Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон

ДАСТУРИ ИСТИФОДАБАРАНДА

ХУШ ОМАДЕД БА CОМОНАИ РАСМИИ МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН!

КОР БО МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Муҳтарам меҳмонон ва истифодабарандагони сомонаи расмии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (ММҚ),

Барои оғози кор бо «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) ба блоки бо номи шабеҳ дар сомонаи расмии ММҚ зер кунед. Блоки «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» кушодашаванда буда, ҳамеша дар қисми болои сомона дастрас аст. Шумо инчунин метавонед ба «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) аз феҳристи асосӣ (меню асосӣ) бо зеркунии пайванди «Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» дастрасӣ пайдо намоед.

БЛОКИ «МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН» (МҚҶТ)

Ҳамаи модулҳо ва имконоти ҷустуҷӯи санадҳо дар «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) мустақилона кор мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки ҳангоми кор бо МҚҶТ ворид кардани «Ном»-и санад ва бо ҳамроҳи он интихоб кардани ҳамаи имконоти дигар, масалан «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра ҳатмӣ нест. Аммо барои ҷустуҷӯи васеъ шумо метавонед аз ҳамаи имконоти ҷустуҷӯи санадҳо ба таври дилхоҳ истифода баред. Ҳамаи санадҳое, ки ба МҚҶТ ворид шуданд дар зери «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ», яъне дар «Ҷадвали санадҳо» дастрасанд.

ЛАВҲАИ ИМКОНОТИ ҶУСТУҶӮ

Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ

ҶАДВАЛИ САНАДҲО

ТУГМАҲОИ «ТАТБИҚ КАРДАН» ва «БОЗСОЗӢ»

Тугмаи «Татбиқ кардан»: Баъд аз он ки Шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» имконоти дилхоҳро ворид карда, интиход мекунед, барои намоиш додани натиҷа тугмаи «Татбиқ кардан»-ро зер кунед. Аммо, вақте ки шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» дархостеро ворид мекунед ё имконеро интихоб менамоед, онҳо ба таври худкор дарҳол татбиқ карда мешаванд.

Тугмаи «Бозсозӣ»: Агар хоҳед, ки ҳамаи дархостҳо ва имконотеро дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» лағв кунед, аз тугмаи «Бозсозӣ» истифода баред.

Агар шумо хоҳед, ки номи санади дақиқро аз санадҳои дар махзан мавҷудбуда ба даст оред, калидвожаи номи санадро ба сатри «Ном» ворид намоед. Ҳамаи санадҳое, ки дорои калидвожаи воридуша мебошанд нишон дода мешаванд. Масалан, агар шумо калидвожаи «дастрасӣ»-ро ворид кунед, санадҳое, ки калимаи «дастрасӣ»-ро дар бар мегиранд, дар «Ҷадвали санадҳо» нишон дода мешаванд (масалан, ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ)

САТРИ «НОМ»

Шумо инчунин метавонед санадҳоро аз рӯи муҳтаво бо истифодаи сатри «Матни асосӣ» ва полои дилҳол ҷустуҷӯ намоед. Масалан, барои ёфтани санад(ҳо)и дорои калима(ҳо), калидвожа(ҳо) ё ибора(ҳо)и лозимӣ, ба сатри «Матни асосӣ» дархостро ворид намуда, имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед. Санадҳои дархостшуда ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред. Ҳамин тавр аз имкони «Дар бар намегирад» ё имконоти ҷустуҷӯи дигар истифода баред, Масалан, агар шумо ба сатри «Матни асосӣ» калимаи «Интернет»-ро ворид кунед ва имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед, саданҳое, ки дар муҳтавои худ дорои калимаи «Интернет» мебошанд, нишод дода мешаванд.

САТРИ «МАТНИ АСОСӢ»

Сатри «Матни асосӣ»

Шумо метавонед санадҳоро аз рӯи «Ном», «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра алоҳида ё якҷоя ба таври дилхоҳ ҷустуҷӯ намоед.

Масалан, агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо «Аз рӯи моҳ ва сол» ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз рӯи моҳ ва сол» бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо дар давраи муайян ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз санаи интихобшуда» ва/ё «То санаи интихобшуда» алоҳида ё якҷоя бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Ҳамин тавр Шумо метавонед ҳар гуна санадҳои махзанро алоҳида ё бо интихоби имконоти иловагӣ ҷустуҷӯ намоед ва ба даст оред.

Барои дидани санад ва мутолиа кардани он, аз тугмаи «ДИДАН» истифода баред ва барои пинҳон кардани он, аз тугмаи «ПИНҲОН КАРДАН» истифода баред.

ТУГМАҲОИ «ДИДАН» ва «ПИНҲОН КАРДАН»

Шумо ҳам метавонед, бо зеркунии пайванди номи санад онро дар саҳифаи алоҳида кушоед ё ин ки дар форматҳои Word, PDF ва ZIP аз сомонаи мо боргирӣ намоед.

ЗАМИМА ДАР ФОРМАТҲОИ WORD, PDF ва ZIP (ДАР ҶАДВАЛИ САНАДҲО)

Замима

КОР БО СОМОНАИ РАСМӢ - БАҚАЙДГИРӢ ВА ВОРИДШАВӢ

Ҳамаи маводҳои Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба ахбори омма дахл доранд, дар сомонаи мо дастрасанд. Барои гирифтани маълумот Шумо метавонед аз Феҳристи асосӣ (менюи асосӣ), Харитаи сомона, имкони Ҷустуҷӯ ва Ҷустуҷӯи васеъ истифода баред.
Барои бақайдгирӣ дар сомонаи Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, лутфан ба таври расмӣ муроҷиат намоед. Корбарони бақайдгирифташуда метавонанд аз имкониятҳои иловагӣ истифода баранд, масалан, пайдо кардани дастрасӣ ба лоиҳаҳои санадҳо.

Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ**

**ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**Дар бораи таҳсилоти ибтидоии касбӢ**

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2003, №4, мод. 151; с. 2007, №7, мод. 696; с. 2009, №3, мод. 84; с. 2012, №7, мод. 718; с. 2014, №7, қ. 2, мод. 424; Қонуни ҶТ аз 28.08.2017 с., №1463; аз 29.01.2021с., №1765)

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ ва иқтисодии таҳсилоти ибтидоии касбиро муайян намуда, фаъолияти субъектҳои сохторҳои таълимию истеҳсолии Ҷумҳурии Тоҷикистонро, ки ба таъмини ҳуқуқи шаҳрвандон ҳангоми гирифтани касб, тайёр намудан, бозомӯзӣ ва такмили ихтисоси кадрҳо дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ равона карда шудаанд, танзим менамояд.

**БОБИ 1.**

**МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- *таҳсилоти ибтидоии касбӣ* - қонеъгардонии мақсадноки талаботи шаҳрвандон тавассути таълим, ки қисмҳои таркибии он метавонанд таълими кадрҳо, бозомӯзӣ ва такмили ихтисоси шаҳрвандоне бошанд, ки таҳсилоти ибтидоии касбӣ надоранд;

- *муассисаи таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ* - муассисае, ки **дар равванди таълим** як ё якчанд барномаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбиро амалӣ намуда, **таълим** ва тарбияи хонандагонро таъмин менамояд;

- *кормандони муҳандисию педагогӣ* - шахсони дорои таҳсилоти дахлдоре, ки дар асоси касбӣ ба таълиму тарбияи хонандагон дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ машғуланд;

- *тахассус* - дараҷаи касбие, ки дар раванди таҳсилоти ибтидоии касбӣ хонанда аз худ намуда, он бо ҳуҷҷати намунаи давлатии таҳсилоти ибтидоии касбӣ тасдиқ карда мешавад. (ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)

**Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи таҳсилоти ибтидоии касбӣ**

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи таҳсилоти ибтидоии касбӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф кардааст, иборат мебошад. **(ҚҶТ аз 29.01.2021с., №1765)**

**Моддаи 3. Самтҳои сиёсати давлатӣ дар соҳаи таҳсилоти ибтидоии касбӣ**

Ҷумҳурии Тоҷикистон соҳаи **таҳсилоти** ибтидоии касбиро афзалиятнок эълон менамояд. Самтҳои сиёсати давлатӣ дар соҳаи **таҳсилоти** ибтидоии касбӣ аз инҳо иборатанд:

- хусусияти башардустона ва демократӣ доштани таълим ва тарбия;

- муттасилӣ ва пайдарпаӣ;

- дастрас будани таҳсилоти ибтидоии касбӣ, мутобиқшавии **низоми** таҳсилоти ибтидоии касбӣ ба сатҳ, хусусиятҳои инкишоф ва тарбияи касбии хонандагон;

- хусусияти дунявӣ доштани **низоми** таҳсилоти ибтидоии касби;

- хусусияти демократии давлатию ҷамъиятии идораи **низоми** таҳсилоти ибтидоии касбӣ; **(ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)**

- дастгирии маърифатнокӣ ва истеъдод.

Дар муассисаҳои таълимиии соҳаи таҳсилоти ибтидоии касбӣ, мақомоти идораи соҳаи таҳсилоти ибтидоии касбӣ ба таъсис ва фаъолияти сохторҳои ташкилии ҳизбҳои сиёсӣ ва ташкилотҳои динӣ иҷозат дода намешаванд.

**Моддаи 4. Кафолатҳои давлатӣ дар соҳаи таҳсилоти ибтидоии касбӣ**

Бо мақсади амалӣ намудани сиёсати давлатӣ дар соҳаи таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва тайёрии касбӣ давлат ба шаҳрвандоне, ки таҳсилоти умумии асосӣ ё таҳсилоти миёнаи умумиро гирифтаанд, ҳуқуқи гирифтани таҳсилоти ибтидоии касбиро кафолат медиҳад.

Дар муассисаҳои таълимии давлатӣ мутобиқи талаботи стандарти давлатии таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон кафолати бепул гирифтани таҳсилоти касбӣ дода мешавад, агар шаҳрванд сатҳи таҳсилоти мазкурро бори аввал гирад. Хонандагони ятим метавонанд касбӣ дуюми таҳсилоти ибтидоии касбиро беgул гиранд.

Ба шаҳрвавдони Ҷумҳурии Тоҷикистон барои интихоби озодонаи муассисаи таълимӣ, инчунин шаклҳои гирифтани таҳсилоти ибтидоии касбӣ кафолат дода мешавад.

**Моддаи 5. Оинномаи муассисаи таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ**

Оинномаи муассисаи таълимии **таҳсилоти** ибтидоии касбӣ дар маҷлиси умумии муҳандисону педагогҳои муассисаи таълими қабул ва аз ҷониби муассис тасдиқ карда мешавад.

Дар оинномаи муассиаи таълими бо тартиби ҳатмӣ: ном, маҳалли ҷойгиршавӣ (суроғаи ҳуқуқӣ ва воқеӣ), вазъи ҳуқуқии муассисаи таълимӣ, муассис, шакли ташкилию ҳуқуқии муассисаи таълимӣ, мақсадҳои **равади** таълим, навъ ва намудҳои барномаҳои татбиқшавандаи таълимӣ, сохтори фаъолияти молиявӣ ва хоҷагии муассисаи таълимӣ ва тартиби идораи муассисаи таълими нишон дода мешаванд. (ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)

Он қисмати оинномаи муассисаи таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ, ки бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим нагардидааст, аз тарафи муассисаи таълими мустақилона таҳия гардида, аз ҷониби муассис тасдиқ карда мешавад.

Ҳангоми зарурати танзими самтҳои фаъолияти дар моддаи мазкур зикргардидаи муассисаи таълими тавассути санадҳои дигари дохилии онҳо ҳамчун илова ба оинномаи муассисаи таълими бояд ба қайд гирифта шаванд.

Санадҳои дохилии муассисаи таълими мухолифи оинномаи он буда наметавонанд.

***Моддаи 5¹. Забони таҳсил***

Забони таҳсил дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад. **(ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)**

**БОБИ 2.**

**НИЗОМИ ТАҲСИЛОТИ ИБТИДОИИ КАСБӢ**

***Моддаи 6. Низоми таҳсилоти ибтидоии касбӣ***

*Низоми таҳсилоти ибтидоии касбӣ аз инҳо иборат аст:*

*- стандарти давлатии таҳсилоти ибтидоии касбӣ;*

*- барномаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ;*

*- муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва моликият;*

- мақомоти идораи таҳсилоти ибтидоии касбӣ, корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳои (хоҷагиҳои таълимӣ-таҷрибавии) тобеи онҳо;

- хонандагон, падару модари онҳо, омӯзгорон ва дигар кормандони муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ.

**(ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)**

***Моддаи 7. Сохтори низоми таҳсилоти ибтидоии касбӣ***

*Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбии зерин таъсис дода мешаванд:*

*- литсейҳои касбӣ-техникӣ;*

*- литсейҳои касбӣ;*

*- литсейҳои махсуси касбӣ;*

*- комбинатҳои таълимӣ-истеҳсолӣ;*

*- марказҳои таълимии калонсолони мақомоти давлатии шуғли аҳолӣ;*

*- марказҳои таълимии иҷтимоию соҳибкорӣ;*

*- марказҳои таълимии назди корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳо.*

**(ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)**

**Моддаи 8. Стандартҳои давлатии таҳсилоти ибтидоии касбӣ**

Таҳсилоти ибтидоии касбӣ дар доираи стандартҳои ягонаи давлатии таҳсилоти ибтидоии касбӣ, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мегарданд, амалӣ карда мешавад.

Стандартҳои давлатии таҳсилоти ибтидоии касбӣ иборатанд аз:

- талаботи умумӣ ба барномаҳои асосии таҳсилоти ибтидоии касбӣ;

- талабот ба ҳадди ақали ҳатмии мундариҷаи барномаҳои асосии таҳсилоти ибтидоии касбӣ, ба шартҳои татбиқи онҳо, аттестатсияи ҷамъбастии ҳатмкунандагон ва сатҳи омодагии онҳо мутобиқи ҳар як касб;

- мӯҳлатҳои аз худ намудани барномаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ;

- ҳаҷми ҳадди ниҳоии сарбории таълимии таълимгирандагон.

**Моддаи 9. Барномаҳои таълимии касбии таҳсилоти ибтидоии**

Барномаҳои таълимии зерини таҳсилоти ибтидоии касбӣ дар муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбӣ муттасил ва зина ба зина татбиқ карда мешаванд:

- барномаи ягонаи якҷояшудаи таҳсилоти умумӣ ва касбӣ дар заминаи таҳсилоти асосии умумӣ (синфи 9) бо мӯҳлати таҳсил *то 3 сол*; **(ҚҶТ аз 26.07.14с., №1127)**

- таҳсилоти ибтидоии касбӣ дар заминаи таҳсилоти асосии умумӣ (синфи 9) бидуни гирифтани таҳсилоти миёнаи (пурраи) умумӣ бо мӯҳлати таҳсили 1 - 2 сол;

- таҳсилоти ибтидоии касбӣ дар заминаи таҳсилоти миёнаи (пурраи) умумӣ (синфи 11) бо мӯҳлати *таҳсил то 2 сол*; **(ҚҶТ аз 26.07.14с., №1127)**

- тайёрии касбӣ, таҳсилоти иловагии касбӣ, аз ҷумла бозомузӣ ва такмили ихтисос бо мӯҳлати таҳсили то 1 сол.

Барномаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ метавонанд зина ба зина сохта шаванд. Баробари ба охир расидани ҳар як зина имтиҳоноти хатмкунӣ пешбинӣ шудааст, ки супоридани онҳо ба хонанда ҳуқуқ медиҳад, ҳуҷҷати намунаи давлатиро гирад ва тибқи тахассусӣ дар давраи таҳсили ҳар як зина гирифтааш кор кунад.

