.

2. Хусусияти комиссионии экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ аз тарафи фармоишгари экспертиза ва ё роҳбари ташкилоте, ки гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ ба ӯҳдаи ӯ вогузор шудааст, муайян карда мешавад.

3. Ташкил ва иҷрои экспертизаи комиссионӣ ба ӯҳдаи роҳбари ташкилот ва ё ба роҳбарони якчанд ташкилотҳое, ки ба гузарондани экспертизаи комиссионӣ ӯҳдадор гардидаанд, вогузор карда мешавад.

4. Комиссияи экспертҳо мақсад, пайдарпайӣ ва ҳаҷми таҳқиқоти пешбинишударо вобаста ба зарурияти ҳалли масъалаҳои дар назди онҳо гузошташуда мувофиқа мекунад. Дар ҳайати комиссияи экспертҳо, ки гузарондани экспертиза ба он супорида шудааст, ҳар як эксперт алоҳида ва мустақилона таҳқиқот мебарад, натиҷаҳоеро, ки шахсан ва экспертҳои дигар ба даст овардаанд, арзёбӣ мекунад ва доир ба масъалаҳои гузошташуда дар доираи донишҳои махсуси худ хулоса мебарорад. Яке аз экспертҳои комиссияи мазкур метавонад нақши роҳбар-ташкилотчии экспертизаро иҷро кунад.

5. Хулосаи экспертизаи комиссионӣ аз тарафи ҳамаи иҷрокунандагони экспертиза имзо карда мешавад.

**Моддаи 17. Таъмини воқеият, ҳамаҷонибагӣ ва пуррагии экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

Воқеият, ҳамаҷонибагӣ ва пуррагии экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ бо тариқи зайл таъмин мегардад:

- интихоби озоди ташкилотҳои экспертӣ ва экспертҳое, ки барои иҷрои экспертиза даъват мешаванд;

- бо шартҳои гузарондани сертификатсия ва аккредитатсияи ташкилотҳои экспертӣ ва экспертҳо дар соҳаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ;

- аслият ва пуррагии иттилооте, ки барои гузарондани экспертиза пешниҳод шудааст;

- салоҳияти иҷрокунандаи экспертиза, ки дар соҳаи муайяни дониш соҳиби таҷриба ва тахассуси зарурӣ барои иҷрои супориши мушаххаси экспертӣ мебошад;

- ҳуқуқи эксперт барои талаб кардани пешниҳоди иттилоот ва маълумоти иловагӣ дар мавриди нопурра будан ва ё ихтилоф доштани маълумоти ибтидоӣ, ҳамчунин ҳуқуқи эксперт ба радкунии асосноки додани хулоса;

- ӯҳдадории эксперт барои додани хулосаи хаттӣ доир ба моҳияти супориши экспертӣ бо тафсири муфассали раванд ва натиҷаҳои экспертиза;

- ҷавобгарии эксперт барои муносибати сатҳӣ нисбат ба супориши додашуда;

- ҳуқуқи фармоишгари экспертиза барои арзёбии натиҷаҳои хулосаҳои экспертиза аз рӯи моҳият;

- ҳуқуқи фармоишгари экспертиза барои таъйин намудани экспертизаи иловагӣ ва ё такрорӣ тибқи ҳолатҳои пешбиникардаи қонун;

- ҳуқуқи пешбиникардаи қонун ба шахсоне, ки ба натиҷаҳои экспертизаи қонунан ҳифзшуда манфиатдоранд, барои талаб кардани таъйини экспертизаи иловагӣ ё такрорӣ ва дархост барои рад кардани экспертҳо.

**Моддаи 18. Иштироки шахсони сеюм дар гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

1.Дар экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ шахсоне иштирок карда метавонанд, ки дар қонунгузорӣ ё шартнома дар бораи гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ пешбинӣ гардидаанд.

2.Шахсони дар гузарондани экспертиза иштироккунанда ҳуқуқ надоранд, ки ба рафти ҷараёни экспертиза дахолат кунанд, вале метавонанд ҳуқуқҳоеро истифода баранд, ки онҳо аз қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ё шартнома барои гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ бармеоянд.

3. Иштироки шахсони бегона дар мавридҳои зерин иҷозат дода намешавад:

- ҳангоми тартиб додани хулосаи экспертиза;

- дар ҷаласаи экспертҳо ва ҳангоми ҷамъбаст кардани хулосаҳо, агар экспертизаи комиссионӣ ва ё маҷмӯӣ гузаронда шавад;

- агар иштироки онҳо раванди экспертизаро халалдор кунад.

4. Агар шахси иштироккунанда дар гузарондани экспертиза ба раванди экспертӣ халал расонад, ҳар эксперт ҳуқуқ дорад, ки амалиёти экспертиро боздорад ва дар ин бора бетаъхир ба фармоишгари экспертиза хабар диҳад.

5. Фармоишгари экспертиза дар ин маврид бояд дархости экспертро қонеъ гардонад ва ё бо тартиби муқарраргардида экспертро иваз намояд.

**Моддаи 19. Хулосаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

1. Хулосаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ ҳуҷҷате мебошад, ки аз тарафи иҷрокунандаи экспертиза омода карда мешавад ва хулосаҳои асосиро доир ба объекти экспертиза дар бар мегирад.

2. Ба хулосаи экспертиза мумкин аст андешаҳои махсуси асоснокшудаи экспертҳое, ки ба қабули хулоса розӣ намебошанд, замима карда шавад.

3. Хулосаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникиро, ки аз тарафи иҷрокунандаи экспертиза омода гардидааст, бе ризоияти хаттии ӯ тағйир додан мумкин нест.

4. Хулосаи экспертиза, ки аз тарафи иҷрокунандаи экспертиза омода шудааст, ба намояндаи ваколатдори фармоишгари экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ пешниҳод карда мешавад.

5. Фармоишгари экспертиза асоснокии хулосаи экспертиро арзёбӣ накарда, риояи талаботи супориш ва шартномаро барои гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ тафтиш менамояд ва дар сурати иҷро шудани ин талабот, хулосаи экспертиро тасдиқ мекунад.

6. Рад кардани тасдиқи хулосаи экспертӣ бо сабабҳои норизогӣ ба мазмуни хулосаи экспертӣ иҷозат дода намешавад ва бо тартиби судӣ ба он эътироз овардан мумкин аст.

7. Хулосаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ аз рӯи мавзӯъ ва объекти гузаронидани он метавонад мусбат ва ё манфӣ бошад, ки дар ин бора дар қисми қарордоди хулоса бояд тасвияи дахлдор ворид карда шавад.

8. Агар қарори фармоишгари экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ ба хулосаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ мухолиф бошад, нусхаи аслии хулосаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ якҷоя бо нусхаи аслии қарори зикршуда бояд аз тарафи фармоишгар ва иҷрокунандаи экспертиза нигоҳ дошта шавад.

9. Хулосаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ (ё қисми асосии он) мумкин аст бо риояи талаботи Қонуни мазкур нашр карда шавад.

10. Хулосаи экспертӣ моликияти фармоишгари экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ мебошад, агар дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шартнома барои гузарондани экспертиза тартиби дигар пешбинӣ нагардида бошад.

11. Хулосаи экспертӣ ва натиҷаҳои дигаре, ки дар рафти гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ ба даст омадаанд, ба натиҷаҳои фаъолияти илмӣ-техникӣ тааллуқ доранд.

12. Хулосаи экспертизаи давлатии илмӣ ва илмӣ-техникӣ ва экспертизаи махсуси илмӣ ва илмӣ-техникӣ барои фармоишгари он ҳуҷҷати ҳатмӣ мебошад ва ҳангоми таҳияи қарор, ки барои асоснок кардани он экспертизаи мазкур гузаронда шудааст, ба эътибор гирифта мешавад.

