ДАСТУРИ ИСТИФОДАБАРАНДА

ХУШ ОМАДЕД БА CОМОНАИ РАСМИИ МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН!

КОР БО МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Муҳтарам меҳмонон ва истифодабарандагони сомонаи расмии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (ММҚ),

Барои оғози кор бо «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) ба блоки бо номи шабеҳ дар сомонаи расмии ММҚ зер кунед. Блоки «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» кушодашаванда буда, ҳамеша дар қисми болои сомона дастрас аст. Шумо инчунин метавонед ба «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) аз феҳристи асосӣ (меню асосӣ) бо зеркунии пайванди «Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» дастрасӣ пайдо намоед.

БЛОКИ «МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН» (МҚҶТ)

Ҳамаи модулҳо ва имконоти ҷустуҷӯи санадҳо дар «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) мустақилона кор мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки ҳангоми кор бо МҚҶТ ворид кардани «Ном»-и санад ва бо ҳамроҳи он интихоб кардани ҳамаи имконоти дигар, масалан «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра ҳатмӣ нест. Аммо барои ҷустуҷӯи васеъ шумо метавонед аз ҳамаи имконоти ҷустуҷӯи санадҳо ба таври дилхоҳ истифода баред. Ҳамаи санадҳое, ки ба МҚҶТ ворид шуданд дар зери «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ», яъне дар «Ҷадвали санадҳо» дастрасанд.

ЛАВҲАИ ИМКОНОТИ ҶУСТУҶӮ

Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ

ҶАДВАЛИ САНАДҲО

ТУГМАҲОИ «ТАТБИҚ КАРДАН» ва «БОЗСОЗӢ»

Тугмаи «Татбиқ кардан»: Баъд аз он ки Шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» имконоти дилхоҳро ворид карда, интиход мекунед, барои намоиш додани натиҷа тугмаи «Татбиқ кардан»-ро зер кунед. Аммо, вақте ки шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» дархостеро ворид мекунед ё имконеро интихоб менамоед, онҳо ба таври худкор дарҳол татбиқ карда мешаванд.

Тугмаи «Бозсозӣ»: Агар хоҳед, ки ҳамаи дархостҳо ва имконотеро дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» лағв кунед, аз тугмаи «Бозсозӣ» истифода баред.

Агар шумо хоҳед, ки номи санади дақиқро аз санадҳои дар махзан мавҷудбуда ба даст оред, калидвожаи номи санадро ба сатри «Ном» ворид намоед. Ҳамаи санадҳое, ки дорои калидвожаи воридуша мебошанд нишон дода мешаванд. Масалан, агар шумо калидвожаи «дастрасӣ»-ро ворид кунед, санадҳое, ки калимаи «дастрасӣ»-ро дар бар мегиранд, дар «Ҷадвали санадҳо» нишон дода мешаванд (масалан, ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ)

САТРИ «НОМ»

Шумо инчунин метавонед санадҳоро аз рӯи муҳтаво бо истифодаи сатри «Матни асосӣ» ва полои дилҳол ҷустуҷӯ намоед. Масалан, барои ёфтани санад(ҳо)и дорои калима(ҳо), калидвожа(ҳо) ё ибора(ҳо)и лозимӣ, ба сатри «Матни асосӣ» дархостро ворид намуда, имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед. Санадҳои дархостшуда ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред. Ҳамин тавр аз имкони «Дар бар намегирад» ё имконоти ҷустуҷӯи дигар истифода баред, Масалан, агар шумо ба сатри «Матни асосӣ» калимаи «Интернет»-ро ворид кунед ва имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед, саданҳое, ки дар муҳтавои худ дорои калимаи «Интернет» мебошанд, нишод дода мешаванд.

САТРИ «МАТНИ АСОСӢ»

Сатри «Матни асосӣ»

Шумо метавонед санадҳоро аз рӯи «Ном», «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра алоҳида ё якҷоя ба таври дилхоҳ ҷустуҷӯ намоед.

Масалан, агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо «Аз рӯи моҳ ва сол» ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз рӯи моҳ ва сол» бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо дар давраи муайян ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз санаи интихобшуда» ва/ё «То санаи интихобшуда» алоҳида ё якҷоя бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Ҳамин тавр Шумо метавонед ҳар гуна санадҳои махзанро алоҳида ё бо интихоби имконоти иловагӣ ҷустуҷӯ намоед ва ба даст оред.

Барои дидани санад ва мутолиа кардани он, аз тугмаи «ДИДАН» истифода баред ва барои пинҳон кардани он, аз тугмаи «ПИНҲОН КАРДАН» истифода баред.

ТУГМАҲОИ «ДИДАН» ва «ПИНҲОН КАРДАН»

Шумо ҳам метавонед, бо зеркунии пайванди номи санад онро дар саҳифаи алоҳида кушоед ё ин ки дар форматҳои Word, PDF ва ZIP аз сомонаи мо боргирӣ намоед.

ЗАМИМА ДАР ФОРМАТҲОИ WORD, PDF ва ZIP (ДАР ҶАДВАЛИ САНАДҲО)

Замима

КОР БО СОМОНАИ РАСМӢ - БАҚАЙДГИРӢ ВА ВОРИДШАВӢ

Ҳамаи маводҳои Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба ахбори омма дахл доранд, дар сомонаи мо дастрасанд. Барои гирифтани маълумот Шумо метавонед аз Феҳристи асосӣ (менюи асосӣ), Харитаи сомона, имкони Ҷустуҷӯ ва Ҷустуҷӯи васеъ истифода баред.
Барои бақайдгирӣ дар сомонаи Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, лутфан ба таври расмӣ муроҷиат намоед. Корбарони бақайдгирифташуда метавонанд аз имкониятҳои иловагӣ истифода баранд, масалан, пайдо кардани дастрасӣ ба лоиҳаҳои санадҳо.

Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ МАСУНИЯТИ ЮРИСДИКСИОНИИ ДАВЛАТИ ХОРИҶӢ ВА МОЛИКИЯТИ ОН ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

Қонуни мазкур асосҳои ташкилӣ, ҳуқуқӣ, тартиб ва ҳолатҳои татбиқи масунияти юрисдиксионии давлати хориҷӣ ва моликияти онро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

1) **давлати хориҷӣ** – давлат, мақомоти ҳокимияти давлатӣ, воҳидҳои таркибии давлат ва мақомоти онҳо, ташкилотҳои дигар ва (ё) намояндаҳои ваколатдори давлат, ки дар доираи салоҳияти худ ҳуқуқи амалӣ намудани ваколатҳои мустақили ҳокимиятро доранд;

2) **моликияти давлати хориҷӣ** – молу мулки ба давлати хориҷӣ тааллуқдошта, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор доранд;

3) **масунияти юрисдиксионии давлати хориҷӣ ва моликияти он** – масунияти судӣ, масуният нисбат ба чораҳои таъмини даъво ва иҷрои ҳалномаи суд;

4) **масунияти судӣ**–уҳдадории суди Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба риоя намудани масунияти давлати хориҷӣ ҳангоми баррасии парвандаҳои нисбат ба ин давлат оғозгардида ва худдорӣ намудан аз ҷалби давлати хориҷӣ ба иштирок дар мурофиаи судӣ;

**5) масуният нисбат ба чораҳои таъмини даъво** – уҳдадории суди Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба худдорӣ намудан аз гузоштани ҳабс ба моликияти давлати хориҷӣ ё нисбат ба ин давлат андешидани чораҳои дигаре, ки минбаъд метавонанд баррасии баҳс ва (ё) иҷрои ҳалномаи судро таъмин кунанд;

**6) масуният нисбат ба иҷрои ҳалномаи суд** – уҳдадории суд ё мақомоте, ки иҷрои маҷбурии ҳуҷҷати иҷроро амалӣ менамояд, оид ба худдорӣ намудан аз нигаронидани ситониш ба моликияти давлати хориҷӣ, андешидани чораҳои дигар нисбат ба давлати хориҷӣ ва моликияти он бо мақсади иҷрои маҷбурии ҳалномаи суд;

**7) суди Ҷумҳурии Тоҷикистон** – судҳои низоми ҳокимияти судии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

**8) юрисдиксияи суди Ҷумҳурии Тоҷикистон** – маҷмуи ваколатҳои суди Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба баррасӣ ва ҳалли баҳсҳои ҳуқуқӣ дар доираи салоҳияти худ;

**9) ваколатҳои мустақили ҳокимият** – ваколатҳои ба соҳибихтиёрӣ асосёфтаи давлат, ки бо мақсади амалисозии ҳокимияти давлатӣ анҷом дода мешаванд.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи масунияти юрисдиксионии давлати хориҷӣ ва моликияти он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи масунияти юрисдиксионии давлати хориҷӣ ва моликияти он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.

**Моддаи 3. Масунияти юрисдиксионии давлати хориҷӣ**

Давлати хориҷӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон масунияти юрисдиксиониро бо тартиби пешбининамудаи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода менамояд. Суд уҳдадор аст масъалаи пешниҳод намудани масунияти юрисдиксиониро ба давлати хориҷӣ, ҳатто дар ҳолати иштирок накардани он дар муҳокима баррасӣ намояд.

**Моддаи 4. Имтиёз ва масуниятҳое, ки Қонуни мазкур маҳдуд намекунад**

1. Қонуни мазкур имтиёз ва масуниятҳоеро, ки мутобиқи меъёрҳои ҳуқуқи байналмилалӣ ба давлати хориҷӣ ҳангоми иҷрои вазифаҳои намояндагиҳои дипломатӣ, муассисаҳои консулӣ, миссияҳои махсус, намояндагиҳо дар назди ташкилотҳои байналмилалӣ, инчунин ба роҳбарони давлатҳо, ҳукуматҳо ё роҳбарони мақомоти корҳои хориҷии давлатҳои хориҷӣ пешниҳод мешаванд, маҳдуд намекунад.

2. Қонуни мазкур масуниятеро, ки аз ҷониби давлати хориҷӣ мутобиқи меъёрҳои ҳуқуқи байналмилалӣ нисбат ба киштиҳои ҳавоӣ ё объектҳои кайҳоние, ки ба давлати хориҷӣ тааллуқ доранд, ё бо мақсадҳои ғайритиҷоратӣ истифода мешаванд, маҳдуд намекунад.

**Моддаи 5. Принсипи мутақобила оид ба масъалаҳои татбиқи масунияти юрисдиксионӣ**

1. Масунияти юрисдиксионии давлати хориҷӣ ва моликияти он, ки Қонуни мазкур пешбинӣ намудааст, метавонад дар асоси принсипи мутақобила маҳдуд карда шавад, агар мавҷудияти маҳдудиятҳои масунияти юрисдиксионии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва моликияти он, ки оид ба он ва молу мулки он дар давлати хориҷӣ масъалаи вобаста ба масуният ба миён омадааст, муқаррар гардад.

2. Ҳангоми баррасии парвандаҳо бо иштироки давлати хориҷӣ суд ҳуқуқ дорад бо ташаббуси худ ё дархости тарафҳо принсипи мутақобиларо татбиқ кунад. Таносуби ҳаҷми масунияти юрисдиксионие, ки дар давлати хориҷӣ ба Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешавад ва масунияти юрисдиксионие, ки ба давлати хориҷӣ мутобиқи Қонуни мазкур пешниҳод шудааст, аз ҷониби суд дар асоси далелҳои пешниҳоднамудаи тарафҳо ва хулосаи Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

3. Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби пешбининамудаи қонунгузорӣ оид ба масъалаҳои масунияти юрисдиксионие, ки ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ва моликияти он дар давлати хориҷӣ пешниҳод мегардад, хулоса медиҳад.

**БОБИ 2. ТАРТИБИ ТАТБИҚ НАМУДАНИ МАСУНИЯТИ ЮРИСДИКСИОНӢ**

**Моддаи 6. Розигии давлати хориҷӣ барои амалисозии юрисдиксия аз ҷониби суди Ҷумҳурии Тоҷикистон**

1. Давлати хориҷӣ наметавонад ба масунияти юрисдиксионӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳавола кунад, агар он уҳдадории эътироф намудани юрисдиксияи суди Ҷумҳурии Тоҷикистонро нисбат ба баҳси мушаххас дар асоси ҳуҷҷатҳои зерин ба зимма гирифта бошад:

1) шартномаи байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

2) созишномаи хаттии тарафҳои баҳс;

3) ариза дар суди Ҷумҳурии Тоҷикистон ё огоҳномаи хаттии суди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ё огоҳномаи хаттии тавассути роҳҳои дипломатӣ дар доираи муҳокимаи судии парвандаи мушаххас ба Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳодгардида.

2. Розигии давлати хориҷӣ барои амалисозии юрисдиксия аз ҷониби суди Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба баҳси мушаххаси пешбининамудаи қисми 1 моддаи мазкур бозхонд шуда наметавонад ва ҳамаи марҳилаҳои муҳокимаи судиро фаро мегирад, ба истиснои ҳолатҳое, ки бозхонди чунин розигӣ дар созишномаи бо тарафи дигари баҳс басташуда пешбинӣ шуда бошад.

3. Ба мурофиаи судӣ дохил шудани давлати хориҷӣ ё амалисозии ягон амали мурофиавии дигар дар доираи муҳокимаи мушаххас бо мақсади изҳор намудани масунияти худ, ё пешниҳоди далелҳои мавҷудияти ҳуқуқи моликият ба молу мулке, ки мавзуи муҳокимаи судӣ мебошанд, ҳамчун розигии давлати хориҷӣ барои амалисозии юрисдиксияи суди Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф намегардад.

4. Розигии давлати хориҷӣ барои татбиқ намудани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба баҳси мушаххас ҳамчун розигӣ барои амалисозии юрисдиксияи суди Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф намегардад.

5. Иштирок накардани давлати хориҷӣ дар муҳокимаи судӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун розигии он барои амалисозии юрисдиксияи суди Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи муҳокимаи мазкур дониста намешавад.

6. Ҳозир шудани намояндаи давлати хориҷӣ ба муҳокимаи судии суди Ҷумҳурии Тоҷикистон барои додани нишондоди шоҳид ё ба сифати коршинос ҳамчун розигии он давлат барои амалисозии юрисдиксияи суди Ҷумҳурии Тоҷикистон дониста намешавад.

7. Розигии давлати хориҷӣ барои амалисозии юрисдиксияи суди Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба баҳси мушаххас ба масунияти давлати хориҷӣ нисбат ба чораҳои таъмини даъво ва (ё) иҷрои ҳалномаи суд вобаста ба муҳокимаи мазкур паҳн намегардад.

**Моддаи 7. Даст кашидан аз масунияти судӣ**

1. Давлати хориҷӣ аз масунияти судӣ дасткашида эътироф мешавад, агар ба суди Ҷумҳурии Тоҷикистон даъво пешниҳод намояд, ба мурофиаи судӣ ба сифати шахси иштирокчии парванда дохил шавад ё амалҳои дигарро оид ба моҳияти баҳс иҷро кунад. Агар давлати хориҷӣ дар суд исбот кунад, ки то анҷом додани чунин амалҳо далелҳое, ки барои изҳори масуният асос мегарданд, ба он маълум набуданд, дар ин сурат он метавонад дарҳол пас аз маълум шудани чунин далелҳо ба масуният ҳавола кунад.

2. Аз ҷониби давлати хориҷӣ ба имзо расондани созишномаи арбитражӣ ё ҳакамӣ оид ба ҳалли баҳси мушаххас бо иштироки он дар судҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба иҷро намудани уҳдадориҳое, ки ба миён омадаанд, ё дар оянда метавонанд ба миён оянд, ҳамчун ихтиёран аз масунияти судӣ даст кашидани давлати мазкур дониста мешавад.

3. Пешниҳоди даъво ба суди Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби давлати хориҷӣ ҳамчун дасткашии ин давлат аз масунияти судӣ нисбат ба ҳама гуна даъвои муқобил, ки дар муносибатҳои ҳуқуқӣ аз рӯи даъвои аввала ба миён омадааст, эътироф мегардад.

4. Аз ҷониби давлати хориҷӣ ба суди Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани даъвои муқобили даъво ҳамчун аз масунияти судӣ оид ба даъвои аввала даст кашидани он дониста мешавад.

5. Даст кашидани давлати хориҷӣ аз масунияти судӣ нисбат ба баҳси мушаххас бозхонд карда намешавад ва ба тамоми марҳилаҳои муҳокимаи судӣ паҳн мегардад. Даст кашидани давлати хориҷӣ аз масунияти судӣ нисбат ба баҳси мушаххас ҳамчун дасткашии давлат аз масуният нисбат ба чораҳои таъмини даъво ва иҷрои ҳалномаи судӣ эътироф намегардад.

**БОБИ 3. ҲОЛАТҲОИ ТАТБИҚ НАГАРДИДАНИМАСУНИЯТИ СУДӢ**

Моддаи 8. Татбиқ нагардидани масунияти судӣ нисбат ба баҳсҳои алоқаманд бо иштироки давлати хориҷӣ дар аҳдҳои ҳуқуқии маданӣ, амалисозии фаъолияти соҳибкорӣ ё фаъолияти дигари иқтисодӣ

1. Масунияти судӣ нисбат ба баҳсҳое, ки аз аҳдҳои ҳуқуқии мадании анҷомдодаи давлати хориҷӣ бармеоянд ва ба фаъолияти соҳибкорӣ алоқаманд нестанд, татбиқ намегардад, агар чунин баҳсҳо мутобиқи меъёрҳои ҳуқуқи татбиқшаванда ба юрисдиксияи суди Ҷумҳурии Тоҷикистон мансуб ва ба амалисозии ваколатҳои мустақили ҳокимият аз ҷониби давлати хориҷӣ алоқаманд набошанд.

2. Агар тарафҳои аҳди ҳуқуқии маданӣ давлатҳо бошанд ё тарафҳои аҳд дар бораи тартиби дигар ба созиш омада бошанд, муқаррароти қисми 1 моддаи мазкур татбиқ намегарданд.

3. Масунияти судӣ нисбат ба баҳсҳое, ки ҳангоми амалисозии фаъолияти соҳибкорӣ ё фаъолияти дигари иқтисодӣ аз ҷониби давлати хориҷӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин дар ҳудуди давлати дигар пайдо мешаванд ва оқибатҳои чунин фаъолият ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон алоқаманд мебошанд, татбиқ намегардад.

4. Ҳангоми муайян намудани алоқамандӣ байни аҳди анҷомдодаи давлати хориҷӣ ва амалисозии ваколатҳои мустақили ҳокимият аз ҷониби он, суди Ҷумҳурии Тоҷикистон моҳият ва мақсади чунин аҳдро ба назар мегирад.

Моддаи 9. Татбиқ нагардидани масунияти судӣ нисбат ба баҳсҳои вобаста ба иштирок дар ширкатҳо, ассотсиатсияҳо ва шахсони ҳуқуқии дигар

1. Масунияти судӣ нисбат ба баҳсҳои вобаста бо иштироки давлати хориҷӣ дар ширкатҳо, ассотсиатсияҳо ва шахсони ҳуқуқии дигар, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис ёфтаанд ё ҷойи асосии фаъолияти онҳо дар ҳудуди он қарор дорад, татбиқ намегардад, агар чунин шахси ҳуқуқӣ дар баробари давлатҳо, ташкилотҳои байнидавлатӣ ва (ё) байниҳукуматӣ иштирокчиёни дигар дошта бошад.

2. Муқаррароти қисми 1 моддаи мазкур, дар сурати пешбинӣ гардидани тартиби дигар дар созишномаи байни давлатҳои дахлдор, ҳуҷҷатҳои таъсисии ширкат, ассотсиатсия ё шахси ҳуқуқии дигар, ё агар тарафҳои баҳс ба таври хаттӣ ба мувофиқаи дигар омада бошанд, татбиқ намешаванд.