Бо хоҳиши худ хонанда метавонад таҳсилро дар зинаҳои минбаъда идома диҳад. Дар ҳар як зинаи минбаъдаи таҳсил хонанда донишҳои махсус, маҳорату малакаи сатҳи нисбатан баландтари касб ва тахассусро соҳиб мешавад. Ихтисори мӯҳлатҳои таълим аз рӯи зинаҳо низ иҷозат дода мешавад.

Шахсони ҳуҷҷатҳои намунаи давлатии таҳсилоти ибтидоии касбиро соҳибгардида, инчунин барномаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаро омӯхта ҳуқуқ доранд аз рӯи барномаҳои кӯтоҳмуддат дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ ва таҳсилоти олии касбӣ мутобиқи намуди тайёрии касбӣ таҳсил намоянд.

Шахсони соҳиби ҳуҷҷатҳои намунаи давлатии таҳсилоти ибтидоии касбӣ, инчунин барномаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбиро азхуднамуда ҳуқуқ доранд дар зинаҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ ва олии касбӣ дар асоси барномаҳои кӯтоҳмуддат мувофиқ ба самти тайёрии касбӣ ба таълим фаро гирифта шаванд. (ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)

**Моддаи 10. Шаклҳои гирифтани таҳсилоти ибтидоии касбӣ**

Хонандагон барномаҳои касбии таълимии таҳсилоти ибтидоии касбиро метавонанд дар шаклҳои рӯзона, шабона, ғоибона ва экстернат аз худ намоянд. Ба якҷоя кардани шаклҳои гуногуни гирифтани таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва бозомӯзии касбӣ иҷозат дода мешавад.

Таҳсилоти ибтидоии касбӣ дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбии давлатӣ ба таври ройгон сурат мегирад.

Муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбии давлатӣ илова ба фармоиши давлатӣ метавонанд хонандагонро бо тариқи шартнома қабул намоянд. (ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)

Номгӯи касбҳое, ки аз рӯи онҳо гирифтани таҳсилоти ибтидоии касбӣ дар шакли экстернат иҷозат дода намешавад, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

Ҳамаи шаклҳои гирифтани таҳсилоти ибтидоии касбӣ аз рӯи барномаи мушаххаси таълимӣ бояд дар доираи стандартҳои ягонаи давлатии таҳсилоти ибтидоии касбӣ анҷом дода шаванд.

Шахсоне, ки дар муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбии аккредитатсияи давлатӣ надошта таҳсил намуда, онҳоро бомуваффақият хатм намудаанд, барои аттестатсияи байнифосилавӣ ва ҷамъбастӣ дар муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбии аккредитатсияи давлатӣ дошта бо шартҳои экстернат ҳуқуқ доранд.

Ба шахсоне, ки таҳсилро тибқи барномаҳои таълимии касбии таҳсилоти ибтидоии касбӣ хатм намудаанд ва аз аттестатсияи ҷамъбастӣ гузаштаанд, дар хусуси сатҳи дахлдори таҳсил ҳуҷҷатҳои намунаи давлатии дорои нишонаи расмии Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешаванд.

***Моддаи 11. Таълим ва бозомӯзии касбии шаҳрвандони бешуғл ва калонсол***

Таълим ва бозомӯзии касбии шаҳрвандони бешуғл ва калонсол дар литсейҳои касбӣ, марказҳои таълимии калонсолони мақомоти давлатии шуғли аҳолӣ ва марказҳои таълимии иҷтимоию соҳибкорӣ бо тариқи ташкили курсҳои кӯтоҳмуддат вобаста ба талаботи бозори меҳнат тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд.

**(ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)**

**Моддаи 12. Намудҳо ва категорияҳои муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ**

Таҳсилоти ибтидоии касбиро дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ ё дар муассисаҳои дигари таълимӣ, гирифтан мумкин аст.

Ба муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбӣ инҳо мансуб мебошанд:

- **литсейҳои касбӣ**, ки дар онҳо барномаҳои касбии таълимии таҳсилоти ибтидоии касбии таъминкунандаи ба даст овардани касбу тахассусе, ки барои фаъолияти мустақилонаи меҳнатӣ кифояанд, амалӣ карда мешаванд. **Литсейҳои касбӣ** намуди асосии муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ ба ҳисоб мераванд;

- **марказҳои таълимии калонсолони мақомоти давлатии шуғли аҳолӣ**, комбинатҳои таълимию дарсомӯзӣ, марказҳои таълимию истеҳсолӣ ва дигар муассисаҳои таълимии сатҳи мазкур, ки дар онҳо тайёрии касбӣ, бозомӯзӣ ва такмили ихтисоси кадрҳои коргарӣ, малакаҳои меҳнатии иҷрои корҳои муайян ё гурӯҳи корҳоро зуд аз худ намудани таълимгиранда анҷом дода мешавад ва баланд намудани сатҳи таълимиро пешбинӣ намекунад;

- маркази **таълимии** иҷтимоию соҳибкорӣ - корхонаи воҳид (корҳонаи давлатии дорои ҳуқуқҳои пешбурди хоҷагидорӣ), ташкил ва таҳияи барномаҳоро оиди мутобиқшавии аҳолӣ ба бозори меҳнат, мусоидат кардан ба шуғл тавассути **раҳнамоии** касбӣ, таълим ва бозомӯзии аҳолиро амалӣ намуда, фаъолияти худро дар асоси тиҷорат ба сифати объекти мустақили хоҷагидор иҷро менамояд.

Барои шахсоне, ки ба шароити махсуси таҳсил ва таълим эҳтиёҷ доранд, муассисаҳои махсуси таҳсилоти ибтидоии касбӣ – **литсейҳои махсуси касбӣ** таъсис дода мешаванд. Муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбӣ давлатӣ ва ғайридавлатӣ шуда метавонанд. (ҚҶТ аз 03.07.2012с., №868)

**Моддаи 13. Тартиби таъсис, азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии муассисаҳои таълимии**

                        **таҳсилоти ибтидоии касбӣ**

Муассисаҳои давлатии таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти ваколатдори он бо тартиби дархост ва бо мувофиқаи **мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ** тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода, аз нав ташкил карда ва барҳам дода мешаванд.

Тартиби таъсис, азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбии ғайридавлатӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба амал бароварда мешаванд. (ҚҶТ аз 03.07.2012с., №868)

**Моддаи 14. Аттестатсия, аккредитатсияи муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касб**ї

                         **ва иҷозатномадиҳии фаъолияти онҳо**

Аттестатсия, аккредитатсияи муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбї ва иҷозатномадиҳии фаъолияти онҳо мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида мешавад.

**Моддаи 15. Идоракунии муассисаи таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ**

Муассисаи таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва оинномаи муассисаи таълимӣ дар асоси таносуби принсипҳои яккасардорӣ ва **дастаҷамъӣ** идора карда мешавад.

Муассисаи таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ раванди таълим, интихоб ва ҷобаҷогузории кадрҳо, фаъолияти молиявию хоҷагӣ ва ғайраро дар доираи муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва оиннома амалӣ менамояд.

Фаъолияти муассисаҳои таълимии ғайридавлатии таҳсилоти ибтидоии касбӣ дар қисмати риояи стандартҳои давлатии таҳсилоти ибтидоии касбӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ё мақоми ваколатдори он танзим карда мешавад.

**БОБИ 3.**

**СУБЪЕКТҲОИ ФАЪОЛИЯТИ ТАЪЛИМИИ ТАҲСИЛОТИ ИБТИДОИИ КАСБӢ,**

**ҲУҚУҚ ВА ӮҲДАДОРИҲОИ ОНҲО**

**Моддаи 16. Хонандагони муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ**

Хонандагони муассисаҳои таълимии **таҳсилоти** ибтидоии касбӣ шахсоне мебошанд, ки бо тартиби муқарраргардида барои таҳсил ба муассисаи таълимӣ қабул гардидаанд.

Хонандагон дар давраи таҳсил ба таъминоти моддӣ аз рӯи меъёрҳои муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд.

Ба хонандагон дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ овардан ва истифода бурдани телефонҳои мобилӣ манъ аст. (ҚҶТ аз 26.03.09с., №491)

Ба хонандагон бо идора намудани воситаҳои нақлиёти механикӣ ба муассисаи таълимӣ омадан манъ аст. Хонандагоне, ки бо идора намудани воситаҳои нақлиёти механикӣ ба муассисаи таълимӣ меоянд, аз муассисаи таълимӣ хориҷ карда мешаванд. **(ҚҶТ аз 28.08.17 с., №1463)**

Давраи таҳсили хонандагон дар муасиссаи таълимии **таҳсилоти** ибтидоии касбии шакли рӯзона ба собиқаи умумии корӣ ва муттассили меҳнатӣ дохил мешавад.

**Моддаи 17. Кормандони муҳандисию педагогии муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии**

                       **касбӣ ва талабот нисбати онҳо**

Ба кормандони муҳандисию педагогии муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ инҳо дохил мешаванд: маъмурият, омӯзгорон, устоҳои калон, устоҳои (инструкторҳои) таълими истеҳсолӣ, мураббиён, методистҳо ва дигар кормандоне, ки раванди таълим ва тарбияро амалӣ менамоянд.

Дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ бо фаъолияти муҳандисию педагогӣ он шахсоне машғул шуда метавонанд, ки дорои таҳсилоти миёнаи касбӣ ё таҳсилоти олии касбӣ, малакаҳои зарурии касбӣ ва тахассус аз рӯи ихтисос, тайёрии амалии касбӣ бошанд; инчунин шахсоне, ки дар соҳаҳои иқтисодиёт таҷрибаи кории истеҳсолӣ ва сифатҳои баланди ахлоқӣ дошта бошанд.

Ба кормандони муҳандисию педагогии муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбї дар раванди таълим истифода бурдани телефонҳои мобилї *манъ аст.* **(ҚҶТ аз 26.03.09с., №491)**

Муносибатҳои меҳнатии кормандони муҳандисию педагогӣ тибқи шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ танзим карда мешаванд. Муқаррароти шартнома (қарордод) бо Кодекси меҳнати Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим карда мешаванд.

Давлат барои кормандони муҳандисию педагогии муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ на камтар аз як маротиба дар панҷ сол такмили ихтисоси бепулро кафолат медиҳад.

Такмили ихтисоси кормандони муҳандисию педагогии муассисаҳои ғайридавлатии таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ аз ҳисоби маблағҳои муассис (муассисон) ва дигар манбаъҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, амалӣ карда мешавад. (ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)

Такмили тахассуси кормандони муҳандисию педагогӣ метавонад инчунин тибқи шартномаҳои басташудаи шахсони воқеӣ ва (ё) ҳуқуқӣ бо донишкадаҳои такмили ихтисос, муассисаҳои олии таълимӣ ва ташкилот ё муассисаҳои илмӣ аз ҳисоби маблағи шахсони воқеӣ ва (ё) ҳуқуқӣ анҷом дода шавад.

Талабот ба кормандони муҳандисию педагогӣ ба воситаи тавсифномаҳои тахассуси, ки бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ шудаанд, муайян карда мешавад.

Бо мақсади такмили фаъолияти муҳандисию педагогӣ, интихоб ва ҷобаҷогузории кадрҳо, таъмини мутобиқати онҳо бо вазифаи ишғолкардаашон, ҳавасмандгардонии рушди сатҳи касбӣ, такмили сифат ва самаранокии кор, мунтазам дар панҷ сол як маротиба аттестатсияи кормандони низоми таҳсилоти ибтидоии касбӣ гузаронида мешавад.

Тартиб ва шартҳои гузаронидани аттестатсияи кормандони муассисаҳои таълимии **таҳсилоти** ибтидоии касбӣ тибқи қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

Ба фаъолияти муҳандисию педагогӣ дар муассисаҳои таълимии **таҳсилоти** ибтидоии касбӣ шахсоне роҳ дода намешаванд, ки ба онҳо ин фаъолият бо ҳукми суд ё бо нишондодҳои тиббие, ки номгӯи онҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд, манъ карда шудааст.

**Моддаи 18. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои кормандони муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии**

                        **касбӣ**

Кормандони муассисаҳои таълимии **таҳсилоти** ибтидоии касбӣ барои иштирок дар идораи муассисаи таълимӣ, ҳифзи шаъну эътибори касбии худ, таъмини шароити зарурӣ барои фаъолияти касбӣ, такмили тахассус бо тартиби муқарраргардида, ташаббуси педагогӣ ва паҳн намудани таҷрибаи худ, интихоби озодонаи шаклҳо, усулҳо ва тарзҳои самараноки таълим ҳуқуқ доранд.

Ҳангоми иҷрои ӯҳдадориҳои касбӣ, кормандони муҳандисию педагогӣ барои интихоби озоди истифодаи усули таълиму тарбия, дастурҳои таълимӣ, маводҳо, китобҳо ва усулҳои баҳодиҳии дониши хонандагон ҳуқуқ доранд.

Сарбории таълимии корманди муҳандисию педагогии муассисаи таълимии **таҳсилоти** ибтидоии касбӣ, ки дар шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ нишон дода шудааст, бо ҳадди ниҳоии муайяннамудаи шакл ва намуди дахлдори муассиса маҳдуд карда мешавад.

Ӯҳдадориҳои кормандони муҳандисию педагогии муассисаҳои таълимии **таҳсилоти** ибтидоии касбӣ аз инҳо иборатанд:

таъмини татбиқи сифатноки стандарти давлатии таълим, ташаккули сифатҳои ахлоқию эстетикӣ ва шаҳрвандӣ;

таъмини аз худ намудан ва иҷрои барномаҳои таълимӣ дар сатҳи ҳатмии талаботи давлатӣ аз тарафи хонандагон;

риояи одоб ва ахлоқи педагогӣ, эҳтироми ҳуқуқ ва шаъни хонандагон;

ҳифзи хонандагон аз шаклҳои гуногуни зӯроварии ҷисмонию равонӣ, амалӣ намудани корҳои маърифатию фаҳмондадиҳӣ ҷиҳати пешгирии истеъмоли воситаҳои нашъадор, моддаҳои психотропӣ ва машрубот. (ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)

**БОБИ 4.**

**ТАҲСИЛОТИ ИБТИДОИИ КАСБИИ ШАХСОНЕ,**

**КИ БО ҲИФЗИ МАХСУСИ ИҶТИМОӢ ТАЪМИН КАРДА МЕШАВАНД**

**Моддаи 19. Категорияи шахсоне, ки бо ҳифзи махсуси иҷтимоӣ таъмин карда мешаванд**

Ба шахсоне, ки мутобиқи Қонуни мазкур бо ҳифзи махсуси иҷтимоӣ таъмин карда мешавад, инҳо дохил мешаванд:

- маъюбон, ятимон ва ноболиғоне, ки бе сарпарастии падару модар мондаанд;

- хонандагони муассисаҳои махсуси таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ;

- хонандагони муассисаҳои таълимии касбии соҳаи ҳифзи иҷтимоӣ;

- муҳоҷирони иҷборӣ, ки дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбии ҷумҳурӣ таҳсил менамоянд.

Моддаи 20. Таъмини таҳсили маъюбон

Давлат ба маъюбони модарзод, шахсоне, ки дар натиҷаи ярадоршавӣ ва ҷароҳатҳо маъюб гардидаанд, мутобиқи хоҳиши онҳо ва тавсияномаҳои меҳнатии комиссияи экспертии тиббию меҳнатӣ (КЭТМ) ҳуқуқҳои имтиёзнокро барои дохил шудан ба муассисаҳои таълимии давлатии таҳсилоти ибтидоии касбӣ барои омӯхтани касбҳо кафолат медиҳад.

**Моддаи 21. Таъмини ҳуқуқи ятимон, ноболиғони бе сарпарастии волидайн монда ва**

                         **муҳоҷирони иҷборӣ, ки дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ**

                         **таҳсил менамоянд**

Давлат ба ятимон, ноболиғони бе сарпарастии волидайн монда ва муҳоҷирони иҷборӣ барои дохил шудан ба муассисаҳои давлатии таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ ҳуқуқҳои имтиёзнок медиҳад.