13. Хулосаи экспертизаи ҷамъиятии илмӣ ва илмӣ-техникӣ хусусияти тавсиявӣ дорад ва ҳангоми қабул кардани қарорҳои дахлдор аз тарафи фармоишгарон дар баробари хулосаҳои экспертизаи давлатии илмӣ ва илмӣ-техникӣ ба эътибор гирифта мешавад.

14. Агар экспертизаи ҷамъиятии илмӣ ва илмӣ-техникиро ташкилоте гузаронда бошад, ки барои фаъолияти экспертӣ сертификати давлатӣ дорад, он гоҳ хулосаи он аз рӯи аҳамият ба хулосаи экспертизаи давлатӣ баробар дониста мешавад.

**Моддаи 20. Ҳолатҳои вайрон кардани қоидаҳои экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

1. Ҳолатҳои зерин вайрон кардани қоидаҳои гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ ҳисоб мешаванд:

- ба экспертиза пешниҳод накардани асноди (иттилооти) зарурӣ;

- тақаллубкорӣ дар мавод, маълумот ва рақамҳое, ки ба экспертиза пешниҳод шудаанд, ҳамчунин маълумот дар бораи натиҷаҳои гузарондани он;

- маҷбур кардани эксперт ба таҳияи хулосаи ғайривоқеии экспертиза;

- ба вуҷуд овардани монеъаҳо дар гузарондани экспертиза;

- канорагирӣ аз пешниҳоди маводу маълумот ва нишондодҳои зарурӣ ба мақомоти махсуси ваколатдори давлатӣ дар соҳаи экспертиза, ташкилотҳои экспертӣ ва экспертҳо;

- беасос будани хулосаҳои экспертиза;

- тақаллубкорӣ дар хулосаҳои экспертиза;

- аз фармоишгари экспертиза пинҳон доштани асосҳои рад кардани эксперт;

- тақаллубкорӣ дар иттилоот ва маълумот дар бораи натиҷаҳои экспертизаи гузаронидашуда;

- дахолати бавосита ё бевоситаи ғайриқонунӣ ба раванди экспертӣ ба мақсади расонидани таъсир ба натиҷаҳои экспертиза;

- аз тарафи субъектҳои экспертиза вайрон кардани ҳуқуқи муаллифӣ ва ҳуқуқи моликият нисбат ба объекти экспертиза ё натиҷаҳои он;

          - риоя накардани шартҳои махфияти иттилооте, ки аз тарафи эксперт дар ҷараёни кори ӯ ба даст омадааст.

2.Вайрон кардани қоидаҳои экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ боиси беэътибор донистани экспертиза ва хулосаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ мегардад.

**Моддаи 21. Таъминоти иқтисодӣ ва моддиву техникии экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

1.Экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ аз ҳисоби маблағҳои фармоишгар гузаронда мешавад, агар ҳангоми бастани шартнома барои гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.

2.Экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ дар асоси ҳисоббаробаркунии байни фармоишгар ва иҷрокунандаи экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ анҷом дода намешавад.

3.Маблағҳои буҷетӣ барои гузарондани экспертизаи давлатии илмӣ ва илмӣ-техникӣ ба маблағгузории корҳои илмӣ-таҳқиқотӣ ва таҷрибавӣ-конструкторӣ дохил мешаванд.

4.Экспертизае, ки бо супориши мақомоти давлатӣ, ташкилоти (муассисаи) давлатии дар таъминоти буҷет қарордошта гузаронда мешавад, мумкин аст аз ҳисоби маблағҳои буҷетии ба ин ташкилот ҷудогардида маблағгузорӣ карда шавад.

5.Ба ӯҳдадориҳои фармоишгар тибқи шартнома барои гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ таъмини моддиву техникии гузарондани экспертиза, таъмин бо бино, таҷҳизот, нақлиёт, воситаҳои алоқа ва монанди инҳо дохил шуда метавонад.

**БОБИ 4. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВ**Ӣ

**Моддаи 22. Муносибатҳои байналмилалӣ дар соҳаи ташкил ва гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ**

1.Муносибатҳои байналмилалӣ доир ба гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ дар асоси шартномаҳо ва созишномаҳои байналмилалӣ бо назардошти анъанаҳое, ки дар фаъолияти экспертии байналмилалӣ муқаррар шудаанд, танзим карда мешаванд.

2.Фармоишгарон ҳақ доранд барои гузарондани экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ намояндагони ташкилотҳои байналмилалии экспертӣ ва экспертҳои хориҷиро, ки дар фаъолияти экспертӣ ихтисоси мувофиқ доранд, даъват намоянд.

3.Ташкилотҳои экспертӣ ва экспертҳо метавонанд ба созмонҳои байналмилалии экспертӣ дохил шаванд, ҳамчунин бо супориши созмонҳои байналмилалӣ, давлатҳо, шахсони ҳуқуқӣ ва шаҳрвандони хориҷӣ экспертизаи илмӣ ва илмӣ-техникӣ гузаронанд.

**Моддаи 23. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 24. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

**Президенти**

**Ҷумҳурии Тоҷикистон                                             Эмомалӣ Раҳмон**

**ш. Душанбе, 12 январи соли 2010,**

**№593**
Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	593	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ЭКСПЕРТИЗАИ ИЛМӢ ВА ИЛМӢ-ТЕХНИКӢ	Маҷлиси Олии ҶТ	12.01.2010	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ҶАМЪИЯТИ ҲИЛОЛИ АҲМАРИ ТОҶИКИСТОН**

(Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923, Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081)

Қонуни мазкур асосҳои ташкилию ҳуқуқии фаъолияти Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон, шаклҳои дастгирии Ҷамъияти мазкурро аз тарафи мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ташкилотҳои дигар муайян намуда, муносибатҳои мутақобилаи онҳоро танзим мекунад. (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081)

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

Моддаи 1. Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон

1. Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон қисми таркибии Ҳаракати байналмилалии Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмар, узви Федератсияи Байналмилалии Ҷамъиятҳои Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмар, иттиҳодияи ҷамъиятии ихтиёрӣ, ташкилоти худидораи ғайритиҷоратӣ буда, бо ташаббуси шаҳрвандон, дар асоси умумияти манфиатҳо барои муштаракона баҷо овардани вазифаҳои амалӣ гардонидани ғояҳои башардӯстона ва ғамхорӣ кардан дар ҳаққи одамон бо роҳи таъмини ҳифзи иҷтмоии шаҳрвандон, ҳамчунин дастгирии фаъолияти башардӯстонаи мақомоти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот созмон дода шудааст (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923, Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081).

2. Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ягона ташкилоти миллии Ҳилоли Аҳмар эътироф шуда, фаъолияти худро дар тамоми ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегардонад. Номҳои "Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон" ва "Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон" ба Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон тааллуқ дошта, ҳаммаъно мебошанд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923,Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081).

3. Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон, ки аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун ҷамъияти ихтиёрӣ эътироф гардидааст, мутобиқи Конвенсияҳои Женева аз 12 августи соли 1949 дар бораи беҳбудӣ бахшидан ба сарнавишти маҷруҳон ва беморон дар артишҳои амалкунанда, дар бораи беҳбудӣ бахшидан ба сарнавишти маҷруҳон, беморон ва киштишикастагон аз ҳайати неруҳои мусаллаҳ дар баҳр, дар бораи муносибат бо асирони ҳарбӣ, дар бораи ҳимояи аҳолии мулкӣ дар замони ҷанг (минбаъд - Конвенсияҳои Женева (с.1949), Протоколи иловагӣ ба Конвенсияҳои Женева аз 12 августи соли 1949 оид ба ҳимояи қурбониҳои низоъҳои мусаллаҳонаи байналмилалӣ, Протоколи иловагӣ ба Конвенсияҳои Женева аз 12 августи соли 1949 оид ба ҳимояи қурбониҳои низоъҳои мусаллаҳонаи дохилӣ (ғайрибайналмилалӣ), (минбаъд- Протоколҳои иловагӣ (с.1977) ба мақомоти давлатӣ дар фаъолияти башардӯстона мусоидат менамояд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923,Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081).