**Моддаи 10. Татбиқ нагардидани масунияти судӣ нисбат ба баҳсҳои вобаста ба ҳуқуқи моликият**

Масунияти судӣ нисбат ба баҳсҳои зерин бо иштироки давлати хориҷӣ, ки ба ҳуқуқи моликият вобастаанд, татбиқ намегардад:

1) оид ба ҳуқуқ ва уҳдадориҳои давлати хориҷӣ ба молу мулки ғайриманқули дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон қарордошта;

2) оид ба ҳуқуқ ва уҳдадориҳои давлати хориҷӣ ба молу мулки манқул ва ғайриманқуле, ки дар натиҷаи ба мерос ё туҳфа гирифтан, ё мавҷудияти молу мулки бесоҳиб пайдо мешаванд;

3) оид ба ҳуқуқ ва уҳдадориҳои давлати хориҷӣ доир ба идора намудани молу мулки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон қарордошта;

4) оид ба муқаррар намудан ва амалисозии ҳуқуқи давлати хориҷӣ ба объектҳои моликияти зеҳнӣ ва саноатие, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти ҳимояи ҳуқуқӣ қарор доранд;

5) оид ба эҳтимолияти аз ҷониби давлати хориҷӣ вайрон кардани ҳуқуқҳои шахсони дигар ба объектҳои моликияти зеҳнӣ ва саноатие, ки ба шахсони сеюм тааллуқ дошта, дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳифз карда мешаванд.

**Моддаи 11. Татбиқ нагардидани масунияти судӣ нисбат ба баҳсҳои вобаста ба истифодаи воситаҳои нақлиёти обӣ**

1. Масунияти судӣ нисбат ба баҳсҳо оид ба истифодаи воситаҳои нақлиёти обӣ, ки давлати хориҷӣ соҳибмулк ё истифодабарандаи онҳо мебошад, татбиқ намегардад, агар дар лаҳзаи пайдо шудани далели барои даъво асосгашта чунин воситаҳо бо мақсади тиҷоратӣ, ё мақсади дигари фоидаовар дар Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода шуда бошанд.

2. Муқаррароти қисми 1 моддаи мазкур дар сурате татбиқ мешаванд, агар дар санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, тартиби дигар пешбинӣ нагардида бошад.

**Моддаи 12. Татбиқ нагардидани масунияти судӣ нисбат ба баҳсҳои вобаста ба ҷуброни зарар**

Масунияти судӣ нисбат ба баҳсҳо оид ба ҷуброни зарари аз ҷониби давлати хориҷӣ ба ҳаёт, саломатӣ, молу мулк, шаъну шараф, эътибори кории шахси воқеӣ ва (ё) ба молу мулк, эътибори кории шахси ҳуқуқӣ расондашуда татбиқ намегардад, агар чунин талабот дар натиҷаи расондани зарар бо амал (беамалӣ) ё ҳолати дигар дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба миён омада бошанд.

**Моддаи 13. Татбиқ нагардидани масунияти судӣ нисбат ба баҳсҳои меҳнатӣ**

1. Масунияти судӣ нисбат ба он баҳсҳои меҳнатӣ татбиқ намегардад, ки байни давлати хориҷӣ ва корманд оид ба коре, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон пурра ё қисман иҷро шудааст, ё бояд иҷро шавад, ба миён омадаанд.

2. Муқаррароти қисми 1 моддаи мазкур татбиқ намегарданд, агар:

1) корманд бо мақсади иҷро намудани уҳдадориҳои мушаххас оид ба амалисозии ваколатҳои мустақили ҳокимияти давлати хориҷӣ ба кор қабул шуда бошад;

2) корманд:

а) мутобиқи шартномаҳои байналмилалӣ агенти дипломатӣ ё шахси мансабдори консулӣ бошад;

б) корманди дипломатии намояндагиҳои доимии назди ташкилотҳои байналмилалӣ, миссияҳои махсус бошад ё ба ҳайати давлати хориҷӣ дар мақомоти ташкилоти байналмилалӣ, ё конфренсияи байналмилалӣ ба ин сифат шомил шуда бошад;

в) шахсе, ки масунияти дипломатӣ дошта бошад;

3) мавзуи муҳокимаи судӣ ба кор қабул намудан, идома додани иҷрои вазифаҳои меҳнатӣ ё барқарор кардан ба кори пештара бошад;

4) мавзуи муҳокимаи судӣ қатъ гардидани муносибатҳои меҳнатӣ бо корманд бошад ва сарвари давлати хориҷӣ, ҳукумати давлати хориҷӣ ё роҳбари мақомоти корҳои хориҷии давлати хориҷӣ дар шакли хаттӣ тасдиқ кунад, ки чунин муҳокима ба манфиати амнияти ин давлати хориҷӣ дахл дорад;

5) дар лаҳзаи оғоз кардани муҳокима оид ба парванда дар суди Ҷумҳурии Тоҷикистон корманд шаҳрванди давлати хориҷие бошад, ки бо он шартномаи меҳнатӣ бастааст, ба истиснои ҳолате, ки ӯ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон истиқомат намояд.

**БОБИ 4. МАСУНИЯТ НИСБАТ БА ЧОРАҲОИ ТАЪМИНИ ДАЪВО ВА ИҶРОИ ҲАЛНОМАИ СУД**

**Моддаи 14. Масунияти давлати хориҷӣ нисбат ба чораҳои таъмини даъво ва иҷрои ҳалномаи суд**

Давлати хориҷӣ нисбат ба чораҳои таъмини даъво ва иҷрои ҳалномаи суд дорои масуният мебошад, ба истиснои ҳолатҳое, ки агар он:

1) ба амалисозии юрисдиксияи суди Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби пешбининамудаи қисми 1 моддаи 6 Қонуни мазкур розигӣ дода бошад;

2) бо мақсади қонеъ гардондани талаботе, ки мавзуи муҳокимаи судии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, молу мулкро захира ё ба таври дигар таъин карда бошад;

3) муқаррар карда бошад, ки молу мулки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон қарордоштаи давлати хориҷӣ аз ҷониби ин давлат бо мақсадҳои амалисозии ваколатҳои мустақили ҳокимият вобастанабуда истифода мешаванд ва (ё) барои истифода таъин гардидаанд.

Моддаи 15. Молу мулки давлати хориҷӣ, ки вобаста ба чораҳои таъмини даъво ва иҷрои ҳалномаи суд бо масуният фаро гирифта мешаванд

1. Масуният нисбат ба чораҳои таъмини даъво ва иҷрои ҳалномаи суд молу мулки зерини давлати хориҷиро фаро мегирад, ки моликияти он мебошанд ва барои истифода аз ҷониби он бо мақсади амалисозии ваколатҳои мустақили ҳокимият таъин гардидаанд:

1) молу мулке (аз ҷумла, маблағи пулӣ дар суратҳисоби бонкӣ), ки бо мақсади амалисозии вазифаҳои намояндагиҳои дипломатӣ ё муассисаҳои консулии давлати хориҷӣ, миссияҳои махсус, намояндагиҳои назди ташкилотҳои байналмилалӣ, ҳайатҳои давлати хориҷӣ дар мақомоти ташкилотҳои хориҷӣ, ё дар конфренсияҳои байналмилалӣ истифода мегарданд, ё таъин шудаанд;

2) молу мулки ҳарбӣ ё молу мулке, ки бо мақсади ҳарбӣ, ё дар амалиёти сулҳофаронаи эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода мешаванд;

3) сарватҳои фарҳангӣ ё маводи бойгоние, ки ба фурӯш гузошта нашудаанд, ё барои фурӯхтан таъин нагардидаанд;

4) молу мулке, ки қисме аз нигораҳои намоишгоҳҳо буда, аҳамияти илмӣ, фарҳангӣ ё таърихӣ доранд ва ба фурӯш гузошта нашудаанд, ё барои фурӯш таъин нагардидаанд;

5) молу мулки бонки марказӣ ё мақомоти дигари давлати хориҷӣ, ки назорати бонкӣ ба вазифаҳои он дохил мешавад.

2. Муқаррароти қисми 1 моддаи мазкур бо назардошти талаботи бандҳои 1) ва 2) моддаи 14 Қонуни мазкур татбиқ мешаванд.

**БОБИ 5. ХУСУСИЯТҲОИ МУРОФИАИ СУДӢ ОИД БА ПАРВАНДАҲО БО ИШТИРОКИ ДАВЛАТИ ХОРИҶӢ**

**Моддаи 16. Мурофиаи судӣ оид ба парвандаҳо бо иштироки давлати хориҷӣ**

Парвандаҳо бо иштироки давлати хориҷӣ аз ҷониби суди Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории мурофиавии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, баррасӣ мегарданд.

**Моддаи 17. Ба давлати хориҷӣ супоридани огоҳнома оид ба муҳокимаи судӣ**

1. Огоҳнома дар хусуси оғоз карда шудани парванда нисбат ба давлати хориҷӣ дар суди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳуҷҷатҳои дигари судӣ тавассути роҳҳои дипломатӣ фиристода мешаванд. Санаи гирифтани огоҳнома аз ҷониби идораи пешбарандаи сиёсати хориҷии давлати дахлдор санаи супоридани чунин ҳуҷҷатҳо ҳисобида мешавад.

2. Супориши суди Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба супоридани ҳуҷҷатҳо ба давлати хориҷӣ ва иҷрои амалҳои дигари мурофиавӣ бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон, ки тартиби расондани ёрии ҳуқуқиро танзим менамоянд, ба расмият дароварда мешавад.

3. Давлати хориҷие, ки дар муҳокимаи судӣ аз рӯи моҳияти парвандаи нисбат ба ӯ оғозгардида иштирок кардааст, наметавонад ба он ҳавола кунад, ки ҳуҷҷатҳо оид ба муҳокимаи судӣ тибқи муқаррароти қисмҳои 1 ва 2 моддаи мазкур супорида нашудаанд.

**Моддаи 18. Ҳалномаи ғоибона**

1. Суд ҳалномаи ғоибонаро нисбат ба давлати хориҷие, ки дар муҳокима дар суди Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок накардааст, баъд аз муқаррар кардани шартҳои зерин метавонад қабул намояд:

1) талаботи қисмҳои 1 ва 2 моддаи 17 Қонуни мазкур риоя шуда бошанд;

2) аз санаи супоридани ҳуҷҷатҳо ба давлати хориҷӣ дар бораи оғоз шудани парванда нисбат ба он на камтар аз ду моҳ гузашта бошад;

3) мутобиқи муқаррароти Қонуни мазкур давлати хориҷӣ натавонад аз масунияти судӣ истифода барад.

2. Нусхаи ҳалномаи ғоибонаи нисбат ба давлати хориҷӣ қабулгардида ба он давлат бо тартиби пешбининамудаи қисми 1 моддаи 17 Қонуни мазкур фиристода мешавад.

3. Муҳлати шикоят овардан нисбат ба бекор кардани ҳалномаи ғоибонаи суди Ҷумҳурии Тоҷикистон ду моҳ аз рӯзи супоридани нусхаи ин ҳалнома мутобиқи қисми 1 моддаи 17 Қонуни мазкур ҳисоб карда мешавад, агар дар санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон тартиби дигар пешбинӣ нагардида бошад.

**БОБИ 6. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

Моддаи 19. Татбиқ намудани Қонуни мазкур нисбат ба муносибатҳои ҳуқуқии то мавриди амал қарор дода шудани он пайдошуда

Муқаррароти Қонуни мазкурро нисбат ба муносибатҳои ҳуқуқии то мавриди амал қарор дода шудани он пайдошуда татбиқ намудан мумкин аст, агар он дар шартномаи байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон, созишномаи хаттии тарафайн, ки шартномаи байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф намешавад ё дар аризаи пешниҳодшуда ба суд дар доираи муҳокимаи судии парвандаи мушаххас пешбинӣ шуда бошад.

**Моддаи 20. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 21. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон                                                                       Эмомалӣ РАҲМОН

ш. Душанбе,

15 марти соли 2023,

№ 1949

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон	1949	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ МАСУНИЯТИ ЮРИСДИКСИОНИИ ДАВЛАТИ ХОРИҶӢ ВА МОЛИКИЯТИ ОН ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН	Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон	15.03.2023	Амалкунанда	word pdf zip

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН**

**ДАР БОРАИ ХАРИДИ ДАВЛАТӢ**

бо қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 15 феврали соли 2023, № 975

қабул карда шуд

бо қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 15 марти соли 2023, № 364

ҷонибдорӣ карда шуд

Қонуни мазкур асосҳои ташкилӣ, ҳуқуқӣ ва иқтисодии хариди давлатиро муайян намуда, ба ташаккули низоми ягонаи хариди давлатӣ, ки истифодаи самарабахш ва сарфакоронаи маблағҳои давлатиро дар заминаи принсипҳои рақобат, муносибати одилона нисбат ба ҳамаи иштирокчиёни озмун ва шаффофияти расмиёти хариди давлатӣ таъмин менамояд, равона карда шудааст.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

1) **хариди давлатӣ (харид)** - аз ҷониби ташкилоти харидор тибқи тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур ба даст овардани мол, кор ва хизматрасонӣ, ки пурра ё қисман аз ҳисоби маблағҳои давлатӣ маблағгузорӣ мегардад;

2) **озмун** - ҷараёни интихоби таҳвилгар (паймонкор) бо мақсади тибқи тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур вобастакунии шартнома оид ба таҳвили мол, иҷрои кор ва хизматрасонӣ;

3) **иштирокчии озмун** - шахси воқеӣ ва ҳуқуқӣ ё гурӯҳи чунин шахсоне, ки манфиатдориашонро ҷиҳати иштирок дар ҷараёни гузаронидани харид изҳор менамоянд;

4) **таҳвилгар (паймонкор)** - шахси воқеӣ ва ҳуқуқӣ ё гуруҳи чунин шахсоне, ки мол, кор ё хизматрасониро дар натиҷаи расмиёти харид пешниҳод менамоянд ё пешниҳод карда метавонанд;

5) **пешниҳоди озмунӣ** - дархост, пешниҳод ё нархномае, ки дар ҷавоб ба дархости расмии ташкилоти харидор барои таҳвили мол, иҷрои кор ё хизматрасонӣ пешкаш карда мешавад;

6) **ҳуҷҷатҳои озмунӣ** - ҳуҷҷат ё бастаи ҳуҷҷатҳое, ки шартҳо ва тартиби гузаронидани хариди дахлдорро муайян намуда, аз тарафи ташкилоти харидор ба иштирокчии озмун барои таҳияи пешниҳоди озмунӣ дода мешаванд;

7) **шартномаи харид** - шартномае, ки ҳангоми ба анҷом расондани расмиёти хариди давлатии мол, кор ва хизматрасонӣ баста мешавад;

8) **мол** - маҳсулоти ҳар намуд ва таъинот, аз ҷумла ашёи хом, маснуот, таҷҳизот, технология, ашё дар ҳолати сахт, моеъ ва газӣ, неруи барқ ва гармӣ, объектҳои ҳуқуқи моликият мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин хизматрасониҳои марбут ба таҳвили мол, агар арзиши чунин хизматрасониҳо аз арзиши худи мол зиёд набошад;

9) **кор** - фаъолияти марбут ба сохтмон, таҷдид, вайрон ва таъмир намудани бино ва иншоот, аз ҷумла васлу насби таҷҳизот, инчунин хизматрасониҳои вобаста, ба монанди пармакунӣ, корҳои геодезӣ, аксбардории кайҳонӣ, таҳқиқоти сейсмологӣ ва хизматрасониҳои дигаре, ки тибқи шартномаи харид пешниҳод мешаванд, агар арзиши чунин хизматрасониҳо аз арзиши худи кор зиёд набошад;

10) **хизматрасонӣ** - фаъолияте, ки барои қонеъ гардонидани эҳтиёҷоти ташкилоти харидор равона карда шудааст ва хизматрасонии машваратӣ намебошад;

11) **хизматрасонии машваратӣ** - хизматрасонии дорои хусусияти зеҳнӣ ё машваратӣ, ки аз ҷониби мушовирони инфиродӣ ё ташкилотҳои дорои дониш ва таҷрибаи махсуси касбӣ ва тахассуси мувофиқ анҷом дода мешавад;

12) **маблағҳои давлатӣ** - маблағҳои буҷети давлатӣ, муассисаҳои давлатӣ, корхонаҳои давлатӣ, ҷамъиятҳои саҳомӣ ва субъектҳои хоҷагидории дигар, ки дар онҳо зиёда аз 50 фоизи саҳмияҳо ё ҳисса ба давлат тааллуқ доранд, ташкилоту муассисаҳои аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатӣ таъсисдодашуда, бонкҳои давлатӣ, фондҳои мақсадноки давлатӣ, маблағҳое, ки ба суратҳисобҳои мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатӣ, ташкилот, муассиса ё корхонаи давлатӣ ворид гардида, аз ҷониби онҳо ба манфиати шахсони соҳибмулки ҳамин маблағҳо ихтиёдорӣ мегарданд, маблағҳои қарзие, ки аз тарафи давлат ё корхона, муассиса ва ташкилоти давлатӣ, ҷамъияти саҳомӣ ва субъектҳои хоҷагидории дигар, ки дар онҳо зиёда аз 50 фоизи саҳмияҳо ё ҳисса ба давлат тааллуқ доранд, кафолат дода шудаанд ё таъмин гардидаанд, грантҳо, ба истиснои грантҳо дар доираи лоиҳаҳои сармоягузории давлатӣ;

13) **мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хариди давлатӣ (минбаъд - мақоми ваколатдори давлатӣ)** - мақоми иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ, ки сиёсати давлатиро оид ба хариди давлатӣ амалӣ менамояд;

14) **давраи интизорӣ** - даврае, ки аз лаҳзаи ирсоли огоҳинома оид ба нияти вобастакунии шартномаи харид оғоз гардида, то ба охир расидани он ташкилоти харидор шартномаи харидро ба имзо расонида наметавонад.

Моддаи 2. Доираи амали Қонуни мазкур

1. Қонуни мазкур нисбат ба хариди давлатӣ, ба истиснои харид дар доираи лоиҳаҳои сармоягузории давлатӣ, ки аз ҷониби давлатҳои донор, бонкҳои хориҷӣ ва ташкилотҳои байналмилалии молиявӣ пурра ё қисман маблағгузорӣ карда мешаванд ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон узв ва иштирокчии онҳо мебошад, инчунин хариди бо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи шарикии давлат ва бахши хусусӣ" танзимшаванда татбиқ мегардад. Тартиби харид аз ҷониби Муассисаи давлатии "Дирексияи сохтмони иншооти ҳукуматӣ"-и Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

2. Ҳангоми хариди давлатӣ дар доираи шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон қоидаҳои шартномаҳои байналмилалӣ татбиқ мегарданд, агар дар шартномаҳои байналмилалӣ тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад.

Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хариди давлатӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хариди давлатӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 4. Принсипҳои хариди давлатӣ

Хариди давлатӣ ба принсипҳои зерин асос меёбад:

1) истифодаи оқилонаи маблағҳои давлатӣ, сарфакорӣ ва самаранокӣ ҳангоми анҷом додани хариди давлатӣ;

2) рақобат дар доираи расмиёти шаффофи хариди давлатӣ;

3) баробарҳуқуқӣ ва муносибати одилона нисбат ба ҳамаи иштирокчиёни озмун, инчунин таҳвилгарон (паймонкорон), ки шартномаҳои хариди давлатиро иҷро мекунанд;

4) махфияти маълумоти дорои сирри давлатӣ ва сирри дигари бо қонун ҳифзшаванда.

БОБИ 2. СУБЪЕКТҲОИ МУНОСИБАТИ ХАРИДИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 5. Иштирокчиёни хариди давлатӣ

1. Иштирокчиёни хариди давлатӣ инҳо мебошанд:

1) ташкилотҳои харидори соҳибтахассус, ки аз тарафи Комиссияи тахассусӣ оид ба додани мақоми "ташкилоти харидори соҳибтахассус" (минбаъд Комиссияи тахассусӣ) мувофиқи меъёрҳои дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқарраргардида сертификатсия шудаанд;

2) ташкилотҳои харидор, ки аз тарафи Комиссияи тахассусӣ сертификатсия нашудаанд;

3) таҳвилгарон (паймонкорон);

4) мақоми ваколатдори давлатӣ.

