Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон

ДАСТУРИ ИСТИФОДАБАРАНДА

ХУШ ОМАДЕД БА CОМОНАИ РАСМИИ МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН!

КОР БО МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Муҳтарам меҳмонон ва истифодабарандагони сомонаи расмии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (ММҚ),

Барои оғози кор бо «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) ба блоки бо номи шабеҳ дар сомонаи расмии ММҚ зер кунед. Блоки «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» кушодашаванда буда, ҳамеша дар қисми болои сомона дастрас аст. Шумо инчунин метавонед ба «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) аз феҳристи асосӣ (меню асосӣ) бо зеркунии пайванди «Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» дастрасӣ пайдо намоед.

БЛОКИ «МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН» (МҚҶТ)

Ҳамаи модулҳо ва имконоти ҷустуҷӯи санадҳо дар «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) мустақилона кор мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки ҳангоми кор бо МҚҶТ ворид кардани «Ном»-и санад ва бо ҳамроҳи он интихоб кардани ҳамаи имконоти дигар, масалан «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра ҳатмӣ нест. Аммо барои ҷустуҷӯи васеъ шумо метавонед аз ҳамаи имконоти ҷустуҷӯи санадҳо ба таври дилхоҳ истифода баред. Ҳамаи санадҳое, ки ба МҚҶТ ворид шуданд дар зери «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ», яъне дар «Ҷадвали санадҳо» дастрасанд.

ЛАВҲАИ ИМКОНОТИ ҶУСТУҶӮ

Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ

ҶАДВАЛИ САНАДҲО

ТУГМАҲОИ «ТАТБИҚ КАРДАН» ва «БОЗСОЗӢ»

Тугмаи «Татбиқ кардан»: Баъд аз он ки Шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» имконоти дилхоҳро ворид карда, интиход мекунед, барои намоиш додани натиҷа тугмаи «Татбиқ кардан»-ро зер кунед. Аммо, вақте ки шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» дархостеро ворид мекунед ё имконеро интихоб менамоед, онҳо ба таври худкор дарҳол татбиқ карда мешаванд.

Тугмаи «Бозсозӣ»: Агар хоҳед, ки ҳамаи дархостҳо ва имконотеро дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» лағв кунед, аз тугмаи «Бозсозӣ» истифода баред.

Агар шумо хоҳед, ки номи санади дақиқро аз санадҳои дар махзан мавҷудбуда ба даст оред, калидвожаи номи санадро ба сатри «Ном» ворид намоед. Ҳамаи санадҳое, ки дорои калидвожаи воридуша мебошанд нишон дода мешаванд. Масалан, агар шумо калидвожаи «дастрасӣ»-ро ворид кунед, санадҳое, ки калимаи «дастрасӣ»-ро дар бар мегиранд, дар «Ҷадвали санадҳо» нишон дода мешаванд (масалан, ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ)

САТРИ «НОМ»

Шумо инчунин метавонед санадҳоро аз рӯи муҳтаво бо истифодаи сатри «Матни асосӣ» ва полои дилҳол ҷустуҷӯ намоед. Масалан, барои ёфтани санад(ҳо)и дорои калима(ҳо), калидвожа(ҳо) ё ибора(ҳо)и лозимӣ, ба сатри «Матни асосӣ» дархостро ворид намуда, имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед. Санадҳои дархостшуда ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред. Ҳамин тавр аз имкони «Дар бар намегирад» ё имконоти ҷустуҷӯи дигар истифода баред, Масалан, агар шумо ба сатри «Матни асосӣ» калимаи «Интернет»-ро ворид кунед ва имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед, саданҳое, ки дар муҳтавои худ дорои калимаи «Интернет» мебошанд, нишод дода мешаванд.

САТРИ «МАТНИ АСОСӢ»

Сатри «Матни асосӣ»

Шумо метавонед санадҳоро аз рӯи «Ном», «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра алоҳида ё якҷоя ба таври дилхоҳ ҷустуҷӯ намоед.

Масалан, агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо «Аз рӯи моҳ ва сол» ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз рӯи моҳ ва сол» бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо дар давраи муайян ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз санаи интихобшуда» ва/ё «То санаи интихобшуда» алоҳида ё якҷоя бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Ҳамин тавр Шумо метавонед ҳар гуна санадҳои махзанро алоҳида ё бо интихоби имконоти иловагӣ ҷустуҷӯ намоед ва ба даст оред.

Барои дидани санад ва мутолиа кардани он, аз тугмаи «ДИДАН» истифода баред ва барои пинҳон кардани он, аз тугмаи «ПИНҲОН КАРДАН» истифода баред.

ТУГМАҲОИ «ДИДАН» ва «ПИНҲОН КАРДАН»

Шумо ҳам метавонед, бо зеркунии пайванди номи санад онро дар саҳифаи алоҳида кушоед ё ин ки дар форматҳои Word, PDF ва ZIP аз сомонаи мо боргирӣ намоед.

ЗАМИМА ДАР ФОРМАТҲОИ WORD, PDF ва ZIP (ДАР ҶАДВАЛИ САНАДҲО)

Замима

КОР БО СОМОНАИ РАСМӢ - БАҚАЙДГИРӢ ВА ВОРИДШАВӢ

Ҳамаи маводҳои Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба ахбори омма дахл доранд, дар сомонаи мо дастрасанд. Барои гирифтани маълумот Шумо метавонед аз Феҳристи асосӣ (менюи асосӣ), Харитаи сомона, имкони Ҷустуҷӯ ва Ҷустуҷӯи васеъ истифода баред.
Барои бақайдгирӣ дар сомонаи Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, лутфан ба таври расмӣ муроҷиат намоед. Корбарони бақайдгирифташуда метавонанд аз имкониятҳои иловагӣ истифода баранд, масалан, пайдо кардани дастрасӣ ба лоиҳаҳои санадҳо.

Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ**

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2008, № 6, мод. 469)

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

Моддаи 1. Мақсади Қонуни мазкур

Мақсади Қонуни мазкур фароҳам овардани шароити ҳуқуқӣ барои амалӣ гардонидани ҳуқуқи ҳар шаҳрванд ба ҷустуҷўи озодонаи иттилоот ва ба даст даровардани он, ҳамчунин таъмини ошкорои иттилоотии фаъолияти мақомоти давлатӣ ва ташкилоту мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот мебошад.

**Моддаи 2. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода бурда мешаванд:

ҳуқуқи дастрасӣ ба иттилоот – ҳуқуқи ҳар шаҳрванд ба ҷўстуҷўи озодонаи иттилоот ва ба даст даровардани он аз мақомот ва ташкилотҳои давлатӣ, дигар мақомоту ташкилотҳое, ки давлат ба онҳо ваколатҳои омирона додааст, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот (минбаъд – мақомот ва ташкилотҳо), шахсони мансабдори онҳо, ки ин иттилоотро қонунан дороянд;

манфиатдории ҷамъият – манфиати ҳар шахс, ки ба таъмини некўаҳволӣ, устуворӣ, амният ва пешрафти собитқадамонаи ҷомеа алоқаманд аст;

ҳуҷҷат – иттилооте, ки дар шакли хаттӣ, аудиовизуалӣ, акустикӣ, электронӣ, оптикӣ ё дигар шакли барои эҳсоси бевосита муносиб бо маълумоте сабт шудааст, ки барои ҳамин шакли ҳуҷҷат муқаррар гардидааст;

ҳуҷҷати расмӣ – ҳуҷҷате, ки мақомот, ташкилот, шахси мансабдор дар доираи салоҳияти худ тартиб додааст ва бо тартиби муқарраргардида тасдиқ карда шудааст;

иттилооти дастрасиаш маҳдуд – иттилооте, ки дастрасии он мутобиқи қонунгузорӣ дар бораи сирри давлатӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки муносибатҳоро дар соҳаи ҳифзи сирри давлатӣ танзим мегардонанд, ба манфиати таъмини амнияти миллӣ маҳдуд карда шудааст;

иттилоот – маълумот дар бораи шахс, ашё, факту ҳодисаҳо, зуҳурот, равандҳо ва мулоҳизаҳо доир ба онҳо, сарфи назар аз шаклҳои манзур гардидаашон.

**Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳуқуқи дастрасӣ ба иттилоот**

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳуқуқи дастрасӣ ба иттилоот ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

**Моддаи 4. Доираи амали Қонуни мазкур**

1.Қонуни мазкур дар доираи зайл амал мекунад:

а) мақомоту ташкилотҳо ва шахсони мансабдори онҳо, ки иттилоотро мерасонанд;

б) шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки аз иттилоот воқиф мегарданд, ҳуқуқи дастрасӣ ба онро доранд ва бо тартиби маъмулӣ дастрас карданианд.

2. Амали Қонуни мазкур инчунин муносибатҳоеро фаро мегирад, ки бо дастрасӣ ба иттилооти ҳуҷҷатҳои расмӣ алоқаманд буда, ба гурўҳи иттилооти дастрасиашон маҳдуд мансуб нестанд.

Қарори шиносонидани шахсон бо лоиҳаҳои ҳуҷҷатҳои расмӣ ё ба маълумоти умум расонидани онҳо аз тарафи мақомот ё ташкилоте, ки ин лоиҳаҳоро амалӣ месозанд, қабул карда мешавад.

**Моддаи 5. Иттилооте, ки дастрасии он маҳдуд карда намешавад**

1. Дастрасӣ ба иттилоот наметавонад маҳдуд карда шавад, агар он барои қонеъ гардонидан, ҳифзи ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии шахсоне зарур бошад, ки барои дастрас намудани иттилооти мазкур муроҷиат кардаанд, ба шарте, ки он мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи сирри давлатӣ» ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии танзимкунандаи муносибатҳо дар соҳаи сирри давлатӣ ба гурўҳи иттилооти дастрасиаш маҳдуд мансуб набошад.

2. Ба маҳдудкунии дастрасӣ ба иттилоот нисбати ҳуҷҷату иттилооти зерин роҳ дода намешавад:

а) қонунҳо, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд ҳатман нашр гарданд;

б) дар бораи ҳолатҳои фавқулоддае (ҳодисот, фалокат, офатҳои табиӣ), ки ба бехатарӣ ва саломатии аҳолӣ таҳдид менамоянд, пешгўиҳои расмии онҳо: иттилооти экологӣ, метеорологӣ, демографӣ, санитарию эпидемиологӣ ва иттилооти дигаре, ки барои таъмини бехатарии шаҳрвандон, маҳалҳои аҳолинишин, объектҳои истеҳсолӣ ва ғайра зарур аст;

в) дар бораи имтиёзот, ҷуброн ва сабукиҳое, ки аз онҳо шаҳрвандон, шахсони мансабдор ва ташкилотҳо бархўрдоранд;

г) дар бораи ҳолатҳои вайрон намудани ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, инчунин ҳуқуқу манфиатҳои қонунии шахсони ҳуқуқӣ;

д) дар бораи фаъолияти мақомоту ташкилотҳо ва шахсони мансабдори онҳо.

