Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон | Конститутсия ба сифати қонуни олӣ заминаҳои ҳуқуқии пешрафти ҷомеаро аз тариқи қабули қонунҳои нав гузошта, муносибатҳои ҷамъиятии мухталифро таҳти танзим қарор медиҳад. Эмомалӣ Раҳмон

ДАСТУРИ ИСТИФОДАБАРАНДА

ХУШ ОМАДЕД БА CОМОНАИ РАСМИИ МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН!

КОР БО МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Муҳтарам меҳмонон ва истифодабарандагони сомонаи расмии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (ММҚ),

Барои оғози кор бо «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) ба блоки бо номи шабеҳ дар сомонаи расмии ММҚ зер кунед. Блоки «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» кушодашаванда буда, ҳамеша дар қисми болои сомона дастрас аст. Шумо инчунин метавонед ба «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) аз феҳристи асосӣ (меню асосӣ) бо зеркунии пайванди «Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» дастрасӣ пайдо намоед.

БЛОКИ «МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН» (МҚҶТ)

Ҳамаи модулҳо ва имконоти ҷустуҷӯи санадҳо дар «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) мустақилона кор мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки ҳангоми кор бо МҚҶТ ворид кардани «Ном»-и санад ва бо ҳамроҳи он интихоб кардани ҳамаи имконоти дигар, масалан «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра ҳатмӣ нест. Аммо барои ҷустуҷӯи васеъ шумо метавонед аз ҳамаи имконоти ҷустуҷӯи санадҳо ба таври дилхоҳ истифода баред. Ҳамаи санадҳое, ки ба МҚҶТ ворид шуданд дар зери «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ», яъне дар «Ҷадвали санадҳо» дастрасанд.

ЛАВҲАИ ИМКОНОТИ ҶУСТУҶӮ

Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ

ҶАДВАЛИ САНАДҲО

ТУГМАҲОИ «ТАТБИҚ КАРДАН» ва «БОЗСОЗӢ»

Тугмаи «Татбиқ кардан»: Баъд аз он ки Шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» имконоти дилхоҳро ворид карда, интиход мекунед, барои намоиш додани натиҷа тугмаи «Татбиқ кардан»-ро зер кунед. Аммо, вақте ки шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» дархостеро ворид мекунед ё имконеро интихоб менамоед, онҳо ба таври худкор дарҳол татбиқ карда мешаванд.

Тугмаи «Бозсозӣ»: Агар хоҳед, ки ҳамаи дархостҳо ва имконотеро дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» лағв кунед, аз тугмаи «Бозсозӣ» истифода баред.

Агар шумо хоҳед, ки номи санади дақиқро аз санадҳои дар махзан мавҷудбуда ба даст оред, калидвожаи номи санадро ба сатри «Ном» ворид намоед. Ҳамаи санадҳое, ки дорои калидвожаи воридуша мебошанд нишон дода мешаванд. Масалан, агар шумо калидвожаи «дастрасӣ»-ро ворид кунед, санадҳое, ки калимаи «дастрасӣ»-ро дар бар мегиранд, дар «Ҷадвали санадҳо» нишон дода мешаванд (масалан, ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ)

САТРИ «НОМ»

Шумо инчунин метавонед санадҳоро аз рӯи муҳтаво бо истифодаи сатри «Матни асосӣ» ва полои дилҳол ҷустуҷӯ намоед. Масалан, барои ёфтани санад(ҳо)и дорои калима(ҳо), калидвожа(ҳо) ё ибора(ҳо)и лозимӣ, ба сатри «Матни асосӣ» дархостро ворид намуда, имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед. Санадҳои дархостшуда ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред. Ҳамин тавр аз имкони «Дар бар намегирад» ё имконоти ҷустуҷӯи дигар истифода баред, Масалан, агар шумо ба сатри «Матни асосӣ» калимаи «Интернет»-ро ворид кунед ва имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед, саданҳое, ки дар муҳтавои худ дорои калимаи «Интернет» мебошанд, нишод дода мешаванд.

САТРИ «МАТНИ АСОСӢ»

Сатри «Матни асосӣ»

Шумо метавонед санадҳоро аз рӯи «Ном», «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра алоҳида ё якҷоя ба таври дилхоҳ ҷустуҷӯ намоед.

Масалан, агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо «Аз рӯи моҳ ва сол» ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз рӯи моҳ ва сол» бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо дар давраи муайян ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз санаи интихобшуда» ва/ё «То санаи интихобшуда» алоҳида ё якҷоя бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Ҳамин тавр Шумо метавонед ҳар гуна санадҳои махзанро алоҳида ё бо интихоби имконоти иловагӣ ҷустуҷӯ намоед ва ба даст оред.

Барои дидани санад ва мутолиа кардани он, аз тугмаи «ДИДАН» истифода баред ва барои пинҳон кардани он, аз тугмаи «ПИНҲОН КАРДАН» истифода баред.

ТУГМАҲОИ «ДИДАН» ва «ПИНҲОН КАРДАН»

Шумо ҳам метавонед, бо зеркунии пайванди номи санад онро дар саҳифаи алоҳида кушоед ё ин ки дар форматҳои Word, PDF ва ZIP аз сомонаи мо боргирӣ намоед.

ЗАМИМА ДАР ФОРМАТҲОИ WORD, PDF ва ZIP (ДАР ҶАДВАЛИ САНАДҲО)

Замима

КОР БО СОМОНАИ РАСМӢ - БАҚАЙДГИРӢ ВА ВОРИДШАВӢ

Ҳамаи маводҳои Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба ахбори омма дахл доранд, дар сомонаи мо дастрасанд. Барои гирифтани маълумот Шумо метавонед аз Феҳристи асосӣ (менюи асосӣ), Харитаи сомона, имкони Ҷустуҷӯ ва Ҷустуҷӯи васеъ истифода баред.
Барои бақайдгирӣ дар сомонаи Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, лутфан ба таври расмӣ муроҷиат намоед. Корбарони бақайдгирифташуда метавонанд аз имкониятҳои иловагӣ истифода баранд, масалан, пайдо кардани дастрасӣ ба лоиҳаҳои санадҳо.

Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ**

**ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ТАРБИЯИ ҶИСМОН**Ӣ **ВА ВАРЗИШ**

**(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2007, №3, мод.176; Қонуни ҶТ аз 16.04.2012с., № 825)**

Бо Қарори Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 20-уми декабри соли 2006, № 429 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 2006, № 12, мод. 633) қабул гардидааст.

Бо Қарори Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 22-юми феврали соли 2007, № 285 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 2007, № 2, мод.85) ҷонибдорӣ гардидааст.

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ, **иҷтимоию иқтисодӣ ва таъмини фаъолиятро** дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар ва танзим менамояд. **(ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)**

Боби 1. Муқаррароти умумӢ

**Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- тарбияи ҷисмонӣ - қисми таркибии фарҳанг ва соҳаи фаъолияти иҷтимоӣ буда, аз маҷмӯи арзишҳои маънавӣ ва моддии дар ҷомеа бавуҷудомада ва истифодашаванда иборат аст, ки ба таҳкими саломатӣ, инкишофи қобилияти ҷисмонии инсон, инчунин тарғиби тарзи ҳаёти солим равона гардидааст; (ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)

**- варзиш** – як рукни тарбияи ҷисмонӣ буда, дар шакли таҷрибаи махсуси омодагии инсон ба мусобиқот ва фаъолияти мусобиқавӣ бо мақсади ба даст овардани натиҷаҳои варзишӣ ташаккул ёфтааст;

**- варзиши оммавӣ** - қисми таркибии варзиш, ки ба тарбияи ҷисмонӣ ва ташаккули шаҳрвандон бо роҳи гузаронидани чорабиниҳои оммавии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ равона карда шудааст;

**- варзиши ҳаваскорона** – ҳаракати оммавии бисёрҷабҳаи варзишӣ ҳамчун ҷузъи таркибии соҳаи тарбияи ҷисмонии шаҳрвандон ва дарёфти варзишгарони ояндадору боистеъдод дар намудҳои гуногуни варзиш мебошад;

**- варзиши касбӣ** - фаъолияти касбии варзишии шахси воқеӣ ва ё ҳуқуқие, ки дар мусобиқаҳои варзишӣ бо мақсади ба даст овардани натиҷаҳои баланди варзишӣ ва гирифтани фоида иштирок менамояд;

**- ҳаракати тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ** - шакли ҳаракати иҷтимоие, ки ҳадафи он аз мусоидат ба боло бурдани сатҳи тарбияи ҷисмонии аҳолӣ, фаъолияти ҳадафноки ташкилотҳои давлатӣ ва ҷамъиятӣ, шаҳрвандон оид ба рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш иборат мебошад;

**- ҳаракати олимпии Тоҷикистон** – қисми таркибии ҳаракати байналмилалии олимпӣ, ки ҳадафи он рушди варзиш ҳамчун яке аз воситаҳои ноил гардидан ба такомули ҷисмонӣ ва маънавии инсон, таҳкими ҳамкориҳои байналмилалии варзишӣ мебошад;

**- ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш** – **шахси ҳуқуқӣ новобаста аз шакли** ташкилию ҳуқуқӣ, ки дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш фаъолият менамоянд;

**- федератсияи (иттифоқҳои, ассотсиатсияҳои) варзишӣ** - ташкилоти ҷамъиятӣ, ки ҳадафи он инкишофи як ё якчанд намудҳои варзиш, таблиғи онҳо, гузаронидани чорабиниҳои варзишӣ ва тайёр намудани варзишгарони дастаҳои мунтахаб мебошад;

**- варзишгар** – шахси воқеӣ, ки мунтазам бо намудҳои интихобкардаи варзиш машғул буда, дар мусобиқаҳои варзишӣ иштирок менамояд;

**- варзишгари ҳаваскор** - варзишгаре, ки мунтазам бо намуди интихобкардаи варзиш ё машқҳои ҷисмонӣ машғул буда, дар мусобиқаҳои варзишӣ ихтиёран иштирок менамояд ё дараҷаҳои меъёриро мувофиқи талаботи Таснифи ягонаи варзишӣ ва ё маҷмўи меъёрҳои ҷумҳуриявии «Тарбияи ҷисмонӣ ва солимӣ» иҷро мекунад;

**- варзишгари касбӣ** – варзишгаре, ки машғулият дар варзиш барояш фаъолияти асосӣ буда, мутобиқи қарордод барои омодагӣ ба мусобиқаҳои варзишӣ ва иштирок дар онҳо музд ва дигар мукофоти пулӣ мегирад;

**- варзишгари дараҷаи олӣ** – варзишгаре, ки мунтазам ба ягон намуди варзиш машғул буда, дар мусобиқаҳои варзишии ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ ба таври доимӣ иштирок менамояд, мутобиқи талаботи Таснифи ягонаи варзишӣ на поёнтар аз дараҷаи «Устоди варзиши Ҷумҳурии Тоҷикистон» унвон дорад;

- мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш (минбаъд - мақомоти ваколатдори давлатӣ) - мақоми иҷроияи марказии ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки вазифаи идоракунии давлатӣ ва ҳамоҳангсозии фаъолиятро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш амалӣ менамояд;

- **намудҳои** **варзиши** **миллӣ** - **қисми** **таркибии** **тарбияи** **ҷисмонӣ**, ки **таърихан** **дар** **шакли** **фаъолияти** **мусобиқавӣ** ба **вуҷуд** **омада**, аз **намудҳои** **гуногуни** **машқҳои** **ҷисмонӣ** ва **бозиҳои** ба **худ** **хоси** **халқӣ** бо **қоида** ва **тарзи** **махсуси** **ташкили** **фаъолии** **ҷисмонӣ** **иборат** **аст**;

- **мусобиқаҳои** **байналмилалии** **варзишӣ** - **мусобиқаҳо** аз **рӯи** **намудҳои** **гуногуни** **варзиш** **дар** **байни** **варзишгарон** (**тимҳо**) бо **иштироки** **намояндагони** на **камтар** аз **панҷ** **давлат; (ҚҶТ** аз **16.04.2012**с**., №825)**

- **меъёрҳои** **варзишии** «**Тарбияи** **ҷисмонӣ** ва **солимӣ**» - маҷмўи меъёрҳо ва барномаҳое, ки асоси тарбияи ҷисмонии шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб мераванд;

- Таснифи ягонаи варзишӣ – ҳуҷҷати барномавию меъёрие, ки меъёрҳо, талабот, шартҳо ва тартиби додани дараҷаҳо ва унвонҳои варзиширо муқаррар менамояд;

**- иншоотҳои варзишӣ (иншоотҳои варзишию солимгардонӣ, варзишӣ ва варзишӣ-техникӣ) -** сохтмонҳои махсус биношуда ва таҷҳизотонидашуда, биноҳо, маҷмааҳои тарбияи ҷисмонию варзишӣ, иншоот, ки барои гузаронидани машғулиятҳои тарбияи ҷисмонию варзишӣ ва чорабиниҳои варзишию намоишӣ муқаррар гардидаанд.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон эътироф кардааст, иборат мебошад.

**Моддаи 3. Принсипҳои асосии қонунгузорӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш**

Қонунунгузорӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- масъулияти мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, **мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот**, ташкилотҳо, ҳамчунин шахсони масъули вобаста ба таъмини ҳуқуқи шаҳрвандон барои машғулият ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;

- ягонагии асосҳои меъёрии ҳуқуқии тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;.

- кафолати хуқуқӣ барои **машғул шудан ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, инчунин** дастрас будани он ба ҳамаи гурўҳҳои аҳолӣ;

- бехатарии ташкил ва гузаронидани машғулиятҳои таълимию машқӣ ва чорабиниҳои варзишӣ;

- эҳтиром ва риояи ўҳдадориҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;

- мусоидат ба рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар байни гурўҳҳои аз нигоҳи иҷтимоӣ мўҳтоҷи аҳолӣ (шахсони имкониятҳои ҷисмонӣ ва рӯҳияшон маҳдуд, маъюбон, кӯдакони ятим, кӯдакон аз оилаҳои камбизоат ва ғайра;

- ба варзиш ҷалб кардани ҷавононе, ки дар ҳолатҳои душвори зиндагӣ қарор доранд, инчунин пешгирии ҳодисаҳои номатлуби иҷтимоӣ, аз ҷумла нашъамандӣ, майзадагӣ ва ҷинояткорӣ дар байни ҷавонон; (ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)

- ҳамкории мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ бо федератсияҳои варзишӣ.

**Боби 2. Ташкили фаъолият дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш**

Моддаи 4. Субъектҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Ба субъектҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дохил мешаванд:

- мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;

- мақомоти ваколатдори маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;

- ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, аз ҷумла клубҳои варзишӣ (клубҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, варзишӣ-техникӣ, варзиш ва солимгардонӣ);

- Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон;

- федератсияҳои (иттифоқҳои, ассотсиатсияҳои) варзишӣ;

- муассисаҳои таълимӣ ва муассисаҳои илмии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;

- мактабҳои варзишии кўдакону наврасон, клубҳои тайёрии ҷисмонии кўдакону наврасон, мактабҳои техникӣ - варзишии кўдакону наврасон, мактабҳои махсуси кўдакону наврасони захираи олимпӣ, мактабҳои захираҳои олимпӣ, мактабҳои маҳорати олии варзишӣ, марказҳои тайёрии варзишӣ, марказҳои тайёрии олимпӣ;

- ҷамъиятҳои ихтиёрии варзишии иттифоқҳои касаба;

- шаҳрвандоне, ки ба тарбияи ҷисмонӣ машғуланд, варзишгарон, доварони варзиш, ҳамчунин мураббиён ва дигар мутахассисони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш.

Моддаи 5. Роҳбарӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Роҳбарӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз мақомоти зерин иборат аст:

- Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;

- мақомоти **ваколатдори давлатӣ** дар соҳаи тандурустӣ;

- мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва **мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот**;

- ташкилотҳои ҷамъиятӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш. **(ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)**

**Моддаи 6. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш**

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- пешбурди сиёсати давлатиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш таъмин менамояд;

- ба кори мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш роҳбарӣ намуда, фаъолияти онро назорат мекунад;

- барномаҳои давлатӣ ва байналмилалии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро таҳия ва татбиқи онҳоро аз ҷиҳати моддию техникӣ ва молиявӣ таъмин менамояд;

- ташаббусҳои ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро барои татбиқи амалиётҳои воридотию содиротӣ, амалӣ кардани барномаву лоиҳаҳо дар соҳаи фаъолияти иқтисодии хориҷӣ, гузаронидани мусобиқаҳои варзишӣ, чорабиниҳои варзишию намоишӣ ва ҷамъомадҳои таълимию машқӣ дастгирӣ менамояд;

- барои ҳавасмандгардонии ғолибон ва ҷоизадорони мусобиқаҳои байналмилалӣ (Бозиҳои олимпӣ, Чемпионати ҷаҳон, Чемпионати Осиё, Бозиҳои осиёӣ, Ҷоми ҷаҳон) мукофотҳо муайян карда шакл, андоза ва тартиби додани онҳоро муқаррар менамояд;

- дигар фаъолиятҳоро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардааст, амалӣ менамояд.

**Моддаи 7. Салоҳияти мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш**

Мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш:

- сиёсати давлатиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш таъмин менамояд;

- дар таҳияи лоиҳаи барномаҳои давлатӣ ва байналмилалии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш иштирок намуда, онҳоро ба баррасии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд;

- якҷоя бо ташкилотҳои ҷамъиятии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ барномаҳои ҳадафноки тарбияи варзишгарони Тоҷикистонро ба Бозиҳои олимпӣ ва дигар мусобиқаҳои байналмилалӣ таҳия ва таъмин менамояд;

- фаъолияти ташкилоту муассисаҳо, иттиҳодияҳои ҷамъиятии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро, новобаста аз мансубияти идорӣ ва шакли моликияташон, ҳамоҳанг месозад;

- Низомномаи мақомоти **ваколатдори давлатиро** мутобиқи тартиби муқарраргардида, таҳия намуда, онро барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод мекунад;

**- аз рӯи намудҳои варзиш мусобиқаҳои ҷумҳуриявӣ ва байналмилалиро ташкил мекунад ва мегузаронад;**

- фаъолияти илмӣ-таҳқиқотиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ташкил ва ҳамоҳанг карда, натиҷаҳои онро дар амалияи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ҷорӣ менамояд;

- назорати манъи истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг)-ро дар варзиш амалӣ менамояд; (ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)

**- ба инкишофи намудҳои варзиши миллӣ мусоидат менамояд;**

- ҳайати дастаҳои мунтахаби кишварро аз рўи намудҳои варзиш бо пешниҳоди федератсияи марбута тасдиқ ва омодагии онҳоро барои иштирок дар мусобиқаҳои байналмилалӣ таъмин менамояд;

- меъёрҳои варзиширо барои муайян намудани сатҳи инкишофи ҷисмонии табақаҳои гуногуни аҳолӣ таҳия ва тасдиқ менамояд;

- бозомўзӣ, такмили ихтисос ва аттестатсияи кадрҳои соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро ташкил ва таъмин менамояд;

- дар мувофиқа бо Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон марказҳои тайёрии варзишӣ, муассисаҳои таълимӣ ва ташкилотҳои илмию таҳқиқотии марбут ба соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро таъсис медиҳад;

- табъу нашри адабиёти илмӣ, методӣ ва оммавиро доир ба масъалаҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ташкил менамояд;

- унвонҳои «Устоди варзиши Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Устоди шоистаи варзиши Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Устоди варзиши дараҷаи байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Гроссмейстер», «Мураббии шоистаи Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро муқаррар ва ба онҳо сарфароз мегардонад;

- дигар фаъолиятҳоро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд.

