Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон

ДАСТУРИ ИСТИФОДАБАРАНДА

ХУШ ОМАДЕД БА CОМОНАИ РАСМИИ МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН!

КОР БО МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Муҳтарам меҳмонон ва истифодабарандагони сомонаи расмии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (ММҚ),

Барои оғози кор бо «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) ба блоки бо номи шабеҳ дар сомонаи расмии ММҚ зер кунед. Блоки «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» кушодашаванда буда, ҳамеша дар қисми болои сомона дастрас аст. Шумо инчунин метавонед ба «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) аз феҳристи асосӣ (меню асосӣ) бо зеркунии пайванди «Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» дастрасӣ пайдо намоед.

БЛОКИ «МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН» (МҚҶТ)

Ҳамаи модулҳо ва имконоти ҷустуҷӯи санадҳо дар «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) мустақилона кор мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки ҳангоми кор бо МҚҶТ ворид кардани «Ном»-и санад ва бо ҳамроҳи он интихоб кардани ҳамаи имконоти дигар, масалан «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра ҳатмӣ нест. Аммо барои ҷустуҷӯи васеъ шумо метавонед аз ҳамаи имконоти ҷустуҷӯи санадҳо ба таври дилхоҳ истифода баред. Ҳамаи санадҳое, ки ба МҚҶТ ворид шуданд дар зери «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ», яъне дар «Ҷадвали санадҳо» дастрасанд.

ЛАВҲАИ ИМКОНОТИ ҶУСТУҶӮ

Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ

ҶАДВАЛИ САНАДҲО

ТУГМАҲОИ «ТАТБИҚ КАРДАН» ва «БОЗСОЗӢ»

Тугмаи «Татбиқ кардан»: Баъд аз он ки Шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» имконоти дилхоҳро ворид карда, интиход мекунед, барои намоиш додани натиҷа тугмаи «Татбиқ кардан»-ро зер кунед. Аммо, вақте ки шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» дархостеро ворид мекунед ё имконеро интихоб менамоед, онҳо ба таври худкор дарҳол татбиқ карда мешаванд.

Тугмаи «Бозсозӣ»: Агар хоҳед, ки ҳамаи дархостҳо ва имконотеро дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» лағв кунед, аз тугмаи «Бозсозӣ» истифода баред.

Агар шумо хоҳед, ки номи санади дақиқро аз санадҳои дар махзан мавҷудбуда ба даст оред, калидвожаи номи санадро ба сатри «Ном» ворид намоед. Ҳамаи санадҳое, ки дорои калидвожаи воридуша мебошанд нишон дода мешаванд. Масалан, агар шумо калидвожаи «дастрасӣ»-ро ворид кунед, санадҳое, ки калимаи «дастрасӣ»-ро дар бар мегиранд, дар «Ҷадвали санадҳо» нишон дода мешаванд (масалан, ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ)

САТРИ «НОМ»

Шумо инчунин метавонед санадҳоро аз рӯи муҳтаво бо истифодаи сатри «Матни асосӣ» ва полои дилҳол ҷустуҷӯ намоед. Масалан, барои ёфтани санад(ҳо)и дорои калима(ҳо), калидвожа(ҳо) ё ибора(ҳо)и лозимӣ, ба сатри «Матни асосӣ» дархостро ворид намуда, имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед. Санадҳои дархостшуда ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред. Ҳамин тавр аз имкони «Дар бар намегирад» ё имконоти ҷустуҷӯи дигар истифода баред, Масалан, агар шумо ба сатри «Матни асосӣ» калимаи «Интернет»-ро ворид кунед ва имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед, саданҳое, ки дар муҳтавои худ дорои калимаи «Интернет» мебошанд, нишод дода мешаванд.

САТРИ «МАТНИ АСОСӢ»

Сатри «Матни асосӣ»

Шумо метавонед санадҳоро аз рӯи «Ном», «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра алоҳида ё якҷоя ба таври дилхоҳ ҷустуҷӯ намоед.

Масалан, агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо «Аз рӯи моҳ ва сол» ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз рӯи моҳ ва сол» бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо дар давраи муайян ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз санаи интихобшуда» ва/ё «То санаи интихобшуда» алоҳида ё якҷоя бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Ҳамин тавр Шумо метавонед ҳар гуна санадҳои махзанро алоҳида ё бо интихоби имконоти иловагӣ ҷустуҷӯ намоед ва ба даст оред.

Барои дидани санад ва мутолиа кардани он, аз тугмаи «ДИДАН» истифода баред ва барои пинҳон кардани он, аз тугмаи «ПИНҲОН КАРДАН» истифода баред.

ТУГМАҲОИ «ДИДАН» ва «ПИНҲОН КАРДАН»

Шумо ҳам метавонед, бо зеркунии пайванди номи санад онро дар саҳифаи алоҳида кушоед ё ин ки дар форматҳои Word, PDF ва ZIP аз сомонаи мо боргирӣ намоед.

ЗАМИМА ДАР ФОРМАТҲОИ WORD, PDF ва ZIP (ДАР ҶАДВАЛИ САНАДҲО)

Замима

КОР БО СОМОНАИ РАСМӢ - БАҚАЙДГИРӢ ВА ВОРИДШАВӢ

Ҳамаи маводҳои Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба ахбори омма дахл доранд, дар сомонаи мо дастрасанд. Барои гирифтани маълумот Шумо метавонед аз Феҳристи асосӣ (менюи асосӣ), Харитаи сомона, имкони Ҷустуҷӯ ва Ҷустуҷӯи васеъ истифода баред.
Барои бақайдгирӣ дар сомонаи Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, лутфан ба таври расмӣ муроҷиат намоед. Корбарони бақайдгирифташуда метавонанд аз имкониятҳои иловагӣ истифода баранд, масалан, пайдо кардани дастрасӣ ба лоиҳаҳои санадҳо.

Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Матни асосӣ:
Дидан

  **ҚОНУНИ**

**ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ БАҲИСОБГИРИИ МУҲОСИБӢ ВА ҲИСОБОТИ МОЛИЯВӢ**

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон,

с. 2011, №3, мод. 169; с. 2014, №3, мод. 149; Қонуни ҶТ аз 24.02.2017 с., №1400)

Қонуни мазкур асосҳои ташкилию ҳуқуқӣ, принсипҳо ва қоидаҳои пешбурди баҳисобгирии муҳосибӣ ва тартиб додани ҳисоботи молиявиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда, муносибатҳои ин соҳаро танзим менамояд.

**БОБИ 1.**

**МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Мақсади Қонуни мазкур**

Мақсади Қонуни мазкур аз таъмини сиёсати ягонаи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ, пешбурди баҳисобгирии молу мулк, дороиҳо, ӯҳдадориҳо ва тартиб додани иттилооти муқоисавӣ ва саҳеҳ вобаста ба амалиёти хоҷагидорие мебошад, ки мақомоти давлатӣ, корхонаҳо, муассисаҳо ва дигар ташкилотҳо (минбаъд – ташкилотҳо) барои истифодабарандагон пешниҳод менамоянд.

**Моддаи 2. Мафҳумҳои асосии Қонуни мазкур**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

– **баҳисобгирии муҳосиб**ӣ – низоми ягонаи ҷамъоварӣ, бақайдгирӣ, ҷамъбасти иттилоот дар бораи молу мулк, дороиҳо, ӯҳдадориҳо ва сармояи ташкилот, ки аз рӯи шаклҳои муқарраршуда тартиб дода шудаанд;

– **ҳисоби таркиб**ӣ – баҳисобгирии маълумоти ҷамъбастии баҳисобгирии муҳосибӣ дар бораи намудҳои молу мулк, дороиҳо, ӯҳдадориҳо ва амалиёти хоҷагидорӣ аз рӯи нишонаҳои муайяни иқтисодӣ, ки дар ҳисоби таркибии баҳисобгирии муҳосибӣ нишон дода мешаванд;

– **ҳисоби таҳлил**ӣ – баҳисобгирие, ки дар ҳисобҳои таҳлилии баҳисобгирии муҳосибӣ бо гурӯҳбандии маълумоти муфассал оид ба молу мулк, дороиҳо, ӯҳдадориҳо ва муомилоти дохилихоҷагии ҳар кадом ҳисоби таркибӣ дарҷ гардидаанд;

– **нақшаи ҳисобҳои баҳисобгирии муҳосиб**ӣ – номгӯи ба низом даровардашудаи ҳисобҳои таркибии баҳисобгирии муҳосибӣ;

– **ташкилоти муҳосиб**ӣ – шахси ҳуқуқие, ки хизматрасониро дар соҳаи баҳисобгирии муҳосибӣ пешниҳод намуда, аъзои ташкилоти касбии муҳосибон мебошад ва дар басти вазифаҳои худ на камтар аз ду муҳосиби касбӣ дорад;

– **муҳосиби касб**ӣ – шахси воқеие, ки ихтисос ва сертификати муҳосиби касбӣ дорад;

– **сирри муҳосиб**ӣ – иттилооти дорои сирри тиҷоратие, ки дар ҳуҷҷатҳои аввалияи баҳисобгирии муҳосибӣ ва феҳристи бақайдгирии муҳосибӣ дарҷ гардидааст;

– ҳуҷҷ**атҳои муҳосиб**ӣ - ҳуҷҷатҳои аввалияи баҳисобгирии муҳосибӣ, сиёсати баҳисобгирӣ, нақшаи ҳисобҳо, ҳисоботи молиявӣ, шартномаҳо ва ҳуҷҷатҳои дигари марбути баҳисобгирии муҳосибӣ ва тартиб додани ҳисоботи молиявии ташкилотҳо;

– **ташкилоти касбии муҳосибон** – ташкилоти ғайритиҷоратии аккредитатсияшудаи иттиҳодияи муҳосибон ва (ё) аудиторон, ташкилоти муҳосибӣ ё аудиторӣ;

– **аккредитатсия** – ҳуқуқи эътирофшудаи ташкилоти касбии муҳосибон, ки дар шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ шаҳодатнома дорад;

– **субъектҳои дорои манфиати умум** – ташкилотҳои аҳамияти калони ҷамъиятидошта, ки меъёрҳои муайян намудани аҳамияти онҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд;

– **ҳисоботи молияв**ӣ – маҷмӯи маълумоте, ки ҳолат ва натиҷаи фаъолияти молиявии ташкилотҳоро дар асоси нишондодҳои баҳисобгирии муҳосибӣ тибқи стандартҳои байналмилалӣ ё миллӣ дар бар мегирад;

– **феҳристи баҳисобгирии муҳосиб**ӣ - тартиби ҷамъоварӣ, ҷамъбасткунӣ ва мураттабсозии иттилооте, ки дар ҳуҷҷатҳои баҳисобгирии аввалия ва мавҷуда барои инъикос кардан дар низоми баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ қабул гардидаанд;

– ҳуҷҷ**атҳои аввалияи баҳисобгир**ӣ – ҳуҷҷатҳои шаҳодатдиҳандаи амалиёт ё рӯйдодҳои ба анҷомрасида ё ҳуқуқи ба анҷом расонидани он дар ҳомилҳои коғазӣ ва электронӣ, ки дар асоси онҳо баҳисобгирии муҳосибӣ сурат мегирад;

– **сертификати муҳосиби касб**ӣ **(минбаъд - сертификат**) – ҳуҷҷате, ки дараҷаи тахассуси касбии муҳосибро тасдиқ мекунад;

– **амалиёти хо**ҷ**агидор**ӣ – муомила, рӯйдод, шарт ва амалиёте, ки ба ҳолати молиявии ташкилот, натиҷаи фаъолияти молиявии он ё муомилоти маблағ таъсир расонида метавонад;

– **сиёсати баҳисобгир**ӣ – принсипҳои дақиқе, ки дар асоси ҳуҷҷатҳои тасдиқнамудаи роҳбарияти ташкилот, маҷмӯи қоидаҳо, усулҳо ва тартиби пешбурди баҳисобгирии муҳосибӣ ва тартиб додани ҳисоботи молиявиро тибқи стандартҳои байналмилалӣ ва ё миллӣ муайян менамояд;

– **стандартҳои байналмилал**ӣ – стандартҳо ва тафсирҳое, ки Фонди стандартҳои байналмилалии ҳисоботи молиявӣ ба нашр расонида, мақоми ваколатдори давлатӣ барои истифода тасдиқ намудааст;

– **стандартҳои милл**ӣ – ҳуҷҷатҳои меъёрии ҳуқуқии танзимкунандаи баҳисобгирии муҳосибӣ ва тартиб додани ҳисоботи молиявӣ, ки мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ намудааст;

– **маҳфуздоранда** – манбаи электронии маълумоти ҳисоботи молиявӣ дар мақоми ваколатдори давлатӣ, ки барои истифодабарандагон дастрас мебошад;

– **дороиҳо** - захираҳое, ки дар натиҷаи амалиёти пешин таҳти назорати шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ қарор дошта, гирифтани нафъи иқтисодӣ аз онҳо дар назар аст;

– ӯ**ҳдадориҳои муҳосиб**ӣ - ӯҳдадориҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки аз амалиёти пешин ба вуҷуд омада, дар натиҷаи танзими он захираи дороиҳои нафъи иқтисодӣ хориҷ мешаванд;

– **сармоя** – ҳиссаи дороиҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки пас аз тарҳ кардани маблағи ҳамаи ӯҳдадориҳо боқӣ мондааст;

– **даромад** – афзоиши манфиати иқтисодии давраи ҳисоботӣ дар шакли воридшавӣ ё зиёдшавии дороиҳо ё худ камшавии ӯҳдадориҳо, ки сармояи саҳомии бо ҳиссагузориҳои соҳибмулкон вобастаро афзун мегардонад;

– **харо**ҷот – камшавии манфиати иқтисодӣ дар давраи ҳисоботӣ дар шакли хориҷшавӣ ё камшавии дороиҳо ё худ зиёдшавии ӯҳдадориҳо, ки ба камшавии сармояи саҳомии бо ҳиссагузориҳои соҳибмулкон новобаста оварда мерасонад;

– **мақоми ваколатдори давлат**ӣ – мақоми марказии ҳокимияти иҷроия, ки фаъолияти соҳаи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявиро ба танзим медарорад.

**Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ**

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад. **(ҚҶТ аз 24.02.17 с., №1400)**

**Моддаи 4. Доираи амали Қонуни мазкур**

1. Қонуни мазкур нисбати ҳамаи ташкилотҳо, сарфи назар аз шаклҳои ташкилию ҳуқуқиашон, инчунин нисбати ташкилотҳои хориҷӣ, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият менамоянд татбиқ мегардад, агар санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, тартиби дигареро пешбинӣ накарда бошанд.

2. Соҳибкорони инфиродӣ, ки бе таъсиси шахси ҳуқуқӣ ба фаъолияти соҳибкорӣ машғуланд, пешбурди ҳисоби даромад ва хароҷотро бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамоянд.

**БОБИ 2.**

**ВАЗИФАҲО ВА НИЗОМИ БАҲИСОБГИРИИ МУҲОСИБӢ ВА ҲИСОБОТИ МОЛИЯВӢ**

**Моддаи 5. Вазифаҳои баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ**

Вазифаҳои асосии баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ таъмин намудани шахсони манфиатдор бо иттилооти пурра ва дақиқ оид ба ҳолати молиявӣ, натиҷаи фаъолият ва тағйироти вазъи молиявии ташкилотҳо мебошад.

**Моддаи 6. Низоми баҳисобгирии муҳосибӣ**

1. Низоми баҳисобгирии муҳосибӣ низоми батанзимдарорӣ, бақайдгирӣ ва ҷамъбасти иттилоот оид ба амалиёт ва рӯйдодҳои ташкилотҳо мебошад, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст.

2. Амалиёт ва рӯйдодҳои дар низоми баҳисобгирии муҳосибӣ инъикосёфта, дар асоси талаботи зерин амалӣ карда мешаванд:

- навиштаҷоти комилан мувофиқи муҳосибӣ бо ҳуҷҷатҳои аслии аввалия ва инъикоси ҳамаи амалиёту рӯйдодҳо дар навиштаҷоти муҳосибӣ;

- бақайдгирии муттасил ва саривақтии амалиёту рӯйдодҳо;

- мутобиқсозии ҳисоби таркибӣ бо ҳисоби таҳлилӣ ба санаи якуми ҳар моҳ.

3. Амалиёт ва рӯйдодҳо дар ҳисобҳои таркибӣ бо усули сабти дутарафа дар асоси нақшаи ҳисоби баҳисобгирии муҳосибии ташкилотҳо мутобиқ ба талаботе, ки мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар намудааст, инъикос карда мешаванд.

**Моддаи 7. Принсипҳо ва тавсифи сифатҳои асосии баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ**

1. Принсипҳои баҳисобгирии муҳосибӣ ва тартиб додани ҳисоботи молиявӣ муттасил ҳисоб кардан ва ба ҳисоб гирифтан мебошад.

2. Асоси тавсифи сифатии ҳисоботи молиявӣ возеҳ, бамаврид, боэътимод ва муқоисашаванда будан аст.