Дар давраи таҳсил дар муассисаҳои давлатии таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ давлат хароҷоти иловагиро барои таълим ва таъмини онҳо ба зимма мегирад.

**Моддаи 22. Таъмини ҳуқуқи хонандагони** **литсейҳои махсуси касбӣ**

Барои шахсоне, ки ба шароити махсуси таълимӣ эҳтиёҷ доранд, **литсейҳои махсуси касбӣ** таъсис дода мешаванд.

Давлат мутобиқи ихтисоси **литсейҳои махсуси касбӣ** ба хонандагони муассисаҳои махсуси таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ ҳуқуқи идома додани таҳсилоти умумӣ ё таълими касбиро кафолат медиҳад.

Шахсоне, ки дар муассисаҳои махсуси ибтидоии касбӣ ба гирифтани таҳсилоти касбӣ фурсат наёфтаанд, барои давом додани таҳсил дар курси дахлдори муассисаҳои давлатии таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ ҳуқуқ доранд. (ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)

**Моддаи 23. Таълими наврасони маъюби дорои нуқсонҳои инкишофи ҷисмонӣ ва кӯдакони**

                        **маъюб**

Барои таълим, тарбия ва табобати наврасони маъюби дорои нуқсонҳои инкишофи ҷисмонӣ ва кӯдакони маъюб **литсейҳои махсуси касбӣ** таъсис дода мешаванд. (ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)

Хонандагони муассисахои махсуси давлатии таълимӣ дар таъминоти пурраи давлат мебошанд.

**БОБИ 5.**

**ИДОРАИ низоми ТАҲСИЛОТИ ИБТИДОИИ КАСБӢ**

***Моддаи 24. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи таҳсилоти ибтидоии касбӣ***

*Ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи таҳсилоти ибтидоии касбӣ дохил мешаванд:*

*- муайян намудани сиёсати давлатӣ дар соҳаи таҳсилоти ибтидоии касбӣ;*

*- маблағгузории рушди соҳа аз ҳисоби буҷети давлатӣ;*

*- муқаррар намудани тартиби аттестатсия ва аккредитатсияи муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ;*

*- таҳия ва қабули санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки татбиқи низоми таҳсилоти ибтидоии касбиро таъмин мекунанд;*

*- тасдиқи стандартҳои давлатии таҳсилоти ибтидоии касбӣ;*

*- тасдиқи феҳристи касбҳо ва ихтисосҳои таҳсилоти ибтидоии касбӣ;*

- муайян ва тасдиқ намудани тавсифномаҳои тахассусии талабот ба кормандони муҳандисию педагогии муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ;

- муқаррар намудани номгӯи касбҳое, ки аз рӯи онҳо гирифтани таҳсилоти ибтидоии касбӣ дар шакли экстернат иҷозат дода намешавад.

**(ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)**

***Моддаи 24¹. Ваколатҳои мақомоти ҷумҳуриявии давлатии идораи маориф дар соҳаи таҳсилоти***

                      ***ибтидоии касбӣ***

*Мақомоти ҷумҳуриявии давлатии идораи маориф дар соҳаи таҳсилоти ибтидоии касбӣ:*

*- сиёсати давлатиро дар соҳаи таҳсилоти ибтидоии касбӣ амалӣ мегардонанд;*

*- роҳбарии соҳаро таъмин мекунанд;*

- раванди таълимро тибқи стандартҳои давлатии таҳсилоти ибтидоии касбӣ дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва моликияташон, назорат мекунанд;

- нақша ва барномаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбиро тибқи стандартҳои давлатии таҳсилот таҳия ва тасдиқ менамоянд;

*- қоидаҳои қабули хонандагонро ба муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ таҳия ва тасдиқ менамоянд;*

- санадҳои меъёрии ҳуқуқии вобаста ба соҳаи таҳсилоти ибтидоии касбиро дар доираи ваколатҳояшон қабул менамоянд.

**(ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)**

**Моддаи 25. Назорати давлатии сифати таҳсилоти ибтидоии касбӣ**

Назорати давлатии сифати таҳсилоти ибтидоии касбӣ ба таъмини сиёсати ягонаи давлатӣ дар соҳаи таҳсилоти ибтидоии касбӣ, баланд бардоштани сифати тайёркунии мутахассисон, истифодаи дурусти маблағҳои буҷети давлатӣ, ки барои маблағгузории муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ ҷудо шудаанд, равона карда мешавад.

Назорати давлатии сифати таҳсилоти ибтидоии касбиро **мақоми ваколатдори давлатии назорат дар соҳаи маориф ва илм** тибқи ҳамин Қонун ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом медиҳад. **(ҚҶТ аз 29.01.2021с., №1765)**

**БОБИ 6.**

**МУНОСИБАТҲОИ ИҚТИСОДӢ ДАР СОҲАИ ТАҲСИЛОТИ ИБТИДОИИ КАСБӢ**

**Моддаи 26. Маблағгузории** **муассисаҳои таълимӣ** **таҳсилоти ибтидоии касбӣ**

Тартиби умумии маблағгузории муассисаҳои таълимии **таҳсилоти** ибтидоии касбӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим карда мешавад.

Манбаи асосии маблағгузории фаъолияти таълимию истеҳсолӣ ва хоҷагӣ, рушди иҷтимоии **муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбии давлатӣ** маблағҳои буҷети давлатӣ, **корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳо, инчунин** дигар манбаъҳо мебошанд.

Маблағгузории муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ метавонад бо маблағҳои зерини ғайрибуҷетӣ пурра карда шавад:

- даромади фаъолияти истеҳсолӣ;

- хизматрасонии таълимии пулакӣ;

- маблағи корфармоён;

- маблағи мақомоти **давалатии** шуғли аҳолӣ;

- маблағи сарпарастон;

- маблағи шахсии хонандагон ва **падару модари** онҳо;

**- маблағҳои эҳсонкорӣ;**

**- дигар манбаъҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст.**

Тайёр намудани мутахассисон дар муассисаҳои ғайридавлатии таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ метавонад мутобиқи меъёрҳои давлатӣ аз лаҳзаи аккредитатсияи давлатӣ гирифтан ва ҳангоми мавҷуд будани супориши давлатӣ ҷиҳати тайёр намудани кадрҳо аз буҷети давлатӣ маблағгузорӣ карда шавад.

Маблағгузории тайёрии касбӣ, бозомӯзӣ ва такмили ихтисоси коргарон, хизматчиён ва шаҳрвандони бекор аз ҳисоби маблағи корхонаҳо, муассисаю ташкилотҳои манфиатдор, инчунин аз ҳисоби маблағи **мақомоти давлатии** шуғли аҳолӣ анҷом дода мешавад. (ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)

**Моддаи 27.** **Хизматрасонии пулакии муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ**

Муассисаҳои таълимии давлатӣ ҳуқуқ доранд ба аҳолӣ, **корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳо**, ба таври шартномавӣ (пулакӣ) ва хизматрасонии иловагии таълимро аз рӯи барномаҳои иловагии таҳсил, дарсомӯзи дар курсҳои махсус ва силсилаи фанҳо, репетитори, машғулиятҳо бо хонандагон ба омӯзиши амиқи касбҳо ва дигар хизматрасониҳо, ки барномаҳои дахлдор ва стандартҳои таълимии давлатии таҳсилоти ибтидоии касбӣ пешбинӣ намекунанд, расонанд.

Муассисаҳои таълимии ғайридавлатии таҳсилоти ибтидоии касбӣ ҳуқуқ доранд, ки аз хонандагон барои хизматрасониҳои таълимӣ, аз ҷумла барои таҳсил дар доираи стандартҳои давлатии таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ маблағ рӯёнанд, ки он ҳамчун соҳибкорӣ баррасӣ намешавад, агар даромади аз он ба даст оварда шуда, барои ҷуброни хароҷоти таъмини **раванди** таълим, аз ҷумла барои музди меҳнат, инкишоф ва такмилӣ он дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ равона гардида бошад.

Муносибати муассисаи ғайридавлатии таълимӣ ва таълимгиранда, **падару модари он (шахсони онҳоро ивазкунанда)**ба воситаи шартнома, ки сатҳи таълим, мӯҳлати таҳсил, ҳаҷми пардохти таҳсил ва дигар шароитҳоро муайян мекунад, танзим карда мешавад. (ҚҶТ аз 3.07.12с., №868)

Хизматрасонии таълимии шартномавӣ (пулакӣ) наметавонад ба ҷои фаъолияти таълимӣ, ки аз ҳисоби буҷети давлатӣ маблағгузорӣ мешавад, амалӣ гардад.

**БОБИ 7.**

**МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 28. Ҳамкории байналмилалӣ ва фаъолияти иқтисодии хориҷӣ**

Муассисаҳои **таҳсилоти** ибтидоии касбӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф намудааст, ҳуқуқ доранд дар соҳаи **таҳсилоти** ибтидоии касбӣ робитаҳои байналмилалиро анҷом диҳанд.

**Моддаи 29. Ҷавобгарӣ барои вайрои кардани Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар соҳаи **таҳсилоти** ибтидоии касбӣ вайрон менамоянд, тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 30. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода мешавад.

**Президенти**

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                                      Э. РАҲМОНОВ

ш. Душанбе, 22 апрели соли 2003

№21

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	21	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ТАҲСИЛОТИ ИБТИДОИИ КАСБӢ	Маҷлиси Олии ҶТ	22.04.2003	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ФАЪОЛИЯТИ ЭҲСОНКОРӢ**

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2003, № 4, мод.148)

(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491, аз 24.12.2022 № 1940)

Қонуни мазкур асосҳои ташкилӣ ва ҳуқуқии танзими фаъолияти эҳсонкориро бо мақсади ривоҷ додани он муқаррар намуда, дастгирии давлатиро дар ин самт пешбинӣ менамояд *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи фаъолияти эҳсонкорӣ**

*(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491)*

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи фаъолияти эҳсонкорӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф кардааст, иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491).

**Моддаи 2. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода бурда мешаванд:

Фаъолияти эҳсонкорӣ - фаъолияти ихтиёрии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиест, ки бо расонидани кӯмаки (дастгирии) моддӣ ё дигар намуди кӯмак, аз ҷумла ба тарзи беғаразона (ройгон ё бо шартҳои имтиёзнок) ба шахсони воқеии мӯҳтоҷи чунин ёрӣ ё шахсони ҳуқуқие, ки бевосита машғули чунин ёрирасонианд, аз ҷумла ба ташкилотҳои эҳсонкорӣ додани молу мулк ва маблағҳои пулӣ, беғаразона иҷро намудани корҳо ва расонидани хизмат, ё фаъолияти илмӣ, таълимӣ, маърифатӣ ё дигар шакли фаъолият, ки ба манфиати ҷамъият ба амал бароварда мешавад, алоқаманд мебошад *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

*хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

*хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

Эҳсонкорон - шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие мебошанд, ки фаъолияти эҳсонкориро бо чунин шаклҳо ба ҷо меоранд:

- беғаразона (ройгон ё бо шартҳои имтиёзнок) додани молу мулк, аз он ҷумла маблағҳои пулӣ ва объектҳои моликияти ақлонӣ ҳамчун моликият *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491, аз 24.12.2022 № 1940);*

- беғаразона (ройгон ё бо шартҳои имтиёзнок) додани ҳуқуқи соҳибӣ намудан, истифода ва ихтиёрдории ҳама гуна объектҳои ҳуқуқи моликият дошта *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491);*

- беғаразона (ройгон ё бо шартҳои имтиёзнок) иҷро намудани корҳо, расонидани хизмат ба эҳсонкорон - шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ.

Эҳсонкорон ҳуқуқ доранд мақсадҳо ва тартиби истифодабарии хайрияи худро муайян намоянд.

Эҳсонгирандагон - шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки ба манфиати онҳо фаъолияти эҳсонкорӣ амалӣ гардонида мешавад *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

Ихтиёриён - шахсони воқеие, ки фаъолияти эҳсонкориро дар шакли меҳнати ройгон ба манфиати эҳсонгирандагон, аз ҷумла ба манфиати ташкилотҳои эҳсонкорӣ ба ҷо меоранд. Ташкилоти эҳсонкорӣ метавонад хароҷотҳои ихтиёриёнро, ки бевосита ба фаъолияти онҳо дар ин ташкилот вобастаанд (хароҷоти сафарҳои корӣ, роҳкиро ва ғайра) пардохт намояд *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

Фонди эҳсонкорӣ - ташкилоти ғайритиҷоратии узвиятнадоштае, ки аз ҷониби шаҳрвандон ё шахси ҳуқуқӣ дар асоси пардохти ихтиёрии молумулкӣ таъсис дода шуда, мақсадаш эҳсонкорӣ мебошад.

Грант - воситаҳои пулӣ ва (ё) молу мулки дигаре, ки ройгон ва бебозгашт барои ноил шудан ба ҳадафҳои муайян тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешаванд *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940)*

Хайрия - кӯмаки ихтиёрии бебозгаште, ки дар шакли пулӣ ва ё дигар шакл ба ташкилотҳои ғайритиҷоратӣ ё ба шахсони воқеӣ, ки ба ин кӯмак мӯҳтоҷанд, бо мақсадҳои эҳсонкорӣ бо тартиби муайянкардаи Қонуни мазкур дода мешавад *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491).*

Ҷамьиятҳои хоҷагидорие, ки ташкилотҳои эҳсонкорӣ ташкил мекунанд - ташкилотҳое, ки даромади худро ба мақсади фаъолияти эҳсонкорӣ равона мекунанд ва муассисони (иштирокчиёни) онҳо танҳо ташкилотҳои эҳсонкорӣ мебошанд.

**Моддаи 3. Мақсадҳои фаъолияти эҳсонкорӣ**

Ба фаъолияти эҳсонкорӣ инҳо дохиланд:

- дастгирии иҷтимоӣ, мутобиқат ва ҳимояи шахсони воқеӣ, аз ҷумла бехтаркунии вазъи моддӣ, офияти иҷтимоии бекорон, корношоямон, маъюбон ва дигар шахсон, ки бо сабаби хусусиятҳои ҷисмонӣ ва ақлонии худ ё дигар ҳолатҳо мустақилона ҳуқуқ ва манфиатҳои худро ба амал бароварда наметавонанд;

- ёрӣ ба оилаҳои серфарзанд ва камбизоат ё шахсони воқеии муҳтоҷи мутобиқати иҷтимоӣ ё ҳифзи иҷтимоӣ;

- ёрӣ ба кӯдаконе, ки падару модар (волидайн) надоранд, ба муассисаҳои кӯдакона, инчунин дигар ташкилотҳое, ки чунин кӯдаконро нигоҳубин мекунанд *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491);*

- ёрӣ ба модарону кӯдакон оид ба мусоидати ҳимояи онҳо;

- баланд бардоштани обрӯ ва мақоми оила дар ҷомеа;

- ёрӣ ба маъюбону пиронсолон ё ташкилотҳое, ки ба нигоҳубини онҳо машғуланд;

- ёрӣ ба зарардидагон аз офатҳои табиӣ, экологӣ, саноатӣ ё фалокатҳои дигар, низоъҳои иҷтимоӣ, миллӣ, мазҳабӣ, инчунин қурбониҳои ҷазодиҳӣ (репрессия), гурезаҳо ва муҳоҷирони иҷборӣ;

- дастгирӣ ба шахсони воқеии муҳтоҷи ёрии тиббӣ ё нигоҳубини махсус дар шакли пардохти музди хизматрасонии тиббӣ ё хизматҳои вобаста ба он (аз ҷумла хароҷоти рафту омад то маҳалли расонидани чунин хизмат) ё ба ташкилотҳои дорои мақоми муассисаи тиббӣ;

- мусоидат барои фаъолият дар соҳаи пешгирӣ ва ҳифзи саломатии шаҳрвандон, инчунин тарғиботи тарзи ҳаёти солим, беҳгардонии вазъи маънавию рӯҳии шаҳрвандон;

- мусоидат ба фаъолияти муассисаҳои соҳаи маориф, илм, фарҳанг, санъат, маърифат ва инкишофи маънавии шахсият, аз ҷумла таъсиси стипендияҳо;

- мусоидати фаъолият дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиши оммавӣ;

- ҳифзи аҳолӣ ва ҳифзи муҳити зист аз олудашавӣ ё таъсири дигари зараровар;

- ёрӣ ба муассисаҳои ислоҳӣ, агар фаъолияти онҳо барои беҳбуд бахшидани шароитҳои нигоҳдорӣ ё хизматрасонии тиббии маҳкумшудагон равона шуда бошанд *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491);*

- мусоидат барои пойдории сулҳ, дустӣ, хамдигарфаҳмии байни халқҳо, пешгирии низоъҳои иҷтимоӣ, миллӣ ва мазҳабӣ;

- ҳифз ва дар ҳолати муносиб нигоҳдории биноҳо, объектҳо ва минтақаҳои дорои аҳамияти таърихӣ, динию оинӣ ва фарҳангӣ;

- мақсадҳои дигари аҳамияти иҷтимоӣ дошта, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда шудаанд.