**Моддаи 8. Салоҳияти мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш**

Мақомоти маҳаллии ҳокимиятӣ давлатӣ дар доираи салоҳияташон:

- сиёсати давлатиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар маҳал татбиқ менамоянд;

- ба рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар маҳалли худ роҳбарӣ менамоянд;

- барномаҳои маҳаллии рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро бо дарназардошти хусусиятҳои иҷтимоӣ, фарҳангӣ, миллӣ, демографӣ ва ғайра таҳия, тасдиқ ва амалӣ мегардонанд;

- аз ҳисоби буҷети маҳаллӣ рушду инкишофи соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро маблағгузорӣ менамоянд;

**- ба инкишофи намудҳои варзиши миллӣ мусоидат менамоянд;**

- ба таъсис ва фаъолияти ташкилотҳо ва муассисаҳои соҳаи тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзиш мусоидат менамоянд;

- дар истеҳсоли молҳои зарурати тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш мусоидат менамоянд;

- дар байни шаҳрвандон барои супоридани меъёрҳои варзишии «Тарбияи ҷисмонӣ ва солимӣ» корҳои ташкилиро ба роҳ монда, дар ҷойи зист ва истироҳати шаҳрвандон барои рушди ҳаракати тарбияи ҷисмонӣ ва варзиши ҳаваскорона шароити мусоид фароҳам меоранд;

- мактабҳои давлатии варзишии кўдакону наврасон, муассисаҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо дар мувофиқа бо мақомоти **ваколатдори давлатӣ** таъсис дода, тибқи нишондодҳои дурнамои рушди иқтисодию иҷтимоии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва нақшаҳои рушди иҷтимоии маҳалли дахлдор маблағгузорӣ менамоянд ва бо заминаи зарурии таълимӣ ва моддиву техникӣ таъмин месозанд; **(ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)**

- машғулиятҳои иловагии тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо дар мактабҳои таҳсилоти умумӣ ва муассисаҳои томактабӣ маблағгузорӣ менамоянд;

- дигар фаъолиятҳоро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамоянд.

Моддаи 9. Иштироки мақомоти ваколатдори давлатии соҳаи тандурустӣ дар рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Мақомоти ваколатдори давлатии соҳаи тандурустӣ:

- тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро ҳамчун воситаи таҳкими саломатӣ, пешгирӣ ва табобати бемориҳо истифода менамояд;

- вазъ ва ҷараёни инкишофи ҷисмонии гурўҳҳои мухталифи иҷтимоии аҳолиро таҳлил карда, ба мақомоти идораи давлатии дахлдор таклифҳо пешниҳод менамояд;

- назорати тиббии шахсонеро, ки бо тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш машғуланд, дар асоси шартномаи дутарафа бо мақомоти **ваколатдори давлатӣ** анҷом медиҳад; **(ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)**

- барои ба дастаи мунтахаб расондани хизмати тиббӣ дар ҷараёни омодагӣ ба мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ дар асоси шартномаи дутарафа мусоидат менамояд;

- омодагӣ, бозомўзӣ, такмили ихтисос ва аттестатсияи мутахассисони тандурустиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба роҳ мемонад;

- мутобиқи низомномаи амалкунанда дар ташкили чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ, солимгардонӣ ва варзишӣ дар муассисаҳои томактабӣ ва таълимӣ иштирок менамояд.

- дигар фаъолиятҳоро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд.

**Моддаи 10. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ**

1. Тартиби таъсис, фаъолият, азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ монда мешавад.

2. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ мутобиқи оинномаҳои худ корҳои тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзиширо бо шаҳрвандон ба роҳ монда, тайёрии захираҳои варзиширо амалӣ менамоянд.

3. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ барои ҳимоя ва таҳкими саломатии варзишгарон ва дигар шахсоне, ки дар мусобиқаҳои варзишӣ ва ҷараёни машқҳои варзишӣ иштирок менамоянд, шароит муҳайё сохта, барои машқи варзишгарон заминаҳои муносиб фароҳам меоранд, ҳамчунин барои ба даст овардани натиҷаҳои баланди варзишӣ мусоидат мекунанд.

4. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ метавонанд ба иттиҳодияҳои байналмилалии варзишӣ дохил шаванд, мутобиқи мақоми аъзои иттиҳодияҳои байналмилалии варзишӣ ҳуқуқ ба даст оваранд ва ўҳдадориҳоро иҷро намоянд, агар чунин ҳуқуқу ўҳдадориҳо ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат надошта бошанд.

**Моддаи 11. Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон**

1. Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон ҳамчун ташкилоти ҷамъиятӣ аз ҷониби Кумитаи байналмилалии олимпӣ эътироф шуда, ҳаракати олимпии Тоҷикистонро сарварӣ менамояд ва фаъолияти худро дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, Хартияи олимпии Кумитаи байналмилалии олимпӣ ва оинномаи худ амалӣ менамояд.

2. Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон аз манфиатҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳаракати байналмилалии олимпӣ ва дар тамоми чорабиниҳое, ки аз ҷониби Кумитаи байналмилалии олимпӣ ё таҳти сарпарастии он баргузор мегарданд, намояндагӣ менамояд.

3. Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон **якҷоя** бо мақомоти **ваколатдори давлатӣ** дар тайёр кардан ва гузаронидани сиёсати ягонаи давлатӣ дар рушди варзиш ва комёбиҳои варзиши олӣ иштирок менамояд.

4. Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон **якҷоя** бо мақомоти **ваколатдори давлатӣ** дар асоси шартномаи тарафайн варзишгарони ҷумҳуриро барои бозиҳои олимпӣ ва дигар мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ тайёр **мекунад** ва иштироки онҳоро таъмин менамояд. (ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)

5. Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон мутобиқи Хартияи олимпии Кумитаи байналмилалии олимпӣ ҷиҳати ҳимояи ҳуқуқи муаллифии Кумитаи байналмилалии олимпӣ барои истифода аз рамзҳои олимпӣ, шиор, парчам, суруди олимпӣ ва унвонҳои «Олимпиада», «Олимпӣ» дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон чораҳо меандешад.

6. Мутобиқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон фаъолияти федератсияҳоро аз рўи намудҳои варзиши олимпӣ ҳамоҳанг сохта, аз манфиатҳои онҳо дар арсаи байналмилалии варзишӣ намояндагӣ мекунад.

**Моддаи 12. Федератсияҳои (иттифоқҳои, ассотсиатсияҳои) варзишӣ аз рўи намудҳои варзиш**

1. Федератсияҳои варзишӣ як шакли иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ мебошанд. Шакли ташкилӣ ва ҳуқуқии федератсияҳои варзишӣ ташкилоти ҷамъиятӣ маҳсуб мешавад.

2. Федератсияҳои варзишӣ мутобиқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд аз рўи намудҳои варзише, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф шудаанд, ташкил ва ба қайд гирифта шаванд.

3. Федератсияҳои варзишӣ тибқи муқаррароти Қонуни мазкур ҳуқуқ доранд:

- дар таҳияи нақшаҳои тақвимии чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ иштирок намоянд;

- чорабиниҳои расмии тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо баргузор кунанд;

- омодагии дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба роҳ монанд;

- кўмакҳои молӣ ва дигар кўмакҳоеро, ки барои рушди намудҳои муайяни варзиш равона шудаанд, тибқи муқаррароти муайяннамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, дастрас кунанд;

- ҳуқуқҳои дигарро амалӣ созанд.

4. Федератсияҳо аз рўи намудҳои варзиш, ки ба ҳайати ташкилотҳои варзишии байналмилалӣ шомиланд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд мақоми федератсияи миллиро аз рўи намудҳои варзиш дарёфт намоянд.

5. Федератсияҳо аз рўи намудҳои варзиш якҷоя бо мақомоти **ваколатдори давлатӣ**, Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон дар таҳия ва амалӣ сохтани сиёсати ягонаи давлатӣ дар рушди намудҳои варзиш иштирок намуда, фаъолияти дигарро мутобиқи Қонуни мазкур ва дигар **санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон** ба роҳ мемонанд; **(ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)**

6. Тартиби таъсис, азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии федератсияҳои варзишӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

Моддаи 13. Клубҳои варзишӣ

1. Клубҳои варзишӣ **новобаста аз шакли** ташкилию ҳуқуқӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода мешаванд ва фаъолият мекунанд. Клубҳои варзишӣ аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ метавонанд таъсис дода шаванд.

2. Ба фаъолияти клубҳои варзишӣ мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва **худидоракунии шаҳрак ва деҳот** метавонанд бо роҳҳои зерин мусоидат намоянд:

- сохтмон, тармим ва бозсозии иншоотҳои варзишӣ;

- таъмини таҷҳизоти варзишӣ ва дигар кўмакҳо. (ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)

3. Клубҳои варзишӣ фаъолияти худро бо маблағҳои худӣ ва дигар манбаъҳое, ки қонунгузорӣ манъ накардааст, амалӣ менамоянд.

**Моддаи 14. Ҳуқуқ ва вазифаҳои шаҳрвандон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш**

1. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, қатъи назар аз миллат, нажод, ҷинс, забон, эътиқоди динӣ, мавқеи сиёсӣ, вазъи иҷтимоӣ, таҳсил, молу мулк ва синну сол барои машғул шудан ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш (аз ҷумла варзиш ҳамчун ихтисос), муттаҳид гардидан дар ташкилотҳои тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ, варзишӣ, иштирок дар идоракунии ҳаракати тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ҳуқуқ доранд.

2. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд дар мавриди ҳифзу таҳкими саломатӣ, инкишофи ҷисмонии худ кўшиш намуда, барои ҷалби аҳолӣ дар маҳалли зист, ҷои кору таҳсил ба машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ мусоидат ва тарзи ҳаёти солимро таблиғ намоянд.

3. Падару модар, васиёну парасторон ё шахсони онҳоро ивазкунанда вазифадоранд, ки барои инкишофи ҳамаҷонибаи ҷисмонӣ ва таҳкими саломатии кўдакон дар оила ғамхорӣ ва барои ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш машғул шудани онҳо шароити мусоид фароҳам оваранд.

Моддаи 15. Таблиғи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, тандурустӣ, маориф, ҳамчунин воситаҳои ахбори омма, ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ шакл ва тарзҳои таблиғи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро дар байни гурўҳҳои аз нигоҳи синну сол, касб ва вазъи иҷтимоӣ гуногуни аҳолӣ муайян менамоянд ва аҳамияти иҷтимоии тарбияи ҷисмонӣ, нақши он дар солимгардонии миллат, дар мубориза бар зидди **ҳодисаҳои номатлуби иҷтимоӣ, аз ҷумла кашидани тамоку, нашъамандӣ, майзадагӣ, инчунин**, пешгирии ҷинояткорӣ дар байни ноболиғон ва ғайраро шарҳ медиҳанд.

2. Воситаҳои ахбори омма барои дар байни аҳолӣ ба вуҷуд овардани талабот ба машғулият дар машқҳои ҷисмонӣ мусоидат намуда, шавқу рағбати **аҳолиро** дар бахши беҳдошти саломатӣ, тиб, реҷаи хўрок, ташкили меҳнат ва истироҳат боло мебаранд, барои оммавӣ гардонидани маҷмўи машқҳои ҷисмонӣ мусоидат менамоянд, таваҷҷўҳи ташкилотҳои давлатӣ ва аҳли ҷомеаро ба ин масъалаҳо ҷалб мекунанд ва оид ба вазъи намудҳои варзиш дар ҷумҳурӣ маълумот медиҳанд.

3. Ҳангоми намоиши барномаҳои тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишӣ **таблиғи истифодаи** бераҳмию зўроварӣ, таҳқири шаъни инсон, таблиғи моддаҳои барагезандаю нерўафзо (допингӣ), ки ба саломатии инсон зарароваранд, манъ аст.

4. Ташкилотҳои телевизион ва радиошунавонӣ намоиши барномаҳои **барномаҳоро вобаста ба тарбияи ҷисмонӣ, солимгардонӣ ва варзишӣ** бо дарназардошти афзалиятнокии онҳо таъмин менамоянд. (ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)

**Боби 3. Тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар ташкилотҳо ва маҳалли зист**

**Моддаи 16. Тарбияи ҷисмонии кўдакони синни томактабӣ**

1. Тарбияи ҷисмонии кўдакони синни томактабӣ дар ҷараёни ба барномаи тарбияи ҷисмонии муассисаҳои таълимии томактабӣ ворид намудани машғулиятҳои ройгони тарбияи ҷисмонӣ, ки на камтар аз ҳашт соат дар як моҳ мебошад, амалӣ карда мешавад.

2. Дар муассисаҳои таълимии томактабӣ шароити зарурии моддию таълимӣ ташкил карда мешавад.

3. Тарбияи ҷисмонии кўдакон дар муассисаҳои таълимии томактабӣ ҳатмӣ буда, тибқи барномаҳои илмии асоснок ва талаботи беҳдоштию саломатӣ ба роҳ монда мешавад.

Моддаи 17. Тарбияи ҷисмонӣ дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти умумӣ, таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва таҳсилоти миёнаи касбӣ

1. Тарбияи ҷисмонӣ дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти умумӣ, таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва таҳсилоти миёнаи касбӣ як бахши муҳими системаи мунтазами таълим ба шумор рафта, мутобиқи стандартҳои давлатии таълим, нақшаҳои таълимӣ ва барномаҳо аз ҷониби мутахассисон гузаронида мешавад.

2. Муассисаҳои таълимӣ мустақилона, бо дарназардошти шароити маҳал ва завқу хоҳиши хонандагон навъҳои машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ, воситаҳои он, намудҳои варзиш, ҳаракати фаъол, тарз ва давомнокии машғулиятҳои таълимиро дар асоси стандартҳои давлатии таълим ва меъёрҳои тайёрии ҷисмонӣ муайян менамоянд.

3. Муассисаҳои таълимӣ бо ҷалби мактабҳои варзишии кўдакону наврасон ва федератсияҳои варзишӣ корҳои беруназдарсии тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзиширо анҷом медиҳанд.

4. **Хонандагони** саломатиашон заиф ва гирифтори иллати ҷисмонӣ дар гурўҳҳои махсуси тиббӣ ва гурўҳҳои муолиҷавии тарбияи ҷисмонӣ дар асоси барномаҳои таҳияшуда машғулият мегузаронанд.

5. Омодагии ҷисмонии ҷавонони синни тодаъватӣ ва синни даъватӣ ба хизмати аскарӣ дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти умумӣ, таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва таҳсилоти миёнаи касбӣ дар асоси нақшаҳои таълимӣ ва меъёрҳои таълимӣ ба роҳ монда мешавад.

Моддаи 18. Тарбияи ҷисмонӣ дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти олии касбӣ

1. Тарбияи ҷисмонӣ барои донишҷўёни муассисаҳои таълимии таҳсилоти олии касбӣ ҳатмӣ мебошад.

2. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш якҷоя бо маъмурияти муассисаҳои таълимии таҳсилоти олии касбӣ барои ба даст овардани малакаҳои зарурии варзишӣ, мутобиқи меъёрҳои муқарраргардидаи риояи асосҳои беҳдоштӣ - саломатӣ дар ҳолати хуби варзишӣ нигоҳ доштани бадан, шароит фароҳам меоваранд.

Моддаи 19. Муассисаҳои таълимии таҳсилоти иловагии тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишӣ

1. Ба машғулиятҳои мунтазами тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ҷалб намудани кўдакону наврасон, фароҳам овардани шароит барои такомули ҷисмонии онҳо аз ҷониби мактабҳои варзишӣ, бахшҳо, клубҳои варзишӣ ва дигар муассисаҳои таълимии таҳсилоти иловагӣ ва беруназдарсии тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишие, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода мешаванд, амалӣ мегардад.

2. Ҳамоҳангсозии фаъолияти муассисаҳои таълимии таҳсилоти иловагӣ ва беруназдарсии тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишӣ аз ҷониби мақомоти **ваколатдори давлатии** соҳаи маориф ва мақомоти **ваколатдори давлатӣ** ба роҳ монда мешавад.

Моддаи 20. Тарбияи ҷисмонӣ дар ташкилотҳои давлатӣ ва ғайридавлатӣ

1. Ташкилотҳои давлатӣ ва ғайридавлатӣ вазифадоранд:

- тарбияи ҷисмонии шаҳрвандонро ҳамчун сиёсати муҳими давлатӣ ҳисобида, бо иштироки **мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот**, ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, иттифоқҳои касаба, ташкилотҳои ҷавонон ва дигар ташкилотҳо барномаҳои давлатии рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро амалӣ намоянд ва дар асоси он **якҷоя** бо сохтори тарбияи ҷисмонӣ ва варзиши мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барномаҳои инкишофи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии худро таҳия намоянд; **(ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)**

- тибқи тартиботи муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон системаи ягонаи ҳифзи саломатиро, ки он хадамоти тандурустӣ, ҳифзи меҳнат, иншооти солимгардонии тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо муттаҳид месозад, таъсис диҳанд.

2. Тартиби ташкили заминаи моддию техникӣ, истифодаи он, таъмини мутахассисон барои ташкили машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар ташкилотҳои давлатӣ ва ғайридавлатӣ дар асоси шартномаҳои коллективӣ, барномаҳои инкишофи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, ки тибқи тартиби муқарраршуда таҳия гардидаанд, муайян карда мешавад.

Моддаи 21.Тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар маҳалли зист ва ҷойҳои фароғати оммавӣ

1. Фароҳам овардани шароит барои машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии шаҳрвандон дар маҳалли зист ва ҷойҳои фароғати оммавӣ мутобиқи барномаҳои маҳаллии инкишофи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба роҳ монда мешавад.