**Моддаи 8. Салоҳияти мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи баҳисобгирии муҳосибӣ ва    ҳисоботи молиявӣ**

1. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ салоҳиятҳои зеринро дорад:

- сиёсати давлатиро дар соҳаи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ татбиқ менамояд, роҳбарии умумии методологиро ба зимма дорад ва аккредитатсияи ташкилотҳои касбии муҳосибонро мегузаронад;

**- қоидаҳои аккредитатсияи ташкилотҳои касбии муҳосибонро таҳия ва тасдиқ менамояд; (ҚҶТ аз 24.02.17 с., №1400)**

- Шӯрои машваратиро ҳамчун мақоми экспертӣ дар соҳаи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ таъсис дода, дар мувофиқа бо Бонки миллии Тоҷикистон Низомнома ва ҳайати шахсии онро тасдиқ менамояд;

- дар асоси барномаҳои байналмилалӣ ба номзадҳо сертификати муҳосиби касбӣ ва ба ташкилотҳо бошад, сертификати барномаи электронии баҳисобгирии муҳосибиро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон медиҳад. Тартиби додани сертификат ва шартҳои сертификатсияи муҳосибони касбӣ, барномаи электронии баҳисобгирии муҳосибӣ, инчунин мӯҳлати эътибор пайдо кардан ва беэътибор донистани онҳоро муайян менамояд;

- ҳуҷҷатҳои меъёрӣ оид ба масъалаҳои танзими баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявиро дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи омор қабул менамояд, ки иҷрои онҳо барои ҳамаи ташкилотҳои дар Ҷумҳурии Тоҷикистон амалкунанда ҳатмӣ мебошад;

- ба ҳамаи шахсони манфиатдор, аз ҷумла ба аҳолӣ маълумотеро, ки дар маҳфузгоҳ мавҷуд аст, пешниҳод менамояд;

- салоҳиятҳои дигари бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинишударо иҷро менамояд.

**Моддаи 9. Ташкили баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ**

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои ташкили баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ оид ба риояи талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мавриди иҷрои амалиёти хоҷагидорӣ масъул мебошанд.

2. Роҳбарони ташкилотҳо вобаста ба ҳаҷми кори баҳисобгирӣ вазифадоранд:
- хизматрасонии муҳосибиро ҳамчун сохтори таркибӣ, ки ба он сармуҳосиб (муҳосиб) роҳбарӣ мекунад, таъсис диҳанд;

- дар басти вазифаҳо вазифаи муҳосибро ҷорӣ намоянд;

- дар асоси шартнома баҳисобгирии муҳосибӣ ва тартиб додани ҳисоботи молиявиро ба муҳосиботи марказӣ, ташкилоти муҳосибӣ ё ба муҳосиби касбӣ супоранд;

- баҳисобгирии муҳосибиро ҳангоми зарурат шахсан ба зимма гиранд.

3. Сиёсати баҳисобгирӣ принсипҳои мушаххас, низомнома, қоидаҳо ва таҷрибаи андӯхтаи ташкилотҳоро ҷиҳати баҳисобгирии муҳосибӣ ва тартиб додани ҳисоботи молиявӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, стандартҳои байналмилалӣ, миллӣ ва нақшаҳои ҳисоби баҳисобгирии муҳосибӣ вобаста ба талабот ва хусусиятҳои фаъолияташон дар бар мегирад.

4. Сиёсати баҳисобгирии ташкилот бо қарори роҳбари аввали ташкилот ё шахси масъули ҳолати баҳисобгирии муҳосибӣ тасдиқ карда мешавад.

5. Ҳамзамон инҳо тасдиқ карда мешаванд:

- нақшаи кории ҳисобҳои баҳисобгирии муҳосибӣ;

- шаклҳои ҳуҷҷатҳои аввалияи баҳисобгирӣ барои барасмиятдарории амалиёти хоҷагидорӣ ва ҳисоботи дохилии муҳосибӣ;

- тартиби гузаронидани барӯйхатгирӣ ва усулҳои нархгузории молу мулк, дороиҳо ва ӯҳдадориҳо;

- тартиби гардиши ҳуҷҷатҳо ва коркарди иттилооти баҳисобгирӣ;

- тартиби назорати амалиёти хоҷагидорӣ ва инчунин дигар қарорҳои барои ташкили баҳисобгирии муҳосибӣ зарур.

6. Сиёсати баҳисобгирӣ дар ташкилот ба таври мунтазам ҳар сол татбиқ карда мешавад. Сиёсати баҳисобгирӣ метавонад дар ҳолатҳои тағйир ёфтани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ё санадҳои меъёрии мақомоте, ки баҳисобгирии муҳосибиро ба танзим медароранд, аз ҷониби ташкилот таҳия гардидани тартиби нави баҳисобгирии муҳосибӣ ё дар ҳолати куллан тағйир ёфтани шароити фаъолияти онҳо тағйир ёбад.

**Моддаи 10. Талаботи асосӣ** ҷ**иҳати баҳисобгирии муҳосибӣ ва тартиб додани ҳисоботи**

                        **молиявӣ**

1. Баҳисобгирии муҳосибии молу мулк, дороиҳо, ӯҳдадориҳо ва амалиёти хоҷагидории ташкилотҳо бо пули миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

2. Молу мулк, дороиҳо ва ӯҳдадориҳое, ки моликияти ташкилот ба ҳисоб мераванд, аз молу мулки шахсони дигари ҳуқуқии ҳайати ин ташкилот алоҳида ба ҳисоб гирифта мешаванд.

3. Баҳисобгирии муҳосибиро ташкилот ба таври доимӣ аз лаҳзаи ба сифати шахси ҳуқуқӣ ба қайд гирифта шуданаш амалӣ менамояд.

4. Ташкилот баҳисобгирии муҳосибии молу мулк, дороиҳо, ӯҳдадориҳо ва амалиёти хоҷагидориро бо усули сабти дутарафаи ба ҳам алоқаманди ҳисобҳои баҳисобгирии муҳосибӣ амалӣ менамояд.

5. Маълумоти баҳисобгирии таҳлилӣ ба муомилот ва бақияи ҳисобҳои баҳисобгирии таркибӣ мувофиқат менамояд.

6. Тамоми амалиёти хоҷагидорӣ ва натиҷаҳои барӯйхатгирӣ бе истисно дар ҳисобҳои баҳисобгирии муҳосибӣ саривақт ва пурра ба қайд гирифта мешаванд.

7. Субъектҳои дорои манфиати умум вазифадоранд, ки баҳисобгирии муҳосибӣ, ҳисоботи молиявиро мутобиқи стандартҳои байналмилалӣ ва Қонуни мазкур амалӣ намоянд.

8. Роҳбарони субъектҳои дорои манфиати умум вазифадоранд, ки хизматрасонии доимоамалкунандаи аудити дохилиро таъсис диҳанд.

9. Ташкилотҳо, ба истиснои субъектҳои дорои манфиати умум, вазифадоранд, ки баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявиро мутобиқи стандартҳои миллӣ **ё байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон** амалӣ намоянд. **(ҚҶТ аз 24.02.17 с., №1400)**

10. Барои ташкилотҳои хурде, ки низоми андозбандии соддакардашударо истифода мебаранд, усули соддакардашудаи ҳисобот ва баҳисобгирии муҳосибӣ муқаррар карда мешавад.

**Моддаи 11. Роҳбари хизматрасонии муҳосибӣ**

1.Роҳбари хизматрасонии муҳосибӣ (минбаъд–cармуҳосиб) cармуҳосиби ташкилот ва ё дигар шахси мансабдоре мебошад, ки ӯ бевосита ба роҳбари ташкилот итоат намуда, барои ташкили баҳисобгирии муҳосибӣ, сари вақт ва пурра пешниҳод кардани ҳисоботи молиявӣ масъул мебошад.

2. Ба вазифаи сармуҳосиби дастгоҳи мақомоти марказии иҷроияи ҳокимияти давлатӣ, ташкилотҳои давлатӣ, молиявӣ ва саҳомие, ки аз нисф зиёди сармояи оинномавии онҳо ҳиссаи давлат мебошад, шахсоне таъин карда мешаванд, ки:

- таҳсилоти олии иқтисодӣ дошта бошанд;

- собиқаи кории касбиашон аз 5 сол кам набошад

3. Ба вазифаи сармуҳосиби субъектҳои дорои манфиати умум шахсоне таъин карда мешаванд, ки сертификати муҳосиби касбӣ дошта бошанд.

4. Сармуҳосиби бонкҳо, ташкилотҳои қарзӣ ва молиявии хурд бояд ба талаботи муқаррарнамудаи Бонки миллии Тоҷикистон ҷавобгӯ бошанд.

5. Сармуҳосиб мутобиқати амалиёти хоҷагидориро бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва назоратро ба муомилоти молу мулк, дороиҳо ва иҷрои ӯҳдадориҳо таъмин менамояд.

6. Талаби сармуҳосиб дар бораи ба расмият даровардани амалиёти хоҷагидорӣ, пешниҳоди ҳуҷҷатҳои лозимӣ ва маълумоти муҳосиботӣ барои ҳамаи кормандони ташкилот ҳатмӣ мебошад.

7. Ҳуҷҷатҳои пулӣ ва ҳисобу китоб, ӯҳдадориҳои молиявӣ ва қарзӣ бе имзои сармуҳосиб эътибор надоранд ва барои иҷро қабул карда намешаванд.

8. Шахси масъули моддии ташкилот бо мувофиқаи сармуҳосиб ба вазифа таъин ва аз вазифа озод карда, аз як ҷой ба ҷойи дигар гузаронида мешавад.

9. Дар сурати вуҷуд доштани ихтилофи ақидаҳо миёни роҳбари ташкилот ва сармуҳосиб дар мавриди иҷрои баъзе амалиёти хоҷагидорӣ ҳуҷҷатҳо танҳо дар сурати супориши хаттии роҳбари аввали ташкилот, ки ӯ барои оқибати иҷрои чунин амалиёт пурра масъул аст, барои иҷро қабул карда мешаванд.

10. Ҳангоми аз вазифа озод кардани сармуҳосиб ҳуҷҷатҳо ба сармуҳосиби навтаъингашта (дар сурати набудани ӯ - ба корманди бо қарори дахлдор таъиншуда) супурда, дар раванди он ҳолати баҳисобгирии муҳосибӣ, боэътимодии маълумоти ҳисоботӣ аз ҷониби комиссияи таъсисгардида санҷида, санади дахлдор тартиб дода мешавад, ки онро роҳбари аввали ташкилот тасдиқ мекунад.

11. Ҳуқуқ, ӯҳдадориҳо ва масъулияти сармуҳосиб тибқи Дастурамали намунавии мансабии сармуҳосиб, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда шудааст, муайян карда мешаванд. **(КҶТ аз 14.03.14 с., №1074)**

**Моддаи 12. Ҳуҷҷатҳои аввалияи баҳисобгирӣ**

1.Тамоми амалиёти хоҷагидорӣ, ки ташкилот онро анҷом медиҳад, бояд бо ҳуҷҷатҳои дахлдор ба расмият дароварда шаванд. Ин ҳуҷҷатҳо ҳуҷҷатҳои аввалияи баҳисобгирӣ буда, дар асоси онҳо баҳисобгирии муҳосибӣ сурат мегирад.

2. Ҳуҷҷатҳои аввалияи баҳисобгирӣ ба шарте қабул карда мешаванд, ки онҳо аз рӯи шакли тасдиқкардаи мақоми ваколатдори давлатӣ тартиб дода шуда, маълумоти ҳатмии зеринро дар бар гирифта бошанд:

- номгӯи ҳуҷҷат;

- рақами ҳуҷҷат;

- санаи тартиб додани ҳуҷҷат;

- номи ташкилот, ки аз номи он ҳуҷҷат тартиб дода шудааст;

- мундариҷаи амалиёти хоҷагидорӣ ё рӯйдод;

- воҳиди ченаки амалиёти хоҷагидорӣ ё рӯйдод;

- чекҳои мошинаҳои хазинавӣ- назоратии дорои хотираи фискалӣ;

- насаб, ном ва номи падар, мансаби шахсоне, ки барои анҷом додани амалиёти хоҷагидорӣ ва дурустии барасмиятдарории онҳо масъул мебошанд ва имзои шахсии онҳо;

- рақами мушаххаси андозсупоранда.

3. Рӯйхати шахсонеро, ки ҳуқуқи имзо кардани ҳуҷҷати аввалияи баҳисобгириро доранд, роҳбари аввали ташкилот дар мувофиқа бо сармуҳосиб тасдиқ мекунад.

4. Ҳуҷҷатҳое, ки дар онҳо амалиёти хоҷагидорӣ бо маблағ ба расмият дароварда мешавад, аз тарафи роҳбари аввали ташкилот, сармуҳосиб ё шахси ваколатдори онҳо имзо карда мешаванд.

5. Ҳуҷҷатҳои аввалияи баҳисобгирӣ аз лаҳзаи анҷом ёфтани амалиёти хоҷагидорӣ тартиб дода мешаванд.

6. Шахсоне, ки ҳуҷҷатҳои аввалияи баҳисобгириро тартиб дода, имзо кардаанд, онҳоро сари вақт ва хушсифат ба расмият медароранд ва барои инъикос намудан дар ҳуҷҷатҳои баҳисобгирии муҳосибӣ дар мӯҳлати муқарраршуда супорида, дурустии маълумоти дар онҳо дарҷёфтаро таъмин менамоянд.

7. Даровардани ислоҳ дар ҳуҷҷатҳои хазинавӣ ва бонкӣ манъ аст. Дар дигар ҳуҷҷатҳои аввалияи баҳисобгирӣ танҳо дар мувофиқа бо иштирокчиёни амалиёти хоҷагидорӣ ислоҳ дароварда мешавад ва ин ислоҳи даровардашуда бо имзои шахсоне, ки ин ҳуҷҷатҳоро имзо кардаанд, бо нишон додани санаи даровардани ислоҳ тасдиқ карда мешавад.

8. Барои амалӣ намудани назорат ва батартибдарории маълумот оид ба амалиёти хоҷагидорӣ дар асоси ҳуҷҷатҳои аввалияи баҳисобгирӣ ҳуҷҷатҳои ҷамъбастии баҳисобгирӣ тартиб дода мешаванд.

9. Ҳуҷҷатҳои аввалия ва ҷамъбастии баҳсобгирии муҳосибӣ дар ҳомилҳои коғазӣ ва электронӣ тартиб дода мешаванд.

10. Ҳуҷҷатҳои аввалияи муҳосибӣ дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мусодира карда мешаванд.

11. Сармуҳосиб ё шахси мансабдори дигари ташкилот ҳуқуқ доранд дар ҳузури шахсоне, ки ин ҳуҷҷатҳоро мусодира мекунанд, аз ҳуҷҷатҳо нусха бардоранд.

**Моддаи 13. Ташкилоти касбии муҳосибон**

1. Ташкилоти касбии муҳосибон тибқи оиннома, шартҳо ва қоидаҳои сертификатсия ва аккредитатсия амал намуда, баҳисобгирии муҳосибиро пеш мебарад.

2. Сохтор ва мақоми идоракунии ташкилоти муҳосибони касбиро оинномаи он мутобиқи қоидаҳои аккредитатсия муайян менамояд.

3. Ташкилоти касбии муҳосибон ҳуқуқ дорад:

- дар таҳияи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба масъалаҳои баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ иштирок намояд;

- таҷрибаи пешқадамро дар соҳаи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ ҷамъбасту таҳлил кунад ва такмил диҳад.

4.Ташкилоти касбии муҳосибон ӯҳдадор аст:

- қоидаҳои аккредитатсияро риоя намояд;

- ба мақоми ваколатдори давлатӣ ҳисоботро оид ба фаъолияти худ бо тартиби муқарраршуда пешниҳод намояд.

5.Талабот нисбат ба ташкилоти касбии муҳосибон инҳоянд:

- ба ҳайати ташкилоти касбии муҳосибон бояд мутахассисоне қабул карда шаванд, ки дар соҳаи баҳисобгирии муҳосибӣ ё аудит ақаллан ду сол таҷрибаи корӣ дошта бошанд;

- риояи Кодекси одоби муҳосиби касбӣ ва таҷрибаи байналмилалӣ барои ҳамаи аъзои ташкилоти касбии муҳосибон ҳатмb мебошад;

- низоми тахаcсусии аъзои ташкилот ба қоида ва шартҳои сертификатсия ҳатман мутобиқ бошад.

**Моддаи 14. Феҳристи баҳисобгирии муҳосибӣ**

1. Феҳристи баҳисобгирии муҳосибӣ бо мақсади сари вақт танзим намудан ва андӯхтани иттилооти дар ҳуҷҷатҳои аввалияи баҳисобгирӣ қабулгашта барои инъикос кардан дар ҳисобҳои баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ пешбинӣ шудааст.

2. Феҳристи баҳисобгирии муҳосибӣ дар шакли китоби махсус дар варақаҳои алоҳида ва дигар ҳомилҳои электронӣ сабт мешавад.

3. Амалиёти хоҷагидорӣ дар феҳристи баҳисобгирии муҳосибӣ муттасил ва мутобиқи ҳисобҳои дахлдори баҳисобгирии муҳосибӣ гурӯҳбандӣ карда мешаванд.

4. Инъикоси дурусти амалиёти хоҷагидориро дар феҳристи баҳисобгирии муҳосибӣ шахсоне, ки онро тартиб дода, имзо кардаанд, таъмин менамоянд.

5. Зимни нигохдории феҳристи баҳисобгирии муҳосибӣ он аз ғайриқонунӣ ислоҳ даровардан ҳифз карда мешавад. Ислоҳи хатоҳо дар феҳристи баҳисобгирии муҳосибӣ асоснок карда, бо имзои шахсе, ки ин ислоҳро даровардааст, бо нишон додани санаи даровардани ислоҳ тасдиқ карда мешавад.

6. Мундариҷаи феҳристи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи муҳосибии дохилӣ сирри тиҷоратӣ ҳисобида мешавад.

7. Шахсоне, ки барои гирифтани иттилоот аз феҳристи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи муҳосибии дохилӣ иҷозат доранд, вазифадоранд, ки сирри тиҷоратии онро нигоҳ доранд.

**Моддаи 15. Баҳисобгирии молу мулк, дороиҳо ва ӯҳдадориҳо**

1. Молу мулк, дороиҳо ва ӯҳдадориҳо барои инъикос намудани онҳо дар ҳисобҳои баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ аз тарафи ташкилот ба китоби ворида сабт карда мешаванд.