**Моддаи 6. Принсипҳои асосии таъмини ҳуқуқи дастрас кардани иттилоот**

1. Принсипҳои асосии таъмини ҳуқуқи дастрас кардани иттилоот инҳоянд:

а) дастрас ва ошкоро будани иттилоот;

б) ҳаққоният ва мукаммалии иттилоот;

в) сари вақт пешниҳод кардани иттилоот;

г) ҳифзи ҳуқуқи дастрас намудани иттилоот, аз ҷумла аз тариқи суд;

д) ҷавобгарӣ барои риоя накардани ҳуқуқи дастрасӣ ба иттилоот;

е) риояи ҳуқуқу манфиатҳои қонунии шахсони сеюм ҳангоми вогузоштани иттилоот;

ж) маҳдудияти ҳуқуқи дастрасӣ ба иттилоотро муқаррар намудани Қонун танҳо ба ҳадде, ки он барои ҳифзи асосҳои сохти конститутсионӣ, таъмини мудофиаи кишвар ва амнияти давлат, обрўву эътибор ва беғаразии адолати судӣ, ахлоқ, сиҳатӣ, ҳуқуқу манфиатҳои қонунии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ зарур мебошад.

2. Низоми муқаррар намудани тартиби дастрасии маҳдуди иттилоот бо Қонун ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии мутобиқи онҳо қабулгардида муайян карда мешавад.

**БОБИ 2. ТАРТИБИ АМАЛӢ КАРДАНИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ**

**Моддаи 7. Тарзу усулҳои амалӣ кардани ҳуқуқи дастрасӣ ба иттилоот**

1. Дастрасӣ ба иттилоот бо тарзи зайл таъмин карда мешавад:

а) ҳатмӣ будани расонидани иттилоот ба маълумоти умум;

б) қонеъ гардонидани дархости шахсони ҷудогона ва дастаҷамъона ба иттилоот.

2. Тартиби ҳатман ба маълумоти умум расонидани иттилоот бо қонунҳо ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии мутобиқи онҳо қабулгардида муайян карда мешавад.

Мақомоту ташкилотҳо, шахсони мансабдори онҳо вазифадоранд дар ҳама ҳолат бо тамоми воситаҳои мавҷуда иттилооти ба онҳо маълумгардидаро дар бораи ҳолату вазъияте, ки ба амнияти ҷомеа, ҳаёт ва саломатии мардум таҳдид менамоянд, ба маълумоти умум бетаъхир расонанд.

3. Иттилоот ба самъи умум бо роҳи дар нашрияҳои махсус чоп кардани ҳуҷҷатҳои расмӣ, ҷойгир намудани онҳо дар маъхазу манбаъҳои маълумоти дастраси доираи номаҳдуди ашхоси манфиатдор расонида мешавад.

4. Шахси манфиатдор метавонад иттилоотро аз рўи дархост бо тарзҳои зайл дастрас намояд:

а) шинос шудан бо ҳуҷҷатҳои расмие, ки дорои иттилооти дархостшудаанд;

б) гирифтани нусхаи ҳуҷҷати дахлдор ё иқтибос аз он; гирифтани маълумотномае, ки дорои иттилооти матлуб аст; шифоҳӣ воқиф гардидан аз мазмуни иттилооти дархостшаванда;

в) воқиф гардидан аз манбае, ки дар нашрияи расмӣ иттилооти дархостшударо чоп кардааст.

5. Аз иттилооти дархостшуда ҳамчунин ба тарзи шифоҳӣ воқиф гардидан ё онро хаттӣ, аз ҷумла бо истифодаи технологияҳои электронӣ пешниҳод кардан мумкин аст.

**Моддаи 8. Ташкили дастрасӣ ба иттилоот**

1. Иҷрои вазифаҳои ташкили дастрасӣ ба иттилоот дар сохтори мақомоту ташкилотҳо ба зиммаи хадамоту шўъбаҳое, ки дар сохтори ин мақомоту ташкилотҳо мавҷуданд ва ҳамчунин ба зиммаи роҳбарони мушаххас гузошта мешавад.

2. Вазифаи бо иттилоот таъмин намудани шахсони дархосткунандаи иттилоот дар низомномаи мақомот ё ташкилоти дахлдоре, ки дар ҷараёни фаъолияти онҳо иттилооти мазкур ҳосил мегардад, сабт карда мешавад.

Ҳуқуқу ўҳдадорӣ ва масъулияти хадамоту шўъбаҳои махсус, шахсони мансабдоре, ки ин вазифаро ба ҷо меоваранд, бо низомномаҳои хадамоту шўъбаҳои мазкур ва дастурамалҳои мансабие, ки бо тартиби маъмулӣ тасдиқ гардидаанд, муқаррар карда мешаванд.

3. Барои иҷрои вазифаҳои таъмини дастрасии иттилоот мақомот ё ташкилоте, ки иттилооти мазкурро эҷод мекунанд, метавонанд ташкилотҳоеро, ки бо расонидани иттиллоот машғуланд, дар асоси шартнома бо салоҳдиди худ ҷалб намоянд.

Маълумоти ташкилотҳои мазкур (номи ташкилот, нишонии почта, рақами телефон, факс, нишонии почтаи электронӣ, нишонии шабака, минбаъд – маълумоти ташкилот) ба маълумоти шахси дархосткунандаи иттилоот расонида мешавад.

4. Қоидаҳои иҷрои дархост барои гирифтани иттилоот аз тарафи роҳбари мақомот ё ташкилоти дахлдор муқаррар карда мешаванд.

Қоидаҳои мазкур ном ва тартиби кори ташкилоту хадамот ва шўъбаҳо ё шахсони мансабдореро, ки вазифаи таъмини дастрасии иттилоот ба зиммаашон гузошта шудааст, гурўҳҳои иттилооти манзуршаванда, намудҳои хизматрасонии бо пешниҳод шудани он алоқаманд (аз ҷумла тартиби дастрасии системаҳои автоматиконидашудаи иттилоот), тартиби пардохти ҳаққи хизматрасонии мазкур ва дигар шартҳои дастрасии иттилоотро дар бар мегиранд.

**Моддаи 9. Ташкили дастрасӣ ба иттилооти системаҳои автоматиконидашудаи иттилооти мақомоту ташкилотҳо**

1. Барои таъмини ҳуқуқи дастрасӣ ба иттилоот аз системаи автоматиконидашудаи иттилоотии мақомоту ташкилотҳо ин мақомоту ташкилотҳо:

а) системаҳои мазкурро ба шабакаи алоқаи истифодаи умум пайваст менамоянд ва иттилоотро ба сервери расмии мақом (мақомот) ё ташкилот (ташкилотҳо) барои дастрасии номаҳдуди шаҳрвандон, мақомоту ташкилотҳои ба шабакаи мазкур пайвастшуда ҷойгир менамоянд;

б) дар ҷойҳои барои шаҳрвандон, мақомоту ташкилотҳо дастрас нуқтаҳои абонентие барпо мекунанд, ки ба шабакаҳои истифодаи умум пайваст карда шудаанд (дар бинои мақомоту ташкилотҳо, китобхонаҳои давлатӣ, шўъбаҳои алоқа ва дар дигар ҷойҳои муайянкардаи қонунгузорӣ);

в) барои қабули дархост ва ирсоли иттилооти матлуб аз тариқи шабакаи алоқаи истифодаи умум нишонии почтаи электронӣ ҷудо мекунанд;

г) барои мазмун, ҳаққоният ва мукаммалии иттилооти сервери расмӣ масъулият доранд.

2. Агар иттилоот дар шакли электронӣ пешниҳод карда шавад, ҳаққонияти он бо имзои электронии рақамӣ ё худ бо усули дигари электронӣ мувофиқи тартиби маъмули конунгузорӣ тасдиқ карда мешавад. Дар ҳуҷҷатҳое, ки тавассути компютер тартиб дода, аз тариқи каналҳои телекоммуникатсионӣ ирсол карда мешаванд, зикри тамоми маълумоти барои ҳуҷҷатҳои мазкур муқарраршуда ҳатмист.

**Моддаи 10. Ҳуқуқу ўҳдадориҳои дархосткунандаи иттилоот**

1. Дархосткунандаи иттилоот ҳуқуқ дорад:

а) ҳар шакли дархости пешбининамудаи Қонуни мазкурро интихоб намояд;

б) зарурати ба даст овардани иттилооти дархостшударо асоснок накунад, ба шарте, ки чунин далеловарӣ барои муайян кардани мазмуну моҳияти дархост зарур набошад ва агар дар қонун тартиби дигаре муқаррар карда нашуда бошад;

в) ҷавоби хаттиро талаб намояд;

г) бо тартиби муқарраргардида аз амали мақомоту ташкилотҳо, шахсони мансабдори онҳо, ки ҳуқуқи дастрасӣ ба иттилоот ва тартиби амалӣ гардонидани онро вайрон кардаанд, шикоят намояд.

2. Дархосткунандаи иттилоот ўҳдадор аст тартиб ва шартҳои дастрасӣ ба иттилоотро, ки дар Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки мутобиқи он нашр мешаванд, риоя намояд.

**Моддаи 11. Ўҳдадории мақомоту ташкилотҳо, шахсони мансабдори онҳо оид ба дастрасӣ ба иттилоот**

1. Мақомоту ташкилотҳо, шахсони мансабдори онҳо ўҳдадоранд:

а) барои амалӣ гардонидани ҳуқуқи дастрасӣ ба иттилоот шароити ташкилию техникӣ ва шароити дигари зарурӣ муҳайё намоянд;

б) ҳуҷҷатҳои расмии дорои иттилоотро, ки бояд мутобиқи Қонуни мазкур пешниҳод карда шаванд, дар мўҳлати муқарраршуда нигоҳ доранд;

в) ҳаққоният ва мукаммалии иттилооти пешниҳодшаванда, риояи мўҳлати муқарраршуда ва шартҳои пешниҳод кардани онро риоя намоянд;

г) тартиби нашри ҳуҷҷатҳои расмиро, ки дар шакли санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ба табъ мерасанд, риоя кунанд;

д) санадҳои қабулкардаашон, санадҳоеро, ки вазъи ҳуқуқии онҳоро муайян менамоянд, санадҳои мақомоту ташкилотҳоеро, ки ворисони ҳуқуқии онҳо мебошанд ва ҳамчунин дигар ҳуҷҷатҳои расмиро дар давоми мўҳлати муқарраршуда нигоҳ доранд.