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923, Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081).

Моддаи 3. Вазъи ҳуқуқии Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон

Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон ҳамчун иттиҳодияи ҷамъиятии ихтиёрии ҷумҳуриявӣ, ба ҳайси шахси ҳуқуқӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис ёфта, дар асоси умумияти манфиатҳои шаҳрвандон бо мақсади сабук намудани азияти одамон, ҳалли мушкилоти иҷтимоӣ, кумак расонидан ба ҷабрдидагони задухӯрдҳои мусаллаҳона ва шахсони аз ҳолатҳои фавқулода ва техногенӣ зарардида, ҳамкорӣ дар иҷрои вазифаҳое, ки аз Конвенсияҳои Женева (с.1949), Протоколҳои иловагӣ (с.1977) бармеоянд, тарғиби ҳуқуқи башардӯстонаи байналмилалӣ ва принсипҳои асосии Ҳаракати Байналмилалии Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмар, инчунин баланд бардоштани маърифати аҳолӣ дар соҳаи ҳифзи саломатӣ фаъолият мекунад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923,Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081).

Моддаи 4. Оинномаи Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон

Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон дорои Оиннома буда, мутобиқи он фаъолият менамояд. Дар Оинномаи Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон тартиби ташкили он, ташаккули мақомоти роҳбарикунанда ва назоратӣ, сохторҳои ташкилӣ, шароит ва тартиби ба узвияти ҷамъият қабул намудан, ҳуқуқ ва уҳдадориҳои аъзо ва инчунин дигар маълумоте, ки ба иҷрои фаъолияти 6н алоқаманд аст, муайян мешаванд. Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон мутобиқи Оиннома ва низомномаҳои тасдиқшуда фаъолият менамояд. Оинномаи Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон дар анҷумани Ҷамъияти мазкур тасдиқ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081).

Моддаи 5. Принсипҳои фаъолияти Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон

1. Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон дар фаъолияти худ принсипҳои асосии зерини Ҳаракати Байналмилалии Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмарро ба роҳбарӣ мегирад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081):

- башардӯстӣ - Ҳаракати Байналмилалии Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмар (минбаъд-Ҳаракат), ки баҳри кумакрасонӣ бидуни истисно ба ҳамаи маҷруҳони майдони муҳорибаҳо созмон дода шудааст, бо истифодаи ҳамаи имкониятҳояш дар сатҳи миллӣ ва байналмилалӣ ба пешгирӣ ва сабукгардонии азоби одамон дар тамоми ҷаҳон кӯшиш мекунад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923,Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- беғаразӣ - Ҳаракат аз таассуби миллӣ, нажодӣ, динӣ ва ақидаҳои синфию сиёсӣ озод аст. Он барои сабук кардани азоби одамон мекӯшад, фақат эҳтиёҷмандии онҳоро ба назар мегирад ва пеш аз ҳама ба шахсони аҳволашон хеле вазнин кумак мерасонад(Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- бетарафӣ - бо мақсади истифода аз эътимоди умум Ҳаракат дар амалиёти ҷангӣ тараферо ҷонибдорӣ намекунад ва ҳеҷ гоҳ ба баҳсу мунозираҳои сиёсӣ, нажодӣ, динӣ ё ғоявӣ дахолат намекунад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923);

- мустақилӣ - Ҳаракат мустақил аст. Ҷамъиятҳои миллӣ дар амалиёти башардӯстонаи кишварҳояшон нақши мададрасониро иҷро карда, ҳамчун шахсони ҳуқуқии давлатҳои худ барои мутобиқи принсипҳои асосии Ҳаракат амал кардан бояд мухторияти хешро нигоҳ доранд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923);

- ихтиёрӣ - Ҳаракат ихтиёрӣ ва мақсадаш кумакрасонӣ буда, ҳеҷ гоҳ барои ба даст овардани фоида кӯшиш намекунад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- ягонагӣ - дар мамлакат танҳо як Ҷамъияти Салиби Сурх ё Ҳилоли Аҳмар арзи вуҷуд дошта метавонад. Он бояд барои ҳама кушода бошад ва фаъолияти башардӯртонаашро дар саросари ҳудуди кишвар анҷом диҳад; (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081)

- фарогир - Ҳаракат, ки аз ҷамъиятҳои мақому масъулияташон баробар иборат аст, умумиҷаҳонист (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923).

2. Мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, шахсони дигари ҳуқуқӣ, инчунин шахсони воқеӣ уҳдадоранд, ки принсипҳои фаъолияти Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистонро, ки дар қисми 1 ҳамин модда зикр шудаанд, эҳтиром намоянд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923, Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081).

Моддаи 6. Вазифаҳои Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон

Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон ҳам мустақилона ва ҳам бо ҳамкории мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон вазифаҳои зеринро иҷро менамояд (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081):

- дар ташкили донории хун ва ҷузъҳои он дар давраи осоишта ва дар давраи задухӯрдҳои мусаллаҳона иштирок намуда, тарғиботро дар байни аҳолӣ барои ройгон додани хун ва ҷузъҳои он ҷиҳати табобат ба роҳ мемонад;

- дар расонидани кумаки табобатию пешгирӣ ва иҷтимоии шахсони ба он ниёзманд иштирок менамояд (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- баҳри дастрас шудани маводи зарурӣ барои нигоҳубини бемор тавассути шабакаҳои дорутаъминкунии Ҳилоли Аҳмар фаъолият карда, барои нигоҳубини табақаҳои гуногуни аҳолӣ хизмати тиббию иҷтимоии музднок мерасонад;

- барои расонидани кумак ба шахсони бехонумон, гурезаҳо ва табақаҳои дигари аҳолии ниёзманд хадамоти махсус ташкил мекунад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- бо мақсади ҷустуҷӯи шахсони бе ному нишон гумгашта хадамоти ҷустуҷӯӣ ташкил мекунад, робитаи байни аъзои оилаҳоро, ки дар натиҷаи задухӯрдҳои мусаллаҳона, ҳолатҳои фавқулода ва техногенӣ ҷудо шудаанд, барқарор месозад, барои мутаҳидшавии оилаҳо кумак мерасонад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- қабул, нигоҳдорӣ ва тақсими кумаки башардӯстонаро, ки аз ҷониби Кумитаи Байналмилалии Салиби Сурх, Федератсияи Байналмилалии Ҷамъиятҳои Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмар, ҷамъиятҳои миллии Салиби Сурх ё Ҳилоли Аҳмари кишварҳои хориҷӣ ва дигар манбаъҳо расонида мешавад, ба роҳ мемонад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- якҷо бо хадамоти тиббии Қувваҳои Мусаллаҳ, қӯшунҳои дохилии Вазорати корҳои дохилӣ, Қушунҳои сарҳадии Кумитаи давлатии амнияти миллӣ ва дигар ҷузъу томҳои ҳарбии Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо мақомот ва ҷузъу томҳои Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин ба маҷруҳон ва беморони зарардидаи давраи задухӯрдҳои мусаллаҳона кумак расонида, бо ҳамин мақсад хадамоти дахлдор ташкил менамояд(Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- бо мақомот ва ҷузъу томҳои Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мудофиаи гражданӣ ба шахсоне, ки дар натиҷаи ҳолатҳои фавқулода зарар дидаанд, кумак расонида, бо ҳамин мақсад хадамоти дахлдор созмон медиҳад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- барои истифодаи аломати Ҳилоли Аҳмар ба сифати нишони фарқкунанда ва дар замони осоишта ба сифати нишони ҳимоят иҷозат медиҳад;