2. Ташкилотҳои харидори зерин иштирокчиёни хариди давлатӣ мебошанд:

1) муассисаҳои буҷетӣ;

2) мақомоти давлатӣ;

3) корхонаҳои давлатӣ;

4) ташкилоту муассисаҳои аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатӣ таъсисдодашуда;

5) корхонаҳои коммуналии аз ҳисоби буҷети маҳаллӣ ё ҷумҳуриявӣ маблағгузоришаванда;

6) мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот;

7) фондҳои мақсадноки давлатӣ;

8) ҷамъиятҳои саҳомӣ ва субъектҳои хоҷагидории дигар, ки дар онҳо зиёда аз 50 фоизи саҳмияҳо ё ҳисса ба давлат тааллуқ доранд;

9) мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлатӣ, ташкилотҳо, муассисаҳо ё корхонаҳои давлатӣ, ки маблағҳои ба суратҳисобашон аз ҷониби соҳибмулки ҳамин маблағҳо воридшударо ихтиёрдорӣ менамоянд;

10) филиалҳо ва (ё) намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии дар боло зикргардида;

11) бонкҳои давлатӣ.

Моддаи 6. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи хариди давлатӣ салоҳияти зеринро дорад:

1) сиёсати давлатиро дар соҳаи хариди давлатӣ танзим менамояд;

2) барномаҳои давлатӣ ва стратегияҳоро оид ба рушди хариди давлатӣ тасдиқ менамояд;

3) чораҳоеро, ки барои харид ба мақсадҳои рушди устувор ва иҷтимоӣ равона шудаанд, муайян менамояд;

4) мақоми ваколатдори давлатиро муайян менамояд;

5) қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ, ҳуҷҷатҳои стандартии озмунӣ, шартномаи намунавии харид, дастурамалҳо оид ба харид ва дастурҳои методиро тасдиқ менамояд;

6) низомнома ва ҳайати Комиссияи тахассусиро тасдиқ менамояд;

7) амалӣ намудани салоҳияти дигар тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 7. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хариди давлатӣ

Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба хариди давлатӣ дорои ваколатҳои зерин мебошад:

1) амалисозии сиёсати давлатӣ оид ба хариди давлатӣ;

2) пешбурд ва инкишофи портали ягонаи хариди давлатии электронии Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд портали ягонаи хариди давлатии электронӣ) бо дастрасии ягона ба иттилоот оид ба хариди давлатӣ;

3) амалисозии чораҳое, ки баҳри тақвияти институтсионалии низоми хариди давлатӣ, таъмини истифодаи самаранок ва сарфакоронаи маблағҳои давлатӣ ва муқовимат бо коррупсия дар соҳаи хариди давлатӣ нигаронида шудаанд;

4) мусоидат ба такмили фаъолияти ташкилотҳои харидор бо роҳи расонидани кумаки машваратӣ ва ташаккули махзани маълумот оид ба таҳвилгарони (паймонкорони) ватанию хориҷӣ барои ҷустуҷўи таҳвилгарони (паймонкорони) эҳтимолӣ;

5) тайёр намудан ва бозомўзии мутахассисон оид ба хариди давлатӣ дар асоси барномаҳои худӣ ё муштарак оид ба касбомўзӣ ва такмили ихтисос;

6) назорат ва мониторинги риояи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба хариди давлатӣ бо ҳуқуқи дархост намудани маълумот ва ҳуҷҷатҳо барои ҳамин мақсадҳо аз ташкилоти харидор, мақомоти дахлдори ваколатдор ва ташкилотҳои молиявӣ;

7) гузаронидани расмиёти хариди давлатӣ аз номи ташкилотҳои харидор, ки дорои мақоми "ташкилоти харидори соҳибтахассус" намебошанд;

8) татбиқи чораҳо нисбат ба таҳвилгарони (паймонкорони) беэътимод (бевиҷдон) ва ташкилотҳои харидори соҳибтахассус тибқи тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур;

9) таҳия ва ҷиҳати тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ, ҳуҷҷатҳои стандартии озмунӣ, шартномаи намунавии харид, дастурамалҳо оид ба харид ва дастурҳои методӣ;

10) амалӣ намудани ваколатҳои дигар тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 8. Талабот нисбат ба корхонаҳои давлатӣ, ҷамъиятҳои саҳомӣ ва субъектҳои хоҷагидории дигар

1. Нисбат ба корхонаҳои давлатӣ, ҷамъиятҳои саҳомӣ ва субъектҳои хоҷагидории дигар, ки ташкилоти харидори соҳибтахассус ё ташкилоти харидор буда, дар онҳо зиёда аз 50 фоизи саҳмияҳо ё ҳисса ба давлат тааллуқ доранд, бояд ҳамон расмиёту талаботе татбиқ карда шаванд, ки нисбат ба категорияҳои дигари ташкилотҳои харидор татбиқ карда мешаванд. Дар асоси муқаррароти шартномаҳои байналмилалӣ, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мумкин аст қоидаҳои махсуси танзимкунандаи харид аз ҷониби корхонаҳои давлатӣ, ҷамъиятҳои саҳомӣ ва субъектҳои хоҷагидории дигар, ки дар онҳо зиёда аз 50 фоизи саҳмияҳо ё ҳисса ба давлат тааллуқ доранд, муқаррар карда шаванд.

2. Нисбат ба корхонаҳои давлатӣ, ҷамъиятҳои саҳомӣ ва субъектҳои хоҷагидории дигар, ки дар онҳо зиёда аз 50 фоизи саҳмияҳо ё ҳисса ба давлат тааллуқ доранд, аз ҷумла корхонаҳои ба ташкилоти харидор тааллуқдошта, ки иштирокчии озмун мебошанд, бояд ҳамон расмиёту талаботе татбиқ карда шаванд, ки нисбат ба категорияҳои дигари иштирокчиёни озмун татбиқ карда мешаванд. Ба корхонаҳои давлатӣ, ҷамъиятҳои саҳомӣ ва субъектҳои хоҷагидории дигар, ки дар онҳо зиёда аз 50 фоизи саҳмияҳо ё ҳисса ба давлат тааллуқ доранд, зимни иштирок дар озмун набояд бинобар шакли моликияташон бартарият дода шавад.

Моддаи 9. Тартиби харид барои намояндагиҳои дипломатӣ ва консулии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Тартиби харид барои намояндагиҳои дипломатӣ ва консулии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хориҷи кишвар аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

БОБИ 3. АСОСҲОИ ТАШКИЛИИ ХАРИДИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 10. Ғайримарказикунонии хариди давлатӣ

Хариди давлатӣ метавонад бо назардошти шартҳои зерин ғайримарказӣ карда шавад:

1) барои гирифтани ҳуқуқи мустақилона гузаронидани харид ташкилоти харидор бояд дар хусуси доштани имкониятҳои зарурӣ барои иҷрои самараноки вазифаҳои харидорӣ аз тарафи Комиссияи тахассусӣ сертификатсия шуда бошад. Меъёру талаботи гирифтан ва нигоҳ доштани эътибори сертификати дахлдор дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқаррар карда мешаванд;

2) барои ташкилотҳои харидор, ки ҳамчун ташкилоти харидори соҳибтахассус сертификатсия нашудаанд, харид аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ гузаронида мешавад, зимнан муқаррароти Қонуни мазкур, ки марбут ба ташкилотҳои харидор мебошад, ба таври дахлдор ба мақоми ваколатдори давлатӣ татбиқ мегардад.

Моддаи 11. Мақоми ташкилоти харидори соҳибтахассус

1. Мақоми ташкилоти харидори соҳибтахассус бо қарори Комиссияи тахассусӣ дода мешавад.

2. Комиссияи тахассусӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода мешавад. Аъзои Комиссияи тахассусӣ фаъолияти худро ройгон анҷом медиҳанд.

3. Комиссияи тахассусӣ дархости ташкилоти харидорро ҷиҳати додани "мақоми ташкилоти харидори соҳибтахассус" дар муҳлати понздаҳ рўзи тақвимӣ баррасӣ намуда, оид ба қарори қабулнамудааш мақоми ваколатдори давлатиро хабардор менамояд.

4. Қарори Комиссияи тахассусӣ барои дохил намудани ташкилоти харидор ба Феҳристи ташкилотҳои харидори соҳибтахассус асос мебошад.

5. Мақоми ташкилоти харидори соҳибтахассус аз лаҳзаи ба Феҳристи ташкилотҳои харидори соҳибтахассус аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ ворид намудани ташкилоти харидор ва додани сертификати дахлдор эътибор пайдо мекунад.

6. Ба Феҳристи ташкилотҳои харидори соҳибтахассус ворид намудани ташкилоти дахлдор дар муддати як рўзи корӣ аз лаҳзаи гирифтани қарори Комиссияи тахассусӣ амалӣ карда мешавад.

7. Ба Феҳристи ташкилотҳои харидори соҳибтахассус ворид намудан ва аз Феҳристи мазкур додани маълумот дар бораи мақоми ташкилоти харидори соҳибтахассус ройгон анҷом дода мешавад.

8. Бозхонди "мақоми ташкилоти харидори соҳибтахассус" бо қарори Комиссияи тахассусӣ дар асоси пешниҳоди мақоми ваколатдори давлатӣ дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ амалӣ карда мешавад.

9. Боздошти амали мақоми "ташкилоти харидори соҳибтахассус" аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ амалӣ карда мешавад.

10. Пешбурди Феҳристи ташкилотҳои харидори соҳибтахассус аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ амалӣ карда мешавад.

Моддаи 12. Таъминоти ташкилии хариди давлатӣ

Барои таъмини фаъолияти харидорӣ дар марҳилаҳои дахлдори расмиёти харид воҳидҳои харид, комиссияҳои озмунӣ ва комиссияҳои дигар, ки тартиби ташкил ва кори онҳо, аз ҷумла бо назардошти хусусиятҳои хариди электронӣ дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муайян карда мешаванд, таъсис дода мешаванд.

Моддаи 13. Хариди давлатии мутамарказ ва муштарак

1. Бо мақсади анҷом додани хариди мутамарказ мақоми ваколатдори давлатӣ мутобиқи моддаҳои 54-56 Қонуни мазкур созишномаҳои қолабиро барои истифодаи ҳатмӣ аз ҷониби ташкилотҳои харидор, ки дар бандҳои 1) ва 2) қисми 1 моддаи 5 Қонуни мазкур дарҷ гардидаанд, ба имзо мерасонад. Рўйхати мол ё хизматрасонӣ, ки бо истифодаи созишномаи қолабӣ харида мешавад, аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

2. Хариди муштарак мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.

3. Мақоми ваколатдори давлатӣ метавонад тартиби дигари хариди муштарак ё мутамарказро, ки бо санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ муайян карда шудаанд, истифода намояд.

Моддаи 14. Хариди давлатии электронӣ

1. Хариди давлатӣ тавассути портали ягонаи хариди давлатии электронӣ, ба истиснои ҳолатҳое, ки бо санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ пешбинӣ шудаанд, анҷом дода мешавад.

2. Хариди давлатии электронӣ мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ки аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ бо назардошти муқаррароти қисмҳои 3-8 моддаи 30 Қонуни мазкур таҳия ва тасдиқ карда мешаванд, анҷом дода мешавад.

Моддаи 15. Таҳкими иқтидори захираҳои кадрӣ дар соҳаи хариди давлатӣ

1. Захираҳои кадрӣ дар соҳаи хариди давлатӣ метавонанд дар шакли басти вазифавии мутахассисони хариди ташкилоти харидор ташкил карда шаванд.

2. Вазифаҳои харид дар ташкилотҳои харидори соҳибтахассус аз тарафи шахсоне, ки мутобиқи барномаҳои мақоми ваколатдори давлатӣ ё барномаҳои бо мақоми ваколатдори давлатӣ муштарак омўзонида шуда, дорои сертификати мутахассиси харид мебошанд, амалӣ карда мешаванд. Сертификати мутахассиси харид аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар асоси натиҷаҳои имтиҳонҳо барои гирифтани сертификат, ки мақоми ваколатдори давлатӣ мегузаронад, дода мешавад.

3. Мутахассисони харид уҳдадоранд дар барномаҳои такмили ихтисос, ки аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ ва гузаронида мешаванд, бо минбаъд супоридани имтиҳон, ки барои нигоҳ доштани эътибори амали сертификати мутахассиси харид асос мебошад, иштирок намоянд.

БОБИ 4. БАНАҚШАГИРИИ ХАРИД

Моддаи 16. Банақшагирии харид

1. Ташкилоти харидор барои ҳар як соли молиявӣ нақшаи харидро, ки тамоми эҳтиёҷоти пешбинишавандаи онро барои харид дар соли молиявӣ дар бар мегирад, бо тақсимоти мол, кор ва хизматрасонӣ ба категорияҳо мутобиқи таснифгари соҳавии харид бо зикри давраи расмиёти дахлдор, арзиши тахминии шартномаҳо, ки аз ҷониби ташкилоти харидор дар асоси таҳлил ва мониторинги бозор муайян карда шудааст ва навъи расмиёте, ки барои вобастакунии шартномаҳо истифода хоҳанд шуд, таҳия ва дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ менамояд. Дар эҳтиёҷоти умумии харид ҳамчунин эҳтиёҷоте бояд ба назар гирифта шаванд, ки тавассути хариди муштарак ва мутамарказ қонеъ карда мешаванд.

2. Нақшаи солонаи харид бояд дар оғози соли молиявӣ дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ, бо назардошти ошкор насохтани арзиши тахминии шартномаҳо, интишор карда шавад.

3. Тамоми тағйирот ба нақшаи солонаи харид дар муқоиса бо нақшаи ибтидоӣ бояд нишон дода, дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ интишор карда шаванд.

4. Ба қисмҳо тақсим кардани харид бо мақсади хориҷ намудани он аз танзими ҳадди нишондиҳандаҳои арзишӣ, ки бо қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқаррар гардидаанд, роҳ дода намешавад.

5. Хариди мол, кор ва хизматрасонӣ, ки дар нақшаи солонаи харид пешбинӣ нашудааст, ба истиснои ҳолатҳои дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқарраршуда, иҷозат дода намешавад.

Моддаи 17. Машварати пешакӣ бо бозор

Бо мақсади омода шудан ба харид ташкилотҳои харидор метавонанд пеш аз оғози расмиёти харид машварати коршиносон ва мақомоти мустақил ё иштирокчиёни бозорро бо шарте, ки чунин машваратҳо дастаҷамъӣ гузаронида шаванд, дархост ё қабул кунанд. Машваратҳои бадастовардашуда метавонанд барои банақшагирӣ ва гузаронидани расмиёти харид бо шарте, ки онҳо шароити рақобатро таҳриф накунанд ва ба вайрон намудани принсипҳои ғайритабъизӣ ва шаффофият оварда нарасонанд, истифода карда шаванд.

Моддаи 18. Ҳисоби арзиши тахминии харид

1. Ташкилоти харидор ҳуқуқ надорад, ки хариди худро ба қисмҳо тақсим намояд, ягон усули махсуси арзёбиро барои ҳисоби арзиши тахминии харид ҷиҳати маҳдуд сохтани рақобати байни таҳвилгарон (паймонкорон) истифода намояд ё ба тариқи дигар аз иҷрои уҳдадориҳои худ, ки бо Қонуни мазкур пешбинӣ гардидаанд, саркашӣ намояд.

2. Ҳангоми ҳисоби арзиши тахминии шартномаи харид ташкилоти харидор бояд арзиши тахминии умумии ҳадди ниҳоии шартномаи харидро, сарфи назар аз он ки он ба як ё шумораи бештари таҳвилгарон (паймонкорон) дар шакли як ё якчанд лот вобаста карда мешавад, ё ҳамаи шартномаҳои хариди мутобиқи созишномаи қолабӣ дар давоми тамоми муҳлати амали он пешбинишуда, бо назардошти ҳамаи шаклҳои подошҳо, ба назар гирад.

3. Арзиши тахминии шартномаи харид, ба истиснои татбиқи музоядаи электронии баръакс ва хариди машваратҳои хизматрасонӣ аз рўи усули интихоб дар шароити буҷети муқарраршуда, набояд ба иштирокчиёни озмун ошкор гардад ва бояд то кушодани пешниҳодҳои озмунӣ махфӣ нигоҳ дошта шавад.

4. Агар нархи мол, кор ва хизматрасонии харидоришаванда танзим гардад, нархи танзимшаванда ба назар гирифта мешавад.

Моддаи 19. Тавсифоти техникии мавзуи харид

1. Ташкилоти харидор дар ҳуҷҷати озмунӣ тавсифи муфассали мавзуи харид, аз ҷумла талаботи ҳадди ақалеро, ки ба он пешниҳодҳои таклифшаванда бояд барои ҷавобгў эътироф шудан мутобиқ бошанд, нишон медиҳад.

2. Тавсифи мавзуи харид бояд аз рчи имкон воқеӣ бошад. Дар тавсифи техникӣ ё қисмҳои дигари ҳуҷҷатҳои озмунӣ ба тамға ё номгўи мушаххаси тиҷоратӣ, патент, дизайн ва навъ, маҳалли муайяни истеҳсолкунанда ё таҳвилгар ягон талабот ё истинод набояд бошад, ба истиснои ҳолатҳое, ки агар талабот ба мавзуи харид ё тавсифи хусусиятҳо ба андозаи кофӣ дақиқ ва фаҳмо номумкин бошад, зимнан дар лоиҳа хусусиятҳои тавсифшуда, тавсифот ва талабномаҳо ибораи "ё муодили он аз рчи хусусиятҳо" ё ҳар муқаррароти ба ин монанд истифода мешавад.

3. Ягон тавсифи мавзуи харид, ки метавонад иштироки таҳвилгаронро (паймонкоронро) дар харид маҳдуд созад, ба истиснои меъёр, талабот ё расмиёте, ки ташкилоти харидор метавонад мутобиқи қисми 3 моддаи 24 Қонуни мазкур муқаррар намояд, иҷозат дода намешавад.

Моддаи 20. Усулҳо ва расмиёти хариди давлатӣ

1. Ташкилоти харидор мутобиқи муқаррароти пешбининамудаи Қонуни мазкур яке аз усулҳо ё расмиёти хариди зеринро бо асоснок кардан интихоб менамояд:

1) озмуни кушод;

2) озмуни думарҳилавӣ;

3) дархости нархномаҳо;

4) дархости пешниҳодҳо барои хизматрасонии машваратӣ;

5) музокироти рақобатӣ;

6) хариди мустақим;

7) музоядаҳои электронии баръакс (реверсӣ);

8) расмиёти созишномаҳои қолабӣ.

2. Усули асосии хариди давлатӣ озмуни кушод мебошад. Истифодаи ҳар усули дигари харид ё расмиёти созишномаҳои қолабӣ танҳо дар ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур ва бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба истиснои хариди мустақим мутобиқи банди 1) қисми 1 моддаи 52 Қонуни мазкур, иҷозат дода мешавад.

3. Харид, ки бо маълумоти дорои сирри давлатӣ алоқаманд аст, бо истифодаи усулҳои музокироти рақобатӣ ё хариди мустақим бо риояи талаботи моддаи 23 Қонуни мазкур анҷом дода мешавад.

Моддаи 21. Харидҳо бо мақсади рушди устувор ва иҷтимоӣ

1. Ташкилотҳои харидор мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ чораҳоеро татбиқ менамоянд, ки ба рушди устувор ва иҷтимоии Ҷумҳурии Тоҷикистон мусоидат менамоянд. Низоми қоидаҳо ва муносибати амалӣ дар соҳаи харид бо мақсади рушди устувор ва иҷтимоӣ метавонад чунин унсурҳоро, ба монанди кам кардани таъсири манфӣ ва мусоидат ба таъсири эҳтимолии мусбат ба муҳити зист ҳангоми анҷом додани хароҷот барои харид, васеъ гардонидани имкониятҳо барои соҳибкории хурду миёна, аз ҷумла занони ба соҳибкорӣ машғул, муассисаю корхонаҳои низоми иҷрои ҷазои ҷиноятӣ, ташкилотҳои маъюбон, мусоидат ба масъулияти идоравии иҷтимоӣ, тандурустӣ ва некуаҳволии иҷтимоӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар бар гирад.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ ҳуқуқ дорад дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ ба лотҳо тақсим намудани харидро, аз ҷумла бо мақсади васеъ гардонидани имкониятҳо барои иштироки соҳибкории хурду миёна пешбинӣ намояд. Агар ташкилоти харидор нияти ба лотҳо тақсим намудани харидро дошта бошад, дар огоҳинома оид ба харид ё даъватнома ҷиҳати изҳори манфиатдорӣ бояд зикр намояд, ки ирсол намудани пешниҳодҳои озмунӣ ба як, якчанд ё якбора ба ҳамаи лотҳо мумкин аст.