2. Ташкил ва фароҳам овардани замина барои машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии шаҳрвандон дар маҳалли зист, боғҳои фарҳангу истироҳат, дигар мавзеъҳои фароғатии оммавии аҳолӣ ба зиммаи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ки дар навбати худ ба инкишофи ҳаракати мустақили тарбияи ҷисмонӣ дар маҳалли зист ва фароғати аҳолӣ мусоидат намуда, барои машғулиятҳои оилавӣ ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш шароит фароҳам меоранд, гузошта мешавад.

Моддаи 22. Тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ дар осоишгоҳҳо, истироҳатгоҳҳо ва бунгоҳҳои туристиву кўҳнавардӣ

1. Маъмурияти осоишгоҳҳо, истироҳатгоҳҳо ва бунгоҳҳои туристию кўҳнавардӣ барои гузаронидани машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар байни истироҳаткунандагон заминаи моддию техникӣ ва дигар шароитҳои мусоид фароҳам меоранд.

2. Маъмурияти осоишгоҳҳо, истироҳатгоҳҳо ва бунгоҳҳои туристию кўҳнавардӣ барои таҳкими саломатии истироҳаткунандагон, пешгирӣ ва муолиҷаи бемориҳо вазифадоранд аз машқҳои ҷисмонӣ ва дигар воситаҳои тарбияи ҷисмонӣ истифода намоянд.

Моддаи 23. Тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш барои маъюбон

1. Ҳадаф аз инкишофи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш барои маъюбон ҳамгароии иҷтимоӣ ва офияти ҷисмонии онҳо мебошад. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ таъсиси иншооти махсуси тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзиширо барои маъюбон таъмин намуда, барои машғулияти онҳо ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар иншооти варзишии мавриди истифодаи умум дигар шароитҳоро фароҳам меоранд.

2. Ташкили машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар низоми ҳифзи саломатии маъюбон (аз ҷумла кўдакони дорои имконоти маҳдуди инкишоф), тарбияи кадрҳо, таъминоти тиббию методӣ ва назорати тиббиро мақомоти **ваколатдори давлатӣ** дар соҳаҳои маориф, тандурустӣ, ҳифзи иҷтимоӣ, тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз ҳисоби буҷети давлатӣ амалӣ месозанд.

3. Мақомоти **ваколатдори давлатӣ**, Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон, ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ якҷоя бо иттиҳодияҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии маъюбон чорабиниҳои варзишӣ ва солимгардонӣ, аз ҷумла мусобиқаҳои ҷумҳуриявӣ ва байналмилалиро ташкил менамоянд.

Моддаи 24. Омодагии ҷисмонӣ ва варзишӣ дар Қувваҳои Мусаллаҳ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқ

1. Омодагии ҷисмонӣ ва варзишӣ дар Қувваҳои Мусаллаҳ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқи Ҷумҳурии Тоҷикистон яке аз машғулиятҳои асосии тайёрии ҳарбӣ, қисми ҷудонопазири таълими ҳарбӣ ва тарбияи ҳайати шахсӣ ба шумор меравад.

2. Ҳайати роҳбарикунандаи сохторҳои низомӣ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқ вазифадоранд, ки барои машғулиятҳои ҳарбию амалии намудҳои варзиш, яккаҳарбҳои варзишӣ, омодагии кўҳнавардии ҳайати шахсии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар воҳидҳои низомӣ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқи Ҷумҳурии Тоҷикистон шароити зарурӣ фароҳам оваранд.

3. Омодагии ҷисмонию варзишӣ, ташкил, идоракунӣ ва маблағгузории он мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

Моддаи 25. Риояи меъёру қоидаҳои бехатарӣ ҳангоми гузаронидани машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, мусобиқаҳо ва чорабиниҳои варзишӣ

1. Кормандони ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш вазифадоранд дар рафти машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, мусобиқаҳо ва чорабиниҳои варзишӣ меъёрҳо ва қоидаҳои бехатариро риоя кунанд. Маъмурияти иншооти тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишӣ мавзеи гузаронидани машғулият ва мусобиқаҳоро мутобиқи қоидаҳои техникаи бехатарӣ ва меъёрҳои беҳдоштӣ, ки аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ тасдиқ шудааст, бо таҷҳизоти техникии зарурӣ таъмин менамояд. Барои расонидани зиён ба саломатии шаҳрвандон тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мутахассисони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ҷавобгар мебошанд.

2. Машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ, варзишӣ ва мусобиқаҳои варзишӣ бояд бе расонидани зиён ба саломатӣ, шаъну шарафи иштирокчиён ва тамошобинон гузаронида шавад.

**Боби 4. Варзиши дастовардҳои олӢ**

**Моддаи 26. Варзиши дастовардҳои олӣ, тарбияи варзишгарони дараҷаи олӣ**

1. Варзиши дастовардҳои олӣ барои дарёфти натиҷаҳои баланди варзишӣ ва ба даст овардани нишондиҳандаи олӣ равона шудааст.

2. Мақомоти давлатӣ барои варзишгарон ва мураббиёне, ки натиҷаҳои баланди варзишӣ ба даст овардаанд ва ё дар боло бурдани нуфузу эътибори байналмилалии Тоҷикистон мусоидат намудаанд, шароити зарурӣ фароҳам меоварад.

3. Тарбияи варзишгарони дараҷаи олӣ аз ҷониби муассисаҳои таълимии махсус (мактабҳои захираи олимпӣ, интернатҳои варзишӣ, мактабҳои маҳорати олии варзишӣ, марказҳои тайёрии олимпӣ ва ғайра) ба роҳ монда мешавад, ки тартиби фаъолияти онҳоро мақомоти **ваколатдори давлатӣ** муқаррар менамояд.

4. Мақомоти **ваколатдори давлатӣ** бо мақсади фароҳам овардани шароити мусоид ба аъзои дастаҳои мунтахаби варзишӣ барои ба ҳам пайвастани машғулиятҳои варзишӣ бо таълим, фаъолияти меҳнатӣ ва хизмати ҳарбӣ метавонад бо муассисаҳо, ташкилотҳо ва қисмҳои ҳарбие, ки дар онҳо варзишгарон кору таҳсил мекунанд ё хизмати ҳарбиро адо менамоянд, шартномаҳои дахлдор ба имзо расонад.

Моддаи 27. Мактабҳои варзишӣ ва мактабҳои захираи олимпӣ

1. Мактабҳои варзишӣ ҳамчун муассисаи таълимии таҳсилоти иловагӣ мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи маориф» аз ҷониби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилотҳои иттифоқҳои касаба ва дигар ташкилотҳо, ҳамчунин аз ҷониби шаҳрвандон, тибқи нишондиҳандаҳои дурнамои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода мешаванд.

2. Мактабҳои захираи олимпӣ дар асоси қарори мақомоти ваколатдор таъсис дода мешаванд ва метавонанд дар ихтиёри мақомоти **ваколатдори давлатӣ** қарор дошта бошанд.

3. Мактабҳои маҳорати олии варзишӣ ва марказҳои тайёрии олимпӣ дар асоси қарори мақомоти **ваколатдори давлатӣ** бо дарназардошти пешниҳоди федератсияҳои намудҳои варзиш, тибқи нишондиҳандаҳои дурнамои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон, таъсис дода мешаванд.

4. Давлат барои таҳкими заминаҳои моддию техникии мавҷуда ва таъсиси заминаҳои нави моддию техникии мактабҳои варзишӣ ва мактабҳои захираҳои олимпӣ, бо мақсади ҳалли вазифаҳои мавҷудбуда, шароит фароҳам меорад. Чунин заминаҳо иборатанд аз:

- заминаҳои асосии таълимию машқии варзишӣ вобаста ба самти мактабҳои варзишӣ ва мактабҳои захираҳои олимпӣ (варзишгоҳҳои таълимӣ бо пайроҳа барои давидан, майдонҳои футбол, толорҳои варзишӣ ва дигар иншоот);

- лагерҳои варзишию солимгардонӣ, ҳавзҳои шиноварӣ, номгўи асбобу таҷҳизоти варзишӣ барои мактабҳои варзишӣ ва мактабҳои варзишии захираҳои олимпӣ, хобгоҳҳо, ошхона барои мактабҳои захираҳои олимпӣ ва мактабҳои маҳорати олии варзишӣ, мутобиқи меъёрҳое, ки аз ҷониби мақомоти **ваколатдори давлатӣ** тасдиқ гардидаанд, бояд ҷавобгў бошанд.

5. Маблағузории мактабҳои варзишӣ ва мактабҳои захираҳои олимпӣ, тибқи нишондиҳандаҳои дурнамои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар ихтиёри мақомоти **ваколатдори давлатӣ** қарор доранд, аз ҷумла маблағгузорӣ барои иштироки онҳо дар мусобиқаҳои варзишии ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ, аз ҳисоби воситаҳои буҷетии сатҳи дахлдор, муассисон ва дигар сарчашмаҳое, ки қонунгузорӣ манъ накардааст, анҷом дода мешавад.

**Моддаи 28. Дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рўи намудҳои гуногуни варзиш**

1. Дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон - ҳайати варзишгарон, мураббиён, олимон (муҳаққиқон), дигар мутахассисони ташкилотҳои тарбияи ҷисмонию варзишӣ ва тиббӣ, ки қисми таркибии федератсия оид ба намудҳои гуногуни варзиш мебошанд, бо мақсади тайёрӣ ва иштирок дар мусобиқаҳои байналмилалӣ зери Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода мешаванд.

2. Дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи пешниҳоди федератсияҳои варзишӣ дар асоси озмун ташкил карда мешаванд. Варзишгароне, ки меъёрҳои махсусро иҷро менамоянд, ба ҳайати асосӣ ва захиравии дастаҳои мунтахаб шомил мегарданд. Аъзои дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки меъёрҳои муқарраршударо иҷро накардаанд ва ўҳдадориҳои худро сарфи назар намудаанд, аз ҳайати дастаҳои мунтахаб хориҷ карда мешаванд.

3. Ҳайати дастаҳои мунтахаб ҳар сол аз ҷониби мақомоти **ваколатдори давлатӣ** ва Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон дар асоси пешниҳоди федератсияҳои намудҳои варзиш тасдиқ карда мешавад.

4. Маблағгузории дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон, иштироки онҳо дар мусобиқаҳо аз ҳисоби маблағҳои буҷети дахлдор ва дигар сарчашмаҳое, ки қонунгузорӣ манъ накардааст, метавонад амалӣ карда шавад.

Моддаи 29. Варзиши касбӣ

1. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд ба варзиши касбӣ ба сифати варзишгар, мураббӣ ё довар машғул шаванд.

2. Тартиби таъсис ва шартҳои фаъолияти федератсияҳо, клубҳо ва ташкилотҳои дигари касбӣ, тартиби машғул шудан ба варзиши касбӣ, бастани шартномаҳо, қарордодҳо ва шаклҳои дигари сабти муносибатҳои меҳнатӣ бо варзишгарону доварон мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, низомномаҳо ва санадҳои ҳуқуқии ташкилотҳои байналмилалии варзишӣ муайян карда мешавад.

3. Талаботҳои тахассусӣ (дараҷавӣ) ба касби варзишгар, мураббӣ ва довар аз рўи намудҳои варзиш аз ҷониби мақомоти **ваколатдори давлатӣ** муайян карда мешавад.

Моддаи 30. Усулҳо ва тарзу воситаҳое, ки дар варзиш манъ мебошанд

1. Ҳангоми машғулиятҳои варзишӣ барои истифода аз воситаҳое, ки аз ҷониби мақомоти **ваколатдори давлатӣ** ва ташкилотҳои варзишии байналмилалӣ манъ гардидаанд, роҳ дода намешавад.

2. Варзишгаре, ки барои ноил шудан ба дастовардҳои баланди варзишӣ маводи барангезандаю нерўафзо (допингӣ) ва дигар воситаҳои аз ҷониби Кумитаи байналмилалии олимпӣ ва ташкилотҳои марбутаи варзишии байналмилалӣ манъгардидаро истифода менамояд, аз иштирок дар мусобиқа маҳрум карда мешавад.

3. Шахсоне, ки ба паҳншавӣ ё истифодаи маводи барангезандаю нерӯафзо (допинг) ва ё дигар воситаҳои манъгардида дидаю дониста мусоидат менамоянд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд. (ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)

**Боби 5. Фаъолияти иқтисодӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш**

**Моддаи 31. Маблағгузории тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш**

1. Маблағгузории тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз ҳисоби буҷети давлатӣ ва дигар манбаъҳое, ки қонун манъ накардааст, амалӣ карда мешавад. Манбаҳои маблағгузории тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, ҳамчунин аз даромадҳо ва маблағҳои зерин иборат мебошанд:

- даромадҳо аз фаъолияти соҳибкорӣ ва дигар фаъолияти хоҷагидорӣ;

- маблағҳо аз хизматрасонии тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишии пулакӣ барои аҳолӣ;

- маблағҳо аз баргузор намудани лотереяҳои варзишӣ тибқи тартиби муқарраргардида;

- хайрияҳои ихтиёрии аҳолӣ;

- ҳақи узвияти аъзои ташкилотҳои ҷамъиятии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ;

- маблағҳои хазинаҳои махсус аз рўи намудҳои варзиш;

- даромадҳо аз ҳисоби гузаронидани чорабиниҳои варзишию намоишӣ, дастгирии саҳмгузорон;

- пардохтҳои ташкилотҳо барои истифода аз рамзу нишонаҳои варзишӣ;

- сармоягузории хориҷӣ ва маблағҳои хазинаҳои байналмилалӣ;

- саҳмгузории ташкилотҳои байналмилалӣ ва дигар пардохтҳои қонунӣ иборат мебошад.

2. Дастгирии давлатии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар асоси барномаҳои давлатӣ ва маҳаллии рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш амалӣ карда мешавад.

Моддаи 32. Иншоотҳои тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишӣ

1. Иншоотҳои тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ, варзишӣ ва варзишию техникӣ ба таъиноти ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ ҷудо мешаванд ва метавонанд ба мақомоти ҳокимияти давлатӣ, **мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот**, ташкилотҳои тарбияи ҷисмонию варзишӣ, иттифоқҳои касаба, ҷавонон, дигар ташкилотҳо ва шахсони воқеӣ тааллуқ дошта бошанд. (ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)

2. Давлат дар маблағгузории сохтмон, таҷдид ва ба истифода додани иншоотҳои варзишӣ иштирок мекунад, барои сохтан ва нигоҳдории онҳо дар асоси шартнома ва ҳамкорӣ дигар ташкилотҳоро ҷалб менамояд.

3. Бунёди ҳамаи навъҳои муассисаҳои нави таълимӣ бе сохтани иншоотҳои тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишӣ, ҳамчунин барҳам додани иншоотҳои мавҷудае, ки моликияти ҷумҳуриявӣ ва ё коммуналӣ мебошанд, то замоне ки дар маҳалли мазкур иншоотҳои ба онҳо монанд сохта нашаванд, манъ аст.

4. Меъёрҳои таъмини минтақаҳои истиқоматӣ бо иншоотҳои варзишӣ дар асоси меъёрҳо ва усулҳои шаҳрсозӣ муайян карда мешавад. Нигоҳдории иншооти варзишии маҳалли зисти шаҳрвандон, аз ҷумла таъмири иншоотҳо, ташкили чорабиниҳои оммавии варзишӣ, пардохти музди меҳнати кормандони ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, ки бо сокинони маҳаллаҳо машғулият мегузаронанд, мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи санадҳои ҳуқуқии мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ амалӣ карда мешавад. Чорабиниҳои зикргардида метавонанд, ҳамчунин аз ҳисоби фондҳои ғайрибуҷетии инкишофи шаҳру ноҳияҳо, хайрияҳои ихтиёрии ташкилотҳое, ки иншооти варзишии худро надоранд, шахсони воқеӣ ва дигар сарчашмаҳое, ки қонунгузорӣ манъ накардааст, маблағгузорӣ шаванд.

5. Ба ихтиёри муассисаҳои таълимии давлатии таҳсилоти миёнаи касбӣ ва таҳсилоти олии касбӣ, мактабҳои маҳорати олии варзишӣ, марказҳои тайёрии олимпӣ, интернатҳои варзишӣ, мактабҳои захираҳои олимпӣ, мактабҳои варзишии кўдакону наврасон ва дигар мактабҳои варзишӣ барои ҳуқуқи идораи оперативии биноҳо, иншоотҳои варзишӣ, амвол, таҷҳизот ва дигар амволи зарурии таъиноти иҷтимоӣ, фарҳангӣ ва таъиноти дигар барои истифодаи доимӣ вобаста карда мешаванд. Истифодаи иншооти варзишӣ, мутобиқи таъиноти бевосита, танҳо бо мақсади гузаронидани чорабиниҳои варзишию намоишӣ ва дигар чорабиниҳои фарҳангӣ иҷозат дода мешавад.

6. Маблағҳои аз иҷораи биноҳо ва майдонҳо, ғайр аз иншоотҳои буҷетӣ бадастомада, ки ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти асосӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш истифода бурда намешаванд, аз ҷониби ташкилотҳое, ки дар ихтиёри онҳо қарор доранд, танҳо ба хотири пўшонидани хароҷоти вобаста ба ташкил ва гузаронидани машғулиятҳо дар мактабҳои варзишӣ ва гурўҳҳои тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ, нигаҳдорӣ, таъмир ва инкишофи заминаи моддию техникии иншоотҳои варзишӣ алоқаманд сарф карда мешаванд.

7. Пойгоҳҳои варзишие, ки маркази омодагии дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шумор мераванд, аз ҳисоби маблағҳои буҷети ҷумҳуриявӣ ва дигар манбъҳое, ки қонун манъ накардааст, таъмин карда мешаванд.

8. Мақомоти **ваколатдори давлатӣ** ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд ҳақи иштирок дар мусобиқаҳои варзишӣ, иҷораи иншоотҳои варзишиеро, ки моликияти онҳо мебошанд ва фурўши абонентҳоро барои истифодаи чунин иншоотҳо ба шаҳрвандон танзим намоянд, барои ройгон гузаронидани машғулиятҳои варзишӣ ва ё бар асоси имтиёзҳо барои кўдакони синни томактабӣ ва кўдакони аз оилаҳои камбизоат ва серфарзанд, ҳамчунин барои талабагони муассисаҳои таълимӣ, нафақахўрон, маъюбон иҷозат диҳанд ва дар ҳолати зарурат ҷуброни иншооти варзишии дахлдорро аз ҳисоби буҷети маҳаллӣ ва ё дигар сарчашмаҳое, ки қонун манъ накардааст, пешбинӣ намоянд.

