Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон

ДАСТУРИ ИСТИФОДАБАРАНДА

ХУШ ОМАДЕД БА CОМОНАИ РАСМИИ МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН!

КОР БО МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Муҳтарам меҳмонон ва истифодабарандагони сомонаи расмии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (ММҚ),

Барои оғози кор бо «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) ба блоки бо номи шабеҳ дар сомонаи расмии ММҚ зер кунед. Блоки «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» кушодашаванда буда, ҳамеша дар қисми болои сомона дастрас аст. Шумо инчунин метавонед ба «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) аз феҳристи асосӣ (меню асосӣ) бо зеркунии пайванди «Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» дастрасӣ пайдо намоед.

БЛОКИ «МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН» (МҚҶТ)

Ҳамаи модулҳо ва имконоти ҷустуҷӯи санадҳо дар «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) мустақилона кор мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки ҳангоми кор бо МҚҶТ ворид кардани «Ном»-и санад ва бо ҳамроҳи он интихоб кардани ҳамаи имконоти дигар, масалан «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра ҳатмӣ нест. Аммо барои ҷустуҷӯи васеъ шумо метавонед аз ҳамаи имконоти ҷустуҷӯи санадҳо ба таври дилхоҳ истифода баред. Ҳамаи санадҳое, ки ба МҚҶТ ворид шуданд дар зери «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ», яъне дар «Ҷадвали санадҳо» дастрасанд.

ЛАВҲАИ ИМКОНОТИ ҶУСТУҶӮ

Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ

ҶАДВАЛИ САНАДҲО

ТУГМАҲОИ «ТАТБИҚ КАРДАН» ва «БОЗСОЗӢ»

Тугмаи «Татбиқ кардан»: Баъд аз он ки Шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» имконоти дилхоҳро ворид карда, интиход мекунед, барои намоиш додани натиҷа тугмаи «Татбиқ кардан»-ро зер кунед. Аммо, вақте ки шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» дархостеро ворид мекунед ё имконеро интихоб менамоед, онҳо ба таври худкор дарҳол татбиқ карда мешаванд.

Тугмаи «Бозсозӣ»: Агар хоҳед, ки ҳамаи дархостҳо ва имконотеро дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» лағв кунед, аз тугмаи «Бозсозӣ» истифода баред.

Агар шумо хоҳед, ки номи санади дақиқро аз санадҳои дар махзан мавҷудбуда ба даст оред, калидвожаи номи санадро ба сатри «Ном» ворид намоед. Ҳамаи санадҳое, ки дорои калидвожаи воридуша мебошанд нишон дода мешаванд. Масалан, агар шумо калидвожаи «дастрасӣ»-ро ворид кунед, санадҳое, ки калимаи «дастрасӣ»-ро дар бар мегиранд, дар «Ҷадвали санадҳо» нишон дода мешаванд (масалан, ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ)

САТРИ «НОМ»

Шумо инчунин метавонед санадҳоро аз рӯи муҳтаво бо истифодаи сатри «Матни асосӣ» ва полои дилҳол ҷустуҷӯ намоед. Масалан, барои ёфтани санад(ҳо)и дорои калима(ҳо), калидвожа(ҳо) ё ибора(ҳо)и лозимӣ, ба сатри «Матни асосӣ» дархостро ворид намуда, имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед. Санадҳои дархостшуда ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред. Ҳамин тавр аз имкони «Дар бар намегирад» ё имконоти ҷустуҷӯи дигар истифода баред, Масалан, агар шумо ба сатри «Матни асосӣ» калимаи «Интернет»-ро ворид кунед ва имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед, саданҳое, ки дар муҳтавои худ дорои калимаи «Интернет» мебошанд, нишод дода мешаванд.

САТРИ «МАТНИ АСОСӢ»

Сатри «Матни асосӣ»

Шумо метавонед санадҳоро аз рӯи «Ном», «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра алоҳида ё якҷоя ба таври дилхоҳ ҷустуҷӯ намоед.

Масалан, агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо «Аз рӯи моҳ ва сол» ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз рӯи моҳ ва сол» бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо дар давраи муайян ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз санаи интихобшуда» ва/ё «То санаи интихобшуда» алоҳида ё якҷоя бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Ҳамин тавр Шумо метавонед ҳар гуна санадҳои махзанро алоҳида ё бо интихоби имконоти иловагӣ ҷустуҷӯ намоед ва ба даст оред.

Барои дидани санад ва мутолиа кардани он, аз тугмаи «ДИДАН» истифода баред ва барои пинҳон кардани он, аз тугмаи «ПИНҲОН КАРДАН» истифода баред.

ТУГМАҲОИ «ДИДАН» ва «ПИНҲОН КАРДАН»

Шумо ҳам метавонед, бо зеркунии пайванди номи санад онро дар саҳифаи алоҳида кушоед ё ин ки дар форматҳои Word, PDF ва ZIP аз сомонаи мо боргирӣ намоед.

ЗАМИМА ДАР ФОРМАТҲОИ WORD, PDF ва ZIP (ДАР ҶАДВАЛИ САНАДҲО)

Замима

КОР БО СОМОНАИ РАСМӢ - БАҚАЙДГИРӢ ВА ВОРИДШАВӢ

Ҳамаи маводҳои Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба ахбори омма дахл доранд, дар сомонаи мо дастрасанд. Барои гирифтани маълумот Шумо метавонед аз Феҳристи асосӣ (менюи асосӣ), Харитаи сомона, имкони Ҷустуҷӯ ва Ҷустуҷӯи васеъ истифода баред.
Барои бақайдгирӣ дар сомонаи Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, лутфан ба таври расмӣ муроҷиат намоед. Корбарони бақайдгирифташуда метавонанд аз имкониятҳои иловагӣ истифода баранд, масалан, пайдо кардани дастрасӣ ба лоиҳаҳои санадҳо.

Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Матни асосӣ:
Дидан

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ИХТИРОЪ

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2004, №2, мод. 49; с. 2012, №7, мод. 707; с. 2013, №3, мод.199; с. 2016, №11, мод. 888)

(Қонуни ҶТ аз 03.07.2012 № 857, аз 19.03.2013 № 956, аз 14.11.2016 № 1372, аз 2.01.2019 № 1568, аз 13.11.2023 № 1997)

БОБИ I. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

*(Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956)*

Қонуни мазкур муносибатҳои молумулкӣ ва муносибатҳои шахсии ғайримолумулкии бо онҳо алоқамандро, ки бинобар офаридан, ҳифзи ҳуқуқӣ ва истифодабарии ихтироот дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба миён меоянд, танзим мекунад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568).

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Мафҳумҳои дар Қонуни мазкур истифодашаванда маънои зерин доранд:

- ариза - маҷмӯи ҳуҷҷатҳои бо Қонуни мазкур муқарраршуда, ки барои гирифтани ҳуҷҷати муҳофизатӣ ба Идораи патентӣ пешниҳод карда мешаванд;

- дорандаи патент - шахси воқеӣ ё ҳуқуқие, ки ба номи ӯ ҳуҷҷати муҳофизатӣ дода мешавад;

- ихтироъ - офаридаи нави техникие, ки имконият медиҳад масъалаҳои мушаххаси истеҳсолот ва соҳаҳои дигари фаъолияти инсон ҳал карда шаванд;

- иҷозатнома (литсензия) - аз тарафи дорандаи патент ба дигар шахси ҳуқуқӣ ё воқеӣ додани ҳуқуқи истифодабарии ихтирои бо патент ҳифзшаванда (Қонуни ҶТ аз 03.07.2012 № 857);

- намояндаи патентӣ - шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки тибқи қонунгузорӣ ҳуқуқ дорад шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро дар назди Идораи патентӣ намояндагӣ намояд;

- объектҳои моликияти саноатӣ - ихтироот, намунаҳои саноатӣ ва моделҳои судманд, ки маҳсули фаъолияти зеҳнии инсон мебошанд;

- пешнамунаи (прототипи) ихтироъ - ҳаммонанди ихтироъ, ки бо маҷмӯи аломатҳои асосиаш ба ихтироъ наздиктарин аст;

- Конвенсияи Париж - Конвенсияи Париж оид ба ҳифзи моликияти саноатӣ аз 20 марти соли 1883 бо тағйиру иловаҳои минбаъда (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568);

- тавсифномаи ихтироъ - ҳуҷҷати мансуб ба ариза, ки дар он ихтироъ ба пуррагӣ тафсир мешавад;

- формулаи ихтироъ - ҳуҷҷати мансуб ба ариза, ки дар асоси тавсифномаи ихтироъ тартиб дода мешавад ва маҷмӯи аломатҳои асосии ихтироъро дар бар мегирад;

- шартҳои патентпазирӣ - шартҳои бо Қонуни мазкур муқарраршудаи пешниҳоди ҳифзи ҳуқуқии ихтироъ;

- ҳаммонанди ихтироъ - объекте, ки таъиноташ бо таъиноти ихтироъ як буда, маҷмӯи аломатҳои он ба маҷмӯи аломатҳои асосии ихтироъ монанд аст;

- ҳуҷҷатҳои муҳофизатӣ - патентҳо ва нахустпатентҳое, ки барои ихтироъ тибқи Қонуни мазкур дода мешаванд.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ихтироъ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ихтироъ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамин Қонун, дигар санадҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф намудааст, иборат аст (Қонуни ҶТ аз 14.11.2016 № 1372).

Моддаи 3. Мақоми давлатӣ оид ба ҳифзи объектҳои моликияти саноатӣ

Мақоми давлатӣ оид ба ҳифзи объектҳои моликияти саноатӣ (минбаъд - Идораи патентӣ) амалигардонии сиёсати ягонаи давлатиро дар соҳаи ҳифзи ҳуқуқии объектҳои моликияти саноатӣ таъмин менамояд, аризаҳоро барои объектҳои моликияти саноатӣ қабул мекунад, аз рӯи онҳо экспертиза мегузаронад, бақайдгирии давлатӣ ва нашри расмии маълумотро дар бораи объектҳои моликияти саноатӣ ба сомон мерасонад, ҳуҷҷатҳои муҳофизатӣ медиҳад ва инчунин вазифаҳои дигарро, ки мувофиқи ҳуҷҷатҳои таъсисии Идораи патентӣ пешбинӣ шудаанд, иҷро мекунад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Дар назди Идораи патентӣ Шӯрои шикоятӣ амал мекунад, ки он мақоми ҳатмии аввалин оид ба ҳалли масъалаҳои баҳсталаби марбут ба ҳифзи ҳуқуқии объектҳои моликияти саноатӣ ба шумор меравад. Шӯрои шикоятӣ ваколатҳои худро дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Низомнома дар бораи Шӯрои шикоятӣ ба амал мебарорад.

Маблағгузории Идораи патентӣ аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ, пардохтҳои корбарӣ инчунин маблағҳое, ки аз расондани хизматҳои патентӣ ва иттилоотӣ ворид шудаанд, ба амал бароварда мешавад.

Моддаи 4. Ҳуҷҷатҳои муҳофизатӣ

Ҳуқуқ ба ихтироъ аз ҷониби давлат ҳифз карда шуда, бо патент ва ё нахустпатент барои ихтироъ (минбаъд - ҳуҷҷатҳои муҳофизатӣ) тасдиқ карда мешавад.

Патент барои ихтироъ баъд аз гузаронидани экспертизаи моҳияти ариза дода шуда, аз санаи пешниҳоди ариза ба Идораи патентӣ дар давоми бист сол амал мекунад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Нахустпатент барои ихтироъ баъд аз гузаронидани экспертизаи пешакии ариза барои нахустпатент дода мешавад ва аз санаи пешниҳоди ариза ба Идораи патентӣ дар давоми даҳ сол амал мекунад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Ҳуҷҷати муҳофизатӣ аввалият, муаллифӣ ва ҳуқуқи истисноии истифодабарии ихтироъро тасдиқ мекунад.

Мӯҳлати амали ҳуҷҷати муҳофизатӣ барои ихтироъ, ки ба маводи доруворӣ, пеститсидҳо ва моддаҳои кимиёвии кишоварзӣ (агрокимиёҳо) дахл дорад ва ҷиҳати истифодабарии онҳо тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон шаҳодатномаи бақайдгирии маводи дорувории мақомоти дахлдор талаб карда мешавад, бо дархости дорандаи ҳуҷҷати муҳофизатӣ аз ҷониби Идораи патентӣ тамдид карда мешавад, агар аз рӯзи пешниҳоди ириза ҷиҳати гирифтани ҳуҷҷати муҳофизатӣ барои ихтироъ то гирифтани шаҳодатномаи мазкур зиёда аз чор сол гузашта бошад (Қонуни ҶТ аз 14.11.2016 № 1372).

Мӯҳлати мазкур ба давраи аз санаи пешниҳоди ариза барои гирифтани ҳуҷҷати муҳофизатӣ ба ихтироъ то рӯзи гирифтани шаҳодатномаи бақайдгирии маводи доруворӣ барои истифодаи маҳсулот, бо кам кардани чор сол, вале на зиёда аз панҷ сол тамдид карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 14.11.2016 № 1372).

Тартиби пешниҳоди дархост оид ба тамдид кардани мӯҳлати ҳуҷҷати муҳофизатӣ барои ихтироъ ва баррасии онро Идораи патентӣ муайян менамояд (Қонуни ҶТ аз 14.11.2016 № 1372).

Моддаи 5. Ҳифзи ҳуқуқии ихтироъ

Ҳаҷми ҳифзи ҳуқуқӣ, ки онро ҳуҷҷати муҳофизатӣ медиҳад, бо формулаи ихтироъ муайян карда мешавад. Барои маънидод намудани формулаи ихтироъ тавсифнома ва нақшаҳo истифода шуда метавонанд.

Амали ҳуҷҷати муҳофизатии барои тарзи ба даст овардани маҳсулот додашуда ба маҳсулоте, ки бевосита бо ин тарз ҳосил шудаааст, низ дахл дорад. Маҳсулоти нав дар он сурат бо тарзи патентнокшуда ба даст овардашуда ҳисобида мешавад, агар далелҳои акс вуҷуд надошта бошанд.

Ҳифзи ҳуқуқӣ мувофиқи Қонуни мазкур ба ихтирооте, ки сирри давлатиро дар бар мегиранд, дода намешавад. Тартиби ба онҳо додани ҳифзи ҳуқуқиро санади дахлдори қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

БОБИ 2. ПАТЕНТПАЗИРИИ ИХТИРООТ

Моддаи 6. Шартҳои патентпазирии ихтироъ

Ба ихтироъ ҳифзи ҳуқуқӣ дода мешавад, агар он нав, дорои сатҳи ихтироъкорӣ ва қобили татбиқ бошад.

Ихтироъ нав ба ҳисоб меравад, агар он қисми сатҳи техника набошад.

Сатҳи техника маҷмӯи маълумоте мебошад, ки то санаи аввалияти ихтироъ дар ҷаҳон қобили дастрасии умум гардидааст.

Ихтироъ дорои сатҳи ихтироъкорӣ маҳсуб меёбад, агар он барои мутахассис аз маълумот дар бораи сатҳи техника ошкоро пайдо нагардад.

Ихтироъ қобили татбиқ ҳисобида мешавад, агар он дар саноат, кишоварзӣ, тандурустӣ ва дигар соҳаҳои фаъолияти инсон истифода шуда тавонад.

Сохтор, тарз, модда, штамми микроорганизм, штамми ҳуҷайраҳои растаниҳо ва ҳайвонот, инчунин аз рӯи таъиноти нав истифода бурдани онҳо объектҳои ихтироъ буда метавонанд.

Объектҳои зерин ба маънои муқаррароти Қонуни мазкур ихтироъ маҳсуб намешаванд:

- назарияҳои илмӣ ва методҳои математикӣ;

- методҳои ташкилу идоракунии хоҷагӣ;

- аломатҳои шартӣ, ҷадвалҳо, қоидаҳо;

- қоидаҳо ва методҳои иҷрои амалиёти фикрӣ;

- алгоритмҳо ва барномаҳо барои мошинҳои ҳисоббарор;

- лоиҳаҳо ва схемаҳои банақшагирии иншоот, биноҳо, маҳалҳо;

- пешниҳодҳое, ки танҳо ба намуди берунаи маҳсулот дахл дошта, ба қонеъ гардонидани талаботи эстетикӣ равона шудаанд.

Ба маънои муқаррароти Қонуни мазкур объектҳои зерин ба сифати объектҳои патентпазир эътироф карда намешаванд:

- топологияҳои микросхемаҳои интегралӣ;

- навъҳои растаниҳо ва зотҳои ҳайвонот;

- пешниҳодҳое, ки хилофи манфиатҳои ҷамъиятӣ, принсипҳои инсондӯстӣ ва ахлоқӣ мебошанд.