2. Молу мулк ва дороиҳои воридшуда ба китоби ворида бо тартиби зерин сабт карда мешаванд:

- молу мулки харидашуда - бо роҳи ҷамъ кардани хароҷоти воқеӣ;

- молу мулки ба тарзи ройгон гирифташуда - бо арзиши бозорӣ дар рӯзи ба китоби ворида сабт шудани он;

- молу мулки дар худи ташкилот истеҳсолшуда - бо арзиши аслии он.

3.Истеҳлоки воситаҳои асосӣ ва дороиҳои ғайримоддӣ новобаста ба натиҷаҳои фаъолияти хоҷагӣ дар давраи ҳисоботӣ ба ҳисоб гирифта мешаванд.

4. Тартиби дигари даромад намудани молу мулк, аз ҷумла бо роҳи захиракунонӣ, дар ҳолатҳое иҷозат дода мешавад, ки санадҳои меъёрии мақоми ваколатдори давлатӣ пешбинӣ карда бошанд.

5. Баҳисобгирии муҳосибии ҳисобҳои асъории ташкилотҳо ва амалиёт бо асъори хориҷӣ ва миллӣ дар асоси ҳисоби асъори хориҷӣ бо қурби мубодилавии Бонки миллии Тоҷикистон дар рӯзи гузаронидани амалиёт амалӣ мегардад.

**Моддаи 16. Барӯйхатгирии молу мулк, дороиҳо ва ӯҳдадориҳо**

1. Барои таъмини боэътимоди маълумоти баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ ташкилотҳо ӯҳдадоранд, ки молу мулк, дороиҳо ва ӯҳдадориҳояшонро ба рӯйхат гиранд. Дар асоси он мавҷудияти ин молу мулк, ҳолат ва нархгузории онҳо санҷида, бо ҳуҷҷатҳо тасдиқ карда мешаванд

2. Тартиб ва мӯҳлати барӯйхатгирии молу мулк, дороиҳо ва ӯҳдадориҳоро роҳбари ташкилот муайян мекунад, ба истиснои ҳолатҳое, ки барӯйхатгирӣ ҳатмӣ мебошад.

*3. Дар ҳолатҳои зерин барӯйхатгирӣ ҳатмӣ мебошад:*

*- ҳангоми супурдани молу мулк ба иҷора ва хариду фурӯш;*

*- пеш аз тартиб додани ҳисоботи солонаи муҳосибӣ;*

*- ҳангоми дигар шудани шахсони масъули моддӣ;*

*- ҳангоми ошкор гардидани ҳолати дуздӣ, суиистифода ва ё хароб кардани молу мулк;*

*- ҳангоми офатҳои табиӣ, сӯхтор ва ё ҳолатҳои дигари фавқулодда;*

*- ҳангоми азнавташкилдиҳӣ, ҷудо кардан ё барҳамдиҳии ташкилот;*

*- дар ҳолатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузорӣ.*

4. Ҳангоми барӯйхатгирӣ фарқи муайяншудаи байни мавҷудияти воқеии молу мулк, дороиҳо ва нишондиҳандаҳои баҳисобгирии муҳосибӣ дар ҳисобҳои баҳисобгирии муҳосибӣ аз рӯи тартиби зерин инъикос карда мешавад:

- молу мулк ва дороиҳои зиёдатӣ дар китоби ворида навишта шуда, маблағи дахлдор ба натиҷаҳои молиявии ташкилот гузаронида мешаванд;

- камомади молу мулк ва дороиҳо, вайроншавии он дар ҳудуди меъёри камшавии табиӣ аз ҳисоби истеҳсолот ё муомилот ва дар сурати зиёда аз меъёр будан аз ҳисоби шахси гунаҳкор ҷуброн карда мешавад. Агар шахсони гунаҳкор муайян нашуда бошанд ё ки суд рӯёнидани товони зиёнро аз ҳисоби онҳо рад намояд, пас камомади молу мулк, дороиҳо ва молу мулки вайроншуда аз натиҷаи молиявии ташкилот аз ҳисоб бароварда мешавад.

5. Ҳангоми ошкор гардидани дуздӣ, камомад, қасдан нобуд ё хароб намудани арзишҳои моддӣ, товони зиён аз ҳисоби шахси гунаҳкор ситонида мешавад.

**Моддаи 17. Таркиби ҳисоботи муҳосибӣ**

1. Таркиби ҳисоботи муҳосибӣ оид ба баҳодиҳии ҳолати молиявӣ аз молу мулк, дороиҳо, ӯҳдадориҳо ва сармоя иборат мебошад.

2. Ҳамаи ташкилотҳо вазифадоранд, ки дар асоси маълумотҳои ҳисоби таркибӣ ва ҳисоби таҳлилӣ ҳисоботи муҳосибиро тартиб диҳанд.

*3. Таркиб ва ҳаҷми ҳисоботи муҳосибиро барои ташкилотҳо мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар менамояд.*

4. Ба ташкилотҳои нашрия дар матбааҳо зиёд кардан, тайёр намудан ва ба фурӯш баровардани варақаҳо ва шаклҳои ҳисоботи муҳосибӣ ва молиявӣ бе иҷозати хаттии мақоми ваколатдори давлатӣ манъ аст

**Моддаи 18. Соли ҳисоботӣ**

*1. Барои ҳамаи ташкилотҳо соли ҳисоботӣ барои ҳисоботи молиявӣ аз 1 январ то 31 декабр шуморида мешавад.*

2. Барои ташкилотҳои азнавташкилшуда соли аввали ҳисоботӣ давраи аз рӯзи бақайдгирии давлатӣ то 31 декабр шуморида мешавад.

*3. Ҳисоботи ҳармоҳа ва семоҳа фосилавӣ буда, бо ҷамъбасти афзоишӣ аз аввали соли ҳисоботӣ тартиб дода мешавад.*

**Моддаи 19. Тартиб ва мӯҳлати пешниҳод кардани ҳисоботи муҳосибӣ**

1. Ҳамаи ташкилотҳо (ба истиснои ташкилотҳои буҷетӣ) ҳисоботи солонаи муҳосибиро мутобиқи ҳуҷҷатҳои таъсисӣ ба муассисон ё соҳибони молу мулк пешниҳод менамоянд.

2. Вазорату идораҳо ҳисоботи ҷамъбастии муҳосибии семоҳа ва солонаро ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар мӯҳлатҳои муқарраркарда месупоранд.

3. Мақомоти дигари ҳокимияти давлатӣ, бонкҳо ва дигар истифодабарандагон ҳисоботи муҳосибро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамоянд.

4. Ташкилотҳои буҷетӣ ҳисоботи ҳармоҳа, семоҳа ва солонаи муҳосибиро ба мақоми болоӣ дар мӯҳлатҳои муқарраркардаи онҳо месупоранд.

**Моддаи 20. Нигоҳдории ҳуҷҷатҳои баҳисобгирии муҳосибӣ**

1. Ташкилотҳо вазифадоранд, ки ҳуҷҷатҳои аввалияи баҳисобгирии муҳосибӣ, ҳисоботи молиявӣ ва феҳристи баҳисобгирии муҳосибиро дар ҳомилҳои коғазӣ ва ё электронӣ дар мӯҳлатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нигоҳ доранд.

2. Барои ташкили нигаҳдории баҳисобгирӣ, феҳристи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ роҳбар ва сармуҳосиби ташкилот масъул мебошанд.

**Моддаи 21. Сирри муҳосибӣ**

1. Маълумоти ҳуҷҷатҳои аввалия ва феҳристи баҳисобгирии муҳосибӣ сирри тиҷоратӣ ба ҳисоб рафта, онро танҳо шахсоне, ки иҷозати роҳбари аввали ташкилотро доранд ва шахсони мансабдори мақомоти давлатӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дастрас карда метавонанд.

2. Шахсоне, ки ба сирри тиҷоратӣ дастрасӣ доранд, барои ошкор сохтани он тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошанд.

**БОБИ 3.**

**ҲИСОБОТИ МОЛИЯВӢ**

**Моддаи 22. Ҳисоботи молиявӣ**

1. Ҳисоботи молиявӣ маълумотро дар бораи ҳолати молиявӣ, натиҷаи фаъолият ва тағйироти вазъи молиявии ташкилотҳо, ки мутобиқи стандартҳои байналмилалӣ ва ё миллӣ тайёр карда шудаанд, дар бар мегирад. Ташкилотҳо ӯҳдадоранд, ки барои ҳар як давраи ҳисоботӣ ҳисоботи солонаи молиявӣ ва фосилавиро мутобиқ ба стандартҳои байналмилалӣ ё миллӣ тартиб диҳанд.

2. Қоидаҳои тартиб додани ҳисоботи молиявӣ ва талаботи иловагӣ ба он тибқи стандартҳои байналмилалӣ ё миллӣ ва талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ муқаррар карда мешаванд.

3. Ҳаҷм, шакл ва тартиби тайёр намудани ҳисоботи молиявии субъектҳои дорои манфиати умум, ба истиснои ташкилотҳое, ки дар қисми 4 моддаи мазкур пешбинӣ гардидаанд, тибқи стандартҳои байналмилалӣ ва Қонуни мазкур муайян карда мешаванд.

4. Ҳаҷм, шакл ва тартиби тайёр намудани ҳисоботи молиявии бонкҳо, ташкилотҳои қарзӣ ва молиявии хурдро Бонки миллии Тоҷикистон муайян менамояд.

*5. Ҳисоботи молиявиро роҳбари аввали ташкилот ва сармуҳосиб имзо мекунанд.*

**Моддаи 23. Пешниҳоди ҳисоботи молиявӣ**

*1. Ҳисоботи молиявӣ бо пули миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиб дода мешавад.*

2. Ташкилот ҳисоботи молиявиро ба муассис тибқи ҳуҷҷатҳои таъсисӣ ва мақоми ваколатдори давлатии соҳаи омор дар ҷои қайди давлатӣ пешниҳод менамояд.

3. Ҷамъиятҳои саҳомӣ ва дигар ташкилотҳое, ки ҳисоботи молиявиро тибқи стандартҳои байналмилалӣ тартиб медиҳанд, вазифадоранд ҳисоботи молиявии солонаро бо хулосаи аудиторӣ бо тартиб ва дар мӯҳлати муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ ба маҳфуздоранда пешниҳод намоянд.

*4. Ташкилотҳо ҳисоботи молиявиро то 30 апрели соли баъд аз соли ҳисоботӣ пешниҳод менамоянд.*

**Моддаи 24. Нашри ҳисоботи молиявӣ**

Ҷамъиятҳои саҳомӣ, бонкҳо ва дигар ташкилотҳои қарздиҳӣ, суғуртавӣ, биржаҳо, Агентии давлатии суғуртаи иҷтимоӣ ва нафақа, фондҳои сармоягузорӣ ва дигар фондҳое, ки аз ҳисоби маблағҳои шахсӣ, ҷамъиятӣ ва давлатӣ ташкил шудаанд, вазифадоранд ҳисоботи солонаи молиявиро дар мӯҳлати на дертар аз 1 июни соли баъд аз соли ҳисоботӣ аз ҳисоби худашон дар воситаҳои ахбори омма нашр намоянд.

**БОБИ 4.**

**ТАНЗИМ ВА НАЗОРАТИ НИЗОМИ БАҲИСОБГИРИИ МУҲОСИБӢ** **ВА ҲИСОБОТИ МОЛИЯВӢ**

**Моддаи 25. Танзими баҳисобгирии муҳосибӣ** **ва ҳисоботи молиявӣ**

1. Баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ ба танзим дароварда мешавад.

2. Танзими давлатии низоми баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявии бонкҳо, ташкилотҳои қарздиҳӣ ва молиявии хурд аз тарафи Бонки миллии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

**Моддаи 26. Назорат дар соҳаи баҳисобгирии муҳосибӣ** **ва ҳисоботи молиявӣ**

*1. Назорат дар соҳаи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ дар шакли санҷиш гузаронида мешавад.*

2. Санҷиш дар соҳаи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ тибқи Қонуни мазкур ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» гузаронида мешавад.

**БОБИ 5.**

**МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 27. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 28. Дар бораи аз эътибор соқит намудани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон**

                         **«Дар бораи баҳисобгирии муҳосибӣ»**

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 14 майи соли 1999 «Дар бораи баҳисобгирии муҳосибӣ» (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1999, №5, мод. 63; с. 2006, №11, мод. 473) аз эътибор соқит дониста шавад.

**Моддаи 29. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

*Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.*

           **Президенти**

**Ҷумҳурии То**ҷ**икистон                                                                                    Эмомалӣ Раҳмон**

      *ш. Душанбе*

*25 марти соли 2011,*

           *№ 702*

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	702	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ БАҲИСОБГИРИИ МУҲОСИБӢ ВА ҲИСОБОТИ МОЛИЯВӢ	Маҷлиси Олии ҶТ	25.03.2011	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ**

Ҷ**УМҲУРИИ ТО**Ҷ**ИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ФАЪОЛИЯТИ ОПЕРАТИВӢ–**Ҷ**УСТУҶЎӢ**

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2011, №3, мод. 155; с. 2014, №7, қ. 1, мод. 387; Қонуни ҶТ аз 18.07.2017 с., №1447)

Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятиеро, ки бо амалӣ намудани фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ алоқаманд мебошанд, ба танзим дароварда, системаи кафолатҳои қонуният, таъмини риояи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрвандро ҳангоми амалӣ намудани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ муқаррар менамояд.

**БОБИ 1.**

**МУҚАРРАРОТИ УМУМ**Ӣ

**Моддаи 1. Мафҳумҳои асос**ӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода бурда мешаванд:

– ***фаъолияти оператив***ӣ-ҷ***усту***ҷӯӣ - намуди фаъолиятест, ки ба таври ошкоро ё ғайриошкоро аз ҷониби мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ дар доираи салоҳияти худ бо роҳи гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ бо мақсади ҳифзи ҳаёт, саломатӣ, ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, моликият, таъмини амнияти ҷамъият ва давлат аз таҷовузҳои ҷиноятӣ амалӣ карда мешавад;

– ***мақомоти амаликунандаи фаъолияти оператив***ӣ-ҷ***усту***ҷӯӣ - воҳидҳои оперативии мақомоти давлатии тибқи қисми 1 моддаи 13 Қонуни мазкур ваколатдор, ки дар доираи салоҳияти худ фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯиро амалӣ менамоянд;

– ***прокурори ваколатдор*** – прокуроре, ки дар доираи салоҳияти худ ҳуқуқи шинос шудан бо ҳуҷҷатҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ва санҷиши қонунӣ будани қарорҳои мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯиро оид ба гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ дорад;

– ***чорабиниҳои оператив***ӣ - ҷ***усту***ҷӯӣ - системаи чораҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба таври ошкоро ё ғайриошкоро аз ҷониби мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ бо мақсади ҳалли вазифаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ татбиқ мегардад;

– ***пурсиши оператив***ӣ - ҷамъоварии маълумоти воқеӣ аз суханони шахси пурсидашаванда, ки ҳақиқатан ё эҳтимолан дорои чунин маълумот мебошад ва он барои ҳалли вазифаҳои мушаххаси фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ аҳамият дорад;

– ҷ***амъоварии маълумот*** - гирифтани иттилооте, ки барои ҳалли вазифаҳои мушаххаси фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ муҳиманд тавассути фиристонидани дархост ба шахси воқеӣ ё ҳуқуқие, ки чунин маълумотро дорад ё мумкин дошта бошад, ҳамчунин дастрас намудани он тавассути шиносшавии бевосита бо сарчашмаҳои моддии дахлдор, аз он ҷумла, аз манбаъҳои маълумоти оперативӣ, криминалистӣ ва дигар манбаъҳои маълумотии (баҳисобгирии) системаи иттилоотӣ ва аз дигар сарчашмаҳо;

– ҷ***амъоварии оперативии намунаҳо барои таҳқиқи муқоисав***ӣ - дарёфт намудан, гирифтан ва нигоҳ доштани (консерватсияи) сарчашмаҳои моддии иттилооте, ки дар худ изҳои ҷиноят ё изҳои шахси ҷиноят содирнамударо доранд, ҳамчунин ашёе, ки ба сифати объекти ҷиноят хизмат кардаанд ё метавонанд чун воситаи муайян намудани кирдори барои ҷамъият хавфнок ва шахсони ба он дахлдошта хизмат намоянд бо мақсади муқоиса намудани онҳо бо мавод ё ашёи ҳаммонанде, ки дар шахсони таҳти омӯзиш қарордошта мавҷуданд, барои ҳалли вазифаҳои мушаххаси фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ;

– ҷ***усту***ҷӯ***и шахс***ӣ - шакли татбиқи усулҳо ва маҷмӯи ҳаракатҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, ки бевосита аз тарафи корманди мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ бо мақсади дарёфти маълумоти муҳими оперативӣ ва ҳалли вазифаҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ гузаронида мешаванд;

– ***харидории санҷишии оперативӣ*** – аз ҷониби мақоми амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ба вуҷуд овардани вазъияте, ки дар он таҳти назоратбарии оперативӣ аз шахсе, ки дар содир намудани ҷиноят асоснок гумонбар шудааст, мол, ашё ё хизматрасонӣ бе мақсади истеъмол, ба соҳибияти каси дигар додан ё истифодаи онҳо, инчунин бо мақсади гирифтани маълумот дар бораи эҳтимолияти фаъолияти ҷиноятӣ ва барои ҳалли дигар вазифаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ музднок ба даст оварда мешаванд; **(ҚҶТаз 26.07.14 с., №1090)**

– ***таҳқиқи оперативии ашё, ҳу***ҷҷ***атҳо ва объектҳои дигар*** - омӯзиши ашё, ҳуҷҷатҳо ва объектҳои дигаре, ки дар худ изҳои ҷиноятро нигоҳ доштаанд ё метавонистанд нигоҳ доранд, олоти содир кардани ҷиноят ва ё натиҷаи фаъолияти ҷиноятӣ ба ҳисоб рафтаанд ё метавонистанд ба ҳисоб раванд бо мақсади ошкор намудани изҳо ва олотҳои содир кардани ҷиноят ва натиҷаҳои фаъолияти ҷиноятӣ;