3. Уҳдадорие, ки ба ғолиби озмун бо назардошти санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ бо мақсади рушди устувор ва иҷтимоӣ вогузор карда мешавад, бояд дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ зикр карда шавад.

БОБИ 5. ҶАНБАҲОИ УМУМИИ РАСМИЁТИ ХАРИД

Моддаи 22. Забони расмиёти хариди давлатӣ

1. Расмиёти хариди давлатӣ бо забони давлатӣ анҷом дода мешавад. Ҳангоми зарурат расмиёти зикргардида метавонад инчунин бо забонҳои русӣ ё англисӣ анҷом дода шавад. Агар ҳуҷҷатҳо бо зиёда аз як забон тартиб дода шуда бошанд, дар онҳо бояд ишора карда шавад, ки дар сурати ихтилоф байни матнҳо, матни кадом забон асосӣ мебошад.

2. Дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ барои тавсифот, нақшаҳо, ҳисоботҳои техникӣ ва мукотибот мумкин аст истифодаи забоне иҷозат дода шавад, ки дар савдои байналмилалӣ истифода мешавад.

Моддаи 23. Муомила бо маълумоти дорои сирри давлатӣ

1. Ҳангоми хариде, ки бо маълумоти дорои сирри давлатӣ алоқаманд аст, ташкилоти харидор нисбат ба таҳвилгарон (паймонкорон) талаботи ба ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатӣ пешбинигардидаро татбиқ менамояд.

2. Ҳангоми хариде, ки бо маълумоти дорои сирри давлатӣ алоқаманд аст, ташкилоти харидор уҳдадор аст дар даъвати нахустин оид ба харид дар хусуси имконияти андешидани тадбирҳо ва талаботе, ки барои дар сатҳи зарурӣ ҳифз намудани маълумоти дорои сирри давлатӣ заруранд, огоҳ созад, инчунин ин тадбиру талаботро муайян намояд.

3. Ҳангоми хариде, ки бо маълумоти дорои сирри давлатӣ алоқаманд аст, ташкилоти харидор:

1) аз таҳвилгарон (паймонкорон) талаб менамояд, ки зертаҳвилгарони (зерпаймонкорони) онҳо риояи талаботи ба ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатӣ пешбинигардидаро таъмин намоянд;

2) истифодаи расмиёти интишори маълумотеро, ки дар ҳолати дигар истифода шуда метавонанд, ихтисор менамояд.

Моддаи 24. Меъёрҳои иҷозатдиҳӣ барои иштирок

1. Барои ба даст овардани ҳуқуқи бастани шартномаи харид, пешкаш намудани пешниҳоди озмунӣ дар ҳолати гузаронидани интихоби пешакии тахассусӣ ё тартиб додани рўйхати мухтасар иштирокчии озмун бояд аз рўи принсипи "қабул/ғайри қабул" ба талаботи зерини иҷозатдиҳӣ барои иштирок, ки дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ, ҳуҷҷатҳо оид ба интихоби пешакии тахассусӣ ё тартиб додани рўйхати мухтасар зикр карда мешаванд, ҷавобгч бошад:

1) барои бастани шартнома қобилияти ҳуқуқӣ дошта бошад;

2) пардохтпазир бошад, таҳти идоракунии беруна, дар ҳолати муфлисшавӣ ё дар марҳилаи барҳамдиҳӣ набошад, фаъолияти тиҷоратии он набояд муваққатан боздошта шуда бошад ва набояд мавзуи баррасии судӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ё давлати дигар бошад;

3) аз андозҳо ва пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет қарздор набошад;

4) дар давоми се соли то ҷараёни харид барои содир кардани ягон ҷинояти вобаста бо коррупсия ё қаллобӣ маҳкум нашуда бошад;

5) дар давраи баргузории озмун аз иштирок дар харид дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи моддаи 73 Қонуни мазкур, аз иштирок дар харид дар мамлакатҳои дигар ва ташкилотҳои байналмилалӣ мутобиқи тартиби аз ҷониби онҳо муқарраршуда хориҷ нашуда бошад, дар байни муассисон, роҳбарон ё кормандон шахсонеро, ки амалҳояшон ба хориҷ гардидани таҳвилгар (паймонкор) аз иштирок дар харид ба давраи баргузории ҳамин озмун оварда расонид, надошта бошад;

6) бо иштирокчии озмун ё таҳвилгаре (паймонкоре), ки дар давраи баргузории озмун аз иштирок дар хариди давлатӣ мутобиқи моддаи 73 Қонуни мазкур хориҷ карда шудааст, ба таври дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ зикргардида алоқаманд набошад.

2. Ташкилоти харидор ҳуқуқ надорад талаботеро муқаррар намояд, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур ё қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба маҳдуд сохтани иштироки таҳвилгарон (паймонкорон) дар расмиёти харид равона гардида, табъизи таҳвилгарон (паймонкорон) ё категорияҳои онҳоро пешбинӣ менамояд.

3. Таҳвилгарон (паймонкорон), сарфи назар аз кишвари аслашон, ба истиснои расмиёти хариде, ки маҳдудиятҳоро дар мавриди кишвари асл бо сабабҳои дар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ зикргардида пешбинӣ менамоянд, бояд барои иштирок дар расмиёти харид роҳ дода шаванд. Изҳороти дахлдор дар хусуси маҳдудиятҳо ё ҳар дасткашии дигар аз ин принсип бояд дар ҳуҷҷатҳое, ки зимни ҷалби нахустини иштирокчиёни озмун ҷиҳати иштирок дар озмун истифода шудаанд, дохил карда шавад.

4. Ташкилоти харидор уҳдадор аст, ки дар бораи талабот ё маҳдудсозии ҳуқуқи иштирок дар ҷараёни хариди мутобиқи қисмҳои 1, 2 ва 3 моддаи мазкур ё моддаи 21 Қонуни мазкур ҷоришаванда, ҳангоми даъвати якум барои иштирок дар расмиёти харид, инчунин дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ хабардор созад.

5. Ташкилоти харидоре, ки иштироки таҳвилгаронро (паймонкоронро) дар расмиёти харид мутобиқи қисмҳои 1, 2 ва 3 моддаи мазкур ё моддаи 21 Қонуни мазкур маҳдуд месозад, бояд ба протоколи харид изҳоротро дар бораи асосҳои муқаррар намудани чунин маҳдудиятҳо ворид намояд.

Моддаи 25. Талаботи тахассусӣ

1. Барои бастани шартномаи харид ё барои иштирок дар расмиёти харид иштирокчии озмун бояд ба талаботи тахассусӣ, ки аз ҷониби ташкилоти харидор барои иҷрои шартномаи харид мувофиқи мақсад дониста мешавад, ҷавобгч бошад. Пеш аз даъват барои иштирок дар харид ташкилоти харидор бояд талаботи тахассусии дахлдорро, ки ба хусусият, мураккабии техникӣ ва арзиши харид ҷавобгў буда, муқаррар намудани талаботи барзиёдии тахассусиро роҳ намедиҳад, муайян намояд.

2. Талаботи тахассусӣ ба иштирокчиёни озмун танҳо нисбат ба салоҳияти касбӣ, идоравӣ ва техникӣ, захираҳои молиявӣ, таҷҳизот ва захираҳои дигари моддӣ, таҷриба ва ҳайати кормандон, ки барои иҷрои шартномаи харид зарур аст, муқаррар карда мешавад.

3. Талаботи мутобиқи моддаи мазкур муқарраргардида бояд дар ҳуҷҷатҳои интихоби пешакии тахассусӣ ё ҳуҷҷатҳо оид ба тартиб додани рўйхати мухтасар, агар онҳо гузаронида шаванд ва дар худи ҳуҷҷатҳои озмунӣ муайян карда шуда, нисбат ба ҳамаи иштирокчиёни озмун аз рчи принсипи "қобили қабул (ғайри қобили қабул)", ба андозаи баробар, ба истиснои ҳолатҳои тартиб додани рўйхати мухтасар, ки баҳогузории муқоисавиро дар асоси тахассус иҷозат медиҳад, татбиқ гардад. Ташкилоти харидор барои муқаррар намудани ягон меъёр, талабот ё расмиёти дигар нисбат ба тахассуси иштирокчиёни озмун, ки аз меъёр, талабот ё расмиёти пешбининамудаи Қонуни мазкур фарқ мекунанд, ҳуқуқ надорад.

4. Дар ҳуҷҷатҳои интихоби пешакии тахассусӣ ё ҳуҷҷатҳо оид ба тартиб додани рўйхати мухтасар, агар онҳо гузаронида шаванд, инчунин дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ бояд зикр карда шавад, ки иштирокчии озмун кадом иттилоот ва ҳуҷҷатҳоро барои исбот намудани мутобиқати худ ба меъёрҳои иҷозатдиҳӣ барои иштирок ва талаботи тахассусии татбиқшаванда пешниҳод менамояд.

5. Агар расмиёти интихоби пешакии тахассусӣ ё тартиб додани рўйхати мухтасар гузаронида нашавад, ташкилоти харидор бояд расмиёти баррасии минбаъдаи тахассусиро гузаронад, ки тибқи он ташкилоти харидор тахассуси иштирокчии озмуни барои вобастакунии шартнома муайяншударо ҷиҳати мутобиқатӣ ба талаботи тахассусии дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ муқарраршуда месанҷад.

Моддаи 26. Интихоби пешакии тахассусӣ

1. Интихоби пешакии тахассусӣ ҳангоми хариди калон ё мураккаб, ба монанди корхонаи саноатӣ, таҷҳизоти махсус таҳиягардида, хизматрасонии махсус, технологияҳои мураккаби иттилоотӣ, харид аз рчи шартномаи "таҳти калид", лоиҳакашӣ ва сохтмони иншооти мураккаб ё шартномаҳои идоракунӣ тавсия мешавад.

2. Агар ташкилоти харидор интихоби пешакии тахассусиро гузаронад, он бояд интишори даъватномаро ҷиҳати иштирок дар интихоби пешакии тахассусӣ дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ, инчунин дар манбаъҳои байналмилалӣ, агар ин мутобиқи шартномаҳои байналмилалӣ, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, зарур бошад, таъмин намояд.

3. Ҳангоми гузаронидани интихоби пешакии тахассусӣ ташкилоти харидор ҳуҷҷатҳоро оид ба интихоби пешакии тахассусӣ дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ интишор мекунад. Нисбат ба интихоби пешакии тахассусӣ муқаррароти моддаи 25 Қонуни мазкур татбиқ мегарданд.

4. Ташкилоти харидор натиҷаҳои интихоби пешакии тахассусиро дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ интишор намуда, ҳар як иштирокчии пешкашнамудаи дархостро дар хусуси он ки аз интихоби пешакии тахассусӣ гузаштааст ё не, огоҳ месозад.

5. Ташкилоти харидор метавонад талаб намояд иштирокчии озмун, ки аз интихоби пешакии тахассусӣ мутобиқи Қонуни мазкур гузаштааст, аз нав тахассуси худро мутобиқи ҳамон меъёрҳои барои интихоби пешакии тахассуси ҳамин иштирокчиёни озмун истифодашуда нишон диҳад. Ташкилоти харидор бояд иштирокчии озмунро, ки аз нав нишон додани тахассусашро рад мекунад, хориҷ намояд.

Моддаи 27. Тартиб додани рўйхати мухтасар

1. Бо мақсади маҳдудсозии миқдори таҳвилгарон (паймонкорон), ки аз онҳо оферта, пешниҳод ё нархнома дархост карда мешавад, ташкилоти харидор ҳуқуқ дорад расмиёти тартиб додани рўйхати мухтасарро гузаронад.

2. Ташкилоти харидор рўйхати мухтасари иштирокчиёни озмунро, ки баҳои баландтаринро гирифтанд, ба миқдори дар ҳуҷҷатҳо оид ба тартиб додани рўйхати мухтасар зикршуда, аммо дар мавриди мавҷудияти чунин имконият, ба миқдори на кам аз се иштирокчӣ, тартиб медиҳад.

3. Талабот нисбат ба тартиб додани рўйхати мухтасар дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқаррар карда мешавад.

Моддаи 28. Рўйхати истифодаи бисёркарата

Мақоми ваколатдори давлатӣ ҳангоми зарурат барои ташкилотҳои харидор рчйхати таҳвилгаронро (паймонкоронро) ҷиҳати истифодаи бисёркарата, бо шарте ки огоҳиномаи дорои даъвати таҳвилгарони (паймонкорони) манфиатдор барои пешниҳоди дархост ҷиҳати ворид намудан ба рчйхати дар боло зикргардида ҳар сол дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ интишор гардад ва мунтазам дастрас бошад, пеш мебарад. Талабот нисбат ба татбиқи рўйхати таҳвилгарон (паймонкорон) ҷиҳати истифодаи бисёркарата дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқаррар карда мешавад.

Моддаи 29. Иштироки гурчҳи таҳвилгарон (паймонкорон)

1. Гурчҳи иборат аз ду ё шумораи бештари таҳвилгарон (паймонкорон) дар асоси созишномаи расмӣ байни тарафҳои гурчҳ ё изҳороти расмӣ дар бораи нияти бастани созишномаи расмии байни тарафҳо, агар ба гурчҳ шартномаи харид вобаста карда шавад, ба сифати иштирокчӣ дар ҷараёни харид иштирок карда метавонад. Ҳамаи аъзои гурчҳ барои иҷрои уҳдадориҳои иштирокчии озмун ва иҷрои шартномаи харид мутобиқи шартҳои он бояд масъулияти шахсӣ ва муштарак дошта бошанд.

2. Дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ, ҳуҷҷатҳо оид ба интихоби пешакии тахассусӣ ё тартиб додани рўйхати мухтасар зикр карда мешавад, ки ҳар узви гурчҳ бояд ба кадом талаботи тахассусӣ дар алоҳидагӣ ва гурчҳ дар маҷмчъ ба кадом талабот ҷавобгч бошад.

3. Муқаррар намудани талабот оид ба ташкили гурўҳи таҳвилгарон (паймонкорон) ҳамчун шарти иштирок дар расмиёти хариди давлатӣ манъ аст, агар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ тартиби дигарро пешбинӣ накарда бошанд.

Моддаи 30. Муросилот дар расмиёти харид ва истифодаи воситаҳои электронӣ

1. Ҳуҷҷат, огоҳинома, қарор ё иттилооти дигар, ки дар ҷараёни харид таҳия ва мутобиқи талаботи Қонуни мазкур ирсол карда мешавад, бояд дорои шакле бошад, ки барои нигоҳ доштани мундариҷаи иттилооти дахлдор ва пайдо кардани дастрасӣ ба ин иттилоот дар давоми муҳлати муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон имконият диҳад.

2. Барои пешкаш намудани ҳуҷҷатҳои озмунӣ ва ҳуҷҷатҳои интихоби пешакии тахассусӣ метавонад маблағ ба андозае, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда шудааст, ситонида шавад ва он баргардонида намешавад.

3. Ҳангоми истифодаи воситаҳои электронӣ мақоми ваколатдори давлатӣ уҳдадор аст, ки дар платформаи хариди электронӣ истифодаи захираҳо ва технологияҳое, ки бехатарӣ, пайдарпайӣ ва махфияти иттилооти коркардшаванда ва ҷараёни харидро кафолат медиҳанд, таъмин намояд.

4. Портали ягонаи хариди давлатии электронӣ бояд ба талаботи амнияти иттилоотӣ ҷавобгў буда, анҷом додани ҳамаи расмиёти хариди давлатии мол, кор ва хизматрасониро бо истифодаи технологияҳое, ки бо аксари низомҳои компютерӣ мутобиқ мебошанд, барои таъмини ҳамкорӣ ва дастрасии зарурии ҳамаи тарафҳои манфиатдор ба портали мазкур, таъмин намояд.

5. Портали ягонаи хариди давлатии электронӣ бояд дорои инфрасохтори зарурии барномавӣ, дастгоҳӣ ва электронӣ ҷиҳати таъмини вазифаҳои огоҳсозӣ, хабардиҳӣ, ирсоли иттилоот ва арзёбӣ барои ҳамаи ташкилотҳои харидор бошад.

6. Воситаҳои технологии барномавӣ бояд айнияткунонии истифодабарандагони ба қайд гирифташуда, бақайдгирии тамоми мубодилаи иттилоот дар ҷараёни расмиёти харид, инчунин нигоҳдории тамоми иттилоотро бо ҳифзи кафолатноки ҳуҷҷатҳои рақамӣ таъмин намоянд.

7. Портали ягонаи хариди давлатии электронӣ бояд иттилоотро дар бораи хариди давлатӣ ройгон пешкаш намояд.

8. Агар истифодаи воситаҳои электронӣ танҳо барои истифодабарандагони ба қайд гирифташуда иҷозат дода шуда бошад ё дар асоси музднок амалӣ карда шавад, шартҳои дастрасӣ ба портали ягонаи хариди давлатии электронӣ ва воситаҳои дигари электрониро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд. Аз истифодабарандагон, ба истиснои имзои электронии рақамӣ ва ҳомили он, набояд харидорӣ намудани барномаи таъминотӣ, ки махсус барои дастрасӣ ба портали ягонаи хариди давлатии электронӣ ва воситаҳои дигари электронӣ пешбинӣ шудааст, талаб карда шавад.

Моддаи 31. Муҳлати манзур намудани пешниҳодҳои озмунӣ ва дархостҳо

1. Муҳлати ниҳоии манзур намудани дархост барои иштирок дар интихоби пешакии тахассусӣ, ворид шудан ба рўйхати мухтасар ё пешкаш намудани пешниҳодҳои озмунӣ бояд дар шакли сана ва вақти мушаххас ва мутобиқи муҳлати камтарини дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муайяншуда муқаррар шуда, ба иштирокчиёни озмун барои таҳия ва манзур намудани дархостҳо ё пешниҳодҳои озмунӣ, бо назардошти эҳтиёҷоти қобили қабули ташкилоти харидор ва омилҳои зерин, вақти кофӣ дода шаванд:

1) хусусият ва мураккабии харид, аз ҷумла хусусияти тиҷоратии мол, кор ва хизматрасонӣ;

2) ҳаҷми паймонкории фаръии пешбинишаванда;

3) истифодаи воситаҳои электронӣ барои интишори эълону даъватномаҳо, ирсоли ҳуҷҷатҳои озмунӣ ва манзур намудани пешниҳодҳои озмунӣ, дархост барои иштирок дар интихоби пешакии тахассусӣ ё ворид шудан ба рўйхати мухтасар;

4) вақте, ки барои манзур намудани пешниҳодҳои озмунӣ, дархостҳо барои иштирок дар интихоби пешакии тахассусӣ ё ворид шудан ба рўйхати мухтасар зарур аст;

5) ҳолатҳои дигари марбут ба хариди дахлдор.

2. Дар ҳолати харид мутобиқи қисми 2 моддаи 2 Қонуни мазкур муҳлати ниҳоӣ бояд тибқи талаботи шартномаҳои дахлдори байналмилалӣ, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, муқаррар карда шавад.

Моддаи 32. Таъминоти пешниҳоди озмунӣ

1. Ҳуҷҷатҳои озмунӣ метавонанд талаботро дар бораи аз тарафи иштирокчиёни озмун пешкаш намудани таъминоти пешниҳоди озмунӣ ба андозаи то 3 фоизи арзиши тахминии харид, бо назардоши хусусият ва аҳамияти шартнома, дар бар гиранд. Арзиши тахминии харид ва фоиз, ки аз тарафи ташкилоти харидор барои ҳисоби таъминоти пешниҳоди озмунӣ истифода мешавад, набояд ифшо гардад.