Патентпазирии ихтироъро ошкор намудани маълумоте, ки дар натиҷаи он моҳияти ихтироъ дастраси умум гардидааст, халалдор намекунад, агар ин амал аз ҷониби аризадиҳанда, муаллиф ва ё шахси дигаре, ки аз онҳо мустақиман ва ё ба тариқи ғайримустақим маълумоти ба ихтироъ дахлдорро ба даст овардааст, иҷро шуда бошад ва агар ариза дар бораи додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ барои ихтироъ ба Идораи патентӣ на дертар аз шаш моҳи баъд аз санаи ошкор шудани ин маълумот пешниҳод шуда бошад. Дар айни замон ӯҳдадории исбот намудани воқеияти ин амал ба зиммаи аризадиҳанда гузошта мешавад.

БОБИ 3. СУБЪЕКТҲОИ ҲУҚУҚ БА ИХТИРОЪ

Моддаи 7. Муаллифи ихтироъ

Шахси воқеие, ки бо меҳнати эҷодкоронаи вай ихтироъ офарида шудааст, муаллифи ихтироъ ҳисобида мешавад. Агар дар офаридани ихтироъ якчанд шахсони воқеӣ иштирок карда бошанд, ҳамаи онҳо муаллифи ихтироъ ҳисоб мешаванд. Тартиби истифодаи ҳуқуқҳое, ки ба муаллифон тааллуқ доранд, бо созишномаи байни онҳо муайян карда мешавад.

Шахсоне, ки дар офаридани ихтироъ ҳиссаи шахсии эҷодӣ нагузоштаанд, ба муаллиф(он) танҳо ёрии техникӣ, ташкилӣ ва ё моддӣ расонидаанд ё ин ки танҳо барои ба расмият даровардани ҳуқуқ ба ихтироъ ва истифодаи он мусоидат намудаанд, муаллифи ихтироъ ҳисоб намешаванд.

Ҳуқуқи муаллифӣ ҳуқуқи шахсии бегонанашаванда буда, бемӯҳлат ҳифз карда мешавад.

Моддаи 8. Аризадиҳанда

Ҳуқуқи пешниҳоди аризаро барои додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ инҳо доранд:

- муаллиф(он)-и ихтироъ;

- корфармо, дар ҳолатҳои пешбининамудаи қисми дуюми моддаи 9 ҳамин Қонун;

- ворис(он)-и ҳуқуқии муаллиф (он) ва ё корфармо.

Моддаи 9. Дорандаи патент

Ҳуҷҷати муҳофизатӣ ба инҳо дода мешавад:

- муаллифи ихтироъ;

- шахсе, ки ӯро муаллифи ихтироъ дар ариза дар бораи додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ муайян намудааст (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568);

- ворисони ҳуқуқии шахсони дар боло зикргардида.

Ҳуқуқи гирифтани ҳуҷҷати муҳофизатӣ барои ихтирое, ки онро корманд дар алоқамандӣ бо иҷрои вазифаҳои хизматиаш ва ё аз корфармо гирифтани супориши мушаххас офаридааст, ба корфармо тааллуқ дорад, агар шартномаи байни онҳо ҳолати дигареро пешбинӣ накарда бошад.

Агар корфармо дар давоми чор моҳи баъди санаи аз ҷониби муаллиф дар бораи офаридани ихтироъ хабардор карда шуданаш ба Идораи патентӣ ариза надиҳад, ҳуқуқи пешниҳоди аризаро ба шахси дигар вогузор накунад ва ё муаллифро дар бораи махфӣ нигоҳ доштани ихтироъ огоҳ нанамояд, пас ҳуқуқи пешниҳоди ариза ва гирифтани ҳуҷҷати муҳофизатӣ ба муаллиф мегузарад. Дар ин ҳолат корфармо ҳуқуқ дорад ба дорандаи ҳуҷҷати муҳофизатӣ ҷуброни дар асоси шартнома муайяншударо пардохта, ихтироъро дар истеҳсолоти худ истифода барад.

Ҳуқуқи гирифтани ҳуҷҷати муҳофизатӣ ба ихтирое, ки корманд таҷриба, воситаҳои моддӣ, техникӣ ва дигар воситаҳои корфарморо истифода бурда, лекин на дар алоқамандӣ бо иҷрои вазифаҳои хизматии корманд ва ё супориши муайяни корфармо офаридааст, ба корманд тааллуқ дорад, агар шартномаи байни онҳо ҳолати дигареро пешбинӣ накарда бошад. Дар ин ҳолат корфармо ҳуқуқ дорад ба дорандаи ҳуҷҷати муҳофизатӣ ҷуброни дар асоси шартнома муайяншударо пардохта, ихтироъро дар истеҳсолоти худ истифода барад.

Моддаи 10. Ҳуқуқи муаллифи ихтирое, ки якҷоя бо иҷрои вазифаҳои хизматӣ офарида шудааст

Корманде, ки дар қисми дуюми моддаи 9 Қонуни мазкур зикр шудааст, ҳуқуқ дорад дар ҳолатҳои зерин аз корфармо мутаносибан ба фоидаи бадастовардаи корфармо ва ё фоидае, ки корфармо метавонист аз ихтироъ ба таври лозимӣ истифода бурда, ба даст дарорад, подош гирад:

- аз ҷониби корфармо гирифтани ҳуҷҷати муҳофизатӣ;

- ҳуқуқи гирифтани ҳуҷҷати муҳофизатиро ба шахси дигар вогузор кардани корфармо;

- аз ҷониби корфармо қабул намудани қарор дар бораи махфӣ нигоҳ доштани ихтироъ;

- бо сабабҳои вобаста ба корфармо нагирифтани ҳуҷҷати муҳофизатӣ аз рӯи аризаи аз ҷониби корфармо пешниҳодшуда.

Подош бо андоза ва шартҳои дар асоси созишномаи байни муаллиф ва корфармо муайяншуда пардохта мешавад.

Дар ҳолати байни тарафҳо ба даст наомадани созиш нисбати андоза ва тартиби пардохти подош ва ё ҷуброн баҳс бо тартиби судӣ ҳал карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Барои саривақт напардохтани подош ва ё ҷуброни дар шартнома муайяншуда корфармо мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошад.

БОБИ 4. АРИЗА БАРОИ ДОДАНИ ҲУҶҶАТИ МУҲОФИЗАТӢ

Моддаи 11. Пешниҳоди ариза барои додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ

Аризаро барои додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ (минбаъд - ариза) аризадиҳанда ба Идораи патентӣ пешниҳод мекунад.

Ариза ба воситаи намояндаи патентӣ, ки Идораи патентӣ ӯро ба қайд гирифтааст, пешниҳод шуда метавонад.

Шахсони воқеие, ки доимӣ берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон истиқомат мекунанд, ё шахсони ҳуқуқии хориҷӣ ё намояндагони онҳо корҳои марбут ба гирифтани ҳуҷҷати муҳофизатӣ ва нигоҳ доштани эътибори онро ба воситаи намояндагони патентии дар Идораи патентӣ бақайдгирифташуда пеш мебаранд (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568).

Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки муваққатан берун аз ҳудуди он мебошанд, корҳои марбут ба гирифтани ҳуҷҷатҳои муҳофизатӣ ва нигоҳ доштани эътибори онҳоро ба воситаи намояндаи патентӣ ва ё дар сурати нишон додани нишонии мукотиба дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон бевосита худашон пеш мебаранд (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568).

Ваколати намояндаи патентӣ бо бовариномае, ки аризадиҳанда ба ӯ додааст, тасдиқ карда мешавад. Талаботро ба намояндаи патентӣ, тартиби аттестатсия ва бақайдгириии ӯро Идораи патентӣ муайян мекунад.

Моддаи 12. Ариза

Ариза бояд ба як ихтироъ ва ё гурӯҳи ихтироъҳои бо ҳам то ба ҳадде алоқаманд, ки ғояи ягонаи ихтироъкориро ташкил медиҳанд (талаботи ягонагии ихтироъ), дахл дошта бошад.

Ариза бояд ҳуҷҷатҳои зеринро дар бар гирад:

- дархост дар бораи додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ бо нишон додани номи ихтироъ, муаллиф(он)и ихтироъ ва шахс(он)е, ки ба номи ӯ (онҳо) ҳуҷҷати муҳофизатӣ дархост карда мешавад, инчунин ҷои истиқомат ва ё ҷойгиршавии онҳо (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568);

- тавсифномаи ихтироъ, ки ихтироъро бо пуррагии кифоя барои амалӣ гардондан аз ҷониби мутахассис ошкор мекунад;

- формулаи ихтироъ, ки моҳияти онро ифода мекунад ва ба тавсифнома асос ёфтааст;

- реферат;

- нақшаҳо ва маводи дигар, агар онҳо барои фаҳмидани моҳияти ихтироъ зарур бошанд.

Дархост дар бораи додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ ба забони давлатӣ ва ҳуҷҷатҳои дигари ариза ба забонҳои дигар пешниҳод шуда метавонанд (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568).

Барои нигоҳ доштани санаи пешниҳоди ариза, ки мувофиқи моддаи 14 Қонуни мазкур муайян карда мешавад, тарҷумаи ин ҳуҷҷатҳо ба забони давлатӣ бояд дар муддати се моҳ пас аз воридшавии нахустини онҳо ба Идораи патентӣ пешниҳод карда шавад.

Ба ариза ҳуҷҷати тасдиқкунандаи пардохт барои пешниҳоди ариза ва ҳуҷҷати тасдиқкунандаи асосҳо барои напардохтани ё кам кардани ин пардохт илова карда мешавад. Ҳуҷҷатҳои мазкур якҷоя бо ариза ва ё дар муддати се моҳи баъд аз расидани ариза ба Идораи патентӣ пешниҳод шуданашон мумкин аст (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 1997).

Қоидаҳои пешниҳод ва баррасии ариза барои додани патент ва нахустпатент ба ихтироъро Идораи патентӣ муқаррар менамояд (Қонуни ҶТ аз 14.11.2016 № 1372).

Моддаи 13. Бо ташаббуси аризадиҳанда ислоҳ намудани ҳуҷҷатҳои ариза

Аризадиҳанда дар давоми се моҳи баъди санаи пешниҳоди ариза ҳуқуқ дорад моҳияти ихтирои пешниҳодшударо тағйир надода, ба маводҳои он ислоҳҳо ва тасҳеҳ дохил кунад.

Ислоҳҳо ва тасҳеҳро ба маводи ариза дар сурати супурдани пардохти корбарии дахлдор инчунин баъди гузаштани мӯҳлати семоҳа, лекин на дертар аз баровардани қарор аз рӯи натиҷаҳои экспертизаи моҳиятӣ дохил кардан мумкин аст (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Моддаи 14. Санаи пешниҳоди ариза

Санаи пешниҳоди ариза аз рӯи санаи ба Идораи патентӣ ворид шудани ҳуҷҷатҳои зерин муқаррар карда мешавад:

- дархост барои додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568);

- тавсифномаи ихтироъ;

- нақшаҳо, агар онҳо дар тавсифнома зикр шуда бошанд.

Агар ҳуҷҷатҳои номбаршуда дар як рӯз ворид нашуда бошанд, санаи воридшавии ҳуҷҷати дертар расида ба сифати санаи пешниҳоди ариза қабул карда мешавад.

Дар ҳолати вайрон намудани талаботи моддаи 12 ҳамин Қонун ариза пешниҳоднашуда маҳсуб мегардад.

Моддаи 15. Табдилдиҳии apизаҳo

Аризадиҳандае, ки барои додани патент ба ихтироъ ариза додааст, дар давоми се соли баъди санаи пешниҳоди ин ариза ҳуқуқ дорад барои додани нахустпатент дархост пешниҳод намояд.

То қабули қарори экспертизаи пешакӣ, ки мувофиқи моддаи 21 Қонуни мазкур гузаронида мешавад, ариза барои додани нахустпатент метавонад ба ариза барои додани патент табдил дода шавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Дар сурати ба амал баровардани ин гуна табдилҳо аввалияти аризаи аввала нигоҳ дошта мешавад.

Моддаи 16. Махфӣ будани коргузорӣ аз рӯи ариза

Идораи патентӣ дар доираи коргузорӣ аз рӯи ариза то нашр шудани маълумот дар бораи он, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар ин бора хоҳиши аризадиҳанда ва ё иҷозати ӯ бошад, ба ҳеҷ шахсе иҷозати дастрас намудани аризаро намедиҳад.

БОБИ 5. АВВАЛИЯТИ ИХТИРОЪ

Моддаи 17. Шартҳои муқаррар намудани аввалият

Аввалияти ихтироъ аз рӯи санаи ба Идораи патентӣ ворид шудани ариза муқаррар карда мешавад.

Аввалияти ихтироъ аз рӯи санаи воридшавии маводҳои иловагӣ муқаррар шуданаш мумкин аст, агар ин маводҳоро аризадиҳанда то гузаштани мӯҳлати семоҳа аз санаи гирифтани огоҳиномаи Идораи патентӣ дар бораи имконнопазирии баэътиборгирии маводҳои иловагӣ бинобар моҳияти ихтирои арзшударо тағйирдиҳанда пиндошта шуданашон ба сифати аризаи мустақил пешниҳод карда бошад.

Аввалият аз рӯи санаи ба Идораи патентӣ пешниҳод шудани аризаи қаблии ин ихтироъро маънидодкунандаи ҳамон як аризадиҳанда муқаррар карда шуданаш мумкин аст, агар ариза, ки аз рӯи он ин гуна аввалият дархост мешавад, на дертар аз дувоздаҳ моҳи баъди санаи пешниҳоди аризаи қаблӣ ворид шуда бошад. Дар ин ҳол аризаи қаблӣ бозхондашуда ҳисобида мешавад.

Аввалият дар асоси якчанд аризаи қаблӣ, ки барои ҳар яки онҳо шартҳои дар қисми сеюми ҳамин модда овардашуда риоя мегарданд, метавонад муқаррар шавад.

Муқаррар намудани аввалият аз рӯи санаи пешниҳоди аризае, ки аз рӯи он аллакай аввалияти барвақттар дархост шудааст, мумкин нест.

Аввалияти ихтироъ аз рӯи аризаи ҷудокардашуда аз рӯи санаи пешниҳоди аризаи аввали ҳамон як аризадиҳанда, ки дар он ихтироъ кушода шудааст, муқаррар карда мешавад, агар аризаи ҷудокардашуда ба Идораи патентӣ то аз рӯи аризаи нахустин қабул шудани қарор дар бораи радди додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ, ки имконияти шикоят аз болои он аз даст рафтааст ва дар ҳолати мавҷудияти қарор дар бораи ба аризаи зикршуда додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ , то рӯзи бақайдгирии ихтироъ дар Феҳристи давлатии ихтироот ворид шуда бошад.

Агар дар рафти экспертиза муқаррар карда шавад, ки ихтирооти ҳаммонанд санаи якхелаи аввалият доранд, пас ҳуҷҷати муҳофизатӣ аз рӯи аризае дода мешавад, ки пештар фиристода шудани он ба Идораи патентӣ исбот шудааст, дар ҳолати мувофиқат кардани ин санаҳо бошад - аз рӯи аризае, ки рақами бақайдгирии пештар додашудаи Идораи патентиро дорад, агар созишномаи байни аризадиҳандагон ҳолати дигареро дар назар надошта бошад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Моддаи 18. Аввалияти конвенсионӣ

*(Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568)*

Аввалияти ихтироъ аз рӯи санаи дар давлати иштирокчии Конвенсияи Париж оид ба ҳифзи моликияти саноатӣ пешниҳод шудани аризаи якум барои ин ихтироъ муқаррар шуданаш мумкин аст, агар ариза ба Идораи патентӣ дар давоми дувоздаҳ моҳи баъди санаи зикршуда ворид шуда бошад (аввалияти конвенсионӣ). Агар бинобар ҳолатҳои новобаста ба аризадиҳанда ариза бо дархости аввалияти конвенсионӣ дар мӯҳлати зикргардида пешниҳод нашуда бошад, ин мӯҳлат бо дархости аризадиҳанда ба муддати на зиёда аз се моҳ дароз карда шуданаш мумкин аст (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568).

Аризадиҳандае, ки аз ҳуқуқи аввалияти конвенсионӣ истифода бурдан мехоҳад, бояд ин хоҳишашро ҳангоми пешниҳоди ариза ва ё дар давоми ду моҳи баъди санаи ба Идораи патентӣ пешниҳодшавии ариза изҳор намояд ва нусхаи аризаи якумро замима кунад ва ё онро на дертар аз се моҳи баъди санаи пешниҳод кардани ариза ба Идораи патентӣ фиристонад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568).

БОБИ 6. ЭКСПЕРТИЗАИ АРИЗА

*(Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956)*

Моддаи 19. Экспертизаи расмии ариза

(Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956)

Идораи патентӣ баъди гузаштани се моҳ аз санаи пешниҳоди ариза аз рӯи он экспертизаи расмӣ мегузаронад. Мувофиқи дархости хаттии аризадиҳанда экспертизаи расмӣ то гузаштани мӯҳлати зикршуда оғоз шуда метавонад. Дар ин ҳол аризадиҳанда аз лаҳзаи пешниҳод кардани дархост аз ҳуқуқи бе пардохт бо ташаббуси худ ислоҳ ва саҳеҳ кардани ҳуҷҷатҳо, ки моддаи 13 ҳамин Қонун пешбинӣ намудааст, маҳрум мегардад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956, аз 13.11.2023 № 1997).