– ***мушоҳидаи оператив***ӣ – бо таври босиравӣ (визуалӣ) ё тарзи дигар дарк кардан ва ба қайд гирифтани зуҳурот, ҳодисаҳо, кирдорҳо, воқеаҳо ва равандҳое, ки барои ҳалли вазифаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ муҳиманд;

– ***ҳаммонандкунии оперативии шахсият ва объектҳои дигар*** - муқарраркунӣ ва айнияткунонии шахс ва объектҳои дигар аз рӯи нишонаҳои фардикунонандаи онҳо, ки аз ҷиҳати статикӣ ва динамикӣ тағйирнопазиранд, ҳамчунин бо истифодаи дигар роҳҳое, ки бо дараҷаи кофии эҳтимолият шинохтани шахсият ва дигар объектро имкон медиҳанд;

– ***муоинаи оперативии* манзил, ҳуҷраҳо, биноҳо*, иншоот, қитъаҳои маҳал ва воситаҳои нақлиёт*** - ворид шудан ва азназаргузаронии объектҳои номбаршуда бо мақсади дарёфт намудани изҳои ҷиноят, олотҳои содиркунии ҷиноят, дигар ашё, моддаҳо ё ҳуҷҷатҳое, ки эҳтимол ба содир шудани ҷиноят муносибат доранд, ҳамчунин барои ҳалли дигар вазифаҳои мушаххаси фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ; **(ҚҶТаз 26.07.14 с., №1090)**

– ***назоратбарии оперативии муросилоти почта, хабарҳои телеграф***ӣ ***ва хабарҳои дигар*** – омӯзиши мукотиботи хаттӣ ва дигар мукотиботе, ки дар ҳомилҳои моддӣ сабт шудаанд, бо мақсади дарёфт намудани маълумот дар бораи фаъолияти ҷиноятии шахси таҳти омӯзиш қарордошта, ошкор намудани алоқаҳои ӯ ва дастрас намудани дигар маълумоте, ки барои ҳалли вазифаҳои мушаххаси фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ мусоидат мекунанд;

– гӯ***ш кардани гуфтуг***ӯ***ҳои телефон***ӣ ***ва сабти онҳо -*** тавассути воситаҳои техникӣ гирифтан ва сабт кардани иттилооти акустикии ба воситаи хатти алоқаи телефонӣ ё иттилооти яктарафа интиқолшаванда бо мақсади дарёфти маълумот дар бораи фаъолияти ҷиноятии шахси таҳти омӯзиш қарордошта, ошкор намудани алоқаҳои ӯ ва дастрас намудани дигар маълумоте, ки барои ҳалли вазифаҳои мушаххаси фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ мусоидат менамоянд;

– **муҳити ҷиноятӣ** – муҳите, ки дар он шахси ҷиноятро тайёркунанда, содиркунанда ё содиркарда қарор дорад, аз ҷумла гурӯҳи ҷиноятӣ, гурӯҳи муташаккил ва иттиҳоди ҷиноятӣ (ташкилоти ҷиноятӣ); **(ҚҶТаз 26.07.14 с., №1090)**

– ***гирифтани иттилоот аз каналҳои техникии алоқа*** - тавассути воситаҳои техникӣ гирифтан, тасҳеҳ ва сабт кардани намудҳои гуногуни сигналҳо, ки бо ҳар гуна каналҳои техникии алоқа пахш мегарданд, барои ҳалли вазифаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ;

– ***воридсозии оператив***ӣ - ба *муҳити* ҷиноятӣ ворид намудани корманди мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ва ё шахсе, ки барои ҳалли вазифаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ба таври *махфиёна* ба ӯ мусоидат мекунад; **(ҚҶТаз 26.07.14 с., №1090)**

– ***таҳвили назоратшаванда*** - аз ҷониби мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ назорат бурдани ҷойивазкунии молҳо, воситаҳо, моддаҳо ё ашё, пеш аз ҳама молҳо, воситаҳо, моддаҳо ва ашёе, ки муомилоти озоди онҳо манъ аст ё гардиши онҳо маҳдуд аст, ҳамчунин ашёе, ки бо роҳҳои ҷиноятӣ ба даст оварда шудаанд ё дар худ изҳои ҷиноятро доранд ва ё олот ё воситаи содир намудани ҷиноят бо мақсади ҳалли вазифаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ;

– ***эксперименти оператив***ӣ - ташкил намудани муҳити сунъии ҳарчи бештар ба воқеият наздик бо мақсади ба вуқӯъ овардани воқеаи муайян ё айнан такрор кардани воқеа ё гузаронидани озмоиши муайян дар шароитҳои пурра идорашаванда ва таҳти назоратбарии мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, бо ҷалб намудани шахсе, ки дар бораи фаъолияти зиддиҳуқуқиаш маълумот мавҷуд аст, бе хабардор намудани ӯ ҷиҳати иштирок дар эксперименти оперативӣ бо мақсади тасдиқи содир намудани ҳаракатҳои зиддиҳуқуқӣ аз ҷониби ин шахс ва ҳамчунин огоҳкунӣ, ошкорнамоӣ, пешгирӣ ва кушодани ҷиноят ба муқобили моликият, тартиби амалӣ намудани фаъолияти иқтисодӣ, амнияти ҷамъиятӣ ва саломатии аҳолӣ, ҷиноятҳои вазнин, махсусан вазнин ё ҷиноятҳое, ки метавонанд ба амнияти миллӣ зарар расонанд;

- гирифтани иттилооти компютерӣ – ба даст овардани маълумоти барои ҳалли вазифаҳои фаъолияти оперативӣ – ҷустуҷӯӣ зарурӣ, тавассути сабти майдонҳои электронӣ ва физикӣ ҳангоми коркард, нигоҳдорӣ ва интиқоли маълумот, новобаста ба воситаҳои интиқол; **(ҚҶТ аз 18.07.17 с., №1447)**

– ***таъсиси шахси ҳуқуқ***ӣ - ташкили корхона ва ё ташкилот (ташкилотҳои тиҷоратӣ ва ғайритиҷоратӣ, ширкатҳои хусусӣ, намояндагӣ, филиалҳо ва ғайра) бо мақсади мубориза бо ҷиноятҳои муташаккил ва ҳалли дигар вазифаҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ.

**Моддаи 2. Қонунгузории** Ҷ**умҳурии То**ҷ**икистон дар бораи фаъолияти оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад. **(ҚҶТ аз 18.07.17 с., №1447)**

**Моддаи 3. Вазифаҳои фаъолияти оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

Вазифаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ аз инҳо иборатанд:

1) ошкор намудан, огоҳонидан, пешгирӣ кардан ва кушодани ҷиноятҳо, ҳамчунин ошкор ва муайян намудани шахсони ин ҷиноятҳоро тайёркунанда, содиркунанда ё содиркарда;

2) ҷустуҷӯи шахсони аз мақомоти таҳқиқ, тафтиш ва суд пинҳоншуда, аз адои ҷазои ҷиноятӣ саркашинамуда, ҳамчунин ҷустуҷӯи шахсони бедарак гумшуда;

3) ба даст овардани маълумот дар бораи ҳодиса ё ҳаракатҳое (беҳаракатие), ки ба ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, амнияти ҷамъиятӣ, давлатӣ, ҳарбӣ, иқтисодӣ, иттилоотӣ ё экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳдид менамоянд;

4) муайян намудани номгӯй ва ҷойи молу мулки аз ҷониби суд мусодирашаванда;

*5) таъмини амнияти системаҳои иттилоотӣ.* **(ҚҶТаз 26.07.14 с., №1090)**

**Моддаи 4. Принсипҳои фаъолияти оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

Фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ба принсипҳои қонуният, инсондӯстӣ, баробарӣ дар назди қонун, эҳтиром ва риояи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, пинҳонкорӣ, ҳамбастагии усул ва воситаҳои ошкоро ва ғайриошкоро асос меёбад.

**Моддаи 5. Кафолатҳои риояи ҳуқуқ ва озодиҳои инсон ва шаҳрванд ҳангоми амал**ӣ **намудани**

                     **фаъолияти оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

1. Фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ танҳо барои ноил шудан ба ҳадаф ва иҷрои вазифаҳои муқаррарнамудаи Қонуни мазкур амалӣ карда мешавад. Мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ҳангоми гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ риояи ҳуқуқҳои инсон ва шаҳрвандро ба дахлнопазирии ҳаёти шахсӣ, сирри шахсӣ ва оилавӣ, дахлнопазирии манзил ва маҳрамияти мукотиба, сӯҳбатҳои телефонӣ, муросилот ва мухобироти шахсӣ таъмин менамояд.

2. Агар шахс чунин шуморад, ки ҳаракати мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ боиси вайрон намудани ҳуқуқ ва озодиҳои ӯ гардидааст, ҳуқуқ дорад нисбати ин ҳаракатҳо ба мақомоти болоии амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, прокурор ва ё суд (судя) шикоят кунад.

3. Шахсе, ки гуноҳи ӯ дар содир намудани ҷиноят мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи қонун исбот нашудааст, яъне нисбати ӯ оғози парвандаи ҷиноятӣ рад карда шудааст ва ё бо сабаби мавҷуд набудани ҳодисаи ҷиноят ё бинобар дар кирдори ӯ мавҷуд набудани таркиби ҷиноят парвандаи ҷиноятӣ қатъ карда шудааст ва ӯ далелҳое дорад, ки нисбаташ чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ гузаронида шудаанд ва чунин шуморад, ки дар ин ҳолат ҳуқуқҳояш вайрон карда шудаанд, ҳуқуқ дорад аз мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ маълумоти дар борааш бадастомадаро дар он ҳадде, ки талаботи пинҳонкорӣ иҷозат медиҳад ва ифшои сирри давлатиро истисно менамояд, талаб кунад. Агар талаби ӯ дар бораи додани маълумоти дархосткардааш рад карда шавад ё агар шахси мазкур пиндорад, ки маълумот дар ҳаҷми пурра ба вай дода нашудааст, метавонад тибқи тартиби муайяннамудаи қонун ба мақомоти болоии амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, прокурор, суд (судя) шикоят кунад. Дар ҷараёни баррасии *шикоят* дар суд вазифаи исботи асоснокии радди пешниҳоди маълумот ба ин шахс, аз он ҷумла, дар ҳаҷми пурра ба зиммаи мақомоти дахлдори амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ гузошта мешавад. (ҚҶТаз 26.07.14 с., №1090)

4. Бо мақсади таъмини баррасии пурра ва ҳаматарафаи шикоят бо талаби прокурори ваколатдор ё судяи ба он ваколатдодашуда мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ӯҳдадор аст ҳуҷҷатҳои оперативӣ-хизматии дорои иттилоот дар бораи маълумоте, ки барои пешниҳод намудани онҳо ба аризадиҳанда рад карда шудааст, диҳанд, ба истиснои маълумот оид ба шахсоне, ки ба *муҳити ҷиноятӣ* ворид карда шудаанд, дар бораи кормандони штатии ғайриошкорои мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ва шахсоне, ки ба таври *махфиёна* ба онҳо мусоидат мекунанд. (ҚҶТаз 26.07.14 с., №1090)

5. Дар ҳолати беасос эътироф намудани қарори мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ оид ба радди пешниҳод намудани маълумоти зарурӣ ба аризадиҳанда, прокурор ё судя метавонад мақоми зикршударо вазифадор созад, ки ба аризадиҳанда маълумоти дар қисми 3 моддаи мазкур зикршударо пешниҳод намояд.

6. Маводи дар натиҷаи гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ бадастомада нисбати шахсоне, ки гуноҳи онҳо мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи қонун дар содир кардани ҷиноят исбот нашудааст, дар муддати шаш моҳ баъд аз лаҳзаи қабули қарор дар бораи рад кардан аз оғози парвандаи ҷиноятӣ ва ё қатъ кардани парвандаи ҷиноятӣ нигоҳ дошта, сипас нобуд карда мешаванд, агар манфиатҳои хизматӣ ё адолати судӣ тартиби дигарро талаб накунанд. Фонограмма ва маводи дигари дар натиҷаи гӯш кардани гуфтугӯҳои телефонӣ ва гуфтугузорҳои дигар бадастомадаи шахсоне, ки нисбати онҳо парвандаи ҷиноятӣ оғоз карда нашудааст, дар давоми шаш моҳ аз лаҳзаи қатъ гардидани гӯш кардан нобуд карда мешаванд ва дар ин хусус протоколи дахлдор тартиб дода мешавад. Суди (судяи) дахлдор се моҳ пеш аз нобуд кардани маводе, ки натиҷаҳои чорабиниҳои оперативӣ-чустуҷӯиро инъикос менамоянд ва ин чорабиниҳо дар асоси қарори он гузаронида шудаанд, хабардор карда мешавад.

7. Ба мақомоти (шахсони мансабдори) амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ амалҳои зерин манъ аст:

1) гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ба манфиати ягон ҳизби сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, аз ҷумла динӣ;

2) иштироки ғайриошкоро дар кори мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ҳамчунин дар фаъолияти ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, аз он ҷумла динии бо тартиби муқарраргардида ба қайд гирифташуда ва манънашуда бо мақсади таъсир расонидан ба фаъолияти онҳо;

3) бе розигии шаҳрвандон ифшо намудани маълумоти мансуб ба дахлнопазирии ҳаёти шахсӣ, сирри шахсӣ ва оилавӣ, шаъну шараф ва дигар манфиатҳои шаҳрвандон, ки дар ҷараёни гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ маълум гардидаанд, ба истиснои мавридҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст;

4) ба таври бевосита ё бавосита таҳрик кардан, моил сохтан ва ё водор намудан ба содир кардани ҳаракатҳои зиддиҳуқуқӣ (иғво);

5) сохтакории натиҷаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ.

8. Дар сурати аз тарафи мақомоти (шахси мансабдори) амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ вайрон намудани ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ мақомоти (шахси мансабдори) болоии амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, прокурор ё суд (судя) вазифадоранд мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои барқарор кардани ин ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунӣ ва (ё) ҷуброни зарари расонидашуда чораҳо андешанд.

9. Аз ҷониби кормандони мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ вайрон кардани талаботи Қонуни мазкур ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ боиси ҷавобгарии пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мегардад.

10. Ҳангоми бо қарори прокурор, суд (судя) норозӣ будани шахс ё мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, аз он ҷумла, аз рӯи ҳолатҳое, ки дар моддаҳои 8 ва 9 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд, онҳо ҳуқуқ доранд нисбат ба қарори прокурор, суд (судя) ба прокурори болоӣ ва ё суди болоӣ шикоят намоянд.

БОБИ 2.

ГУЗАРОНИДАНИ ЧОРАБИНИҲОИ ОПЕРАТИВӢ-ҶУСТУҶӮӢ

**Моддаи 6. Чорабиниҳои оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

1. Ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ чорабиниҳои зерини оперативӣ-ҷустуҷӯӣ гузаронида мешаванд:

1) пурсиши оперативӣ;

2) ҷамъоварии маълумот;

3) ҷамъоварии оперативии намунаҳо барои таҳқиқи муқоисавӣ;

4) ҷустуҷӯи шахсӣ;

5) харидории санҷишии оперативӣ;

6) таҳқиқи оперативии ашё, ҳуҷҷатҳо ва объектҳои дигар;

7) мушоҳидаи оперативӣ;

8) ҳаммонандкунии оперативии шахсият ва объектҳои дигар;

9) муоинаи оперативии *манзил, ҳуҷраҳо, биноҳо*, иншоот, қитъаҳои маҳал ва воситаҳои нақлиёт; **(ҚҶТаз 26.07.14 с., №1090)**

10) назоратбарии оперативии муросилоти почта, хабарҳои телеграфӣ ва хабарҳои дигар;

11) гӯш кардани гуфтугӯҳои телефонӣ ва сабти онҳо;

12) гирифтани иттилоот аз каналҳои техникии алоқа;

13) воридсозии оперативӣ;

14) таҳвили назоратшаванда;

15) эксперименти оперативӣ;

***16) гирифтани иттилооти компютерӣ;*** **(ҚҶТ аз 18.07.17 с., №1447)**

***17)*** таъсиси шахси ҳуқуқӣ. **(ҚҶТ аз 18.07.17 с., №1447)**

2. Ба номгӯи зикршудаи чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ танҳо тавассути қонун тағйиру иловаҳо ворид карда мешаванд.

3. Ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ дар қатори чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯие, ки дар қисми 1 ҳамин модда пешбинӣ шудаанд, ҳамчунин ҳаракатҳои оперативӣ-ҷустуҷӯии зерин истифода бурда мешаванд: муҳосира, камингирӣ, ғасб, думболагирӣ ва тасфияи маҳал, ки барои пешгирии ҷиноятҳо ва (ё) дастгир намудани шахси ҷиноятро тайёркунанда, содиркунанда ё содиркарда равона карда шудаанд.

4. Мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ бо мақсади ҳалли вазифаҳои бо Қонуни мазкур муайяншуда метавонанд корхонаи ривоятбандишударо дар шакли шахси ҳуқуқӣ, филиалҳо ва намояндагии онҳоро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис диҳанд.

5. Дар рафти амалӣ намудани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ аз системаҳои иттилоотӣ, сабтҳои видео ва аудио, кино, суратгирӣ, ҳамчунин дигар воситаҳои техникӣ ва воситаҳои дигаре, ки ба ҳаёт ва саломатии одамон ва муҳити зист зарар намерасонанд, истифода мешавад.

6. Чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ вобаста ба назоратбарии оперативии муросилоти почта, хабарҳои телеграфӣ ва хабарҳои дигар, гӯш кардани гуфтугӯҳои телефонӣ бо роҳи васл шудан ба дастгоҳҳои шабакаҳои корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳо сарфи назар аз шаклҳои моликияташон, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки хизматрасонӣ ва воситаҳои алоқаро пешкаш мекунанд, барои гирифтани иттилоот аз каналҳои техникии алоқа ***ва иттилооти компютерӣ*** бо истифодаи қувва ва воситаҳои оперативӣ-техникии мақомоти амнияти миллӣ, корҳои дохилӣ, назорати маводи нашъаовар ва назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия бо тартиби муайяннамудаи Қонуни мазкур, *санадҳои меъёрии ҳуқуқии идоравӣ* ва (ё) созишномаҳо байни мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ гузаронида мешаванд. (ҚҶТаз 26.07.14 с., №1090; **(ҚҶТ аз 18.07.17 с., №1447)**

7. Шахсони мансабдори мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ вазифаҳои марбут ба онро бо роҳи иштироки шахсӣ дар ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ бо истифодаи кӯмаки шахсони мансабдор ва мутахассисоне, ки дорои донишҳои илмӣ, техникӣ ва дигар донишҳои махсус мебошанд ва ҳамчунин, шаҳрвандони алоҳида бо розигии онҳо ба таври ошкоро ва ғайриошкоро ҳал менамоянд.

8. Ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки тибқи Қонуни мазкур ваколатдор нестанд, гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ва истифодаи воситаҳои махсус ва воситаҳои дигари техникии барои гирифтани иттилооти ғайриошкоро таъиншуда (коркардшуда, мутобиқшуда, барномарезишуда) манъ аст.

9. Иҷозатномадиҳӣ оид ба коркард, истеҳсол, ба соҳибияти каси дигар додан, соҳиб шудан ба воситаҳои махсуси техникии барои гирифтани иттилооти ғайриошкоро таъиншуда ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

10. Номгӯи намудҳои воситаҳои махсуси техникие, ки барои ғайриошкоро ба даст овардани иттилоот дар ҷараёни амалӣ намудани фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ таъин гардидаанд, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

**Моддаи 7. Асосҳои гузаронидани чорабиниҳои оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

1. Асосҳо барои гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ инҳоянд:

1) мавҷуд будани парвандаи ҷиноятии оғозшуда;

2) ба мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ маълум гардидани маълумот дар бораи:

- аломатҳои кирдори ҷиноятии тайёршаванда, содиршаванда ё содиршуда, ҳамчунин дар бораи шахсоне, ки онро тайёр ё содир мекунанд ё содир кардаанд, агар барои ҳалли масъалаи оғози парвандаи ҷиноятӣ асосҳои кофӣ мавҷуд набошанд;

- ҳодиса ё ҳаракатҳое (беҳаракатие), ки ба амнияти ҷамъиятӣ, давлатӣ, ҳарбӣ, иқтисодӣ, иттилоотӣ ё экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳдид мекунанд;

- шахсоне, ки аз мақомоти таҳқиқ, тафтиш ва суд пинҳон мешаванд ё аз адои ҷазои ҷиноятӣ саркашӣ мекунанд;

- шахсони бедарак гумшуда ва ёфт шудани ҷасадҳои шинохтанашуда;

3) супориши мақомоти таҳқиқ, муфаттиш, прокурор ё таъиноти суд (судя) аз рӯи парвандаҳои ҷиноятии дар пешбурди онҳо қарордошта;

4) дархости мақомоти дигари амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ мутобиқи асосҳои дар моддаи мазкур пешбинишуда;

5) қарор дар бораи татбиқи чораҳои амниятӣ нисбати шахсони ҳифзшаванда, ки аз ҷониби мақомоти давлатии ба он ваколатдоршуда тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд;

6) дархости мақомоти ҳифзи ҳуқуқи давлатҳои хориҷӣ ё созмонҳои байналмилалии ҳифзи ҳуқуқ тибқи шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ҳамчунин ҳуқуқ доранд дар доираи ваколатҳои худ маълумотҳоеро ҷамъоварӣ намоянд, ки ҷиҳати қабули қарорҳои зерин заруранд:

1) дар бораи иҷозат додан ба маълумоте, ки дорои сирри давлатӣ мебошанд;

2) дар бораи иҷозат додан ба корҳое, ки бо истифодабарии объектҳои барои ҳаёт ва саломатии одамон, ҳамчунин муҳити зист хатари зиёддошта алоқаманд мебошанд;

3) дар бораи иҷозат додан барои иштирок дар фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ва ё додани рухсат барои дастрасӣ ба маводе, ки дар натиҷаи амалӣ гардидани он ба даст оварда шудаанд;

4) дар бораи муқаррар намудан ё нигоҳ доштани муносибатҳои ҳамкорӣ бо шахс ҳангоми тайёр кардан ва гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ;

5) дар бораи таъмини амнияти мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ;

6) дар бораи иҷозат додан ба фаъолияти хусусии детективӣ ва муҳофизавӣ.

**Моддаи 8. Шартҳои гузаронидани чорабиниҳои оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

1. Шаҳрвандӣ, миллат, нажод, ҷинс, забон, эътиқоди динӣ, мавқеи сиёсӣ, таҳсилот, вазъи иҷтимоӣ ва молу мулкӣ, мансаби шахс, ҳамчунин мансубият ба иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ наметавонанд барои гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ нисбат ба ӯ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон монеъ шаванд, агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигарро пешбинӣ накарда бошад.

2. Гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, ки ҳуқуқҳои конститутсионии инсон ва шаҳрвандро ба *маҳрамияти* мукотиба, гуфтугӯҳои телефонӣ, муросилоти почта, хабарҳои телеграфӣ ва хабарҳои дигаре, ки тавассути шабакаҳои алоқаи барқӣ ва алоқаи почта интиқол мешаванд, ҳамчунин ҳуқуқи дахлнопазирии манзилро маҳдуд мекунанд, тибқи қарори асосноки мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ бо дархости прокурори ваколатдор ва иҷозати *судяи ба он ваколатдодашуда* ва дар сурати мавҷуд будани маълумоти зерин роҳ дода мешавад: **(ҚҶТаз 26.07.14 с., №1090)**

1) дар бораи аломатҳои кирдори ҷиноятии тайёршаванда, содиршаванда ё содиршуда, ки нисбат ба он пешбурди тафтиши пешакӣ ҳатмист;

2) дар бораи шахсони кирдори ҷиноятиро тайёркунанда, содиркунанда ё содиркарда, ки нисбат ба он пешбурди тафтиши пешакӣ ҳатмист;

3) дар бораи ҳодиса ё ҳаракатҳое (беҳаракатие), ки ба амнияти ҷамъиятӣ, давлатӣ, ҳарбӣ, иқтисодӣ, иттилоотӣ ё экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳдид мекунанд.

3. Дар ҳолатҳои таъхирнопазир, ки мумкин аст боиси содир шудани ҷинояти вазнин ё махсусан вазнин гарданд, ҳамчунин дар мавриди мавҷуд будани маълумот дар бораи ҳодисаҳо ё ҳаракатҳое (беҳаракатие), ки ба амнияти ҷамъиятӣ, давлатӣ, ҳарбӣ, иқтисодӣ, иттилоотӣ ё экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳдид мекунанд, дар асоси қарори тасдиқнамудаи яке аз роҳбарони мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯии пешбининамудаи қисми 2 моддаи мазкур бо ҳатман ба таври хаттӣ хабардор намудани прокурори ваколатдор ва судяи дахлдор дар давоми 24 соат иҷозат дода мешавад. Дар давоми 48 соат аз лаҳзаи оғози гузаронидани чорабинии оперативӣ-ҷустуҷӯӣ мақомоти амаликунандаи он ӯҳдадор аст дар бораи гузаронидани чунин чорабинии оперативӣ-ҷустуҷӯӣ бо тартиби дар қисми 2 моддаи мазкур пешбинигардида қарори *судяи ба он ваколатдодашударо* гирад ё гузаронидани онро қатъ намояд. (ҚҶТаз 26.07.14 с., №1090)

4. Дар ҳолати ба вуҷуд омадани таҳдид ба ҳаёт, саломатӣ ва моликияти шахсони алоҳида, мувофиқи ариза ва ё розигии хаттии онҳо иҷозат дода мешавад, ки гуфтугӯҳои тавассути телефонҳои онҳо бурдашаванда дар асоси қарори тасдиқнамудаи яке аз роҳбарони мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ гӯш карда, сабт шаванд ва оид ба он ҳатман дар давоми 24 соат ба таври хаттӣ ба прокурори ваколатдор ва суди (судяи) дахлдор хабар дода шавад.

5. Гӯш кардани гуфтугӯҳои телефонӣ ва гуфтугузорҳои дигар танҳо нисбати шахсоне раво дида мешавад, ки дар содир кардани ҷиноятҳои вазнин ё махсусан вазнин гумонбар ё айбдор шудаанд, ҳамчунин нисбати шахсоне, ки дар бораи ҷиноятҳои мазкур метавонанд маълумот дошта бошанд. Фонограммаҳое, ки дар натиҷаи гӯш кардани гуфтугӯҳои телефонӣ ва ё гуфтугузорҳои дигар ба даст омадаанд, дар шакли мӯҳршуда, дар шароите, ки имконияти аз ҷониби шахсони бегона гӯш кардан ва нусхабардории онҳоро истисно мекунад, нигоҳ дошта мешаванд.

6. Ҳангоми оғози парвандаи ҷиноятӣ нисбати шахсе, ки гуфтугӯҳои телефонӣ ва гуфтугузорҳои дигари ӯ мутобиқи Қонуни мазкур гӯш карда мешаванд, фонограмма, сабти гуфтугӯҳо ва дигар гуфтугузорҳо ба муфаттиш барои ҳамроҳ кардан ба парвандаи ҷиноятӣ ба сифати далелҳои шайъӣ дода ё фиристода мешаванд. Тартиби минбаъдаи истифодаи онҳо тибқи қонунгузории мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

7. Харидории санҷишии оперативӣ ва (ё) таҳвили назоратшавандаи ашё, мавод ва маҳсулоте, ки муомилоти озоди онҳо манъ аст ё гардиши онҳо маҳдуд аст, ҳамчунин эксперименти оперативӣ ё воридсозии оперативии шахсони мансабдори мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, ҳамчунин шахсоне, ки ба онҳо мусоидат мекунанд, дар асоси қарори тасдиқнамудаи яке аз роҳбарони мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ гузаронида мешавад.

8. Гузаронидани эксперименти оперативӣ танҳо бо мақсади ошкор намудан, огоҳонидан, пешгирӣ кардан ва кушодани ҷиноятҳои вазнин ё махсусан вазнин, ҳамчунин бо мақсади ошкор ва муайян намудани шахсони онҳоро тайёркунанда, содиркунанда ё содиркарда иҷозат дода мешавад.

9. Воридсозии оперативии шахсони мансабдори мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, ба истиснои кормандони штатии ғайриошкоро, танҳо бо иҷозати роҳбарони мақомоте, ки дар қисми 1 моддаи 13 Қонуни мазкур нишон дода шудаанд, сурат мегирад.

10. Таъсиси шахси ҳуқуқӣ дар асоси қарори тасдиқнамудаи яке аз роҳбарони мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ бо тартиби муайяннамудаи санади меъёрии ҳуқуқии идоравӣ амалӣ мешавад. (ҚҶТаз 26.07.14 с., №1090)

*11.* Ҳангоми гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ дар асосҳои пешбининамудаи бандҳои 1), 2), 3), 4) ва 6) қисми 2 моддаи 7 Қонуни мазкур гузаронидани чорабиниҳои дар бандҳои 9), 10), 11) ва 12) қисми 1 моддаи 6 Қонуни мазкур нишондодашуда манъ аст.

*12.* Чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯие, ки амнияти мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯиро таъмин менамоянд, мутобиқи Қонуни мазкур ва танҳо дар доираи ваколатҳои ин мақомот гузаронида мешаванд. Аз рӯи асосҳои пешбининамудаи банди 5) қисми 2 моддаи 7 Қонуни мазкур гузаронидани чорабиниҳои дар бандҳои 9), 10), 11) ва 12) қисми 1 моддаи 6 Қонуни мазкур нишондодашуда дар сурати мавҷуд будани розигии хаттии шаҳрванд бе қарори судя мумкин аст.

**Моддаи 9. Асосҳо ва тартиби баррасии мавод дар бораи маҳдуд кардани ҳуқуқҳои**

                     **конститутсионии шаҳрвандон ҳангоми гузаронидани чорабиниҳои**

                     **оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

1. Баррасии мавод дар бораи маҳдуд кардани ҳуқуқҳои конститутсионии шаҳрвандон ба махфияти мукотиба, гуфтугӯҳои телефонӣ, муросилоти почта, хабарҳои телеграфӣ ва хабарҳои дигар, ки тавассути шабакаҳои алоқаи барқӣ ва алоқаи почта интиқол мешаванд, дахлнопазирии манзил ҳангоми гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ аз ҷониби прокурори ваколатдор, судя, чун қоида, дар ҷои гузаронидани чунин чорабиниҳо ё дар маҳалли ҷойгиршавии мақомоте, ки гузаронидани онҳоро дархост намудааст, сурат мегирад. Маводи номбурдаро прокурори ваколатдор, судя бе иштироки котиб, шахсан ва фавран баррасӣ менамоянд. Прокурори ваколатдор, судя ҳақ надоранд, ки баррасии чунин маводро дар ҳолати пешниҳод гардидан рад намоянд.

2. Асос барои аз ҷониби судя ҳал намудани масъалаи гузаронидани чорабинии оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, ки ҳуқуқҳои конститутсионии дар қисми 1 ҳамин модда пешбинишудаи шаҳрвандонро маҳдуд мегардонад, қарори асосноки аз ҷониби яке аз роҳбарони мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ тасдиқшуда ва дархости прокурори ваколатдор мебошад. Номгӯи категорияи роҳбаронеро, ки дар қисми 7 моддаи 8 ва моддаи мазкур пешбинӣ шудаанд, санадҳои меъёрии ҳуқуқии идоравӣ муқаррар менамоянд.

3. Бо талаби судя мумкин аст ба ӯ ҳамчунин маводи дигаре, ки ба асосҳои гузаронидани чорабинии оперативӣ-ҷустуҷӯӣ дахл доранд, ба истиснои маълумот дар бораи шахсони ба гурӯҳҳои муташаккили ҷиноятӣ воридкардашуда, дар бораи кормандони штатии ғайриошкорои мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ва дар бораи шахсоне, ки ба таври махфӣ ба онҳо мусоидат менамоянд, дар бораи ташкил ва тактикаи гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ пешниҳод карда шаванд.

4. Аз рӯи натиҷаҳои баррасии маводи пешниҳодшуда судя гузаронидани чорабинии оперативӣ-ҷустуҷӯии дахлдорро, ки он ҳуқуқҳои конститутсионии дар қисми 1 ҳамин модда пешбинишудаи шаҳрвандонро маҳдуд мегардонад, иҷозат медиҳад ё гузаронидани онро рад мекунад ва дар ин бора қарори асоснок мебарорад. Қарори бо мӯҳр тасдиқгардида, дар як вақт бо баргардонидани маводи пешниҳодшуда ба ташаббускори гузаронидани чорабинии оперативӣ-ҷустуҷӯӣ супорида мешавад.

5. Мӯҳлати амали қарори қабулкардаи судя аз рӯзи баровардани он бо шабонарӯз ҳисоб карда мешавад ва аз шаш моҳ зиёд буда наметавонад, агар дар худи қарор мӯҳлати дигар нишон дода нашуда бошад. Дар ин ҳолат ҷараёни мӯҳлат қатъ намегардад. Дар сурати зарурати тамдиди мӯҳлати амали қарор судя дар асоси маводи аз сари нав пешниҳодшуда қарори нав қабул менамояд.

6. Дар сурати аз ҷониби судя рад намудани гузаронидани чорабинии оперативӣ-ҷустуҷӯие, ки ҳуқуқҳои конститутсионии дар қисми 1 ҳамин модда пешбинишудаи шаҳрвандонро маҳдуд мекунад, прокурори ваколатдор ҳақ дорад доир ба ҳамин масъала ба суди болоӣ муроҷиат намояд.

7. Шахсони мутасаддии мақомоти прокуратура ва судӣ барои ҳифзи маълумоте, ки дар ҳуҷҷатҳои оперативӣ-хизматии пешниҳодшуда мавҷуданд, шароит фароҳам меоваранд ва барои гум кардан ё ифшо намудани онҳо мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 10. Таъмини иттилоот**ӣ **ва ҳу**ҷҷ**атноккунии фаъолияти оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

1. Мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ бо мақсади ҳалли вазифаҳои тибқи Қонуни мазкур ба зиммаашон гузошташуда, ҷамъоварӣ ва мураттабсозии маълумот метавонанд системаҳои иттилоотӣ барпо намуда, онҳоро истифода баранд, ҳамчунин парвандаҳои баҳисобгирии оперативӣ оғоз намоянд.

2. Дар сурати мавҷуд будани асосҳое, ки дар бандҳои 1), 2), 3), 4), 5) ва 6) қисми 1 моддаи 7 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд, бо мақсади ҷамъоварӣ ва мураттабсозии маълумотҳо, санҷиш ва баҳодиҳӣ ба натиҷаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, ҳамчунин дар асоси онҳо аз ҷониби мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ қабул кардани қарорҳои дахлдор парвандаҳои баҳисобгирии оперативӣ оғоз карда мешаванд.

3. Оғоз намудани парвандаи баҳисобгирии оперативӣ барои маҳдуд гардонидани ҳуқуқ ва озодиҳои конститутсионӣ, ҳамчунин манфиатҳои қонунии инсон ва шаҳрванд асос шуда наметавонад.