2. Агар маълумоти иттилооти пешниҳодшуда ноаниқ ё номукаммал бошад, мақомот ё ташкилот ўҳдадоранд аз рўи аризаи хаттии далелноки дархосткунандаи иттилоот дар мўҳлати кўтоҳ, вале на дертар аз ҳафт рўзи кории баъди гирифтани ариза иттилооти пешниҳодшударо аниқ ё мукаммал намоянд.

3. Мақомоту ташкилотҳо вазифадоранд ҳуҷҷатҳои расмиро ба феҳрист ворид намоянд, ба маълумоти умум расонанд ва аз рўи дархост пешниҳод кунанд.

Дар феҳрист бояд ном, санаи қабул, рақами гирифтани ҳар санади нашршаванда ва маълумот доир ба нашри он зикр шуда бошад. Мақомот ё ташкилоти пешбарандаи феҳрист метавонанд нисбати феҳристи мазкур дигар талаботи ҳатмӣ муқаррар намоянд.

**Моддаи 12. Дархост барои гирифтани иттилоот**

1. Дархост ба мақомот, ташкилот ё шахсони мансабдоре, ки ба ақидаи талабгор, иттилооти барояш зарурӣ доранд, фиристода мешавад.

2. Дар дархост ному насаби шахсе, ки барои гирифтани иттилоот муроҷиат кардааст, номи ташкилоте, ки аз номи он дархост шудааст, ном ва насаби шахсе, ки ҷавоб бояд ба ў фиристода шавад, нишонии почта, рақами телефон ё факс, нишонии почтаи электронӣ барои ҷавоб ё аниқ кардани хусусияти дархост ва ҳамчунин шакл ва тарзи ҷавоби дархостшуда зикр карда мешаванд.

**Моддаи 13. Тартиби баррасӣ ва қонеъ гардонидани дархост**

Ҷавоби дархост дар бораи гирифтани иттилоот дар мўҳлати кўтоҳтарин, вале на дертар аз сӣ рўзи тақвимии баъди гирифтани дархост фиристода мешавад.

Агар дар мўҳлати муқарраргардида пешниҳод кардани иттилооти дархостшуда имконнопазир бошад, ба дархосткунанда дар давоми ҳафт рўзи кории баъди гирифтани дархост дар бораи ба дигар вақт монондани мўҳлати ҷавоб огоҳинома фиристода мешавад. Дар огоҳинома бояд сабабҳои ба дигар вақт монондан ва мўҳлати пешниҳод кардани иттилооти дархостшуда зикр карда шавад, ки он аз понздаҳ рўзи тақвимии мўҳлати ҷавоби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур дарозтар буда наметавонад.

2. Агар мақомот ё ташкилоти дархостномагирифта иттилооти дархостшударо надошта бошанд, бояд дар давоми ҳафт рўз аз ин хусус ба дархосткунанда хабар диҳанд ва ҳамчунин аз рўи имконият ба ў маълумоти мақомот, ташкилот ё шахсеро, ки дорои иттилооти дархостшуда мебошанд, пешниҳод намоянд ё худ маълумоти мақомот ё ташкилотеро, ки дархости мазкур ба онҳо фиристода шудааст, зикр кунанд.

3. Агар иттилооти дархостшуда дар нашрияи расмии дастраси умум ба табъ расида бошад, иҷрокунандаи дархост метавонад танҳо маълумоти нашрияи мазкур ва таърихи чопи иттилоотро зикр намояд.

4. Ҷавоби дархост бояд маълумоти мақомот ё ташкилот ва иҷрокунандаи дархостро дар бар гирифта бошад.

5. Иттилоотро бе маслиҳати дархосткунандаи иттилоот ба ҷои хаттӣ шифоҳӣ пешниҳод кардан мумкин нест. Дар ин маврид сабабҳои ба ин ё он шакл пешниҳод намудани иттилоот бояд зикр карда шаванд.

6. Агар маълумотномаҳо доир ба ин ҳуҷҷат ё иқтибосҳо аз ҳуҷҷати дархостшаванда дорои иттилооти кофӣ бошанд ва агар муқаррар намудани тартиби дастрасии маҳдуди иттилоот зарур бошад, пешниҳод кардани онҳо раво аст.

7. Дархостномаҳо (аз ҷумла дархостҳои шифоҳӣ), ҳамчунин ҷавоби онҳо бояд дар маҳалли дарёфти ин дархостҳо ҳатман қайд карда шаванд.

**Моддаи 14. Рад кардан аз пешниҳоди иттилоот**

1. Ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи сирри давлатӣ» ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ки муносибатҳоро дар соҳаи ҳифзи манфиатҳои давлат ба танзим меоваранд, иттилооти дорои маълумоти зеринро пешниҳод кардан мумкин нест:

а) иттилооти дорои сирри давлатӣ ё хизматӣ;

б) дар бораи ҳаёти хусусии шахс бе розигии ў (маълумоти шахсӣ), ба шарте, ки дар қонунҳои ҷорӣ тартиботи дигар пешбинӣ нашуда бошад;

в) дар бораи бо тартиби муқаррарнамудаи қонун анҷом додани фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷўӣ ва тафтишот;

г) дар бораи баррасии парвандаҳои гражданӣ ва ҷиноятӣ, хоҷагӣ ва мавод оид ба ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ дар мавридҳое, ки фош кардани ин маълумот бо Қонун манъ карда шудааст ё метавонад боиси риоя нашудани ҳуқуқи инсон ба баррасии холисонаи судии парванда гардад, ба ҳаёт ва ё саломатии шаҳрвандон таҳдид намояд;

д) дастрасии он бо қонунҳои дигар маҳдуд карда шудааст.

Агар ҳуҷҷат маълумоти дар ин модда зикршударо доро бошад, аз назар гузаронидан, шарҳу тафсир кардан ва ба дархосткунанда додани нусхаи чунин ҳуҷҷат бо пешниҳоди як қисми ҳуҷҷате, ки ин гуна маълумотро надорад, маҳдуд карда мешавад.

2. Аз рўи дархост гузоришҳо, мукотибот, супоришҳои шахсони мансабдор ва дигар иттилооти дохилиидоравӣ пешниҳод карда намешаванд.

3. Мақомот ё ташкилот, шахсони мансабдори онҳо метавонанд аз пешниҳоди иттилооти дархостшаванда худдорӣ намоянд, ба шарте, ки:

а) талаботи расмии дар моддаи 12 Қонуни мазкур пешбинигардида нисбати дархост риоя нашуда бошад;

б) иттилооти дар банди 1 моддаи мазкур пешбинигардида ғайриқонунӣ дархост карда шуда бошад;

в) мақомот ё ташкилот иттилооти дархостшавандаро надошта бошанд.

4. Дар радномаи пешниҳод накардани иттилоот бояд сабабҳои қонеъ нагардонидани дархост, санаи қабул кардани қарор дар бораи пешниҳод накардани иттилоот ва ҳамчунин шарҳу тафсири тартиби шикоят кардан аз он зикр шуда бошанд.

5. Ҷавоби аз рўи дархост пешниҳод накардани иттилооти чӣ хаттию чӣ шифоҳӣ хатмӣ мебошад.

**Моддаи 15. Тартиби ҷуброни хароҷоти пешниҳод кардани иттилоот**

1. Иттилооти зерин ройгон пешниҳод карда мешавад:

а) иттилооте, ки ба дархосткунандаи иттилоот дахлдор аст;

б) иттилооте, ки иттилооти пештар пешниҳодшударо бо тартиби муқаррарнамудаи қисми 2 моддаи 11 Қонуни мазкур аниқ ва мукаммал мегардонад;

в) иттилооти муқаррароте, ки дар қисми 4 моддаи 8 Қонуни мазкур зикр шудааст, аз ҷумла тарифаи (хизматонаи) пешниҳод кардани иттилоот ва озод будан аз пардохти хизматрасонии мазкур;

г) иттилоот дар бораи ҳуқуқу ўҳдадориҳои шахси ҳуқуқии дархосткунандаи иттилоот.

2. Шахсоне, ки ба гурўҳҳои аз ҷиҳати иҷтимоӣ ва иқтисодӣ эҳтиёҷманд (кўдакон, маъюбон, нафақахўрон, шахсоне, ки расман бекор эътироф шудаанд) мансубанд, мутобиқи қонунгузорӣ, бо шарти доштани ҳуҷҷатҳои дахлдори далелнок, аз пардохти музди хизматрасонии иттилооти пешниҳодшуда озод карда мешаванд.

Рўйхати гурўҳи шахсонеро, ки барояшон иттилоот ройгон пешниҳод карда мешавад, мақомоту ташкилотҳое, ки иттилооти мазкурро пешниҳод менамоянд, метавонанд бо салоҳдиди худ пурра кунанд.

3. Барои пешниҳод кардани иттилоот мумкин аст музде ситонида шавад, ки он аз арзиши аслии хизматрасонии ба пешниҳоди иттилоот алоқаманд набояд зиёд бошад.

Тартиби пардохти музди пешниҳоди иттилоот мутобиқи қисми 4 моддаи 8 ҳамин Қонун муқаррар карда мешавад.

4. Тартиби ҷуброн намудани хароҷоте, ки бо пешниҳод намудани иттилоот ба мақомоту ташкилотҳо алоқаманд аст, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

**БОБИ 3. ҲИФЗИ ҲУҚУҚ БА ИТТИЛООТ ВА ҶАВОБГАРӢ БАРОИ РИОЯ НАШУДАНИ ҚОНУНИ МАЗКУР**

   **Моддаи 16. Ҳифзи ҳуқуқ ба дастрасӣ ба иттилоот**

  1. Дар бораи саркашӣ аз пешниҳоди иттилоот, беасос ба таъхир андохтан ё дар мўҳлати муқарраршуда пешниҳод накардани иттилоот, ҳамчунин дигар тарзҳои риоя нашудани тартиби баррасӣ ва қонеъ гардонидани дархосте, ки дар Қонуни мазкур пешбинӣ шудааст, ба роҳбарони мақомоти болоии дахлдор ё ба суд шикоят кардан мумкин аст.

   Аз амал (беамалии) мақомот, ташкилот, шахсони мансабдори онҳо, ки ҳуқуқи дастрасии иттилоотро риоя намекунанд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба мақомоти дахлдор шикоят кардан мумкин аст.

   2. Шахсоне, ки дастрасӣ ба иттилоотро барояшон ғайриқонунӣ манъ кардаанд ва ҳамчунин шахсоне, ки иттилооти ноҳақ, номукаммал ё худ онро дер аз мўҳлат гирифтаанд, барои ҷуброни зарари маънавиашон бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ҳуқуқ доранд.

**Моддаи 17. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 18. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди **амал** қарор дода шавад.