Дар рафти гузаронидани экспертизаи расмии ариза мувофиқи моддаҳои 11 ва 12 ҳамин Қонун мавҷуд будани ҳуҷҷатҳои зарурӣ ва риояи талаботи нисбати онҳо муқарраршуда санҷида шуда, масъала дар бораи он, ки пешниҳоди арзшуда ба объектҳои дар қисмҳои 6, 7 ва 8 моддаи 6 ҳамин Қонун зикргардида дахл дорад ё не, баррасӣ мешавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Инчунин санҷида мешавад, ки пешниҳоди арзшуда зери шартҳои дар қисми сеюми моддаи 5 ҳамин Қонун зикршуда қарор надошта бошад.

Агар аризадиҳанда мувофиқи моддаи 13 ҳамин Қонун аз рӯи ариза маводҳои иловагӣ пешниҳод намояд, дар рафти экспертиза моҳияти ихтирои пешниҳодшударо тағйир надодани онҳо санҷида мешавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Маводҳои иловагӣ моҳияти ихтирои пешниҳодшударо тағйир медиҳанд, агар онҳо аломатҳои ба формулаи ихтироъ дохил шуданашон зарур ва дар маводҳои пешинаи ариза набударо дарбар гиранд. Маводҳои иловагӣ дар қисми тағйирдиҳандаи моҳияти ихтирои пешниҳодшуда ҳангоми баррасии ариза ба эътибор гирифта намешаванд ва аз ҷониби аризадиҳанда ба сифати аризаи мустақил ба расмият дароварда шуданашон мумкин аст.

Агар ариза бо риояи ҳамаи талаботи муқарраршуда пешниҳод шуда бошад, аризадиҳанда дар бораи натиҷаи мусбии экспертизаи расмӣ хабардор карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Аз рӯи аризае, ки бо вайрон кардани талабот ба ҳуҷҷатҳои он пешниҳод шудааст, ба аризадиҳанда дархост фиристода мешавад, ки дар давоми ду моҳи аз рӯзи гирифтани он ҳуҷҷатҳои ислоҳшуда ва ё намерасидаро пешниҳод намояд. Агар аризадиҳанда маводҳои дархостшуда ва ё илтимосномаро дар бораи дароз кардани мӯҳлати муқарраршуда дар мӯҳлати зикргардида пешниҳод накунад, ариза бозхондашуда ҳисоб карда мешавад.

Аз рӯи аризаи бо вайрон намудани талаботи ягонагии ихтироъ пешниҳодшуда ба аризадиҳанда пешниҳод карда мешавад, ки дар давоми ду моҳи баъди санаи гирифтани огоҳиномаи дахлдор Идораи патентиро дар бораи он, ки кадоме аз пешниҳодҳои аризадиҳанда бояд баррасӣ шаванд, хабардор кунад ва дар ҳолати зарурӣ ба ҳуҷҷатҳои ариза тасҳеҳ дарорад. Барои пешниҳодоти дигари ба маводҳои аризаи нахустин дохилшуда аризадиҳанда ҳуқуқи ба расмият даровардан ва пешниҳод кардани аризаҳои ҷудокардашударо дорад.

Агар аризадиҳанда дар давоми ду моҳи баъди фиристодани огоҳинома дар бораи вайрон шудани талаботи ягонагии ихтироъ ба Идораи патентӣ дар бораи он, ки кадоме аз пешниҳодҳояш бояд баррасӣ шаванд, хабар надиҳад ва ҳуҷҷатҳои тасҳеҳшударо пешкаш накунад, пешниҳоди аввалини дар формула нишондодашуда, ҳамчунин пешниҳодҳои дигаре, ки бо он ғояи ягонаи ихтироъкориро ташкил мекунанд, агар чунин пешниҳодҳо мавҷуд бошанд, баррасӣ мешавад.

Аризадиҳанда ҳангоми бо қарори экспертиза норозӣ буданаш ҳуқуқ дорад, ки дар муддати се моҳи баъди санаи баровардани қарор ба Шӯрои шикоятӣ эътироз пешниҳод намояд. Эътироз бояд дар давоми ду моҳ баррасӣ шавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Моддаи 20. Экспертизаи моҳиятии ариза

*(Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956)*

Идораи патентӣ мувофиқи дархости аризадиҳанда (ва ё шахсони сеюм), ки метавонад ҳар вақт дар давоми се соли баъд аз санаи пешниҳоди ариза барои гирифтани патент барои ихтироъ пешниҳод гардад, ҳамчунин бо дархости дорандаи нахустпатент, ки дар давоми мӯҳлати амали он дода шуданаш мумкин аст, экспертизаи моҳиятии аризаро мегузаронад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Агар дархост дар бораи гузаронидани экспертизаи моҳиятӣ дар муддати се сол пешниҳод карда нашавад, ариза барои ихтироъ, ки аз рӯи он нахустпатент дархост нашудааст, бозхондшуда ҳисоб карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Дар рафти экспертизаи моҳиятии ариза, ки ҳангоми гузаронидани он ҷустуҷӯи иттилоотӣ бо мақсади муайян намудани сатҳи техника ба амал бароварда мешавад, аввалияти ихтироъ муқаррар карда шуда, шартҳои патентпазирии ихтироъ, ки дар моддаи 6 ҳамин Қонун муайян гардидаанд, санҷида мешаванд (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Идораи патентӣ ҳангоми гузаронидани экспертизаи моҳиятии ариза ҳуқуқ дорад аз аризадиҳанда маводҳои иловагӣ, аз ҷумла формулаи тағйирдодашудаи ихтироъро дархост намояд. Маводҳои иловагӣ аз рӯи дархости экспертиза бояд дар давоми ду моҳи баъди санаи дархостро гирифтани аризадиҳанда бе тағйир додани моҳияти ихтироъ пешниҳод карда шаванд (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Ба маводҳои иловагӣ дар қисми тағйирдиҳандаи моҳияти ихтироъ тартиби муқаррарнамудаи қисмҳои чорум ва панҷуми моддаи 19 ҳамин Қонун татбиқ карда мешавад.

Агар Идораи патентӣ дар натиҷаи гузаронидани экспертизаи моҳиятии ариза муқаррар намояд, ки пешниҳоди арзшуда дар ҳаҷми ҳифзи ҳуқуқии дархостнамудаи аризадиҳанда ба шартҳои патентпазирии ихтироъ, ки моддаи 6 ҳамин Қонун муайян намудааст, мувофиқат мекунад, дар бораи додани патент қарор бароварда мешавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Агар муқаррар карда шавад, ки ихтирои пешниҳодшуда дар ҳаҷми ҳифзи ҳуқуқии дархостшуда ба шартҳои патентпазирӣ мувофиқат намекунад, дар бораи рад шудани додани патент қарор бароварда мешавад.

Аризадиҳанда ҳуқуқ дорад бо маводҳои дар дархости экспертиза, дар қарори экспертиза ва ё ҳисоботи ҷустуҷӯ нишондодашуда шинос гардад. Нусхаҳои маводҳои патентии дархостшударо Идораи патентӣ дар давоми ду моҳи баъди санаи гирифтани дархост ба аризадиҳанда мефиристад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Аризадиҳанда дар сурати норозӣ буданаш бо қарор дар бораи радди додани патент ҳуқуқ дорад, ки дар давоми се моҳи баъди санаи гирифтани қарор ба Шӯрои шикоятӣ эътирози дахлдорро пешниҳод намояд. Шӯрои шикоятӣ эътирозро бояд дар муддати шаш моҳи баъди санаи ворид шудани он баррасӣ намояд.

Агар аризадиҳанда бо қарори Шӯрои шикоятӣ розӣ набошад, метавонад дар муддати шаш моҳи баъди санаи гирифтани қарор ба суд муроҷиат намояд.

Мӯҳлатҳои пешниҳодкунии маводҳо аз рӯи дархости экспертиза ва пешниҳод кардани эътирозро ба Шӯрои шикоятӣ, ки аризадиҳанда онҳоро гузаронидааст, Идораи патентӣ метавонад аз рӯи дархости аризадиҳанда, ки на дертар аз дувоздаҳ моҳи баъди ба охир расидани мӯҳлати гузаронидашуда пешниҳод гардидааст, дар сурати тасдиқ шудани сабабҳои узрноки риоя нашудани мӯҳлатҳо ва пардохти дахлдор барқарор намояд (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956, аз 13.11.2023 № 1997).

Моддаи 21. Экспертизаи пешакии ариза барои додани нахустпатент

*(Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956)*

Экспертизаи пешакии ариза барои додани нахустпатент баъди бо натиҷаи мусбӣ ба анҷом расидани экспертизаи расмӣ гузаронида мешавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Дар рафти гузаронидани экспертизаи пешакӣ аввалияти ихтироъ муқаррар карда шуда, мувофиқ будани он ба шартҳои навӣ ва қобили татбиқ будан санҷида мешавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Санҷидани мувофиқати ихтирои пешниҳодшуда ба талаботи навии сатҳи техника танҳо инҳоро дар бар мегирад (Қонуни ҶТ аз 14.11.2016 № 1372):

- ҳаммонандҳо ва пешнамунаҳои ихтироъ, ки аризадиҳанда дар маводҳои ариза овардааст;

- аризаҳои бозхонднашуда барои ихтироот аз тарафи шахсони дигар пештар дар Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳодшуда (Қонуни ҶТ аз 14.11.2016 № 1372);

- ихтирооти дар Ҷумҳурии Тоҷикистон патентдоршуда, моделҳои судманди бақайдгирифташуда ва дигар сарчашмаҳои иттилоотии дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон дастраси умумибуда (Қонуни ҶТ аз 14.11.2016 № 1372).

Идораи патентӣ ҳангоми гузаронидани экспертизаи пешакӣ ҳуқуқ дорад аз аризадиҳанда маводҳои иловагӣ, аз ҷумла формулаи тағйирдодашудаи ихтироъро дархост намояд. Маводҳои иловагие, ки экспертиза тақозо мекунад, бояд дар давоми ду моҳи баъди санаи гирифтани дархост пешниҳод карда шаванд (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Барои маводҳои иловагӣ дар қисми тағйирдиҳандаи моҳияти ихтироъ тартиби дар қисмҳои чорум ва панҷуми моддаи 19 ҳамин Қонун муқарраршуда татбиқ карда мешавад.

Агар дар натиҷаи гузаронидани экспертизаи пешакӣ муқаррар карда шавад, ки пешниҳоди арзшуда дар ҳаҷми ҳифзи ҳуқуқии дархосткардашуда ба шарти навии ихтироъ, ки бо назардошти қисми сеюми ҳамин модда муайян шудааст ва шарти қобили татбиқ будан, ки онро моддаи 6 Қонуни мазкур муайян намудааст, мувофиқат мекунад, дар бораи додани нахустпатент қарор бароварда мешавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956)..

Нахустпатент ба масъулияти аризадиҳанда дода мешавад.

Дар ҳолати ба шартҳои патентпазирӣ номувофиқ будани ихтирои пешниҳодшуда қарор дар бораи рад шудани додани нахустпатент бароварда мешавад.

Аризадиҳанда ҳуқуқ дорад бо маводҳои дар дархости экспертиза, қарори экспертиза ва ё ҳисобот дар бораи ҷустуҷӯ овардашуда шинос шавад. Нусхаҳои маводҳои патентии аризадиҳанда дархостнамударо Идораи патентӣ ба ӯ дар давоми ду моҳи баъди санаи гирифтани дархост мефиристад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Аризадиҳанда дар сурати розӣ набуданаш бо қарор дар бораи радди додани нахустпатент ҳуқуқ дорад, ки дар давоми се моҳи баъди санаи фиристодани қарор ба Шӯрои шикоятӣ эътироз пешниҳод намояд. Шӯрои шикоятӣ эътирозро бояд дар муддати се моҳи баъди санаи ворид шудани он баррасӣ намояд. Агар аризадиҳанда бо қарори Шӯрои шикоятӣ розӣ набошад, ӯ метавонад дар муддати як моҳи баъди санаи фиристодани қарор ба суд муроҷиат намояд (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568).

Мӯҳлатҳои пешниҳодкунии маводҳоро аз рӯи дархости экспертиза ва пешниҳод кардани эътирозро ба Шӯрои шикоятӣ, ки аризадиҳанда онҳоро гузаронидааст, Идораи патентӣ метавонад аз рӯи дархости аризадиҳанда, ки на дертар аз дувоздаҳ моҳи баъди ба охир расидани мӯҳлати гузаронидашуда пешниҳод гардидааст, дар сурати тасдиқ шудани сабабҳои узрноки риоя нашудани мӯҳлатҳо ва пардохти дахлдор барқарор намояд (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956, аз 13.11.2023 № 1997).

Моддаи 22. Бозхонди ариза

Аризадиҳанда ҳуқуқ дорад то нашри маълумот дар бораи ариза, аммо на дертар аз санаи дар Феҳристи давлатии ихтирооти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта шудани он аризаро бозпас гирад.

Моддаи 23. Нашри маълумот оид ба ариза ва додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ

Маълумот оид ба ариза ва ҳуҷҷати муҳофизатӣ дар хабарномаи расмӣ нашр карда мешавад. Пуррагии маълумоти интишоршавандаро Идораи патентӣ муайян мекунад.

Маълумот оид ба ариза, ки экспертизаи расмиро бо натиҷаи мусбӣ гузаштааст, баъди гузаштани 18 моҳ аз санаи пешниҳоди ариза нашр мешавад. Бо дархости аризадиҳанда ва дар сурати супурда шудани пардохти корбарии дахлдор маълумот оид ба ариза мумкин аст аз мӯҳлати мазкур пештар чоп карда шавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Идораи патентӣ пас аз ба қайд гирифтани ихтироъ дар Феҳристи давлатӣ маълумотро дар бораи ҳуҷҷати муҳофизатии додашуда дар хабарномаи расмӣ бетаъхир нашр мекунад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568).

Маълумоти нашршуда бояд номи муаллиф(он) (бо розигии онҳо) ва доранда(гон)- и патент (нахустпатент), ном ва формулаи ихтироъро дар бар гирад.

БОБИ 7. ДОДАНИ ҲИФЗИ ҲУҚУҚӢ

Моддаи 24. Ҳифзи ҳуқуқии муваққатии ихтироъ

Ба ихтирои пешниҳодшуда аз санаи нашри маълумот дар бораи ариза то санаи нашри маълумот дар бораи додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ дар ҳаҷми формулаи нашршуда ҳифзи ҳуқуқии муваққатӣ дода мешавад.

Ба ихтирое, ки дар намоишгоҳи расмӣ ва расман шинохташудаи байналмилалӣ ба намоиш гузошта шудааст, аз санаи дар намоишгоҳ ҷойгир кунонидани он то санаи нашри аввалини маълумот оид ба додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ ба шарте, ки ариза барои ин ихтироъ на дертар аз шаш моҳи баъди санаи дар намоишгоҳ ҷойгир кунонидани он ба Идораи патентӣ пешниҳод карда шуда бошад, ҳифзи ҳуқуқии муваққатӣ дода мешавад.

Ҳифзи ҳуқуқии муваққатӣ фаронорасида ҳисоб карда мешавад, агар қарор дар бораи надодани ҳуҷҷати муҳофизатӣ қабул шуда, имконияти шикоят аз рӯи ин қарор аз даст рафта бошад.

Дорандаи патент баъд аз гирифтани ҳуҷҷати муҳофизатӣ ҳуқуқ дорад аз шахсе, ки ихтирои пешниҳодшударо дар давраи амали ҳифзи ҳуқуқии муваққатии он истифода намудааст, додани ҷубронпулии муносибро талаб намояд.

Муқаррароти қисми чоруми ҳамин модда аз рӯзе, ки аризадиҳанда шахси аз ихтироъ истифодабурдаро дар бораи пешниҳод шудани ариза барои ин ихтироъ огоҳонидааст, татбиқ мегарданд, агар ин сана аз санаи нашри маълумот дар бораи ариза пештар фаро расида бошад.

Моддаи 25. Бақайдгирии ихтироъ ва додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ

Идораи патентӣ дар давоми се моҳи баъди санаи гирифтани ҳуҷҷатҳо дар бораи пардохт барои бақайдгирӣ ва додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ ихтироъро ба Феҳристҳои давлатии ихтироот дохил мекунад ва ба дорандаи патент ҳуҷҷати муҳофизатӣ медиҳад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 1997).

Ҳуҷҷати тасдиқкунандаи пардохт барои бақайдгирӣ ва додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ аз ҷониби аризадиҳанда дар давоми ду моҳ аз санаи гирифтани қарор оид ба додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ ё дар давоми се моҳ аз санаи баанҷомрасии мӯҳлати мазкур дар ҳолати пардохти иловагӣ пешниҳод карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568, аз 13.11.2023 № 1997).

Дар ҳолати мавҷуд будани якчанд шахс, ки ба номашон ҳуҷҷати муҳофизатӣ дархост карда мешавад, ба онҳо як патент ва ё нахустпатент дода мешавад. Идораи патентӣ ба муаллиф (муаллифон)-и ихтироъ, ки дорандаи патент нестанд, шаҳодатномаи расмии тасдиқкунандаи муаллиф будани онҳоро медиҳад.