**Моддаи 4. Ҳуқуқ барои фаъолияти эҳсонкорӣ**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳуқуқ доранд фаъолияти эҳсонкориро бемонеа дар асоси ихтиёрӣ ва озодии интихоби ҳадафҳо барои манфиатҳои умумӣ ба амал бароранд *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491).*

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳуқуқ доранд озодона фаъолияти эҳсонкориро алоҳида ё дар муттаҳидӣ, бо роҳи таъсиси ташкилотҳои эҳсонкорӣ ва ё бе таъсиси он ба амал бароранд.

Ҳеҷ кас ҳуқуқи маҳдуд кардани интихоби озодонаи мақсадҳои фаъолияти эҳсонкорӣ ва тарзи иҷрои онҳоро, ки Қонуни мазкур муқаррар кардааст, надорад.

**Моддаи 5. Иштирокчиёни фаъолияти эҳсонкорӣ**

Иштирокчиёни фаъолияти эҳсонкорӣ инҳоанд:

- шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки фаъолияти эҳсонкориро ба амал мебароранд, аз ҷумла бо роҳи дастгирии ташкилоти мавҷуда ё таъсиси ташкилоти нави эҳсонкорӣ (эҳсонкорон, ихтиёриён);

- шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки барои манфиати онҳо фаъолияти эҳсонкорӣ ба амал бароварда мешавад (эҳсонгирандагон) *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

**Моддаи 6. Ташкилоти эҳсонкорӣ**

Ташкилоти эҳсонкорӣ - ташкилоти ғайридавлатӣ, ғайритиҷоратие мебошад, ки ба мақсадҳои иҷрои фаъолияти эҳсонкорӣ таъсис шуда, мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун ташкилоти эҳсонкорӣ ба қайд гирифта шудааст.

*хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

**Моддаи 7. Шаклҳои ташкилотҳои эҳсонкорӣ**

Ташкилотҳои эҳсонкорӣ ба шакли ташкилотҳои ҷамъиятӣ (иттиҳодияҳо), фондҳо, муассисаҳо ва дигар шаклҳо, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои фаъолияти эҳсонкорӣ пешбинӣ намудааст, ташкил карда мешаванд.

Ташкилоти эҳсонкорӣ мумкин аст ба шакли муассиса ташкил ёбад, агар муассиси он ташкилоти эҳсонкории дигаре бошад.

**БОБИ 2. ТАРТИБИ ТАЪСИС, АЗНАВТАШКИЛДИҲӢ ВА БАРҲАМДИҲИИ ТАШКИЛОТИ ЭҲСОНКОРӢ**

*(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491)*

**Моддаи 8. Муассисони ташкилоти эҳсонкорӣ**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, вобаста ба шаклҳои ташкилоти эҳсонкорӣ, муассиси он шуда метавонанд.

Мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, инчунин корхонаҳо ва муассисаҳои давлатӣ муассиси ташкилоти эҳсонкорӣ шуда наметавонанд *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491, аз 24.12.2022 № 1940).*

**Моддаи 9. Таъсиси ташкилоти эҳсонкорӣ**

*(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491)*

Ташкилоти эҳсонкорӣ аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ таъсис дода мешавад.

Ташкилоти эҳсонкорӣ аз лаҳзаи ба қайди давлатӣ гирифта шуданаш мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсисшуда ба ҳисоб рафта, шахси ҳуқуқӣ ба шумор меравад *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491).*

**Моддаи 10. Оинномаи ташкилоти эҳсонкорӣ**

Оинномаи ташкилоти эҳсонкорӣ бояд инҳоро пешбинӣ намояд:

- ном, мақсад ва шакли ташкилию ҳуқуқии ташкилоти эҳсонкорӣ *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940);*

- сохтори ташкилоти эҳсонкорӣ, мақомоти роҳбарикунанда ва назорату тафтиши ташкилоти эҳсонкорӣ;

- шартҳо ва тартиби ба даст овардан ва гум кардани узвияти ташкилоти эҳсонкорӣ, ҳуқуқ ва вазифаҳои аъзои ташкилоти мазкур дар ташкилотҳое, ки узвият доранд;

- ҳуқуқ ва вазифаҳои ташкилоти эҳсонкорӣ;

- салоҳият ва тартиби ташкили мақомоти ташкилоти эҳсонкорӣ, мӯҳлатҳои ваколатҳои онҳо, маҳаллӣ воқеъ гардидани мақоми доимамалкунанда;

- тартиби дохил намудани тағйирот ва иловаҳо дар оинномаи ташкилоти эҳсонкорӣ;

- манбаи ташкилёбии воситаҳои пулӣ ва дигар молу мулки ташкилоти эҳсонкорӣ, ҳуқуқи ташкилоти эҳсонкорӣ ва воҳидҳои сохтории он дар идоракунии молу мулк *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940);*

- тартиби азнавташкилдиҳӣ ва барҳам додани ташкилоти эҳсонкорӣ;

- қоидаҳои дигаре, ки қонунгузорӣ пешбинӣ кардааст.

**Моддаи 11. Ба қайди давлатӣ гирифтани ташкилоти эҳсонкорӣ**

Бақайдгирии давлатии ташкилоти эҳсонкорӣ, дар асос ва бо тартиби муқарраркардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба амал бароварда мешавад.

Аз рӯи қарори мақомоти бақайдгиранда дар бораи рад кардани бақайдгирии ташкилоти эҳсонкорӣ, инчунин саркашӣ аз бақайдгирӣ бо тартиби судӣ шикоят кардан мумкин аст.

**Моддаи 12. Мақоми олии идоракунии ташкилоти эҳсонкорӣ**

Мақоми олии идоракунии ташкилоти эҳсонкорӣ маҷлиси умумӣ мебошад, ки бо тартиби муайянкардаи оинномаи ташкилоти эҳсонкорӣ ташкил карда мешавад*(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

Қарорҳо дар бораи таъсиси ташкилоти эҳсонкорӣ ва тасдиқи оинномаи он дар маҷлиси умумӣ қабул карда мешаванд *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491).*

Ба ваколати истисноии мақоми олии идоракунии ташкилоти эҳсонкорӣ инҳо дохил мешаванд:

- тағйир додани оинномаи ташкилоти эҳсонкорӣ;

- созмон додани мақомоти иҷроияи ташкилоти эҳсонкорӣ, мақомоти назоратию тафтишӣ ва пеш аз мӯҳлат қатъ намудани фаъолияти онҳо *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940);*

- тасдиқи барномаҳои эҳсонкорӣ;

- тасдиқи нақшаи солона, буҷети ташкилоти эҳсонкорӣ ва ҳисоботи солонаи он;

- қабули қарорҳо оид ба таъсиси ташкилотҳои тиҷоратӣ ва ғайритиҷоратӣ, оиди иштирок дар чунин ташкилотҳо, кушодани филиалҳо ва намояндагиҳо;

- қабули қарорҳо оид ба азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии ташкилотҳои эҳсонкорӣ (ба истиснои фондҳои эҳсонкорӣ).

Аъзоёни мақомоти олии ташкилоти эҳсонкорӣ ва шахсони масъули ташкилоти эҳсонкорӣ ҳуқуқ надоранд, ки вазифаҳои штатиро дар маъмурияти ташкилотҳои тиҷоратӣ ва ғайритиҷоратие, ки муассиси (иштирокчии) онҳо ҳамин ташкилоти эҳсонкорӣ мебошад, ишғол намоянд.

**Моддаи 13. Азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии ташкилоти эҳсонкорӣ**

Азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии ташкилоти эҳсонкорӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

Дар вақти барҳамдиҳии ташкилоти эҳсонкорӣ, молу мулки боқимондаи он, баъди иҷрои талаботи қарзхоҳон (кредиторҳо), барои мақсадҳои эҳсонкорӣ бо тартиби муқарраркардаи оиннома, ё бо қарори комиссияи барҳамдиҳӣ, агар тартиби истифодаи молу мулки ташкилоти эҳсонкорӣ дар оинномаи он пешбинӣ нашуда бошад, истифода мешавад *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

**БОБИ 3. ШАРТҲО ВА ТАРТИБИ БА АМАЛ БАРОВАРДАНИ ФАЪОЛИЯТИ ТАШКИЛОТИ ЭҲСОНКОРӢ**

*Моддаи 14. Фаъолияти ташкилоти эҳсонкорӣ*

Ташкилоти эҳсонкорӣ ҳуқуқ дорад фаъолияташро, ки барои иҷрои ҳадафҳои ба миён гузоштааш равона шудаанд, инчунин фаъолияти эҳсонкориеро, ки ҳамин Қонун пешбинӣ кардааст, ба амал барорад.

Ташкилоти эҳсонкорӣ ҳуқуқ дорад ба фаъолияти ҷалби захираҳо ва иҷрои амалиётҳои ғайритиҷоратӣ машғул шавад.

Ташкилоти эҳсонкорӣ ҳуқуқ дорад фаъолияти соҳибкориро танҳо барои ҳадафҳое, ки маҳз барои онҳо ва ба ҳамин ҳадаф марбут ташкил шудааст, анҷом диҳад.

Баҳри фароҳам овардани шароити моддие, ки барои бадастоварии ҳадафҳояш зарур мебошад, ташкилоти эҳсонкорӣ ҳуқуқ дорад ҷамъиятҳои хоҷагидорӣ таъсис диҳад. Иштироки ташкилоти эҳсонкорӣ дар ҷамъиятҳои хоҷагидорӣ якҷоя бо шахсони дигар мумкин нест *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

Ташкилоти эҳсонкорӣ ҳақ надорад маблағҳо ва молу мулки худро барои дастгирии ҳизбҳои сиёсӣ, ҳаракатҳо, гурӯҳҳо ва маъракаҳои сиёсӣ сарф намояд ва истифода барад *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

**Моддаи 15. Филиалҳо ва намояндагиҳои ташкилоти эҳсонкорӣ**

Ташкилоти эҳсонкорӣ ҳуқуқ дорад дар доираи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон филиалҳо ташкил диҳад ва намояндагиҳои худро кушояд.

Ташкили филиалҳои ташкилоти эҳсонкорӣ ва кушодани намояндагиҳояш дар ҳудуди давлатҳои хориҷӣ, мувофиқи қонунгузории ин давлатҳо ба амал бароварда мешавад, агар тартиби дигаре дар шартномаҳои байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар нашуда бошад *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491).*

Филиалҳо ва намояндагиҳо шахсони ҳуқуқӣ ба ҳисоб намераванд ва молу мулкеро соҳибанд, ки ташкилоти эҳсонкории онҳоро ташкил карда ба онҳо додааст ва дар асоси низомномаи аз тарафи онҳо тасдиқгардида амал мекунанд. Молу мулки филиалҳо ва намояндагиҳо, дар тавозуни алоҳидаи онҳо, инчунин дар тавозуни ташкилоти эҳсонкории онҳоро таъсисдода ба ҳисоб гирифта мешавад *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491, аз 24.12.2022 № 1940).*

Роҳбарияти филиалҳо ва намояндагиҳо аз тарафи мақомоти олии идоракунии ташкилоти эҳсонкорӣ таъин карда мешаванд ва дар асоси ваколатномае, ки ташкилоти эҳсонкорӣ ба онҳо додааст, амал мекунанд *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491).*

Филиалҳо ва намояндагиҳо фаъолияти худро аз номи ташкилоти эҳсонкории онҳоро таъсисдода ба амал мебароранд. Ташкилоти эҳсонкорие, ки филиалу намояндагиҳоро ташкил додааст, барои фаъолияти онҳо масъул мебошад.

**Моддаи 16. Иттифоқҳои (ассотсиатсияҳои, шӯроҳои) ташкилотҳои эҳсонкорӣ**

*(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940)*

Ташкилотҳои эҳсонкорӣ, сарфи назар аз шакли ташкилию ҳуқуқияшон, ҳуқуқ доранд дар асоси шартномаҳои таъсисӣ ва оиномаҳое, ки ташкилотҳои эҳсонкорӣ қабул кардаанд, барои амалӣ гардонидани ҳадафҳои оинномавиашон, иттифоқҳо (ассотсиатсияҳо, шӯроҳо) ташкил диҳанд, ки онҳо ташкилотҳои ғайритиҷоратӣ мебошанд *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

Аъзои иттифоқҳои (ассотсиатсияҳои, шӯроҳои) ташкилотҳои эҳсонкорӣ мустақилияти худ ва ҳуқуқи шахси ҳуқуқиро нигоҳ медоранд *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

Иттифоқҳои (ассотсиатсияҳои ва шӯроҳои) ташкилотҳои эҳсонкорӣ, аз рӯи ӯҳдадориҳои аъзои худ масъулият надоранд. Аъзои иттифоқҳо (ассотсиатсияҳо, шӯроҳо) аз рӯи ӯҳдадориҳои он ба андоза ва мувофиқи тартиби дар ҳуҷҷатҳои таъсисии иттифоқҳо (ассотсиатсияҳо, шӯроҳо) пешбинигардида масъулияти субсидиарӣ доранд *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

Таъсис, фаъолият, азнавташкилдиҳӣ ва барҳам додани иттифоқҳои (ассотсиатсияҳои, шӯроҳои) ташкилотҳои эҳсонкорӣ, аз он ҷумла бо иштироки иттиҳодияҳои хориҷии ғайритиҷоратӣ, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

**Моддаи 17. Манбаъҳои ташаккулёбии молу мулки ташкилоти эҳсонкорӣ**

*(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491, аз 24.12.2022 № 1940)*

Манбаъҳои ташаккулёбии молу мулки ташкилоти эҳсонкорӣ инҳо шуда метавонанд *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491, аз 24.12.2022 № 1940):*

- пардохти муассисони ташкилоти эҳсонкорӣ;

- ҳаққи аъзогӣ (барои ташкилотҳои эҳсонкории аз аъзоён иборатбуда);

- хайрияи эҳсонкорӣ, аз ҷумла хайрияи мақсаднок (грантҳои эҳсонкорӣ), ки шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ба шакли пул ё мол додаанд;

- даромад аз амалиётҳои ғайритиҷоратӣ;

- даромад аз коғазҳои қимматнок;

- воридот аз фаъолияти соҳибкорие, ки мувофиқи ҳамин Қонун иҷозат шудааст;

- воридот аз фаъолияти ҷалби захираҳо (гузаронидани маъракаҳои ҷалби эҳсонкорон ва ихтиёриён, ташкили чорабиниҳои шавқангез, фарҳангӣ, варзишӣ, гузаронидани маърақаҳои ҷамъоварии хайрияи эҳсонкорӣ, лотореяҳо, музоядаҳо) бо тартиби муқарраркардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин фурӯши молу мулк ва хайрияи аз эҳсонкорон омада, мувофиқи хоҳиши онҳо *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491, аз 24.12.2022 № 1940);*

- воридот аз фаъолияти ҷамъиятҳои хоҷагидорие, ки ташкилоти эҳсонкорӣ таъсис додааст *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940);*

- меҳнати ихтиёриён;

- дигар манбаъҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардаасту ба амалӣ кардани фаъолияти асосии ташкилоти эҳсонкорӣ вобаста аст *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491, аз 24.12.2022 № 1940).*

**Моддаи 18. Молу мулки ташкилоти эҳсонкорӣ**

*(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940)*

Ташкилоти эҳсонкорӣ метавонад ҳамчун моликият ё дигар ҳуқуқи молумулкӣ биноҳо, иншоот, таҷҳизот, маблағҳои пулӣ, коғазҳои қиматнок, захираҳои иттилоотӣ, натиҷаҳои фаъолияти зеҳнӣ ва дигар навъҳои молу мулкро дошта бошад, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муайян накарда бошад *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

Ташкилоти эҳсонкорӣ метавонад бо моликияти худ ё молу мулки дигари дар ихтиёраш буда доду гирифт намояд, ба шарте, ки ба талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, оинномаи ташкилот ва ҳуқуқи эҳсонкор мухолифат накунад *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

Ташкилоти эҳсонкорӣ ҳуқуқ надорад барои пардохти музди меҳнати кормандони маъмурию идоравиаш беш аз 20 фоизи маблағҳои молиявии дар соли молиявии ташкилот сарфшавандаро харҷ намояд *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

Дар мавриде, ки эҳсонкор ё барномаи эҳсонкорӣ тартиботи дигар муқаррар карда бошад, на камтар аз 80 фоизи хайрияи эҳсонкорӣ ба шакли пул бояд барои мақсадҳои эҳсонкории дар давоми соли ин хайрияро гирифтааш истифода гардад. Хайрияи ба шакли мол омада бояд барои мақсадҳои эҳсонкорӣ дар давоми як соли гирифтани он истифода шавад, агар эҳсонкор ё барномаи эҳсонкорӣ тартиби дигареро муқаррар накарда бошад.