**Президенти**

**Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                Эмомалӣ   Раҳмон**

     ш. Душанбе

18 июни соли 2008

           № 411

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	411	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ	Маҷлиси Олии ҶТ	18.06.2008	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**Қонуни мазкур аз 1.01.2025 мавриди амал қарор мегирад**

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

Дар бораи суғуртаи тиббӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с.2008, №6, мод.466; с.2010, №12, қ.1, мод.836)

(Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 677, аз 14.03.2014 № 1080, аз 2.01.2018 № 1490, аз 15.03.2023 № 1953)

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, иҷтимоӣ, ташкилӣ ва молиявии суғуртаи ҳатмӣ ва ихтиёрии тиббии шаҳрвандонро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

**суғуртаи тиббӣ** - маҷмӯи чорабиниҳои ҳифзи иҷтимоии шаҳрвандон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон буда, ба онҳо хизмати сифатноки тиббию санитарӣ ва дигар хел хизмат расонида, бо маводи доруворӣ таъмин менамояд;

**суғуртаи ҳатмии тиббӣ** - намуди суғуртаи иҷтимоие, ки имконият медиҳад шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоби маблағи суғуртаи ҳатмии тиббӣ ба андоза ва шартҳои муқаррарнамудаи барномаҳои суғуртаи ҳатмии тиббӣ бо кӯмаки тиббию санитарӣ ва доруворӣ таъмин гарданд;

**суғуртаи ихтиёрии тиббӣ** - намуди суғуртаи иҷтимоие, ки дар асоси барномаи суғуртаи ихтиёрии тиббӣ амалӣ гардида, шаҳрвандонро бо хизмати иловагии тиббию санитарӣ ва дигар хел хизматҳо берун аз барномаҳои муқаррарнамудаи суғуртаи ҳатмии тиббӣ таъмин менамояд;

**объекти суғуртаи тиббӣ** - таваккали суғуртавӣ (ҳодисаҳои пешбининамудаи шартҳои суғуртавӣ), ки бо хароҷоти хизматрасонии тиббию санитарӣ ва таъминот бо доруворӣ ҳангоми ба миён омадани ҳодисаи суғуртавӣ вобаста мебошад;

**субъектҳои суғуртаи тиббӣ** - суғуртакунанда, мақомоти ваколатдор барои ҷамъ кардани ҳаққи суғуртаи ҳатмӣ ва ё ихтиёрии тиббӣ, ташкилоти суғуртаи тиббӣ, суғурташуда, ташкилоти тиббӣ;

**суғуртакунанда** - шахси воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки барои суғуртаи тиббӣ ҳақ мепардозад;

**мақомоте, ки барои ҷамъ кардани ҳаққи суғуртаи ҳатмии тиббӣ ваколатдор аст** - шахси ҳуқуқӣ, ки ҳаққи суғуртаи ҳатмии тиббиро ҷамъ карда, ба Фонди суғуртаи ҳатмии тиббӣ мегузаронад;

**ташкилоти суғуртаи тиббӣ** - шахси ҳуқуқӣ, ки дар соҳаи суғуртаи тиббӣ фаъолияти суғуртавиро амалӣ менамояд;

**суғургашуда** - шахсе, ки барои он ба ташкилоти суғуртаи тиббӣ ҳаққи суғуртаи тиббӣ ворид шудааст;

**ташкилоти тиббӣ** - муассиса ё ташкилоти табобатию пешгирикунанда ва фармасевтӣ новобаста аз шакли моликият ё шахсе, ки бо фаъолияти хусусии тиббӣ ё фармасевтӣ машғул буда, барои он иҷозатнома дорад ва дар соҳаи ҳифз, барқарорсозӣ ва солимгардонӣ хизмати тиббию санитарӣ, фармасевтӣ ва дигар намуди хизматро мерасонад;

**ҳампардохт** - маблағи аз аҳолӣ ба шакли пардохти шарикона воридшаванда барои хизмати тиббию саннтарие, ки аз тарафи муассисаҳои давлатии тиббӣ расонида мешавад;

**ҳаққи суғуртаи тиббӣ** - пардохти суғурта, ки барои суғуртаи ҳатмӣ ва ихтиёрии тиббӣ ба ташкилоти суғуртаи тиббӣ пардохта мешавад;

**тарифи ҳаққи суғурта** - андозаи ҳаққи суғурта, ки ба ташкилоти суғуртаи тиббӣ пардохта мешавад;

**арзиши миёнаи муолиҷа** - нишондиҳандаи миёнаи ҳисоб, ки ҳаҷми маблағи буҷети давлатӣ, суғуртаи ҳатмии тиббӣ ва ҳампардохти аҳолиро инъикос менамояд, ки барои муолиҷаи ҳар як бемор равон карда шудааст;

**низоми пардохткунандаи ягона** - муттаҳидшавии захираҳои молиявии соҳаи ҳифзи саломатии аҳолӣ аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ, суғуртаи ҳатмии тиббӣ ва маблағҳои дигари ғайрибуҷетӣ бо мақсади маблағгузории минбаъдаи марказонидашуда барои ҳисоббаробаркунии хизматрасонии тиббию санитарӣ ва фармасевтӣ ва дигар хизматрасониҳо, ки ташкилотҳои тиббӣ ҳамчун таъминкунанда ба аҳолӣ мерасонанд;

**пардохткунандаи ягона** - мақомоти ваколатдори давлатӣ, ки аз ҳисоби буҷети давлатӣ ва суғуртаи ҳатмии тиббӣ барои кӯмаки тиббию санитарӣ ва доруворӣ, ки ташкилотҳои тиббӣ ба низоми пардохткунандаи ягона мерасонанд, маблағ ҷудо мекунад;

**буҷети муттаҳидаи тандурустӣ** - маҷмӯи маблағҳои буҷети давлатӣ, суғуртаи ҳатмии тиббӣ, қарзҳои беруна ва кӯмакҳои грантии донорҳо, инчунин маблағҳои махсус ва маблағҳое, ки дар низоми ҳифзи саломатии аҳолӣ ҳамчун таъминкунандаи ин хизматрасониҳо аз ҳампардохти аҳолӣ ба даст омадаанд.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи суғуртаи тиббӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи суғуртаи тиббӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳукуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон эътироф карда аст, иборат мебошад.

БОБИ 2. СУҒУРТАИ ҲАТМИИ ТИББӢ

Моддаи 3. Мақсад ва вазифаҳои суғуртаи ҳатмии тиббӣ

Мақсади суғуртаи ҳатмии тиббӣ таъмини кафолатноки шаҳрвандони суғурташуда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо хизматрасонии тиббию санитарии сифатнок ва бо доруворӣ дар доираи барномаи суғуртаи ҳатмии тиббӣ мебошад. Вазифаҳои суғуртаи ҳатмии тиббӣ инҳо мебошанд:

- беҳтар намудани дастрасии шахсони суғурташуда ба хизматрасонии тиббию санитарӣ дар доираи барномаи суғуртаи ҳатмии тиббӣ;

- таъмини маблағгузории мақсаднок ва самараноки хизматрасонии тиббию санитарӣ, таъминот бо доруворӣ дар низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ;

- идоракунии сифатноки хизматрасонии тиббию санитарӣ ва таъминот бо доруворӣ дар низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ;

- ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои шахсони суғурташуда ҳангоми хизматрасонии тиббию санитарӣ ва дигар хизматрасониҳо дар соҳаи ҳифзи саломатӣ тибқи барномаҳои суғуртаи ҳатмии тиббӣ.

Моддаи 4. Принсипҳои суғуртаи ҳатмии тиббӣ

Принсипҳои асосии суғуртаи ҳатмии тиббӣ инҳо мебошанд:

- таъмини ҳуқуқи баробар ба хизматрасонии тиббию санитарӣ дар ҳаҷми барномаи суғуртаи ҳатмии тиббӣ, новобаста ба вазъи иҷтимоии суғурташуда ва андозаи ҳаққи пардохтнамуда;

- танзими муносибати дуҷониба дар низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ дар асоси шартномаҳои байни субъектҳои суғуртаи ҳатмии тиббӣ;

- шаффофияти иҷрои буҷети суғуртаи ҳатмии тиббӣ дар назди пардохткунандагони ҳақ;

- таъмини ҳифзи ҳуқуқи шаҳрвандони суғурташуда.

Моддаи 5. Барномаи суғуртаи ҳатмии тиббӣ

Барномаи суғуртаи ҳатмии тиббӣ аз барномаҳои заминавӣ ва иловагии суғуртаи ҳатмии тиббӣ иборат мебошад.

Барномаи заминавии суғуртаи ҳатмии тиббӣ андоза ва шартҳои хизматрасонии тиббию санитарӣ, таъминот бо дорувориро, ки ба таври ройгон ба шаҳрвандони суғурташуда новобаста ба андозаи ҳаққи гузаронидааш дар доираи барномаҳои пешбининамудаи кафолати давлатии кӯмаки тиббию санитарии шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон дар низоми пардохткунандаи ягона расонида мешаванд, муайян менамояд.

Барномаҳои иловагии суғуртаи ҳатмии тиббӣ андоза ва шартҳои хизматрасонии тиббию санитарӣ, таъминот бо доруворӣ, чорабиниҳои барқарорсозӣ ва солимгардониро, ки дар пардохти онҳо шаҳрвандони суғурташуда низ иштирок менамоянд, муайян месозад.

Барномаи суғуртаи ҳатмии тиббиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд.

Моддаи 6. Шахсоне, ки суғуртаи ҳатмии тиббӣ карда мешаванд

Шахсони зерин аз ҳисоби корхона, муассиса ва ташкилотҳо новобаста ба шаклҳои моликияташон, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар доираи андози иҷтимоӣ суғуртаи ҳатмии тиббӣ карда мешаванд:

- шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар асоси шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ фаъолият мекунанд;

- шахсоне, ки фаъолияти меҳнатиро дар шароитҳои дигар амалӣ месозанд (соҳибкорони инфиродӣ, кормандони эҷодӣ ва ғайра);

Шахсони зерин аз ҳисоби буҷети давлатӣ суғуртаи ҳатмии тиббӣ карда мешаванд:

- иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватанӣ ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда;

- нафақахӯрон ва маъюбоне, ки кор намекунанд;

- бекороне, ки дар мақомоти шуғли аҳолӣ ба қайд гирифта шудаанд;

- кӯдакони то 16-сола (талабагони муассисаҳои таҳсилоти умумӣ то ба охир расидани таҳсил, вале то расидан ба синни 18);

- талабагони муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбӣ, донишҷӯёни шӯъбаҳои рӯзонаи муассисаҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ, муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ то 23-солагӣ;

- дигар шахсоне, ки тибқи қонунгузорӣ дар низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ суғурта шудаанд.

Моддаи 7. Пардохткунандагони ҳаққи суғуртаи ҳатмии тиббӣ

Пардохткунандагони ҳаққи суғуртаи ҳатмии тиббӣ барои шаҳрвандоне, ки кор мекунанд, корфармоён мебошанд.