Моддаи 33. Заминҳои дар ихтиёри иншооти тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ, варзишӣ ва иншоотҳои дигари фароғатию солимгардонӣ қарордошта

1. Қитъаҳои замини дар ихтиёри иншоотҳои тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ, варзишӣ ва иншоотҳои дигари фароғатию солимгардонӣ қарордошта, аз ҷумла иншоотҳои гуногуни варзишии ҳамвор ба заминҳои барои фароғат таъингардида тааллуқ доранд.

2. Тартиби ҷудо кардан ва ба истифода додани заминҳои мазкурро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд

3. Қитъаҳои замин барои сохтмони иншоотҳои тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ, **варзишӣ** ва фароғатӣ дар асоси тавсияи мақомоти **ваколатдори давлатӣ** ҷудо карда мешавад. (ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)

Моддаи 34. Сертификатсияи маҳсулот ва хизматрасонӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Мақомоти **ваколатдори давлатӣ** сертификатсияи ҳатмии маҳсулот ва хизматрасониро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш мутобиқи қонунгузорӣ ба роҳ мемонад ва амалӣ менамояд.

**Боби 6. Фаъолияти меҳнатӣ, тарбияи кадрҳо, кафолатҳои иҷтимоӣ**

**Моддаи 35. Фаъолияти меҳнатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва      варзиш**

1. Муносибатҳои меҳнатии кормандони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш **тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба меҳнат** танзим карда мешавад. (ҚҶТ аз 16.04.2012с., №825)

2. Ба фаъолияти меҳнатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш шахсоне роҳ дода мешаванд, ки дорои тахассуси касбӣ, варзишӣ ва унвонҳои варзишии муқаррарнамудаи қонунгузорӣ мебошанд. Номгўи вазифаҳои чунин кормандонро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

3. Ба доварии мусобиқоти варзишӣ ва гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ шахсоне роҳ дода мешаванд, ки дар доварӣ омодагии лозима доранд ва дар ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз тайёрии махсус гузаштаанд ва ҳамчун довари намуди варзиш, тибқи тартиботи муқарраргардида аз аттестатсия гузаштаанд.

4. Вобаста аз таҳсилот, собиқаи корӣ ва сатҳи омодагии касбӣ дараҷаи тахассусии кормандони ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш муайян карда мешавад, ки тартиби додани онро санадҳои меъёрии **ҳуқуқии** Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим менамоянд.

5. Кормандони ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш шаҳрвандонро, новобаста аз синну сол ба машғулиятҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ҷалб месозанд, ба афзоиши теъдоди **аҳолӣ** дар гурўҳҳои варзишӣ ва бахшҳою дастаҳо аз рўи машғулият дар намудҳои варзиш мусоидат менамоянд, корҳои мушаххаси тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва омўзгорию варзиширо ташкил медиҳанд, ҳамчун ташаббускори ҷорӣ намудани гимнастикаи истеҳсолӣ дар реҷаи меҳнатӣ баромад мекунанд, тарбияи варзишгарони дараҷаҳои олиро таъмин месозанд, дар шаҳрвандони ба тарбияи ҷисмонӣ машғулбуда ва варзишгарон чунин сифатҳоро, аз қабили мавқеи ахлоқии шаҳрвандӣ, ватанпарастӣ, маҳорати меҳнатӣ, риояи интизом ва қоидаҳои мусобиқаҳои варзишӣ, ташаккул медиҳанд.

6. Барои фаъолияти бомуваффақият ва пурмаҳсул дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тадбирҳои ҳавасмандгардонӣ истифода бурда мешаванд ва барои ба таври зарурӣ иҷро накардани вазифаҳое, ки ба зиммаи корманди масъул гузошта шудааст, **тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба меҳнат** чораҳои интизомӣ андешида мешавад.

7. Барои фаъолияти собиқадор ва пурмаҳсул дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, кормандони ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ҳуқуқ доранд бо нишонҳо ва унвонҳои фахрӣ, аз ҷумла унвони «Корманди шоистаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш» ва дигар ҷоизаву мукофотҳои давлатӣ сарфароз гардонида шаванд. Кормандони ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш бо нишон ва унвонҳои фахрӣ, ки мутобиқан аз ҷониби мақомоти **ваколатдори давлатӣ** ва Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон таъсис дода шудаанд, метавонанд сарфароз гарданд.

Моддаи 36. Ташкили таҳқиқоти илмӣ

Роҳбарии умумӣ ба таҳқиқоти илмӣ ва муайян кардани проблемаҳои асосиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш мақомоти ваколатдор амалӣ менамояд. Барои татбиқи ин вазифаҳо ҳайати кормандон аз ҳисоби олимону омўзгорон, мураббиён, ҳайати кормандоне, ки ба корҳои таҳқиқотӣ ва илмӣ майл доранд, ҷалб карда мешаванд. Мақомоти **ваколатдори давлатӣ** дар якҷоягӣ бо Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон барномаҳои таҳқиқоти илмиро доир ба проблемаҳои тарбияи ҷисмонии аҳолӣ ва инкишофи варзиши дастовардҳои олӣ, аз ҷумла омода намудани дастаҳои мунтахаб аз рўи намудҳои варзиш ба Бозиҳои олимпӣ ва дигар мусобиқаҳои байналмилалӣ таҳия ва тасдиқ менамояд.

**Боби 7. Муқаррароти хотимавӢ**

Моддаи 37. Робитаҳои байналмилалии варзишии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1.Мақомоти **ваколатдори давлатӣ**, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилотҳои ҷамъиятии тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар ҳамкориҳои байналмилалӣ оид ба масъалаҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш иштирок менамоянд ва мутобиқи тартиби муайяннамудаи қонунгузорӣ барои гузаронидани чорабиниҳои муштараки варзишию солимгардонӣ, вохўриҳо ва мусобиқаҳо ҳуқуқ доранд.

2.Мақомоти **ваколатдори давлатӣ**, Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон, ташкилотҳои варзишие, ки аз тарафи ташкилотҳои байналмилалии дахлдор аз рўи намудҳои варзиш эътироф шудаанд, аз манфиатҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ташкилотҳои байналмилалии варзишӣ, ҳамчунин дар чорабиниҳои дигари варзишӣ, ки аз ҷониби ташкилотҳои варзишии байналмилалӣ ба роҳ монда мешаванд, намояндагӣ мекунанд.

**Моддаи 38. Ҳуқуқҳои шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш**

Шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон зиндагӣ мекунанд, аз тамоми ҳуқуқҳои дар Қонуни мазкур пешбинигардида барои машғул шудан ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш бархўрдоранд, ба истиснои ҳуқуқи дар мусобиқаҳои байналмилалӣ баромад намудан дар ҳайати дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рўи намудҳои варзиш.

**Моддаи 39. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани Қонуни** **мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани муқаррароти Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 40. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 15 майи соли 1997 «Дар бораи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш» (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 1997, №9, мод. 108, соли 2001, №4 мод. 161) аз эътибор соқит дониста шавад.

**Моддаи 41. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                  Э.Раҳмонов

          **ш.Душанбе, 5 марти соли 2007**

         **№ 243                                                                            ______________________________**

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	243	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ТАРБИЯИ ҶИСМОНӢ ВА ВАРЗИШ	Маҷлиси Олии ҶТ	05.03.2007	Аз эътибор соқитшуда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ**

**ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ҲИФЗИ ИҶТИМОИИ ШАҲРВАНДОНЕ, КИ БАР АСАРИ ФАЛОКАТИ НЕРӯГОҲИ БАРҚИ АТОМИИ**

**ЧЕРНОБИЛ ЗАРАР ДИДААНД**

**(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2007, №3, мод.175; соли 2008, №10, мод.820)**

**(Қонуни** **ҶТ аз 6.10.2008 № 439, аз 17.12.2020 № 1742)**

**БОБИ** **I. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Мақсади Қонуни мазкур**

Мақсади Қонуни мазкур ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои шахсоне мебошад, ки дар минтақаҳои таъсири омилҳои номусоиди бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил 26 апрели соли 1986 бавуҷудомада зарар дидаанд ва ё дар рафъи оқибатҳои ин фалокат ширкат варзидаанд, инчунин кӯдаконе, ки падар ё модарашон ба таъсири шуоъхӯрии радиатсионӣ ва таъсири ирсӣ дучор гардидаанд.

**Моддаи 2. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- **дастгирии давлатии шаҳрвандони бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарардида** **(минбаъд - шаҳрвандони зарардида)** – низоми чораҳои иҷтимоӣ, иқтисодӣ, ҳуқуқӣ, тиббӣ ва ташкилию техникии аз тарафи давлат кафолат додашудае, ки оқибатҳои манфии таъсири радиатсиониро ҷуброн карда, ҳифзи саломатии шаҳрвандони зарардида ва шароити мусоиди зиндагии онҳоро таъмин менамоянд;

- **минтақаи ҷудокунӣ** - минтақае, ки солҳои 1986-1987 минтақаи 30-километра номида шуда, аз соли 1988 бошад, минтақаи зарардидаи ҳудудҳои Федератсияи Россия, Украина ва Белоруссия ном гирифт, ки аз он ҷо аҳолӣ тибқи меъёрҳои бехатарии радиатсионӣ соли 1986 кӯчонида шуда буд;

**-андозаи шуоъафканӣ** - андозаи қувваи афканишоти иондор, ки бо назардошти ҳассосияти узву бофтаҳои гуногун ба бадан таъсир расонидааст;

**- бемории шуоъ** - беморие, ки ҳангоми шуоъхӯрии организми инсон таҳти таъсири аз ҳадди имконпазир зиёди радиатсия ба вуҷуд меояд;

**- кӯчонидани аҳолӣ** - аз ҷойҳои хавфнок муваққатан ба ҷойҳои бехавф кӯчонидани аҳолӣ.

Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳифзи иҷтимоии шаҳрвандоне, ки бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарар дидаанд

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳифзи иҷтимоии шаҳрвандоне, ки бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарар дидаанд, ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад. (КҶТ **аз 17.12.2020 № 1742**)

**Моддаи 4. Гурӯҳҳои шаҳрвандоне, ки бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарар дидаанд**

Ба гурӯҳҳои шаҳрвандоне, ки бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарар дидаанд, шахсони зерин дохил мешаванд:

а) шахсоне, ки дар вақти фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил дар минтақаи ҷудокунӣ истиқомат мекарданд, дар минтақаи ҷудокунӣ сафари хизматӣ доштанд, хизматчиёни ҳарбӣ ва ҳайати шахсии фармондеҳиву қатории мақомоти корҳои дохилӣ, ки дар ин минтақа хизмат кардаанд, инчунин шахсоне, ки соли 1986 ва солҳои минбаъда аз минтақаи ҷудокунӣ, ки ҷои зисти доимиашон буд, ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ихтиёран кӯчида омадаанд ё кӯчонида шудаанд, аз ҷумла кӯдаконе, ки ҳангоми кӯчидан дар батни модар буданд;

б) шаҳрвандоне, ки дар рафъи оқибатҳои фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил иштирок кардаанд, аз ҷумла:

- шаҳрвандони муваққатан ба сафари хизматӣ фиристода, ки дар рафъи оқибатҳои фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил иштирок кардаанд ва (ё) дар ин давра дар ҳудуди минтақаи ҷудокунӣ бо дигар корҳо машғул буданд;

- хизматчиёни ҳарбӣ, аз ҷумла низомиёни шомили ҷузъу томҳои махсуси наҷотбахш ва шахсони ӯҳдадори ҳарбӣ, ки махсус барои ҳамин мақсад даъват шуда, сарфи назар аз маҳалли ҷойгиршавӣ ва иҷрои корҳои вобаста ба рафъи оқибатҳои фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил ҷалб гардида буданд, инчунин шахсони роҳбарикунанда ва ҳайати қатории мақомоти корҳои дохилӣ, ки солҳои 1986-1991 дар минтақаи ҷудокунӣ хизмат мекарданд ва (ё) дар нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил бо дигар корҳо машғул буданд;

в) шахсони дар бандҳои «а» ва «б» ҳамин модда нишондодашуда, ки ба бемории шуоъзада ва бемориҳои дигари вобаста ба фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил ё корҳои рафъи оқибатҳои ин фалокат гирифтор шудаанд;

г) шахсони дар бандҳои «а» ва «б» ҳамин модда нишондодашуда, ки бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил ё корҳои рафъи оқибатҳои ин фалокат маъюб шудаанд;

д) кӯдаконе, ки аз падар ё модари зарардида, инчунин наврасоне, ки тибқи хулосаи мақомоти салоҳиятдори тиббӣ аз наслҳои минбаъдаи гирифтори бемориҳои ирсии вобаста ба фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил таваллуд ёфтаанд;

е) оилаҳои бесаробонмондаи шахсоне, ки бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарар дидаанд.

Моддаи 5. Дастгирии давлатии ҳифзи иҷтимоии шаҳрвандоне, ки бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарар дидаанд

Дастгирии давлатии ҳифзи иҷтимоии шаҳрвандони зарардида дар асоси тадбирҳои зерин ба роҳ монда мешавад:

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброни товони зараре, ки ба саломатии шаҳрвандони ҷудогона расидааст;

- ба қайд гирифтани шахсони зарардида ва тартиб додани феҳристи давлатии тиббии ченкунии андозаи шуоъафканӣ;

- таҳия ва амалӣ гардонидани механизмҳои муайянкунии сабабҳои беморӣ ва маъюбӣ бар асари оқибати ин фалокат;

- таҳия ва амалигардонии усули илман асосноки ҳисоби ҷудогонаи андозаи шуоъхӯрии шаҳрвандон аз лаҳзаи сар задани ин фалокат;

- муайян намудани мақоми шахсоне, ки гирифтори таъсири фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил шудаанд, инчунин таҳия ва амалӣ намудани чораҳо барои ҳифзи иҷтимоии онҳо вобаста ба гурӯҳҳои муқарраршудаи зарардидагон;

- ташкили механизми имтиёзноки фаъолияти муассисаҳои тиббии давлатӣ , санаторию курортӣ, ки масъалаҳои ҳифзи саломатии шаҳрвандони зарардидаро бевосита ҳаллу фасл мекунад;

- бо мақсади маблағгузории иловагӣ барои ҳифзи иҷтимоии шаҳрвандони зарардида ташкил намудани фондҳои махсус;

- амалӣ намудани дигар имтиёзҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардааст.

**БОБИ** **II.**

**ҲУҚУҚҲОИ ШАҲРВАНДОНЕ, КИ БАР АСАРИ ФАЛОКАТИ НЕРӮГОҲИ БАРҚИ АТОМИИ ЧЕРНОБИЛ ЗАРАР ДИДААНД**

Моддаи 6. Ҳуқуқи шаҳрвандони бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарардида ба ҳифзи саломатӣ

Шаҳрвандони зарардида дар муассисаҳои тиббии давлатӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳифзи саломатӣ ҳуқуқ доранд.

Иштирокчиёни рафъи оқибатҳои фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил, ки саломатиашон осеб надидааст, ҳар сол аз муоинаи тиббӣ ба таври ройгон дар муассисаҳои тиббии давлатӣ мегузаранд.

**Моддаи 7. Ҳуқуқи шаҳрвандони бар асари фалокати нерӯгоҳи зарардида ба ҷубронпулӣ ва имтиёзҳо**

Давлат ба шаҳрвандони зарардида ҷубронпулӣ ва имтиёзҳои дар Қонуни мазкур пешбинишударо кафолат медиҳад.

Агар шаҳрвандони зарардида бо якчанд асос ба гирифтани ҷубронпулӣ ва имтиёзҳои дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинишуда ҳуқуқ дошта бошанд, ба онҳо ҳуқуқи интихоби яке аз ин ҷубронпулӣ ва ё имтиёзҳо дода мешавад.

Шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванди зарардида, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон доимӣ истиқомат мекунанд, аз ҷубронпулӣ ва имтиёзҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур ва шартномаҳои байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, истифода мебаранд.

Моддаи 8. Ҷубронпулӣ ва имтиёзҳо ба шаҳрвандоне, ки бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарар дидаанд

Ба шаҳрвандони зарардида ҷубронпулӣ ва имтиёзҳои зерин муқаррар карда мешаванд:

- кӯмаки тиббии ройгон дар доираи барномаи кафолатҳои давлатии кӯмаки тиббию санитарии ройгон ба аҳолӣ, гирифтани дорувории ройгон (аз рӯи дастури духтур), табобат ва шинонидани дандонҳои сунъии ройгон ба зарардидагон (ба истиснои қолабҳо аз фулузоти қиматбаҳо);

- табобати ройгони ҳарсолаи санаторию курортӣ ё пардохти ҷубронпулӣ ба андозаи арзиши миёнаи роҳхат дар дохили Ҷумҳурии Тоҷикистон барои шахсони дар бандҳои «а», «б» ва «в» моддаи 4 Қонуни мазкур нишон додашуда аз ҷои кор ва барои шахсони дар бандҳои «г», «д» ва «е» моддаи 4 Қонуни мазкур аз мақомоти ҳифзи иҷтимоии маҳалли зист;

- пардохти ҳаққи хизмати алоқа (ғайр аз гуфтугӯҳои телефонии байнишаҳрӣ ва байналмилалӣ), хизмати коммуналӣ (оби гарм ва гармкунӣ, оби хунук), баровардани партовҳо ва хизматрасонии фонди манзилӣ (50 фоиз);

- нигоҳ доштани андозаи маоши пешина ҳангоми гузаронидан ба кори каммузд тибқи тартиби муқаррарнамудаи Кодекси меҳнати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- хизматрасонӣ аз тарафи шӯъбаи ҳифзи иҷтимоӣ дар хона ба шахсони барҷомонда ва маъюб дар сурати набудани хешу табори наздики онҳо;

- бо пешниҳоди шаҳодатнома дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон истифодаи ройгон аз нақлиёти ҷамъиятӣ (ба истиснои таксӣ), рафтуо кардан барои табобат бо нақлиёти роҳи оҳан ва ҳавоӣ барои шахсони дар бандҳои "а". "б" ва "в" моддаи 4 Қонуни мазкур пешбинишуда дар ҳаӣми 50 фоиз, барои шахсони дар банди "г" моддаи 4 Қонуни мазкур пешбинишуда тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил. Тартиби пӯшонидани хароҷот барои истифодаи ройгон аз хизматрасонии нақлиётиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд (Қ**ҶТ аз 17.12.2020 № 1742**);

- истифодаи рухсатии навбатии ҳарсолаи пардохтшаванда дар вақти барои онҳо мусоид, инчунин гирифтани рухсатии иловагии музднок ба муддати 14 рӯзи тақвимӣ;

- додани ҷубронпулии ҳарсола ба оилаҳои бесаробонмондаи шахсони бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарардида дар ҳаҷми арзиши миёнаи роҳхати санаторию курортӣ;

- пардохти хароҷоти рӯзмарра ҳангоми сафар барои муоинаи тиббӣ ҷиҳати муайян намудани таъсири шуоъафканӣ;

- пардохти кӯмакпулии яквақтаи ҳарсола дар ҳаҷми се нишондиҳанда барои ҳисобҳо ба шахсони дар бандҳои «а», «б» ва «в» моддаи 4 муайяншудаи Қонуни мазкур;

- ба муассисаҳои давлатии таълимии миёнаи махсус ва олӣ тибқи квотаҳои муқарраргардида дохил шудани фарзандони шаҳрвандони зарардида;

- дар хона – интернатҳои кӯҳансолон, маъюбон ва интернатҳои махсусгардонидашуда бе навбат ҷойгир намудани шаҳрвандони зарардида;

- истифода аз қарзҳои имтиёзнок бо мақсади харидан ва ё сохтмони хонаи истиқоматӣ (аз ҷумла қарзи ипотекӣ);

- таъмини нафақаи имтиёзнок тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- истифода аз дигар имтиёзҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардааст.