4. Парвандаи баҳисобгирии оперативӣ дар сурати ҳал шудани вазифаҳои мушаххаси фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, ки дар моддаи 3 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд, ҳамчунин муқаррар кардани ҳолатҳое, ки дар бораи воқеан имконнопазир будани ҳалли ин вазифаҳо гувоҳӣ медиҳанд, қатъ карда мешавад.

5. Номгӯи парвандаҳои баҳисобгирии оперативӣ ва тартиби пеш бурдани онҳо бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ муайян карда мешаванд.

**Моддаи 11. Истифодабарии нати**ҷ**аҳои фаъолияти оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

1. Натиҷаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯиро барои тайёр ва амалӣ гардонидани ҳаракатҳои тафтишотӣ ва судӣ, гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ҷиҳати ошкор намудан, огоҳонидан, пешгирӣ кардан ва кушодани ҷиноятҳо, ошкор ва муайян намудани шахсони тайёркунанда, содиркунанда ё содиркардаи онҳо, ҳамчунин барои ҷустуҷӯи шахсони аз мақомоти таҳқиқ, тафтиш ва суд пинҳоншуда, аз адои ҷазо саркашинамуда, бедарак гумшуда ва муайян намудани молу мулки мусодирашаванда истифода бурдан мумкин аст.

2. Натиҷаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ мумкин аст ба сифати асос барои оғози парвандаи ҷиноятӣ хизмат намоянд, ба мақомоти таҳқиқ, муфаттиш, прокурор ё суде (судяе), ки парвандаи ҷиноятӣ дар пешбурди ӯ қарор дорад, пешниҳод гарданд, ҳамчунин барои исботи марбут ба парвандаҳои ҷиноятӣ тибқи қонунгузории мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода шаванд.

3. Пешниҳоди натиҷаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ба мақомоти таҳқиқ, муфаттиш, прокурор ё суд (судя) дар асоси қарори роҳбари мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

4. Натиҷаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ нисбати шахсони дар бандҳои 1), 2), 3), 4) ва 6) қисми 2 моддаи 7 Қонуни мазкур пешбинишуда барои ҳалли масъалаҳо оид ба додани иҷозат ба намудҳои фаъолияти нишондодашуда ба назар гирифта мешаванд.

5. Ҳангоми дар парвандаи ҷиноятӣ ба сифати далелҳо истифода намудани натиҷаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ шахсони мансабдори мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ метавонанд дар хусуси аслӣ будани онҳо, пайдоиш ва ҳолатҳои ба даст овардани ин маълумотҳо пурсиш карда шаванд. Дар ин маврид шахсоне, ки ба гурӯҳҳои муташаккили ҷиноятӣ ворид карда шудаанд ва кормандони штатии ғайриошкоро метавонанд фақат бо розигии хаттии онҳо, ба истиснои ҳолатҳои аз ҷониби онҳо содир кардани ҷиноят, пурсиш карда шаванд.

6. Мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ мутобиқи шартномаҳои байналмилалӣ ва бо риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон натиҷаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯиро ба давлатҳои дигар ройгон пешкаш менамоянд.

7. Чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, ки дар ҳудуди як давлат оғоз шуда, дар ҳудуди давлати дигар идома ёфтааст ё ба итмом расидааст, қонунӣ эътироф карда мешаванд, агар онҳо бо риояи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронида шуда бошанд. Натиҷаҳои ин фаъолият бо риояи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода бурда мешаванд.

**Моддаи 12. Ҳифзи маълумот дар бораи мақомоти амаликунандаи фаъолияти**

                       **оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

1. Маълумот дар бораи қувваҳо, воситаҳо, манбаъҳо, усулҳо ва нақшаҳои ҳангоми гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯии ғайриошкоро истифодашаванда ё истифодашуда ва натиҷаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, маълумот дар бораи шахсони ба гурӯҳҳои муташаккили ҷиноятӣ воридкардашуда, дар бораи кормандони штатии ғайриошкорои мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ва дар бораи шахсони ба онҳо ба таври махфӣ мусоидаткунанда, ҳамчунин маълумот дар бораи ташкил ва тактикаи гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ сирри давлатӣ ҳисоб меёбанд ва ошкор намудани онҳо танҳо дар асоси қарори аз ҷониби роҳбари мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ тасдиқшуда метавонад сурат гирад.

2. Ошкор кардани маълумот дар бораи шахсони ба гурӯҳҳои муташаккили ҷиноятӣ воридкардашуда, дар бораи кормандони штатии ғайриошкорои мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ва ҳамчунин дар бораи шахсоне, ки ба онҳо ба таври махфӣ мусоидат мекунанд ё мусоидат кардаанд, фақат бо розигии хаттии онҳо, ба истиснои ҳолатҳои аз ҷониби онҳо содир кардани ҷиноят, мумкин аст.

3. Қарори судя дар хусуси гузаронидани чорабинии оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ва маводе, ки барои қабули чунин қарор асос гардидаанд, танҳо дар мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ маҳфуз дошта мешаванд.

4. Ҳуҷҷатҳои оперативӣ-хизматӣ, ки натиҷаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯиро инъикос менамоянд, ба суд (судя), прокуроре, ки риояи қонуниятро дар фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ назорат мекунад, ҳамчунин ба мақоми таҳқиқ ва муфаттиш, ки дар пешбурдашон парвандаи ҷиноятӣ мавҷуд аст, ба мақомоти дигари амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ бо тартиб ва дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи Қонуни мазкур пешниҳод шуда метавонанд.

БОБИ 3.

МАҚОМОТИ АМАЛИКУНАНДАИ ФАЪОЛИЯТИ ОПЕРАТИВӣ-ҶУСТУҶӮӢ

**Моддаи 13. Мақомоти амаликунандаи фаъолияти оператив**ӣ –ҷ**усту**ҷӯӣ

1. Дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқи амалӣ намудани фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ба воҳидҳои оперативии зерин дода мешавад:

1) мақомоти корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

2) мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

3) мақомоти мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

4) мақомоти адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

5) мақомоти назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

6) мақомоти назорати маводи нашъаовари Ҷумҳурии Тоҷикистон;

7) Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

8) мақомоти гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Ба номгӯи мазкури мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ танҳо тавассути қонун тағйиру иловаҳо ворид карда мешаванд. Роҳбарони мақомоти мазкур номгӯи воҳидҳои оперативиеро, ки ҳуқуқ доранд фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯиро амалӣ гардонанд, ваколат, сохтор ва ташкили кори онҳоро муайян менамоянд.

3. Мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ вазифаҳои муайянкардаи Қонуни мазкурро танҳо дар доираи ваколатҳои худ, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар мекунанд, иҷро менамоянд.

4. Мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ дар доираи салоҳияти худ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон санадҳои меъёрии ҳуқуқиеро қабул менамоянд, ки тартиб, ташкил ва тактикаи гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ва ҳаракатҳои оперативӣ-ҷустуҷӯиро ба танзим медароранд.

5. Воҳидҳои оперативии мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ҳуқуқ доранд дар якҷоягӣ бо кормандони мақомот ва муассисаҳои системаи иҷрои ҷазои ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар изоляторҳои (тавқифгоҳҳои) тафтишотӣ ва муассисаҳои системаи иҷрои ҷазои ҷиноятӣ чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ гузаронанд.

**Моддаи 14.** ӯ**ҳдадориҳои мақомоти амаликунандаи фаъолияти оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

Ҳангоми ҳалли вазифаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯии дар Қонуни мазкур муайяншуда мақомоти барои амалӣ намудани он ваколатдор ӯҳдадоранд:

1) дар доираи ваколатҳои худ барои ҳифзи ҳуқуқ ва озодиҳои конститутсионии инсон ва шаҳрванд, моликият, ҳамчунин барои таъмини амнияти ҷамъият ва давлат тамоми чораҳои заруриро андешанд;

2) дар доираи ваколатҳои худ супоришҳои хаттии мақомоти таҳқиқ, муфаттиш, прокурор ва қарори судро (судяро) оид ба гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ аз рӯи парвандаҳои ҷиноятие, ки дар пешбурди онҳо қарор доранд, иҷро намоянд;

3) дар асос ва бо тартиби пешбининамудаи қонунгузорӣ ва шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон дархости созмонҳои байналмилалии ҳифзи ҳуқуқ, мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва хадамоти махсуси дахлдори давлатҳои хориҷиро иҷро намоянд;

4) ба мақомоти дигаре, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯиро амалӣ мегардонанд, оид ба фаъолияти зиддиҳуқуқии ба онҳо маълумшуда, ки ба ваколати ин мақомот мансубанд, хабар диҳанд ва ба онҳо кӯмаки зарурӣ расонанд;

5) қоидаҳои пинҳонкориро (конспиратсияро) ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ риоя намоянд;

6) барои таъмини амният ва маҳфуз доштани молу мулки кормандони худ, шахсони ба мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ мусоидаткунанда, иштирокчиёни мурофиаи судии ҷиноятӣ ва ҳамчунин хешовандони наздики онҳо аз таҷовузҳои ҷиноятӣ бо тартиби муқарраркардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мусоидат намоянд.

**Моддаи 15. Ҳуқуқҳои мақомоти амаликунандаи фаъолияти оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

1. Ҳангоми ҳалли вазифаҳои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ мақомоти амаликунандаи он ҳуқуқ доранд:

1) чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯии дар моддаи 6 Қонуни мазкур номбаршударо ошкоро ва ғайриошкоро гузаронанд, ҳангоми гузаронидани онҳо ҳуҷҷатҳо, ашё, мавод ва иттилоот ба даст оваранд, ҳамчунин дар сурати ба миён омадани таҳдиди бевосита ба ҳаёт ва саломатии шахс, инчунин таҳдид ба амнияти ҷамъиятӣ, давлатӣ, ҳарбӣ, иқтисодӣ, иттилоотӣ ё экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон хизматрасонии алоқаро қатъ намоянд;

2) муносибатҳои ҳамкории ройгон ё пулакиро бо шахсоне, ки хоҳиши ба таври махфӣ ба мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ мусоидат карданро изҳор намудаанд, ба роҳ монанд;

3) дар ҷараёни гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ мутобиқи шартнома ва ё мувофиқаи шифоҳӣ биноҳои хизматӣ, молу мулки корхонаҳо, муассисаҳо, дигар ташкилотҳо, қисмҳои ҳарбӣ ва ҳамчунин биноҳои истиқоматӣ ва ғайриистиқоматӣ, воситаҳои нақлиёт ва молу мулки дигари шахсони алоҳидаро истифода баранд;

4) бо мақсади пинҳонкорӣ ҳуҷҷатҳои рамзбандикунандаи шахсияти шахсони мансабдор, мансубияти идоравии корхонаҳо, муассисаҳо, дигар ташкилотҳо, воҳидҳо, биноҳо ва воситаҳои нақлиёти мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ва ҳамчунин шахсияти шаҳрвандони ба онҳо ба таври махфӣ мусоидаткунандаро истифода баранд;

5) дар якҷоягӣ бо мақомоти дигари амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ таҳияи нақша ва гузаронидани амалиёти маҷмӯӣ ва махсусро оид ба безараргардонии ҷинояткорон ба роҳ монанд.

2. Иҷрои талаботи қонунии шахсони мансабдори мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ барои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки ба онҳо чунин талабот пешниҳод шудааст, ҳатмӣ буда, монеъ шудан ба татбиқи он манъ аст.

**Моддаи 16. Ҳифзи и**ҷ**тимо**ӣ **ва ҳуқуқии шахсони мансабдори мақомоти амаликунандаи**

                        **фаъолияти оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

1. Ба шахсони мансабдори мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ кафолатҳои ҳифзи иҷтимоӣ ва ҳуқуқии кормандони он мақомоте, ки ба штати он ин шахсон шомиланд, паҳн мегарданд.

2. Ҳеҷ кас ҳуқуқ надорад, ки ба ҳаракатҳои қонунии шахсони мансабдор ва мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ дахолат намояд, ба истиснои шахсоне, ки бевосита тибқи қонун чунин ваколатро доранд.

3. Шахси мансабдоре, ки барои амалӣ намудани фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ваколат дорад, дар рафти гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ танҳо ба сардори бевосита ва мустақими худ итоат менамояд. Ҳангоми гирифтани фармон ё супориши хилофи қонун шахси мансабдори мазкур ӯҳдадор аст, ки қонунро ба роҳбарӣ гирад.

4. Шахси мансабдори мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ё шахсе, ки ба ӯ мусоидат менамояд, ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ барои расонидани зарар ба ҳуқуқ, озодиҳои инсон ва шаҳрванд, манфиатҳои ҷамъият ва давлат дар ҳолати қонунӣ будани мудофиаи зарурӣ, зарурати ниҳоӣ ё таваккали асоснок, ҳамчунин вобаста ба дастгир намудани шахсе, ки дар кирдораш аломатҳои ҷиноят ҷой доранд, ҷавобгар нест.

5. Вақти аз ҷониби шахсони мансабдори мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ иҷро намудани супориши махсус дар гурӯҳҳои муташаккили ҷиноятӣ, ҳамчунин вақти хизмати онҳо дар вазифаҳои корманди штатии ғайриошкорои мақомоти мазкур тибқи қонун ба собиқаи меҳнат барои таъини нафақа ҳисоб карда мешавад.

БОБИ 4.

МУСОИДАТИ ШАҲРВАНДОН БА МАҚОМОТИ АМАЛИКУНАНДАИ ФАЪОЛИЯТИ

ОПЕРАТИВӢ-ҶУСТУҶӮӢ ВА ҲИМОЯИ ИҶТИМОИЮ ҲУҚУҚИИ ОНҲО

**Моддаи 17. Мусоидати шаҳрвандон ба мақомоти амаликунандаи фаъолияти**

                       **оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

1. Шахсони алоҳида бо розигии худи онҳо барои тайёр намудан ё гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ метавонанд ҷалб карда шаванд. Дар чунин ҳолатҳо бо хоҳиши ин шахсон махфияти мусоидати онҳо ба мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, аз он ҷумла мусоидат тибқи қарордод нигоҳ дошта мешавад. Шахсони мазкур ӯҳдадоранд маълумотеро, ки дар рафти тайёр ё гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ба онҳо маълум гардидаанд, ҳамчун сир нигоҳ доранд ва ҳуқуқи ба мақомоти мазкур дидаю дониста пешкаш намудани иттилои бардурӯғро надоранд.

2. Мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ метавонанд бо шахсони ба балоғатрасидаи қобили амал, сарфи назар аз шаҳрвандӣ, миллат, нажод, ҷинс, забон, эътиқоди динӣ, мавқеи сиёсӣ, таҳсилот, вазъи иҷтимоӣ ва молу мулкӣ, мансаб ва мансубият ба иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ оид ба мусоидат дар тайёр намудан ё гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ қарордод банданд.

3. Ба мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ мутобиқи қарордод истифода бурдани мусоидати махфии узви Маҷлиси миллӣ ва вакили Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, вакили Маҷлиси вакилони халқи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоят, шаҳри Душанбе, шаҳр ва ноҳия, судя, прокурор ва адвокат манъ аст.

**Моддаи 18. Ҳимояи и**ҷ**тимо**ӣ **ва ҳуқуқии шаҳрвандони ба мақомоти амаликунандаи**

                       **фаъолияти оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ **мусоидаткунанда**

1. Шахсоне, ки ба мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ мусоидат менамоянд, таҳти ҳимояи давлат қарор доранд.

2. Давлат ба шахсоне, ки розианд мутобиқи қарордод ба мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ мусоидат намоянд, иҷрои ӯҳдадориҳои худро тибқи қарордод кафолат медиҳад, аз он ҷумла, кафолати ҳимояи ҳуқуқии онҳоеро медиҳад, ки аз ҷониби ин шахсон бо иҷрои қарзи шаҳрвандӣ, ҷамъиятӣ ё ӯҳдадориҳои дигари ба зиммаи онҳо гузошташуда алоқаманданд.

3. Ҳангоми ба миён омадани таҳдиди воқеии таҷовузи зиддиҳуқуқӣ ба ҳаёт, саломатӣ ё молу мулки шахсони алоҳида вобаста ба мусоидати онҳо ба мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, ҳамчунин хешовандони наздики онҳо, ин мақомот ӯҳдадоранд барои рафъи ҳаракатҳои зиддиҳуқуқӣ, муайян намудани гунаҳгорон ва ба ҷавобгарии пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон кашидани онҳо чораҳои зарурӣ андешанд.

4. Аъзои гурӯҳи ҷиноятӣ, ки кирдори зиддиҳуқуқӣ содир намуда, он боиси оқибатҳои вазнин нагардидааст ва ӯ барои ҳамкорӣ бо мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ҷалб шуда, дар кушодани ҷиноятҳо фаъолона мусоидат карда, зарари расонидашударо ҷуброн намудааст ё ба таври дигар товони зарари расонидашударо талофӣ намудааст, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷавобгарии ҷиноятӣ озод карда мешавад.

5. Шахсоне, ки бо мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ҳамкорӣ мекунанд ё ба онҳо дар кушодани ҷиноятҳо ё маълум кардани шахсони онҳоро содиркарда кӯмак намудаанд, метавонанд бо мукофоти пулӣ ё молӣ қадр гарданд. Мукофотҳои пулию молии гирифтаи шахсони мазкур андозбандӣ намешаванд ва дар эъломияи (декларатсияи) даромадҳо нишон дода намешаванд.

6. Давраи ҳамкории шаҳрвандон мутобиқи қарордод бо мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ҳамчун шуғли асосӣ ба ҳисоб рафта, ба собиқаи меҳнатии шаҳрвандон дохил мешавад. Шахсони мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба таъмини нафақа ҳуқуқ доранд.

7. Бо мақсади таъмини амнияти шахсони бо мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ҳамкорикунанда ва хешовандони наздики онҳо тибқи тартиби муайяннамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои муҳофизати онҳо гузаронидани чорабиниҳои махсус мумкин аст.