Тартиб ва андозаи ҳаққи суғуртаи ҳатмии тиббии шахсони дар моддаи 6 Қонуни мазкур пешбинишударо Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

Моддаи 8. Мақомоте, ки суғуртаи ҳатмии тиббиро амалӣ месозад

Ташкилоти суғуртаи тиббӣ дар низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ Фонди суғуртаи ҳатмии тиббӣ мебошад, ки мақоми пардохткунандаи ягонаро дорад. Фонди суғуртаи ҳатмии тиббиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис медиҳад ва Низомномаи онро тасдиқ мекунад.

Моддаи 9. Фаъолияти низоми пардохткунандаи ягона

Низоми пардохткунандаи ягона аз ҳисоби маблағи буҷети давлатӣ, суғуртаи ҳатмии тиббӣ ва ҳампардохти аҳолӣ амал менамояд.

Бо мақсади суғуртаи ҳатмии тиббӣ маблағ аз ҳисоби буҷети давлатӣ тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон"-и соли дахлдор пешбинӣ карда мешавад.

Тартиб, шарт ва меъёри маблағгузории хизматрасонии тиббию санитариро ба шаҳрвандон дар низоми пардохткунандаи ягона Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

Бо маблағи ҳампардохти аҳолӣ пардохткунандаи ягона дар асоси ҳисоботи ташкилоти тиббӣ маълумоти ҷамъбастӣ омода мекунад ва онҳоро ҳангоми таҳияи буҷети муттаҳидаи соҳаи тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода мебарад.

Моддаи 10. Суғуртакунандагони суғуртаи ҳатмии тиббӣ

Суғуртакунандагони суғуртаи ҳатмии тиббӣ шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ мебошанд, ки бо ташкилоти суғуртаи тиббӣ доир ба суғуртаи ҳатмии тиббӣ шартнома мебанданд ва пардохти суғуртавиро (ҳаққи суғуртаи ҳатмии тиббиро) месупоранд.

Моддаи 11. Ҳаққи суғуртаи ҳатмии тиббӣ

Ҳаққи суғуртавии (пардохтҳои) суғуртаи ҳатмии тиббиро мақомоте, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон онро ваколатдор намудааст, ҷамъоварӣ менамояд ва ба суратҳисоби махсуси Фонди суғуртаи ҳатмии тиббӣ барои маблағгузории низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ мегузаронад.

Агар ҳаққи суғурта дар давоми як сол пас аз пардохти охирин ворид нагардад, суғуртаи ҳатмии тиббии шаҳрвандони суғурташуда аз ҷониби Фонди суғуртаи ҳатмии тиббӣ боздошта мешавад.

Моддаи 12. Шартномаҳои суғуртаи ҳатмии тиббӣ

Муносибатҳои байни ташкилоти суғуртаи тиббӣ ва ташкилоти тиббӣ дар низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ дар асоси шартнома сурат мегиранд.

Талаботе, ки дар асоси онҳо шартномаи суғуртаи ҳатмии тиббӣ баста мешавад, метавонанд дар худи шартнома ва ё ба шакли дахлдори қоидаҳои стандартии суғуртавӣ, ки ташкилоти суғуртаи тиббӣ таҳия ва мақомоти ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ намудааст, муайян карда шаванд.

Моддаи 13. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои шахсони суғурташуда дар низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ

Шахсони суғурташуда дар низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ ҳуқуқ доранд:

- мувофиқи барномаи суғуртаи ҳатмии тиббӣ дар ҳамаи ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар ташкилотҳои тиббие, ки бо онҳо шартномаи суғуртаи ҳатмии тиббӣ баста шудааст ва берун аз ҳудуди он дар ҳолати бастани созишномаи дахлдори давлатӣ аз хизматрасонии тиббию санитарӣ, барқарорсозӣ ва солимгардонӣ истифода кунанд;

- аз суғуртакунанда дар бораи пардохти суғуртаи ҳатмии тиббӣ маълумот гиранд;

- дар ташкилотҳои тиббӣ табибонро озодона интихоб намоянд;

- ба ташкилоти суғуртаи тиббӣ муроҷиат намоянд, агар онҳо ба хизматрасонии сифатноки тиббию санитарӣ ва дигар хизматрасониҳои низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ қаноатманд гардонида нашаванд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон зарареро, ки бо гуноҳи ташкилоти тиббӣ ба саломатии ӯ расонида шудааст, ҷуброн намояд;

- аз суғуртакунандагон ба тартиби судӣ амалӣ кардани суғуртаи ҳатмии тиббиро талаб намоянд;

- ба тариқи судӣ ҳуқуқҳои худро ҳифз намоянд.

Шахсони суғурташуда дар низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ ӯҳдадоранд:

- ҳангоми муроҷиат намудан барои кӯмаки тиббию санитарӣ аз рӯи барномаи суғуртаи ҳатмии тиббӣ шаҳодатномаеро, ки ҳуқуқҳои онҳоро барои гирифтани хизматрасонии тиббию санитарии суғуртаи ҳатмии тиббӣ тасдиқ мекунад, пешниҳод намоянд.

Моддаи 14. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои суғуртакунанда дар низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ

Суғуртакунанда ҳуқуқ дорад:

- аз ташкилоти суғуртаи тиббӣ доир ба истифодаи маблағи суғуртаи ҳатмии тиббӣ маълумот гирад;

- ба тариқи судӣ ҳуқуқҳои худро ҳифз намояд. Суғуртакунанда ӯҳдадор аст ҳаққи суғуртаи ҳатмии тиббии ҳамаи шахсонеро, ки ба суғуртаи ҳатмии тиббӣ фаро гирифта шудаанд, дар мӯҳлати муқарраршуда супорад.

Моддаи 15. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои мақомоти ваколатдор оид ба ҷамъ намудани ҳаққи суғуртаи ҳатмии тиббӣ

Мақоми ваколатдор барои ҷамъ кардани ҳаққи суғуртаи ҳатмии тиббӣ ҳуқуқ дорад ҳаққи барои суғуртаи ҳатмии тиббӣ аз ҳисоби пардохткунандагони ҳаққи суғурта ба ҳисоби суғуртаи ҳатмии тиббӣ воридшударо зери назорат гирад. Мақомоти мазкур ӯҳдадор аст:

- ҳаққи суғуртаи ҳатмии тиббиро ҷамъ намояд;

- ҳаққи ҷамънамударо пурра ва сари вақт ба ҳисоби Фонди суғуртаи ҳатмии тиббӣ гузаронад;

- шаффофият, ошкоро ва боэътимодии маълумотро оид ба воридшавии ҳақ ба ҳисоби суғуртаи ҳатмии тиббӣ дар ҳама сатҳҳо таъмин намояд;

- ба ғайримақсаднок истифодабарии маблағи суғуртаи ҳатмии тиббӣ роҳ надиҳад.

Моддаи 16. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои ташкилотҳои тиббӣ дар низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ

Ташкилотҳои тиббӣ дар низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ ҳуқуқ доранд:

- дар татбиқи барномаҳои низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ иштирок намоянд, бо Фонди суғуртаи ҳатмии тиббӣ доир ба ин масъала муносибатҳои шартномавӣ дошта бошанд;

- барномаи суғуртаи ихтиёрии тиббии шаҳрвандонро татбиқ намоянд, вале бе расонидани зарар барои кӯмаки тиббию санитарӣ ва таъминот бо доруворӣ аз маблағи буҷети давлатӣ дар доираи Барномаи кафолати давлатии расонидани кӯмаки тиббию санитарӣ ба шаҳрвандон ва барномаҳои суғуртаи ҳатмии тиббӣ;

- ба тариқи судӣ ҳуқуқҳояшонро дар низоми суғуртаи ҳатмии тиббӣ ҳифз намоянд.

Ташкилотҳои тиббӣ дар соҳаи суғуртаи ҳатмии тиббӣ ӯҳдадоранд:

- мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аккредитатсия шаванд ва иҷозатнома гиранд;

- аз рӯи барномаи суғуртаи ҳатмии тиббӣ мувофиқи стандартҳои сифатии тасдиқнамудаи Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон кӯмаки тиббию санитарӣ расонанд ва бо доруворӣ таъмин намоянд;

- шартҳои шартномаи хизмати тиббию санитарӣ ва бо доруворӣ таъмин кардани суғурташудагони барномаи суғуртаи ҳатмии тиббиро қатъиян риоя ва иҷро намоянд;

- оид ба роҳ надодан ва бартараф намудани омилҳое, ки ба болоравии беасоси арзиши хизматрасонии тиббию санитарӣ оварда мерасонанд, чораҳо андешанд;

- оид ба ҳамаи вайронкуниҳои дастури тиббии шаҳрвандони суғурташуда, ки боиси бадшавии саломатии онҳо мегардад, Фонди суғуртаи ҳатмии тиббиро огоҳ намоянд.

БОБИ 3. СУҒУРТАИ ИХТИЁРИИ ТИББӢ

Моддаи 17. Суғуртаи ихтиёрии тиббӣ

Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шахсони бешаҳрванд ва шаҳрвандони хориҷӣ, ки муваққатан ё ба таври доимӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор доранд, ба суғуртаи ихтиёрии тиббӣ ҳуқуқ доранд.

Суғуртаи ихтиёрии тиббӣ метавонад дар шакли дастаҷамъӣ ва инфиродӣ амалӣ карда шавад,

Моддаи 18. Фаъолияти суғуртаи ихтиёрии тиббӣ

Амалисозандаи фаъолияти суғуртаи ихтиёрии тиббӣ метавонанд ташкилотҳои суғуртаи давлатӣ ва ғайридавлатие бошанд, ки ба ин намуди фаъолият иҷозатнома доранд.

Маблағи Фондҳои суғуртаи ихтиёрии тиббӣ барои маблағгузории хизматрасониҳои тиббию санитарӣ ва дигар хизматрасониҳо ҷиҳати ҳифзи саломатии шаҳрвандон дар доираи шартномаҳои суғуртаи ихтиёрии тиббӣ равона карда мешавад. Баргардонидани маблағеро, ки шаҳрвандон барои суғуртаи ихтиёрии тиббӣ истифода набурдаанд, созишномаи тарафҳо муайян менамояд.

Маблағе, ки ҳамчун ҳаққи суғуртаи ихтиёрии тиббӣ пардохта мешавад, Фонди суғуртаи ихтиёрии тиббиро ташкил медиҳад. Ихтиёрдории онро ташкилоти суғуртаи ихтиёрии тиббӣ ба ӯҳда дорад.

Ташкилоти суғуртаи ихтиёрии тиббӣ ба ворид шудани пардохтҳои суғуртаи ихтиёрии тиббии суғуртакунандагон назорат мебарад, ба сифати хизматрасонии тиббию санитарӣ ва дигар хизматрасониҳо дар доираи муносибатҳои шартномавӣ бо таъминкунандагони ин хизматрасонӣ назорат ташкил менамояд.