2. Агар таъминоти пешниҳоди озмунӣ талаб карда шавад, дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ бояд зикр гардад:

1) таъминоти пешниҳоди озмунӣ бояд дар давоми 28 рчзи тақвимӣ ё муҳлати дигаре, ки мумкин аст дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ зикр карда шавад, аз санаи ба охир расидани муҳлати аввалаи амали пешниҳоди озмунӣ ё муҳлати тамдидгардидаи амали пешниҳоди озмунӣ эътибор дошта бошад;

2) таъминоти пешниҳоди озмунӣ дар шакли дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ пешбинишуда пешниҳод мегардад, онҳо бояд бешарт, бебозгашт, мутобиқ ба андоза ва асъори дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ муқарраргардида бошанд.

3. Таъминоти пешниҳоди озмунии гурчҳи иштирокчиёни озмун бояд аз номи гурчҳ пешкаш карда шавад.

4. Иштирокчии озмун ҳуқуқи худро барои баргардонидани таъминоти пешниҳоди озмунӣ дар ҳолатҳои зерин аз даст медиҳад:

1) бозхондан ё тағйир додани пешниҳоди озмунӣ пас аз ба охир расидани муҳлати ниҳоӣ барои пешкаш намудани пешниҳодҳои озмунӣ;

2) розӣ нашудани иштирокчии озмун барои қабул кардани ислоҳи хатогии риёзӣ дар пешниҳоди озмунии худ;

3) имзо накардани шартномаи харид мутобиқи талаботи ҳуҷҷатҳои озмунӣ ё пешкаш накардани таъминоти иҷрои шартнома, агар пешкаш намудани он мутобиқи ҳуҷҷатҳои озмунӣ талаб карда шавад.

5. Агар истифодаи таъминоти пешниҳоди озмунӣ мувофиқи мақсад дониста нашавад, ташкилотҳои харидор метавонанд чунин талаботро бо эъломия дар бораи таъминоти пешниҳоди озмунӣ ё вариантҳои дигари алтернативии иҷозатдодаи қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ иваз намоянд. Бо пешниҳоди эъломия дар бораи таъминоти пешниҳоди озмунӣ иштирокчии озмун розӣ мешавад, ки мавҷудияти яке аз ҳолатҳои дар қисми 4 моддаи мазкур зикргардида метавонанд боиси хориҷ намудан аз иштирок дар харидҳои давлатӣ ба муҳлати бо қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқарраршуда гарданд. Истифодаи эъломия дар бораи таъминоти пешниҳоди озмунӣ бояд дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ зикр гардида, нисбат ба ҳамаи иштирокчиёни озмун татбиқ шавад.

Моддаи 33. Шарҳу эзоҳ ва тағйиру иловаҳо дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ

1. Иштирокчии озмун метавонад аз ташкилоти харидор шарҳу эзоҳи ҳуҷҷатҳои озмунӣ, ҳуҷҷатҳо дар бораи интихоби пешакии тахассусӣ ё тартиб додани рчйхати мухтасарро на дертар аз 5 рўзи тақвимӣ то муҳлати ниҳоии манзур намудани пешниҳодҳои озмунӣ ё дархостҳо дархост намояд.

2. Ташкилоти харидор бояд ба дархости иштирокчии озмун дар давоми давраи вақте, ки ба иштирокчии озмун барои сари вақт манзур намудани пешниҳоди озмунӣ ё дархости худ имконият медиҳад, вале на дертар аз 3 рўзи тақвимӣ то муҳлати ниҳоии манзур намудани пешниҳодҳои озмунӣ ё дархостҳо посух дода, бе муайян намудани манбаи дархост шарҳу эзоҳро дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ дар ҳамин муҳлат интишор намояд.

3. Ташкилоти харидор метавонад на дертар аз 3 рўзи тақвимӣ то муҳлати ниҳоии манзур намудани пешниҳодҳои озмунӣ ё дархостҳо бо ташаббуси худ ё дар натиҷаи дархости иштирокчии озмун оид ба шарҳу эзоҳ ба ҳуҷҷатҳо тағйиру иловаҳо ворид намуда, онҳоро дар шакли илова ба ҳуҷҷатҳо пешниҳод кунад. Илова ба ҳуҷҷатҳо дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ дар ҳамин муҳлат интишор мегардад.

4. Агар шарҳу эзоҳ ё тағйиру иловаҳо, ки мутобиқи қисмҳои 2 ва 3 моддаи мазкур ворид карда шудаанд, боиси тағйироти назарраси огоҳинома оид ба харид, ҳуҷҷатҳои озмунӣ, ҳуҷҷатҳо дар бораи интихоби пешакии тахассусӣ ё тартиб додани рчйхати мухтасар гарданд, ташкилоти харидор бояд муҳлати ниҳоии манзур намудани пешниҳодҳои озмунӣ ё дархостҳоро тамдид намояд.

Моддаи 34. Шарҳу эзоҳи иттилоот дар бораи тахассус ва пешниҳодҳои озмунӣ

1. Дар ҳамаи марҳилаҳои расмиёти харид ташкилоти харидор бо мақсади мусоидат дар муайянкунии тахассус ё омчзишу арзёбии пешниҳодҳои озмунӣ метавонад аз иштирокчии озмун шарҳу эзоҳи иттилоот дар бораи тахассус ё пешниҳоди озмунии онро дархост намояд.

2. Ташкилоти харидор танҳо хатогиҳои риёзиеро, ки ҳангоми омчзиши пешниҳодҳои озмунӣ ошкор карда мешаванд, ислоҳ мекунад. Ташкилоти харидор иштирокчии озмунро, ки пешниҳодҳои озмуниро пешкаш намудааст, дар бораи чунин ислоҳ огоҳ месозад. Пешниҳоди озмунии иштирокчие, ки чунин ислоҳҳоро қабул кардан намехоҳад, бояд рад карда шавад.

3. Байни ташкилоти харидор ва иштирокчии озмун набояд ҳеҷ гуна гуфтушунид дар мавриди иттилоот дар бораи тахассус, пешниҳодҳои озмунӣ ё ҳуҷҷатҳои дигари пешкашгардида гузаронида шавад, ҳамчунин тағйир додани нарх пас аз гирифтани шарҳу эзоҳ, ки мутобиқи моддаи мазкур дархост шуда буд, роҳ дода намешавад.

4. Дархост, пешниҳод намудан ё иҷозат додан барои ворид намудани ягон тағйироти назаррас ба иттилоот дар бораи тахассус ё пешниҳоди озмунӣ, ки ба ғайриқонунӣ соҳибтахассус эътироф намудани иштирокчии озмуни тахассуснадошта ё мутобиқ эътироф намудани пешниҳоди озмунии номутобиқ равона гардидааст, иҷозат дода намешавад.

5. Муқаррароти қисми 3 моддаи мазкур ба пешниҳодҳои озмуние, ки мутобиқи қисми 2 моддаи 48 ва моддаи 52 Қонуни мазкур пешкаш гардидаанд ва пешниҳоде, ки дар мавриди музокироти рақобатӣ беҳтарин ва ниҳоӣ намебошад, дахл надоранд.

6. Ҳамаи мукотиботи дар доираи моддаи мазкур анҷомдодашуда бояд ба протоколи расмиёти харид ворид карда шаванд.

Моддаи 35. Арзёбии пешниҳодҳои озмунӣ

1. Ташкилоти харидор ҳангоми арзёбии пешниҳодҳои озмунӣ ва муайян намудани ғолиб бояд танҳо он меъёру расмиётеро истифода намояд, ки дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ нишон дода шудаанд ва танҳо ба ҳамон тарзе, ки дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ пешбинӣ гардидааст. Ба истифодаи меъёру расмиёте, ки мутобиқи муқаррароти мазкур пешбинӣ нагардидаанд, роҳ дода намешавад.

2. Ташкилоти харидор ҳуқуқ надорад маълумотро доир ба омчзиш, арзёбӣ ва муқоисаи пешниҳодҳои озмунӣ ё дархостҳои пешкашшуда ва муҳтавои онҳо то анҷоми расмиёти арзёбӣ ошкор намояд.

3. Меъёрҳои арзёбӣ, ба истиснои меъёрҳое, ки бо санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ тибқи моддаи 21 Қонуни мазкур пешбинӣ шудаанд, бояд марбут ба мавзуи харид бошанд.

4. Арзёбии пешниҳодҳои озмунӣ ва муайян намудани ғолиб дар мавриди хариди электронӣ аз ҷониби ташкилотҳои харидори соҳибтахассус дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ бо мақоми ваколатдори давлатӣ мувофиқа карда мешавад.

Моддаи 36. Пешниҳодҳои озмунӣ бо нархи ғайритабиӣ паст

1. Агар ташкилоти харидор муайян намояд, ки нархи пешниҳоди озмунӣ дар якҷоягӣ бо унсурҳои дигари таркибии пешниҳоди озмунӣ барои мол, кор ва хизматрасонии харидоришаванда ниҳоят паст буда, шубҳаовар аст, ки иштирокчии озмун бо чунин нархи пешниҳоди озмунӣ шартномаро иҷро карда метавонад, ташкилоти харидор ҳуқуқ дорад пешниҳоди озмуниро рад кунад, ба шарте ки он дар бораи унсурҳои таркибии пешниҳоди озмунии дахлдор маълумоти муфассали қонеъкунандаи ташкилоти харидорро дар шакли хаттӣ дархост намояд. Ин маълумоти муфассал, аз ҷумла метавонад марбут ба инҳо бошад:

1) ҷанбаҳои иқтисодии усули сохтмон, ҷараёни истеҳсол ё хизматрасонӣ;

2) қарорҳои интихобшудаи техникӣ ё шароити ниҳоят мусоиде, ки иштирокчии озмун барои иҷрои кор, таҳвили мол ё хизматрасонӣ дорад;

3) аслӣ будани кор, мол ва хизматрасоние, ки иштирокчии озмун пешниҳод менамояд.

2. Ташкилоти харидор ин унсурҳои таркибиро тавассути машваратҳо бо иштирокчии озмун, бо назардошти далелҳои пешниҳодгардида, санҷида, ҳангоми қабули қарор маълумоти пешниҳоднамудаи иштирокчии озмунро ба назар мегирад.

3. Қарори ташкилоти харидор дар бораи рад кардани пешниҳоди озмунӣ, асосҳо барои қабули чунин қарор ва ҳамаи тамосҳо бо иштирокчии озмун мутобиқи моддаи мазкур бояд ба протоколи расмиёти харид ворид карда шаванд. Оид ба қарори ташкилоти харидор ва асосҳои он бояд ба иштирокчии дахлдори озмун хабар дода шавад.

Моддаи 37. Рад кардани пешниҳодҳои озмунӣ

1. Ташкилоти харидор ҳамаи пешниҳодҳои озмуниро баъди арзёбии онҳо аз ҷониби комиссияи озмунӣ рад мекунад, агар ягон пешниҳоди воридгардида ба таври назаррас ба талаботи ҳуҷҷатҳои озмунӣ мутобиқ набошад ё нархи ҳамаи пешниҳодҳо нисбат ба ҳаҷми пешбинишудаи маблағгузорӣ барои шартномаи дахлдори харид зиёд бошад.

2. Радкунии ҳамаи пешниҳодҳои озмунӣ ва асосҳои он бояд дар протоколи расмиёти харид зикр гардида, дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ интишор карда шавад.

Моддаи 38. Бекор кардани расмиёти харид

1. Ташкилоти харидор метавонад то муҳлати ниҳоии манзур намудани пешниҳодҳои озмунӣ ё дархостҳо харидро бекор карда, қарорро дар бораи бекоркунӣ дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ интишор намояд. Ташкилоти харидор пас аз қабул гардидани қарор дар бораи бекоркунии харид барои кушодани пешниҳодҳои озмунӣ ё дархостҳо ҳуқуқ надорад.

2. Ташкилоти харидор дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ метавонад расмиёти харидро пас аз кушодани пешниҳодҳои озмунӣ ё дархостҳо бекор кунад, агар:

1) мол, кор ё хизматрасонӣ мутобиқи изҳороти асосноки ташкилоти харидор дигар лозим набошад ва бинобар ин идома додани расмиёти харид ба манфиатҳои ҷамъиятӣ ҷавобгч намебошад;

2) дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ норасоӣ ё хатогии ҷиддие ошкор гардида бошад, ки идомаи расмиёти харидро номумкин гардонад;

3) зарурати ба таъхир гузоштани хариди мол, кор ё хизматрасонӣ ба муҳлати дертар, ки аз ҷониби ташкилоти харидор асоснок карда шудааст, ба миён омадааст.

Моддаи 39. Вобастакунӣ ва эътибор пайдо кардани шартномаи харид

1. Андешидани ягон тадбир барои ба имзо расонидан ё таъмини эътибор пайдо кардани шартномаи харид бо роҳи дигар то гузаштани давраи интизорӣ, агар татбиқи давраи интизорӣ бо муҳлатҳои дахлдори он бо қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқаррар шуда бошад, иҷозат дода намешавад.

2. Агар иштирокчие, ки пешниҳодаш пазируфта шудааст, шартномаро ба таври зарурӣ ё дар муҳлати то 30 рўзи тақвимӣ аз санаи огоҳонӣ дар бораи нияти вобастакунии шартнома ба имзо нарасонад ё таъминоти талабшудаи иҷрои шартномаро пешкаш нанамояд, ташкилоти харидор ҳуқуқ дорад харидро бекор кунад ё пешниҳоди беҳтарини навбатиро аз байни пешниҳодҳои эътибордошта мутобиқи меъёру расмиёте, ки дар Қонуни мазкур ва ҳуҷҷатҳои озмунӣ муайян шудаанд, интихоб намояд. Дар мавриди интихоби пешниҳоди беҳтарини навбатӣ муқаррароти моддаи мазкур нисбат ба ҳамин пешниҳоди навбатӣ, бо назардошти ҳамаи тағйирот, татбиқ мегарданд.

3. Иштирокчии ғолиби озмун шартнома оид ба харидро мутобиқи ҳуҷҷатҳои озмунӣ ва пешниҳоди озмуниаш дар муҳлате, ки дар огоҳинома оид ба нияти вобастакунии шартнома муқаррар гардидааст, имзо намуда, таъминоти иҷрои шартномаро дар ҳолате, ки агар он бо ҳуҷҷатҳои озмунӣ пешбинӣ шуда бошад, ба андозаи дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ муқарраршуда пешниҳод менамояд.

4. Андозаи таъминоти иҷрои шартнома метавонад то 10 фоиз аз нархи шартномаи харид бошад, ба истиснои ҳолате, ки бо шартномаи харид пешпардохт пешбинӣ шудааст. Ҳангоми пешпардохт, агар он бо шартномаи харид пешбинӣ шуда бошад, ташкилоти харидор метавонад таъминоти баргардонидани пешпардохтро, ба шарте ки таҳвилгар (паймонкор) аз ҳуқуқи худ оид ба даст кашидан аз пешпардохт истифода набурдааст, ба андозаи на кам аз 50 фоизи маблағи пешпардохт талаб намояд. Шаклҳои таъминоти иҷрои шартнома ва таъминоти баргардонидани пешпардохт, шартҳои сари вақт баргардонидани онҳо ба таҳвилгарон (паймонкорон) мутобиқи қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муайян карда мешаванд.

5. Дар рўзи кории пас аз эътибор пайдо кардани шартномаи харид ё ба имзо расидани созишномаи қолабӣ огоҳиномаи дахлдор дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ интишор мегардад. Огоҳинома бояд иттилооти зеринро дар бар гирад:

1) тавсифи мол, кор ё хизматрасонии харидоришаванда;

2) ном ва суроғаи ташкилоти харидор;

3) ном ва суроғаи таҳвилгари (паймонкори) ғолиб;

4) дар мавриди шартномаи харид арзиши шартнома;

5) санаи баимзорасонӣ.

БОБИ 6. РАСМИЁТИ ГУЗАРОНИДАНИ ХАРИД

Моддаи 40. Дархости пешниҳодҳои озмунӣ дар мавриди озмуни кушод

1. Даъватнома барои иштирок дар озмуни кушод бояд дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ, инчунин манбаъҳои байналмилалӣ интишор карда шавад, агар интишори байналмилалӣ мутобиқи шартномаҳои байналмилалӣ, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, талаб карда шавад.

2. Даъватнома барои иштирок дар озмун бояд дорои маълумоти зерин бошад:

1) рақами мушаххаси расмиёти озмунӣ;

2) маълумоти мушаххаси ташкилоти харидор, суроғаи он ва маълумот барои тамос;

3) мавзуи харид, муҳлат ва маҳалли талабшавандаи таҳвили мол, иҷрои кор, хизматрасонӣ ё муҳлати амали шартнома;

4) усули хариде, ки истифода хоҳад шуд;

5) тарзи гирифтани ҳуҷҷатҳои озмунӣ ё ҳуҷҷатҳо оид ба интихоби пешакии тахассусӣ, агар он гузаронида шавад ва дар ҳолати зарурат пардохт барои ҳуҷҷатҳо, агар чунин пардохт ситонида шавад;

6) номгчй ва шарҳи мухтасари ҳамаи шартҳои иштирок дар озмун, аз ҷумла ҳамаи талабот нисбати аз ҷониби иштирокчиёни озмун пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳои мушаххас;

7) забон ё забонҳое, ки ҳуҷҷатҳои озмунӣ бо онҳо тартиб дода шуда, пешниҳодҳои озмунӣ метавонанд бо онҳо пешкаш карда шаванд;

8) маҳал ва муҳлати ниҳоии манзур намудани пешниҳодҳои озмунӣ;

9) маблағи таъминоти пешниҳоди озмунӣ, агар талаб карда шавад;

10) агар харид мутобиқи шартномаи байналмилалӣ амалӣ карда шавад, истинод ба ин шартнома.

Моддаи 41. Ҳуҷҷатҳои озмунӣ

1. Ташкилоти харидор бояд ҳуҷҷатҳои озмуниро дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ интишор намояд.

2. Бо назардошти муқаррароти Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, инчунин ҳар гуна ҳуҷҷатҳои стандартии татбиқшавандаи озмунӣ, ҳуҷҷатҳои озмунӣ бояд тамоми иттилооти заруриеро, ки ба иштирокчиёни озмун барои таҳия ва пешкаш намудани пешниҳодҳои озмунии ҷавобгчи талаботи муқарраргардида имконият медиҳад, дар бар гиранд.

Моддаи 42. Таҳия ва пешкаш намудани пешниҳодҳои озмунӣ

1. Пешниҳоди озмунӣ бояд мутобиқи ҳуҷҷатҳои озмунӣ дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ пешкаш карда шавад.

2. Бо назардошти қисми 4 моддаи 43, моддаҳои 48 ва 59 Қонуни мазкур, инчунин мутобиқи муқаррароти ҳуҷҷатҳои озмунӣ марбут ба даъват барои пешкаш намудани пешниҳодҳои озмунӣ ё иҷозат барои пешкаш намудани пешниҳодҳои алтернативӣ иштирокчии озмун ҳангоми гузаронидани харид метавонад танҳо як пешниҳоди озмуниро пешкаш намояд. Иштирокчии озмуне, ки пешниҳоди озмуниро пешкаш менамояд, ҳуқуқ надорад, ки дар доираи ҳамон як харид узви гурчҳи иштирокчиёни озмуне бошад, ки дар доираи ҳамин харид пешниҳоди алоҳидаи озмуниро пешкаш менамоянд. Дар ин ҳолат ташкилоти харидор ҳарду пешниҳодро рад мекунад.

3. Пешниҳодҳои озмунӣ, ки пас аз ба охир расидани муҳлати пешкаш намудани пешниҳодҳои озмунӣ ворид гардидаанд, бояд кушоданашуда баргардонида шаванд.

4. Пешниҳодҳои озмунии воридгардида бояд ба тариқи бехатар ва махфӣ нигоҳ дошта шуда, то муҳлати таъиншудаи кушодани пешниҳодҳои озмунӣ кушода нашаванд.

5. Дар давоми давраи то кушодани пешниҳодҳои озмунӣ бо мақсади таъмин намудани махфияти расмиёти харид ифшо кардани иттилоот дар бораи номгчй, ном ва суроғаи иштирокчиёни озмун ё намояндагони онҳо роҳ дода намешавад.

Моддаи 43. Муҳлати амал, тағйир додан ва бозхондани пешниҳодҳои озмунӣ

1. Ҳуҷҷатҳои озмунӣ эътибори худро дар давоми давраи дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ муқарраршуда нигоҳ медоранд.