Ҳангоми мувофиқи тартиби муқарраршуда пешниҳод нашудани ҳуҷҷате, ки пардохтро барои бақайдгирӣ ва додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ тасдиқ мекунад, бақайдгирии ихтироъ ва додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ ба амал бароварда намешавад, аризаи дахлдор бозхондшуда ҳисобида мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 1997).

Мундариҷаи маълумотеро, ки ба Феҳристҳои давлатӣ дохил карда мешаванд, намуди патент, нахустпатент ва номгӯи маълумоти дар онҳо дарҷшавандаро Идораи патентӣ муайян мекунад.

БОБИ 8. ҲУҚУҚИ ИСТИСНОИИ ИСТИФОДАИ ИХТИРОЪ

Моддаи 26. Ҳуқуқҳои дорандаи патент

Ҳуқуқи истисноии истифодаи ихтирои бо патент ё бо нахустпатент ҳифзшаванда, аз ҷумла, ҳуқуқи сохтан, татбиқ, намудан, ворид кардан, фурӯхтан, бо роҳи дигар ба гардиши ҳоҷагидорӣ даровардан ва ё бо ин мақсад нигоҳ доштани маҳсулоте, ки ихтирои бо патент ё бо нахустпатент ҳифзшавандаро дар бар мегирад, ҳуқуқи татбиқ намудани тарзи бо патент ва ё бо нахустпатент ҳифзшаванда, инчунин ҳуқуқи манъи истифода шудани ихтирои номбаршуда аз ҷониби шахсони дигар, ғайр аз ҳолатҳое, ки ингуна истифодабарӣ мувофиқи ҳамин Қонун вайрон намудани ҳуқуқи истисноии дорандаи патент маҳсуб намегардад, ба дорандаи патент тааллуқ дорад.

Маҳсулот дарбаргирандаи ихтирои бо патент ва ё бо нахустпатент ҳифзшаванда эътироф мешавад ва тарзи бо патент ва ё бо нахустпатент ҳифзшаванда бошад, татбиқёфта ҳисоб карда мешавад, агар ҳар як аломати ихтироъ, ки дар банди алоҳидаи формула оварда шудааст ва ё аломати ба он эквивалент, ки то санаи оғози истифодаи ихтироъ ба чунин сифат дар соҳаи мазкури техника маълум аст, дар маҳсулот мавҷуд бошад ва дар тарз истифода шуда бошад.

Ба гардиши хоҷагидорӣ ворид намудан ё бо ин мақсад нигоҳ доштани маҳсулоте, ки бо истифодаи бевоситаи тарзи патентнокшудаи ҳосил кардани маҳсулот истеҳсол шудаст, низ истифодаи ихтирои бо патент ё бо нахустпатент ҳифзшаванда ҳисоб мегардад.

Тайёр намудани намунаи таҷрибавии воситае, ки ихтироъро дар бар мегирад, инчунин санҷиши таҷрибавӣ ва озмоиши он истифодаи ихтироъ маҳсуб намешавад.

Муносибатҳои тарафҳоро оид ба истифодаи ихтирое, ки ҳуҷҷати муҳофизатӣ ба он ба якчанд шахс тааллуқ дорад, созишномаи байни онҳо муайян мекунад. Ҳангоми набудани чунин созишнома ҳар як дорандаи ҳуҷҷати муҳофизатӣ ихтирои ҳифзшавандаро мувофиқи салоҳдиди худ истифода бурда метавонад, вале бе розигии дорандагони дигари патенти мазкур ҳуқуқи ба шахси дигар додани иҷозатнома ва ё вогузор кардани ҳуқуқи истисноиро (гузашт кардани патентро) надорад.

Соҳиби патент метавонад аломати огоҳкунандаеро, ки дорои патент ё нахустпатент будани ихтирои истифодашавандаро нишон медиҳад, истифода барад.

Патент, нахустпатент ба ихтироъ ва ҳуқуқи гирифтани онҳо ба мерос мемонад.

Дорандаи патент ҳуқуқ дорад ҳуқуқи истисноияшро ба ҳар кадом шахси воқеӣ ё ҳуқуқӣ вогузор кунад (гузашт кардани патент). Шартнома дар бораи вогузор кардани ҳуқуқи истисноӣ бояд дар Идораи патентӣ ба қайд гирифта шавад ва бе чунин бақайдгирӣ он беэътибор дониста мешавад.

Агар дорандаи патент ихтирои ҳуқуқи истисноидоштаро, бе вайрон намудани ҳуқуқҳои дорандаи патенти дигар (патенти якум), ки бастани шартномаи иҷозатномавиро бо шартҳои мутобиқаткунандаи амалияи муқарраргардида рад намудааст, истифода бурда натавонад, ҳуқуқ дорад ба суд бо аризаи даъвогӣ ҷиҳати ба ӯ додани иҷозатномаи маҷбурӣ (тибқи моддаи 28 ҳамин Қонун) барои истифодаи ихтирои мазкур дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон муроҷиат намояд. Дар аризаи даъвогӣ бояд шартҳои ба дорандаи патенти дуюм додани чунин иҷозатнома, аз ҷумла ҳаҷми истифодаи ихтироъ, андоза, тартиб ва мӯҳлати пардохтҳо нишон дода шаванд. Агар дорандаи патенти дуюм, ки ба чунин ихтирои вобаста ҳуқуқи истисноӣ дорад, исбот намояд, ки ихтирои ӯ дастоварди муҳими техникӣ буда, аз ихтирои дорандаи патенти якум афзалияти комили иқтисодӣ дорад, суд дар бораи додани иҷозатномаи маҷбурӣ қарор мебарорад. Ҳуқуқи истифодаи ихтироъ, ки тибқи чунин иҷозатнома ба даст оварда мешавад, ба истиснои ҳолати мусодираи патенти дуюм ба дигар шахс дода намешавад. Дар сурати додани иҷозатномаи маҷбурӣ тибқи қоидаҳои мазкур дорандаи патенти якум ҳуқуқ дорад бо шартҳои мутобиқаткунандаи амалияи муқарраргардида иҷозатномаи ғайриистисноиро ҷиҳати истифодаи ихтирои вобаста ба даст дарорад (Қонуни ҶТ аз 03.07.2012 № 857).

Моддаи 27. Додани ҳуқуқ барои истифодаи ихтироъ

Ҳар кадом шахсе, ки дорандаи патент нест, ба истифодаи ихтирои бо ҳуҷҷати муҳофизатӣ ҳифзшуда танҳо бо иҷозати дорандаи патент, дар асоси шартнома оид ба додани иҷозатнома (литсензия) ҳуқуқ дорад.

Мувофиқи чунин шартнома дорандаи патент (иҷозатномадеҳ) ӯҳдадор мешавад, ки ҳуқуқро барои истифодаи ихтирои ҳифзшуда дар ҳаҷми дар шартнома пешбинишуда ба шахси дигар (иҷозатномагир), ки ӯ ӯҳдадории иҷро намудани ҳамаи амалҳои дар шартнома пешбинишударо ба зиммаи худ мегирад, диҳад.

Дар ҳолати пешниҳоди иҷозатномаи истисноӣ ҳуқуқи истисноии истифодаи ихтироъ дар ҳудуди дар шартнома зикршуда ба иҷозатномагир мегузарад. Ҳуқуқи истифодаи қисми ба иҷозатномагир доданашавандаи ихтироъ дар ҷониби иҷозатномадеҳ мемонад.

Иҷозатномадеҳ дар ҳолати иҷозатномаи ғайриистисноӣ ба иҷозатномагир ҳуқуқи истифодаи ихтироъро дода истода, ҳамаи ҳуқуқҳоеро, ки ҳуҷҷати муҳофизатӣ тасдиқ мекунад, аз ҷумла, ҳуқуқи ба шахсони сеюм додани иҷозатномаҳоро нигоҳ медорад.

Шартномаи оид ба додани иҷозатнома бояд ҳатман дар Идораи патентӣ ба қайд гирифта шавад ва бе чунин бақайдгирӣ беэътибор дониста мешавад.

Дорандаи патент метавонад ба Идораи патентӣ дар бораи ба ҳар кадом шахс дода шудани ҳуқуқ барои истифодаи ихтироъ (иҷозатномаи кушода) дархост диҳад. Дар ин ҳолат андозаи пардохт барои нигоҳ доштани эътибори ҳуҷҷати муҳофизатӣ аз соли баъди нашри маълумот оид ба мавҷудияти чунин дархост 50 фоиз кам карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956, аз 13.11.2023 № 1997).

Дар ҳолати бозхонди иҷозатномаи кушода аз тарафи дорандаи патент пардохт барои нигоҳ доштани эътибори ҳуҷҷати муҳофизатӣ дар давоми вақти амали иҷозатномаи кушода пардохта нашуда, минбаъд ин пардохт ба андозаи пуррааш пардохта мешавад (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 1997).

Шахсе, ки хоҳиши гирифтани иҷозатномаи кушодаро дорад, бояд бо дорандаи патент дар бораи пардохтҳо шартнома бандад. Баҳсҳои марбут ба бастани чунин шартнома дар суд баррасӣ мешаванд.

Амали Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи иҷозатномадиҳӣ ба баъзе намудҳои фаъолият" барои додани чунин намуди иҷозатнома (литсензия) татбиқ намегардад (Қонуни ҶТ аз 03.07.2012 № 857).

Моддаи 28. Иҷозатномаи маҷбурӣ

Дорандаи патент вазифадор аст, ки ихтироъро истифода барад. Ҳангоми дар давоми панҷ соли баъди рӯзи нашри маълумот оид ба додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ аз тарафи дорандаи патент истифода нашудан ва ё ба дараҷаи зарурӣ истифода нашудани ихтироъ, шахси ҳоҳиши истифодаи ихтироъро дошта ва ба ин омодабуда, дар ҳолати бо шартҳои мувофиқ ба амалияи муқарраргардида аз имзои шартнома оид ба додани иҷозатнома саркашӣ намудани дорандаи патент, метавонад ба суд бо аризаи даъвогӣ дар бораи ба вай додани иҷозатномаи маҷбурӣ барои истифодаи ихтирои мазкур муроҷиат намояд (Қонуни ҶТ аз 03.07.2012 № 857).

Агар дорандаи ҳуҷҷати муҳофизатӣ исбот накунад, ки истифода набурдан ва ё ба дараҷаи зарурӣ истифода набурдани ихтироъ сабабҳои узрнок дорад, суд дар бораи додани иҷозатномаи маҷбурӣ қарор мебарорад.

Ҳангоми қабули қарор дар бораи додани иҷозатномаи маҷбурӣ суд бояд ҳудудҳои истифодаи ихтироеро, ки ҳуҷҷати муҳофизатии он ба шахси дигар тааллуқ дорад, дар ҳаҷме, ки барои истифодаи ихтирои патентнокшудаи шахси дигар (талабкунандаи иҷозатномаи маҷбурӣ) зарур аст, инчунин андоза, мӯҳлат ва тартиби пардохтҳоро муайян намояд.

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба манфиати бехатарии миллӣ, ҳамчунин дар мавриди ҳолатҳои фавқулодда (офатҳои табиӣ, фалокатҳо, садамаҳои калон), ҳуқуқ дорад истифодаи ихтироъро иҷозат диҳад ва ба дорандаи патент ҷубронпулии муносибро пардозад. Дар ин ҳолат ҳаҷм ва давомнокии истифодаи ихтирои патентнокшуда бо мақсадҳое, ки маҳз барои расидан ба онҳо иҷозати истифодаи ихтироъ дода мешавад, маҳдуд мегардад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Иҷозатномаи маҷбурӣ иҷозатномаи ғайриистисноӣ буда, ба шахси дигар гузашт кардани он мумкин нест. Баҳсҳоеро, ки дар натиҷаи чунин истифодабарии ихтироъ ба миён меоянд, суд ҳал мекунад.

Иҷозатномаи маҷбурӣ бояд ҳатман дар Идораи патентӣ ба қайд гирифта шавад ва бе бақайдгирӣ беэътибор дониста мешавад.

Моддаи 29. Вайронкунии ҳуқуқи истисноӣ

Ҳар як шахси воқеӣ ва ё ҳуқуқие, ки ихтироъро хилофи Қонуни мазкур истифода мебарад, вайронкунандаи ҳуқуқи истисноии дорандаи патент (вайронкунандаи ҳуҷҷати муҳофизатӣ) ҳисобида мешавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Дорандаи патент ҳуқуқ дорад талабҳои зеринро пеш гузорад:

- қатъ намудани вайронкунии ҳуҷҷати муҳофизатӣ;

- аз шахси ба вайронкунии ҳуҷҷати муҳофизатӣ айбдоршуда ситонидани ҷуброни зарарҳое, ки расонида шудаанд, аз ҷумла фоидаи аз даст додашуда ва ҷуброни зарари маънавӣ (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956);

- ба ҷои ҷуброни зарарҳо ситонидани даромади ба даст овардаи вайронкунандаи ҳуҷҷати муҳофизатӣ;

- ба фоидаи худ мусодира намудани маҳсулоти ба гардиши хоҷагӣ даровардашуда ва ё бо ин мақсад нигоҳдошташуда, ки вайронкунандаи ҳуҷҷати муҳофизатӣ ба ҳисоб меравад, инчунин мусодираи воситаҳои барои вайрон кардани ҳуҷҷати муҳофизатӣ пешбинишуда;

- бо мақсади барқарор намудани обрӯи кории худ дар нашрияҳои расмии Идораи патентӣ нашр намудани қарори суд.

Ба вайронкунандаи ҳуҷҷати муҳофизатӣ дорандаи иҷозатномаи истисноӣ, агар дар шартнома оид ба додани иҷозатнома ҳолати дигаре пешбинӣ нашуда бошад ва ё дорандаи иҷозатномаи ғайриистисноӣ, агар ин дар шартнома пешбинӣ шуда бошад, низ даъво карда метавонад.

Моддаи 30. Амалҳое ки вайронкунии ҳуқуқи истисноӣ ҳисоб намешаванд

Амалҳои зерин вайронкунии ҳуқуқи истисноии дорандаи патент ҳисоб намешаванд:

- татбиқи василаҳои дарбаргирандаи ихтирооти бо патент ё бо нахустпатент ҳифзшуда дар таркиб ва ё ҳангоми истифодаи воситаҳои нақлиёти рӯизаминӣ, ҳавоӣ ва обии мамлакатҳои дигар, ба шарте ки воситаҳои нақлиёти номбаршуда муваққатан ва ё тасодуфан дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор дошта бошанд ва барои эҳтиёҷоти нақлиёт истифода бурда шаванд ва агар ин воситаҳои нақлиёт ба шахсони воқеӣ ва ё ҳуқуқии мамлакатҳое тааллуқ дошта бошанд, ки онҳо низ ба соҳибони воситаҳои нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамин гуна ҳуқуқҳоро медиҳанд (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568);

- гузаронидани тадқиқоти илмӣ ва ё таҷриба дар воситаҳои ихтироъҳоро дарбаргиранда;

- истифода намудани воситаҳое, ки ихтироъҳоро дар бар мегиранд, ҳангоми рӯй додани ҳодисаҳои фавқулодда (офатҳои табиӣ, фалокатҳо, садамаҳои калон) бо шарти дар навбати аввал қонеъ намудани талаботи бозори дохилӣ, пардохти ҷуброни андозааш мувофиқ ва фавран огоҳ намудани дорандаи патент (Қонуни ҶТ аз 03.07.2012 № 857);

- истифода намудани воситаҳои ихтироотро дарбаргиранда бе ба даст овардани фоида;

- аз рӯи доруномаҳои табиб як маротиба тайёр намудани доруҳо дар дорухонаҳо;

- истифодаи воситаҳое, ки ихтирооти бо ҳуҷҷати муҳофизатӣ ҳифзшударо дар бар мегиранд, агар ин воситаҳо бо роҳи қонунӣ мувофиқи ҳуқуқҳои ба соҳибони патент додашуда ба гардиши ҳоҷагидорӣ дароварда шуда бошанд.

Амалҳое, ки дар моддаи мазкур пешбинӣ шудаанд, набояд истифодаи мӯътадили патентро беасос халалдор сохта, манфиатҳои қонунии дорандаи патентро поймол кунанд (Қонуни ҶТ аз 03.07.2012 № 857).

Моддаи 31. Ҳуқуқи истифодаи пешина

Ҳар кадом шахси воқеӣ ва ҳуқуқие, ки то санаи аввалияти ихтироъ новобаста ба муаллифи он дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон айнан ҳамон ихтироъро офарида, истифода бурда бошад ва ё барои истифодаи он тайёриҳои зарурӣ дида бошад, ҳуқуқи минбаъд бе васеъ кардани ҳаҷми истеҳсолот ройгон истифода бурдани ихтироъро нигоҳ медорад (ҳуқуқи истифодаи пешин) (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568).