Ташкилоти суғуртаи ихтиёрии тиббӣ ба интихоби озоди ташкилоти тиббӣ ҳуқуқ дорад.

Моддаи 19. Тарифҳои хизматрасонии тиббию санитарӣ ва дигар хизматрасониҳо доир ба суғуртаи ихтиёрии тиббӣ

Тарифҳои хизматрасонии тиббию санитарӣ ва дигар хизматрасониҳо доир ба суғуртаи ихтиёрии тиббӣ мувофиқи созишномаи байни ташкилоти суғуртаи тиббӣ ва ташкилоти тиббӣ муқаррар карда мешаванд.

Андозаи ҳаққи суғуртаи ихтиёрии тиббӣ, инчунин тартиби пардохт намудани онро шартҳои шартномаҳои байни суғуртакунандагон ва ташкилоти суғуртаи ихтиёрии тиббӣ муайян менамоянд.

БОБИ 4. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 20. Ҳалли баҳсҳо доир ба суғуртаи ҳатмӣ ва ихтиёрни тиббӣ

Баҳсҳо доир ба суғуртаи ҳатмӣ ва ихтиёрии тиббӣ бо мувофиқаи тарафҳо ҳал карда мешаванд.

Агар тарафҳо ба мувофиқа наоянд, дар ин ҳолат баҳс ба тартиби судӣ ҳал карда мешавад.

Моддаи 21. Ҷавобгарӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 22. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур аз 1 январи соли 2025 мавриди амал қарор дода шавад (Қонуни ҶТ аз 29.12.2010 № 677, аз 14.03.2014 № 1080, аз 2.01.2018 № 1490, аз 15.03.2023 № 1953).

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш.Душанбе

18 июни соли 2008 № 408

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ НАМОЯНДАГОНИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Оид ба қабул намудани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи суғуртаи тиббӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон"

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи суғуртаи тиббӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон" қабул карда шавад.

Раиси

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии

Ҷумҳурии Тоҷикистон С. Хайруллоев

ш.Душанбе

12 марти соли 2008 № 918

ҚАРОРИ МАҶЛИСИ МИЛЛИИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи суғуртаи тиббӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон"

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистонро "Дар бораи суғуртаи тиббӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон" баррасӣ намуда, қарор мекунад:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи суғуртаи тиббӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон" ҷонибдорӣ карда шавад.

Раиси

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии

Ҷумҳурии Тоҷикистон М.Убайдуллоев

ш. Душанбе

5 июни соли 2008

№ 504

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	408	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ СУҒУРТАИ ТИББӢ ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН	Маҷлиси Олии ҶТ	18.06.2008	Амалкунанда	word PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ СИРРИ ТИҶОРАТ**Ӣ

**(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, соли 2008, № 6, мод. 461)**

Қонуни мазкур он муносибатҳоеро, ки бо мансуб донистани иттилоот ба сирри тиҷоратӣ, додани чунин иттилоот ва ҳифзи махфияти он бо мақсади таъмини баробарии манфиатҳои дорандагони иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ ва дигар иштирокчиёни муносибатҳои танзимшаванда, аз ҷумла таъмини манфиатҳои давлат дар бозори мол, кор ва хизматрасонӣ иртибот доранд, танзим менамояд.

**Моддаи 1. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри тиҷоратӣ**

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри тиҷоратӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

**Моддаи 2. Доираи амали Қонуни мазкур**

Доираи амали Қонуни мазкур нисбат ба муносибатҳои вобаста ба иттилоот, додан ва ҳифзи он бо мақсади таъмини манфиатҳои дорандагони чунин иттилоот паҳн мегардад.

Муқаррароти Қонуни мазкур нисбат ба муносибатҳои ба маълумоти дорои сирри давлатӣ ва бонкӣ алоқаманд татбиқ намегардад.

**Моддаи 3. Маҳфумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур маҳфумҳои асосии зайл истифода мешаванд:

- сирри тиҷоратӣ – махфияти иттилооте, ки имконият медиҳад ба дорандаи он дар ҳолати мавҷуда ё имконпазир даромадашро зиёд гардонад, ба хароҷоти беҳуда роҳ надиҳад, мавқеашро дар бозори мол, кор ва хизматрасонӣ нигоҳ дорад ё худ фоидаи дигари тиҷоратӣ ба даст орад;

- иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ – иттилооти илмӣ-техникӣ, технологӣ, истеҳсолӣ, молиявию иқтисодӣ ё худ дигар иттилооти дорои арзиши воқеӣ ё имконпазири тиҷоратӣ, ки бинобар сабаби онро надонистани шахсони сеюм, ки наметавонанд ин иттилоотро дар асоси қонун озодона дастрас намоянд ва нисбати он дорандаи чунин иттилоот низоми сирри тиҷоратиро ҷорӣ кардааст;

- низоми сирри тиҷоратӣ – тадбирҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ, техникӣ ва дигар тадбирҳое, ки дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ барои ҳифзи махфияти он меандешад;

- дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ – шахси воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки соҳиби иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ буда, дастрасии ин иттилоотро маҳдуд ва ба он низоми сирри тиҷоратиро муқаррар кардааст;

- дастрасии иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ – шинос кардани шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ бо иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ бо ризоияти дорандаи иттилоот ё дигар асосҳои пешбининамудаи қонунгузорӣ бо шарти риояи махфияти ин иттилоот;

- додани иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ –додани иттилооти дорои сирри тиҷоратии дар ҳомили моддӣ сабтгардида аз тарафи дорандаи он ба тарафи шартнома (контрагент) (минбаъд контрагент) дар асоси шартнома, тибқи андоза ва талаботе, ки дар шартнома пешбинӣ шудааст;

- контрагент – тарафи шартномаи ҳуқуқи гражданӣ, ки дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ ин иттилоотро ба ў додааст;

- фош кардани иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ – амал ё беамалие, ки дар натиҷаи он иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ дар ҳар шакли имконпазир (шифоҳӣ, хаттӣ, шакли дигар, аз ҷумла бо истифодаи воситаҳои техникӣ) бе розигии дорандаи чунин иттилоот ё худ бар хилофи шартномаи меҳнатӣ ё ҳуқуқи гражданӣ ба шахсони сеюм маълум мегардад.

Моддаи 4. Ҳуқуқ ба мансуб донистани иттилоот ба иттилооти дорои  сирри тиҷоратӣ ва усулҳои гирифтани чунин иттилоот

1. Ҳуқуқ ба мансуб донистани иттилоот ба иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ ва ҳуқуқи муайян кардани номгўй ва таркиби ин гуна иттилоотро бо назардошти муқаррароти Қонуни мазкур дорандаи чунин иттилоот дорад.

          2. Иттилооте, ки аз он шахс мустақиман воқиф ёфтааст, қатъи назар аз он, ки мазмуни ин иттилоот метавонад бо мазмуни иттилооти дорои сирри тиҷоратии ба шахси дигар мансуббуда мувофиқ бошад, иттилооти ба таври қонунӣ аз он воқифгардида ҳисоб меёбад.

3. Иттилооти дорои сирри тиҷоратие, ки шахс аз дорандаи он дар асоси шартнома ва ё бо дигар асоси қонунӣ гирифтааст, ба тарзи қонунӣ гирифташуда ҳисоб мешавад.

          4. Иттилооти дорои сирри тиҷоратие, ки шахси дигар дорандаи он аст, дар он ҳолат ғайриқонунӣ аз ў гирифташуда ҳисобида мешавад, агар он бар хилофи чораҳои андешидаи дорандаи он вобаста ба ҳифзи махфияти ин иттилоот гирифта шуда бошад ва ҳамчунин агар шахсе, ки иттилооти мазкурро гирифтааст, медонист, ки ин иттилооти шахси дигар дорои сирри тиҷоратӣ мебошад ва шахсе, ки дигаронро аз ин иттилоот воқиф мегардонад, барои воқифгардонии он асоси қонунӣ надорад.

**Моддаи 5. Маълумоти ғайримансуб ба сирри тиҷоратӣ**

Низоми сирри тиҷоратӣ наметавонад аз тарафи шахс нисбати маълумоти зерин муқаррар карда шавад:

а) маълумоти ҳуҷҷатҳои шахси ҳуқуқӣ ва маълумоти ҳуҷҷатҳое, ки дар феҳристи дахлдори давлатӣ ба қайд гирифта шудани шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродиро тасдиқ менамоянд;

б) маълумоти ҳуҷҷатҳое, ки ба шахс ҳуқуқи ба фаъолияти соҳибкорӣ машғул шуданро медиҳад;

в) маълумот дар бораи таркиби молу мулки корхонаи давлатӣ, муассисаи давлатӣ, инчунин мавриди истифода қарор додани маблағи буҷетии дахлдор;

г) маълумот дар бораи олудашавии муҳити атроф, ҳолати бехатарӣ аз сўхтор, вазъи санитарию эпидемиологӣ ва радиатсионӣ, бехатарии озуқаворӣ ва дигар омилҳое, ки ба фаъолияти бехавфи объектҳои истеҳсолӣ, бехатарии ҳар як шаҳрванд ва тамоми аҳолӣ таъсири манфӣ мерасонанд;

д) маълумот дар бораи ҳайати кормандон, низоми пардохти музди меҳнат, дар бораи нишондиҳандаҳои маъюбшавӣ дар истеҳсолот, касалиҳои касбӣ ва дар бораи мавҷудияти ҷойҳои холии корӣ;

е) маълумот дар бораи қарздории корфармоён оид ба пардохти музди меҳнат ва дигар пардохтҳои иҷтимоӣ;

ж) маълумот дар бораи риоя нашудани талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва далелҳо оид ба ҷавобгарӣ барои содир кардани ин қонуншиканиҳо;

з) маълумот дар бораи шарту шароитҳои озмунҳо ва савдо дар музояда оид ба хусусигардонии объектҳои давлатӣ, хариди давлатии мол ва кору хизматрасонӣ;

и) маълумот дар бораи андозаи фоида ва сохтори ташкилотҳои ғайритиҷоратӣ, ҳаҷм ва таркиби молу мулки онҳо, хароҷот, шумораи кормандон ва музди меҳнати онҳо, истифодаи меҳнати беподоши шаҳрвандон дар фаъолияти ташкилоти ғайритиҷоратӣ;

к) маълумот дар бораи рўйхати шахсоне, ки ҳуқуқ доранд бе ваколатнома аз номи шахси ҳуқуқӣ амал кунанд;

л) маълумоте, ки тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунҳои дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд ҳатман ошкор шавад ё дастрасии он маҳдуд нагардад.