Тартиби пардохти ҷубронпулӣ ва имтиёзҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

Моддаи 9. Хизматрасонии тиббӣ ба шаҳрвандоне, ки бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарар дидаанд

Шаҳрвандони дар моддаи 4 Қонуни мазкур зикршуда, инчунин кӯдакони баъди фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил таваллудшудаи онҳо, ки дар он маврид шуоъафкании радиоактивӣ метавонист ба онҳо низ таъсир расонад, бояд ҳатман таҳти мушоҳидаи тиббии доимӣ қарор гиранд. Барои ба қайд гирифтани ин шахсон феҳристи давлатӣ тартиб дода мешавад.

Хизматрасонии тиббӣ ба шаҳрвандони зарардида ва мушоҳидаи диспансерии онҳо аз тарафи муассисаҳои нигаҳдории тандурустии давлатӣ дар ҷои истиқомат ё кори онҳо амалӣ гардонида мешавад. Хизматрасонии махсуси тиббии ин гурӯҳи шаҳрвандонро муассисаҳое таъмин месозанд, ки номгӯи онҳо, тартиби хизматрасонии тиббӣ, инчунин гузаронидани мушоҳидаи тиббии доимии онҳо аз тарафи мақоми ваколатдори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Сабабҳои бемории шаҳрвандони зарардидаи дар моддаи 4 Қонуни мазкур зикршударо, ки бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил бемор ва маъюб гардидаанд, комиссияҳои экспертии тиббию меҳнатие (КЭТМ) муқаррар менамоянд, ки онҳоро мақомоти ваколатдори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис додааст.

Шаҳрвандоне, ки бо қарори шӯрои экспертӣ ва комиссияҳои экспертии тиббию меҳнатӣ (КЭТМ) розӣ нестанд, ҳуқуқ доранд ҷиҳати баррасии такрории парванда ба Комиссияи экспертии тиббию меҳнатии ҷумҳуриявӣ муроҷиат намоянд.

**Моддаи 10. Ҳифзи иҷтимоӣ, хизматрасонии тиббӣ ва солимгардонии кӯдакону наврасон**

Ба кӯдакону наврасони бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарардида, ки дар банди «д» моддаи 4 Қонуни мазкур зикр гардидаанд, имтиёзҳои зерин муқаррар карда мешавад:

- гузаронидани мушоҳидаи ҳатмии тиббии ҳарсолаи ройгон дар муассисаҳои тиббии давлатӣ;

- таъмини ройгони доруворӣ (аз рӯи дастури духтур) барои табобати дармонгоҳии кӯдакон ва занҳои ҳомиладори бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарардида;

- табобати ройгон тибқи дастури тиббӣ дар муассисаҳои санаторию курортии соҳаи дахлдор;

- рафтуои ройгони кӯдакон дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамроҳи падар ё модар, васӣ ё парастор бо нақлиёти роҳи оҳан, дар ноҳияҳое, ки роҳи оҳан надоранд, бо нақлиёти ҳавоӣ ё нақлиёти байнишаҳрӣ то муассисаи табобатӣ ва санаторию курортӣ;

- ҳузури модар бо кӯдаки бемор дар муассисаҳои табобатӣ бо пешниҳоди духтур дар давраи табобат;

- таъмин кардани кӯдакони зарардида бо озуқа, аз ҷумла дар мактабҳо ва кӯдакистонҳо бо арзиши миёнаи аз тарафи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ муайяншуда.

Кӯдаконе, ки осеби ба падар ё модарашон расида ба онҳо гузаштааст, аз имтиёзҳои дар Қонуни мазкур пешбинишуда истифода мебаранд.

Ба падар ё модари кӯдакони то 16-солаи бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарардида имтиёзҳои зерин муқаррар карда мешаванд:

- пардохти варақаи корношоямӣ барои нигоҳубини кӯдаки бемор ба андозаи 100 фоизи маоши миёнаи падар ё модар;

- пардохти 100 фоизаи варақаи корношоямӣ ба падар ё модаре, ки ба кӯдаки бемор дар муассисаи табобатӣ дар давоми табобат ҳамроҳӣ менамояд.

Тартиби хизматрасонии тиббӣ ва солимгардонии кӯдакону наврасонро, ки дар моддаи мазкур нишон дода шудаааст, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

Моддаи 11. Кафолатҳои иловагӣ ба шаҳрвандоне, ки бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарар дидаанд

Кафолатҳои иловагиро ба шаҳрвандони зарардида Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

Мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии маҳаллӣ, шахсони мансабдор, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳо новобаста ба шакли моликият дар доираи салоҳияташон оид ба беҳбудии шароити моддию маишӣ, маънавӣ, хизматрасонии тиббӣ, инчунин амалӣ намудани фаъолияти соҳибкорӣ ва дигар ҳолатҳо нисбати шаҳрвандони зарардида чораҳои иловагӣ меандешанд.

Моддаи 12. Маблағгузории чорабиниҳои ҳифзи иҷтимоии шаҳрвандоне, ки бар асари фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил зарар дидаанд

Чорабиниҳои ҳифзи иҷтимоии шаҳрвандони зарардида аз ҳисоби манбаъҳои зерин маблағгузорӣ мешаванд:

- аз маблағи буҷети давлатӣ;

- аз маблағи фондҳои мақсаднок;

- аз хайрияи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ;

- аз дигар манбаъҳои маблағгузорие, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст.

**Моддаи 13. Танзими муносибатҳо вобаста ба таъмини нафақа**

Муносибатҳо вобаста ба таъмини нафақаи шаҳрвандони зарардида ва аъзои оилаи онҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба танзим дароварда мешаванд.

**БОБИ III.**

**МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 14. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 15. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

**Президенти**

**Ҷумҳурии Тоҷикистон Э.Раҳмонов**

**ш.Душанбе, 5 марти соли 2007**

**№ 242**

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	242	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲИФЗИ ИҶТИМОИИ ШАҲРВАНДОНЕ, КИ БАР АСАРИ ФАЛОКАТИ НЕРӮГОҲИ БАРҚИ АТОМИИ ЧЕРНОБИЛ ЗАРАР ДИДААНД	Маҷлиси Олии ҶТ	05.03.2007	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ**

**ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ТАМҒАҲОИ МОЛӢ ВА ТАМҒАҲОИ ХИЗМАТРАСОНӢ**

**(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2007, №3, мод. 167; Қонун**ҳо**и ҶТ аз 03.07.2012с., №858; аз 02.01.2019 с., № 1584**)

Қонуни мазкур муносибатҳоеро, ки вобаста ба ҳифзи ҳуқуқӣ ва истифодабарии тамғаҳои молӣ ва тамғаҳои хизматрасонӣ ба вуҷуд меоянд, танзим менамояд.

Боби 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода бурда мешаванд:

**- Конвенсияи Париж –** Конвенсияи Париж оид ба ҳифзи моликияти саноатӣ аз 20 марти соли 1883 бо    тағйиру иловаҳои минбаъда;

**- таснифи байналмилалии молҳо ва хизматрасониҳо (минбаъд ТБМХ) –** гурўҳбандие, ки бо Созишномаи Нитса оид ба таснифи байналмилалии молҳо ва хизматрасониҳо ҷиҳати бақайдгирии тамғаҳо (аз 15 июни соли 1957 бо тағйиру иловаҳои минбаъда) қабул шудааст;

- *ариза* **дар бораи бақайдгирии тамғаи молӣ –** маҷмўи ҳуҷҷатҳое, ки онро аризадиҳанда ё намояндаи ваколатдори ў пешниҳод менамоянд ва хоҳишро дар бораи додани ҳуҷҷатҳои муҳофизатӣ дар бар мегирад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**);

**- аввалияти тамғаи молӣ –** аввалият дар мўҳлатҳои ба вуҷуд омадани ҳуқуқ ба тамғаи молӣ;

**- намояндаи патентӣ –** шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқи дар назди мақомоти салоҳиятдор намояндагӣ намудани шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро дорад;

-тамғаи молӣ ва тамғаи хизматрасонӣ (минбаъд – тамғаи молӣ) – нишонаҳое, ки барои фардикунонии молҳо, корҳои иҷрошаванда ё хизматрасониҳои (минбаъд – молҳо) шахсони воқеӣ ё шахси ҳуқуқӣ истифода бурда мешаванд. (ҚҶТ аз 03.07.2012с., №858)

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тамғаҳои молӣ ва тамғаҳои хизматрасонӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тамғаҳои молӣ ва тамғаҳои хизматрасонӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки онҳоро Ҷумҳурии Тоҷикистон   эътироф намудааст, иборат мебошад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

Моддаи 3. Мақомоти ваколатдори давлатӣ

Амалисозии сиёсати давлатӣ ва вазифаҳои бо Қонуни мазкур пешбинишуда дар соҳаи ҳифзи ҳуқуқии тамғаҳои молӣ ба ўҳдаи мақомоти ваколатдори давлатӣ (минбаъд Идораи патентӣ), ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ваколатдор карда шудааст,   гузошта мешавад.

Идораи патентӣ дар ҳолатҳое, ки Қонуни мазкур пешбинӣ намудааст, мутобиқи салоҳияти худ санадҳои меъёрии ҳуқуқиро оид ба татбиқи Қонуни мазкур мебарорад.

Дар назди Идораи патентӣ Шўрои шикоятӣ амал мекунад, ки он масъалаҳои бо Қонуни мазкур ба салоҳияташ вогузоршударо баррасӣ менамояд. Шўрои шикоятӣ ваколатҳои худро дар асоси қонунгузории *Ҷумҳурии Тоҷикистон* ва Низомномаи Шўрои шикоятӣ, ки онро Идораи патентӣ тасдиқ мекунад, ба амал мебарорад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

**Боби 2. ҲИФЗИ ҲУҚУҚИИ ТАМҒАИ МОЛӢ**

Моддаи 4. Ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ

Ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси бақайдгирии давлатии он (минбаъд – бақайдгирӣ) тибқи тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ё дар асоси санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки аз ҷониби Тоҷикистон эътироф гардидаанд, дода мешавад.

Ҳуқуқ ба тамғаи молӣ бо қонун ҳифз карда мешавад.

Моддаи 5. Шаҳодатномаи тамғаи молӣ

Барои тамғаи молии бақайдгирифташуда шаҳодатномаи тамғаи молӣ дода мешавад.

Шаҳодатнома аввалияти тамғаи молӣ ва ҳуқуқи истисноиро ба тамғаи молӣ нисбат ба молҳои дар шаҳодатнома зикргардида тасдиқ менамояд.

Моддаи 6. Ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ

Соҳибҳуқуқ ҳуқуқ дорад тамғаи молиро истифода барад ва истифодабарии онро аз ҷониби шахсони дигар манъ намояд.

Ягон шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ ҳуқуқ надорад, ки тамғаи молии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳифзшавандаро бе иҷозати соҳибҳуқуқ истифода барад.

Бе иҷозати соҳибҳуқуқ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муомилоти гражданӣ истифода бурдани тамғаи молӣ (ё нишонае, ки он то дараҷаи иштибоҳангез монанд аст) нисбат ба молҳое, ки барои фардикунонии онҳо тамғаи молӣ ба қайд гирифта шудааст (ё нисбат ба молҳои бо ин молҳо якхела), вайронкунии ҳуқуқи истисноии соҳибҳуқуқ (истифодабарии ғайриқонунии тамғаи молӣ) эътироф карда мешавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Молҳо, тамғакоғазҳо, борпечҳои молҳое, ки дар онҳо тамғаи молӣ ё нишонае, ки ба он то дараҷаи иштибоҳангез монанд аст, ғайриқонунӣ истифода бурда мешаванд, молҳои қалбакӣ ҳисоб меёбанд.

**Боби 3.** **ҚОБИЛИЯТИ ҲифзПАЗИРИи Тамғаи молӣ**

Моддаи 7. Намудҳои тамғаҳои молӣ

Ба сифати тамғаҳои молӣ нишонаҳои вожавӣ, тасвирӣ, ҳаҷмдор ва дигар нишонаҳо ё омехтаи (комбинатсияи) ин намуди нишонаҳо метавонанд ба қайд гирифта шаванд.

Тамғаи молиро дар ҳар гуна ранг ё омезиши рангҳо ба қайд гирифтан мумкин аст.

Моддаи 8. Асосҳои мутлақ барои рад кардани бақайдгирӣ

Ба сифати тамғаи молӣ нишонаҳое ба қайд гирифта намешаванд, ки қобилияти фарқкунонӣ надоранд ва ё танҳо аз унсурҳое иборатанд, ки онҳо:

- барои ишораи молҳои намуди муайян мавриди истифодаи оммавӣ қарор доранд;

- рамзҳо ё истилоҳоти маъмул мебошанд;

- молҳоро тавсиф медиҳанд, аз ҷумла, ба намуд, сифат, миқдор, хосият, таъинот, арзишнокӣ ва инчунин вақт, ҷой, тарзи истеҳсол ё фурўши онҳо ишора мекунанд;

- ҳамон шакли молро доранд, ки танҳо ё асосан бо хусусият ё таъиноти мол муайян карда мешаванд.

Унсурҳое, ки дар сархатҳои якум-чоруми қисми якуми ҳамин модда зикр ёфтаанд, метавонанд чун унсурҳои ҳифзнашаванда ба тамғаи молӣ ворид карда шаванд, ба шарте, ки дар он мавқеи назаррасро ишғол накунанд.

Муқаррароти бо қисмҳои якум ва дуюми моддаи мазкур пешбинишуда нисбат ба нишонаҳое, ки дар натиҷаи истифодабариашон қобилияти фарқкунониро соҳиб гардидаанд, татбиқ карда намешаванд.

Мутобиқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофкардаи Тоҷикистон ба сифати тамғаи молӣ ба қайд гирифтани нишонаҳое, ки танҳо аз унсурҳои зерин иборатанд ё ба онҳо то дараҷаи иштибоҳангез шабоҳат доранд, манъ карда шудааст:

*- парчам, нишон ва дигар рамзҳои давлатӣ;*

*- номҳои ихтисоршуда ё пурраи созмонҳои байналмилалӣ, байниҳукуматӣ, нишонҳо, парчамҳо ва дигар рамзҳои онҳо;*

- тамғаҳои расмии назоратӣ, кафолатӣ ва тамғаҳои маҳак, мӯҳрҳо, нишонаҳо ва аломатҳои дигари фарқкунанда ё аломатҳое, ки то дараҷаи омехташавӣ ба онҳо монанд мебошанд (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Унсурҳои дар қисми чоруми моддаи мазкур зикргардида метавонанд ҳамчун унсурҳои ҳифзнашаванда ба тамғаи молӣ ворид карда шаванд, агар дар ин хусус розигии мақомоти ваколатдор мавҷуд бошад **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Тартиб ва шартҳои ворид намудани номи расмӣ, Парчам, Нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар рамзҳои давлатиро ҳамчун унсурҳои ҳифзнашавандаи тамғаи молӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Ба сифати тамғаи молӣ бақайдгирии нишонаҳое, ки айнан ё то дараҷаи иштибоҳангез шабоҳат доранд, роҳ дода намешавад:

- бо номҳои расмӣ ва тасвирҳои объектҳои махсуси мероси фарҳангии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ё ин ки мероси фарҳангии умумиҷаҳонӣ, инчунин бо тасвирҳои арзишҳои фарҳангие, ки дар коллексияҳо, маҷмӯаҳо ва фондҳо нигаҳдорӣ мешаванд, агар бақайдгирӣ ба номи шахсоне, ки соҳибмулки онҳо намебошанд, бе розигии соҳибмулк ё шахсоне, ки аз ҷониби соҳибмулк барои бақайдгирии чунин нишонаҳо ҳамчун тамғаи молӣ ваколатдор шудаанд, талаб карда шавад;

*- бо рамзҳои динӣ* (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Ба сифати тамғаи молӣ ба қайд гирифтани аломатҳое манъ карда мешавад, ки онҳо ё унсурҳои онҳо:

- бардурўғ мебошанд ё метавонанд истеъмолкунандаро оид ба мол ё истеҳсолкунандаи он ба иштибоҳ андозанд;

- хилофи манфиатҳои ҷамъиятӣ ё принсипҳои инсондўстӣ ва ахлоқӣ мебошанд.

Мувофиқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон ба сифати тамғаи молӣ ба қайд гирифтани нишонаҳое манъ карда мешавад, ки онҳо ё унсурҳои онҳо дар яке аз давлатҳои аъзои санади зикргардидаи байналмилалӣ ба сифати нишонае ҳифз карда мешаванд, ки май ё нўшокиҳои спиртдорро чун моли дар *ҳудуди* ҳамон давлат (дар ҳудудҳои объекти ҷуғрофии ҳамон давлат) истеҳсолшаванда мушаххас мегардонад ва сифати махсус, обрў ва хусусиятҳои дигари ин молҳо ғолибан бо *ҷои пайдоиши* онҳо муайян карда мешавад, агар тамғаи молӣ барои ишора намудани май ва нўшокиҳои спиртдоре пешбинӣ шуда бошад, ки дар *ҳудуди* ҳамон объекти ҷуғрофӣ бароварда намешаванд (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Моддаи 9. Асосҳои дигар барои рад кардани бақайдгирӣ

Ба сифати тамғаи молӣ нишонаҳое ба қайд гирифта намешаванд, ки ба нишонаҳои зерин айнан ё то дараҷаи иштибоҳангез шабоҳат доранд:

- тамғаҳои молии шахсони дигар, ки барои бақайдгирӣ нисбат ба молҳои якхела арз шудаанд (агар *аризаҳои* дахлдор бозхонд нашуда бошанд) ё дар Тоҷикистон ҳифз карда мешаванд ва аввалияти пештар доранд (аз ҷумла мутобиқи санади байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон) (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**);

- тамғаҳои молии шахсони дигар, ки тибқи тартиби бо Қонуни мазкур муқарраршуда нисбат ба молҳои якхела ҳамчун тамғаҳои молии маъруфи Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф шудаанд.

Ба сифати тамғаи молӣ нисбат ба молҳои якхела ба қайд гирифтани нишонаҳое, ки ба тамғаи молии дар сархатҳои якум ва дуюми қисми якуми моддаи мазкур ишорашуда то дараҷаи иштибоҳангез шабоҳат доранд, танҳо бо ризоияти соҳибҳуқуқ сурат гирифта метавонад.

Ба сифати тамғаи молӣ нисбат ба ҳама гуна молҳо ба қайд гирифтани нишонае, ки айнан ё то дараҷаи иштибоҳангез *номи* *ҷои пайдоиши моли* *дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳифзшаванда* монанд мебошад, номумкин аст, ба истиснои ҳолате, ки чунин нишона ҳамчун унсури ҳифзнашаванда ба тамғаи молие ворид гардида бошад, ки он ба номи шахси дорои ҳуқуқи истифодаи номи *ҷои пайдоиши* мол ба қайд гирифта мешавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Ба сифати тамғаҳои молӣ нишонаҳое ба қайд гирифта намешаванд, ки онҳо бо намунаҳои саноатие, ки ҳуқуқи шахсони дигар дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба онҳо то санаи аввалияти тамғаи молии бақайдгирифташаванда ба вуҷуд омадааст, айнан мебошанд (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Боби 4. АВВАЛИЯТИ ТАМҒАИ МОЛӢ

Моддаи 10. Аввалияти тамғаи молӣ

Аввалияти тамғаи молӣ аз рўи санаи пешниҳоди *ариза* ба Идораи патентӣ муқаррар карда мешавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Аввалияти тамғаи молиро аз рўи санаи пешниҳод шудани *ариза* якум дар давлати иштирокчии Конвенсияи Париж муқаррар кардан мумкин аст (аввалияти конвенсионӣ), агар *ариза* ба Идораи патентӣ дар давоми шаш моҳи баъд аз санаи зикргардида ворид шуда бошад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Аввалияти тамғаи молиеро, ки дар нигораҳои (экспонатҳои) ба маърази намоиш гузошташудаи намоишгоҳҳои расмӣ ё расман эътирофгардидаи байналмилалӣ, ки дар *ҳудуди* яке аз давлатҳои иштирокчии Конвенсияи Париж ташкил гардидаанд, истифода шудааст, аз рўи санаи оғози намоиши кушоди ин экспонат дар намоишгоҳ муқаррар кардан мумкин аст (аввалияти намоишгоҳӣ), агар пешниҳоди *ариза* дар давоми шаш моҳи пас аз санаи зикргардида сурат гирифта бошад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Аризадиҳандае, ки хоҳиши истифода намудани ҳуқуқи аввалияти конвенсионӣ ё аввалияти намоишгоҳиро дорад, бояд тавассути пешниҳоди *ариза* ва ё дар давоми ду моҳи баъд аз санаи пешниҳоди *ариза* ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи чунин ҳуқуқро ба *ариза* замима намояд ва ё ин ҳуҷҷатҳоро на дертар аз се моҳи баъд аз санаи ба Идораи патентӣ ворид гардидани *ариза* пешниҳод кунад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Аввалияти тамғаи молӣ аз рўи *ариза*е, ки аризадиҳанда тибқи қисми нўҳуми моддаи 12 Қонуни мазкур дар асоси *ариза*и дигари аризадиҳанда ба худи ҳамон нишона (минбаъд - *ариза*и ибтидоӣ) пешниҳод намудааст (минбаъд - *ариза*и ҷудокардашуда), аз рўи санаи пешниҳоди *ариза*и ибтидоӣ ба Идораи патентӣ ва дар сурати аз рўи *ариза*и ибтидоӣ мавҷуд будани ҳуқуқи муқаррар намудани аввалияти пештар – аз рўи санаи ҳамин аввалият муқаррар карда мешавад, ба шарте, ки то санаи пешниҳоди *ариза*и ҷудокардашуда *аризаи* ибтидоӣ бозхонд нашуда бошад ё бозхондашуда маҳсуб нагардад ва пешниҳоди *аризаи* ҷудокардашуда то қабули қарор оид ба *аризаи* ибтидоӣ сурат гирифта бошад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Агар ба тамғаҳои молии айнан монанд аз ҷониби аризадиҳандагони гуногун *аризаҳое* пешниҳод шуда бошанд, ки ҳамон як санаи аввалиятро доранд ва бақайдгирии тамғаи молиро нисбат ба номгўи пурра ё қисман якхелаи молҳо *ариза* намоянд, он гоҳ дар асоси созишномаи байни аризадиҳандагон бақайдгирии тамғаи молиро нисбат ба молҳои якхелаи ҳар номгўй ба унвони яке аз аризадиҳандагон анҷом додан мумкин аст (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Агар ба тамғаҳои молии айнан монанд, ки ҳамон як санаи аввалиятро доранд, нисбат ба номгўи пурра ё қисман якхелаи молҳо аз ҷониби ҳамон як аризадиҳанда *аризаҳо* пешниҳод шуда бошанд, бақайдгирии тамғаи молиро нисбат ба ин гуна молҳо аз рўи яке аз *аризаҳои* интихобнамудаи аризадиҳанда анҷом додан мумкин аст **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Дар давоми шаш моҳи пас аз санаи гирифтани огоҳинома аризадиҳандагон (аризадиҳанда) бояд оид ба созиши дар байни онҳо бадастомада (интихоби худ) дар мавриди он, ки бақайдгирии тамғаи молӣ аз рўи кадом ариза дархост мешавад, хабар диҳанд.

Агар дар мўҳлати муқарраршуда ба Идораи патентӣ хабари зикргардида ё дархост оид ба дароз кардани мўҳлати муқарраршуда ворид нагардад, дархостҳо бозхондашуда маҳсуб меёбанд.

Аввалияти тамғаи молӣ аз рўи санаи бақайдгирии байналмилалии тамғаи молӣ тибқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон муқаррар шуда метавонад.

**Боби 5.** **БАҚАЙДГИРИИ ТАМҒАИ МОЛӢ**

**Моддаи 11. *Ариза* дар бораи бақайдгирии тамғаи молӣ**

**(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**

*Ариза* дар бораи бақайдгирии тамғаи молӣ (минбаъд – *ариза*) ба Идораи патентӣ аз ҷониби шахси   ҳуқуқӣ ё шахси **воқеӣ** (минбаъд-аризадиҳанда), пешниҳод карда мешавад. **(ҚҶТ аз 03.07.2012с., №858**; **ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**

Бурдани кор бо Идораи патентӣ метавонад аз ҷониби худи аризадиҳанда, соҳибҳуқуқ, шахси дигари манфиатдор мустақилона ё ба воситаи намояндаи патентии аз тарафи Идораи патентӣ ба қайд гирифташуда амалӣ гардад .

Шахсони воқеие, ки ба таври доимӣ берун аз *ҳудуди* Ҷумҳурии Тоҷикистон истиқомат мекунанд ва шахсони ҳуқуқии хориҷӣ ё намояндагони онҳо фаъолияташонро бо Идораи патентӣ ба воситаи намояндагони бо боваринома ваколатдоршудаи патентӣ, ки ҳуқуқи ба амал баровардани фаъолияти намояндаи патентиро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон соҳиб шудаанд, пеш мебаранд (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

*Ариза* барои як тамғаи молӣ пешниҳод карда мешавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

*Ариза* бояд инҳоро дар бар гирад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**):

- *дархост* дар бораи бақайдгирии нишона ба сифати тамғаи молӣ бо нишон додани номи аризадиҳанда ва инчунин нишонии макони ҷойгиршавӣ ё зисти ў (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**);

- нишонаи арзшаванда;

- номгўи молҳое, ки тибқи ТБМХ гурўҳбандӣ шудаанд ва бақайдгирии тамғаи молӣ нисбат ба онҳо дархост мешавад;

- шарҳу тавсифи нишонаи арзшаванда.

*Ариза* ба забони давлатӣ ё забони русӣ пешниҳод карда мешавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

*Ариза*ро аризадиҳанда имзо мекунад ва дар сурати ба воситаи намояндаи патентӣ пешниҳод шудани он – аризадиҳанда ё намояндаи патентӣ имзо менамоянд (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Ба *ариза* бояд ҳуҷҷатҳои зерин илова карда шаванд (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**):

- ҳуҷҷате, ки бо андозаи муқарраргардида ворид шудани пардохти ҳатмиро барои пешниҳоди *ариза* тасдиқ мекунад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**);

- оинномаи тамғаи коллективӣ, агар *ариза* барои бақайдгирии тамғаи молии коллективӣ пешниҳод шавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**);

- ҳуҷҷате, ки ҳуқуқу салоҳияти намояндаи патентиро тасдиқ мекунад, агар *ариза* ба воситаи намояндаи патентӣ дода шавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Ҳуҷҷатҳои ба *ариза* замимашаванда бо забони давлатӣ ё забони дигар пешниҳод мегарданд. Агар ин ҳуҷҷатҳо бо забони дигар пешниҳод шуда бошанд, ба *ариза* тарҷумаи онҳо ба забони давлатӣ замима карда мешавад. Тарҷумаро ба забони давлатӣ на дертар аз ду моҳи пас аз санаи ба аризадиҳанда фиристодани огоҳиномаи Идораи патентӣ оид ба зарурати иҷрои ин шарт пешниҳод намудан мумкин аст (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Ба сифати санаи пешниҳоди *ариза* санаи ба Идораи патентӣ ворид гардидани ҳуҷҷатҳои дар сархатҳои якум–сеюми қисми панҷуми моддаи мазкур пешбинишуда ва агар ин ҳуҷҷатҳо дар як рўз ворид нагардида бошанд, санаи ворид шудани ҳуҷҷати охирин қабул карда мешавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Идораи патентӣ маълумотро вобаста ба аризаҳои пешниҳодшуда оид ба тамғаҳои молӣ, ки аз экспертизаи расмӣ гузаштаанд, дар хабарномаи расмии «Навиди патентӣ» нашр менамояд (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Пас аз нашри маълумот оид ба ариза то қабули қарори экспертизаи нишони арзшуда ҳар як шахс ҳуқуқ дорад ба Идораи патентӣ ба таври хаттӣ аризаро, ки далелҳои қарор доштани нишонаи арзшударо таҳти амали моддаҳои 8, 9 ва сархатҳои якум - сеюми қисми якуми моддаи 33 Қонуни мазкур дар бар мегиранд, пешниҳод намояд. Баъди ба Идораи патентӣ пешниҳод шудани ариза ҳар як шахс ҳуқуқ дорад бо ҳуҷҷатҳои он шинос шавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

*Қоидаҳои пешниҳод ва баррасии ариза барои бақайдгирии тамғаҳои молиро Идораи патентӣ муқаррар менамояд* (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Моддаи 12. Экспертизаи *ариза* ба тамғаи молӣ

**(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**

Экспертизаи *ариза* аз ҷониби Идораи патентӣ гузаронида шуда, экспертизаи расмӣ ва экспертизаи нишонаи арзшударо дар бар мегирад **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Дар рафти гузаронидани экспертизаи *ариза* то аз рўи он қабул гардидани қарор аризадиҳанда ҳуқуқ дорад ба ҳуҷҷатҳои *ариза* иловаҳо, тасҳеҳот ва ислоҳот ворид намояд **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Агар маводи иловашаванда номгўи молҳоеро дар бар гирад, ки дар *ариза* то санаи пешниҳоди он зикр нашуда буданд ё агар нишонаи арзшуда моҳиятан тағйир дода шавад, ин гуна маводи иловагӣ баррасӣ карда намешавад ва бояд ба сифати *аризаи* мустақил ба расмият дароварда шавад **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Тағйир ёфтани аризадиҳанда дар сурати гузашт намудани ҳуқуқ ба *ариза* ё дар натиҷаи тағйир додани номи аризадиҳанда, инчунин ислоҳ намудани хатоҳои намоёну техникиро дар ҳуҷҷатҳои *ариза* то санаи бақайдгирии тамғаи молӣ анҷом додан мумкин аст **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Дар рафти гузаронидани экспертиза Идораи патентӣ ҳуқуқ дорад аз аризадиҳанда маводи иловагиеро, ки бе онҳо гузаронидани экспертиза имконнопазир аст, дархост намояд.

Нисбат ба ҳуҷҷатҳои иловагӣ, агар онҳо номгўи молҳоеро дар бар гиранд, ки дар *ариза* то санаи пешниҳоди он зикр нагардидаанд ё нишонаи арзшударо моҳиятан тағйир диҳанд, тартиби бо қисми сеюми ҳамин модда муқарраргардида татбиқ карда мешавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Маводи иловагии марбут ба талаботи экспертиза бояд дар давоми ду моҳи пас аз санаи гирифтани ин *ариза* ё гирифтани нусхаҳои маводи *дар дархости ҷавобии аризадиҳанда* зикргардида пешниҳод шавад, агар ин нусхаҳоро аризадиҳанда дар давоми як моҳи пас аз санаи гирифтани талаботи экспертиза талаб карда бошад. Агар аризадиҳанда маводи иловагии дархостшударо дар мўҳлати зикргардида пешниҳод накунад ё оид ба дароз кардани мўҳлати муқарраргардида *ариза* надиҳад, *ариза* бозхондашуда дониста мешавад. Бо *аризаи* аризадиҳанда Идораи патентӣ метавонад мўҳлати муқарраршудаи пешниҳоди ҷавобро ба талаботи экспертиза ба муддати на зиёдтар аз шаш моҳ дароз кунад. Дар сурати тасдиқ гардидани сабабҳои узрноки риоя нагардидани мўҳлати муқарраршуда Идораи патентӣ метавонад онро ба муддати бештар аз шаш моҳ дароз кунад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Дар сурати риоя нагардидани мӯҳлати муқарраршудаи ҷавоб ба дархости экспертиза, пас аз ҳашт моҳи санаи равон гардидани чунин дархост, ариза барои бақайдгирии тамғаи молӣ бозхондашуда ҳисобида мешавад **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Бо хоҳиши аризадиҳанда *аризаро* дар марҳилаи дилхоҳи баррасии он, вале на дертар аз санаи бақайдгирии тамғаи молӣ бозхонд намудан мумкин аст **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Дар рафти гузаронидани экспертизаи ариза то аз рўи он қабул гардидани қарор аризадиҳанда ҳуқуқ дорад барои бақайдгирии худи ҳамон нишона аризаи ҷудокардашудаеро пешниҳод намояд, ки он молҳои ба рўйхати аризаи ибтидоии дар санаи пешниҳоди он ба Идораи патентӣ воридшуда, вале бо онҳо якхела набударо дар бар мегирад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

**Моддаи 13. Экспертизаи расмӣ**

Экспертизаи расмии *ариза* дар муддати як моҳи пас аз санаи пешниҳоди он ба Идораи патентӣ гузаронида мешавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Дар рафти гузаронидани экспертизаи расмӣ мавҷуд будани ҳуҷҷатҳои зарурии *ариза* ва мувофиқати онҳо ба талаботи муқарраргардида санҷида мешавад. Аз рўи натиҷаҳои экспертизаи расмии *ариза* қарор дар бораи баррасӣ шудан ё нашудани он бароварда мешавад ва аризадиҳанда оид ба қарори қабулгардида хабардор карда мешавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Ҳамзамон бо хабарнома оид ба натиҷаи мусбати экспертизаи расмӣ, инчунин дар бораи санаи пешниҳоди *ариза*, ки тибқи қисми даҳуми моддаи 11 Қонуни мазкур муқаррар гардидааст, ба аризадиҳанда маълумот дода мешавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

**Моддаи 14. Экспертизаи нишонаи арзшуда**

Экспертизаи нишонаи арзшуда пас аз анҷом ёфтани экспертизаи расмӣ гузаронида мешавад.

Дар рафти экспертиза мувофиқати нишонаи арзшуда ба талаботе, ки дар моддаи 8, қисмҳои якум ва сеюми моддаи 9 Қонуни мазкур зикр гардидаанд, экспертиза шуда, аввалияти тамғаи молӣ муқаррар карда мешавад.

Дар ҳолати ворид шудани ариза тибқи муқаррароти қисми дувоздаҳуми моддаи 11 Қонуни мазкур далелҳое, ки дар аризаи мазкур вобаста ба таҳти амали моддаҳои 8 ва 9 Қонуни мазкур қарор гирифтани нишонаи арзшударо дар бар мегиранд, ҳангоми гузаронидани экспертизаи нишонаи арзшуда ба инобат гирифта мешаванд. Аз рӯи натиҷаҳои экспертизаи нишонаи арзшуда Идораи патентӣ дар бораи бақайдгирии тамғаи молӣ ё рад гардидани бақайдгирии он қарор қабул мекунад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Нусхаҳои маводеро, ки ба нишонаи арзшуда муқобил гузошта шудаанд, аризадиҳанда метавонад дар давоми як моҳи пас аз санаи гирифтани қарор оид ба ариза талаб кунад.

Қарори экспертиза дар бораи бақайдгирии тамғаи молӣ бо сабаби ворид гардидани *аризае*, ки тибқи моддаи 10 Қонуни мазкур, аввалияти пештарро дорад, метавонад аз нав баррасӣ карда шавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Агар аризадиҳанда бо қарори экспертиза розӣ бошад, ӯ бояд дар давоми ду моҳ пас аз санаи гирифтани қарори мазкур ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи пардохтҳои дахлдорро барои бақайдгирии тамғаи молӣ дар Феҳристи давлатӣ пешниҳод намояд. Дар ҳолати пешниҳод накардани ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи пардохтҳои дахлдор ё дархост оид ба дароз кардани мӯҳлати муқарраршуда, пас аз ҳашт моҳ аз санаи ирсол шудани қарор ариза бозхондашуда ҳисобида мешавад **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Дар сурати бо қарори экспертиза розӣ набудани аризадиҳанда ў ҳуқуқ дорад дар давоми ду моҳи пас аз санаи гирифтани қарор ба Идораи патентӣ оид ба гузаронидани экспертизаи такрорӣ дархости асоснок пешниҳод намояд.