- ба мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои қабул ва ҷойгирондани қурбониёни задухӯрдҳои мусаллаҳона ва инчунин ба шахсоне, ки дар натиҷаи ҳолатҳои фавқулода осеб дидаанд, кумак мерасонад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- ба фаъолияти башардӯстонаи мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон мусоидат менамояд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923, Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- ба мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоқикистон барои иҷрои уҳдадориҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки аз Конвенсияҳои Женева (с. 1949) ва Протоколҳои иловагӣ (с.1977) бармеоянд, мусоидат мекунад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923, Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- таълимот дар бораи ҳуқуқи байналмилалӣ, принсипҳо ва идеалҳои Ҳаракатро паҳн менамояд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923);

- дар чорабиниҳои ҳифзи саломатии аҳолӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз ҷумда дар бобати сабук кардани азияти инсон ва нигоҳубини табақаҳои гуногуни аҳолӣ, инчунин иҷрои барномаҳои худ дар соҳаи маориф, тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоӣ иштирок мекунанд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923,Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шахсоне, ки қурбониёни задухӯрдҳои мусаллаҳона буда, инчунин аз ҳолатҳои фавқулода ва техногенӣ зарар дидаанд, расонидани кумакро ташкил менамояд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923,Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- тавассути Кумитаи Байналмилалии Салиби Сурх ва Федератсияи Байналмилалии Ҷамъиятҳои Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмар ва Ҷамъиятҳои миллии Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмари кишварҳои хориҷӣ ба қурбониёни задухӯрдҳои мусаллаҳона ва инчунин ба шахсоне, ки дар натиҷаи ҳолатҳои фавқулода ва техногенӣ дар мамлакатҳои хориҷӣ ҷабр дидаанд, кумак мерасонад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923, Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- вазифаҳои дигарро, ки аз принсипҳои асосии Ҳаракат бармеоянд, иҷро менамояд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923).

Моддаи 7. Самтҳои асосии фаъолияти Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон

Бо мақсади иҷрои вазифаҳое, ки дар моддаи 6 Қонуни мазкур зикр шудаанд, Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- дар маърифати санитарӣ ва таълимоти тиббӣ ба аҳолӣ ҷиҳати расонидани кумаки аввалияи тиббӣ ва нигоҳубини беморон дар хона ширкат намуда, дар таъсиси хадамоти марбути тайёр намудани кадрҳо дар ин самти фаъолият ва тайёр намудани ҳайати шахсӣ, ки ба сохторҳои мудофиаи гражданӣ шомиланд, мусоидат мекунад (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- бо мақомоти давлатӣ ҷиҳати таъмини риояи ҳуқуқҳои байналмилалии башарӣ ва ҳимояи нишони Ҳилоли Аҳмар ҳамкорӣ мекунад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923);

- аломати Ҳилоли Аҳмарро чун нишони фарқкунанда истифода мекунад;

- дар ҳамгирои бо Кумитаи Байналмилалии Салиби Сурх, Федератсияи Байналмилалии Ҷамъиятҳои Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмар, ҷамъиятҳои миллии Салиби Сурх ё Ҳилоли Аҳмари кишварҳои хориҷӣ ҷиҳати расонидани кумак ба ҷабрдидагони задухӯрдҳои мусаллаҳона ва ба шахсоне, ки дар натиҷаи ҳолатҳои фавқулода осеб дидаанд, ба фаъолияти башардӯстонаи ин ташкилотҳо дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва берун аз он ёрӣ мерасонад(Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081);

- мутобиқи Конвенсияҳои Женева (с.1949) ва Протоколҳои иловагӣ (с.1977) дар давраи осоишта заминаи моддию техникӣ бунёд мекунад ва барои ташкили кори Бюрои миллии маълумотдиҳӣ мутахассисонро таълим медиҳад ва дар давраи задухӯрдҳои мусаллаҳона вазифаҳои онро иҷро менамояд Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923);

- барои дар байни аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон интишор додани маълумот ва иттилоот оид ба ҳуқуқи башардӯстии байналмилалӣ ва принсипҳои асосии Ҳаракат хадамоти дахлдор таъсис медиҳад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923);

- фаъолияти табъу нашрро амалӣ менамояд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923);

- вазифаҳои дигарро, ки Конвенсияҳои Женева (с.1949), Протоколҳои иловагӣ (с.1977), ҳуҷҷатҳои Ҳаракат, инчунин Қонуни мазкур ба зиммаи он вогузор намудаанд, иҷро мекунад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923).

Моддаи 8. Иттилоот оид ба фаъолият

1. Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон барои воситаҳои ахбори омма шароит муҳайё мекунад, ки иттилоотро оид ба фаъолият ва ҳисоботи солонааш озодона дастрас намоянд.

2. Инъикоси ҳамаҷонибаи фаъолияти Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон вазифаи ҷамъиятии воситаҳои ахбори омма мебошад.

Моддаи 9. Ҳамкории байналмилалии Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон

1. Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон бо Кумитаи Байналмилалии Салиби Сурх, Федератсияи Байналмилалии ҷамъиятҳои Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмар ва ташкилотҳои дигари байналмилалии башардӯст, инчунин бо ҷамъиятҳои миллии Салиби Сурх ё Ҳилоли Аҳмари кишварҳои хориҷӣ барои амалӣ гардонидани фаъолияти мутобиқ ба вазифа ва самтҳои асосии дар моддаҳои 6 ва 7 Қонуни мазкур пешбинишуда ҳамкорӣ менамояд.

2. Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон фаъолияти байналмилалии башардӯстии худро тибқи муқаррароти шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳуҷҷатҳое, ки дар доираи Ҳаракат, қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Оинномаи ҷамъият қабул гардидаанд, ба роҳ мемонад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923).

3. Ҷамъиятҳои миллии хориҷии Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмар фаъолияти худро дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва принсипҳои асосии Ҳаракат дар асоси шартнома бо Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон амалӣ менамоянд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923,Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081).

Моддаи 10. Истифодаи аломат ва номи Ҳилоли Аҳмар аз тарафи Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон

Аломат ва номи Ҳилоли Аҳмар аз тарафи Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон мутобиқи Конвенсияҳои Женева (с.1949), Протоколҳои иловагӣ (с.1977), Оинномаи Ҳаракати байналмилалии Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмар оид ба истифодаи аломат ва бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи истифода ва ҳимояи аломату номҳои Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмар дар Ҷумҳурии Тоҷикистон" истифода мешаванд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923, Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081).

БОБИ 2. ДАСТГИРИИ ДАВЛАТИИ ҶАМЪИЯТИ ҲИЛОЛИ АҲМАРИ ТОҶИКИСТОН

Моддаи 11. Ҳамкории Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон бо мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон бо мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад созишнома бандад, ки дар он самтҳои асосӣ ва тарзҳои ҳамкорӣ муайян карда мешаванд.

2. Мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои амалӣ гардонидани фаъолият мутобиқи вазифа ва самтҳои асосии фаъолияти Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон, ки дар моддаҳои 6 ва 7 Қонуни мазкур, инчунин дар асоси фармоиши давлатӣ муайян шудаанд, метавонанд Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон ва сохторҳои ташкилии онро ҷалб намоянд.