2. Муҳлати амали пешниҳоди озмунӣ танҳо бо розигии иштирокчиёни озмун ва бо тамдиди дахлдори муҳлати таъминоти пешниҳоди озмунӣ, агар чунин таъминот талаб шуда бошад, тамдидгардида эътироф карда мешавад.

3. Иштирокчии озмуне, ки таъминоти пешниҳоди озмунии он тамдид нагардидааст ё таъминоти пешниҳоди озмунии нав пешкаш нанамудааст, ҳамчун дархости раднамуда дар бораи тамдид намудани муҳлати амали пешниҳоди озмунии худ баррасӣ мешавад.

4. Иштирокчии озмун ҳуқуқ дорад пешниҳоди озмунии худро то гузаштани муҳлати пешкаш намудани пешниҳодҳои озмунӣ тағйир диҳад, иваз кунад ё бозхонад, зимнан он ҳуқуқ ба таъминоти пешниҳоди озмунии худро нигоҳ медорад. Чунин тағйирдиҳӣ ё огоҳонӣ дар бораи бозхондан ба шарте эътибор дорад, агар он аз тарафи ташкилоти харидор то гузаштани муҳлати пешкаш намудани пешниҳодҳои озмунӣ қабул гардида бошад.

Моддаи 44. Кушодани пешниҳодҳои озмунӣ

1. Пешниҳодҳои озмунӣ бояд дар вақт ва маҳалле кушода шаванд, ки дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ ё тағйиру иловаҳо ба онҳо муқаррар гардидаанд. Кушодани пешниҳодҳои озмунӣ бояд дарҳол пас аз гузаштани муҳлати пешкаш намудани пешниҳодҳои озмунӣ оғоз карда шавад.

2. Пешниҳодҳои озмуние, ки пас аз муҳлати ниҳоии пешкаш намудани пешниҳодҳои озмунӣ гирифта шудаанд, бояд рад карда шаванд.

3. Ном ва суроғаи иштирокчии озмун, маблағи умумии ҳар як пешниҳод, нархи ҳар як пешниҳоди алтернативӣ, мавҷуд будан ё набудани таъминоти пешниҳоди озмунии талабшуда ва маблағи он, инчунин рўйхати ҳуҷҷатҳои зарурӣ бояд пас аз фаро расидани муҳлати ниҳоии пешкаш намудани пешниҳодҳои озмунӣ ба таври автоматӣ дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ бо имконияти дастрасӣ дар реҷаи вақти воқеӣ барои ҳар як иштирокчии озмун ва аҳли ҷомеа коркард ва интишор карда шавад. Дар раванди кушодани пешниҳодҳои озмунӣ набояд ягон қарор дар бораи хориҷ намудан ё рад кардани ягон пешниҳоди озмунӣ қабул ё эълон карда шавад.

4. Пас аз кушодани пешниҳодҳои озмунӣ ва то огоҳ намудани иштирокчиёни озмун дар бораи нияти вобастакунии шартнома ягон иштирокчии озмун ҳуқуқ надорад, ки бо ташаббуси худ ба ташкилоти харидор муроҷиат намояд ё барои бо ягон тариқ таъсир расонидан ба ҷараёни баррасӣ ва арзёбии пешниҳодҳои озмунӣ аз ҷониби ташкилоти харидор кчшиш намояд.

Моддаи 45. Мутобиқати назарраси пешниҳодҳои озмунӣ

1. Пас аз кушодани пешниҳодҳои озмунӣ ташкилоти дахлдор аввал бояд мутобиқати дахлдори онҳоро ба талаботи ҳуҷҷатҳои озмунӣ санҷад, аз ҷумла пешниҳодҳои озмунии ба талаботи ҳуҷҷатҳои озмунӣ мухолифати ҷиддӣ доштаро ошкор намояд.

2. Мухолифати ҷиддӣ чунин мухолифат ба талаботи ҳуҷҷатҳои озмунӣ дониста мешавад:

1) ба сифат ва натиҷаи харид дар шартномаи пешниҳодшаванда таъсири ҷиддӣ мерасонад;

2) ба ҳуқуқ ва уҳдадориҳои пешбинишавандаи ташкилоти харидор ё иштирокчии озмун дар шартномаи пешниҳодшаванда таъсири ҷиддӣ мерасонад;

3) дар ҳолате, ки онҳо тағйир дода шудаанд ё ба инобат гирифта нашудаанд, шароити рақобатпазириро байни иштирокчиёни боқимонда, ки пешниҳодҳои озмунии онҳо ба талаботи муқарраргардида мутобиқати назаррас доранд, вайрон мекунанд.

3. Ташкилоти харидор ҳар пешниҳоди озмуниеро, ки ба таври ҷиддӣ ба талаботи дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ муқарраргардида ҷавобгч намебошад, рад ва аз арзёбии минбаъда хориҷ мекунад. Пешниҳоди озмуние, ки ба таври ҷиддӣ ба талаботи муқарраргардида ҷавобгч намебошад, наметавонад дар марҳилаи нисбатан дертар тавассути ислоҳ кардани номутобиқатӣ, саҳв ё камбудиҳои асосӣ ба мутобиқати назаррас оварда шавад.

4. Мутобиқи қисми 1 моддаи мазкур ташкилоти харидор пешниҳодҳои озмуниеро рад мекунад ва аз арзёбиву муқоисаи минбаъда хориҷ месозад, агар онҳо:

1) пурра набошанд, имзо нашудаанд ё бо ҳамроҳи худ таъминоти пешниҳоди озмунӣ ё ҳуҷҷатҳои зарурӣ, ки талаб карда шудаанд, надоранд;

2) нисбат ба муҳлати дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ муқарраргардида дар давоми муҳлати нисбатан кўтоҳтар амал мекунанд;

3) аз ҷониби иштирокчии озмуне ворид гардида бошанд, ки аз интихоби пешакии тахассусӣ нагузаштааст, агар он гузаронида шуда бошад;

4) аз ҷониби иштирокчии озмуне ворид гардида бошанд, ки боз як пешниҳоди озмунӣ пешкаш намудааст ё боз дар як пешниҳоди озмунӣ дар доираи ҳамон як харид иштирок карда бошад, зимнан бояд ҳарду пешниҳоди озмунӣ (ба истиснои ҳолатҳое, ки пешниҳоди дуюм то гузаштани муҳлати пешкаш намудани пешниҳодҳои озмунӣ ба таври зарурӣ бозхонда шудааст ё иштирокчии озмун мутобиқи ҳуҷҷатҳои озмунӣ пешниҳоди алтернативӣ пешкаш намудааст) рад карда шаванд;

5) дорои мухолифати дигари ҷиддӣ, ки моҳиятан ҷавобгчи тавсифоти техникӣ, шартҳои лоиҳаи шартнома ва талаботи дигари муҳими дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ муқарраргардида намебошанд.

5. Расмиёти харид наметавонад дар он асос, ки танҳо як пешниҳоди озмунӣ ворид гардидааст, баргузорнашуда эътироф карда шавад.

Моддаи 46. Арзёбии пешниҳодҳои озмунӣ ва вобастакунонии шартнома

1. Ҳангоми муайян намудани пешниҳоди озмунии судмандтарин ташкилоти харидор метавонад меъёрҳои зерин ё омехтаи онҳоро, ба шарте ки онҳо дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ тавсиф ёфта бошанд, ба эътибор гирифта, онҳоро ба тариқи дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ зикргардида истифода намояд:

1) нархи пешниҳоди озмунӣ;

2) меъёрҳои ғайринархии марбут ба хароҷоте, ки ба нархи пешниҳоди озмунӣ муносибат надоранд (чунин меъёрҳо, ба монанди маҷмчи хароҷот дар давоми силсилаи ҳаёт, ки бо ифодаи пулӣ пешниҳод гардидаанд ё метавонанд пешниҳод карда шаванд), инчунин меъёрҳои дигари ғайринархӣ, аз ҷумла меъёрҳои ҳатмии аз рчи принсипи "қобили қабул (ғайри қобили қабул)" арзёбишаванда ва меъёрҳои рейтингии дар асоси холҳо арзёбишаванда.

2. Ҳамаи меъёрҳои ғайринархии арзёбӣ бояд аз рчи имкон воқеӣ бошанд, мавриди арзёбии миқдорӣ қарор дода шаванд ва бо арзиши пулӣ ифода ёбанд.

3. Шартнома ба он иштирокчии озмуне вобаста карда мешавад, ки пешниҳоди озмунии судмандтаринро, ки моҳиятан ба меъёрҳои тахассусии дар ҳуҷҷатҳои интихоби пешакии тахассусӣ, тартиб додани рўйхати мухтасар ё ҳуҷҷатҳои озмунӣ муқарраршуда ҷавобгў мебошад, пешкаш намудааст.

Моддаи 47. Истифодаи озмуни думарҳилавӣ

Харид тавассути озмуни думарҳилавӣ метавонад дар ҳолатҳои зерин гузаронида шавад:

1) ташкилоти харидор натавонад қаблан хусусиятҳои хос, техникӣ ва аломатҳои сифатии мол, кор ва хизматрасонии харидоришавандаро муайян намояд ва бо ин сабаб муҳокима бо таҳвилгарон (паймонкорон) барои қабули қароре, ки бештар эҳтиёҷоти ташкилоти харидорро барои харид қонеъ мегардонад, зарур бошад;

2) мавзуи харид таҳқиқот, озмоиш, таҳияи хулосаи илмӣ ё хизматрасонии дигари махсус бошад;

3) агар озмуни кушод ё расмиёти дигари харид бо огоҳиномаи оммавӣ гузаронида шуда, вале ягон пешниҳоди озмунии ҷавобгчи талабот ворид нагардида бошад ё харид аз ҷониби ташкилоти харидор мутобиқи Қонуни мазкур бекор шуда бошад, зимнан ба ақидаи ташкилоти харидор гузаронидани озмуни кушоди нав ё расмиёти дигари харид эҳтимол аст, ки бо бастани шартномаи харид анҷом наёбад.

Моддаи 48. Расмиёти гузаронидани озмуни думарҳилавӣ

1. Дар марҳилаи якуми расмиёти озмуни думарҳилавӣ ташкилоти харидор уҳдадор аст, ки аз иштирокчиёни озмун пешниҳодҳои озмунии ибтидоиро бе нишон додани нарх дархост намояд.

2. Дар марҳилаи якум ташкилоти харидор метавонад дар муҳокимаҳо бо ҳамаи иштирокчиёни соҳибтахассуси озмун бо мақсади муайян намудани мутобиқатии пешниҳодҳо ба талаботи ташкилоти харидор ё барои ишора намудан ба тағйироте, ки ҷиҳати таъмини қобили қабул будани пешниҳодҳо ва ноил гардидан ба омодагии иштирокчӣ ҷиҳати ворид намудани чунин тағйирот заруранд, иштирок намояд.

3. Дар марҳилаи дуюми расмиёти хариди думарҳилавӣ ташкилоти харидор иштирокчиёни озмунеро, ки пешниҳодҳояшон рад карда нашуданд, даъват менамояд, то пешниҳодҳои ниҳоии озмуниро бо нишон додани нарх ва бо назардошти тағйироти ба шартҳои харид воридкардашуда пешкаш намоянд.

4. Иштирокчии озмуне, ки хоҳиши пешкаш намудани пешниҳоди ниҳоии озмунӣ надорад, ҳуқуқи бозпас гирифтани таъминоти озмуниеро, агар пешниҳод намудани он аз иштирокчии озмун талаб карда шуда бошад, аз даст надода, аз расмиёти озмун хориҷ карда мешавад.

5. Ба ғайр аз расмиёти дар моддаи мазкур зикргардида, ҳангоми истифодаи усули озмуни думарҳилавӣ муқаррароти ба озмуни кушод дахлдошта истифода мешаванд.

Моддаи 49. Истифодаи дархости нархнома

1. Ташкилоти харидор ҳангоми хариди мол ё хизматрасонии дастрасе, ки махсус мутобиқи тавсифоти мушаххаси ташкилоти харидор истеҳсол намешавад ё пешниҳод намегардад, барои он бозори ташаккулёфта мавҷуд аст, метавонад мутобиқи қисмҳои 2, 3, 4 ва 5 моддаи мазкур харидро тавассути дархости нархнома гузаронад, ба шарте ки арзиши тахминии шартномаи харид аз ҳадди нишондиҳандаи арзишии дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқарраргардида камтар бошад.

2. Огоҳинома оид ба дархости нархномаҳо дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ интишор мегардад. Дар огоҳинома оид ба дархости нархномаҳо бояд дар бораи зарурати ба нарх ворид намудани ягон унсури дигар, ба ғайр аз худи арзиши мол ё хизматрасонӣ, ба монанди хароҷоти ҳамлу нақл ва суғурта, пардохти боҷи гумрукӣ ва андозҳо, огоҳ карда шавад.

3. Ҳар иштирокчии озмун метавонад танҳо як нархномаро пешниҳод намояд ва барои тағйир додани он пас аз гузаштани муҳлати пешкаш намудани нархнома ҳуқуқ надорад. Гузаронидани ҳар гуна гуфтушунид байни ташкилоти харидор ва иштирокчии озмун дар мавриди нархномаи пешниҳодгардида роҳ дода намешавад.

4. Шартномаи харид бояд ба иштирокчии озмуне вобаста карда шавад, ки нархномаи пасттарини қонеъкунанда талаботи ташкилоти харидорро, тавре дар дархости нархнома зикр гардида буд, пешниҳод намудааст.

5. Агар танҳо як нархнома пешниҳод шуда бошад, ташкилоти харидор ҳуқуқ дорад такроран дархости нархнома гузаронад, усули дигари харидро мутобиқи Қонуни мазкур интихоб намояд ё шартномаи харидро бо иштирокчии ягонаи озмун, ба шарте ки нархи нархнома аз маблағи барои харид ҷудошуда зиёд набошад, бандад.

Моддаи 50. Дархости пешниҳодҳо барои хизматрасонии машваратӣ

1. Хизматрасонии машваратӣ аз тарафи мушовирон, ки шахсони воқеӣ ё ҳуқуқӣ буда, дорои тахассуси зарурии касбии дар дархости пешниҳодҳо нишондодашуда мебошанд, расонида мешавад.

2. Хизматрасонии машваратӣ бояд бо истифодаи дархости пешниҳодҳо, ки дар моддаи мазкур ва қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ пешбинӣ карда шудааст, бо татбиқи яке аз усулҳои интихоби зерин, ки дар дархости пешниҳодҳо зикр мегардад, харидорӣ карда шавад:

1) интихоб аз рўи сифат ва арзиш;

2) интихоб аз рўи сифат;

3) интихоб дар шароити буҷети муқарраршуда;

4) интихоб аз рўи нархи пасттарин;

5) интихоб дар асоси тахассуси мушовир.

3. Усули интихоби мустақим барои хизматрасонии машваратӣ метавонад дар ҳар яке аз ҳолатҳои зерин истифода карда шавад:

1) агар хизматрасониҳо табиатан ба таври илова ба хизматрасониҳои қаблӣ, ки аз тарафи мушовир расонида шудаанд, зарур бошанд ва аз гузаронидани расмиёти озмунӣ фоидае набошад;

2) агар арзиши хизматрасонӣ аз ҳадди нишондиҳандаи арзишии дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқарраршуда камтар бошад;

3) агар танҳо як мушовири соҳибтахассуси дорои дониш ва таҷрибаи истисноӣ, ки барои вазифаи талабшуда мувофиқ аст, мавҷуд бошад;

4) ташкилоти харидор ният дорад шартномаро бо мақсади таҳқиқот, озмоиш ва коркард ба имзо расонад, ба шарте ки шартнома истеҳсоли молҳоро ба миқдоре, ки барои таъмини даромаднокии тиҷоратӣ ё ҷуброни хароҷот барои таҳқиқот, озмоиш ва коркард кофӣ мебошад, пешбинӣ накунад;

5) дар ҳолатҳои пешбининамудаи банди 3) қисми 1 моддаи 52 Қонуни мазкур.

4. Хариди хизматрасонии машваратӣ аз шахсони воқеӣ (мушовирони инфиродӣ) дар ҳолатҳое, ки дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқаррар карда шудаанд, анҷом дода мешавад.

5. Хариди хизматрасонии машваратӣ метавонад инчунин тавассути созишномаҳои қолабӣ, ки мутобиқи Қонуни мазкур ва қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ ба имзо расонида шудаанд, анҷом дода шавад.

6. Агар ташкилоти харидор мувофиқи мақсад шуморад, барои дар асоси озмун гирифтани нақша ё лоиҳа дар соҳаи банақшагирии шаҳру деҳот, меъморӣ, анҷом додани корҳои муҳандисию техникӣ ё коркарди маълумот мумкин аст аз озмуни лоиҳаҳо истифода карда шавад. Зимнан интихоби чунин нақша ё лоиҳа аз ҷониби ҳайати доварони беғараз ва соҳибтахассус, ки аз иштирокчиёни озмун вобастагӣ надоранд, бо додан ё надодани мукофотпулӣ амалӣ мегардад. Ҳайати доварон аз ҷониби роҳбари ташкилоти харидор то эълони озмун таъин карда мешавад.

7. Озмуни лоиҳаҳо бояд мутобиқи принсипҳои дар моддаи 4 Қонуни мазкур ва расмиёти дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқарраршуда баргузор гардад.

Моддаи 51. Музокироти рақобатӣ

1. Ташкилоти харидор метавонад дар ҳолатҳои зерин дар музокироти рақобатӣ мутобиқи моддаи мазкур иштирок намояд:

1) агар дар натиҷаи ҳолати фавқулода эҳтиёҷоти фаврӣ ба объекти харид ба миён омада бошад, ки истифодаи расмиёти озмуни кушод ё ҳар усули дигари хариди рақобатнокро, бо назардошти вақте, ки барои истифодаи чунин усулҳо зарур аст, ғайримақсаднок гардонад;

2) бинобар ба миён омадани эҳтиёҷоти фаврӣ, ба шарте ки ташкилоти харидор ҳолатҳои фавриятро шарт гузошта, онҳоро пешбинӣ карда наметавонист ва онҳо натиҷаи фаъолияти ғайрифаъолонаи он намебошанд;

3) агар ташкилоти харидор хоҳиши бастани шартнома бо мақсади гузаронидани таҳқиқот, озмоиш ва коркард дошта бошад, ба шарте ки шартнома истеҳсоли молҳоро ба миқдоре, ки барои таъмини даромаднокӣ ё ҷуброни хароҷот барои таҳқиқот, озмоиш ва коркард кофӣ мебошад, пешбинӣ накунад;

4) агар ташкилоти харидор муайян намояд, ки усули интихобшуда усули муносибтарини харид барои ҳифзи маълумоти дорои сирри давлатӣ мебошад, бо шарте ки ин маълумот тибқи тартиби муқарраршуда ба сирри давлатӣ мансуб дониста шудааст;

5) харид аз ҷониби корхонаи давлатӣ, инчунин ҷамъияти саҳомӣ ё субъекти хоҷагидории дигар, ки дар он зиёда аз 50 фоизи саҳмияҳо ё ҳисса ба давлат тааллуқ доранд, гузаронида шавад.

2. Агар ташкилоти харидор харидро тавассути музокироти рақобатӣ гузаронад, пас он бояд бо мақсади таъмини рақобати самаранок дар музокирот бо шумораи кофии таҳвилгарон (паймонкорон), вале агар имкон бошад, на кам аз се таҳвилгар (паймонкор), иштирок намоянд.

3. Пас аз ба анҷом расидани музокирот ташкилоти харидор бояд аз ҳамаи иштирокчиёни дар расмиёт боқимонда талаб намояд, ки то санаи муқарраршуда пешниҳоди беҳтарин ва ниҳоиро нисбат ба ҳамаи ҷанбаҳои пешниҳодҳои озмунии худ пешкаш намоянд.

4. Музокирот байни ташкилоти харидор ва иштирокчиёни озмун дар мавриди пешниҳодҳои беҳтарин ва ниҳоии онҳо роҳ дода намешавад.