8. Дар сурати вобаста ба иштирок дар гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ба ҳалокат расидани шахсе, ки мутобиқи қарордод бо мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ҳамкорӣ менамуд, ба оилаи ҷабрдида ва шахсони таҳти сарпарастии ӯ қарордошта аз ҳисоби буҷети дахлдор ёрдампулии якдафъаина ба андозаи маоши панҷсолаи ҳалокшуда пардохт карда мешавад ва мувофиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо сабаби аз даст додани саробон нафақа таъин мегардад.

9. Дар сурати вобаста ба иштирок дар гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ осеб дидан, захм бардоштан, контузия гирифтан ё маъюб шудани шахси мутобиқи қарордод бо мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ҳамкорикунанда, ки ҳамкории минбаъдаи ӯро бо мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ғайриимкон мегардонад, ба шахси мазкур аз маблағҳои буҷети дахлдор ёрдампулии якдафъаина ба андозаи маоши сесолааш пардохт карда мешавад ва тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ӯ нафақаи маъюбӣ таъин мегардад.

БОБИ 5.

МАБЛАҒГУЗОРИИ ФАЪОЛИЯТИ ОПЕРАТИВӢ-ҶУСТУҶӮӢ

**Моддаи 19. Маблағгузории фаъолияти оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

1. Ба мақомоти давлатие, ки воҳидҳои оперативии онҳо барои амалӣ намудани фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ваколатдор шудаанд, аз буҷети давлатӣ маблағ ҷудо карда мешавад, ки он бо тартиби муқаррарнамудаи роҳбарони ин мақомот харҷ карда мешавад.

2. Мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ҳуқуқ доранд барои мақомоте, ки дар ҳудуди онҳо фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯиро амалӣ менамоянд, аз ҳисоби буҷетҳои маҳаллӣ мустақилона маблағҳои иловагӣ ҷудо намоянд.

3. Назоратбарии харҷи маблағе, ки барои фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ҷудо карда шудааст, аз ҷониби роҳбарони мақомоти давлатӣ, ки ба ҳайати онҳо воҳидҳои оперативии фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯиро амаликунанда дохил мешаванд, сурат мегирад.

БОБИ 6.

НАЗОРАТБАРӢ ВА НАЗОРАТ БА ФАЪОЛИЯТИ ОПЕРАТИВӢ-ҶУСТУҶӮӢ

**Моддаи 20. Назоратбар**ӣ **ба фаъолияти оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

Назоратбарӣ ба фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи салоҳияти муайяннамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

**Моддаи 21. Назорати прокурор**ӣ **ба фаъолияти оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ

1. Назорати иҷрои Қонуни мазкур аз ҷониби Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва прокурорҳои тобеи он дар доираи ваколатҳояшон амалӣ карда мешавад.

2. Бо дархости прокурори ваколатдор бинобар ба прокуратура ворид гаштани мавод, иттилоот ва муроҷиатҳои шаҳрвандон оид ба вайрон намудани Қонуни мазкур ҳангоми гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, ҳамчунин ҳангоми санҷиши тартиби муқарраршудаи гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ва қонунӣ будани қарори дар ин замина қабулшудаи роҳбарони мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ҳуҷҷатҳои оперативӣ-хизматие, ки барои гузаронидани ин чорабиниҳо асос шудаанд, пешниҳод карда мешаванд.

3. Маълумот дар бораи шахсони ба гурӯҳи муташаккили ҷиноятӣ воридкардашуда ва дар бораи кормандони штатии ғайриошкорои мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, ҳамчунин дар бораи шахсони ба ин мақомот ба таври махфӣ мусоидаткунанда ба прокурор танҳо бо розигии хаттии ин шахсон, ба истиснои ҳолатҳои аз ҷониби онҳо содир кардани ҷиноят, дода мешавад. Маълумот дар бораи ташкил, тактика, усул ва воситаҳои амалӣ гардонидани фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ ба мавзӯи назорати прокурорӣ дохил намешаванд.

4. Прокурорҳои дар қисми 1 моддаи мазкур зикршуда ҳифзи маълумотеро, ки дар ҳуҷҷатҳо ва маводи пешниҳодшуда мавҷуданд, таъмин менамоянд.

**Моддаи 22. Назоратбарии идорав**ӣ

Роҳбарони мақомоти амаликунандаи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ барои риояи қонуният ҳангоми ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои оперативӣ-ҷустуҷӯӣ масъуланд.

БОБИ 7.

МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

**Моддаи 23.** Ҷ**авобгар**ӣ **барои риоя накардани Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 24. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни** Ҷ**умҳурии То**ҷ**икистон**

                       **«Дар бораи фаъолияти оператив**ӣ-ҷ**усту**ҷӯӣ»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 23 майи соли 1998 «Дар бораи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ» (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1998, №10, мод. 146; с. 1999, №11, мод. 278; с. 2003, №8, мод. 453; с. 2005, №12, мод. 642; с. 2006, №3, мод. 147; №7, мод. 339; с.2007, №5, мод. 361; с.2009, №7-8, мод. 491; №12, мод. 819) аз эътибор соқит дониста шавад.

**Моддаи 25. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

**Президенти**

Ҷ**умҳурии То**ҷ**икистон                                                                            Эмомал**ӣ **РАҲМОН**

**ш. Душанбе, 25 марти соли 2011,**

**№ 687**

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	687	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ФАЪОЛИЯТИ ОПЕРАТИВӢ–ҶУСТУҶЎӢ	Маҷлиси Олии ҶТ	25.03.2011	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ**

Ҷ**УМҲУРИИ ТО**Ҷ**ИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ МОНИТОРИНГИ ЭКОЛОГӢ**

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2011, №3, мод. 174; Қонуни ҶТ аз 26.07.2014 с., № 1120)

Қонуни мазкур асосҳои ташкилӣ, ҳуқуқӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоии таъмини мониторинги экологиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд ва муносибатҳои мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, *иттиҳодияҳои* ҷамъиятӣ ва шаҳрвандонро дар ин соҳа ба танзим медарорад. (ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)

БОБИ 1.

МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

**Моддаи 1. Мафҳумҳои асос**ӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- ***таъсири антропоген***ӣ - маҷмӯи таъсиррасонии мустақим ва ғайримустақими фаъолияти инсон ба муҳити зист;

- ***ифлосшавии муҳити зист*** - дар натиҷаи фаъолияти хоҷагидорӣ ё дигар намуди фаъолияти инсон ба миқдори (консентратсияи) аз андозаи миёнаи бисёрсолаи табиӣ зиёд (дар ҳудуди тағйирёбии интиҳоӣ) ба муҳити зист овардан ё дар он пайдо шудани унсурҳои физикӣ, кимиёвӣ ва биологие, ки одатан ба он хос нестанд;

- ***таъмини амнияти эколог***ӣ – маҷмӯи тадбирҳо оид ба пешгирии пайдоиш ва густариши ҳолатҳои хатарноки экологӣ ва рафъи оқибатҳои онҳо;

- ***муҳити зист*** – маҷмӯи ҷузъҳои табиат (ҳавои атмосфера, об, хок, қаъри замин, олами наботот ва ҳайвонот) ва ландшафт, ёдгориҳои табиӣ, таърихӣ, фарҳангӣ ва дигар объектҳои моддӣ, ки ба сифати ҳаёт, шароити фаъолият ва вазъи саломатии инсон ва (ё) амали мутақобилаи ин ҷузъҳо таъсир мерасонанд;

- ***ҳифзи муҳити зист*** – маҷмӯи тадбирҳои байналмилалӣ, давлатӣ ва минтақавӣ, маъмурию хоҷагидорӣ, ҳуқуқӣ, сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ, технологӣ ва ҷамъиятӣ, ки ба ҳифз, истифодаи оқилона ва барқарорсозии муҳити зист равона карда шудаанд;

– **истифодабарандагони табиат** – шахсони воқеӣ ё ҳуқуқӣ, ки фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар намуди фаъолиятро мувофиқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ монда, дар пешбурди он захираҳои табииро истифода мебаранд ва (ё) бо амалисозии он ба муҳити зист таъсир мерасонанд; **(ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)**

- ***системаи мониторинги эколог***ӣ – сохтори сермақсад ва сертаркибаи иттилоотӣ, ки бо роҳи якҷоякунии зерсистемаҳои алоҳида, маҷмааҳои ченкунию иттилоотӣ ва ҳисобкунию иттилоотии аз ҷиҳати мақсад ва *талаботи* умумӣ барои ташкил ва гузаронидани мушоҳидаҳо, ҷамъбаст ва ҳамгироии маълумоти бадастовардаи ба ҳам алоқаманд ташкил карда мешавад; **(ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)**

- ***ҳолати фавқулоддаи эколог***ӣ – ҳолати хатарноки экологӣ, ки ба мақсади ҳифзи ҳаёт ва саломатии инсон, инчунин муҳити зист фавран андешидани тадбирҳои таъҷилиро барои рафъи он талаб менамояд;

- ***амнияти эколог***ӣ – ҳолати муҳофизавии манфиатҳои ҳаётан муҳими инсон, ҷамъият, муҳити зист аз хатарҳои дар натиҷаи таъсирҳои антропогенӣ ва табиӣ пайдошаванда;

- ***ҳолати хатарноки эколог***ӣ – ҳолате, ки дар натиҷаи таъсири омилҳои антропогенӣ ва табиӣ, аз ҷумла бар асари офату фалокатҳои табиӣ муҳити зист хароб гардидааст ё эҳтимоли хароб шудан дорад ва ё тағйир ёфта, ба вазъияти бад афтодааст ва вобаста ба ин ба манфиатҳои ҳаётан муҳими инсон ва ҷамъият хатар таҳдид мекунад;

- ***мониторинги эколог***ӣ - маҷмӯи тадбирҳо оид ба гузаронидани мушоҳида, арзёбӣ, пешгӯии ҳолати ҷузъҳои алоҳидаи муҳити зист, маҷмааҳои ҳудудҳои табиӣ, объектҳои табиӣ ва табиию антропогенӣ, омилҳои табиӣ ва антропогении таъсир ба онҳо ва манбаъҳои ташаккулёбии онҳо дар асоси ченкунии нишондодҳои миқдорӣ ва сифатии ифлосшавии онҳо.

**Моддаи 2. Қонунгузории** Ҷ**умҳурии То**ҷ**икистон дар бораи мониторинги эколог**ӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи мониторинги экологӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

**Моддаи 3. Мақсад ва вазифаҳои мониторинги эколог**ӣ

1. Мониторинги экологӣ бо мақсадҳои зерин гузаронида мешавад:

- мушоҳидаи ҳолати муҳити зист, аз он ҷумла ҳолати муҳити зист дар минтақаҳои воқеъи манбаъҳои таъсири антропогенӣ ва таъсири ин манбаъҳо ба муҳити зист;

- арзёбӣ ва пешгӯии тағйири ҳолати муҳити зист зери таъсири омилҳои антропогенӣ ва табиӣ;

- таъмини талаботи давлат, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ба иттилооти эътимоднок дар бораи ҳолати муҳити зист ва тағйирёбии он, ки барои рафъ ва (ё) кам намудани оқибати ногувори чунин тағйирёбиҳо зарур аст.

2. Вазифаҳои мониторинги экологӣ инҳоянд:

- ба роҳ мондани мушоҳидаҳои мунтазами ҳолати объектҳои мониторинги экологӣ;

- созмон додани махзани иттилоотии маълумот дар бораи объектҳои мушоҳидашаванда;

- арзёбии нишондиҳандаҳои ҳолат ва мукаммалии функсионалии маҷмааҳои табиӣ, муҳити зист ва вазъи саломатии инсон;

- пешгӯии тағйирёбии ҳолати объектҳои мушоҳидашаванда;

- таҳияи барномаҳо, пешниҳодот ва тадбирҳо дар бораи рафъи оқибати ногувори таъсир ба муҳити зист;

- иттилоотонии мақомоти ҳокимияти давлатӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар бораи ҳолати муҳити зист.

**Моддаи 4. Объектҳо ва субъектҳои мониторинги эколог**ӣ

1. Объектҳои мониторинги экологӣ аз инҳо иборатанд:

- манбаъҳои таъсири антропогенӣ ба муҳити зист;

- объектҳо ва минтақаҳои махсуси муҳити зист (ҳавои атмосфера, об, хок, қаъри замин, объектҳои хоҷагии ҷангал ва дигар объектҳои табиӣ, ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда);

- гурӯҳҳои аҳолӣ, ки таъсири манфии омилҳои муҳити зистро ҳис менамоянд.

2. Субъектҳои мониторинги экологӣ аз инҳо иборатанд:

- *мақоми* ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ; **(ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)**

- мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

*– мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот;* **(ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)**

– истифодабарандагони табиат.

3. Мониторинги экологӣ дар сатҳи ҷумҳуриявӣ, маҳаллӣ ва маҳдуд (локалӣ, объектӣ) дар ҳаҷме, ки гирифтани иттилооти пурра ва эътимоднок дар бораи муҳити зист ва ҳолати экологӣ, инчунин динамикаи тағйирёбии онҳо зарур аст, ба роҳ монда мешавад.

**Моддаи 5. Принсипҳои асосии ташкил ва гузаронидани мониторинги эколог**ӣ

Принсипҳои асосии ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ инҳоянд:

- мунтазамии мушоҳидаҳо дар ҳаҷми зарурӣ ва кофӣ;

- фаврӣ гузаронидани мушоҳидаҳо дар ҳолатҳои фавқулодда;

- ягонагӣ ва муқоисашавандагии усулҳои мушоҳида ва назорати ҷамъоварӣ, нигоҳдорӣ ва интишори иттилооти дастрасшуда;

- эътимоднокии иттилоот дар бораи ҳолати объектҳои мониторинги экологӣ ва дастрасии он барои муштариён;

- коллегиалӣ будан дар пешгӯии натиҷаҳои мониторинги экологӣ ҳангоми таҳияи лоиҳаи қарорҳои идоракунӣ;

- ҳамоҳангии амалҳои мақомоти ҳокимияти *давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳоти* Ҷумҳурии Тоҷикистон; **(ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)**

- баҳисобгирии маълумоти мониторинги экологӣ ҳангоми таҳия, ташаккул ва амалигардонии стратегияи миллии рушди Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- ба роҳ мондани мониторинги экологӣ ҳангоми фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолиятҳое, ки ба муҳити зист таъсири мустақим ё ғайримустақим мерасонанд, риояи қатъии талабот доир ба таъмини мониторинги экологӣ аз тарафи ҳамаи субъектҳои хоҷагидорӣ ва дигар намуди фаъолиятҳо, аз он ҷумла фаъолияти марбут ба ҳифзи табиат;

- таъмини бокафолати мониторинги экологӣ аз ҳисоби захираҳои молиявӣ ва моддию техникии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродие, ки фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар намуди фаъолияти ба муҳити зист таъсиррасонандаро амалӣ мегардонанд.

БОБИ 2.

ТАШКИЛИ СИСТЕМАИ ЯГОНАИ ДАВЛАТИИ МОНИТОРИНГИ ЭКОЛОГӢ

**Моддаи 6. Системаи ягонаи давлатии мониторинги экологии** Ҷ**умҳурии То**ҷ**икистон**

1. Мониторинги экологӣ дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи Системаи ягонаи давлатии мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

2. Асоси Системаи ягонаи давлатии мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз зерсистемаҳои функсионалӣ ва маҳаллии мониторинги экологии дар заминаи мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон созмонёфта иборат мебошад, ки барои ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ ваколатдоранд. Ҳамоҳангсозии фаъолияти зерсистемаҳои идоравӣ ва функсионалӣ ва муттаҳиднамоии онҳоро дар Системаи ягонаи давлатии мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ амалӣ месозад.

3. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиб, шакл ва мӯҳлатҳои пешниҳоди захираҳои иттилоотиро ба Системаи ягонаи давлатии мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи субъектҳои мониторинги экологӣ ва тартиби истифодаи маълумоти ин системаро муайян месозад.

4. Маълумоти мониторинги экологӣ, ки ба иттилооти экологӣ мансуб аст, махфӣ буда наметавонад. Дастрасии маҳдуди вобаста ба зарурати таъмини сирри давлатиро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

**Моддаи 7. Феҳристи давлатии объектҳои мониторинги экологии** Ҷ**умҳурии То**ҷ**икистон**

1. Феҳристи давлатии объектҳои мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади қайди объектҳои мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиб дода мешавад.

2. Тартиби пешбурди Феҳристи давлатии объектҳои мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақоми давлатие, ки онро амалӣ менамояд, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд. (ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)

3. Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ истифодабарандагони табиатро дар бораи мансубияти объектҳои тобеи он ба Феҳристи давлатии объектҳои мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон тариқи пешниҳоди огоҳнома (амрия) хабардор менамояд.

4. Ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда ба Феҳристи давлатии объектҳои мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сифати қитъаҳои намунавӣ ва нуқтаҳои пойгоҳӣ барои арзёбии сифати муҳити зист ворид карда мешаванд.

**Моддаи 8. Истифодаи захираҳои иттилоотии мониторинги эколог**ӣ

Захираҳои иттилоотии мониторинги экологӣ барои истифодаи мақомоти ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ҳангоми қабули қарорҳо доир ба масъалаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳифзи муҳити зист ва таъмини амнияти экологӣ дар ҳолатҳои зерин заруранд:

- ҳангоми тайёр намудани пешгӯиҳо ва таҳияи барномаҳои рушди иҷтимоию иқтисодӣ, аз он ҷумла барномаҳои давлатӣ ва маҳаллии экологӣ, инвеститсионӣ ва дигар барномаҳо;

- ҳангоми таҳияи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ ва меъморӣ, аз он ҷумла нақшаҳои генералии шаҳру ноҳияҳо;

- ҳангоми қабули қарорҳо доир ба сохтмони объектҳои калони хоҷагидорӣ;

- ҳангоми пешбурди намудҳои алоҳидаи кадастрҳои давлатии захираҳои табиӣ;

- ҳангоми тайёр намудани маърӯзаҳои давлатӣ доир ба ҳолати муҳити зист ва таъсири он ба вазъи саломатии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- ҳангоми таҳияи лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон доир ба масъалаҳои истифодабарии табиат, ҳифзи муҳити зист ва таъмини амнияти экологӣ, инчунин маблағгузории тадбирҳо ва барномаҳои беҳдошти муҳити зист ва аҳолие, ки дар *ҳудудҳои дорои мақоми* махсуси экологӣ зиндагӣ менамоянд. (ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)

БОБИ 3.