3. Ҳангоми зарурат мақомоти маҳалли ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот маълумоти дар ихтиёрашон бударо, ки барои иҷрои вазифаҳои пешбининамудаи моддаҳои 6 ва 7 Қонуни мазкур лозиманд, ба Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон пешниҳод менамоянд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923, Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081).

4. Мақомоти ҳокимияти давлатӣ уҳдадоранд ҳамаи маълумоти пешбининамудаи Конвенсияҳои Женева (с.1949) ва Протоколҳои иловагиро (с.1977) оид ба шахсоне, ки тибқи Конвенсияҳо ва Протоколҳои мазкур ниёзманди ҳимоя мебошанд, дар муддати 15 рӯз баъд аз муқаррар кардани сарпарастии ин шахсон пешниҳод намоянд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923, Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081).

Моддаи 12. Дастгирии давлатии Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон

1. Мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва худидоракунии шаҳрак ва деҳот мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистонро дар иҷрои вазифаҳои он мутобиқи моддаи 6 Қонуни мазкур бо назардошти чораҳои моддӣ ва ғайра дастгирӣ менамоянд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923).

2. Озод намудани Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон аз пардохти андозҳо ва боҷҳои гумрукӣ, ҳамчунин кумаки молиявии барномаҳои махсусе, ки ҷавобгӯи вазифаҳои Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон мебошанд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081).

Моддаи 13. Маблағгузории фаъолияти Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон

1. Андозаи маблағгузории давлатӣ барои пардохти ҳаққи узвияти Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон ба Федератсияи Байналмилалии Ҷамъиятҳои Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмар, пардохтҳои маблағгузории Кумитаи Байналмилалии Салиби Сурх ва барои иҷрои барномаҳои иҷтимоии давлатӣ ҳар сол дар Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи буҷети давлатӣ муқаррар карда мешавад.

2. Мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ҳуқуқ доранд ташкилотҳои минтақавӣ ва маҳаллии Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистонро аз буҷетҳои маҳаллӣ маблағгузорӣ намоянд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923).

3. Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон метавонад хайрия ва кумакҳоро аз шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳар шакл қабул намояд (Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081).

4. Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон метавонад ҳар навъи моликиятро, ки барои амалӣ намудани вазифа ва ҳадафҳояш лозим медонад, ба даст оварад, молик бошад ва ихтиёрдорӣ кунад.

Моддаи 14. Ҷудо намудани биноҳо барои Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон

Биноҳоро барои Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон ва сохторҳои ташкилии он ҷиҳати таъмини фаъолияти онҳо, инчунин ҷойгиронии мақомоти идораи он мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷудо мекунанд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923).

Моддаи 15. Моҳвораи Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон

1. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳар сол аз ҷониби Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон моҳвораи Ҳилоли Аҳмар гузаронида мешавад, ки ба паҳн кардани ақидаҳои Ҳаракати Байналмилалии Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмар ва ҷалб кардани таваҷҷуҳ ба барномаҳои фаъолияти Ҷамъияти мазкур равона шудааст. Муҳлат, тартиб ва шартҳои гузаронидани моҳвораи Ҳилоли Аҳмар аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 28.12.2012 № 923, Қонуни ҶТ аз 20.06.2024 № 2081).

2. Ҷамъияти мазкур дар асоси барномаи гузаронидани моҳвораи Ҳилоли Аҳмар, ки аз ҷониби Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмари Тоҷикистон ва мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ шудааст, барои гузаронидани чорабиниҳо дар доираи моҳвораи Ҳилоли Аҳмар, аз майдонҳои варзишӣ, боғ ва дигар иншооти фарҳангӣ-иҷтимоӣ истифода карда метавонад.

БОБИ 3. МУҚАРРАРОТИ ҲОТИМАВӢ

Моддаи 16. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 17. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш.Душанбе,

12 январи соли 2010 № 592
Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	592	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҶАМЪИЯТИ ҲИЛОЛИ АҲМАРИ ТОҶИКИСТОН	Маҷлиси Олии ҶТ	12.01.2010	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ОМОРИ ДАВЛАТӢ**

**(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 2010, №1, мод. 12; №7, мод.562; ҚҶТ аз 22.07.2013с. №996)**

                Қонуни мазкур муносибатҳои ҳуқуқиро дар соҳаи фаъолияти оморӣ ба танзим дароварда, вазифаҳо, ҳуқуқу ӯҳдадориҳои мақомоти омори давлатӣ, инчунин тартиби ташкил, ҷамъоварӣ, коркард, истифода, паҳн ва ҳифз намудани маълумоти омори расмӣ ва пешбурди баҳисобгирии омори расмиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

               Моддаи 1. Мақсад ва доираи амали Қонуни мазкур

1. Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ ва механизмҳои танзимкунандаро барои татбиқи сиёсати ягонаи давлатӣ дар соҳаи баҳисобгирии омори расмӣ ва паҳн намудани маълумоти омори давлатӣ, ки талаботи давлат ва ҷомеаро дар бораи иттилооти омории пурра, эътимоднок, илман асоснок ва саривақтӣ оид ба равандҳои иҷтимоӣ, иқтисодӣ, демографӣ, экологӣ ва дигари ҷамъиятиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин менамояд, муайян менамояд.

2. Амали Қонуни мазкур ба ҳамаи воҳидҳои оморӣ ва субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ, ки фаъолияти худро дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба амал мебароранд, тадбиқ мегардад.

              Моддаи 2. Мафҳумҳои асосӣ

                Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- омор - маҷмўи маълумоти миқдорӣ оид ба ҷамъи зуҳурот ё равандҳо;

-омори давлатӣ - низоми ягонаи омории иттилооти давлатӣ аст, ки аз ҷониби мақомоти омори давлатӣ ташаккул меёбад;

-низоми омори давлатӣ - қисми асосии таркибии низоми иттилооти давлатӣ мебошад, ки дар худ маҷмӯи маълумоти омории аввалия, ҷамъбастшуда ва маъмуриро ифода менамояд;

-баҳисобгирии омори расмӣ - фаъолияте , ки тибқи методологияи омори расмӣ барои гузаронидани мушоҳидаҳои оморӣ ва коркарди маълумоте , ки дар натиҷаи онҳо гирифта мешаванд, равона карда шуда бо мақсади ташаккули иттилооти омори расмӣ андешида мешавад;

-субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ - мақомоти ҳокимияти давлатӣ, **мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот" иваз карда шаванд**, ки ташаккулёбии иттилооти омори расмиро дар соҳаи фаъолияти муқарраршуда мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба амал мебароранд; **(ҚҶТ аз 22.07.13с. №996)**

-воҳиди оморӣ - шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, соҳибкорони инфиродӣ, филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ, сарфи назар аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амал мекунанд;

-ҳисоботҳои омори давлатӣ - маълумоте , ки аз ҷониби воҳидҳои оморӣ ва субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба мақомоти омори давлатӣ пешниҳод мегарданд;

-иттилооти омори расмӣ - иттилооти ҷамъбастии ҳуҷҷатишуда оид ба тарафҳои миқдории равандҳои иҷтимоӣ, иқтисодӣ, демографӣ, экологӣ **ва равандњои дигари Ҷамъиятї** дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки мутобиқи барномаҳои корҳои оморӣ ва дигар мушоҳидаҳо ташаккул меёбанд; **(ҚҶТ аз 22.07.13с. №996)**

- методологияи оморӣ - маҷмӯи қоидаҳои умумӣ ва усулҳои махсуси мушоҳидаҳои оморӣ;

- мушоҳидаҳои оморӣ - ҷамъоварии муназзами илман асосноки маълумот дар бораи зуҳурот ва равандҳои фаъолияти иҷтимоию иқтисодии воҳидҳои оморӣ, ки мақомоти омори давлатӣ ва субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ ба амал мебароранд;