5. Пешниҳоди озмуние ғолиб мебошад, ки ба таври беҳтарин эҳтиёҷоти ташкилоти харидорро мутобиқи меъёрҳо ва расмиёти арзёбӣ, ки дар даъватнома барои иштирок дар озмун ва ҳуҷҷатҳои озмунӣ муқаррар шудаанд, қонеъ мегардонад.

Моддаи 52. Хариди мустақим

Хариди мустақим расмиёти хариди давлатие мебошад, ки ҳангоми он ташкилоти харидор шартномаи харидро пас аз гуфтушунид бо як ё якчанд таҳвилгар (паймонкор) бе истифодаи усули озмуни кушод ё усули дигари рақобатнок ба имзо мерасонад, ба он шарте ки ин усул барои роҳ надодан ба рақобати ҳадди аксари имконпазир ё поймол намудани ҳуқуқи иштирокчиёни озмун истифода нашавад ва агар истифодаи ҳар усули дигари харид ҷоиз набошад, ташкилоти харидор метавонад мутобиқи моддаи мазкур хариди мустақимро дар ҳолатҳои зерин гузаронад:

1) арзиши тахминии харид аз ҳадди нишондиҳандаи арзишии дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқарраршуда зиёд набошад, зимнан дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ барои хариди мустақими корхонаҳои давлатӣ, инчунин ҷамъиятҳои саҳомӣ ва субъектҳои хоҷагидории дигар, ки дар онҳо зиёда аз 50 фоизи саҳмияҳо ё ҳисса ба давлат тааллуқ доранд, ба шарте ки мавзуи харид дар номгчйи тасдиқнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ мавҷуд бошад, метавонад ҳадди нишондиҳандаи арзиши баландтар муқаррар карда шавад;

2) мол, кор ё хизматрасониро танҳо аз як таҳвилгар (паймонкор) харидан мумкин бошад, ё танҳо як таҳвилгар (паймонкор) дорои ҳуқуқи истисноӣ ба мол, кор ё хизматрасонӣ бошад, ё агар хизматрасонӣ дар соҳаи санъат лозим бошаду ягон алтернативаи оқилона ё иваз мавҷуд набошад;

3) дар ҳолати зарурати фавқулода, бинобар ҳолатҳои таъхирнопазир дар натиҷаи ҳодисаҳое, ки ташкилоти харидор пешбинӣ карда наметавонист, сари вақт дастрас намудани мол, кор ё хизматрасонӣ дар сурати истифодаи озмуни кушод ё ҳар усули дигари хариди рақобатнок, бо назардошти он вақте, ки барои истифодаи чунин усулҳо зарур аст, ғайриимкон бошад;

4) агар дар натиҷаи офати табиӣ эҳтиёҷоти фаврӣ ба объекти харид ба миён омада бошад, ки истифодаи расмиёти озмуни кушод ё ҳар усули дигари хариди рақобатнокро, бо назардошти он вақте, ки барои истифодаи чунин усулҳо зарур аст, ғайримақсаднок мегардонад, зимнан мол, кор ва хизматрасонии мустақиман харидоришаванда бояд танҳо эҳтиёҷоти бетаъхирро қонеъ гардонанд, миқдори онҳо бошад, бояд бо эҳтиёҷоте маҳдуд карда шавад, ки бинобар ҳолати марбутаи таъхирнопазир ба миён омадааст;

5) ташкилоти харидор пас аз харидани мол, таҷҳизот, технология ё хизматрасонӣ аз таҳвилгар (паймонкор) муайян кунад, ки танҳо аз ин таҳвилгар (паймонкор) мол, қисмҳои эҳтиётӣ ё хизматрасонии иловагӣ ё ба сифати ивазкунӣ пешниҳодшаванда бинобар зарурати таъмини стандартизатсия ё таъмини мутобиқат бо мол, таҷҳизот, технология ё хизматрасонии аллакай мавҷудбуда, бо назардошти самаранокии харид ё дастрасии ибтидоӣ аз нуқтаи назари қонеъ гардонидани эҳтиёҷоти ташкилоти харидор, маҳдуд будани ҳаҷми хариди баррасишаванда нисбат ба харид ё дастрасии ибтидоӣ, оқилона будани нархи мол ё хизматрасонии харидоришаванда ва қобили қабул набудани алтернативаи мол ва хизматрасониҳои баррасишаванда, харидан мумкин аст;

6) корҳои иловагӣ ба шартномаи ибтидоии харид дохил нашуда бошанд ва барои иҷрои чунин корҳо зарурат ба миён ояд, зимнан ташкилоти харидор зарурати ба зиммаи паймонкори хариди ибтидоӣ вогузор намудани ин корҳои иловагиро тасдиқ намояд, ба шарте ки вогузор намудани корҳои иловагӣ ба паймонкори дигар аз лиҳози техникӣ ва иқтисодӣ мувофиқи мақсад набошад, инчунин ба шарте ки арзиши умумии шартномаи иловагии харид аз 20 фоизи арзиши шартномаи ибтидоӣ зиёд набошад;

7) дар ҳолати хариди корҳое, ки иҷрои онҳо пас аз ба охир расидани соли молиявие идома ёбад, ки дар он шартнома ба имзо расонида шуда буд, зимнан барои ба итмом расонидани ин корҳо ба давраи иловагӣ ҷалб намудани ҳамон паймонкор зарур бошад, ба шарте ки чунин имконият ва ҳаҷми пурраи корҳо дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ инъикос ёфтаанд;

8) ташкилоти харидор хоҳиши бастани шартнома бо таҳвилгар (паймонкор) бо мақсади гузаронидани таҳқиқот, озмоиш ва коркард дошта бошад, ба истиснои ҳолатҳое, ки шартнома истеҳсоли молҳоро ба миқдоре, ки барои таъмини даромаднокӣ ё ҷуброни хароҷот барои таҳқиқот, озмоиш ва коркард кофӣ мебошад, пешбинӣ намояд ва дар баробари ин, расмиёти мутобиқи банди 2) моддаи 47 ё банди 3) қисми 1 моддаи 51 Қонуни мазкур гузаронидашуда боиси пешкаш намудани ягон пешниҳоди озмунии ҷавобгчи талабот нагардиданд;

9) хариди маҳсулот, ки аз ҷониби муассисаҳои низоми иҷрои ҷазои ҷиноятӣ истеҳсол шудаанд;

10) агар ташкилоти харидор муайян намояд, ки усули интихобшуда усули муносибтарини харид барои ҳифзи маълумот, ки тибқи тартиби муқарраршуда ба сирри давлатӣ мансуб дониста шудааст, мебошад.

Моддаи 53. Расмиёти хариди мустақим

1. Агар ташкилоти харидор хариди мустақимро интихоб намояд:

1) ҷалби пешниҳод ё пешниҳодҳо бояд ба ҳуҷҷатҳои тавсифкунандаи талаботи ташкилоти харидор асос ёбад;

2) ташкилоти харидор бояд таъмин намояд, ки ҷанбаҳои техникии мавзуи харид ба талаботи ташкилоти харидор мутобиқ бошанд;

3) ташкилоти харидор уҳдадор аст таъмин намояд, ки нархи шартномаҳои хариди бо истифодаи усули хариди мустақим басташуда нисбат ба нархҳои дар бозор амалкунанда одилона ва қобили қабул бошад.

2. Харид бо истифодаи усули мустақим дар асоси шартномаҳои харид ё ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда анҷом дода мешавад.

3. Дар сурати гузаронидани хариди мустақим бо асосҳои дар банди 7) қисми 1 моддаи 52 Қонуни мазкур зикргардида, ташкилоти харидор уҳдадор аст, ки аз таҳвилгар (паймонкор) нав кардани иттилоотро дар бораи мутобиқати худ ба меъёрҳои иҷозатдиҳӣ барои иштирок ва меъёрҳои тахассусӣ то вобастакунии шартнома талаб намояд.

4. Тартиби ҷалб намудани пешниҳоди таҳвилгар (паймонкор) ё пешниҳодҳои таҳвилгарон (паймонкорон) ва гузаронидани гуфтушунид ҷиҳати анҷом додани хариди мустақим тавассути портали ягонаи хариди давлатии электронӣ ё тариқи дигар аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ тасдиқ карда мешавад.

Моддаи 54. Истифодаи созишномаҳои қолабӣ

Мақоми ваколатдори давлатӣ метавонад барои истифодаи ҳатмӣ аз ҷониби ташкилотҳои харидор, ки дар бандҳои 1) ва 2) қисми 1 моддаи 5 Қонуни мазкур зикр карда шудаанд, созишномаҳои қолабиро ба имзо расонад, агар интизор равад, ки:

1) зарурат ба мавзуи харид ҳангоми номуайянӣ ё чандинкарата дар давоми давраи мушаххаси вақт ба миён меояд;

2) эҳтиёҷот ба мавзуи харид бинобар хусусияти он дар давоми давраи мушаххаси вақт бетаъхир ба миён меояд.

Моддаи 55. Навъҳои созишномаҳои қолабӣ

1. Созишномаҳои қолабӣ пчшида ва кушода буда метавонанд.

2. Агар созишномаи қолабии пчшида ба имзо расонида шавад, таҳвилгаре (паймонкоре), ки аз аввал иштирокчии созишномаи қолабӣ набуд, ҳуқуқи минбаъд тарафи он шуданро надорад.

3. Агар созишномаи қолабии кушода ба имзо расонида шавад, таҳвилгарони (паймонкорони) нав метавонанд минбаъд тавассути ба мақоми ваколатдори давлатӣ пешкаш намудани дархости озмунии тахминӣ мутобиқи талаботи даъватнома ҷиҳати иштирок дар созишномаи қолабии кушода илова ба тарафҳои ибтидоӣ иштирокчиёни созишнома гарданд.

4. Созишномаҳои қолабии кушода ва пчшида бояд дар реҷаи мустақим (онлайн) дар портали ягонаи хариди давлатии электронӣ ба имзо расонида, пеш бурда шаванд.

Моддаи 56. Баимзорасонӣ ва амали созишномаҳои қолабӣ

1. Созишномаҳои қолабӣ тибқи қоидаҳои барои озмуни кушод пешбинигардида ба имзо расонида мешаванд.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ ҳамаи пешниҳодҳои озмунии тахминии дар давраи амали созишномаи қолабии кушода воридгардидаро дар давоми муҳлати ниҳоие, ки дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқаррар гардидааст, мутобиқи расмиёти дар даъватнома ҷиҳати иштирок дар созишномаи қолабии кушода баёнгардида баррасӣ менамояд.

3. Мақоми ваколатдори давлатӣ иштирокчиёни озмунро дар хусуси он, ки оё онҳо иштирокчиёни созишномаи қолабӣ гардидаанд, инчунин сабабҳои рад кардани пешниҳодҳои тахминии онҳо дар сурати иштирокчиёни созишнома нашудан, огоҳ месозад.

4. Шартномаи харид дар доираи созишномаи қолабӣ мутобиқи шартҳои созишномаи қолабӣ ва расмиёте, ки дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муайян гардида, ба маълумоти иштирокчиён дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ расонида шудаанд, танҳо ба таҳвилгаре (паймонкоре) вобаста карда мешавад, ки тарафи созишномаи қолабӣ мебошад.

5. Дар давоми муҳлати амали созишномаи қолабӣ ворид намудани тағйирот ба тавсифи мавзуи харид роҳ дода намешавад. Тағйир додани шартҳои дигари харид, аз ҷумла меъёрҳои гузаронидани озмун дар марҳилаи дуюм ва услуби истифодаи онҳо, инчунин расмиёти бастани шартномаи харид танҳо ба ҳамон дараҷа ва бо тартибе иҷозат дода мешавад, ки дар шакли ошкоро дар созишномаи қолабӣ пешбинӣ гардидааст.

Моддаи 57. Истифодаи музоядаҳои электронии баръакс

1. Ташкилоти харидор метавонад харидро тавассути музоядаи электронии баръакс бо шароитҳои зерин анҷом диҳад:

1) бозори рақобатноки таҳвилгарон (паймонкорон) мавҷуд аст, ки тавре эҳтимол меравад, ҷавобгчи талаботи тахассусӣ барои иштирок дар музоядаи электронии баръакс хоҳанд буд, то ин ки рақобати самаранок таъмин карда шавад;

2) меъёрҳое, ки ташкилоти харидор ҳангоми муайян намудани пешниҳоди ғолиб истифода мебарад, аз рчи миқдор ва арзиши пулӣ ифодашаванда мебошанд.

2. Музоядаи электронии баръакс метавонад дар шаклҳои зерин истифода шавад:

1) усули алоҳидаи харид;

2) ба сифати марҳилаи ниҳоӣ дар мавриди татбиқи усули озмунии хариди дар моддаи 20 Қонуни мазкур зикргардида ё дар созишномаи қолабӣ бо озмуни марҳилаи дуюм то ба имзо расонидани шартномаи харид, ба шарте ки ташкилоти харидор иштирокчиёни озмунро ҳангоми даъвати нахустини онҳо ҷиҳати иштирок дар расмиёти харид дар бораи гузаронидани музоядаи электронии баръакс огоҳ карда бошад.

3. Ташкилоти харидор метавонад шумораи иштирокчиёни озмунро, ки барои иштирок дар музоядаи электронии баръакс ба қайд гирифта шуда метавонанд, танҳо ба андозае маҳдуд созад, ки бинобар имкониятҳои маҳдуди низоми иттилоотию коммуникатсионӣ зарур мебошад ва уҳдадор аст, ки иштирокчиёнро барои чунин бақайдгирӣ дар асоси ғайритабъизӣ интихоб намояд.

Моддаи 58. Баррасии ибтидоии пешниҳодҳои озмунӣ

Агар қабл аз музоядаи электронии баръакс дар ҳар ду ҳолати дар қисми 2 моддаи 57 Қонуни мазкур зикргардида арзёбии пешниҳодҳои ибтидоии озмунӣ гузаронида шавад, ташкилоти харидор пас аз арзёбии пешниҳодҳои ибтидоии озмунӣ уҳдадор аст:

1) ба ҳар иштирокчии озмуне, ки пешниҳоди ибтидоии озмунии ч рад карда шудааст, огоҳинома дар бораи радкуниро ирсол намояд;

2) ҳар таҳвилгареро, ки пешниҳоди ибтидоии озмунии ч ҷавобгчи талабот мебошад, ҷиҳати иштирок дар музоядаи электронии баръакс бо пешкаш намудани тамоми иттилооти барои иштирок дар музояда зарур ва иттилоот дар бораи натиҷаҳои арзёбии пешниҳодҳои ибтидоии озмунӣ даъват намояд.

Моддаи 59. Арзёбии пешниҳодҳои озмунӣ ва вобастакунии шартнома

1. Пешниҳоди озмуние, ки дар лаҳзаи пчшидани музоядаи электронии баръакс мутобиқи меъёрҳои арзёбӣ пешниҳоди дорои нархи пасттарин ё пешниҳоди судмандтарин мебошад, бояд бо назардошти муқаррароти моддаи 35 Қонуни мазкур пешниҳоди ғолиб дониста шавад.

2. Агар ташкилоти харидор пешниҳодҳои ибтидоиро то музояда баррасӣ накарда бошад, он бояд мутобиқати пешниҳоди озмунии ғолиб ба талаботи озмунӣ, инчунин тахассуси иштирокчии озмунро, агар расмиёти интихоби пешакии тахассусӣ гузаронида нашуда бошад, арзёбӣ намояд.

3. Агар пешниҳоди озмунии ғолиб ҷавобгчи талабот нисбат ба пешниҳодҳои озмунӣ набошад ё агар иштирокчӣ ҷавобгчи талаботи тахассусӣ набошад, ташкилоти харидор уҳдадор аст, ки пешниҳодро рад намояд ва бидуни расонидани зарар ба ҳуқуқи ташкилоти харидор барои рад намудани ҳамаи пешниҳодҳои озмунӣ мутобиқи қисми 1 моддаи 37 Қонуни мазкур ҳангоми пчшидани озмун пешниҳодеро интихоб намояд, ки дар раддабандӣ ҷои навбатиро ишғол намудааст, ба шарте ки ин пешниҳод ҷавобгчи талабот нисбат ба пешниҳодҳои озмунӣ буда, иштирокчии озмун ба талаботи тахассусӣ ҷавобгч мебошад.

4. Агар шумораи таҳвилгарони (паймонкорони) барои иштирок дар музоядаи электронии баръакс ба қайд гирифташуда барои таъмини рақобати самаранок нокифоя бошад, ташкилоти харидор ҳуқуқ дорад музоядаро бекор кунад.

БОБИ 7. БАРРАСИИ ШИКОЯТҲО

Моддаи 60. Ҳуқуқ ба шикоят

Иштирокчии озмун дар хусуси он, ки дар натиҷаи вайронкунии ягон уҳдадории бо Қонуни мазкур ба зиммаи ташкилоти харидор вогузоршуда зиён ё зарар дидааст ё дида метавонад, ҳуқуқ дорад тибқи тартиби муқарраршуда бо шикоят нисбат ба қарор ё амали (беамалии) ташкилоти харидор ба ташкилоти харидор, Комиссияи байниидоравӣ оид ба баррасии шикоятҳо ё ба суд муроҷиат намояд.

Моддаи 61. Комиссияи байниидоравӣ оид ба баррасии шикоятҳо

Барои баррасии саривақтӣ ва мустақилонаи шикоятҳо Комиссияи байниидоравӣ оид ба баррасии шикоятҳо таъсис дода мешавад, ки низомнома ва ҳайати он аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд.

Моддаи 62. Танзими шикоят

1. Талабот ва шартҳо нисбат ба пешниҳоди шикоят, ба баррасӣ қабул кардан ё накардани шикоят, боздоштани харид дар робита ба шикоят, иштироки тарафҳо дар расмиёти баррасии шикоят, қабули қарор ва воситаҳои ҳифзи ҳуқуқии иштирокчиёни озмун дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқаррар карда мешаванд.

2. Ташкилоти харидор ё мақоми ваколатдори давлатӣ ҳуқуқ доранд, ки ба Комиссияи байниидоравӣ оид ба баррасии шикоятҳо ё суд ҷиҳати ба имзо расонидани шартнома дар асоси манфиатҳои таъхирнопазири ҷамъиятӣ дархост намоянд. Комиссияи байниидоравӣ оид ба баррасии шикоятҳо ё суд бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муроҷиатро баррасӣ намуда, вобаста ба он қарори дахлдор қабул менамояд.

Моддаи 63. Шикоят бо тартиби судӣ

1. Нисбат ба қарор ё амали (беамалии) ташкилоти харидор ё Комиссияи байниидоравӣ оид ба баррасии шикоятҳо тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба суд шикоят кардан мумкин аст.

2. Муқаррароти боби мазкур наметавонад ҳуқуқи иштирокчии озмунро ҷиҳати муроҷиат ба суд бе ҳалли пешакии ихтилофи назар мутобиқи Қонуни мазкур маҳдуд созад.

БОБИ 8. МАЪМУРИКУНОНӢ ВА ИҶРОИ ШАРТНОМАҲО

Моддаи 64. Масъулият барои маъмурикунонӣ ва назорати иҷрои шартномаи харид

1. Ташкилоти харидор барои маъмурикунонӣ ва назорати иҷрои шартномаҳои хариди ба имзо расонидааш масъул мебошад.

2. Ташкилоти харидор уҳдадор аст, ки ба мақоми ваколатдори давлатӣ ҳуҷҷатҳо, ҳисобот ва иттилооти дигари марбут ба татбиқи шартномаҳоро пешниҳод намояд.

Моддаи 65. Ворид намудани тағйиру иловаҳо ба шартномаи харид

1. Тағйиру иловаҳо ба шартномаи харид бояд бо мақоми ваколатдори давлатӣ мувофиқа карда шуда, дар шакли созишномаи иловагӣ ба шартнома, ки аз ҷониби ҳарду тараф имзо гардидааст, ба расмият дароварда шавад.

2. Тағйиру иловаҳо ба шартнома набояд хусусияти асосии шартномаи харид ё муҳтавои пешниҳоди озмуниро, ки барои интихоби таҳвилгар (паймонкор) асос гардид, тағйир диҳанд. Кам кардани миқдори мол, ҳаҷми кор ва хизматрасонӣ бе мувофиқан кам кардани нархи шартномаи харид роҳ дода намешавад.