Молу мулки ташкилоти эҳсонкорӣ ба муассисони (аъзои) ин ташкилот нисбат ба шахсони дигар бо шартҳои имтиёзнок дода шуданаш мумкин нест (бо роҳи фурӯш, пардохти нархи мол, кор, хизмат ва шаклҳои дигар) *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

**Моддаи 19. Хароҷоти маблағҳои ташкилотҳои эҳсонкорӣ**

Маблағҳои ташкилотҳои эҳсонкорӣ мумкин аст барои мақсадҳои эҳсонкорӣ ва нигаҳдории ташкилоти эҳсонкорӣ равона карда шаванд. Хароҷоти нигаҳдории ташкилот мумкин аст масорифи зайлро дарбар гирад:

- маоши кормандони маъмурию идорӣ;

- ҳиссаҷудокунӣ барои маош;

- хароҷоти дафтардорию хоҷагӣ;

- хароҷоти сафарҳои хизматӣ;

- харидории таҷҳизот ва асбобу анҷом;

- таъмири асосӣ ва ҷорӣ;

- пардохти иҷора;

- хароҷотҳои дигар (ҳисоббаробаркунӣ бо буҷет, фондҳои ғайрибуҷетӣ ва ғайраҳо).

Хайрияҳои мақсадноки барои амалӣ кардани барномаҳои эҳсонкорӣ равона гардида, тибқи шартҳои ҳамин хайрия истифода мешаванд.

Маҳдудкунии хароҷоти маош барои пардохти музди меҳнати шахсони дар барномаҳои эҳсонкорӣ бандбуда, дахл надорад (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).

Маблағҳои барои дарҷи ҳисоботи фаъолияти ташкилоти эҳсонкорӣ, ҳамчунин барои гузаронидани тафтиши хатмии аудитории фаъолияти фондҳои эҳсонкорӣ сарфгардида, ҳамчун хароҷоти мақсадҳои эҳсонкорӣ ҳисобида мешаванд.

Дар ҳолати барзиёд шудани қисми даромад аз қисми хароҷоти буҷети ташкилоти эҳсонкорӣ маблағи барзиёд набояд байни муассисон тақсим карда шавад, балки барои амалӣ гардонидани мақсадҳои ташкилот равона гардад *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

Ҷудо кардани маблағ аз буҷети ҷумҳуриявӣ, маҳаллӣ ва фондҳои мақсадноки давлатӣ, барои ташкилоти эҳсонкорӣ манъ аст.

**Моддаи 20. Барномаи эҳсонкорӣ**

Барномаи эҳсонкорӣ аз маҷмӯи чорабиниҳое иборат аст, ки мақоми олии идоракунии ташкилоти эҳсонкорӣ муқаррар кардааст ва барои ҳалли вазифаҳои мушаххаси мақсадҳои оинномавии ин ташкилот мувофиқанд.

Барномаи эҳсонкорӣ сметаи воридоти эҳтимолӣ ва хароҷоти ба нақша гирифташавандаро (бо назардошти пардохти музди меҳнати шахсони дар амалигардонии барномаи эҳсонкорӣ ширкаткунанда) дарбар гирифта, марҳила ва мӯҳлатҳои амалигардонии онро муқаррар менамояд *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

Барои бо маблағ таъмин кардани барномаҳои эҳсонкорӣ (бо назардошти хароҷоти таъминоти моддию техникӣ, ташкилӣ, пардохти музди меҳнати шахсони дар амалигардонии барномаҳои эҳсонкорӣ ширкаткунанда ва дигар хароҷоти ба амалигардонии барномаи эҳсонкорӣ алоқаманд) бояд на камтар аз 80 фоизи даромади соли молиявӣ истифода бурда шавад. Ҳангоми иҷрои барномаҳои эҳсонкории дарозмуддат, маблағҳои бадастомада, дар мӯҳлатҳои муқаррарнамудаи ин барномаҳо истифода мегарданд (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).

**БОБИ 4. КАФОЛАТИ ДАВЛАТӢ БА ФАЪОЛИЯТИ ЭҲСОНКОРӢ**

*Моддаи 21. Дастгирии давлатии фаъолияти эҳсонкорӣ*

Ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣиштирокдорони фаъолияти эҳсонкориро, ки бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд, аз ҷониби давлат кафолат дода, таъмин карда мешаванд.

Шахсони мансабдоре, ки ба амалӣ шудани ҳуқуқҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар иҷрои фаъолияти эҳсонкорӣ монеъ мешаванд, бо тартиби муқарраркардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Мақомоти марказӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ метавонанд иштирокчиёни фаъолияти эҳсонкориро тибқи тартиби муқарраршуда бо чунин роҳҳо дастгирӣ намоянд *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940):*

- пешниҳод намудан барои гирифтани мукофотҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мукофотҳои соҳавӣ;

- додани имтиёзҳои андозӣ, гумрукӣ ва дигар имтиёзҳо, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст;

- маблағгузории барномаҳои эҳсонкорӣ дар асоси натиҷаи озмунҳои эълоншуда;

- ройгон ё дар асоси имтиёзҳо ба иҷора додани иншооти давлатӣ барои истифодаи мақсаднок *(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).*

Бо мақсади дастгирии фаъолияти эҳсонкорӣ, амалӣ гардонидани ҳамкории мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ва ташкилотҳои эҳсонкорӣ, мумкин аст шӯроҳои (кумитаҳои) дастгирии эҳсонкориро дар ҳайати намояндаҳои мақомоти ҳокимияти қонунгузорӣ ва иҷроия, ташкилотҳои эҳсонкорӣ ва ташкилотҳои ҷамъиятӣ, ходимони ҷамъиятӣ ташкил диҳанд. Ин шӯроҳо (кумитаҳо) нисбат ба иштирокдорони фаъолияти эҳсонкорӣ, ваколати ҳокимиятиро доро нестанд. Қарорҳои онҳо хусусияти тавсиявӣ дорад *(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491).*

**Моддаи 22. Назорат ба фаъолияти ташкилоти эҳсонкорӣ**

Мақоми давлатие, ки ташкилоти эҳсонкориро ба қайд гирифтааст риояи оинномаи онро назорат мекунад. Ташкилоти эҳсонкорӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон баҳисобгирии муҳосибӣ мебарад **(Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).**

Ташкилоти эҳсонкорӣ барои дастрас намудани ҳисоботи солонаи худ, аз ҷумла ба воситаҳои ахбори омма имконияти бемонеа медиҳад (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).

Маълумот дар бораи андоза ва сохтори даромадҳои ташкилоти эҳсонкорӣ, инчунин маълумот оиди андозаи молу мулк, хароҷоти он, шумораи кормандон, маоши онҳо, ҷалби ихтиёриён сирри тичоратӣ шуда наметавонад (Қонуни ҶТ аз 24.12.2022 № 1940).

Назорат аз болои фаъолияти ташкилоти эҳсонкорӣ аз тарафи мақомоти назорати давлатӣ, дар доираи салоҳияташон ба амал бароварда мешавад.

Баҳсҳо байни ташкилоти эҳсонкорӣ ва шахсони воқеию ҳуқуқӣ, ки ба ин ташкилот барои ҳаддафҳои эҳсонкорӣ маблағ додаанд, оиди истифодаи ин маблағҳо бо тартиби судӣ халлу фасл мешаванд.

**БОБИ 5. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 23. Ба амал баровардани фаъолияти эҳсонкории байналмилалӣ**

Иштирокдорони фаъолияти эҳсонкорӣ метавонанд бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шартномаҳои байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон фаъолияти байналмилалии эҳсонкориро ба амал бароранд.

Фаъолияти байналмилалии эҳсонкорӣ бо роҳи дар лоиҳаҳои байналмилалии эҳсонкорӣ, дар кори ташкилотҳои байналмилалии эҳсонкорӣ, ҳамкорӣ бо шарикони бурунмарзӣ дар доираи фаъолияти марбутаи эҳсонкорӣ, инчунин бо шаклҳои дигари дар амалияи байналмилалӣ қабулгардида ва ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, меъёрҳою принсипҳои ҳуқуқии байналмилалӣ мухолифат надошта ба амал бароварда мешавад.

Ташкилоти эҳсонкорӣ ҳуқуқ дорад дар муассисаҳои бонкии давлатҳои дигар, мувофиқи қонунгузории онҳо суратҳисобҳо кушояд.

Ташкилоти эҳсонкорӣ барои гирифтани хайрияи эҳсонкорӣ аз шаҳрвандони хориҷӣ, шахсони бешаҳрванд, инчунин аз ташкилотҳои хориҷию байналмилалӣ ҳуқуқ дорад. Истифодаи хайрияи мазкур бо тартиби иҷозатдодаи ҳамин Қонун ба амал бароварда мешавад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491).

Моддаи 24. Фаъолияти эҳсонкории шаҳрвандони хориҷӣ, шахсони бешаҳрванд, ташкилотҳои хориҷӣ ва байналмилалӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон

*(Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491)*

Шаҳрвандони хориҷӣ, шахсони бешаҳрванд, ташкилотҳои хориҷӣ ва байналмилалӣ, метавонанд дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, мувофиқи талаботи ҳамин Қонун дар фаъолияти эҳсонкорӣ иштирок дошта бошанд (Қонуни ҶТ аз 2.01.2018 № 1491).

**Моддаи 25. Ҷавобгарӣ барои вайронкунии Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки талаботи Қонуни мазкурро вайрон намудаанд, мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 26. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

     Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                        Э. Раҳмонов

    ш. Душанбе

      22 апрели соли 2003

          № 18
Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	18	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ФАЪОЛИЯТИ ЭҲСОНКОРӢ	Маҷлиси Олии ҶТ	22.04.2003	Амалкунанда	word pdf zip

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ**

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

**ДАР БОРАИ ИҶОРАИ МОЛИЯВ**Ӣ **(ЛИЗИНГ)**

**(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

**(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2003, №4, мод.139;**

**Қонуни ҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; с. 2016, №11, мод. 891; ҚҶТ** аз **02.01.2019** с**., № 1580)**

Қ***онуни мазкур асос***ҳ***ои ташкил***ӣ, ***ҳуқуқӣ*** ***ва иқтисодии и***ҷ***ораи молияв***ӣ ***(лизинг)-ро (минбаъд - лизинг) муайян намуда, муносибат***ҳ***ое, ки дар раванди фаъолияти лизинг***ӣ ***ба ву***ҷ***уд меоянд, танзим менамояд.*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375**)

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

**Моддаи 1. Со**ҳ**аи татби**қ**и Қонуни мазкур**

Соҳаи татбиқи Қонуни мазкур ***лизинги*** ***молу мулке*** мебошад, ки ба ашёҳои ғайриистеъмолӣ мансуб буда, бо мақсади соҳибкорӣ барои соҳибӣ ва истифодабарии муваққатӣ ба ***шахсони ҳуқуқӣ*** ***ва соҳибкорони инфиродӣ*** дода мешаванд. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***Моддаи 2. Маф***ҳумҳ***ои асос***ӣ

                  **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***Дар*** Қ***онуни мазкур маф***ҳумҳ***ои асосии зерин истифода мешаванд:*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***- лизинг*** ***– маҷм***ӯ***и муносибат***ҳ***ои ташкил***ӣ***, иқтисод***ӣ ва ***ҳуқуқ**ие, ки ба иҷрои шартномаи лизинг вобастаанд;*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***- лизинги молияв***ӣ ***– намуди лизинг, ки баъди ба анҷом расидани му***ҳ***лати он*** ***ҳуқуқ**и моликият ба мавзӯ***и ***лизинг метавонад тибқи шартнома ба лизинггир гузарад;*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375**; аз **02.01.2019** с**., № 1580)**

***- лизинги амалиёт***ӣ ***– намуди лизинг, ки баъди ба анҷом расидани му***ҳ***лати он мавзӯ***и ***лизинг ба моликияти лизинггир намегузарад ва ба лизингде***ҳ ***баргардонида мешавад;*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

***- лизинги баргардонидашаванда*** ***– намуди лизинг, ки тибқи он лизинггир молу мулки худро ба лизингде***ҳ ***бо шарте мефур***ӯ***шад, ки минбаъд лизингде***ҳ ***ин молу мулкро ба лизинггир ба лизинг месупорад;*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***- фаъолияти лизинг***ӣ ***– намуди фаъолияти сармоягузор***ӣ ***оид ба харидани молу мулк ва ба лизинг додани он;*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***- хизматрасони***ҳ***ои (кор***ҳ***ои) иловаг***ӣ ***– хизматрасони***ҳ***ое (кор***ҳ***ое), ки лизингде***ҳ ***ё фур***ӯ***шанда то о***ғ***ози истифодабар***ӣ ***ва ё дар*** ҷ***араёни истифодаи мавзӯ***и ***лизинг ба лизинггир расонидаанд ва ба иҷрои шартномаи лизинг вобаста мебошанд;*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

***- шартномаи лизинг*** ***– а***ҳ***ди хаттие, ки мутобиқи он лизингде***ҳ уҳ***дадор мешавад молу мулки нишондодаи лизинггирро аз фур***ӯ***шандае, ки*** ҳ***амин лизинггир муайян кардааст,*** ҳ***амчун моликият харидор***ӣ ***намуда, онро барои со***ҳибӣ ***ва истифодабарии муваққатии бо пардохт барои мақсад***ҳ***ои со***ҳ***ибкор***ӣ ***ба лизинггир пешни***ҳ***од намояд.*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***Моддаи 3.*** Қ***онунгузории*** ***Ҷумҳур**ии Тоҷикистон дар бораи лизинг***

                   **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Қ***онунгузории*** ***Ҷумҳур**ии Тоҷикистон дар бораи лизинг ба Конститутсияи*** ***Ҷумҳур**ии Тоҷикистон асос ёфта, аз*** Қ***онуни мазкур, дигар санад***ҳ***ои меъёрии*** ***ҳуқуқ***ии ***Ҷумҳур**ии Тоҷикистон, инчунин санад***ҳои ***ҳуқуқ**ии байналмилалие, ки Тоҷикистон он***ҳ***оро эътироф намудааст, иборат мебошад.*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Моддаи 4. *Мавзӯ*и ***лизинг***