**Моддаи 6. Додани иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ**

          1. Дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ бо талаби асосноки мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ иттилооти дорои сирри тиҷоратиро ба онҳо бидуни подош медиҳад. Талабномаи асоснок бояд аз тарафи шахси масъули мансабдор имзо шуда, дар он мақсад ва асоси ҳуқуқии талаб кардани иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ, мўҳлати пешниҳоди ин иттилоот сабт шуда бошад, ба истиснои ҳолатҳое, ки қонунгузорӣ пешбинӣ намудааст.

2. Агар дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ ин иттилоотро ба мақомоти ҳокимияти давлатӣ додан нахоҳад, мақомоти мазкур ҳуқуқ доранд ин иттилоотро ба тариқи судӣ талаб карда гиранд.

             3. Дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ ва ҳамчунин мақомоти ҳокимияти давлатӣ, ки ин гуна иттилоотро мутобиқи қисми 1 ҳамин модда гирифтаанд, вазифадоранд онро бо дархости суд, мақомоти прокуратура, мақомоти тафтишоти пешакӣ, мақомоти таҳқиқ аз рўи парвандаҳое, ки дар истеҳсолоташон қарор доранд, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба онҳо диҳанд.

            4. Дар рўи ҳуҷҷатҳое, ки ба мақомоти дар қисмҳои 1 ва 3 ҳамин модда зикршуда дода мешаванд ва иттилооте, ки дорои сирри тиҷоратӣ мебошанд, бояд мўҳри «Сирри тиҷоратӣ» зада (барои шахсони ҳуқуқӣ – номи пурра ва маҳалли будубоши онҳо ва барои соҳибкорони инфиродӣ – фамилия, ном ва номи падари шаҳрванде, ки соҳибкори инфиродист ва ҷои истиқомати ў), дорандаи он зикр карда шавад.

**Моддаи 7. Ҳуқуқи дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ**

            1. Ҳуқуқи дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ мутобиқи моддаи 10 Қонуни мазкур аз рўзи ба чунин иттилоот низоми сирри тиҷоратиро муқаррар намудани ў ба миён меояд.

            2. Дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ ҳуқуқ дорад:

а) низоми сирри тиҷоратиро мутобиқи Қонуни мазкур ва шартномаи ҳуқуқи гражданӣ ба тарзи хаттӣ муқаррар намояд, тағйир диҳад ва бекор кунад;

б) иттилооти дорои сирри тиҷоратиро барои эҳтиёҷоти худ, бо тартибе, ки хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон набошад, истифода барад;

в) ба дастрасии иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ иҷозат диҳад ё онро худ манъ кунад, тартибу шартҳои дастрасии онро муайян кунад, агар дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад;

г) иттилоотеро, ки дорои сирри тиҷоратӣ мебошад, дар асоси шартномаҳое, ки ба онҳо дохил кардани шартҳои ҳифзи махфияти чунин иттилоот пешбинӣ шудааст,ба муомилоти гражданӣ барорад;

д) аз шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки иттилооти дорои сирри тиҷоратиро ба даст овардаанд, аз мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ки иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ дастраси онҳо гардидааст, риояи ўҳдадории ҳифзи махфияти онро талаб намояд;

е) аз шахсоне, ки ба иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ дар натиҷаи амалҳои тасодуфан ё саҳван содиршуда даст ёфтаанд, ҳифзи махфияти ин иттилоотро талаб намояд;

ж) ҳуқуқи худро бо тартиби муқаррарнамудаи қонун ҳангоми аз ҷониби шахсони сеюм фош сохтан, ғайриқонунӣ дастрас ё истифода кардани иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ ҳифз намояд, аз ҷумла товони зиёнеро, ки бо сабаби риоя нашудани ҳуқуқҳояш расидааст, талаб кунад.

Моддаи 8. Дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратие, ки ин иттилоот дар доираи муносибатҳои меҳнатӣ дастрас гардидааст

          1. Дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ, ки ин иттилоот дар доираи муносибатҳои меҳнатӣ ба ў дастрас шудааст, корфармо мебошад.

          2. Агар натиҷа дар асари ўҳдадориҳои меҳнатии худ ва ё супориши мушаххаси корфарморо ба ҷо овардани корманд ҳосил шуда бошад, ки он ҳамчун ихтироот, модели муфид, намунаи саноатӣ, топологияи микросхемаи интегралӣ, барномаи мошинҳои ҳисоббарори электронӣ ё манбаи маълумот ба ҳимояи ҳуқуқ ниёз пайдо кунад, муносибатҳои корманд ва корфармо мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи моликияти зеҳнӣ танзим мегарданд.

Моддаи 9. Тартиби муқаррар намудани низоми сирри тиҷоратӣ ҳангоми иҷрои қарордоди давлатӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ

Бо қарордоди давлатӣ оид ба иҷрои корҳои илмию тадқиқотӣ, таҷрибавию конструкторӣ, технологӣ ё дигар корҳои эҳтиёҷоти давлатӣ бояд ҳаҷми маълумоте, ки махфӣ дониста шудааст, муайян карда шуда, ҳамчунин масъалаҳои муқаррар намудани иттилооти дастрасшуда нисбати низоми сирри тиҷоратӣ танзим карда шаванд.

**Моддаи 10. Ҳифзи махфияти иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ**

          1. Чораҳои ҳифзи махфияти иттилоот, ки дорандаи он меандешад, аз инҳо иборат мебошанд:

а) муайян намудани номгўи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ;

б) истифодаи сирри тиҷоратӣ дар воситаҳои сертификатсияшудаи ҳифзи иттилоот;

в) маҳдуд кардани дастрасии иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ бо роҳи муқаррар намудани тартиби истифодаи ин иттилоот ва назорати риояи чунин тартибот;

г) ба ҳисоб гирифтани шахсони ба иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ дастёфта ва ё шахсоне, ки ин гуна иттилоот ба онҳо расонида шудааст;

д) ба танзим даровардани муносибатҳо оид ба истифодаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ аз тарафи кормандон дар асоси шартномаҳои меҳнатӣ ва аз тарафи контрагентҳо дар асоси шартномаҳои ҳуқуқи гражданӣ;

е) гузоштани мўҳри «Сирри тиҷоратӣ» дар рўи ҳомилони (ҳуҷҷатҳои) моддии дорои сирри тиҷоратӣ ва зикри дорандаи ин иттилоот (барои шахсони ҳуқуқӣ – номи пурра ва маҳалли будубош, барои шахсони воқеӣ – фамилия, ном ва номи падари шаҳрванде, ки соҳибкори инфиродист ва ҷои истиқомат).

2. Низоми сирри тиҷоратӣ баъди тадбирҳои андешидаи дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ, ки дар бандҳои а) ва в) қисми 1 моддаи мазкур зикр гардидааст, муқарраршуда ҳисоб меёбад.

3. Соҳибкори инфиродие, ки дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ буда, корманде надорад, ки бо ў шартномаи меҳнатӣ бандад, барои ҳифзи махфияти иттилооти дар қисми 1 моддаи мазкур зикршуда, ба истиснои бандҳои а) ва в), ҳамчунин муқаррароти банди д) оид ба танзими муносибатҳои меҳнатӣ чора меандешад.

4. Дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ дар баробари чораҳое, ки дар қисми 1 ҳамин модда зикр ёфтаанд, ҳуқуқ дорад ҳангоми зарурат усулу воситаҳои ҳифзи техникии махфияти ин иттилоот, дигар чораҳоеро, ки ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолиф нестанд, татбиқ намояд.

5. Чораҳои ҳифзи махфияти иттилоот ҳаматарафа оқилона эътироф карда мешаванд, ба шарте, ки:

а) дастрасии иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ аз ҷониби ҳар шахс бе розигии дорандаи он истисно гардида бошад;

б) имконияти иттилооти дорои сирри тиҷоратиро истифода намудани кормандон ва расонидани он ба контрагент бидуни вайрон кардани низоми сирри тиҷоратӣ таъмин гардад.

6. Низоми сирри тиҷоратиро барои мақсадҳое, ки алайҳи талаботи ҳифзи асосҳои сохти конститутсионӣ, ахлоқ, сиҳатӣ, андозбандӣ, ҳуқуқу манфиатҳои қонунии шахсони дигар, таъмини мудофиаи кишвар ва амнияти давлат равона гардидаанд, истифода кардан мумкин нест.

**Моддаи 11. Ҳифзи махфияти иттилоот дар доираи муносибатҳои меҳнатӣ**

          1. Бо мақсади ҳифзи махфияти иттилоот корфармо ўҳдадор аст:

а) аз корманде, ки воқифгардии ў аз иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ барои иҷрои ўҳдадориҳои меҳнатиаш зарур аст, забонхат гирифта, ўро бо иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ, ки дорандаи он корфармо ва контрагентҳои ў мебошанд, шинос намояд;

б) ўро бо низоми сирри тиҷоратии муқаррарнамудаи корфармо ва чораҳои ҷавобгарӣ барои риоя накардани ин низом шинос намояд;

в) ба корманд барои риояи низоми сирри тиҷоратии муқаррарнамудаи корфармо шароити зарурӣ муҳайё созад;

2. Корманд бо иттилооти дорои сирри тиҷоратие, ки ба иҷрои ўҳдадориҳои хизматии ў вобастагӣ надорад, танҳо бо розигии корфармо шинос карда мешавад.

3. Барои ҳифзи махфияти иттилоот корманд ўҳдадор аст:

а) низоми сирри тиҷоратиро, ки корфармо муқаррар намудааст, риоя кунад;

б) иттилооти дорои сирри тиҷоратиро, ки дорандаи он корфармо ва контрагентҳои ў мебошанд, фош накунад ва бе розигии онҳо ба мақсади худ истифода набарад;

в) иттилооти дорои сирри тиҷоратиро, ки дорандаи он корфармо ва контрагентҳояш мебошанд, пас аз қатъ гардидани шартномаи меҳнатӣ дар мўҳлати пешбининамудаи созишномаи байни корманд ва корфармо, ки дар давраи мўҳлати эътибори шартномаи меҳнатӣ баста шудааст ё худ дар тўли се соли баъди қатъ гардидани шартномаи меҳнатӣ, ба шарте, ки созишномаи мазкур баста нашуда бошад, фош накунад;

г) агар корманд дар фош шудани иттилооти дорои сирри тиҷоратие, ки ба ў бинобар иҷрои ўҳдадориҳои меҳнатиаш маълум гаштааст, гунаҳкор бошад, ба корфармо зиёни онро ҷуброн намояд;

д) дар сурати қатъ ё бекор шудани шартномаи меҳнатӣ ҳомилони моддии иборат аз иттилооти дорои сирри тиҷоратиро, ки дар ихтиёри корманд буд, ба корфармо баргардонад.