Ҳуқуқи истифодаи пешин мумкин аст ба шахси воқеӣ ва ё ҳуқуқӣ танҳо якҷоя бо истеҳсолоте, ки дар он истифодаи ихтирои ҳаммонанд ҷой дошт ва ё тайёриҳои зарурӣ барои он дида шудаанд, дода шавад.

БОБИ 9. ҚАТЪ НАМУДАНИ АМАЛИ ҲУҶҶАТИ МУҲОФИЗАТӢ

Моддаи 32. Мавриди баҳс қарор додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ

Ҳуҷҷати муҳофизатӣ дар тамоми муддати амалаш аз ҷониби ҳар кадом шахс дар ҳолатҳои зерин метавонад мавриди баҳс қарор дода ва ё пурра ё қисман беэътибор дониста шавад:

- ошкор кардани номувофиқатии ихтироъ ба шартҳои патентпазирии дар моддаи 6 ҳамин Қонун муқарраргардида;

- дар формулаи ихтироъ мавҷуд будани аломатҳое, ки дар маводҳои нахустини ариза набуданд;

- дар ҳуҷҷати муҳофизатӣ нодуруст нишон дода шудани муаллиф(он) ва ё доранда(гон)-и патент.

Эътирози зидди додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ тибқи асосҳои дар сархатҳои якум ва дуюми қисми якуми ҳамин модда зикршуда ба Шӯрои шикоятӣ дода мешавад ва бояд дар давоми шаш моҳи баъди санаи ворид гардидани он баррасӣ шавад. Дар ин сурат дорандаи патент бояд бо эътироз шинос карда шавад. Дар ҳолати норозӣ будан бо қарори Шӯрои шикоятӣ оид ба эътирозе, ки дар асоси он ҳуҷҷати муҳофизатӣ мавриди баҳс қарор дода мешавад, ҳар кадом аз тарафҳо метавонад дар муддати шаш моҳи баъди санаи қабул карда шудани қарор ба суд муроҷиат намояд.

Моддаи 33. Пеш аз мӯҳлат қатъ намудани амали ҳуҷҷати муҳофизатӣ

Амали ҳуҷҷати муҳофизатӣ дар ҳолатҳои зерин пеш аз мӯҳлат қатъ карда мешавад:

- ҳангоми ҳуҷҷати муҳофизатиро мувофиқи моддаи 31 ҳамин Қонун пурра беэътибор донистан;

- дар асоси аризаи ба Идораи патентӣ додаи дорандаи патент;

- ҳангоми дар муддати муқарраршуда насупоридани пардохти нигаҳдории эътибори ҳуҷҷати муҳофизатӣ (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 1997).

Идораи патентӣ дар хабарномаи расмӣ маълумотро дар бораи пеш аз мӯҳлат қатъ гардидани амали ҳуҷҷати муҳофизатӣ нашр менамояд.

Моддаи 34. Барқарор кардани амали ҳуҷҷати муҳофизатӣ. Ҳуқуқи истифодаи баъдӣ

Амали ҳуҷҷати муҳофизатӣ, ки аз рӯи асоси дар сархати сеюми қисми якуми моддаи 33 ҳамин Қонун зикршуда қатъ гардидааст, аз рӯи дархости дорандаи патент дар давоми се соли баъди санаи ба охир расидани мӯҳлати пардохти нигаҳдории эътибори ҳуҷҷати муҳофизатӣ дар сурати мавҷуд будани сабабҳои узрнок ва пешниҳод кардани ҳуҷҷат дар бораи пардохти барқароркунии амали патент мумкин аст барқарор карда шавад (Қонуни ҶТ аз 03.07.2012 № 857, аз 13.11.2023 № 1997).

Идораи патентӣ дар хабарномаи расмӣ маълумотро оид ба барқарор карда шудани амали ҳуҷҷати муҳофизатӣ нашр мекунад.

Ҳар кадом шахсе, ки дар давраи байни санаи қатъ гардидан ва санаи барқарор карда шудани амали ҳуҷҷати муҳофизатӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба истифодаи ихтирои ҳифзшаванда cap кардааст ва ё барои он тайёрии зарурӣ дидааст, ҳуқуқи минбаъд бе васеъ кардани ҳаҷм (ҳуқуқи истифодаи баъдӣ) ройгон истифода намудани онро нигоҳ медорад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568).

Ҳуқуқи истифодаи баъдӣ мумкин аст ба шахси дигар танҳо якҷоя бо истеҳсолоте, ки дар он истифодаи ихтироъ ҷой дошт ва ё барои он тайёрии зарурӣ дида шуда буд, дода шавад.

БОБИ 10. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 35. Ҳуқуқҳо ва имтиёзҳои иловагии муаллифон

Муаллиф дар рафти баррасии ариза то дар Феҳристи давлатии ихтироъҳо ба қайд гирифта шудани он ҳуқуқи ба ихтироъ додани номи худ ва ё номи махсусро дорад (Қонуни ҶТ аз 2.01.2019 № 1568).

Муаллиф ҳуқуқ дорад дар асоси шартнома дар кори ба истифодабарӣ омодасозии ихтироъ иштирок намояд.

Муаллифони ихтирооти муҳимтарину нодир ва васеъ истифодашаванда мумкин аст ба гирифтани унвони фахрии "Арбоби илм ва техникаи Тоҷикистон" пешбарӣ шаванд.

Моддаи 36. Ҳавасмандкунии давлатии офаридан ва истифодаи ихтироот

Масъалаҳои ҳавасмандкунии офаридан ва истифодаи ихтироот бо тартиб ва шартҳое ҳал карда мешаванд, ки онҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.

Моддаи 37. Баррасии баҳсҳо

Баҳсҳои марбут ба вайрон карда шудани ҳифзи ҳуқуқии ихтироотро Шӯрои шикоятӣ дар доираи салоҳияти худ баррасӣ менамояд.

Ҳар кадоме аз тарафҳо ҳангоми бо қарори Шӯрои шикоятӣ розӣ набудан ҳуқуқ дорад, ки ба суд муроҷиат кунад.

Дар ҳолати дар масъалаҳои татбиқи муқаррароти ҳамин Қонун ба миён омадани баҳс бо хоҳиши ҳар кадом аз тарафҳои дар баҳс иштироккунанда Шӯрои шикоятӣ барои танзим намудани баҳсҳо ҳамчун миёнарав баромад мекунад.

Судҳо мувофиқи салоҳияташон баҳсҳои зеринро баррасӣ менамоянд:

- дар бораи муаллифӣ ба ихтироъ;

- дар бораи додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ;

- дар бораи муқаррар намудани дорандаи патент;

- дар бораи додани иҷозатномаи маҷбурӣ;

- дар бораи вайрон карда шудани ҳуқуқи истисноии истифодаи ихтироъ ва ҳуқуқҳои дигари молумулкии дорандаи патент;

- дар бораи бастан ва ба иҷро расонидани шартномаҳо оид ба додани ҳуқуқи истифодаи ихтироот;

- дар бораи ҳуқуқи истифодаи пешин ва баъдӣ;

- дар бораи мувофиқи шартнома ба муаллиф мукофотпулӣ додани корфармо, ки онро моддаи 10 ҳамин Қонун пешбинӣ намудааст;

- баҳсҳои дигаре, ки бо ҳифзи ҳуқуқҳо алоқамандӣ доранд.

Моддаи 38. Ҷавобгарӣ барои вайрон намудани ҳуқуқҳои муаллифон

Аз худ намудани муаллифӣ, барои ҳаммуаллиф шудан маҷбур кардан, ғайриқонунӣ паҳн намудани маълумот дар бораи ихтироъ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Точикистон боиси ҷавобгарӣ мегардад.

Моддаи 39. Пардохтҳо

*(Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 1997)*

Барои пешниҳоди ариза дар бораи додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ, барои додани ҳуҷҷати муҳофизатӣ, барои нигоҳ доштани эътибори он, барои дароз кардан ва барқарор намудани мӯҳлатҳои гузаронидашуда, инчунин барои иҷрои дигар амалҳои аҳамияти ҳуқуқӣ дошта, ки бо нахустпатентҳо ва патентҳо барои ихтироъ алоқаманданд, пардохт ситонида мешаванд. Номгӯи пурраи амалҳое, ки барои иҷрояшон пардохт ситонида мешаванд, андоза ва мӯҳлатҳои пардохти онҳо, инчунин асосҳо барои озод намудан аз пардохт, кам кардани андоза ва ё бозгардондани пардохт тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956, аз 13.11.2023 № 1997).

Барои гузаронидани экспертиза, барои ба маводҳои ариза ба ихтироъ дохил намудани ислоҳот ва тасҳеҳ, барои нашри маълумот дар бораи аризаҳо ва ҳуҷҷатҳои муҳофизатии додашуда, барои дар Шӯрои шикоятӣ баррасӣ кардани эътирозҳо, ҳамчунин барои иҷро намудани амалҳои дигари аҳамияти ҳуқуқӣ доштаи марбут бо экспертизаи ариза аз тарафи Идораи патентӣ **пардохт** ситонида мешаванд. Номгӯи пурраи амалҳое, ки барои иҷрояшон **пардохт** ситонида мешаванд, тартиб, андоза ва мӯҳлати пардохти онҳо, ҳамчунин шартҳои баргардонидани пардохтро Идораи патентӣ муайян менамояд ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мекунад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956, аз 13.11.2023 № 1997).

Пардохтро аризадиҳанда, дорандаи патент ва ё бо розигии онҳо ҳар кадом шахси воқеӣ ва ё ҳуқуқӣ супорида метавонанд (Қонуни ҶТ аз 13.11.2023 № 1997).

Моддаи 40. Дар мамлакатҳои хориҷӣ патентдор кардани ихтироот

Дар мамлакатҳои хориҷӣ патентдор кардани ихтирооти дар Ҷумҳурии Тоҷикистон офаридашуда аз тарафи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон баъди се моҳ аз санаи ба Идораи патентӣ пешниҳод шудани ариза барои он ихтироъ ба амал бароварда мешавад. Дар ин ҳол аризадиҳанда бояд дар бораи нияти дар мамлакатҳои хориҷӣ патентдор кардани ихтироъ хабар диҳад.

Дар ҳолатҳои зарурӣ Идораи патентӣ метавонад пештар аз мӯҳлати зикргардида ба патентдор намудани ихтироъ дар мамлакатҳои хориҷӣ иҷозат диҳад, вале ин амал танҳо баъди ба охир расидани экспертизае, ки бо мақсади муайян намудани мавҷудияти маълумоти сирри давлатиро дарбаргиранда дар ариза барои ихтироот гузаронида мешавад, сурат мегирад (Қонуни ҶТ аз 19.03.2013 № 956).

Моддаи 41. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Э. Раҳмонов

ш. Душанбе

28 феврали соли 2004 № 17

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон	17	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ИХТИРОЪ	Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон	28.02.2004	Амалкунанда	word pdf zip

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ БУҶЕТИ ДАВЛАТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН БАРОИ СОЛИ 2004**

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2003, №12, мод. 703)



                  **Маҷлиси намояндагон 16 декабри соли 2003 қабул кардааст**

**Моддаи 1.** Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2004 аз рўи даромад ба маблағи 917300 ҳазор сомонӣ ва аз рўи хароҷот ба маблағи 942800 ҳазор сомонӣ бо барзиёдии хароҷот нисбат ба даромад ба маблағи 25500 ҳазор сомонӣ тасдиқ карда шавад.

Андозаи ниҳоии касри Буҷети давлатӣ барои соли 2004 ба маблағи 25500 ҳазор сомонӣ ё 0,5 фоизи Маҷмўи Маҳсулоти Дохилӣ муқаррар карда шавад. Манбаи пўшонидани касри буҷет ба таври зайл муайян карда шавад:

даромад аз хусусигардонии моликияти

давлатӣ                                                                                                 – 6000 ҳазор сомонӣ;

даромад аз фурўши векселҳои хазинадорӣ                          – 2000 ҳазор сомонӣ;

кредити Бонки умумиҷаҳонӣ                                                      – 16250 ҳазор сомонӣ;

аз ҳисоби депозитҳои буҷети

ҷумҳуриявӣ дар Бонки миллии

Тоҷикистон ба 1 январи соли 2004                                           – 1250 ҳазор сомонӣ;

Нишондиҳандаи васеи касри буҷет бо назардошти маблағгузории берунии Барномаи сармоягузории давлатӣ барои соли 2004 ба маблағи 178300 ҳазор сомонӣ ё 3,5 фоизи Маҷмўи Маҳсулоти Дохилӣ муқаррар карда шавад.

Маблағгузории пардохти қарзи асосии берунии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳаҷми 53352 ҳазор сомонӣ аз ҳисоби қарзҳои Бонки умумиҷаҳонӣ, Бонки рушди Осиё ва гранти Иттиҳоди Аврупо муайян карда шавад.

**Моддаи 2.** Буҷети ҷумҳуриявӣ барои соли 2004 аз рўи даромад ба маблағи 631743 ҳазор сомонӣ ва аз рўи хароҷот ба маблағи 657243 ҳазор сомонӣ ва каср ба маблағи 25500 ҳазор сомонӣ тасдиқ карда шавад.

**Моддаи 3.** Буҷети Фонди ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2004 аз рўи даромад ва хароҷот ба маблағи 130000 ҳазор сомонӣ тасдиқ карда шавад.

**Моддаи 4.** Муқаррар карда шавад, ки дар соли 2004 ба буҷети ҷумҳуриявӣ андоз ва даромадҳои ғайриандозии зерин ворид карда мешаванд:

- андоз аз фурўш                                                                                             - 100 фоиз;

- боҷҳои гумрукӣ                                                                              - 100 фоиз;

- андози замин                                                                                  - 15 фоиз;

- андоз аз арзиши иловашуда, ки аз тариқи

   мақомоти гумрук ворид мешавад                                         - 100 фоиз;

- аксизҳо                                                                                               - 100 фоиз;

- боҷ ва даромадҳои ғайриандозии аҳамияти

   ҷумҳуриявӣ дошта, инчунин пардохт барои дохил

   шудан ба қаламрав ва истифодаи роҳҳои

   автомобилгарди Ҷумҳурии Тоҷикистон                             - 100 фоиз.

**Моддаи 5.** Дар соли 2004 ҷудо кардани маблағ аз андоз ва даромадҳои умумидавлатӣ, ки аз андозсупорандагони дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон мавҷудбуда ворид мешаванд, ба буҷети ҷумҳуриявӣ ва буҷетҳои маҳаллӣ аз рўи таносуби (фоизи) зерин тасдиқ карда шавад:

а) андоз аз арзиши иловашуда:

ба буҷетҳои вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳо   (ғайр аз вилояти Суғд, шаҳри Душанбе ва шаҳри Турсунзода) – 100 фоиз;

вилояти Суғд – 72 фоиз ба буҷети вилоят ва 28 фоиз ба буҷети ҷумҳуриявӣ;

шаҳри Душанбе – 35 фоиз ба буҷети шаҳр ва 65 фоиз ба буҷети ҷумҳуриявӣ;

шаҳри Турсунзода – 10 фоиз ба буҷети шаҳр ва 90 фоиз ба буҷети ҷумҳуриявӣ;

б) андози фоида аз шахсони ҳуқуқӣ ва андоз аз амволи корхонаҳо:

ба буҷетҳои вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳо (ғайр аз шаҳри Душанбе ва шаҳри Турсунзода) – 100 фоиз;

шаҳри Душанбе – 20 фоиз ба буҷети шаҳр ва 80 фоиз ба буҷети ҷумҳуриявӣ;

шаҳри Турсунзода – 20 фоиз ба буҷети шаҳр ва 80 фоиз ба буҷети ҷумҳуриявӣ;

в) андози даромад аз шахсони воқеӣ:

ба буҷетҳои вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳо (ғайр аз шаҳри Турсунзода) – 100 фоиз;

шаҳри Турсунзода - 35 фоиз ба буҷети шаҳр ва 65 фоиз ба буҷети ҷумҳуриявӣ;

г) андози замин.