**- мушоҳидаҳои омории идоравӣ** - мушоҳидаҳое мебошанд, ки субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ аз рӯи намудҳои мушаххаси фаъолият ба амал мебароранд;

- низоми ягонаи таснифот ва рамзгузории техникӣ-иқтисодӣ ва иҷтимоӣ-иттилоотӣ - низоми гурўҳбандии иттилоот оид ба воҳидҳои оморӣ аз рӯи намуди фаъолият, шакли моликият, маҳалли ҷойгиршавӣ ва ғайраҳо ;

- **регистри** омори давлатӣ – хазинаи Ҷамъбастии маълумоти воҳидҳои оморӣ мебошад, ки алоқамандиро бо **регистр** ва хазинаҳои маълумоти иттилоотии идоравӣ дар асоси низоми ягонаи таснифот ва рамзгузории техникӣ-иқтисодӣ ва иҷтимоӣ-иттилоотӣ таъмин менамояд; **(ҚҶТ аз 22.07.13 №996)**

- маълумоти аввалияи оморӣ - иттилооти оморӣ дар бораи воҳиди мушаххаси оморӣ, сарфи назар аз шакли моликият ва намуди фаъолият;

- маълумоти маъмурӣ - маълумотҳое, ки субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ ҳангоми амалӣ намудани вазифаҳои маъмуриашон гирифтаанд ва ба мақомоти омори давлатӣ барои истеҳсол ва баҳисобгирии омори расмӣ пешниҳод карда мешаванд;

- маълумоти ҷамъбастшуда – калон кардани нишондиҳандаҳои иқтисодӣ ба воситаи муттаҳид кардани онҳо ба гурӯҳи ягона;

- махфӣ будани омор – таъмин намудани **њифзи** маълумоти оморӣ, ки ошкор намудани онҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ аст;

- барӯйхатгирӣ - яке аз усулҳои мушоҳидаи баҳисобгирии сартосарии воҳидҳои оморӣ, ки дар тамоми қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар вақту замони муайян гузаронида мешавад; **(ҚҶТ аз 22.07.13 №996)**

- тадқиқот – ташаккул додани маълумоте мебошанд, ки бо роҳи пурсиш аз воҳидҳои ҷудогонаи интихобшудаи маҷмӯи воҳидҳои баҳисобгирии оморӣ ҷамъоварӣ карда шудаанд;

- интихоб – усулҳо ва расмиёти интихоби воҳиди объекти омӯхташаванда мебошад, ки ба тадқиқот тааллуқ дорад;

- паҳн намудан – барои ҳамаи истифодабарандагон дастрас будани иттилооти оморӣ, ки махфӣ нестанд;

- баҳои оморӣ - бузургии ба ҳақиқат наздикшудаи иттилооти оморӣ;

- метамаълумот – иттилоот дар бораи маълумотҳои миқдории оморӣ мебошад, ки бо усулҳои ҷамъоварӣ, коркард, паҳнкунӣ, шарҳҳо ва мулоҳизоти методологӣ оид ба сифати маълумот тааллуқ доранд;

                **Моддаи 3.** қ**онунгузории** **Ҷумҳурии Тоҷикистон** **дар бораи омори давлат**ӣ

қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи омори давлатӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

               **Моддаи 4. Сиёсати давлатӣ дар соҳаи омор**

Сиёсати давлатӣ дар соҳаи омор ба ташкил, ҷамъоварӣ, коркард , истифода, паҳн ва ҳифз намудани маълумоти омори расмӣ дар асоси мустақилият, методологияи илман асоснок ва меъёрҳои байналмилалӣ равона карда шудааст.

              **Моддаи 5. Принсипҳои асосии ташаккули омори давлатӣ**

Бо мақсади таъмин намудани сифати омори давлатӣ, омор мувофиқи принсипҳои зерин ташаккул дода мешавад:

- рӯзмарра, воқеӣ, илман асоснок, саривақтӣ ва эътимоднок будани омори расмӣ;

- холисона ва махфӣ будани омори расмӣ;

- шаффоф, ошкор ва дастрас будани омори расмӣ;

- мувофиқатпазир будани омори расмӣ.

**БОБИ 2. МАҚОМОТИ ОМОРИ ДАВЛАТ**Ӣ, **ВАЗИФА, ҲУҚУҚ ВА ӮҲДАДОРИҲОИ ОНҲО**

              **Моддаи 6. Ма**қ**омоти омори давлатӣ**

1. Мақомоти омори давлатӣ мақоми марказии ҳокимияти иҷроияи ваколатдорнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд мақоми ваколатдор) мебошад, ки ташкил, ҷамъоварӣ, коркард, таҳлил, умумигардонӣ, паҳн намудан, ва ҳифзи иттилооти омори расмиро амалӣ менамояд.

2. Мақоми ваколатдор сиёсати давлатиро дар соҳаи омор амалӣ намуда, фаъолияти омориро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон такмил медиҳад ва ба воҳидҳои сохторӣ роҳбарӣ мекунад.

**Моддаи 7. Вазифаҳои ма**қ**оми ваколатдор**

Бо мақсади татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи омор мақоми ваколатдор вазифадор аст:

                - фаъолияти омории субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ ва воҳидҳои омориро ҳамоҳанг ва назорат намояд;

                - фаъолияти омори дохилии идоравиро амалӣ намояд;

                - меъёрҳои оморӣ, аз ҷумла методология, таснифотро барои истеҳсоли омори расмӣ таҳия намояд;

                - оид ба ташаккули Шӯрои байниидоравии оморӣ, низомнома ва ҳайати он ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таклифҳо пешниҳод **намуда**;

                - ҳамкориро бо дигар давлатҳо ва ташкилотҳои байналмилалӣ амалӣ менамояд, бо онҳо мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон шартнома ва созишномаҳо бандад;

                -**дигар ваколатҳоеро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон** **пешбинӣ намудааст, амалӣ намояд.** **(ҚҶТ аз 22.07.13 №996)**

                - дигар ваколатҳоеро, ки дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ гардидаанд, ба амал барорад.

              **Моддаи 8.** Ҳ**уқуқҳои мақоми ваколатдор**

                Мақоми ваколатдор ҳуқуқ дорад:

- аз воҳидҳои оморӣ ва субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ дар ҳаҷми нишондодашуда ва мўҳлатҳои муқаррарнамудаи мақомоти оморӣ маълумоти оморӣ, аз ҷумла маълумоти дорои сирри давлатӣ ва тиҷоратиро бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ройгон гирад;

- аз ҳамаи намудҳои манбаъҳо, аз ҷумла аз **регистрҳои** идоравӣ ва хазинаҳои иттилоотӣ маълумот талаб кунад, ва дар асоси иттилооти мавҷуда баҳои оморӣ диҳад;

- дар байни аҳолӣ мушоҳидаҳои оморӣ гузаронад;

- дурустии маълумоти омориро санҷида, дар мавридҳои ошкор шудани таҳриф, бартараф кардани онҳоро талаб кунад;

- ба ҳисоботи субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ дастрасӣ дошта бошад;

- истифодаи нодуруст ва тафсири маълумоти омориро шарҳ диҳад;

- усули гузаронидани мушоҳидаҳои омориро муайян намояд;

- мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар асоси шартнома корҳои оморӣ, таҳлилӣ, иттилоотию ҳисоббарорӣ ва дигар корҳоро оид ба мавзўи касбӣ ба амал барорад;

- мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон субъектҳои баҳисобгирии омори расмиро барои гузаронидани мушоҳидаҳои оморӣ ҷалб намояд;