4. Корфармо метавонад аз шахсе, ки муносибатҳои меҳнатиашро бо ў қатъ намудааст, товони зиёнро талаб намояд, дар ҳолате, ки ин шахс дар фош кардани иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ, ки ў бинобар иҷрои ўҳдадориҳои меҳнатиаш ба он даст ёфтааст, гунаҳкор бошад ва ба шарте, ки ин гуна иттилоот дар давоми мўҳлати дар банди в)-и қисми 3 ҳамин модда муқарраргардида фош шуда бошад.

5. Агар иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ бар асари қувваи рафънопазир, аз рўи зарурат ё худ аз ҷониби корфармо иҷро нагардидани ўҳдадории таъмини тартиботи сирри тиҷоратӣ фош шуда бошад, товони зиён ё осеби расидаро корманд ё худ шахси муносибатҳои меҳнатиро қатъкарда ҷуброн намекунад.

6. Дар шартномаи меҳнатӣ бояд ўҳдадории роҳбари ташкилот оид ба таъмини ҳифзи махфияти иттилооте, ки дорандаи он ташкилот ва контрагентҳояш мебошанд ва масъулияти таъмини ҳифзи махфияти он пешбинӣ карда шавад.

7. Роҳбари ташкилот зиёнеро, ки тавассути амали номатлуби ў бо сабаби риоя накардани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри тиҷоратӣ ба ташкилот расидааст, ҷуброн мекунад. Дар ин сурат зиён бо даъвои молик мувофиқи қонунгузории гражданӣ муайян карда мешавад.

8. Корманд ҳақ дорад аз ғайриқонунӣ муқаррар шудани низоми сирри тиҷоратӣ нисбати иттилооте, ки бинобар иҷрои ўҳдадориҳои меҳнатӣ ба ў дастрас гардидааст, ба суд шикоят намояд.

**Моддаи 12. Ҳифзи махфияти иттилоот дар доираи муносибатҳои ҳуқуқи гражданӣ**

         1. Муносибати байни дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ ва контрагенти ў оид ба ҳифзи махфияти иттилоот бо қонун ва шартнома ба танзим дароварда мешавад.

           2. Дар шартнома бояд шартҳои ҳифзи махфияти иттиллоот, аз ҷумла дар мавриди аз нав ташкил кардан ва барҳам хўрдани яке аз тарафҳои шартнома тибқи қонунгузории гражданӣ ва ҳамчунин ўҳдадории контрагент оид ба ҷуброни зиён дар сурати иттилоотро бар хилофи шартнома фош кардани ў муайян карда шаванд.

            3. Агар дар шартнома байни дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ ва контрагент шарти дигар муқаррар нашуда бошад, контрагент мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тарзу усулҳои ҳифзи иттилооти дорои сирри тиҷоратиро, ки тибқи шартнома ба ў дода шудааст, мустақилона муайян менамояд.

           4. Контрагент вазифадор аст фавран ба дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ оид ба фош кардани сир ё худ огоҳ гардидани ў аз фош шудани он ё таҳдиди хатари фош гардидани иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ, аз тарафи шахсони сеюм ғайриқонунӣ дастрас ё ки ғайриқонунӣ истифода кардани ин иттилоот хабар диҳад.

            5. Дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ, ки ин иттилоотро ба контрагент додааст, набояд то гузаштани мўҳлати эътибори шартнома иттилооти дорои сирри тиҷоратиро фош кунад, инчунин ҳифзи махфияти онро аз ҷониби худ қатъ гардонад, ба шарте, ки дар шартнома тартиби дигар муқаррар нашуда бошад.

             6. Агар дар шартнома тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, тарафе, ки ҳифзи махфияти иттилооти мутобиқи шартнома расидаро аз рўи шартҳои шартнома таъмин накардааст, бояд ба тарафи дигар товони зиёнро диҳад.

**Моддаи 13. Ҳифзи махфияти иттилоот ҳангоми расондани он**

          1. Мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии маҳаллӣ мутобиқи Қонуни мазкур ва дигар қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ўҳдадоранд барои ҳифзи махфияти иттилооте, ки шахсони ҳуқуқӣ ё соҳибкорони инфиродӣ барояшон расонидаанд, шароит муҳайё намоянд.

             2. Шахсони мансабдори мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии маҳаллӣ, хизматчиёни давлатии мақомотҳои мазкур ҳақ надоранд бе розигии дорандаи иттилооти дорои сирри тиҷоратӣ иттилооти сирри тиҷоратиро, ки аз он дар натиҷаи иҷрои ўҳдадориҳои мансабӣ воқиф шудаанд, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур фош кунанд ё худ ба шахсони дигар расонанд, инчунин ҳуқуқ надоранд ин иттилоотро ба мақсадҳои ғаразнок ё мақсадҳои дигари худ истифода баранд.

**Моддаи 14. Ҷавобгарӣ барои вайрон намудани Қонуни мазкур**

Шахсоне, ки муқаррароти Қонуни мазкурро вайрон мекунанд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 15. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                            Эмомалӣ Раҳмон

     ш. Душанбе

18 июни соли 2008

           № 403

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	403	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ СИРРИ ТИҶОРАТӢ	Маҷлиси Олии ҶТ	18.06.2008	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Primary tabs

^-A A ⁺A

Ҷумъа, Сентябр 6, 2024

МИЗИ МУДАВВАР ДАР МАВЗУИ “ИСТИҚЛОЛИЯТ-РАМЗИ СОҲИБИХТИЁРИИ МИЛЛАТУ ДАВЛАТ АСТ”

6 – сентябри соли 2024 дар Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба муносибати сазовор ҷашн гирифтани 33 – солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо иштироки роҳбарият ва кормандони Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мавзуи “Истиқлолият-рамзи соҳибихтиёрии миллату давлат аст” мизи мудаввар баргузор гардид.

Мизи мудаввар бо сухани директори Марказ Саидзода Иззатулло Ҳабибулло оғоз гардид.

Нишонаи номӣ (тег):

МИЗИ МУДАВВАР ДАР МАВЗУИ “ИСТИҚЛОЛИЯТ-РАМЗИ СОҲИБИХТИЁРИИ МИЛЛАТУ ДАВЛАТ АСТ”

Баҳодиҳии муҳтаво:

Баҳои миёна: 5 (1 овоз)

КРУГЛЫЙ СТОЛ НА ТЕМУ «НЕЗАВИСИМОСТЬ – СИМВОЛ СУВЕРЕНИТЕТА НАЦИИ И ГОСУДАРСТВА»

6-сентября 2024 года в Национальном центре законодательства при Президенте Республики Таджикистан по случаю заслуженного празднования 33 – летия государственной Независимости Республики Таджикистан с участием руководства и сотрудников Национального центра законодательства при Президенте Республики Таджикистан состоялся круглый стол на тему “Независимость-символ суверенитета нации и государства”.

Нишонаи номӣ (тег):

КРУГЛЫЙ СТОЛ НА ТЕМУ «НЕЗАВИСИМОСТЬ – СИМВОЛ СУВЕРЕНИТЕТА НАЦИИ И ГОСУДАРСТВА»

Баҳодиҳии муҳтаво:

Ҳоло баҳо надорад

ИСТИҚЛОЛИЯТ – АСОСИ ПОЙДОРИИ ДАВЛАТ

Истиқлолияти давлатӣ барои ҳар як кишвар падидаи бениҳоят муқаддас, волотарин ва пурарзиштарин дастоварди давлату миллати тоҷик ба шумор меравад. Таърих гувоҳ аст, ки барои мушарраф гардидан ба истиқлолияти пойдор ва рушду нумӯи он одамон чӣ қадар ҷоннисориҳо намудаанд. Мубориза барои истиқлолу озодӣ – гиромитарин фасли таърихи ҳар як кишвар ба ҳисоб меравад. Агар мо ба таърихи башарият назар афканем, шоҳиди он мегардем, ки аз замони пайдоиши нахустин давлатҳо одамон кӯшиш бар он менамуданд, ки истиқлолияти давлатии хешро ҳифз намоянд.

Нишонаи номӣ (тег):

ИСТИҚЛОЛИЯТ – АСОСИ ПОЙДОРИИ ДАВЛАТ

Баҳодиҳии муҳтаво:

Бештар оида ба ИСТИҚЛОЛИЯТ – АСОСИ ПОЙДОРИИ ДАВЛАТ

KHOVAR.TJ

АГЕНТИИ МИЛЛИИ ИТТИЛООТИИ ТОҶИКИСТОН «ХОВАР»
WWW.KHOVAR.TJ

«ХОВАР FM»

Садриддин Айнӣ (1878 – 1954): Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳо, ки ба 29 забони хориҷӣ нашр шудаанд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба асосгузори адабиёти муосири тоҷик Садриддин Айнӣ унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Бобоҷон Ғафуров (1909 – 1977): Олим, академики Академияи Илмҳои ИҶШС, арбоби ҳизбӣ ва давлатӣ, муаллифи китоби оламшумули «Тоҷикон» ва зиёда аз 300 асару мақолаҳо.
Солҳои 1944-1946 котиби дуюм, с.1946-1956 котиби якуми КМ Ҳизби комунистии Тоҷикистон, 1956 – 1977 сарвари Пажуҳишгоҳи шарқшиносии ИҶШС.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба таърихшинос ва шарқшиноси шинохтаи тоҷик, академик, муаллифи китоби «Тоҷикон» Бобоҷон Ғафуров унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Мирзо Турсунзода (1911-1977): Шоири халқӣ, раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ, Раиси Кумитаи якдилии халқҳои Осиё ва Африқо. Барои достонҳои «Қиссаи Ҳиндустон»(1948), «Ҳасани аробакаш», «Чароғи абадӣ», «Садои Осиё»,(1960) «Ҷони ширин» (1963) бо ҷоизаҳои давлатии ИҶШС, ҶШС Тоҷикистон ва байналмилалии ба номи Ҷ. Неҳру (1967) сарфароз шуда буд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 07 майи соли 2001 ба шоири халқии Тоҷикистон, ходими намоёни ҷамъиятӣ Мирзо Турсунзода унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Эмомалӣ Раҳмон: Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, солҳои 1999, 2006 ва 2013 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардидаст.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат.
Бо қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 11 декабри соли 1999 барои мустаҳкам намудани давлатдории соҳибистиқлол ва пойдории сулҳ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” мукофотонида шудааст.
Нусратулло Махсум (1881 – 1938): Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1924-1926 раиси Кумитаи инқилобии ҶМШС Тоҷикистон, солҳои 1926-1933 раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Нусратулло Махсум унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” дода шудааст.
Шириншоҳ Шоҳтемур (1899 – 1937): Ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1929-1931 котиби Ҳизби коммунистии ҶШС Тоҷикистон, солҳои 1933-1937 Раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Шириншоҳ Шоҳтемур, унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шудааст.