ба буҷетҳои вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳо – 85 фоиз;

д) андозе, ки аз ҷониби субъектҳои соҳибкории хурд тибқи системаи соддакардашуда пардохт мешавад:

ба буҷетҳои вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳо – 100 фоиз;

е) андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард:

ба буҷетҳои вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳо (ғайр аз вилояти Суғд, шаҳри Душанбе ва шаҳри Турсунзода) -100 фоиз;

вилояти Суғд – 50 фоиз ба буҷети вилоят ва 50 фоиз ба буҷети ҷумҳуриявӣ;

шаҳри Душанбе – 30 фоиз ба буҷети шаҳр ва 70 фоиз ба буҷети ҷумҳуриявӣ;

шаҳри Турсунзода – 20 фоиз ба буҷети шаҳр ва 80 фоиз ба буҷети ҷумҳуриявӣ;

ж) андозҳо аз истифодабарандагони конҳо (қаъри замин):

ба буҷетҳои вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳо – 100 фоиз;

з) боҷи давлатӣ:

ба буҷетҳои вилоятҳо, шаҳрхо ва ноҳияҳо – 100 фоиз;

и) андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт:

ба буҷетҳои вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳо – 100 фоиз;

к) андозу боҷҳои маҳаллӣ (андоз аз амволи ғайриманқули шахсони воқеӣ, андоз аз фурўши чакана, андоз барои нигаҳдории нақлиёти ҷамъиятии мусофиркаш, пардохти патент, боҷҳо ва дигар даромадҳои ғайриандозӣ, ки аҳамияти маҳаллӣ доранд):

ба буҷетҳои вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳо – 100 фоиз;

л) аз Корхонаи воҳиди давлатии «Роҳи оҳани Тоҷикистон», корхонаҳои тобеи Вазорати алоқаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ширкати саҳҳомии холдингии кушодаи «Барқи Тоҷик» ва Заводи алюминии Тоҷикистон андоз аз арзиши иловашуда, андоз аз фоида ва андоз аз моликияти корхонаҳо:

ба буҷети ҷумҳуриявӣ - 100 фоиз;

аз Бонки давлатии амонатгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон «Амонатбонк» андоз аз фоида ва андоз аз амвол:

ба буҷети ҷумҳуриявӣ – 100 фоиз;

м) муайян карда шавад, ки андози замин ба даромадҳои буҷети ҷумҳуриявӣ ва буҷетҳои маҳаллӣ ворид гардида, бо тартиби муқарраркардаи Қонуни мазкур истифода бурда мешавад.

**Моддаи 6.** Дар соли 2004 меъёри андоз аз фурўши алюминийи аввалия ба андозаи 1 фоиз ва нахи пахта ба андозаи 10 фоиз муқаррар карда шавад.

Моддаи 7. Муқаррар карда шавад, ки андози ягона барои хоҷагиҳои деҳқонӣ (фермерӣ), ки соли 2003 дар ноҳияҳои алоҳидаи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тарзи озмоиш ҷорӣ карда шудааст, дар соли 2004 низ дар ин ноҳияҳо давом дода мешавад.

Дар соли 2004 мўҳлат ва меъёри пардохти андози ягона барои хоҷагиҳои деҳқонӣ (фермерӣ) аз маблағи яксола ба таври зайл муқаррар карда шавад: 15 март – 15 фоиз, 15 июн – 20 фоиз, 15 сентябр – 25 фоиз, 15 декабр – 40 фоиз.

**Моддаи 8.** Дар соли 2004 пахтаи коркарднашуда, содироти алюминийи аввалия, нахи пахта, воридоти гази табиӣ ва барқ аз андози арзиши иловашуда озод карда шавад.

Моддаи 9. Муқаррар карда шавад, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон номгўи таҷҳизоти истеҳсолию технологӣ ва ҷузъҳои таркибии онро (ки маҷмўи ягонаро ташкил медиҳанд ва инчунин бе онҳо кори таҷҳизоти истеҳсолию технологӣ имконнопазир аст), ки ба Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ташаккули бевоситаи фонди оинномавии корхонаҳо ё баланд бардоштани савияи техникии онҳо дар асоси таҷдиди куллии таҷҳизот, технология ва ташкили истеҳсолоти амалкунанда ворид мешаванд ва аз пардохтҳои гумрукӣ озод мебошанд, бо назардошти номгўи молии фаъолияти иқтисодии хориҷӣ муайян менамояд.

Моддаи 10. Дар соли 2004 таҳвили тилло, нуқра, платина, палладий, родий, иридий, рутений, осмий, инчунин ҳар кадом пайвастагиҳои кимиёвӣ ва хўлаҳои ҳамин металлҳо, алмосҳои табиӣ, ёқути кабуд, зумуррад, ёқути сурх, александрит, марворид, гавҳар ва сангҳои алоҳидаи суфташуда, намунаҳои лаъл ва дигар сангҳои қиматбаҳои ороишӣ ба Фонди давлатии металлҳои қиматбаҳо ва сангҳои қиматбаҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рўи меъёри сифрӣ бо андози арзиши иловашуда андозбандӣ карда мешавад.

**Моддаи 11.** Дар буҷети ҷумҳуриявӣ барои соли 2004 даромад аз ҳамаи субъектҳои хоҷагидории дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон мавҷудбуда ба маблағи умумии 631743 ҳазор сомонӣ муқаррар карда шавад.

Аз ҷумла:

- андоз аз арзиши иловашуда                                                    - 283516 ҳазор сомонӣ;

- аксизҳо                                                                                               - 44934 ҳазор сомонӣ;

- андоз аз фурўши нахи пахта ва

алюминийи аввалия                                                                     - 82342 ҳазор сомонӣ;

- андози фоида аз шахсони ҳуқуқӣ                                           - 13532 ҳазор сомонӣ;

- андоз аз амволи корхонаҳо                                                       - 8316 ҳазор сомонӣ;

- андози даромад аз шахсони воқеӣ                                        - 4259 ҳазор сомонӣ;

- даромад аз фаъолияти иқтисодии

хориҷӣ (боҷи гумрукӣ ва дигар

пардохтҳои гумрукӣ)                                                    - 90015 ҳазор сомонӣ;

- андози замин                                                                  - 1949 ҳазор сомонӣ;

- андоз аз истифодабарандагони

роҳҳои автомобилгард                                                 - 18655 ҳазор сомонӣ;

- андозу даромадҳои дигар                                                          - 41725 ҳазор сомонӣ;

- грантҳо аз ташкилотҳои                                                             - 42500 ҳазор сомонӣ.

байналмилалӣ

**Моддаи 12.** Хароҷоти буҷети ҷумҳуриявӣ барои соли 2004 аз рўи тартиби тақсимоти вазифавӣ ба андозаи зерин тасдиқ карда шавад:

**Маблағгузории мақомоти**

**ҳокимият ва идоракунӣ                                                            - 100367 ҳазор сомонӣ.**

Аз ҷумла:

Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                   - 1377 ҳазор сомонӣ;

Маҷлиси намояндагони Маҷлиси

Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                      - 4693 ҳазор сомонӣ;

Комиссияи марказии интихобот

ва раъйпурсии Ҷумҳурии Тоҷикистон                   - 361 ҳазор сомонӣ;

Дастгоҳи иҷроияи Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                   - 27376 ҳазор сомонӣ;

Раёсати хизмати давлатии назди

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон                                         - 476 ҳазор сомонӣ;

кумитаҳои назди Ҳукумати

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                   - 3621 ҳазор сомонӣ;

дастгирии сиёсати давлатии ҷавонон                     - 240 ҳазор сомонӣ;

сафарҳои хизматии хориҷии мақомоти

ҳокимият ва идоракунии давлатии

ҷумҳурӣ ва кирояи (фрахти)

ҳавопаймоҳо                                                                                      - 4500 ҳазор сомонӣ;

вазоратҳо ва идораҳои машғули

сиёсати молиявӣ ва андозу буҷетӣ                                           - 14701 ҳазор сомонӣ;

вазоратҳо ва идораҳои машғули

фаъолияти сиёсати берунӣ                                                          - 34426 ҳазор сомонӣ;

вазоратҳо ва идораҳои машғули

хизматрасониҳое, ки барои соҳаҳои

иқтисодиёт хусусияти умумӣ доранд                                      - 4657 ҳазор сомонӣ;

тадқиқоти бунёдӣ ва илм                                                              - 3939 ҳазор сомонӣ;

аз ҷумла:

Академияи илмҳои

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                   - 2909 ҳазор сомонӣ.

Маориф                                                                                              - 36574 ҳазор сомонӣ.

Аз ҷумла:

таҳсилоти умумӣ                                                                             - 8861 ҳазор сомонӣ;

таҳсилоти касбӣ                                                                                - 10700 ҳазор сомонӣ;

илмҳои амалӣ дар соҳаи маориф                                             - 118 ҳазор сомонӣ;

Вазорати маорифи

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                   - 332 ҳазор сомонӣ;

дигар хароҷот дар соҳаи маориф                                              - 16563 ҳазор сомонӣ.

**Нигаҳдории тандурустӣ                                                           - 21868 ҳазор сомонӣ.**

Аз ҷумла:

Беморхонаҳо                                                                                      - 6348 ҳазор сомонӣ;

дармонгоҳҳо ва нуқтаҳои тиббӣ                                 - 133 ҳазор сомонӣ;

илмҳои амалӣ дар соҳаи

нигаҳдории тандурустӣ                                                 - 246 ҳазор сомонӣ;

Вазорати тандурустии

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                   - 162 ҳазор сомонӣ;

дигар ташкилотҳо ва чорабиниҳои

соҳаи нигаҳдории тандурустӣ                                    - 14979 ҳазор сомонӣ.

**Суғуртаи иҷтимоӣ ва**

ҳифзи иҷтимоӣ                                                                              - 46810 ҳазор сомонӣ.

Аз ҷумла:

таъминоти нафақаи

хизматчиёни давлатӣ                                                                     - 5965 ҳазор сомонӣ;

пардохти ҷубронпулӣ барои

дастгирии иҷтимоии аҳолӣ                                                         - 28939 ҳазор сомонӣ;

Вазорати меҳнат ва ҳифзи иҷтимоии

аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон                                   - 815 ҳазор сомонӣ;

ташкилотҳои махсус барои маъюбон

ва пиронсолон                                                                   - 4400 ҳазор сомонӣ;

дигар ташкилотҳо ва

чорабиниҳои соҳаи таъминоти

иҷтимоӣ ва ҳифзи иҷтимоӣ                                                         - 6691 ҳазор сомонӣ.

**Хоҷагии манзилию коммуналӣ                                            - 6749 ҳазор сомонӣ.**

Аз ҷумла:

Вазорати ҳифзи табиати

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                   - 2730 ҳазор сомонӣ;

илмҳои амалӣ дар соҳаи

ҳифзи табиат                                                                                     - 19 ҳазор сомонӣ;

Корхонаи воҳиди давлатии

«Хоҷагии манзилию коммуналӣ»                                            - 800 ҳазор сомонӣ;

ва ғайраҳо аз рўи хоҷагии

манзилию коммуналӣ                                                   - 3200 ҳазор сомонӣ.

**Чорабиниҳои фарҳангӣ – оммавӣ,**

**солимгардонӣ ва ҷамъиятӣ                                                   - 20210 ҳазор сомонӣ.**

Аз ҷумла:

телевизион ва радиошунавонӣ                                   - 10111 ҳазор сомонӣ;

Вазорати фарҳанги

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                   - 803 ҳазор сомонӣ;

илмҳои амалӣ дар соҳаи фарҳанг                                             - 31 ҳазор сомонӣ;

Кумитаи варзиш ва тарбияи ҷисмонии

назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон                - 911 ҳазор сомонӣ;

матбуоти даврӣ ва нашриёт                                                        - 1171 ҳазор сомонӣ;

ташкилотҳои ҷамъиятӣ ва

мукофотҳои давлатӣ дар соҳаи фарҳанг                                - 507 ҳазор сомонӣ;

дигар чорабиниҳои соҳаи фарҳанг                                           - 6676 ҳазор сомонӣ.

**Комплекси сўзишворию энергетикӣ                                               - 13165 ҳазор сомонӣ.**

**Хоҷагии қишлоқ, хоҷагии ҷангал,**

моҳидорӣ ва шикор                                                                     - 30627 ҳазор сомонӣ.

Аз ҷумла:

Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии

Тоҷикистон                                                                                         - 5690 ҳазор сомонӣ;

аз инҳо:

чорабиниҳои зиддиэпизоотӣ ва

ҳашароти зараррасони соҳаи

кишоварзӣ.                                                                                       - 1500 ҳазор сомонӣ.

**Истеҳсол ва коркарди маъданҳо,**

**саноати истеҳсоли маъдани**

кўҳӣ ва сохтмон                                                                             - 6647 ҳазор сомонӣ.

**Нақлиёт ва коммуникатсия                                                    - 50624 ҳазор сомонӣ.**

**Вазоратҳо ва идораҳои машғули**

**фаъолияти иқтисодӣ ва**

**хизматрасонӣ                                                                 - 4821 ҳазор сомонӣ.**

Дигар чорабиниҳо                                                                       - 133422 ҳазор сомонӣ.

Аз ҷумла:

хизматрасонии ўҳдадориҳои қарзӣ                                         - 85000 ҳазор сомонӣ:

аз онҳо:

пардохти фоизҳои қарзи берунӣ                                               - 65000 ҳазор сомонӣ;

пардохти фоизҳои қарзи дохилӣ                                               - 20000 ҳазор сомонӣ;

хароҷоти шаҳри Душанбе барои

амалӣ намудани вазифаи пойтахт                                           - 4000 ҳазор сомонӣ;

фонди хароҷоти пешбининашудаи

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон                                             - 10000 ҳазор сомонӣ;

хароҷоти дигаре, ки аз рўи соҳаҳои

иқтисодӣ гурўҳбандӣ нашудааст                                              - 34422 ҳазор сомонӣ.

**Моддаи 13.** Муқаррар карда шавад, ки дар соли 2004 хароҷоти вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо аз ҳисоби буҷети ҷумҳуриявӣ аз рўи гурўҳбандии иқтисодӣ ба тариқи зайл сурат гирад:

I. Хароҷоти ҷорӣ                                                                                           - 539821 ҳазор сомонӣ.

**Хароҷот барои молҳо ва**

хизматрасониҳо                                                                             - 331257 ҳазор сомонӣ.

Аз ҷумла:

музди меҳнат ва хизматпулӣ                                                      - 59799 ҳазор сомонӣ;

маблағҷудокунӣ ба Фонди

ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ                                                  - 7472 ҳазор сомонӣ;

дигар хариди молҳо ва

хизматрасониҳо                                                                - 263986 ҳазор сомонӣ;

аз онҳо:

пардохти хизматрасонии алоқа                                 - 7887 ҳазор сомонӣ;

пардохти хизматрасонии

коммуналӣ                                                                                         - 7354 ҳазор сомонӣ;

хариди таҷҳизоти арзон, асбобу

анҷом, дигар молҳо ва хизматрасонӣ                                     - 248745 ҳазор сомонӣ.

**2. Пардохти фоизҳо аз рўи қарзҳои**

    дохилӣ ва берунӣ                                                                      - 85000 ҳазор сомонӣ.

**3. Субсидия ва дигар трансфертҳо                                      - 123564 ҳазор сомонӣ.**

Аз ҷумла:

субсидия ба корхонаҳо ва

ташкилотҳои давлатӣ                                                                     - 8728 ҳазор сомонӣ;

маблағҳое, ки ба буҷетҳои маҳаллӣ

ба тариқи маблағҳои мақсаднок

дода мешаванд                                                                  - 62528 ҳазор сомонӣ;

трансфертҳо ба аҳолӣ                                                     - 32984 ҳазор сомонӣ;

аз онҳо:

таъминоти нафақавии

сохторҳои қудратӣ                                                                           - 5965 ҳазор сомонӣ;

трансфертҳо ба ташкилотҳои хориҷӣ                                     - 19324 ҳазор сомонӣ.

II. Хароҷоти асосӣ                                                                         - 114900 ҳазор сомонӣ.

Аз ҷумла:

хариди сармояи асосӣ                                                   - 24885 ҳазор сомонӣ;

маблағҳои асосии марказонидашуда                                     - 83070 ҳазор сомонӣ;

хариди молҳо барои ташкили захира                                     - 6000 ҳазор сомонӣ;

трансфертҳои асосӣ                                                                        - 945 ҳазор сомонӣ.

**III. Маблағҳои қарзӣ барои муҳоҷирон**

      **ва хизматчиёни давлатӣ мувофиқи**

      **қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон                                       - 2522 ҳазор сомонӣ.**

**Моддаи 14.** Фонди захиравии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2004 ба маблағи 18200 ҳазор сомонӣ тасдиқ карда шавад.

**Моддаи 15.** Муқаррар карда шавад, ки дар соли 2004 ба моддаҳои ҳимояшавандаи хароҷот музди меҳнат, маблағҷудокунӣ барои суғуртаи иҷтимоӣ, стипендияҳо, нафақаҳо, ёрдампулиҳо, истифодаи қувваи барқ ва газ дохил карда мешаванд.

Дар сурати зарурат ва мавҷуд будани сарфа аз рўи моддаҳои алоҳидаи хароҷот Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар маблағгузории моддаҳои хароҷот, ғайр аз моддаҳои ҳимояшаванда, тағйироти дахлдор ворид менамояд.

Моддаҳои ҳимояшавандаи хароҷот дар раванди иҷрои буҷет, сарфи назар аз ҳаҷми касри буҷет кам карда намешаванд ва иҷрои онҳо ҳатмӣ мебошад.

**Моддаи 16.** Муқаррар карда шавад, ки маблағҳои ғайрибуҷетии (махсуси) вазоратҳо, идораҳо, ташкилоту муассисаҳои аз буҷети давлатӣ маблағгузоришаванда дар сметаи ягонаи даромаду хароҷоти ин ташкилотҳои буҷетӣ ба ҳисоб гирифта шуда, ҳар моҳ дар ҳисоботи даромаду хароҷоти Буҷети давлатӣ инъикос меёбанд. Ҳамзамон 10 фоизи маблағҳои ғайрибуҷетӣ (махсус) ҳар семоҳа ба даромади буҷет дохил карда мешавад, ғайр аз маблағҳои грант ва мададгорӣ (спонсорӣ), ки барои чорабиниҳои хусусияти ғайритиҷоратидошта пешкаш мегарданд.