САЛОҲИЯТИ МАҚОМОТИ ИҶРОИЯИ ҲОКИМИЯТИ ДАВЛАТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР СОҲАИ МОНИТОРИНГИ ЭКОЛОГӢ

**Моддаи 9. Салоҳияти Ҳукумати** Ҷ**умҳурии То**ҷ**икистон дар соҳаи мониторинги эколог**ӣ

Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи мониторинги экологӣ инҳоянд:

- мақоми ваколатдори давлатиро оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ муайян менамояд;

- фаъолияти мақоми давлатиро, ки ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ ваколатдор аст, ҳамоҳанг месозад;

- таҳия ва иҷрои барномаҳои мақсадноки ҷумҳуриявиро доир ба мониторинги экологӣ ташкил менамояд;

- тартиби пешбурди Феҳристи давлатии объектҳои мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистонро муайян менамояд;

– тартиби муттаҳидсозии захираҳои иттилоотии субъектҳои мониторинги экологиро дар Системаи ягонаи давлатии мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва истифодабарии онҳоро муайян менамояд; **(ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)**

- аз мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ маълумоти мониторинги экологӣ, маводи таҳлилӣ ва дигар иттилооти экологиро мегирад ва онҳоро ҳангоми қабули қарорҳо доир ба беҳдошти аҳолӣ ва муҳити зист, таъмини амнияти экологӣ ва истифодаи оқилонаи захираҳои табиӣ истифода мебарад;

- салоҳияти дигарро дар соҳаи мониторинги экологӣ мувофиқи қонунгузорӣ амалӣ менамояд.

**Моддаи 10. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлат**ӣ **оид ба ташкил ва гузаронидани**

                       **мониторинги эколог**ӣ

1. Ташкил ва гузаронидани мониторинги экологиро дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ амалӣ менамояд.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи *ваколатҳои* худ: **(ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)**

- мониторинги объектҳои муҳити табиии дахлдорро мустақилона ташкил ва амалӣ мегардонад; **(ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)**

- дар ташкил ва гузаронидани мониторинги давлатии объектҳои об иштирок менамояд;

- объектҳои мониторинги экологии давлатиро дар мувофиқа бо мақомоти давлатӣ муайян менамояд;

- тадқиқотро доир ба мониторинги экологӣ дар асоси ҳуҷҷатҳои меъёрӣ ва услубии аз ҷиҳати ягонагии услубҳо, тарзҳо ва нишондиҳандаҳои мувофиқашудае ташкил менамоянд, ки дар асоси онҳо маълумот дар бораи ҳолати объектҳои мониторинги экологӣ ҷамъоварӣ ва таҳқиқ карда мешавад;

- тартиби пешниҳоди ҳатмии маълумоти ҳуҷҷатшудаи мониторинги экологиро ба маълумоти истифодабарандагони табиат мерасонад;

- пешбурди махзанҳои махсуси маълумоти мониторинги экологиро ташкил ва таъмин менамояд;

- арзёбии маълумоти мониторинги экологиро оид ба набудани маълумоте, ки тибқи қонунгузорӣ ба категорияи интишори маҳдуд мансуб аст, ташкил менамояд;

- мубодилаи иттилоотиро бо дигар мақомоти давлатӣ амалӣ мегардонад;

- талаботи тахассусиро оид ба ҳайати кормандоне, ки гузаронидани мониторинги экологиро таъмин менамоянд, муқаррар мекунад;

- омӯзишу таълими мутахассисонро барои кор дар соҳаи мониторинги экологӣ ташкил менамояд;

- барои ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ супоришҳои дахлдор медиҳад;

- мақомоти ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, аҳолиро дар бораи ҳолати муҳити зист дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси маълумоти эътимодноки иттилооти экологӣ хабардор менамояд.

Моддаи 11. Иштироки *иттиҳодияҳои* ҷ**амъият**ӣ **ва шаҳрвандон дар системаи мониторинги**

                       **эколог**ӣ

                            **(ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)**

1. *Иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон* ҳуқуқ доранд ба мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ барои гирифтани иттилооти пурра ва эътимодноки ҳолати муҳити зист муроҷиат намоянд.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ вазифадор аст, ки бо тартиби муқарраргардида шикоят ва аризаҳои шаҳрвандон ва *иттиҳодияҳои* ҷамъиятиро дар бораи ҳолати муҳити зист баррасӣ намояд ва онҳоро аз натиҷаи баррасӣ ва тадбирҳои қабулгардида огоҳ созад.

3. *Иттиҳодияҳои* ҷамъиятӣ ҳуқуқ доранд ба мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ бо пешниҳодҳо доир ба муқаррар намудани объектҳои иловагии мониторинги экологӣ муроҷиат намоянд.

4. *Иттиҳодияҳои* ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон ҳуқуқ доранд дар гузаронидани мониторинги экологӣ аз ҳисоби маблағи худ ё маблағҳои дигари тибқи қонунгузорӣ пешбинишуда иштирок намоянд.

5. Маълумоти мониторинги экологии аз тарафи *иттиҳодияҳои* ҷамъиятӣ ба даст овардашуда, ки ҷавобгӯи талабот нисбат ба захираҳои иттилоотӣ мебошад, ба феҳристи объектҳои мониторинги экологӣ ворид карда мешавад.

**(ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)**

БОБИ 4.

ТАНЗИМИ ФАЪОЛИЯТ ДАР СОҲАИ МОНИТОРИНГИ ЭКОЛОГӢ

**Моддаи 12.** Ӯ**ҳдадориҳои субъектҳои мониторинги эколог**ӣ

1. Субъектҳои мониторинги экологӣ нисбати объектҳояшон, ки ба Феҳристи давлатии объектҳои мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид шудаанд, ӯҳдадоранд:

- мониторинги маҳаллии манбаъҳои таъсири антропогениро ба муҳити зисти табиӣ ташкил намоянд ва гузаронанд; **(ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)**

- *ташкили* заминаи зарурии моддию техникии мониторинги экологиро *таъмин* намоянд; **(ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)**

- мониторинги маҳаллиро бо истифода аз усулу воситаҳои тасдиқшудаи тибқи қонунгузорӣ муқарраргардида, ки ягонагии ченкуниҳоро таъмин менамояд, ба роҳ монанд;

- шахсони мансабдори масъули гузаронидани мониторинги экологии маҳаллиро муайян ва тайёрии касбии онҳоро мувофиқи талаботи тахассусии муқарраргардида таъмин намоянд;

- ба мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ ва мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ маълумоти ҳуҷҷатшудаи мониторинги экологии маҳаллиро дар мӯҳлат ва ҳаҷми муқарраргардида ройгон пешниҳод намоянд.

2. Истифодабарандагони табиат ва (ё) шахсони ҳуқуқии аз тарафи онҳо ҷалбшуда мониторинги экологии маҳаллиро аз рӯи барномаҳое, ки аз тарафи худи онҳо тибқи талаботи муқарраргардида таҳия гардида, бо мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги экологӣ мувофиқа шудаанд, амалӣ мегардонанд.

**(Ќисми 3 бо ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120 хориҶ шуд)**

**Моддаи 13. Мониторинги эколог**ӣ **дар ҳудудҳои дорои мақоми махсуси эколог**ӣ

1. Дар ҳудудҳои дорои мақоми махсуси экологӣ (минтақаи ҳолати фавқулоддаи экологӣ, минтақаи *ҳолати хатарноки* экологӣ) мониторинги экологӣ қисми таркибии барномаҳои беҳдошти минтақа мебошад. (ҚҶТ аз 26.07.14с., №1120)

2. Мониторинги экологӣ дар объектҳое, ки нисбати онҳо қарори мансубият ба ҳудудҳои дорои мақоми махсуси экологӣ қабул шудааст, дар ҳаҷми барои арзёбии самараноки пурра ва эътимодноки тадбирҳо ва барномаҳои иҷрошавандаи ҳифзи табиат кифоя гузаронида мешавад.

**Моддаи 14. Мониторинги эколог**ӣ **дар воҳидҳои марзию маъмурии п**ӯ**шида**

1. Мониторинги экологӣ дар воҳидҳои марзию маъмурии пӯшида қисми таркибии мониторинги экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

2. Мониторинги экологӣ дар воҳидҳои марзию маъмурии пӯшида бо назардошти талаботи тибқи қонунгузорӣ муайянгардида амалӣ карда мешавад.

**Моддаи 15. Мониторинги эколог**ӣ **дар объектҳои ҳарб**ӣ **ва мудофиав**ӣ

Дар объектҳои ҳарбӣ ва мудофиавӣ, инчунин дар ҷамъомадҳо ва машқҳои ҳарбӣ, ҳангоми ҷойгиронии қӯшун ва техникаи ҳарбӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон мониторинги экологӣ бо назардошти талаботи муайянкардаи қонунгузорӣ ташкил ва амалӣ карда мешавад.

**Моддаи 16. Мониторинги эколог**ӣ **ҳангоми огоҳнамо**ӣ **ва рафъи ҳолатҳои фавқулодда**

1. Дар объектҳое, ки ба Феҳристи давлатии объектҳои хатарнок ворид шудаанд, мониторинги экологии ҳолати онҳо аз рӯи нишондодҳои дахлдор бо ин объектҳо, инчунин мониторинги экологии омилҳои берунае, ки имконияти сарзании ҳолатҳои фавқулоддаро доранд, ташкил ва амалӣ карда мешавад.

2. Ҳангоми сар задани ҳодисаҳои фавқулодда мониторинги экологии объектҳои табиӣ ва дигар объектҳое, ки дар минтақаи зери таъсири ҳодисаҳои фавқулодда ва паҳншавии оқибатҳои номусоиди онҳоянд, гузаронида мешавад.

**Моддаи 17. Мониторинги экологии партовҳои хатарнок**

1. Мониторинги экологӣ дар ҳамаи зинаҳои муносибат бо партовҳои хатарнок (ғуншавӣ, интиқол, безараргардонӣ, истифода, гӯркунӣ ва ғайра) ба роҳ монда мешавад.

2. Мониторинги экологиро шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ, ки амалиёти дахлдорро вобаста ба муносибат бо партовҳои хатарнок мегузаронанд, амалӣ мегардонанд, ба шарте ки дар шартномаи миёни онҳо бо истеҳсолкунанда ё молики партовҳои хатарнок тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад.

**Моддаи 18. Мониторинги эколог**ӣ **ва экспертизаи давлатии эколог**ӣ

Дар ҳуҷҷатҳои ба экспертизаи давлатии экологӣ пешниҳодшуда доир ба тадбирҳои мансуб ба истифодабарии табиат, ки амалӣ намудани онҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба нақша гирифта шудааст, бахши алоҳида оид ба мониторинги экологӣ ҳатмист. Дар объектҳои экспертизаи давлатии экологӣ, ки ҳамзамон объектҳои мониторинги экологӣ мебошанд (пурра ё қисман), пуррагӣ ва эътимоднокии иттилооти ба экспертиза пешниҳодшуда бо истифодаи захираҳои иттилооти дахлдор, ки дар системаи мониторинги экологӣ мавҷуд аст, таъмин карда мешавад.

**Моддаи 19. Маблағгузории тадбирҳо оид ба ташкил ва гузаронидани мониторинги эколог**ӣ

1. Системаи мониторинги экологӣ аз ҳисоби буҷети давлатӣ   барои гузаронидани мониторинги экологӣ, иҷрои барномаҳои давлатии мақсаднок, инчунин аз ҳисоби маблағҳои ғайрибуҷетии ташкилотҳо ва дигар манбаъҳо маблағгузорӣ карда мешавад.

2. Маблағ барои ташкили мониторинги экологӣ дар доираи иҷрои барномаҳои ҷумҳуриявии мақсаднок ва маҳаллӣ аз буҷети дахлдор ва фондҳои ғайрибуҷетӣ ҷудо карда мешавад.

3. Маблағгузории ташкили мониторинги экологӣ аз ҳисоби истифодабарандагони табиат, ки моддаи 11 Қонуни мазкур муайян кардааст ва аз ҳисоби худи онҳо амалӣ карда мешавад.

4. Мониторинги экологии манбаъҳои ифлоскунандаи муҳити зист, ки моликияти коммуналӣ мебошанд, аз ҳисоби корхонаҳо–истифодабарандагони табиати дар ҳудуди ҳамин воҳидҳои марзию маъмурӣ ҷойгиршуда маблағгузорӣ карда мешавад.

5. Мониторинги экологии вазъи саломатии аҳолӣ, ки таъсири манфии омилҳои муҳити зистро дар ҳудуди воҳидҳои маҳаллӣ ҳис менамоянд, аз ҳисоби буҷетҳо, фондҳои ғайрибуҷетӣ ва дигар манбаъҳои тибқи қонунгузорӣ барои рафъи ҳамин манбаи ифлоскунанда пешбинишуда маблағгузорӣ карда мешавад.

6. Мониторинги экологии объектҳои табиӣ ва дигар объектҳои дар ихтиёри шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ набуда, инчунин гузаронидани мониторинги экологии ҳолати муҳити зист, вазъи саломатии аҳолӣ дар ҳаҷми барномаҳои ҷумҳуриявии мақсаднок пешбинишуда аз ҳисоби буҷети давлатӣ, фондҳои ғайрибуҷетӣ ва дигар манбаъҳои пешбиникардаи қонунгузорӣ маблағгузорӣ карда мешавад.

**Моддаи 20. Ҳамкории байналмилал**ӣ **дар соҳаи мониторинги эколог**ӣ

Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи мониторинги экологӣ дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, ба роҳ монда мешавад.

БОБИ 5.

МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

**Моддаи 21.** Ҷ**авобгар**ӣ **барои риоя накардани Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани Қонуни мазкур тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 22. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

**Президенти**

Ҷ**умҳурии То**ҷ**икистон                                        Эмомал**ӣ **РАҲМОН**

ш. Душанбе, 25 марти соли 2011,

№ 707
Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	707	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ МОНИТОРИНГИ ЭКОЛОГӢ	Маҷлиси Олии ҶТ	25.03.2011	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Primary tabs

^-A A ⁺A

Сешанбе, Июл 30, 2024

ЭЪЛОН ДАР БОРАИ ҚАБУЛ БА МАГИСТРАТУРА АЗ РӮЙИ ИХТИСОСИ ҲУҚУҚШИНОСӢ (240102)

Нишонаи номӣ (тег):

ЭЪЛОН ДАР БОРАИ ҚАБУЛ БА МАГИСТРАТУРА АЗ РӮЙИ ИХТИСОСИ ҲУҚУҚШИНОСӢ (240102)

Баҳодиҳии муҳтаво:

Бештар оида ба ЭЪЛОН ДАР БОРАИ ҚАБУЛ БА МАГИСТРАТУРА АЗ РӮЙИ ИХТИСОСИ ҲУҚУҚШИНОСӢ (240102)

KHOVAR.TJ

АГЕНТИИ МИЛЛИИ ИТТИЛООТИИ ТОҶИКИСТОН «ХОВАР»
WWW.KHOVAR.TJ

«ХОВАР FM»

Садриддин Айнӣ (1878 – 1954): Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳо, ки ба 29 забони хориҷӣ нашр шудаанд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба асосгузори адабиёти муосири тоҷик Садриддин Айнӣ унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Бобоҷон Ғафуров (1909 – 1977): Олим, академики Академияи Илмҳои ИҶШС, арбоби ҳизбӣ ва давлатӣ, муаллифи китоби оламшумули «Тоҷикон» ва зиёда аз 300 асару мақолаҳо.
Солҳои 1944-1946 котиби дуюм, с.1946-1956 котиби якуми КМ Ҳизби комунистии Тоҷикистон, 1956 – 1977 сарвари Пажуҳишгоҳи шарқшиносии ИҶШС.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба таърихшинос ва шарқшиноси шинохтаи тоҷик, академик, муаллифи китоби «Тоҷикон» Бобоҷон Ғафуров унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Мирзо Турсунзода (1911-1977): Шоири халқӣ, раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ, Раиси Кумитаи якдилии халқҳои Осиё ва Африқо. Барои достонҳои «Қиссаи Ҳиндустон»(1948), «Ҳасани аробакаш», «Чароғи абадӣ», «Садои Осиё»,(1960) «Ҷони ширин» (1963) бо ҷоизаҳои давлатии ИҶШС, ҶШС Тоҷикистон ва байналмилалии ба номи Ҷ. Неҳру (1967) сарфароз шуда буд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 07 майи соли 2001 ба шоири халқии Тоҷикистон, ходими намоёни ҷамъиятӣ Мирзо Турсунзода унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Эмомалӣ Раҳмон: Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, солҳои 1999, 2006 ва 2013 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардидаст.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат.
Бо қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 11 декабри соли 1999 барои мустаҳкам намудани давлатдории соҳибистиқлол ва пойдории сулҳ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” мукофотонида шудааст.
Нусратулло Махсум (1881 – 1938): Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1924-1926 раиси Кумитаи инқилобии ҶМШС Тоҷикистон, солҳои 1926-1933 раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Нусратулло Махсум унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” дода шудааст.
Шириншоҳ Шоҳтемур (1899 – 1937): Ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1929-1931 котиби Ҳизби коммунистии ҶШС Тоҷикистон, солҳои 1933-1937 Раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Шириншоҳ Шоҳтемур, унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шудааст.