- **дар доираи ваколати худ санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ таҳия ва қабул намояд**;

**- дигар ҳуқуқҳоеро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон** **муқаррар намудааст, амалӣ намояд.** **(ҚҶТ аз 22.07.13 №996)**

**Моддаи 9. Ӯҳдадориҳои мақоми ваколатдор**

Мақоми ваколатдор ўҳдадор аст:

- мувофиқи барномаю методологияҳои қабулшуда мушоҳидаҳои омори давлатиро ташкил намояд;

- барои доираи васеи истифодабарандагон дастрас будани иттилооти омориро таъмин намояд;

- мувофиқи тартиби муқарраршуда иттилооти омориро мутобиқи ӯҳдадориҳои қабулкардашуда аз рӯи шартномаи байналмилалии имзошуда пешниҳод намояд;

- муҳимият, ҷамъоварӣ ва муҳофизати зарурии иттилооти омориро таъмин намояд;

- пеш бурдани **регистри** омори давлатиро таъмин намояд;

- дар бораи тағйироти умумӣ дар омори давлатӣ ба **воситањои** **ахбори омма** иттилоот ва шарҳи мухтасари зарурӣ пешниҳод намояд;

- воҳидҳои омориро бо варақаҳои ҳисоботи оморӣ ва дастурҳои методӣ (дастурамалҳо)   таъмин намояд;

- риояи сирри давлатӣ , тиҷоратӣ ва махфияти оморро оид ба воҳидҳои оморӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин намояд.

               **Моддаи 10. Шӯрои байниидоравии оморӣ**

1. Шӯрои байниидоравии оморӣ дар назди мақоми ваколатдор таъсис дода мешавад.

2. Шӯрои байниидоравии оморӣ самтҳои афзалиятноки сиёсати давлатиро дар соҳаи омор, ҷорӣ намудани **усулњои** инноватсионӣ ва технологӣ, такмил додани методология ва пешниҳоди тавсияҳоро оид ба масъалаҳои асосии фаъолияти оморӣ кор карда мебарояд.

**БОБИ 3. ТАШКИЛ ВА ПЕШБУРДИ БАҲИСОБГИРИИ ОМОРИ РАСМӢ**

             **Моддаи 11. Барнома**ҳ**ои омори давлатӣ**

1. Бо мақсади таъмини самаранокии фаъолияти оморӣ ва рушди минбаъдаи омори давлатӣ барномаи ягонаи бисёрсолаи омор , ба мӯҳлати на камтар аз 5 сол ва барномаи солонаи корҳои оморӣ, ки рӯйхати шаклҳои баҳисобгирии омориро бо нишон додани мӯҳлати пешниҳоди онҳо дар бар мегиранд, таҳия карда мешаванд.

2. Барномаҳои омори давлатӣ, аз ҷониби мақоми ваколатдор таҳия карда шуда, аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд.



              **Моддаи 12. Ба**ҳ**исобгирии омори расмӣ**

1. Баҳисобгирии омори расмиро мақоми ваколатдор мутобиқи барномаи солонаи корҳои оморӣ, дар асоси мушоҳидаҳои омории ҳуҷҷатишуда, аз ҷумла маъмулоти аввалияи оморӣ ва маълумоти маъмурӣ ба амал мебарорад.

2. Воҳидҳои оморӣ вазифадоранд, ки маълумотро ба мақоми ваколатдор дар шакли муқарраргардида, саривақт, пурраю дақиқ ва ройгон пешниҳод намоянд.                                                                 3. Субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ ба мақоми ваколатдор, ба ҳамаи хазинаҳои маълумот, **регистрҳо** ва ба дигар маълумот имконияти дастрасиро пешниҳод менамоянд.

              **Моддаи 13. Методологияи оморӣ**

              1.Методологияи оморӣ усули ҷамъоварӣ ва гурӯҳбандии маълумоти аввалияи оморӣ ва маълумоти маъмурӣ, баҳодиҳии дақиқияти иттилооти омори расмӣ, ба танзим даровардани онро, ки барои омӯхтани зуҳуроти миқдорӣ дар равандҳои иҷтимоӣ, иқтисодӣ равона карда шудаанд, ташаккул медиҳад.

              2. Унсурҳои таркибии методологияи оморӣ мушоҳидаҳои оморӣ, истифодаи нишондиҳандаҳои **омории Ҷамъбастї ва тањлили** онҳо мебошанд. **(ҚҶТ аз 22.07.2013с. №996)**

              **Моддаи 14. Мушо**ҳ**идаҳои оморӣ**

1. Мушоҳидаҳои оморӣ аз тарафи мақоми ваколатдор нисбати воҳидҳои оморӣ ва субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ гузаронида мешаванд. Мушоҳидаҳои оморӣ вобаста ба усули гузаронидан, метавонад сартосарӣ ва интихобӣ бошад. (ҚҶТ аз 22.07.2013с. №996)

2. Мушоҳидаҳои омории сартосарӣ ин ташаккулёбии маълумот мебошад, ки аз ҳамаи воҳидҳои оморӣ барои ташкили омори расмӣ гирифта шудаанд.

3. Мушоҳидаҳои омории интихобӣ ин ташаккулёбии маълумот мебошад, ки аз қисми муайяни воҳидҳои оморӣ аз рӯи намудҳои ҷудогонаи фаъолият, мувофиқи методологияи махсус гирифта шудааст.

4. Тарзи гузаронидани мушоҳидаҳои оморӣ аз тарафи мақоми ваколатдор ва субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ муайян карда мешавад, агар тартиби дигар дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон **пешбинї** нашуда бошад.

5. Ҷамъоварии маълумоти аввалияи оморӣ аз рӯи шаклҳои мушоҳидаҳои оморӣ ба амал бароварда шуда, пешниҳоди ин маълумот аз тарафи воҳидҳои оморӣ ё бо роҳи пурсиши онҳо ва қайди далелҳо сурат мегиранд.

6. Шаклҳои мушоҳидаҳои оморӣ ва дастурамалҳо оид ба пур кардани онҳо, ки субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ таҳия кардаанд, аз тарафи мақоми ваколатдор тасдиқ карда мешаванд.

              **Моддаи 15. Регистри омори давлатӣ**

1. **Регистри** омори давлатӣ воситаи баҳисобгирии омори расмӣ мебошад ва рӯйхати ҳатмии нишондиҳандаҳои маъмурӣ ва аввалияи омориеро дар бар мегирад, ки фаъолияти воҳидҳои омориро мувофиқи низоми ягонаи таснифот ва рамзгузории техникӣ - иқтисодӣ ва иҷтимои - иттилоотӣ тавсиф менамояд.

2. **Пешбурди** **регистри** омори давлатӣ аз тарафи мақоми ваколатдор амалӣ мегардад.

3. Субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ, ки **регистри** ва хазинаи маълумоти иттилоотиро дар бораи воҳидҳои оморӣ таъсис медиҳанд ва пеш мебаранд, барои ташаккул додан ва актуалӣ гардонидани **регистри** омори давлатӣ ба мақоми ваколатдор иттилооти заруриро ройгон пешниҳод менамоянд**.(ҚҶТ аз 21.07.10. №630)**

              **Моддаи 16. Па**ҳ**н намудани иттилооти омори расмӣ**

1. Паҳн намудани иттилооти омори расмӣ аз тарафи субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ тавассути нашрияҳои расмӣ, ҷойгир намудан дар шабакаҳои иттилоотии дастраси умум ва телекоммуникатсионӣ, барандаҳои электронӣ, инчунин бо пешниҳод намудани маълумот ба воситаҳои ахбори омма   амалӣ карда мешавад.