Муқаррар карда шавад, ки дар соли 2004 аз маблағи додани сертификат ва литсензияҳо ба дастовардаи Агентии стандартизатсия, метрология, сертификатсия ва инспексияи савдои назди Вазорати иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон ба андозаи 40 фоиз ба даромади буҷети ҷумҳуриявӣ гузаронида мешавад.

**Моддаи 17.** Муқаррар карда шавад, ки имтиёзи роҳкиро ба маҳалли гузаронидани рухсатӣ ва бозгашт, ки барои хизматчиёни ҳарбии Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи Марказии ташкилоти мададгори мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи ҳифзи сарҳади давлатии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Гвардияи Президентии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Сарпрокуратураи ҳарбии Ҷумҳурии Тоҷикистон, хизматчиёни Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати даромадҳо ва пардохтҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар идораҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки барои хизматчиёни онҳо дар асоси қонунгузории амалкунанда чунин имтиёз пешбинӣ шудааст, як маротиба дар як сол ва танҳо дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда пардохта мешавад.

**Моддаи 18.** (На барои нашр).

**Моддаи 19.** Муқаррар карда шавад, ки ба ҳолати казармавӣ гузаронидани хизматчиёни ҳарбӣ, шахсони ҳайати қаторӣ ва роҳбарикунандаи мақомоти корҳои дохилӣ, хизматчиёни дигар мақомоте, ки дар ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ ва амният иштирок мекунанд, танҳо дар асоси амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад. Пардохти ҷубронпулӣ барои ин мақсад дар ҳаҷми маблағи фонди музди меҳнат, ки тибқи Қонуни мазкур дар сметаи хароҷот барои ҳамин вазорату идораҳо тасдиқ мешавад, анҷом меёбад.

**Моддаи 20**. Муайян карда шавад, ки пардохти табобати санаторию курортии хизматчиёни ҳарбӣ ва кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ бо тартиби муқарраргардида дар доираи маблағҳои дар сметаи вазорату идораҳои дахлдори Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ин мақсадҳо ҷудокардашуда амалӣ карда мешавад.

**Моддаи 21.** Ҳаҷми маблағҳои мақсаднок аз буҷети ҷумҳуриявӣ ба буҷети Вилояти Мухтори Кўҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳо ба маблағи 58528 ҳазор сомонӣ тасдиқ карда шавад.

Муқаррар карда шавад, ки маблағи мақсаднок аз буҷети ҷумҳуриявӣ ба буҷети вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон барои пардохти музди меҳнат, маблағҳои ба он баробаршуда, маблағгузории асосӣ ва бо назардошти иҷрои даромади буҷети онҳо ҷудо карда мешавад.

**Моддаи 22.** Пули нақди гардони кассавии буҷети ҷумҳуриявӣ ба 1 январи соли 2005 ба маблағи 13000 ҳазор сомонӣ тасдиқ карда шавад.

**Моддаи 23.** Муқаррар карда шавад, ки аз 1 январи соли 2004 тамоми амалиёти молиявӣ аз рўи иҷрои буҷетҳои маҳаллӣ, ки тавассути Бонки давлатии амонатгузории «Амонатбонк» гузаронида мешаванд, ба тариқи пулакӣ амалӣ мегарданд. Инчунин аз рўи ҳамаи депозитҳои мақомоти идоракунии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар Бонки давлатии амонатгузории «Амонатбонк» ҷойгир карда мешаванд, барои истифодаи онҳо аз ҷониби бонк бо тартиби муқарраркардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон фоиз дода мешавад.

**Моддаи 24**. Муқаррар карда шавад, ки аз 1 январи соли 2004 барои инкишофи базаи моддию техникии Вазорати даромадҳо ва пардохтҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, барқароркунии дидбонҳои гумрукӣ, ҳавасмандгардонии кормандони мақомоти мазкур 20 фоизи маблағи умумии пинҳон кардашудаи (кам нишондодашудаи) андозҳо, ҷаримаҳо ва пардохтҳои дигари дар рафти корҳои назоратию иқтисодӣ ошкоргардида, инчунин 0,15 фоизи арзиши гумрукии мол, ки барои гузаронидани расмиятҳои гумрукӣ, ҳаққи ба расмиятдарории гумрукӣ аз тарафи мақомоти гумрук рўёнидашуда равона мегардад. Маблағҳои зикргардида бо тартиби марказонидашуда ба буҷети ҷумҳуриявӣ ворид карда, барои маблағгузории тадбирҳои дар моддаи мазкур пешбинишуда истифода мешаванд.

**Моддаи 25**. (на барои нашр).

**Моддаи 26.** Ҳисобот оид ба иҷрои Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2002 аз рўи даромад ба маблағи 566940,4 ҳазор сомонӣ, аз рўи хароҷот ба маблағи 542965,0 ҳазор сомонӣ бо барзиёдии даромад нисбати хароҷот ба маблағи 23975,4 ҳазор сомонӣ тасдиқ карда шавад.

Хароҷоти Буҷети давлатии соли 2002 барои пардохти ўҳдадориҳои қарзии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба маблағи 19540 ҳазор сомонӣ, аз ҷумла барои пардохти қарзи асосии дохилӣ 8605 ҳазор сомонӣ, барои пардохти қарзи асосии берунӣ 10935 ҳазор сомонӣ тасдиқ карда шавад.

**Моддаи 27.** Муқаррар карда шавад, ки дар мавриди барзиёд ё кам иҷро гардидани қисми даромади Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ дорад ба қисми даромад ва хароҷоти Буҷети давлатии   Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи молияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бе тағйироти ҳаҷми касри буҷет тағйирот ворид намояд.

**Моддаи 28.** Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ аз 1 январи соли 2004 мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                                                                 Э.Раҳмонов

ш.Душанбе,

16 декабри соли 2003

№ 75
Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	75	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ БУҶЕТИ ДАВЛАТИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН БАРОИ СОЛИ 2004	Маҷлиси Олии ҶТ	16.12.2003	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

ҚОНУНИ

ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

**Дар бораи хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

**(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2003, №12, мод.675; соли 2006, № 7, мод. 349; с.2011, №6, мод. 449;)**

Маҷлиси намояндагон                                     4 июни соли 2003 қабул кардааст

Маҷлиси миллӣ                                                21 ноябри соли 2003 ҷонибдорӣ кардааст

**БОБИ 1**

**МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Мақсади Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқии ташкил ва пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсиро аз тарафи шаҳрвандон ва ҳамчунин чораҳои аз ҷониби мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва маҳаллӣ дастгирӣ кардани онҳоро муайян карда, ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқи ташкил кардани хоҷагии ёрирасони шахсӣ, мустақилияти хоҷагӣ, ҳифзи ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии шаҳрвандонеро, ки дорои хоҷагии ёрирасони шахсӣ мебошанд, кафолат медиҳад.

**Моддаи 2. Қонунгузорӣ дар бораи хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хоҷагии ёрирасони шахсӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз ҳамин Қонун ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф намудааст, иборат мебошад.

**Моддаи 3. Мафҳуми хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

1.Хоҷагии ёрирасони шахсӣ хоҷагиест, ки бо меҳнати шахсии шаҳрванд ва аъзои оилаи ӯ бо мақсади истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ ва қонеъ гардонидани талаботи худ бо озуқаворӣ ва эҳтиёҷоти дигар пеш бурда мешавад.

2.Фаъолияти шаҳрвандон дар бобати пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ фаъолияти соҳибкорӣ эътироф карда намешавад.

3.Пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ бар дӯши шаҳрванд ё аъзои оилаи ӯ мебошад.

4.Аъзои хоҷагии ёрирасони шахсӣ ҳамсарон, фарзандон, фарзандхондагон, падару модар ва хешовандони дигаре, ки якҷоя зиндагӣ мекунанд, шуда метавонанд.

**БОБИ 2**

**ТАШКИЛ ВА ПЕШБУРДИ ХОҶАГИИ ЁРИРАСОНИ ШАХСӢ**

**Моддаи 4. Ҳуқуқи шаҳрвандон ба ташкил ва пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

1. Шаҳрвандони қобили амали Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ташкил ва пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ дар сурати бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ дар бораи замин ба истифодаи меросии якумра ё бемӯҳлат гирифтани қитъаҳои замин ҳуқуқ пайдо мекунанд.

2. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар деҳот муқимӣ зиндагӣ менамоянд, ҳуқуқ доранд мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз фонди ягонаи замини давлатӣ бо мақсади ташкил ва пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ қитъаи замин гиранд.

3. Шаҳрвандони сокини шаҳр ва шаҳракҳо дар замини барои истифодаи меросии якумра ё бемӯҳлат гирифтаашон барои ташкилу пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ мутобиқи қонунугузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд. Шартҳои ба шаҳрвандони ин категорияҳо ҷудо кардани қитъаҳои замин барои пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

4. Шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд дар асоси тартибу шартҳои муайянкардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дар сурати мавҷуд будани захираи озоди замин ба ташкил ва пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ ҳуқуқ пайдо мекунанд.

**Моддаи 5. Қитъаҳои замини хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

1.Қитъаи замини хоҷагии ёрирасони шахсӣ ба шаҳрванд барои истифодаи меросии якумра ё бемӯҳлат аз ҳисоби фонди ягонаи давлатии замин бо пешниҳоди мақомоти худидоракунии **шаҳрак** **ва деҳот** ва дар асоси қарори **мақомоти и**ҷ**роияи маҳаллии ҳокимияти давлатии дахлдор** мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи замин ҷудо карда мешавад. (Қ ҶТ аз 28.06.11с., №738)

2. Қитъаи замини хоҷагии ёрирасони шахсии шаҳрвандон аз қитъаи замини наздиҳавлигӣ ва қитъаи замини иловагии хоҷагии ёрирасони шахсӣ (минбаъд – қитъаи замини иловагӣ) иборат мебошад.

3.Қитъаи замини наздиҳавлигӣ, одатан, дар шафати манзили истиқоматӣ ва ҳамчунин имкон дорад дуртар аз он воқеъ бошад.

4.                Қитъаи замини иловагӣ ба шаҳрванд аз ҳисоби заминҳои фонди ягонаи давлатӣ ҷудо карда мешавад. Дар қитъаи замини иловагӣ сохтани биноҳо, иморату иншоот ва шинонидани дарахтҳои бисёрсола манъ аст.

5.Тартиби ба шаҳрвандон ҷудо кардани қитъаи замини хоҷагии ёрирасони шахсӣ бо қонунгузорӣ дар бораи замин муқаррар карда мешавад.

6.Масоҳати ниҳоии қитъаи замини наздиҳавлигӣ ва замини иловагӣ , ки барои хоҷагии ёрирасони шахсӣ ҷудо карда мешаванд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи замин муқаррар мегардад.

7. Қитъаи замини наздиҳавлигӣ ва қитъаи замини иловагӣ ба заминҳои таъиноти кишоварзӣ мансуб дониста мешаванд.

**Моддаи 6. Тартиби пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

1.Аъзои хоҷагии ёрирасони шахсӣ хоҷагиро бо салоҳдиди худ пеш мебаранд ва масъулиятро ба зимма доранд, инчунин бо созиши тарафайн сарвари хоҷагии ёрирасони шахсӣ ё шахсони дигарро барои содир намудани аҳд ва намояндаи дорои ваколатномаи махсусро таъин менамоянд. Номи сарвари хоҷагии ёрирасони шахсӣ дар дафтари хоҷагии ҷамоати деҳот (шаҳрак) зикр карда мешавад.

2.Шаҳрвандони дар пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ иштирокдошта метавонанд дар соҳаи истеҳсол, контрактасия ё таҳвили маҳсулоти кишоварзӣ, иҷрои кор ва хизматрасонӣ бо ташкилотҳои кишоварзӣ ва дигар ташкилотҳо, хоҷагиҳои деҳқонӣ (фермерӣ) ва шаҳрвандони алоҳида бевосита ва ё ба воситаи кооперативҳои матлубот, ки манфиатҳои онҳоро ҳимоя мекунанд, шартнома банданд.

3.Дахолати мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва маҳаллӣ ба фаъолияти шаҳрвандон дар бобати пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, манъ аст.

4.Бо мақсади амалӣ намудани фаъолияти якҷоя **оид ба** истеҳсол, коркард, нигоҳдории маҳсулоти кишоварзӣ ва ба фурӯш баровардани маҳсулоти зиёдатӣ, ҳамчунин суғурта, қарзгирӣ, таъминоти моддию техникӣ ва хизматрасонии хоҷагии ёрирасони шахсӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ метавонад дар кооперативҳои истеҳсолӣ (кишоварзӣ) ва кооперативҳои матлубот муттаҳид гардад.

**Моддаи 7. Дастгирии давлатӣ ва дигар намудҳои дастгирии хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

1.Хоҷагии ёрирасони шахсӣ аз тарафи давлат бо тартиби муқарраркардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дастгирӣ карда мешавад.

2.Мақомоти дахлдори ҳокимияти давлатӣ хоҷагии ёрирасони шахсиро дар соҳаҳои зерин дастгирӣ мекунанд:

- дар ташкили кооперативҳои кишоварзӣ, **оид ба** истифодаи техникаи кишоварзӣ, коркарди замин, истеҳсолу коркард, нигоҳдории маҳсулоти кишоварзӣ;

- дар густариш додани хизматрасонии **муҳандисию** техникӣ, мелиоративӣ, байторӣ, зоотехникӣ, агрономӣ ва иттилоотию машваратӣ; **(Қ ҶТ аз 28.06.11с., №738)**

- дар истеҳсол ва фурӯши маҳсулоти зиёдатии кишоварзӣ;

- барҳам додани оқибати ҳолатҳои фавқуллода;

- ҷудо кардани чарогоҳ ва алафзор;

- додани **қарз** бо гарав барои харидани техникаю таҷҳизот, чорвои зотӣ бо тартиби нисбати хоҷагии деҳқонӣ (фермерӣ) муқарраргардида;

- дар масъалаҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

**БОБИ 3**

**ҲУҚУҚ ВА EҲДАДОРИҲОИ ШАҲРВАНДОНИ ДОРОИ ХОҶАГИИ ЁРИРАСОНИ ШАХСӢ**

**Моддаи 8. Ҳуқуқи шаҳрвандони дорои хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

1.Шаҳрвандони дорои хоҷагии ёрирасони шахсӣ ҳуқуқ доранд дар моликияти худ молу мулк дошта бошанд, молу мулкро мерос гузоранд ва васият намоянд, ҳамроҳи дигар шаҳрвандон ва шахсони ҳуқуқӣ шахси ҳуқуқӣ таъсис намоянд, ҳар гуна аҳди хилофи қонун набударо анҷом диҳанд ва ӯҳдадорию ҳуқуқҳои дигари молу мулкӣ ва шахсии ғайримолу мулкӣ дошта бошанд.

2.Шаҳрвандоне, ки пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсиро дар қитъаи замини ба истифодаи меросии якумра гирифта ё худ истифодаи бемӯҳлат амалӣ менамоянд, ҳақ доранд дар қитъаҳои замини наздиҳавлигӣ бо шарти риоя намудани меъёрҳои шаҳрсозӣ, бинокорӣ ва ҳамчунин талабҳои таъиноти мақсадноки қитъаи замин хонаҳои истиқоматӣ, биноҳои истеҳсолӣ, иморату иншооти барои пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ зарурро бунёд намоянд, онҳоро аз нав созанд ё вайрон кунанд.

3.Қитъаҳои замини **наздиҳавлигии** барои хоҷагии ёрирасони шахсӣ ҷудошудаи шаҳрвандон барои эҳтиёҷоти давлатӣ танҳо баъди ба онҳо барои пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ бо шартҳои пешакӣ ҷудо намудани қитъаҳои баробарарзиши замини дорои хонаҳои ободи истиқоматӣ, биноҳои истеҳсолӣ, иморату иншооти таъиноташон монанди иншооти гирифташаванда ва пурра ҷуброн намудани тамоми хароҷоти вобаста ба ободонӣ ва дар ҷои нав, агар дар созишномаи тарафҳо тартиби дигар муқаррар нашуда бошад ё бо салоҳдиди молики молу мулк баъди пурра ба он ҷуброн кардани арзиши молу мулки гирифташаванда ва молу мулки дигар, аз ҷумла манфиати аз дастрафтаи онҳо гирифта мешаванд.

4.Истифодабарандаи қитъаи замини барои хоҷагии ёрирасони шахсӣ ҷудо шуда, ҳақ дорад ба ин қитъаи замин ворид шуданро манъ карда ва бо тарзи дигар аломату нишон гузорад, ки бе иҷозати ӯ ба ин қитъаи замин шахсони дигар имкони даромадан надошта бошанд.

5.Рӯёнидани маблағ аз молу мулки хоҷагии ёрирасони шахсӣ аз рӯи ӯҳдадории аъзоён дар асоси ҳалномаи суд сурат мегирад.