Экспертизаи такрорӣ дар муддати ду моҳи пас аз санаи ба Идораи патентӣ ворид гардидани дархостномаи аризадиҳанда гузаронида мешавад.

**Моддаи 15. Шикоят нисбати қарор оид ба ариза ва барқароркунии мўҳлатҳои гузаронидашуда**

Аризадиҳанда дар давоми се моҳи пас аз санаи гирифтани қарори дахлдор ё нусхаҳои маводи ба *ариза* муқобил гузошташуда, агар аризадиҳанда фиристодани ин маводро дар давоми як моҳи пас аз гирифтани қарори дахлдор *ариза* карда бошад, метавонад ба Шўрои шикоятӣ эътирознома пешниҳод намояд. Аз ҷумла, дар сурати розӣ набудан бо (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**):

- қарори экспертизаи расмӣ оид ба рад гардидани қабули *ариза* барои баррасӣ (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**);

- қарори аз рўи натиҷаи экспертизаи нишона қабулгардида;

- қарор оид ба бозхондашуда эътироф гардидани *ариза* (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Мўҳлатҳои бо қисми ҳафтуми моддаи 12, қисмҳои ҳафтум ва ҳаштуми моддаи 14 Қонуни мазкур ва қисми якуми моддаи мазкур пешбинишуда, ки аризадиҳанда онҳоро гузаронидааст, метавонанд аз ҷониби Идораи патентӣ тибқи дархостномаи аризадиҳанда, ки на дертар аз *шаш* моҳи пас аз анҷоми ин мўҳлат пешниҳод гардидааст, дар сурати тасдиқ гардидани сабабҳои узрнок ва супурдани пардохти ҳатмии дахлдор барқарор карда шаванд (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Чунин дархост ба Идораи патентӣ ҳамзамон бо маводи иловагии аз ҷониби экспертиза талабшуда ё бо дархостнома оид ба дароз кардани мўҳлати пешниҳоди ин мавод ва ё ҳамзамон бо пешниҳоди эътирознома ба Шўрои шикоятӣ пешниҳод карда мешавад.

**Моддаи 16. Бақайдгирии тамғаи молӣ**

Дар асоси қарор оид ба бақайдгирии тамғаи молӣ Идораи патентӣ дар давоми як моҳи пас аз санаи гирифтани ҳуҷҷат оид ба ворид гардидани пардохти ҳатмии муқарраршуда бақайдгирии тамғаи молиро дар Феҳристи давлатии тамғаҳои молии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд Феҳрист) анҷом медиҳад. Ба Феҳрист тамғаи молӣ, маълумот оид ба соҳибҳуқуқи он, санаи аввалияти тамғаи молӣ, санаи бақайдгирии он, номгўи молҳо ва хизматрасониҳое, ки нисбат ба онҳо тамғаи молӣ ба қайд гирифта шудааст, дигар маълумоти марбут ба бақайдгирии тамғаи молӣ ва инчунин тағйироти минбаъдаи ин маълумот дохил карда мешавад.

Дар сурати бо тартиби муқарраргардида пешниҳод накардани ҳуҷҷате, ки ворид шудани пардохти ҳатмиро барои бақайдгирии тамғаи молӣ ва додани шаҳодатнома тасдиқ менамояд, бақайдгирии тамғаи молӣ ба амал бароварда намешавад ва *аризаи* дахлдор бозхондашуда дониста мешавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

*Қоидаҳои пешбурди Феҳрист аз тарафи Идораи патентӣ муқаррар карда мешаванд* **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

**Моддаи 17. Додани шаҳодатномаи тамғаи молӣ**

Додани шаҳодатномаи тамғаи молӣ аз ҷониби Идораи патентӣ дар давоми як моҳи пас аз санаи бақайдгирии тамғаи молӣ дар Феҳрист сурат мегирад.

Шакли шаҳодатнома ва таркиби маълумотеро, ки ба он ворид мегардад, Идораи патентӣ муқаррар менамояд.

**Моддаи 18. Мўҳлати эътибори бақайдгирӣ**

Бақайдгирии тамғаи молӣ дар давоми даҳ *сол* аз санаи пешниҳоди *ариза* ба Идораи патентӣ эътибор дорад **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Мўҳлати эътибори бақайдгириро тибқи аризаи соҳибҳуқуқ, ки дар давоми соли охирини эътибори бақайдгирӣ пешниҳод гардидааст, ҳар дафъа ба муддати даҳ сол дароз кардан мумкин аст.

Агар пардохти иловагии ҳатмӣ супурда шавад, аз рўи дархости соҳибҳуқуқ ба ў барои дароз кардани мўҳлати амали бақайдгирии тамғаи молӣ мўҳлати шашмоҳаи пас аз анҷоми мўҳлати амали бақайдгириро додан мумкин аст.

Маълумот дар бораи дароз шудани мўҳлати амали бақайдгирии тамғаи молиро Идораи патентӣ ба Феҳрист ва шаҳодатномаи тамғаи молӣ ворид менамояд.

**Моддаи 19. Ворид намудани тағйирот ба бақайдгирӣ**

Соҳибҳуқуқ Идораи патентиро дар бораи тағйир ёфтани *насаб,* *ном* ва *номи падар* дар бораи ихтисор кардани номгўи молҳое, ки тамғаи молӣ нисбат ба онҳо ба қайд гирифта шудааст, оид ба тағйир ёфтани унсурҳои алоҳидаи тамғаи молӣ, ки моҳияти онро тағйир намедиҳанд ва инчунин оид ба тағйироти дигари марбут ба бақайдгирии тамғаи молӣ огоҳ менамояд **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Агар масъалаи додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молӣ тибқи асосҳо ва тартиби бо моддаи 33 Қонуни мазкур муқарраргардида мавриди баҳс қарор гирифта бошад, бо аризаи соҳибҳуқуқ аз бақайдгирии тамғаи молӣ, ки нисбат ба якчанд мол эътибор дорад, бақайдгирии алоҳидаи ин тамғаи молиро барои як намуди мол ё қисми молҳое, ки бо молҳои дар бақайдгирии ибтидоӣ боқимонда якхела нестанд, ҷудо кардан мумкин аст. Аризаи зикргардида бояд аз ҷониби соҳибҳуқуқ то қабули қарор аз рўи натиҷаҳои баҳс оид ба бақайдгирии тамғаи молӣ пешниҳод карда шавад.

Тағйироти марбут ба бақайдгирии тамғаи молӣ ба Феҳрист ва шаҳодатномаи тамғаи молӣ дар сурати ворид гардидани пардохти ҳатмии дахлдор дохил карда мешавад.

Идораи патентӣ бо мақсади ислоҳ намудани хатоҳои бебаҳсу техникӣ метавонад ба Феҳрист ва шаҳодатномаи тамғаи молӣ тасҳеҳоти дахлдорро ворид намояд.

**Моддаи 20 . Интишори маълумот дар бораи бақайдгирӣ**

Маълумот дар бораи бақайдгирии тамғаи молие, ки ба Феҳрист мувофиқи моддаи 16 Қонуни мазкур ворид карда шудааст, аз ҷониби Идораи патентӣ бе таъхир пас аз дар Феҳрист қайд гардидани тамғаи молӣ ё баъди ба Феҳрист ворид гардидани тағйироти марбути бақайдгирӣ дар хабарномаи расмӣ интишор карда мешавад.

**Моддаи 21. Бақайдгирии тамғаи молӣ дар мамлакатҳои хориҷӣ**

Шахсони воқеӣ ё ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд тамғаи молиро дар мамлакатҳои хориҷӣ ба қайд гиранд ё бақайдгирии байналмилалии онро анҷом диҳанд.

Ариза барои бақайдгирии байналмилалии тамғаи молӣ тавассути Идораи патентӣ пешниҳод карда мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584).

**Моддаи 22. Шартҳои бақайдгирии такрорӣ**

Тамғаи молӣ, тамғаи ба он айнан ё то дараҷаи иштибоҳангез монандро, ки мўҳлати эътиборашон гузаштааст ва оид ба дароз кардани мўҳлаташон тибқи қисми дуюми моддаи 18 Қонуни мазкур дархостнома пешниҳод нашудааст, дар давоми як соли пас аз қатъ гардидани эътибори бақайдгирӣ ба номи шахси дигар, ғайр аз соҳибҳуқуқи қаблӣ ё вориси ҳуқуқии ў, дубора ба қайд гирифтан номумкин аст **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Ин қоида дар мавриде низ татбиқ мегардад, ки соҳибҳуқуқ қабл аз гузаштани мўҳлати эътибори бақайдгирӣ аз тамғаи молӣ даст кашида бошад.

**Боби 6.** **ТАМҒАИ МОЛИИ МАЪРУФ ВА ҲИФЗИ ҲУҚУҚИИ ОН**

**Моддаи 23. Тамғаи молии маъруф**

Аз рўи аризаи шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ ба сифати тамғаи молии маъруф тамғаи молие, ки дар асоси бақайдгирии он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳифз карда мешавад, тамғаи молие, ки бе бақайдгирӣ, тибқи санади ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳифз карда мешавад, инчунин нишонае, ки ҳамчун тамғаи молӣ истифода мешавад, вале ҳифзи ҳуқуқӣ надорад, эътироф шуда метавонад, агар ин гуна тамғаҳои молӣ ё нишона дар натиҷаи истифодабарии муттасил то санаи дар ариза зикршуда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар байни истеъмолкунандагони муайян нисбат ба молҳои аризадиҳанда маъруф шуда бошанд.

Тамғаи молӣ ё нишона ҳамчун тамғаи молии маъруф эътироф шуда наметавонанд, агар онҳо пас аз санаи аввалияти тамғаи молии шахси дигар, ки айнан ё то дараҷаи иштибоҳангез ба онҳо монанд аст ва барои истифодабарӣ барои молҳои якхела пешбинӣ шудааст, маъруф гардида бошанд.

Ба тамғаи молии маъруф ҳифзи ҳуқуқие дода мешавад, ки бо Қонуни мазкур пешбинӣ шудааст.

Дар сурати тамғаи молии маъруф эътироф гардидани тамғаи молии қаблан бақайдгирифташуда ҳифзи ҳуқуқии чунин тамғаи молии маъруф, инчунин ба молҳои тавофутдошта бо молҳое, ки нисбат ба онҳо тамғаи молӣ чун тамғаи маъруф эътироф гардидааст, паҳн мешавад, агар истифода шудани ин тамғаи молӣ аз ҷониби шахси дигар нисбат ба молҳои зикргардида дар шуури истеъмолкунандагон тасаввуроти алоқамандиро бо соҳибҳуқуқ ба вуҷуд оварад ва манфиатҳои қонунии соҳибҳуқуқро халалдор карда тавонад.

**Моддаи 24. Додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молии маъруф**

Ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молии маъруф дар асоси қарори Шўрои шикоятӣ, ки аз рўи аризаи тибқи қисми якуми моддаи 23 Қонуни мазкур пешниҳодшуда қабул гардидааст, дода мешавад.

Тамғаи молие, ки тамғаи маъруф эътироф гардидааст, аз ҷониби Идораи патентӣ ба Номгўи тамғаҳои молии маъруфи Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд – Номгўй) дар муддати як моҳи пас аз санаи гирифтани ҳуҷҷате, ки ворид шудани пардохти ҳатмии муқарраршуда ва пардохти *кор*ба*риро* тасдиқ менамояд, дохил карда мешавад **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Додани шаҳодатномаи тамғаи молии маъруф аз ҷониби Идораи патентӣ дар муддати як моҳи пас аз санаи ворид гардидани тамғаи молӣ ба Номгўй ба амал бароварда мешавад. Шакли шаҳодатнома ва таркиби маълумоти дар он дарҷшавандаро Идораи патентӣ муқаррар менамояд.

Маълумоти марбут ба тамғаи молии маъруфро Идораи патентӣ дар хабарномаи расмӣ пас аз ба Номгўй ворид гардидани он бе таъхир нашр мекунад.

Ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молии маъруф бемўҳлат эътибор дорад.

*Қоидаҳои маъруф донистани тамғаи молиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Идораи патентӣ муқаррар менамояд* **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

**Боби 7.** **ТАМҒАИ МОЛИИ КОЛЛЕКТИВӢ**

**Моддаи 25. Ҳуқуқ ба тамғаи молии коллективӣ**

Мутобиқи санади ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон иттиҳодияи шахсон, ки таъсис ва фаъолияти он бо қонунунгузории давлате, ки дар он ҷо ин иттиҳодия таъсис дода шудааст, ихтилоф надорад, ҳуқуқ дорад дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тамғаи молии коллективиро ба қайд гирад. Тамғаи молии коллективӣ тамғаи молиест, ки аз ҷониби шахсони ба иттиҳодия дохилшаванда барои ишора намудани молҳои истеҳсолнамуда ё ба фурўш баровардаашон, ки дорои сифати ягона ё дигар хусусиятҳои умумӣ мебошанд, истифода бурда мешавад

Тамғаи молии коллективӣ ва ҳуқуқи истифодаи онро ба шахсони дигар додан мумкин нест. (

Моддаи 26. Бақайдгирии тамғаи молии коллективӣ

Ба *ариза* дар бораи бақайдгирии тамғаи молии коллективӣ оинномаи тамғаи молии коллективӣ замима карда мешавад, ки он бояд маълумоти зеринро дар бар гирад: номи иттиҳодияе, ки ваколати ба номи худ ба қайд гирифтани тамғаи молии коллективиро дорад, номгўи шахсоне, ки ҳуқуқи истифодаи ин тамғаро доранд, мақсади бақайдгирии тамғаи молии коллективӣ, номгўи молҳо ва нишондиҳандаҳои умумии сифатӣ ва хусусиятҳои дигари умумии молҳое, ки бо тамғаи молии коллективӣ ишора карда мешаванд, шартҳои истифодаи тамға ва тартиби назорат намудани истифодаи он, масъулият барои вайрон намудани оинномаи тамғаи молии коллективӣ **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Ба Феҳрист ва шаҳодатномаи тамғаи молии коллективӣ, илова ба маълумоти бо моддаи 16 Қонуни мазкур пешбинишуда, маълумот дар бораи шахсоне, ки ҳуқуқи истифодаи тамғаи молии коллективиро доранд, ворид карда мешавад. Ин маълумот ва инчунин иқтибос аз оинномаи тамғаи молии коллективӣ оид ба нишондиҳандаҳои умумии сифатӣ ва хусусиятҳои дигари умумии молҳое, ки бо тамғаи молии коллективӣ ишора карда мешаванд, аз ҷониби Идораи патентӣ дар хабарномаи расмӣ интишор мешаванд.

Дар сурати истифода бурдани тамғаи молии коллективӣ дар молҳое, ки нишондиҳандаҳои умумии сифатӣ ва хусусиятҳои дигари умумиро надоранд, ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молии коллективӣ метавонад дар асоси ҳалномаи суд, ки аз рўи аризаи ҳар як шахси манфиатдор қабул шудааст, пурра ё қисман қатъ карда шавад.

Тамғаи молии коллективӣ ё *ариза* оид ба бақайдгирии он метавонанд мувофиқан ба *тамғаи мол*ӣ ё *ариза* барои бақайдгирии он табдил дода шаванд, ҳамчунин табдили баръакс низ мумкин аст. **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Қоидаҳои табдилдиҳии тамғаҳои молии коллективӣ ба тамғаҳои молӣ ва баръакси онро Идораи патентӣ муқаррар менамояд **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

**Боби 8.** **ИСТИФОДАБАРИИ ТАМҒАИ МОЛӢ**

**Моддаи 27. Истифодабарии тамғаи молӣ ва оқибатҳои истифода набурдани он**

Аз ҷониби соҳибҳуқуқ ё шахсе, ки чунин ҳуқуқро дар асоси шартнома тибқи моддаи 31 Қонуни мазкур дорад, дар ҳолатҳои зерин истифодабарии тамғаи молӣ ҳисобида мешавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**):

- дар молҳо, тамғакоғазҳо, борпечҳои молҳое, ки истеҳсол, барои фурӯш пешниҳод ва фурӯхта мешаванд, дар намоишгоҳу ярмаркаҳо намоиш дода ё ба тарзи дигар ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон барои муомилоти гражданӣ ворид карда мешаванд ё бо ҳамин мақсадҳо нигоҳ дошта ё интиқол дода шуда ё ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид карда мешаванд;

*- ҳангоми иҷрои кор ва хизматрасониҳо;*

*- ҳангоми пешниҳоди молҳо ба фурӯш;*

*- дар ҳуҷҷатҳои марбут ба баровардани молҳо ба муомилоти гражданӣ;*

*- дар шабакаи Интернет, аз ҷумла дар номи доменӣ ё дар дигар усулҳои суроғадиҳӣ истифода шаванд* (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Дар сурати мавҷуд будани сабабҳои узрноки истифода набурдани тамғаи молӣ дар молҳо ва ё борпечҳои онҳо ба кор бурдани тамғаи молӣ дар реклама, нашрияҳои чопӣ, бланкҳои расмӣ, дар лавҳаҳо, ҳангоми намоиши экспонатҳо дар намоишгоҳҳо ва ярмаркаҳои дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронидашаванда ҳамчун истифодаи тамғаи молӣ эътироф шуда метавонад.

Шахсони воқеӣ ё ҳуқуқӣ, ки фаъолияти миёнаравӣ мебаранд, дар асоси шартнома метавонанд якҷоя бо тамғаи молии истеҳсолкунандаи мол ё бар ивази он тамғаи молии худро истифода баранд.

Ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ нисбат ба ҳамаи ё қисми молҳо бо далели он, ки тамғаи молӣ дар давоми се соли дилхоҳи муттасили пас аз бақайдгирӣ истифода нагардидааст, метавонад пеш аз мўҳлат қатъ карда шавад. Ариза дар бораи пеш аз мўҳлат, бинобар истифода нашудани тамғаи молӣ қатъ намудани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ метавонад аз ҷониби ҳар як шахс ба Шўрои шикоятӣ пас аз гузаштани се соли зикргардида пешниҳод карда шавад, ба шарте ки ин тамғаи молӣ то пешниҳоди чунин ариза истифода нашуда бошад.

Далелҳо барои исботи истифода шудани тамғаи молӣ аз тарафи соҳибҳуқуқ пешниҳод карда мешаванд.