                   **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375**; **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

***Мавзӯ***и ***лизинг*** метавонад ҳама гуна ашёву анҷоми ғайриистеъмоли, аз ҷумла корхонаҳо ва дигар ***маҷмааи*** амволи, бино, иншоот, таҷҳизот, воситаҳои нақлиёт ва дигар амволи манқул ва ғайриманқуле бошанд, ки барои фаъолияти соҳибкорӣ истифода бурда мешаванд. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

*Мавзӯ*и ***лизинг*** наметавонад қитъаҳои замин ва дигар объектҳои табии ва инчунин амволе бошад, ки гардиши озоди он маҳдуд ***ё манъ*** карда шудааст, ё барои он тартиби махсуси муомилот муқаррар гардидааст. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Маҳ***дуд ё манъ будани гардиши озоди молу мулк, аз ҷумла, тартиби махсуси гардиши молу мулкро,*** қ***онунгузории*** ***Ҷумҳур**ии Тоҷикистон муқаррар менамояд.*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Моддаи 5. Субъектҳои *лизинг*

                  **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Субъектҳои ***лизинг*** инҳо мебошанд: **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***- лизингдеҳ*** - ***шахси воқеӣ ё соҳибкори инфиродие***, ки аз ҳисоби маблағҳои ҷалбгардида ё худи дар ҷараёни татбиқи шартномаи ***лизинг*** ***молу мулкро*** ба моликият мехарад ва онро ба сифати *мавзӯ*и ***лизинг*** ба ***лизинггир*** ба ивази маблағи муайян ба мӯҳлат ва бо шартҳои муайян барои соҳибӣ ва истифодаи муваққатӣ бо гузаштан ё нагузаштани ҳуқуқи моликият ба *мавзӯ*и ***лизинг*** ба ***лизинггир*** медиҳад. ***Ташкилот***ҳ***ои ти***ҷ***орат***ӣ ***мутобиқи*** қ***онунгузории*** ***Ҷумҳур**ии То***ҷ***икис**тон*** ва ҳуҷҷатҳ***ои таъсисиашон метавонанд ширкат***ҳ***ои лизингиеро таъсис ди***ҳ***анд, ки тан***ҳ***о функсияи лизингде***ҳ***ро иҷро менамоянд;*** **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

***- лизинггир*** – ***шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродие***, ки мутобиқи шартномаи ***лизинг*** вазифадор аст, *мавзӯ*и ***лизингро*** ба ивази маблағи муайян ба мӯҳлат ва бо шартҳои муайян барои соҳибӣ ва истифодаи муваққатӣ қабул намояд; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

- фурӯшанда – ***шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродие***, ки мутобиқи шартнома ***молу мулкеро***, ки *мавзӯ*и ***лизинг*** ҳисоб мешавад, ба ***лизингдеҳ*** дар мӯҳлати шартгардида мефурӯшад. Фурӯшанда ҳамзамон метавонад дар доираи як муносибати ҳуқуқии ***лизинг*** ба сифати ***лизинггир*** баромад намояд. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Субъекти ***лизинг*** метавонанд резидентҳо ва ғайрирезидентҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон бошанд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***Моддаи 5¹ . Намуд***ҳ***ои лизинг***

                     **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***Намуд***ҳ***ои лизинг ин***ҳ***оянд:*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***- лизинги молияв***ӣ; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***- лизинги амалиёт***ӣ; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***- лизинги баргардонидашаванда.*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***Дар шартномаи лизинг бояд яке аз намуд***ҳ***ои лизинги дар*** қ***исми якуми моддаи мазкур муайяншуда пешбин***ӣ ***карда шавад. Бо мувофи***қ***аи тараф***ҳ***о мумкин аст фур***ӯ***шандаи молу мулкро лизингде***ҳ ***муайян намояд.*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***Лизинге, ки дар он лизинггир ва лизингде***ҳ ***резиденти*** ***Ҷумҳур**ии Тоҷикистон мебошанд лизинги дохил***ӣ ҳ***исоб мешавад ва лизинге, ки дар он яке аз субъект***ҳо ғ***айрирезиденти*** ***Ҷумҳур**ии Тоҷикистон мебошад, лизинги байналмилал***ӣ ба ҳ***исоб меравад.*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***Моддаи 6. Сублизинг***

                   **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***Сублизинг – намуди зеркирояи мавзӯ***и ***лизинг, ки мувофи***қ***и он лизинггир тибқи шартномаи лизинг ба шахсони сеюм (лизинггирон аз р***ӯ***и шартномаи сублизинг) молу мулкеро, ки пештар аз лизингде***ҳ ***тибқи шартномаи лизинг гирифтааст ва он мавзӯ***и ***лизинг мебошад, бо пардохт ва ба му***ҳ***лати мутобиқ ба шарт***ҳ***ои шартномаи сублизинг барои со***ҳибӣ ***ва истифодабар***ӣ ***меди***ҳ***ад.*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375**; аз **02.01.2019** с**., № 1580)**

Ҳ***ангоми ба сублизинг додани молу мулк*** ***ҳуқуқ**и талаб ба фур***ӯ***шанда тибқи шартномаи сублизинг ба лизинггир мегузарад.*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

*(Хориҷ карда шуд)* **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Муҳ***лати сублизинг набояд аз му***ҳ***лати лизинг, ки шартномаи лизинг муқаррар намудааст, зиёд бошад.*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

БОБИ П. АСОСҲОИ ҲУҚУҚИИ МУНОСИБАТҲОИ *ЛИЗИНГӣ*

(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)

Моддаи 7. Шакл ва мазмуни шартномаи *лизинг*

                     **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Шартномаи ***лизинг*** сарфи назар аз мӯҳлаташ дар шакли хаттӣ баста мешавад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Барои иҷрои ӯҳдадориҳои худ аз рӯи шартномаи ***лизинг*** субъектҳои ***лизинг*** шартномаҳои ҳатмӣ ва иловагӣ мебанданд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Ба шартномаҳои ҳатмӣ шартномае мансуб мебошад, ки мутобиқи он ***молу мулк*** аз фурӯшанда ба ***лизингдеҳ***, дода мешавад. Ба шартномаҳои иловагӣ шартномаи ҷалб намудани маблағҳои пулӣ, шартномаи гарав, шартномаи кафолат, шартномаи замонат ва ғайраҳо мансуб мебошанд. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; (ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Шартномаи ***лизинг*** бояд: **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

*мавзӯ*и шартнома (ҚҶТ аз **02.01.2019** с**., № 1580)**;

  тартиби таҳвил ва қабули амвол; **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300)**

  ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои тарафҳо;

  истифодаи амвол, нигоҳубину таъмир ва таҷдиди он;

-   мӯҳлати ***лизинг***; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

-   пардохтҳои ***лизинг*** ва муҷозотҳои ҷаримавӣ; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

-   масъулияти тарафҳо;

-   тартиби ҳаллу фасли баҳсҳо;

-   шартҳои пеш аз мӯҳлат бекор кардани шартнома;

-   амали тарафҳо оид ба анҷомрасонии аҳдҳо;

-   форс - мажор;

- суроғаҳои ҳуқуқи ва реквизитҳои бонкӣ;

- ва шартҳои дигарро муайян намояд.

Шартномаи ***лизинг*** шартҳои расонидани хизматрасонии иловагӣ ва гузаронидани корҳои иловагиро метавонад дар бар гирад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Номгӯи, ҳаҷм ва арзиши ***хизматрасониҳои*** (корҳои) иловагӣ бо созишномаи тарафҳо муайян карда мешавад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Бо созишномаи тарафҳо дар шартномаи ***лизинг*** мумкин аст шартҳои дигари ***лизинг*** муайян карда шаванд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Шартномаи ***лизинг*** метавонад пешбинӣ намояд, ки интихоби фурӯшанда ва ***молу мулки*** харидоришаванда аз xониби ***лизингдеҳ*** анҷом дода шавад. Дар ин ҳолат ***лизингдеҳ*** барои интихоби фурӯшанда ва *мавзӯ*и ***лизинг*** масъулиятро ба зимма мегирад. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375**; (ҚҶТ аз **02.01.2019** с**., № 1580)**

Шартномаи ***лизинг*** метавонад ҳуқуқи ***лизинггирро*** барои дароз намудани мӯҳлати ***лизинг*** бо нигоҳ доштан ё тағйир додани шартҳои шартномаи ***лизинг*** пешбинӣ намояд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Моддаи 8. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои *лизингдеҳ*

                 (ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)

Иҷорадеҳ ҳуқуқ дорад:

а) пардохтҳои ***лизинги*** мӯҳлаташон гузаштаро, ки бояд ба ӯ пардохт карда шаванд ва инчунин ҷуброни зарарро талаб намояд; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

б) аз болои фаъолияти ***лизинггир*** дар он қисмате, ки ба *мавзӯ*и ***лизинг*** ва иҷрои ӯҳдадориҳои ***лизинггир*** мутобиқи шартномаи ***лизинг*** мансуб аст, назорат барад; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

в) дар ҳолати аз тарафи ***лизинггир*** вайрон гардидани ӯҳдадориҳо оиди баргардонидани *мавзӯ*и ***лизинг***, ворид намудани пардохтҳоро барои мӯҳлати вайронкардашуда ва ҷуброни зарар талаб намояд; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

г) аз ***лизинггир*** иттилооти заруриро ба таври хаттӣ барои анҷом додани назорат аз болои вазъияти молиявии лизинггир талаб намояд; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

д) ба *мавзӯ*и ***лизинг*** тамғае гузорад, ки вай аз моликияти ***лизингдеҳ*** будани ин ашё ва он мутобиқи шартномаи ***лизинг*** дар соҳибӣ ва истифодабарии ***лизинггир*** қарор доштан гувоҳӣ диҳад; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

е) *мавзӯ*и ***лизингро*** аз ***лизинггир*** дар ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур талаб намояд; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

***Лизингдеҳ*** ӯҳдадор аст: **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

а) *мавзӯ*и ***лизингро***, ки бо ***лизинггир*** мувофиқа шудааст, аз фурӯшанда барои моликияти худ харидори намояд ва онро бо шартҳои дар шартномаи ***лизинг*** муайянгардида барои соҳибӣ ва истифодабарӣ ба ***лизинггир*** диҳад; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

б) баъди харидорӣ намудани *мавзӯ*и ***лизинг*** фурӯшандаро ба таври хаттӣ дар бораи он, ки вай барои додан ба ***лизинг*** ба шахси муайян (***лизинггир***) таъин гардидааст, огоҳ намояд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

***Лизингдеҳ*** метавонад ҳуқуқу ӯҳдадориҳои дигаре дошта бошад, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ё шартномаи ***лизинг*** муқаррар намудааст. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Моддаи 9. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои *лизинггир*

                 (ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)

***Лизинггир*** ҳуқуқ дорад: **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

а) *мавзӯ*и ***лизингро*** мутобиқи шартҳои шартномаи ***лизинг*** соҳибӣ кунад ва истифода барад; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

б) бевосита ба фурӯшандаи (таҳвилгари) *мавзӯ*и ***лизинг*** талаботро нисбати сифат ва пуррагӣ, мӯҳлати таҳвил ва талаботи дигареро, ки шартномаи хариду фурӯши байни фурӯшанда (таҳвилгар) ва ***лизингдеҳ*** муқаррар намудааст, пешниҳод намояд; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

в) аз гирифтани *мавзӯ*и ***лизинг*** даст кашад ё ивази *мавзӯ*и ***лизингро*** талаб намояд, шартномаи ***лизингро*** бекор кунад, агар *мавзӯ*и ***лизинг*** таҳвил нашуда бошад, аз мӯҳлат дер таҳвил шуда бошад ё бо камбудиҳои ***ислоҳнашавандае*** таҳвил шуда бошад, ки ба истифодабарии *мавзӯ*и ***лизинг*** мутобиқи таъиноти дар шартномаи ***лизинг*** пешбинишуда монеъ гарданд, ба истиснои ҳолатҳое, ки интихоби таҳвилгар аз xониби ***лизинггир*** анҷом дода шуда бошад; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

г) баъди катъ гардидани шартномаи ***лизинг*** ҷуброни арзиши беҳгардонидашудаи *мавзӯ*и ***лизингро***, ки барои *мавзӯ*и ***лизинг*** бидуни зарар xудонашаванда мебошад ва ***лизинггир***, бо ***розигии*** ***лизингдеҳ***, аз ҳисоби маблағҳои худ анҷом додааст, талаб намояд, агар дар шартномаи ***лизинг*** тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

д) камкунии маблағи пардохтҳои ***лизингро*** талаб намояд, агар бинобар ҳолатҳое, ки ӯ барои онҳо ҷавобгар нест, шароитҳои истифодабарӣ, ки дар шартномаи ***лизинг*** пешбинӣ шудаанд, ба таври назаррас бад шуда бошанд; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

е) *мавзӯ*и ***лизингро***, ки тибқи шартномаи ***лизинг*** гирифтааст, барои ***сублизинг*** ба шахси сеюм диҳад ва дар назди ӯ мутобиқи шартномаи ***лизинг*** масъул боқӣ монад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

***Лизинггир*** ӯҳдадор аст: **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

а) дар сурати ба шартҳои шартномаи ***лизинг*** ҷавобгӯй будани *мавзӯ*и ***лизинг*** онро қабул намояд ва *мавзӯ*и ***лизингро*** аз рӯи таъиноташ тибқи шартнома ***лизинг*** истифода барад; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

б) аз ҳисоби худ хизматрасонии техникӣ, таъмири асосӣ ва ҷории *мавзӯ*и ***лизингро*** (аз ҷумла пардохтҳои коммуналии заруриро вобаста ба *мавзӯ*и ***лизинг***) анҷом диҳад, агар дар шартномаи ***лизинг*** тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

в) ба ***лизингдеҳ*** иттилоотӣ барои анҷом додани назорати вазъи молиявии ӯ зарурбударо пешниҳод намояд; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

г) барои ***лизингдеҳ*** бемонеа дастрас буданро ба *мавзӯ*и ***лизинг*** таъмин намояд, инчунин тибқи дархости хаттии ***лизингдеҳ*** иттилоотро оид ба ҳолати техникии *мавзӯ*и ***лизинг*** ба вай пешниҳод намояд, агар шартнома ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро пешбинӣ накарда бошанд; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

д) ***баъди*** қатъ гардидани шартномаи ***лизинг*** ба ***лизингдеҳ*** *мавзӯ*и ***лизингро*** дар он ҳолате, ки гирифта буд, бо назардошти кӯҳнашавии мӯътадил ё дар ҳолате, ки дар шартномаи ***лизинг*** ***муқаррар*** гардидааст, баргардонад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

***Лизинггир*** метавонад ҳуқуқу ***ўҳдадориҳои*** дигаре дошта бошад, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шартномаи ***лизинг*** муқаррар намудаанд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

**Моддаи 10. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои фурӯшанда**

Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои фурӯшанда мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шартномаи хариду фурӯш ё таҳвил муайян карда мешаванд.