6.Шаҳрвандоне, ки пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсиро амалӣ менамоянд, дар асоси қонунгузории гражданӣ ва конунгузорӣ дар бораи замин ҳуқуқҳои дигарро низ доро мебошанд.

**Моддаи 9. Eҳдадориҳои шаҳрвандони дорои хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

Шаҳрвандони дорои хоҷагии ёрирасони шахсӣ ӯҳдадоранд:

- нигоҳубини қитъаҳои заминро таъмин намоянд;

- қитъаҳои заминро мақсаднок истифода намуда, дар рафти истифодаи онҳо ба замин чун объекти табиию хоҷагӣ ва муҳити зист муносибат карда, зарар нарасонанд;

- андози истифодаи қитъаҳои заминро сари вақт супоранд;

- хонаҳои истиқоматӣ, биноҳои истеҳсолӣ, иморату иншоотро аз рӯи талаботи меъморию нақшавӣ, бинокорӣ, экологӣ, беҳдошти санитарию гигиенӣ, зиддисӯхторӣ ва талабҳои дигари меъёру қоидаҳои муқарраргардида бунёд кунанд, атрофи онҳоро обод созанд;

- қоидаҳои беҳдошти санитарию гигиенӣ ва байтории нигоҳубини ҳайвонот, талаботи мелиоративӣ ва агротехникии парвариши зироатҳои кишоварзӣ, тартибу маҳдудиятҳо ва ҳуқуқи истифодаи қитъаи заминро риоя намоянд;

- қитъаи заминро дар давоми мӯҳлати муқарраркардаи қонунгузории замин ба кор дароранд;

- дар ҷамъбасти нимсолаи якум ва дар ҷамъбасти сол ба мақомоти худидоракунии **шаҳрак ва деҳот** оид ба фаъолияти меҳнатӣ маълумот пешниҳод намоянд; **(Қ ҶТ аз 28.06.11с., №738)**

- талабҳои дигари пешбиникардаи қонунгузориро ба ҷо оваранд.

**Моддаи 10. Қатъи узвият дар хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

Узвият ба хоҷагии ёрирасони шахсӣ дар мавридҳои зайл қатъ мегардад:

- вафоти узви хоҷагии ёрирасони шахсӣ;

- пешниҳоди ариза дар бораи қатъи узвият;

- зиндагонӣ накардан ҳамроҳи аъзои боқимондаи хоҷагии ёрирасони шахсӣ;

- зиёда аз як сол иштирок надоштан дар пешбурди якҷояи хоҷагии ёрирасони шахсӣ, ба истиснои беморӣ, адои хизмати ҳарбӣ аз рӯи даъват дар сафи Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, таҳсили рӯзона дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбй, миёнаи касбй, олии касбй, касбии баъд аз муассисаҳои олии таълимй, кор кардан дар вазифаҳои интихобӣ, бо розигии аъзои хоҷагии ёрирасони шахсӣ ба кор ба маҳалли дигари ҷумҳурӣ ё ба хориҷа рафтан ва мавридҳои дигари муқарраркардаи қонунгузорӣ; **(Қ ҶТ аз 28.06.11с., №738)**

- дар дигар ҳолатҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардааст.

**БОБИ 4**

**МОЛУ МУЛКИ ХОҶАГИИ ЁРИРАСОНИ ШАХСӢ**

**Моддаи 11. Молу мулки хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

1.Молу мулки хоҷагии ёрирасони шахсӣ чорвою мурғ, занбӯри асал, дарахтони бисёрсола, хонаҳои истиқоматӣ, биноҳои истеҳсолӣ ва дигар иморату иншооти мавриди пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ, техника, асбобу анҷоми кишоварзӣ, воситаҳои нақлиёт ва дигар захираҳои моддӣ, инчунин маҳсулоти кишоварзӣ шуда метавонанд.

2.Агар дар шартномаи байни аъзои хоҷагии ёрирасони шахсӣ тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, молу мулке, ки дар банди 1 ҳамин модда зикр шудааст, моликияти умумии якҷояи аъзои хоҷагии ёрирасони шахсӣ мебошад.

3.Даромади шахсӣ ва пасандози узви хоҷагии ёрирасони шахсӣ, инчунин молу мулке, ки бо маблағҳои худаш харидааст, мерос ё тӯҳфа гирифтааст ва ба моликияти хоҷагии ёрирасони шахсӣ ҳамроҳ карда нашудааст, моликияти шахсии ин ё он узви хоҷагии ёрирасони шахсӣ ҳисоб меёбад.

4.Молу мулки хоҷагии ёрирасони шахсиро фақат бо розигии ҳамаи аъзои он соҳибӣ, истифода ва ихтиёрдорӣ намудан мумкин аст.

5.Аз рӯи аҳдҳои содирнамудаи аъзои хоҷагии ёрирасони шахсӣ, агар аз ҳолати кор маълум нагардад, ки аҳд ба манфиати шахсии узви хоҷагии ёрирасони шахсии мазкур баста шудааст, аъзои хоҷагии ёрирасони шахсӣ ба молу мулки худ масъуланд.

**Моддаи 12. Тақсими (ҷудо кардани) молу мулки хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

1.Молу мулки хоҷагии ёрирасони шахсӣ метавонад бо талаби аъзои қобили амали хоҷагии ёрирасони шахсӣ мутобиқи қонунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон тақсим карда шавад.

2.Ҷудо намудани ҳисса аз молу мулки якҷояи хоҷагии ёрирасони шахсӣ мумкин аст бо талаби яке аз аъзои қобили амали хоҷагии ёрирасони шахсӣ дар мавриди қатъ гардидани узвияти он анҷом дода шавад. ҳамзамон қитъаи замини назди ҳавлигиро ба қитъаҳои алоҳидае тақсим кардан мумкин аст, ки андозаи онҳо бояд аз меъёри ниҳоии муқарраркардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон камтар набошад.

3.Агар андозаи қитъаи замини наздиҳавлигӣ аз меъёри ниҳоии муқарраркардаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон камтар бошад, ин гуна қитъа тақсим карда намешавад. Узви хоҷагии ёрирасони шахсӣ дар сурати қатъ гардидани узвияташ дар хоҷагии ёрирасони шахсӣ ҳуқуқ дорад баробари ҳиссаи дар моликияти якҷоя доштааш ҷубронпулӣ гирад.

**Моддаи 13. Мерос гузоштани молу мулки хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

1.Молу мулки хоҷагии ёрирасони шахсӣ ва қитъаи замин бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории гражданӣ ва қонунгузорӣ дар бораи замини Ҷумҳурии Тоҷикистон ба мерос гузошта мешавад. Дар ин маврид меросхӯроне, ки дар пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ ширкат меварзанд, барои гирифтани молу мулки меросӣ ва қитъаи замин ҳуқуқи бартарӣ доранд. Меросхӯроне, ки барои дар хоҷагии ёрирасони шахсӣ шуғл варзидан майлу хоҳиш надоранд, ҳуқуқ доранд, баробари ҳиссаи дар молу мулки меросмонда доштаашон ҷубронпулӣ гиранд.

2.Дар сурати аз пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ даст кашидани ҳамаи меросхӯрон молу мулки хоҷагӣ бо розигии меросхӯрон, тақсим карда мешавад ё худ онҳо ин молу мулкро якҷоя ба мақсадҳои дигар истифода мекунанд. Истифодаи қитъаи замин дар ин маврид бояд тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ дар бораи замин муайян карда шавад.

3.Дар сурати набудани меросхӯрони қонунӣ ё васиятӣ масъалаи тақсими молу мулки хоҷагии ёрирасони шахсӣ мутобиқи конунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳал карда мешавад.

**БОБИ 5**

ИХТИЁРДОРӢ КАРДАНИ МАҲСУЛОТИ КИШОВАРЗИЕ, КИ ДАР ХОҶАГИҲОИ ЁРИРАСОНИ ШАХСӢ ИСТЕҲСОЛ ШУДААСТ, КОРКАРД ВА БА ҲИСОБ ГИРИФТАНИ ОН

**Моддаи 14. Истеҳсол, коркард ва фурӯши маҳсулоти кишоварзӣ дар хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

1.Маҳсулоти кишоварзии дар хоҷагии ёрирасони шахсӣ истеҳсолшуда моликияти шаҳрвандонест, ки бо хоҷагии ёрирасони шахсӣ машғуланд ва онҳо ҳуқуқи бо салоҳдиди худ ихтиёрдорӣ карданро доранд.

2.Мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ метавонанд ташкилотҳои маҳаллии хариди маҳсулот барпо намоянд, ки маҳсулоти дар хоҷагии ёрирасони шахсӣ истеҳсолгардидаи кишоварзиро бо мақсади коркард, нигоҳдорӣ ё фурӯш қабул карда гиранд.

3. Мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ба аъзоёни хоҷагии ёрирасони шахсӣ, ки бо фурӯши маҳсулоти кишоварзии истеҳсолкардаашон машғуланд, дар ташкили ҷойҳои муҷаҳҳази савдо шароит муҳайё намоянд.

**Моддаи 15. Ба ҳисоб гирифтани хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

Хоҷагии ёрирасони шахсиро мақомоти худидоракунии **шаҳрак** **ва деҳот** дар дафтари хоҷагӣ ба ҳисоб мегирад. Дафтари хоҷагӣ ҳуҷҷати асосии ҳисобгирии ибтидоӣ буда, маълумотро дар бораи шумораи аҳолии деҳот, замину чорво, хонаву ҷой ва чизу чораи дигар доштани онҳо дар бар мегирад. Таркиби нишондиҳандаҳо ва тартиби ҷорӣ кардани дафтари хоҷагиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд. (Қ ҶТ аз 28.06.11с., №738)

**БОБИ 6**

**ҚАТЪИ ПЕШБУРДИ ХОҶАГИИ ЁРИРАСОНИ ШАХСӢ**

**Моддаи 16. Асосҳои қатъи пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

Пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ дар асоси қарори мақомоти ҳокимияти маҳаллӣ дар ҳолатҳои зерин қатъ меёбад:

- дар мавриди қарор қабул кардани аъзои хоҷагии ёрирасони шахсӣ оид ба қатъи пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ;

- дар сурати мавҷуд набудани ягон аъзои хоҷагии ёрирасони шахсӣ ё меросхӯре, ки майлу хоҳиши пешбурди ин хоҷагиро дошта бошад;

- қатъ ёфтани ҳуқуқ ба қитъаи замин бо сабаби гирифтани қитъаи замин мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ барои эҳтиёҷоти давлатӣ ё коммуналӣ;

- бо сабаби доштани дигар қитъаи замин аз пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ даст кашидани аъзои хоҷагии ёрирасони шахсӣ;

- дар дигар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории ҶумҳурииТоҷикистон дар бораи замин.

**Моддаи 17. Тартиби қатъи фаъолияти хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

1.Дар ҳолати қатъи пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсӣ тибқи қарори аъзоён онҳо ба мақомоти иҷ**роияи маҳаллии ҳокимияти** **давлатии** маҳалли ҷойгиршавии хоҷагии ёрирасони шахсӣ аризаи дахлдор пешниҳод менамоянд. (Қ ҶТ аз 28.06.11с., №738)

2. **Дар сурати катъи ҳуқуқи истифодаи қитъаи замин дар асоси ҳалномаи суд ё қарори мақомоти и**ҷ**роияи маҳаллии ҳокимияти давлат**ӣ **оиҳо** ӯ**ҳдадоранд чунин ҳалнома ё қарорро ба мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳоти маҳалли** ҷ**ойгиршавии** хоҷ**агии ёрирасони шахсй фиристонанд.** (**Қ ҶТ аз 28.06.11с., №738**)

3.Дар ҳама гуна мавридҳои дигар қарори қатъи пешбурди хоҷагии ёрирасони шахсиро мақомоти худидоракунии маҳали ҷойгиршавии хоҷагии ёрирасони шахсӣ қабул мекунанд.

4.Фаъолияти хоҷагии ёрирасони шахсӣ аз рӯзи ба дафтари хоҷагӣ даровардани навиштаи дахлдор, инчунин сабт дар китоби қайди кумитаи ноҳиявии (шаҳрии) замин қатъ мегардад.

**БОБИ 7**

**ҚОИДАҲОИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 18. Андозбандии хоҷагии ёрирасони шахсӣ**

Андозбандии хоҷагии ёрирасони шахсӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

**Моддаи** **19,** Ҷ**авобгар**ӣ **барои риоя накардани Қонуни мазкур**

**Шахсони воқей ва ҳуқуқ**ӣ **барои риоя накардани Қонуни мазкур тибқи қонунгузории** Ҷ**умҳурии** Тоҷ**икистон ба** ҷ**авобгар**ӣ **кашида мешаванд."** (**Қ ҶТ аз 28.06.11с., №738**)

**Моддаи 20. Баррасии баҳсҳо**

Баҳсҳое, ки вобаста ба хоҷагии ёрирасони шахсӣ ба миён меоянд, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳал карда мешаванд.

**Моддаи 21. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.





    Президенти                                                                                                 Э. РАҲМОНОВ

**Ҷумҳурии Тоҷикистон**

    **ш. Душанбе**

**8 декабри соли 2003**

        **№ 47**
Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	47	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ХОҶАГИИ ЁРИРАСОНИ ШАХСӢ	Маҷлиси Олии ҶТ	08.12.2003	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

Primary tabs

^-A A ⁺A

Сешанбе, Декабр 17, 2024

ҲАМОИШИ ДОХИЛИИДОРАВӢ БАХШИДА БА 30-СОЛАГИИ ТАЪСИСЁБИИ ҲХДТ ДАР МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Дар ҳошияи 30-юмин солгарди таъсисёбии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар Маркази миллии қонунгузорӣ ҳамоиши дохилиидоравӣ бо иштироки роҳбарият ва кормандони Марказ баргузор гардид.

Ҳамоиши мазкурро директори Маркази миллии қонунгузорӣ номзади илмҳои ҳуқуқшиносӣ, дотсент Саидзода И.Ҳ. ифтитоҳ намуда, кулли кормандон ва аъзоёни Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистонро ба муносибати 30-солагии таъсисёбии ҳизб табрик ва муборакбод намуд.

Нишонаи номӣ (тег):

ҲАМОИШИ ДОХИЛИИДОРАВӢ БАХШИДА БА 30-СОЛАГИИ ТАЪСИСЁБИИ ҲХДТ ДАР МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Баҳодиҳии муҳтаво:

Ҳоло баҳо надорад

Бештар оида ба ҲАМОИШИ ДОХИЛИИДОРАВӢ БАХШИДА БА 30-СОЛАГИИ ТАЪСИСЁБИИ ҲХДТ ДАР МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

KHOVAR.TJ

АГЕНТИИ МИЛЛИИ ИТТИЛООТИИ ТОҶИКИСТОН «ХОВАР»
WWW.KHOVAR.TJ

«ХОВАР FM»

Садриддин Айнӣ (1878 – 1954): Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳо, ки ба 29 забони хориҷӣ нашр шудаанд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба асосгузори адабиёти муосири тоҷик Садриддин Айнӣ унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Бобоҷон Ғафуров (1909 – 1977): Олим, академики Академияи Илмҳои ИҶШС, арбоби ҳизбӣ ва давлатӣ, муаллифи китоби оламшумули «Тоҷикон» ва зиёда аз 300 асару мақолаҳо.
Солҳои 1944-1946 котиби дуюм, с.1946-1956 котиби якуми КМ Ҳизби комунистии Тоҷикистон, 1956 – 1977 сарвари Пажуҳишгоҳи шарқшиносии ИҶШС.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба таърихшинос ва шарқшиноси шинохтаи тоҷик, академик, муаллифи китоби «Тоҷикон» Бобоҷон Ғафуров унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Мирзо Турсунзода (1911-1977): Шоири халқӣ, раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ, Раиси Кумитаи якдилии халқҳои Осиё ва Африқо. Барои достонҳои «Қиссаи Ҳиндустон»(1948), «Ҳасани аробакаш», «Чароғи абадӣ», «Садои Осиё»,(1960) «Ҷони ширин» (1963) бо ҷоизаҳои давлатии ИҶШС, ҶШС Тоҷикистон ва байналмилалии ба номи Ҷ. Неҳру (1967) сарфароз шуда буд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 07 майи соли 2001 ба шоири халқии Тоҷикистон, ходими намоёни ҷамъиятӣ Мирзо Турсунзода унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Эмомалӣ Раҳмон: Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, солҳои 1999, 2006 ва 2013 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардидаст.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат.
Бо қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 11 декабри соли 1999 барои мустаҳкам намудани давлатдории соҳибистиқлол ва пойдории сулҳ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” мукофотонида шудааст.
Нусратулло Махсум (1881 – 1938): Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1924-1926 раиси Кумитаи инқилобии ҶМШС Тоҷикистон, солҳои 1926-1933 раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Нусратулло Махсум унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” дода шудааст.
Шириншоҳ Шоҳтемур (1899 – 1937): Ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1929-1931 котиби Ҳизби коммунистии ҶШС Тоҷикистон, солҳои 1933-1937 Раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Шириншоҳ Шоҳтемур, унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шудааст.