Истифодабарии тамғаи молӣ бо тағйироти ҷузъие, ки тамғаи молиро моҳиятан тағйир намедиҳанд, низ истифодабарии тамғаи молӣ эътироф карда мешавад.

Ҳангоми ҳалли масъалаи пеш аз мўҳлат қатъ намудани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ бинобар истифода набурдани он далелҳои соҳибҳуқуқ барои исботи он, ки тамғаи молӣ бо сабабҳои новобаста ба ў истифода нашудааст, метавонанд ба инобат гирифта шаванд.

**Моддаи 28. Ба охир расидани ҳуқуқҳое, ки дар бақайдгирии тамғаи молӣ асос ёфтаанд**

Бақайдгирии тамғаи молӣ ҳуқуқ намедиҳад, ки соҳибҳуқуқ истифодаи ин тамғаи молиро аз ҷониби шахсони дигар нисбат ба молҳое, ки ба муомилоти гражданӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бевосита аз ҷониби худи соҳибҳуқуқ ё бо розигии ў ворид гардидаанд, манъ намояд.

**Моддаи 29. Аломати огоҳкунанда**

Соҳибҳуқуқ аз паҳлўи тамғаи молӣ аломати огоҳкунандаро дар шакли ҳарфи лотинии "Қ" ё Қ дар дохили давра (®) ва ё ифодаи вожавиеро, ки ба тамғаи молӣ будани нишонаи истифодашаванда ва ба қайд гирифта шудани он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ишора мекунад, истифода бурда метавонад.

**Боби** 9. **ИХТИЁРДОРӢ КАРДАНИ**

**ҲУҚУҚИ ИСТИСНОӢ БА ТАМҒАИ МОЛӢ**

**Моддаи 30. Вогузоркунии ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ (гузашт кардани тамғаи молӣ)**

Ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ нисбат ба ҳамаи ё қисми молҳое, ки тамғаи молӣ барои онҳо ба қайд гирифта шудааст, метавонад аз ҷониби соҳибҳуқуқ ба **дигар** **шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ** тибқи шартнома оид ба вогузоркунии ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ (шартнома оид ба гузашт кардани тамғаи молӣ) вогузор карда шавад. (ҚҶТ аз 03.07.2012с., №858)

Гузашт кардани тамғаи молӣ, агар он сабаби ба иштибоҳ андохтани истеъмолкунанда нисбат ба мол ё истеҳсолкунандаи он шуда тавонад, номумкин аст.

**Моддаи 31. Додани ҳуқуқ барои истифодабарии тамғаи молӣ**

Ҳуқуқ ба истифодаи тамғаи молӣ нисбат ба ҳамаи ё қисми молҳое, ки барои онҳо тамғаи молӣ ба қайд гирифта шудааст, метавонад аз ҷониби соҳибҳуқуқ (иҷозатномадиҳанда) дар асоси шартнома ба шахси дигари **воқеӣ ё ҳуқуқӣ** (иҷозатномагиранда) пешниҳод карда шавад. (ҚҶТ аз 03.07.2012с., №858)

Шартномаи зикргардида бояд талаботро дар бораи он, ки сифати молҳои иҷозатномагиранда аз сифати молҳои иҷозатномадиҳанда пасттар намешавад ва иҷозатномадиҳанда иҷрои ин талаботро назорат мекунад, дар бар гирад.

***Моддаи 32. Бақайдгирии шартномаҳо дар Идораи патентӣ***

**(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**

Шартнома оид ба гузашт намудани ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ, шартномаи иҷозатномадиҳӣ, инчунин шартномаҳои дигаре, ки ба воситаи онҳо ихтиёрдории ҳуқуқ ба тамғаи молӣ амалӣ гардонида мешаванд, бояд дар Идораи патентӣ ба қайд гирифта шаванд. Бе чунин бақайдгирӣ шартномаҳои зикргардида беэътибор дониста мешаванд.

Қоидаҳои бақайдгирии шартнома оид ба гузашт намудани ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ, шартномаи иҷозатномадиҳӣ ва шартномаҳои дигареро, ки ба воситаи онҳо ихтиёрдории ҳуқуқ ба тамғаи молӣ амалӣ гардонида мешаванд, Идораи патентӣ муқаррар менамояд **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

**Боби 10.** **ҚАТЪ ГАРДИДАНИ ҲИФЗИ ҲУҚУҚИИ ТАМҒАИ МОЛӢ**

Моддаи 33. Мавриди баҳс қарор додани аризаи пешниҳодгардида, ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ ва беэътибор донистани он

**(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**

Додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба аризаи пешниҳодгардида то қабули қарор нисбат ба он метавонад пурра ё қисман мавриди баҳс қарор гирад, инчунин ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молӣ метавонад дар давоми тамоми мӯҳлати амали он пурра ё қисман мавриди баҳс қарор гирад ва беэътибор дониста шавад, агар онҳо бо номҳои зерин айнан монанд бошанд:

- номи фирмавии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба молҳои якхела ҳифзшаванда (ё қисми он), ки ҳуқуқи шахсони дигар дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба онҳо то санаи аввалияти тамғаи молии бақайдгирифташаванда ба вуҷуд омадааст;

- номи асари маъруфи илмӣ, адабӣ ё санъат, персонаж ё иқтибос аз чунин асар ва ё қисме аз чунин асар дар Ҷумҳурии Тоҷикистон то санаи пешниҳоди ариза бе иҷозати соҳиби ҳуқуқи муаллифӣ ё вориси ӯ, агар ҳуқуқ ба чунин асар то санаи аввалияти тамғаи молии бақайдгирифташаванда ба вуҷуд омада бошад;

- насаб, ном ва номи падар, тахаллус ё нишонаи аз онҳо ҳосилшуда, мусаввара ё акси айнии шахси маъруф то санаи пешниҳоди ариза, бе иҷозати ин шахс ё вориси ӯ.

Додани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ дар ҳолатҳо ва мӯҳлатҳои зерин метавонад мавриди баҳс қарор гирад ва беэътибор дониста шавад:

- пурра ё қисман дар давоми тамоми мӯҳлати амали ҳифзи ҳуқуқӣ, агар он бо вайронкунии талаботи муқаррарнамудаи моддаи 8 ва қисми чоруми моддаи 9 Қонуни мазкур дода шуда бошад, ё дар давоми панҷ соли пас аз нашри маълумот оид ба бақайдгирии тамғаи молӣ дар хабарномаи расмии «Навиди патентӣ», агар ин бо вайронкунии талаботи қисмҳои якум ва сеюми моддаи 9 Қонуни мазкур пешниҳод шуда бошад;

- пурра дар давоми тамоми мӯҳлати амали ҳифзи ҳуқуқӣ, агар он ба номи агент ё намояндаи шахсе, ки дар яке аз давлатҳои иштирокчии Конвенсияи Париж соҳиби ҳуқуқи истисноӣ ба ин тамғаи молӣ мебошад, бо вайронкунии талаботи муқаррароти ин Конвенсия дода шуда бошад;

- пурра ё қисман дар давоми тамоми мӯҳлати амали ҳифзи ҳуқуқӣ, агар амалҳои соҳибҳуқуқ, ки ба бақайдгирии тамғаи молӣ марбутанд, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун рақобати бевиҷдонона эътироф гардида бошанд.

Додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон маъруф дар давоми тамоми мӯҳлати амали ҳифзи ҳуқуқӣ метавонад мавриди баҳс қарор гирад ва пурра ё қисман беэътибор дониста шавад, агар он бо вайронкунии муқаррароти қисми дуюми моддаи 23 Қонуни мазкур сурат гирифта бошад.

Ҳар як шахс метавонад ба Шӯрои шикоятӣ дар мӯҳлатҳо ва бо асосҳои дар қисми якум ва сархати якуми қисми дуюми моддаи мазкур пешбинишуда ба муқобили додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молӣ изҳори норозигӣ пешниҳод намояд.

Изҳори норозигӣ ба муқобили додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молӣ дар асоси далели бо сархати дуюми қисми дуюми моддаи мазкур пешбинишуда ба Шӯрои шикоятӣ аз ҷониби шахси манфиатдоре пешниҳод карда мешавад, ки дар яке аз давлатҳои иштирокчии Конвенсияи Париж соҳиби ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ мебошад.

Изҳори норозигӣ ба муқобили додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон маъруф дар асоси далели бо қисми сеюми моддаи мазкур пешбинишуда ба Шӯрои шикоятӣ аз ҷониби ҳар як шахс пешниҳод шуда метавонад.

Ариза дар бораи беэътибор донистани додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молӣ дар асоси қароре, ки бо тартиби дар сархати сеюми қисми дуюми моддаи мазкур пешбинишуда қабул гардидааст, аз ҷониби ҳар як шахс ба Идораи патентӣ пешниҳод карда мешавад.

Додани ҳифзи ҳуқуқӣ ба тамғаи молӣ дар асоси қароре, ки аз рӯи изҳори норозигӣ тибқи қисми чоруми моддаи мазкур пешниҳодгардида қабул шудааст, пурра ё қисман беэътибор дониста мешавад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

**Моддаи 34. Қатъ гардидани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ**

Ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ дар ҳолатҳои зерин қатъ мегардад:

- бо сабаби анҷом ёфтани мўҳлати эътибори бақайдгирии тамғаи молӣ;

- дар асоси ҳалномаи ба қувваи қонунӣ даромадаи суд оид ба пеш аз мўҳлат дар асоси қисми сеюми моддаи 26 Қонуни мазкур қатъ гардидани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молии коллективӣ бо сабаби истифода бурдани ин тамға дар молҳое, ки нишондиҳандаҳои ягонаи сифат ё хусусиятҳои дигари умумиро надоранд;

- дар асоси қарори бо тартиби муқарраршуда қабулгардида оид ба пеш аз мўҳлат дар асоси қисми чоруми моддаи 27 Қонуни мазкур қатъ ёфтани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ бинобар истифода нашудани он;

- дар асоси қарори Идораи патентӣ оид ба пеш аз мўҳлат қатъ гардидани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молӣ дар сурати барҳам хўрдани шахси ҳуқуқӣ – соҳибҳуқуқ;

- дар сурати аз он даст кашидани соҳибҳуқуқ;

- дар асоси қароре, ки онро Шўрои шикоятӣ аз рўи аризаи ҳар шахс оид ба қатъи пеш аз мўҳлати тамғаи молӣ қабул кардааст, агар тамғаи молӣ ба нишонаи маъмули ишоракунии молҳои навъи муайян табдил ёфта бошад.

Ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молии маъруф дар асоси далелҳои дар сархатҳои сеюм–шашуми қисми якуми моддаи мазкур муқарраргардида ва ҳамчунин дар асоси қарори Шўрои шикоятӣ, агар тамғаи молии маъруф аломатҳои дар қисми якуми моддаи 23 Қонуни мазкур муқарраргардидаро аз даст дода бошад, қатъ мегардад.

**Боби 11.** **ҲИМОЯИ ҲУҚУҚҲОИ СОҲИБҲУҚУҚИ ТАМҒАИ МОЛӢ**

Моддаи 35. Баҳсҳое, ки бо тартиби судӣ баррасӣ мешаванд

Баҳсҳои марбут ба татбиқи Қонуни мазкурро судҳо тибқи салоҳияташон бо тартибе, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, баррасӣ менамоянд. Аз ҷумла баҳсҳоро:

- оид ба вайрон намудани ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ;

- оид ба пеш аз мўҳлат қатъ гардидани ҳифзи ҳуқуқии тамғаи молии коллективӣ бинобар истифода шудани он дар молҳое, ки нишондиҳандаҳои ягонаи сифатӣ ё дигар аломатҳои ягонаро надоранд;

- оид ба бастан ё иҷрои шартнома дар бораи додани ҳуқуқи истифодаи тамғаи молӣ ва шартнома дар бораи вогузоркунии ҳуқуқи истисноӣ ба тамғаи молӣ (шартнома оид ба гузашт кардани тамғаи молӣ).

**Боби** **12.** **МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 36. Қарорҳои Шўрои шикоятӣ**

Тартиби пешниҳоди эътирозномаҳо ва аризаҳо ба Шўрои шикоятӣ ва тартиби баррасии онҳоро Идораи патентӣ муқаррар менамояд.

Қарорҳои Шўрои шикоятӣ, ки аз рўи эътирозномаю аризаҳои тибқи тартиби бо моддаҳои 15, 24, 27, 33 ва 34 Қонуни мазкур пешбининамуда қабул шудаанд, аз ҷониби роҳбари Идораи патентӣ тасдиқ карда мешаванд, аз санаи тасдиқшавиашон мавриди амал қарор мегиранд ва метавонанд дар суд тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди баррасӣ қарор гиранд.

Моддаи 37. Пардохтҳои ҳатмӣ ва пардохтҳои *корбарӣ*

**(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**

Барои пешниҳоди *ариза*, бақайдгирӣ ва додани шаҳодатномаи тамғаи молӣ, барои дароз кардани мўҳлати эътибори бақайдгирӣ ва барқарор намудани мўҳлатҳои гузаронидашуда, инчунин барои иҷрои дигар амалҳои аҳамияти ҳуқуқӣ дошта, ки бо бақайдгирӣ ва дароз кардани мўҳлати эътибори бақайдгирии тамғаҳои молӣ алоқаманданд, пардохтҳои ҳатмӣ ситонида мешаванд **(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584)**.

Барои гузаронидани экспертиза, барои ба маводи *ариза* дохил намудани тасҳеҳу ислоҳот, барои нашри маълумот оид ба бақайдгирии тамғаи молӣ, ҳамчунин барои иҷро намудани амалҳои дигари марбут ба экспертизаи тамғаҳои молӣ аз ҷониби Идораи патентӣ пардохтҳои *корбарӣ* ситонида мешаванд (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Пардохтҳои ҳатмӣ ва пардохтҳои *корбариро* аризадиҳанда, соҳибҳуқуқ ва ё бо ризоияти онҳо ҳар шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ супорида метавонад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

Андозаи пардохтҳои ҳатмӣ ва пардохтҳои *корбариро* Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1584**).

**Моддаи 38. Ҳуқуқҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии хориҷӣ**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии хориҷӣ тибқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ё дар асоси принсипи муомилаи мутақобила аз ҳуқуқҳои дар Қонуни мазкур пешбинишуда баробари шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода мебаранд.

**Моддаи 39. Санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ**

Агар меъёрҳои Қонуни мазкур ба санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон мутобиқат накунанд, меъёрҳои санадҳои   байналмилалӣ амал мекунанд.

**Моддаи 40. Ҷавобгарӣ барои вайрон намудани Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 4**1. Дар бораи беэътибор донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи аломатҳои молу хизматрасонӣ»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи аломатҳои молу хизматрасонӣ» (Ахбори Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 1992, № 4, моддаи 41) беэътибор дониста шавад.

Моддаи 42. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода мешавад.

**Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Э.Раҳмонов**

**ш.Душанбе, 5 марти соли 2007**

**№ 234**

______________________________

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	234	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ТАМҒАҲОИ МОЛӢ ВА ТАМҒАҲОИ ХИЗМАТРАСОНӢ	Маҷлиси Олии ҶТ	05.03.2007	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Primary tabs

^-A A ⁺A

Сешанбе, Октябр 1, 2024

Конференсияи ҷумҳуриявии илмӣ-амалӣ дар мавзуи “15 соли амали Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон:дастовардҳо, мушкилот ва дурнамо”

1 октябри соли 2024. ш.Душанбе

Дар Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади таъмини иҷрои банди 2 Нақша чорабиниҳои дохилиидоравӣ оид ба Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2020-2030, ки 24 декабри соли 2020 аз ҷониби директори Марказ тасдиқ гардидааст, конфренсияи ҷумҳуриявии илмӣ-амалӣ дар мавзуи “15 соли амали Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон:дастовардҳо, мушкилот ва дурнамо” баргузор гардид.

Нишонаи номӣ (тег):

Баҳодиҳии муҳтаво:

Ҳоло баҳо надорад

Бештар оида ба Конференсияи ҷумҳуриявии илмӣ-амалӣ дар мавзуи “15 соли амали Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон:дастовардҳо, мушкилот ва дурнамо”

KHOVAR.TJ

АГЕНТИИ МИЛЛИИ ИТТИЛООТИИ ТОҶИКИСТОН «ХОВАР»
WWW.KHOVAR.TJ

«ХОВАР FM»

Садриддин Айнӣ (1878 – 1954): Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳо, ки ба 29 забони хориҷӣ нашр шудаанд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба асосгузори адабиёти муосири тоҷик Садриддин Айнӣ унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Бобоҷон Ғафуров (1909 – 1977): Олим, академики Академияи Илмҳои ИҶШС, арбоби ҳизбӣ ва давлатӣ, муаллифи китоби оламшумули «Тоҷикон» ва зиёда аз 300 асару мақолаҳо.
Солҳои 1944-1946 котиби дуюм, с.1946-1956 котиби якуми КМ Ҳизби комунистии Тоҷикистон, 1956 – 1977 сарвари Пажуҳишгоҳи шарқшиносии ИҶШС.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба таърихшинос ва шарқшиноси шинохтаи тоҷик, академик, муаллифи китоби «Тоҷикон» Бобоҷон Ғафуров унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Мирзо Турсунзода (1911-1977): Шоири халқӣ, раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ, Раиси Кумитаи якдилии халқҳои Осиё ва Африқо. Барои достонҳои «Қиссаи Ҳиндустон»(1948), «Ҳасани аробакаш», «Чароғи абадӣ», «Садои Осиё»,(1960) «Ҷони ширин» (1963) бо ҷоизаҳои давлатии ИҶШС, ҶШС Тоҷикистон ва байналмилалии ба номи Ҷ. Неҳру (1967) сарфароз шуда буд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 07 майи соли 2001 ба шоири халқии Тоҷикистон, ходими намоёни ҷамъиятӣ Мирзо Турсунзода унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Эмомалӣ Раҳмон: Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, солҳои 1999, 2006 ва 2013 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардидаст.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат.
Бо қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 11 декабри соли 1999 барои мустаҳкам намудани давлатдории соҳибистиқлол ва пойдории сулҳ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” мукофотонида шудааст.
Нусратулло Махсум (1881 – 1938): Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1924-1926 раиси Кумитаи инқилобии ҶМШС Тоҷикистон, солҳои 1926-1933 раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Нусратулло Махсум унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” дода шудааст.
Шириншоҳ Шоҳтемур (1899 – 1937): Ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1929-1931 котиби Ҳизби коммунистии ҶШС Тоҷикистон, солҳои 1933-1937 Раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Шириншоҳ Шоҳтемур, унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шудааст.