***Лизинггир*** ҳукук дорад талабҳоеро, ки аз шартномаи хариду фуруши байни фурушанда ва ***лизингдеҳ*** басташуда, аз ҷумла дар бобати сифат ва мукаммалии ***молу мулк***, муҳлатҳои таҳвили он ва дар дигар ҳолатҳои ба таври лозима иҷро нагардидани шартнома бармеоянд, бевосита ба фурӯшандаи *мавзӯ*и шартномаи ***лизинг*** пешниҳод намояд. Дар ин ҳолат ***лизинггир*** ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои барои харидор пешбинигардидаро ***бе розигии*** ***лизингдеҳ***, ба ғайр аз ӯҳдадориҳои пардохти ***молу мулки*** харидашуда ва бекор кардани шартномаи хариду фурӯшро бо фурӯшанда, дорад. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Фурӯшанда оиди як зарари расонидашуда набояд ҳамзамон ҳам дар назди ***лизингдеҳ*** ва ҳам дар назди ***лизинггир*** масъулият дошта бошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Дар ҳолате, ки шартномаи ***лизинг*** бо иштироки ***лизингдеҳ***, ***лизинггир*** ва фурӯшанда баста шуда бошад, он гоҳ ҳуқуқ ва вазифаҳои фурӯшанда мутобиқи шартномаи ***лизинг*** муқаррар карда мешаванд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Моддаи 11. Тағйирдиҳӣ ва бекор кардани шартномаи *лизинг*

                      **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Бо талаби яке аз тарафҳо шартномаи ***лизинг*** дар ҳолатҳои пешбининамудаи шартнома ё санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон мумкин аст тағйир дода шавад ё бо тартиби судӣ пеш аз мӯҳлат бекор карда шавад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Дар ҳолатҳои зерин аз рӯи талаби иҷорадеҳ шартномаи иҷораи молиявӣ мумкин аст бо ***созишномаи*** тарафҳо ё аз ҷониби суд пеш аз мӯҳлат бекор карда шавад, *мавзӯ*и иҷораи молиявӣ бошад, ба иҷорадеҳ аз ҳисоби ***лизинггир*** баргардонида шавад: **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

а) агар ***лизинггир*** ҳолати *мавзӯ*и ***лизингро*** ба таври назаррас бад гардонад; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

б) агар ***лизинггир*** *мавзӯ*и ***лизингро*** бо вайрон кардани шартҳои шартном ***лизинг*** ё шартҳои таъинотии *мавзӯ*и ***лизинг***, сарфи назар аз огоҳии хаттии ***лизингдеҳ*** дар бораи хотима додани ҳамин гуна амалҳо, истифода барад; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

в) агар ***лизинггир*** ***баъди*** ба охир расидани мӯҳлати пардохте, ки шартномаи ***лизинг*** муқаррар намудааст, ду маротиба ва ё бештар аз он паси ҳам пардохти номбурдаро, ворид накунад; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

г) агар ***лизинггир*** таъмири асосии *мавзӯ*и ***лизингро*** дар мӯҳлатҳои дар шартномаи ***лизинг*** муқарраргардида ва дар сурати дар шартнома набудани онҳо бошад, дар мӯҳлати муқаррарӣ анҷом надиҳад, дар ҳамон ҳолатҳое, ки мутобиқи қонун ё шартномаи иҷораи мол ӯҳдадории гузаронидани таъмири асосӣ ба зиммаи ***лизинггир*** гузошта шуда бошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Дар ҳолатҳои зерин бо талаби ***лизинггир*** шартномаи иҷораи молиявӣ мумкин аст бо ***созишномаи*** тарафҳо ё аз xониби суд пеш аз мӯҳлат бекор карда шавад, *мавзӯ*и иҷораи мол бошад, ба иҷорадеҳ аз ҳисоби ӯ баргардонида шавад: **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

а) агар ***лизингдеҳ*** *мавзӯ*и ***лизингро*** надиҳад ё барои истифодаи *мавзӯ*и ***лизинг*** мутобиқи шартҳои шартнома монеаҳо ба вуҷуд орад; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

б) агар *мавзӯ*и ***лизинги*** додашуда камбудиҳое дошта бошад, ки барои истифодаи он монеъ шаванд ва онҳо дар шартномаи ***лизинг*** зикр нашуда бошанд; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

в) агар ***лизингдеҳ*** мӯҳлати таҳвили *мавзӯ*и ***лизингро*** вайрон карда бошад, ба истиснои он ҳолатҳое, ки таҳвилгарро ***лизинггир*** интихоб намуда бошад; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

г) агар ***лизингдеҳ*** таъмири асосии *мавзӯ*и ***лизингро*** дар мӯҳлатҳои дар шартномаи ***лизинг*** муқарраргардида ва дар сурати дар шартнома набудани онҳо бошад дар мӯҳлатҳои муқаррарӣ анҷом надиҳад, дар ҳамон ҳолатҳое, ки мутобиқи қонун ё шартномаи ***лизинг*** ӯҳдадории гузаронидани таъмири асосӣ ба зиммаи ***лизингдеҳ*** гузошта шуда бошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Моддаи 12. *Ҷавобгарии* субъектҳои *лизинг*

                    **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***Ҷавобгарии лизингдеҳ***, ***лизинггир*** ва фурӯшанда мутобиқи шартномаи ***лизинг***, шартномаи хариду фурӯш ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Соҳ***иби номии (титулии) мавзӯ***и ***лизинг дар назди шахсони сеюм барои зараре, ки мавзӯ***и ***лизинг ба он***ҳ***о расонидааст ё зарари ба он вобаста*** ҷ***авобгар аст.*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

***Лизинггир*** ва ***лизингдеҳ*** дар муносибат бо фурӯшанда ҳамчун кредиторони муштарак баромад мекунанд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Моддаи 13. Ба соҳибӣ ва истифодаи муваққатӣ додани *мавзӯ*и **шартномаи *лизинг*, хизматрасонӣ** **ва баргардонидани он**

                  **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375**; аз **02.01.2019** с**., № 1580)**

***Лизингдеҳ*** вазифадор аст ***молу мулкеро***, ки *мавзӯ*и ***лизинг*** мебошад дар ҳолати мутобиқбуда ба шартҳои шартномаи ***лизинг*** ва таъинотии ҳамин ***молу мулк*** ба ***лизинггир*** пешниҳод намояд. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; (ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

*Мавзӯ*и ***лизинг*** дар якҷоягӣ бо ҳамаи асбобу анҷом ва ҳуҷҷатҳо (***шиносномаи*** техникӣ ва ғайра) ба ***лизинг*** дода мешавад, агар дар шартномаи ***лизинг*** тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

***Лизинггир*** аз ҳисоби худ хизматрасонии техникии *мавзӯ*и ***лизингро*** ба ҷо меорад, нигоҳдории онро таъмин мекунад, инчунин таъмири асосӣ ва ҷории *мавзӯ*и ***лизингро*** анҷом медиҳад, агар дар шартномаи ***лизинг*** тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Хизматрасонии кафолатноки *мавзӯ*и ***лизинг*** мумкин аст аз ҷониби фурӯшанда анҷом дода шавад, агар ин дар шартномаи хариду фурӯш байни ***лизингдеҳ*** ва фурӯшандаи *мавзӯ*и ***лизинг*** пешбинӣ гардида бошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Ҳангоми қатъ гардидани шартномаи ***лизинг*** ***лизинггир*** вазифадор аст *мавзӯ*и ***лизингро*** дар ҳолате, ки вай гирифта буд, бо назардошти фарсудагии миёна ё фарсудагии дар шартномаи ***лизинг*** ***муқарраргардида***, ба ***лизингдеҳ*** баргардонад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Агар ***лизинггир*** *мавзӯ*и ***лизингро*** барнагардонад ё сари вақт барнагардонад, ***лизингдеҳ*** ҳуқуқ дорад барои мӯҳлати гузаронидашуда ворид намудани пардохтҳоро талаб намояд. Дар ҳолате, ки агар пардохти номбурда зарари ба ***лизингдеҳ*** расонидашударо напӯшонад, ӯ метавонад пӯшонидани онҳоро ба воситаи суд талаб намояд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Дар ҳолате, ки агар ***лизингдеҳ*** барои сари вақт барнагардонидани *мавзӯ*и ***лизинг*** ноустуворона пешбинӣ намуда бошад, мумкин аст зарар аз ***лизинггир*** дар ҳаҷми пурра илова ба ноустуворона ситонида шавад, агар дар шартномаи ***лизинг*** тартиби дигаре пешбини нагардида бошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Моддаи 14. Ҳуқуқи моликият ба *мавзӯ*и ***лизинг***

                     **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375**; **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

*Мавзӯ*и ***лизинг***, ки барои соҳибӣ ва истифодабарии муваққатӣ ба ***лизинггир*** дода шудааст, моликияти ***лизингдеҳ*** мебошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Дар шартномаи ***лизинг*** мумкин аст пешбинӣ гардад, ки *мавзӯ*и ***лизинг*** ***баъди*** ба охир расидани мӯҳлати шартномаи ***лизинг*** ё то анҷом ёфтани он ба моликияти ***лизинггир*** гузарад, ба шарте, ки аз ҷониби ***лизинггир*** арзиши пурраи харидории дар шартномаи ***муқарраргардида*** ворид карда шавад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Агар шарти харид намудани *мавзӯ*и ***лизинг*** дар шартномаи ***лизинг*** пешбинӣ нашуда бошад, онро метавонанд бо созишномаи иловагии тарафҳо, ки зимнан ҳуқуқ доранд дар бобати ба ҳисоби арзиши харидорӣ пардохт намудани маблағҳои истифодабарии *мавзӯ*и ***лизинг*** ба мувофиқа омада, муқаррар кунанд. Бо қонун мумкин аст ҳолатҳои манъ намудани харидории *мавзӯ*и ***лизинг*** пешбинӣ карда шаванд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Ҳуқуқи соҳибӣ ва истифодабарии муваққатии *мавзӯ*и ***лизинг*** дар ҳаҷми пурра ба ***лизинггир*** мегузарад, агар дар шартномаи ***лизинг*** тартиби дигаре муқаррар нашуда бошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Ҳуқуқи ихтиёрдории ***лизингдеҳ*** ба *мавзӯ*и ***лизинг*** аз ҳуқуқи гирифтани *мавзӯ*и ***лизинг*** аз соҳибӣ ва истифодабарии ***лизинггир*** дар ҳолатҳо ва бо тартибе, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шартномаи ***лизинг*** муқаррар намудааст, иборат мебошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Ҳангоми муфлисшавии ***лизинггир***, инчунин ҳабс ва мусодира намудан ё ба кор бурдани рӯёнидани зарар ба амволи ӯ, *мавзӯ*и ***лизинг*** аз ***молу мулки*** ***лизинггир*** ҷудо карда мешавад ва бояд ба ***лизингдеҳ***, ки метавонад онро тибқи салоҳдиди худ ихтиёрдорӣ намояд, баргардонида шавад. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Беҳсозиҳои ҷудошавандае, ки ***лизинггир*** дар *мавзӯ*и ***лизинг*** анҷом додааст, моликияти ӯ мебошанд, агар шартномаи ***лизинг*** тартиби дигаре пешбинӣ накарда бошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Дар ҳолате, ки ***лизинггир*** бо ***розигии*** хаттии ***лизингдеҳ*** аз ҳисоби маблағҳои худ беҳсозиҳои аз *мавзӯ*и ***лизинг*** ҷудонашавандаро бидуни зарар ба *мавзӯ*и ***лизинг*** анҷом дода бошад, ***лизинггир*** баъди қатъ гардидани шартномаи ***лизинг*** ҳуқуқи баргардонидани арзиши ин беҳсозиҳоро дорад, агар шартномаи ***лизинг*** тартиби дигаре пешбинӣ накарда бошад. Дар дигар ҳолатҳо ***лизинггир*** барои талаб намудани баргардонии арзиши ин беҳсозихо ҳуқуқ надорад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

**Моддаи 15. Гузашт намудани ҳуқуқ тибқи шартномаи *лизинг* ба шахси сеюм ва гаравмонии**

                 ***мавзӯ***и ***лизинг***

                **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375**; **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

***Лизингдеҳ*** метавонад пурра ё қисман ҳуқуқҳои худро оиди *мавзӯ*и ***лизинг*** ба шахси сеюм гузашт намояд ё ба гарав монад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

***Лизингдеҳ*** ҳуқуқ дорад бо мақсади ҷалб намудани маблағҳои пулӣ *мавзӯ*и ***лизингро*** ба сифати гарав истифода барад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Лизинггир ҳуқуқ дорад, танҳо ҳамон қисми мавзӯи лизингро, ки арзиши пардохтшудаи он аз бақияи пардохтҳои лизингӣ зиёд мебошад, фурӯшад, ба гарав гузорад ё ба тариқи дигар ихтиёрдорӣ намояд **(ҚҶТ** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**.

***Лизингдеҳ*** вазифадор аст лизинггирро дар бораи ҳамаи ҳуқуқҳои шахсони сеюм ба *мавзӯ*и ***лизинг*** огоҳ намояд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Моддаи 16. Тартиби бақайдгирии *молу мулк* (*мавзӯ*и **шартномаи *лизинг*) ва ҳуқуқ ба он**

                       **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; аз 14.11.16 с., №1375**; **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Бақайдгирии ҳуқуқ ба ***молу мулк*** (*мавзӯ*и шартномаи ***лизинг***) аз рӯи шартномаи ***лизинг*** дар ҳолатҳо ва бо тартибе, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст, анҷом дода мешавад. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

*Мавзӯ*и шартномаи ***лизинг*** аз рӯи созиши тарафҳо ба номи ***лизингдеҳ*** ё ***лизинггир*** ба қайд гирифта мешаванд. Зимнан дар ҳуҷҷатҳои бақайдгирӣ маълумот дар бораи молик ва соҳиби (истифодабарандаи) ***молу мулк*** ҳатман зикр карда мешавад. Дар ҳолати бекор карда шудани шартномаи ***лизинг*** ва аз тарафи ***лизингдеҳ*** баргардонида гирифтани *мавзӯ*и ***лизинг***, бо аризаи ӯ мақомоти давлатие, ки барои бақайдгирӣ ваколатдор мебошад, вазифадор аст сабти номи соҳиби (истифодабарандаи) ***молу мулкро*** беэътибор гардонад. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Моддаи 17. Суғуртаи *мавзӯ*и *лизинг* ва таваккалҳо

                    (**ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375**; **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

*Мавзӯ*и ***лизинг*** аз таваккали гум шудан (нобуд шудан), камомад ё зарар дидан аз лаҳзаи таҳвили ***молу мулк*** ба фурӯшанда то лаҳзаи анҷом ёфтани мӯҳлати амали шартномаи ***лизинг*** мумкин аст суғурта карда шавад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; аз 14.11.16 с., №1375)**

Суғурта намудани таваккалҳои соҳибкори (молиявӣ) бо ***розигии*** тарафҳои шартномаи ***лизинг*** анҷом дода мешавад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

***Лизинггир*** дар ҳолатҳои муайяннамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд ҷавобгарии худро барои ***иҷрои*** ӯҳдадориҳое, ки дар натиҷаи расонидани зарар ба ҳает, саломатӣ ё ***молу мулки*** шахсони дигар дар ҷараёни истифодабарии ***молу мулки*** ***лизинг*** ба вуҷуд меоянд, суғурта намояд. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; (ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***Лизинггир*** ҳуқуқ дорад таваккали ҷавобгарии худро барои вайрон кардани шартномаи ***лизинг*** ба фоидаи ***лизингдеҳ*** суғурта намояд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Моддаи 18. Тақсимоти таваккал байни тарафҳои шартномаи *лизинг*

                     **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Ҷавобгарӣ барои ҳифзи *мавзӯ*и ***лизинг*** аз ҳама гуна зарари молиявӣ ва ҳамчунин барои таваккали вобаста ба нобудшавӣ, гумшавӣ, корношоямшавӣ, дуздидан, пеш аз мӯҳлат вайрон шудан, хатогиҳои ҳангоми васлкунӣ ё истифодабарӣ роҳдодашуда ва дигар хавфҳои ***молу мулки*** аз лаҳзаи қабули аслии *мавзӯ*и ***лизинг*** ба дӯши ***лизинггир*** мебошад, агар шартномаи ***лизинг*** тартиби дигаре пешбинӣ накарда бошад. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Таваккали аз ҷониби фурӯшанда иҷро нагардидани ӯҳдадориҳои шартномаи хариду фурӯши *мавзӯ*и ***лизинг*** ва зарарҳои вобаста ба он ба дӯши ҳамон тарафи шартномаи ***лизинг*** мебошад, ки фурӯшандаро интихоб намудааст, агар шартномаи ***лизинг*** тартиби дигаре пешбинӣ накарда бошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Таваккали мутобиқат накардани *мавзӯ*и ***лизинг*** ба ҳадафҳои истифодабарии ҳамин предмет тибқи шартномаи ***лизинг*** ва зарарҳои вобаста ба он ба дӯши тарафе мебошад, ки *мавзӯ*и ***лизингро*** интихоб намудааст, агар шартномаи ***лизинг*** тартиби дигаре пешбинӣ накарда бошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

*Моддаи 19. Рӯёнидан аз ҳисоби мавзӯи лизинг*

(**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Рӯёнидан аз ҳисоби мавзӯи лизинг бо тартиб ва бо шартҳои барои рӯёнидан аз ҳисоби мавзӯи гарав пешбинишуда амалӣ карда мешавад.