2. Мақоми ваколатдор сари вақт ва пешакӣ дар бораи санаи чопи нашрияҳо ва метамаълумот иттилоот паҳн мекунад.

3. Тамоми истифодабарандагон ҳуқуқи дастрасии баробар ва дар як вақт ба маълумоти омори расмиро доранд, ба истиснои маълумоти махфии дорои иттилооти инфиродӣ дар бораи воҳидҳои ҷудогонаи оморӣ.

4. Паҳн намудани маълумоти аввалияи оморӣ метавонад танҳо бо розигии воҳидҳои оморӣ, ки иттилоотро пешниҳод кардаанд, сурат гирад.

5. Субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ муҳофизати маълумоти махфиро аз дастрасӣ ва ошкоркунии ғайриқонунӣ бо тартиби муқарраркардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин менамоянд.

              **Моддаи 16. Таъминоти ташкилӣ, молиявӣ ва моддӣ-техникии кор**ҳ**ои оморӣ**

1. Корҳои омори давлатӣ, ки мувофиқи барномаҳои тасдиқкардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷро мешавад, аз буҷети давлат маблағгузорӣ карда мешаванд.

2. Хароҷот барои амалӣ намудани корҳои иловагии оморӣ аз ҳисоби фармоишгари ин корҳо маблағгузорӣ карда мешавад ва маблаѓҳои бадастовардашуда бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, барои мустаҳкам намудани заминаи моддӣ-техникии мақоми ваколатдор истифода мегарданд.

**Боби 4. Му**қ**аррароти хотимавӣ**

              **Моддаи 17. Кафолат**ҳои ҳуқуқи**и во**ҳидҳ**ои оморӣ ва субъект**ҳ**ои ба**ҳ**исобгирии омори расмӣ**

1. Мақоми ваколатдор ба воҳидҳои оморӣ ва ба субъектҳои баҳисобгирии омори расмӣ махфӣ нигоҳ доштани маълумоти аввалияи омориро кафолат медиҳад.

2. Мақоми ваколатдор коркард, нигоҳ доштан ва ҳифзи маълумоти аввалияи омориро дар шароитҳои кафолатдиҳандаи пешгирӣ кардани онҳо аз дуздӣ, талафот ё таҳрифот таъмин менамояд.

              **Моддаи 18. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани** Қ**онуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

             **Моддаи 19. Дар бораи аз эътибор соқит донистани** Қ**онуни** Ҷ**умҳурии То**ҷ**икистон «Дар бораи омори давлатӣ»**

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 15 майи соли 1997 «Дар бораи омори давлатӣ» (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1997, № 10, мод. 127, с. 2003, № 4 мод.136, с. 2006, № 3, мод.161, с. 2008, № 12, қисми 2, мод. 998) аз эътибор соқит дониста шавад.

**Моддаи 20. Тартиби мавриди амал қарор додани** **Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.



          **Президенти**

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                               Эмомалӣ Раҳмон

**ш. Душанбе, 12 январи соли 2010,**

**№588**



Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	588	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ОМОРИ ДАВЛАТӢ	Маҷлиси Олии ҶТ	12.01.2010	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Primary tabs

^-A A ⁺A

Август 2024

Дшб	Сшб	Чшб	Пшб	Ҷум	Шнб	Яшб
29	30	31	1	2	3	4

5	6	7	8	9	10	11
		ТАНЗИМИ ҲУҚУҚИИ СИРРИ БОНКӢ Чшб, 07/08/2024 - 09:28	ПАЁМАДҲОИ ЗӮРОВАРӢ ДАР ОИЛА Пшб, 08/08/2024 - 10:25 АСОСҲОИ ҲУҚУҚИИ МУҚОВИМАТ БА КОРРУПСИЯ ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН Пшб, 08/08/2024 - 16:36
12	13	14	15	16	17	18
САФАРИ РОҲБАРИ ГУРӮҲИ КОРӢ БА НОҲИЯИ ИШКОШИМ ВА БОЗДИД АЗ РАФТИ БАРТАРАФНАМОИИ ОҚИБАТҲОИ ОФАТҲОИ ТАБИӢ Дшб, 12/08/2024 - 16:21
19	20	21	22	23	24	25
		МИЗИ МУДАВВАР ДАР МАВЗУИ «РУШДИ ҚОНУНГУЗОРИИ БОНКИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН: МУШКИЛОТ ВА ДУРНАМО» (Бахшида ба истиқболи 30-солагии қабули Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва эълон гардидани соли 2024 «Соли маърифати ҳуқуқӣ») Чшб, 21/08/2024 - 09:09	ТАРБИЯИ ВАТАНДӮСТИИ ШАҲРВАНДОН – ОМИЛИ МУБОРИЗА БАР ЗИДДИ ТЕРРОРИЗМ ВА ЭКСТРЕМИЗМ Пшб, 22/08/2024 - 15:57	Вохӯрӣ бо намояндаи Дафтари Созмони Милали Муттаҳид оид ба маводи мухаддир ва ҷинояткорӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Ҷум, 23/08/2024 - 14:23
26	27	28	29	30	31	1

KHOVAR.TJ

АГЕНТИИ МИЛЛИИ ИТТИЛООТИИ ТОҶИКИСТОН «ХОВАР»
WWW.KHOVAR.TJ

«ХОВАР FM»

Садриддин Айнӣ (1878 – 1954): Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳо, ки ба 29 забони хориҷӣ нашр шудаанд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба асосгузори адабиёти муосири тоҷик Садриддин Айнӣ унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Бобоҷон Ғафуров (1909 – 1977): Олим, академики Академияи Илмҳои ИҶШС, арбоби ҳизбӣ ва давлатӣ, муаллифи китоби оламшумули «Тоҷикон» ва зиёда аз 300 асару мақолаҳо.
Солҳои 1944-1946 котиби дуюм, с.1946-1956 котиби якуми КМ Ҳизби комунистии Тоҷикистон, 1956 – 1977 сарвари Пажуҳишгоҳи шарқшиносии ИҶШС.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба таърихшинос ва шарқшиноси шинохтаи тоҷик, академик, муаллифи китоби «Тоҷикон» Бобоҷон Ғафуров унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Мирзо Турсунзода (1911-1977): Шоири халқӣ, раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ, Раиси Кумитаи якдилии халқҳои Осиё ва Африқо. Барои достонҳои «Қиссаи Ҳиндустон»(1948), «Ҳасани аробакаш», «Чароғи абадӣ», «Садои Осиё»,(1960) «Ҷони ширин» (1963) бо ҷоизаҳои давлатии ИҶШС, ҶШС Тоҷикистон ва байналмилалии ба номи Ҷ. Неҳру (1967) сарфароз шуда буд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 07 майи соли 2001 ба шоири халқии Тоҷикистон, ходими намоёни ҷамъиятӣ Мирзо Турсунзода унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Эмомалӣ Раҳмон: Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, солҳои 1999, 2006 ва 2013 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардидаст.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат.
Бо қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 11 декабри соли 1999 барои мустаҳкам намудани давлатдории соҳибистиқлол ва пойдории сулҳ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” мукофотонида шудааст.
Нусратулло Махсум (1881 – 1938): Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1924-1926 раиси Кумитаи инқилобии ҶМШС Тоҷикистон, солҳои 1926-1933 раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Нусратулло Махсум унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” дода шудааст.
Шириншоҳ Шоҳтемур (1899 – 1937): Ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1929-1931 котиби Ҳизби коммунистии ҶШС Тоҷикистон, солҳои 1933-1937 Раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Шириншоҳ Шоҳтемур, унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шудааст.