Ҳангоми рӯёнидан аз ҳисоби мавзӯи лизинг, лизинггир ҳуқуқ дорад то фурӯши мавзӯи лизинг ӯҳдадориҳоро оид ба пардохтҳои лизинг ё ҳамон қисме, ки мӯҳлати иҷрои он гузаронида шудааст, иҷро намуда, рӯёнидан аз ҳисоби он ва фурӯши онро қатъ намояд. Созишномае, ки ин ҳуқуқро маҳдуд менамояд, эътибор надорад (**ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1580)**.

Моддаи 20. Баҳисобгирии *мавзӯ*и ***лизинг* ва татбиқи механизми *истеҳлоки (амортизатсияи) босуръати мавзӯ***и ***лизинг***

                  (**ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

*Мавзӯ*и ***лизинг***, ки мутобиқи шартномаи ***лизинг*** ба ***лизинггир*** дода шудааст, бо ***созишномаи*** тарафҳо дар баланси ***лизингдеҳ*** ё ***лизинггир*** ба ҳисоб гирифта мешавад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Тарафҳои шартномаи ***лизинг*** ҳуқуқ доранд аз рӯи мувофиқаи мутақобила истеҳлоки (амортизатсияи) босуръати *мавзӯ*и ***лизингро*** истифода намоянд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Ҳисоб карда баровардани истеҳлокро (амортизатсияро) ҳамон тарафи шартномаи ***лизинг*** анҷом медиҳад, ки *мавзӯ*и ***лизинг*** дар балансаш мебошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Моддаи 21. Кашида гирифтан ва баргардонида гирифтани *мавзӯ*и ***лизинг* аз *лизинггир***

                     **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375**; **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Тартиби кашида гирифтан ва баргардонида гирифтани *мавзӯ*и ***лизинг*** аз ҷониби ***лизингдеҳ*** мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шартномаи ***лизинг*** муайян карда мешавад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Моддаи 22. Пардохтҳои *лизинг*

                    **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Пардохт барои соҳибӣ ва истифодабарии ***молу мулке***, ки мутобиқи шартномаи ***лизинг*** дода шудааст, аз ҷониби ***лизинггир*** дар шакли пардохтҳои ***лизинг*** ба ***лизингдеҳ*** пардохта мешаванд. Пардохтҳо метавонанд чӣ дар шакли пулӣ ва чӣ дар шакли ***аслӣ, аз ҷумла кор ва хизматрасонӣ*** анҷом дода шаванд. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; аз 14.11.16 с., №1375)**

Таҳти пардохтҳои ***лизинг*** маблағи умумии пардохтҳои шартномаи ***лизинг*** дар тамоми мӯҳлати амал намудани шартномаи ***лизинг*** фаҳмида мешавад, ки ба онҳо баргардонидани хароҷотҳои ***лизингдеҳ*** вобаста ба харидорӣ ва таҳвили *мавзӯ*и ***лизинг*** ба ***лизинггир***, ҷуброни ***хароҷоти*** вобаста ба расонидани хизматрасониҳои дигари дар шартномаи ***лизинг*** пешбинигардида, инчунин даромади ***лизингдеҳ*** дохил мешаванд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Ба маблағи умумии шартномаи ***лизинг*** мумкин аст нархи хариди *мавзӯ*и ***лизинг*** дохил карда шавад, агар шартномаи ***лизинг*** ба ***лизинггир*** гузаштани ҳуқуқи моликиятро ба *мавзӯ*и ***лизинг*** пешбинӣ карда бошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Ҳаҷм, тарз, шакл ва давра ба давра ворид намудани пардохтҳо дар шартнома бо мувофиқаи тарафайн муқкаррар карда мешаванд. Агар ***лизинггир*** ва иҷорадеҳ ҳисоббаробаркунии пардохтҳои иҷораи молиявиро бо маҳсулоте (дар шакли молие), ки бо воситаи *мавзӯ*и иҷораи молиявӣ истеҳсол мешавад, анҷом диҳанд, нархи ин маҳсулот бо мувофиқаи тарафҳои шартномаи иҷораи молиявӣ муайян карда мешавад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Агар ***лизинггир*** ва ***лизингдеҳ*** ҳисоббаробаркунии пардохтҳои ***лизингро*** бо маҳсулоте (дар шакли ***аслие, аз ҷумла иҷрои кор ё хизматрасонӣ***), ки бо воситаи *мавзӯ*и ***лизинг*** истеҳсол мешавад, анҷом диҳанд, нархи ин маҳсулот бо мувофиқаи тарафҳои шартномаи ***лизинг*** муайян карда мешавад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Агар дар шартномаи ***лизинг*** тартиби дигаре пешбинӣ нагардида бошад, андозаи пардохтҳои ***лизинг*** метавонад бо ***созишномаи*** тарафҳо ба мӯҳлатҳои пешбининамудаи шартнома, вале на бештар аз як маротиба дар се моҳ, тағйир дода шавад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Ӯҳдадориҳои ***лизинггир*** оид ба ворид намудани пардохтҳои ***лизинг*** аз лаҳзаи аз ҷониби ***лизинггир*** истифода гардидани *мавзӯ*и ***лизинг*** фаро мерасанд, агар шартномаи ***лизинг*** тартиби дигаре пешбинӣ накарда бошад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Моддаи 23. Ҳуқуқ ба назорат намудани шартҳои шартнома аз рӯи аҳдҳои *лизинг*

                     **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***Лизингде***ҳ ***ҳуқуқ*** ***дорад риоя гардидани шарт***ҳ***ои шартномаи лизинг ва дигар шартнома***ҳ***ои ба он марбутро, дар*** қ***исмате, ки ба иҷро гардидани у***ҳ***дадори***ҳ***ои шартномаи лизинг аз тарафи лизинггир таъсир мерасонанд, назорат намояд.*** **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Тартиби назорати шартҳои шартнома дар шартномаи ***лизинг*** ва дигар шартномаҳои ***ба он марбут,*** байни иштироккунандагони он пешакӣ қайд карда мешавад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

***Лизингдеҳ*** ҳуқуқ дорад ба ***лизинггир*** дар шакли хаттӣ оид ба пешниҳоди иттилооте, ки барои анҷом додани чунин назорат зарур мебошад, дархост фиристонад, ***лизинггир*** вазифадор аст ҳамин гуна дархостҳоро қонеъ гардонад. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Моддаи 24. Хусусиятҳои амалиётҳои байналмилалие, ки субъектҳои *лизинг* анҷом медиҳанд

                  (ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)

***Лизингдеҳ*** ҳуқуқ дорад бе иҷозатномаи (литсензияи) Бонки миллии Тоҷикистон амалиёти байналмилалиро вобаста ба гардиши сармоя анҷом диҳад, воситаҳои пулиро аз ғайрирезидентҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади харидани *мавзӯ*и ***лизинг*** ба мӯҳлати бештар аз шаш моҳ (180 рӯз), вале на бештар аз мӯҳлати амали шартномаи ***лизинг*** ҷалб намояд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

***Лизингдеҳ*** ҳуқуқ ***дорад*** бе иҷозатномаи (литсензияи) Бонки миллии Точикистон амалиёти вобастаро ба гардиши сармоя, пардохтани фоизҳо барои истифодаи маблағҳои пардохташон гузаштаро, ки фурӯшандаи *мавзӯ*и ***лизинг*** пешниҳод намудааст, сарфи назар аз мӯҳлати ҳақиқии гирифтани *мавзӯ*и ***лизинг*** (амалиёти асъории ҷорӣ ва амалиёти вобаста ба гардиши сармояро) амалӣ ***намояд***. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Барои анҷом додани ***лизинги*** байналмилалӣ: **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

- ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид ва аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон содир намудани (аз тариқи сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон интиқол додани) *мавзӯ*и ***лизинг*** бо мақсади истифодаи он тибқи шартномаи ***лизинг*** ба мӯҳлати бештар аз шаш моҳ, инчунин пардохтани маблағи пурраи шартномаи ***лизинг*** дар давраи зиёда аз шаш моҳ, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи назорати асъор ва танзими асъор амалиёти вобаста ба гардиши сармоя ҳисобида намешаванд; **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

- ҳангоми ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид намудан ё аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон содир намудани (аз тариқи сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон интиқол додани) *мавзӯ*и ***лизинг*** ҳамаи намудҳои пардохтҳои гумрукӣ ба арзиши умумии гумрукии ***молу мулк*** ҳисоб карда мешаванд. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; аз 14.11.16 с., №1375;** **аз 02.01.2019 с., № 1580)**

Пардохтҳои гумрукӣ ба тарики зайл ворид карда мешаванд:

- дар лаҳзаи ворид (содир) намудани *мавзӯ*и ***лизинг*** ба маблағи ҳамон қисм арзиши гумрукии ***молу мулк***, ки пардохт карда шудааст ва бо ҳуҷҷатҳои бонкӣ тасдиқ карда шудааст. **(ҚҶТ аз 15.03.2016 с., №1300; аз 14.11.16 с., №1375**; аз **02.01.2019** с**., № 1580)**

- минбаъд пардохтхои гумрукӣ баробари пардохтхои ***лизинг*** ё дар давоми 20 рӯз а лаҳзаи анҷом ёфтани пардохтҳои ***лизинг*** ворид карда мешаванд. **(ҚҶТ аз 14.11.16 с., №1375)**

Тартиби (низоми) ворид намудани пардохтҳои гумрукӣ, ки ҳамин модда муқаррар намудааст, батаъхирандозии мӯҳлати пардохтҳои гумрукӣ ё кредити инвеститсионии андозӣ ҳисобида намешавад.

БОБИ Ш. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӣ

**Моддаи 25.** Ҷ**авобгарӣ барои вайрон кардани Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки муқаррароти Қонуни мазкурро вайрон мекунанд, мутобиқи конунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 26. Мавриди амал** қ**арор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.



        **Президенти**

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                                                            Э. РАҲМОНОВ

**ш. Душанбе 22 апрели соли 2003**

**№ 9**

**ҚАРОРИ**

**МАҶЛИСИ НАМОЯНДАГОНИ**

**МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**Оиди** қ**абул намудани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон**

**«Дар бораи и**ҷ**ораи молиявӣ (лизинг)»**

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон **Қарор мекунад:**

1. Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи иҷораи молиявӣ (лизинг)» қабул карда шавад.

2. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон:

- ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ба Қонуни мазкур мутобик гардонидани қонунгузории ҷорӣ таклиф пешниҳод намояд;

- Қарорҳои худро бо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи иҷораи молиявӣ (лизинг)» мутобиқ гардонад.



Раиси Маҷлиси намояндагони

**Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон**

ш. Душанбе 29 январи соли 2003                                                                          С. ХАЙРУЛЛОЕВ

**№ 766**

**ҚАРОРИ**

**МАҶЛИСИ МИЛЛИ**

**МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи и**ҷ**ораи молиявӣ (лизинг)»**

**(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2003, №4, мод.181)**

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар бораи иҷораи молиявӣ (лизинг)» баррасӣ намуда, **Қарор мекунад:**

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи иҷораи молиявӣ (лизинг)» ҷонибдорӣ карда шавад.

**Раиси Маҷлиси миллии**

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                           М.   УБАЙДУЛЛОЕВ

**ш. Душанбе 7 апрели соли 2003**

**№366**

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	9	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ИҶОРАИ МОЛИЯВӢ (ЛИЗИНГ)	Маҷлиси Олии ҶТ	22.04.2003	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Primary tabs

^-A A ⁺A

Чоршанбе, Август 7, 2024

ТАНЗИМИ ҲУҚУҚИИ СИРРИ БОНКӢ

Масъалаҳои танзими ҳуқуқии муносибатҳои иқтисодӣ оид ба истифода ва паҳнкунии иттилоот дар адабиёти ҳуқуқӣ яке аз ҷойҳои муҳимро ишғол намуда, дар байни онҳо таваҷҷуҳи зиёд ба масъалаҳои танзими ҳуқуқии сирри бонкӣ дода мешавад. Зеро сирри бонкӣ як намуди мустақили сир буда, ҳифзи он бо низоми махсуси махфият таъмин карда мешавад.

Нишонаи номӣ (тег):

ТАНЗИМИ ҲУҚУҚИИ СИРРИ БОНКӢ

Баҳодиҳии муҳтаво:

Бештар оида ба ТАНЗИМИ ҲУҚУҚИИ СИРРИ БОНКӢ

KHOVAR.TJ

АГЕНТИИ МИЛЛИИ ИТТИЛООТИИ ТОҶИКИСТОН «ХОВАР»
WWW.KHOVAR.TJ

«ХОВАР FM»

Садриддин Айнӣ (1878 – 1954): Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳо, ки ба 29 забони хориҷӣ нашр шудаанд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба асосгузори адабиёти муосири тоҷик Садриддин Айнӣ унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Бобоҷон Ғафуров (1909 – 1977): Олим, академики Академияи Илмҳои ИҶШС, арбоби ҳизбӣ ва давлатӣ, муаллифи китоби оламшумули «Тоҷикон» ва зиёда аз 300 асару мақолаҳо.
Солҳои 1944-1946 котиби дуюм, с.1946-1956 котиби якуми КМ Ҳизби комунистии Тоҷикистон, 1956 – 1977 сарвари Пажуҳишгоҳи шарқшиносии ИҶШС.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба таърихшинос ва шарқшиноси шинохтаи тоҷик, академик, муаллифи китоби «Тоҷикон» Бобоҷон Ғафуров унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Мирзо Турсунзода (1911-1977): Шоири халқӣ, раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ, Раиси Кумитаи якдилии халқҳои Осиё ва Африқо. Барои достонҳои «Қиссаи Ҳиндустон»(1948), «Ҳасани аробакаш», «Чароғи абадӣ», «Садои Осиё»,(1960) «Ҷони ширин» (1963) бо ҷоизаҳои давлатии ИҶШС, ҶШС Тоҷикистон ва байналмилалии ба номи Ҷ. Неҳру (1967) сарфароз шуда буд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 07 майи соли 2001 ба шоири халқии Тоҷикистон, ходими намоёни ҷамъиятӣ Мирзо Турсунзода унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Эмомалӣ Раҳмон: Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, солҳои 1999, 2006 ва 2013 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардидаст.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат.
Бо қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 11 декабри соли 1999 барои мустаҳкам намудани давлатдории соҳибистиқлол ва пойдории сулҳ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” мукофотонида шудааст.
Нусратулло Махсум (1881 – 1938): Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1924-1926 раиси Кумитаи инқилобии ҶМШС Тоҷикистон, солҳои 1926-1933 раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Нусратулло Махсум унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” дода шудааст.
Шириншоҳ Шоҳтемур (1899 – 1937): Ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1929-1931 котиби Ҳизби коммунистии ҶШС Тоҷикистон, солҳои 1933-1937 Раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Шириншоҳ Шоҳтемур, унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шудааст.