Моддаи 66. Тасҳеҳи нархҳо

1. Ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ, ки нарх метавонад мутобиқи шартнома, бо назардошти тағйир ёфтани шароити иқтисодӣ ё тиҷоратӣ, тасҳеҳ гардад, ба шарте ки чунин имконият дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ ва шартнома пешбинӣ шуда бошад, нархи шартномаи харид муқарраршуда ҳисобида мешавад.

2. Агар шартномаи харид имконияти тасҳеҳи нархро мутобиқи қисми 1 моддаи мазкур пешбинӣ намояд, муқаррароти шартнома оид ба тасҳеҳи нарх бояд вақт барои муайян намудани ҳар тасҳеҳи нарх, шартҳое, ки тасҳеҳи нархро асоснок мегардонанд, ба монанди болоравӣ ё коҳиши арзиши масолеҳ, қувваи корӣ, энергия, инчунин формула ва шохисҳои муайянкунандаи андозаи ҳар тасҳеҳи нарх ва расмиёти дигареро, ки бояд риоя шаванд, муқаррар намояд.

Моддаи 67. Паймонкории фаръӣ ва гузашт

1. Таҳвилгар (паймонкор) метавонад барои иҷрои қисми шартномаи харид бо розигии пешакии хаттии ташкилоти харидор барои шартномаи паймонкории фаръӣ зерпаймонкорро ҷалб намояд.

2. Ҷалби зерпаймонкорон масъулияти таҳвилгарро (паймонкорро) барои иҷрои шартномаи харид маҳдуд намесозад. Тахассуси зерпаймонкори ҷалбшаванда бояд барои ҳамон уҳдадориҳое муайян карда шавад, ки таҳвилгари (паймонкори) асосӣ нисбат ба паймонкори фаръӣ ба зимма дорад.

3. Таҳвилгар (паймонкор) бе иҷозати хаттии ташкилоти харидор барои ба шахси дигар гузашт кардани шартномаи харид ҳуқуқ надорад, вале таҳвилгар (паймонкор) метавонад ба таври зарурӣ ташкилоти харидорро огоҳ сохта, ҳуқуқи гирифтани маблағҳои пулиро тибқи шартнома ба шахси дигар гузашт кунад.

Моддаи 68. Эътироз аз рчи шартномаи харид

1. Дар ҳолати ба миён омадани баҳсу ихтилофот дар робита ба иҷрои шартномаи баимзорасида як тараф дар сурати гирифтани эътирози тарафи дигар уҳдадор аст, ки онро баррасӣ намуда, дар давоми 15 рчзи тақвимӣ пас аз пешниҳоди эътироз, ҷавоби хаттӣ диҳад.

2. Дар ҳолати рад гардидани эътироз ё надодани ҷавоб дар муҳлати дар қисми 1 моддаи мазкур муқарраршуда тарафи манфиатдор ҳуқуқ дорад, ки ба суд муроҷиат намояд.

Моддаи 69. Азназаргузаронии мол, кор ва хизматрасонӣ

1. Ташкилоти харидор уҳдадор аст, ки комиссия оид ба санҷиш ва қабули мол, кор ва хизматрасониро таъсис диҳад.

2. Таҳвилгар (паймонкор) уҳдадор аст, ки аз ҳисоби худ ба ихтиёри ташкилоти харидор биноҳо, воситаҳо ва ҳайати кормандони барои гузаронидани санҷиш заруриро пешкаш намояд. Таҳвилгар (паймонкор) ва ташкилоти харидор хароҷоти марбут ба иштироки намояндагонашонро дар санҷиш дар алоҳидагӣ пардохт менамоянд.

3. Таҳвилгар (паймонкор) ҳар камбудию норасоии худро аз ҳисоби худ бартараф менамояд.

Моддаи 70. Бекор кардани шартномаи харид

1. Ташкилоти харидор дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ ҳуқуқ дорад ҳангоми тағйирёбии ҷиддии ҳолатҳо, ки тарафҳо зимни бастани шартномаи харид дар назар доштанд ва тағйироте, ки пешбиниашон дар лаҳзаи бастани шартномаи харид имконнопазир буд ва ҳамзамон, агар иҷрои шартнома метавонад хилофи манфиатҳои ҷамъиятӣ бошад, бо тартиби яктарафа шартномаи басташударо бекор кунад.

2. Ташкилоти харидор ҳуқуқ дорад шартномаи харидро дар давоми як моҳи фарорасии ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 1 моддаи мазкур, ки ба ў маълум гардидаанд, бекор намояд.

3. Агар шартномаи харид тибқи ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 1 моддаи мазкур бекор карда шавад, барқарор намудани ҳуқуқҳои тарафҳо аз рўи принсипи барқароркунии (реститутсияи) дутарафа ва ҷуброни зиёни расонидашуда анҷом дода мешавад.

4. Ташкилоти харидор дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ бо тартиби яктарафа шартномаи харидро бекор менамояд, агар дар рафти иҷрои он муайян карда шавад, ки таҳвилгари (паймонкори) эҳтимолии муқарраршуда мутобиқат намекунад ё иттилооти дидаю дониста бардурўғ оид ба мутобиқатии худ ба чунин талаботро пешниҳод намудааст, ки ба ў имконият додааст ғолиби расмиёти харид гардад.

БОБИ 9. МАҲДУДИЯТҲО ҲАНГОМИ ГУЗАРОНИДАНИ ХАРИДИ ДАВЛАТӢ

Моддаи 71. Бархўрди манфиатҳо

1. Ба хизматчиёни давлатӣ ва кормандони ташкилоти харидор манъ аст:

1) ба расмиёти хариди давлатӣ бо ҳар тариқ ба манфиати ҳар яке аз тарафҳои харид таъсир расонанд;

2) дар хариди бо Қонуни мазкур танзимшаванда ба сифати иштирокчии озмун, таҳвилгар (паймонкор) иштирок намоянд ё ба сифати намояндаи қонунии онҳо баромад кунанд.

2. Шахс барои намояндагӣ кардани ташкилоти харидор, иҷро намудани уҳдадориҳои дигари марбут ба расмиёти хариди давлатӣ ё иҷро намудани вазифаҳои машваратчӣ оид ба расмиёти хариди давлатӣ ҳуқуқ надорад, агар ч:

1) бо иштирокчии озмун, таҳвилгар (паймонкор) хеши наздик бошад, муносибатҳои фарзандхондӣ, васоят ё парасторӣ дошта бошад;

2) дар давоми ду соли то гузаронидани расмиёти хариди давлатӣ дар расмиёти хариди давлатӣ ба сифати корманд ё шахси мансабдори иштирокчии озмун, таҳвилгар (паймонкор) иштирок карда бошад ё дар он манфиати молиявӣ дошта бошад.

3. Фаъолияти марбут ба хариди хизматчиёни давлатӣ ва кормандони ташкилоти харидор аз номи ташкилоти харидор, ки таҳти амали маҳдудиятҳои марбут ба бархўрди манфиатҳои дар моддаи мазкур зикргардида қарор мегирад, аз ҷумла инҳоро дар бар мегирад:

1) арзёбӣ ва муқоисаи пешниҳодҳои озмунӣ ва дархостҳо;

2) гузаронидани муҳокимаҳои техникӣ ё гуфтушунидҳо;

3) интихоб ё тасдиқи интихоби иштирокчии озмун;

4) маъмурикунонии шартномаҳои харид, аз ҷумла пардохтҳо ва танзими баҳсҳо.

Моддаи 72. Ошкор намудани бархўрди манфиатҳо

1. Хизматчиёни давлатӣ ва кормандони ташкилоти харидор уҳдадоранд, ки дар бораи ҳамаи бархўрдҳои воқеӣ ва эҳтимолии манфиатҳо хабар дода, аз иштирок дар расмиёти хариде, ки ба он ихтилофи манфиатҳо таъсир расонида метавонад, даст кашанд. Ҳар як чунин хабар ё дасткашӣ бояд дар протоколи харид сабт карда шавад.

2. Хизматчиёни давлатӣ ва кормандони ташкилоти харидор бояд то оғози арзёбӣ ва муқоисаи пешниҳодҳои озмунӣ ва дархостҳо ё ҳар гуна мувофиқасозӣ, маъқул донистан ё иҷрои вазифаҳои марбут ба харид аризаро дар хусуси он ки бо иштирокчиёни озмун ё таҳвилгарон (паймонкорон) дар ягон муносибатҳое, ки дар моддаи 71 Қонуни мазкур зикр карда шудаанд, алоқаманд нестанд, инчунин дар хусуси он ки оид ба кори оянда бо онҳо гуфтушунид намебаранд ё аҳду паймон набастаанд, ба имзо расонанд.

Моддаи 73. Хориҷ намудан аз иштирок дар хариди давлатӣ

1. Таҳвилгар (паймонкор) ё зерпаймонкор аз иштирок дар хариди давлатӣ бо ворид намудан ба Феҳристи таҳвилгарони (паймонкорони) беэътимод (бевиҷдон) ба муҳлати дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқарраршуда бо асосҳои зерин хориҷ карда мешавад:

1) пешниҳод намудани иттилооти дидаю дониста бардурўғ дар ҷараёни пешкаш намудани пешниҳоди озмунӣ ё дархост;

2) иҷро накардани шартномаи харид;

3) саркашӣ намудан аз бастани шартномаи харид, ба шарте ки иштирокчии озмун ҳуқуқи худро барои баргардонидани таъминоти пешниҳоди озмунӣ мутобиқи қисми 4 моддаи 32 Қонуни мазкур аз даст надода бошад;

4) вайрон кардани шартҳои эъломия дар бораи таъминоти пешниҳоди озмунӣ;

5) аз ҷониби ташкилоти харидор ба таври яктарафа бекор кардани шартномаи харид, ки дар рафти иҷрои он муайян карда шудааст, ки таҳвилгар (паймонкор) ба талаботи дар ҳуҷҷатҳои озмунӣ нисбат ба таҳвилгарони (паймонкорони) эҳтимолӣ муқарраршуда мутобиқат намекунад ё иттилооти дидаю дониста бардурўғ оид ба мутобиқатии худ ба чунин талабот пешниҳод намудааст, ки ба ў имконияти ғолиби расмиёти харид шуданро додааст;

6) дар муддати се сол то оғози расмиёти харид содир намудани амалҳои ғайриқонуние, ки ба пешкаш намудани пешниҳоди озмунӣ ё дархост муносибат доштанд;

7) дар муддати се сол то оғози расмиёти харид содир намудани ҷинояти марбут ба коррупсия ё қаллобӣ;

8) ба имзо расонидани шартномаи паймонкории фаръӣ бе розигии пешакии хаттии ташкилоти харидор.

2. Ворид намудан ба Феҳристи таҳвилгарони (паймонкорони) беэътимод (бевиҷдон) ва аз он хориҷ намудани таҳвилгар (паймонкор) тибқи Тартиби пешбурди Феҳристи таҳвилгарони (паймонкорони) беэътимод (бевиҷдон), ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда шудааст, амалӣ карда мешавад.

3. Таҳвилгар (паймонкор) наметавонад дар мавриди мавҷудияти бархўрди манфиатҳо, ки дар қоидаҳо оид ба расмиёти хариди давлатӣ муқаррар карда шудаанд, дар расмиёти харид иштирок намояд.

БОБИ 10. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 74. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 75. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи хариди давлатии мол, кор ва хизматрасонӣ"

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи хариди давлатии мол, кор ва хизматрасонӣ" аз 3 марти соли 2006 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2006, №3, мод. 158; с. 2012, №4, мод. 265) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 76. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе,

аз 15 марти соли 2023, № 1955

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон	1955	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ХАРИДИ ДАВЛАТӢ	Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон	15.03.2023	Амалкунанда	word pdf zip

Матни асосӣ:
Дидан

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ ҲУҶҶАТИ ЭЛЕКТРОНӢ ВА ИМЗОИ ЭЛЕКТРОНӢ

бо қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 15 феврали соли 2023, № 973

қабул карда шуд

бо қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 15 марти соли 2023, № 374

ҷонибдорӣ карда шуд

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ, тартиби гардиш ва истифодаи ҳуҷҷатҳои электронӣ, инчунин таъсис ва истифодаи имзои электрониро дар раванди ташаккул ва истифодаи ҳуҷҷатҳои электронӣ муқаррар менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

1) **ҳуҷҷати электронӣ** - маълумоте, ки дар шакли электронӣ пешниҳод шудааст;

2) **шакли электронӣ** - маҷмуи технологияҳое, ки барои омода кардан, қабул намудан ва табодули маълумот бо истифода аз имзои электронӣ имкон медиҳанд;

3) **низоми иттилоотӣ** - низоме, ки иштирокчиёни он бо истифода аз имзои электронӣ мубодилаи маълумотро дар шакли электронӣ амалӣ менамоянд;

4) **низоми иттилоотии корпоративӣ** - низоми иттилоотие, ки дар он иштирокчиёни ҳамкории мутақобилаи электронӣ доираи муайяни шахсон мебошанд;

5) **низоми иттилоотии истифодаи умум** - низоми иттилоотие, ки дар он иштирокчиёни ҳамкории мутақобилаи электронӣ доираи номуайяни шахсон мебошанд;

6) **иштирокчиёни низоми иттилоотӣ (иштирокчиёни гардиши ҳуҷҷатҳои электронӣ)** - шахсони воқеӣ, соҳибкорони инфиродӣ, шахсони ҳуқуқӣ, мақомоти давлатӣ, ки ҳангоми татбиқи ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии худ аз имзои электронӣ истифода мебаранд;

7) **гардиши ҳуҷҷатҳои электронӣ (муомилоти ҳуҷҷатҳои электронӣ)** - таҳия, истифода, нигоҳдорӣ ва мубодилаи ҳуҷҷатҳои электронӣ, ки тавассути технологияҳои иттилоотию коммуникатсионӣ амалӣ карда мешаванд;

8) **имзои электронии одӣ** - маълумоте, ки барои муайян намудани иштирокчии муомилоти ҳуҷҷатҳои электронӣ ва иродаи ч дар амал ва аҳдҳо (шартномаҳо) имкон медиҳад;

9) **имзои электронии мукаммал** - реквизити ҳуҷҷати электронӣ, ки бо истифода аз калиди имзои электронии мукаммал ташаккул меёбад ва барои ҳифзи ҳуҷҷати электронӣ аз қалбакӣ сохтани он равона карда мешавад;

10) **имзои электронии ҳифзшуда (имзои электронии рақамӣ)** - реквизити ҳуҷҷати электроние, ки дар натиҷаи табдили криптографии маълумот бо истифода аз калиди пӯшидаи имзои электронӣ ба даст оварда шудааст ва барои айнияткунонии соҳиби сертификати калиди имзо имкон медиҳад, мавҷуд набудани таҳрифи маълумотро дар ҳуҷҷати электронӣ муқаррар менамояд ва ба ҳифзи ҳуҷҷати электронӣ аз тағйироти беиҷозат равона карда шудааст;

11) **воситаҳои имзои электронии ҳифзшуда** - воситаҳои дастгоҳӣ ва (ё) барномавие, ки иҷрои ақаллан яке аз функсияҳои зеринро таъмин менамоянд:

а) омода кардани имзои электронӣ дар ҳуҷҷати электронӣ бо истифода аз калиди пӯшидаи имзои электронӣ;

б) тасдиқи аслияти имзои электронӣ дар ҳуҷҷати электронӣ бо истифода аз калиди кушодаи имзои электронӣ;

в) омода кардани калидҳои пӯшида ва кушодаи имзоҳои электронӣ;

12) **калиди пӯшидаи имзои электронии ҳифзшуда** - пайдарҳамии рамзҳо, ки ба соҳиби сертификати калиди имзо маълум аст;

13) **калиди кушодаи имзои электронии ҳифзшуда** - пайдарҳамии рамзҳои имзои электронӣ, ки ба ҳар як истифодабаранда дастрас буда, барои тасдиқ кардани аслияти имзои электронии рақамӣ дар ҳуҷҷати электронӣ пешбинӣ гардидааст;

14) **сертификати воситаҳои имзои электронии ҳифзшуда** - ҳуҷҷат дар ҳомили коғазӣ, ки тибқи қоидаҳои системаи сертификатонӣ ҷиҳати тасдиқи ба талаботи муқарраргардида мутобиқ будани воситаҳои имзои электронии рақамӣ дода шудааст;

15) **сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда** - ҳуҷҷат дар ҳомили коғазӣ ё ҳуҷҷати электронӣ бо имзои электронии ҳифзшудаи шахси ваколатдори маркази тасдиқкунанда, ки дар худ калиди кушодаи имзои электронии ҳифзшударо дар бар гирифта, он аз ҷониби маркази тасдиқкунанда ба иштирокчии низоми иттилоотӣ ҷиҳати тасдиқи аслӣ будани имзои электронии ҳифзшуда ва айнияткунонии дорандаи сертификати калиди имзо дода мешавад;

16) **сертификати калиди имзои электронии мукаммал** - ҳуҷҷат дар ҳомили коғазӣ ё ҳуҷҷати электронӣ бо имзои электронии ҳифзшудаи шахси ваколатдор, ки калиди имзои электронии мукаммали дарбаргирандаи калиди кушодаи имзои электронии ҳифзшударо додааст, ки он аз ҷониби шахси ваколатдор ба иштирокчии низоми иттилоотӣ ҷиҳати тасдиқи аслӣ будани имзои электронии ҳифзшуда ва айнияткунонии дорандаи сертификати калиди имзо дода мешавад;

17) **тасдиқи аслияти имзои электронии ҳифзшуда дар ҳуҷҷати электронӣ** - натиҷаи мусбии санҷиш бо воситаи дахлдори сертификатсияшудаи имзои электронии ҳифзшуда бо истифода аз сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда оид ба мансубияти имзои электронии ҳифзшуда дар ҳуҷҷати электронӣ ба дорандаи сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда ва мавҷуд набудани таҳрифкорӣ дар ҳуҷҷати электронии имзошуда;

18) **имзокунандаи ҳуҷҷати электронӣ** - иштирокчии низоми иттилоотӣ, ки ҳангоми имзои ҳуҷҷати электронӣ аз имзои электронӣ истифода мебарад;

19) **дорандаи сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда** - шахси воқеӣ, соҳибкори инфиродӣ, намояндаи қонунии шахси ҳуқуқӣ, ки аз ҷониби маркази тасдиқкунанда ба номаш сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда дода шудааст ва ӯ дорои калиди пӯшидаи дахлдори имзои электронии ҳифзшуда мебошад, ки бо ёрии воситаҳои имзои электронии ҳифзшуда барои истифодаи имзои электронии худ дар ҳуҷҷатҳои электронӣ имкон медиҳад;

20) **истифодабарандаи сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда** - иштирокчии мубодилаи иттилоотии электронӣ, ки маълумот дар бораи сертификати калиди имзои электронии ҳифзшудаи дар маркази тасдиқкунанда гирифташударо дар рафти санҷиши мансубияти имзои электронии ҳифзшуда ба дорандаи сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда истифода мебарад;

21) **маркази сертификатсияи калидҳои кушодаи имзои электронӣ (минбаъд - маркази тасдиқкунанда)** - шахси ҳуқуқӣ, ки дорои ҳуқуқи тасдиқи мутобиқати калиди кушодаи имзои электронии ҳифзшуда ба калиди пӯшидаи имзои электронии ҳифзшуда, ки ба номи ӯ шаҳодатномаи бақайдгирӣ (дорандаи шаҳодатнома) дода шудааст, мебошад;

22) **санҷиши аслияти имзои электронии ҳифзшуда** - пайдарҳамии амалҳо, ки дар рафти он маълумот дар бораи мутобиқати калиди кушодаи имзои электронии ҳифзшудаи иштирокчии гардиши ҳуҷҷатҳои электронӣ ба калиди пӯшидаи имзои электронии ҳифзшуда санҷида мешавад;

23) **бойгонии электронӣ** - махзани маҷмуи ҳуҷҷатҳои электронӣ.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳуҷҷати электронӣ ва имзои электронӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳуҷҷати электронӣ ва имзои электронӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Доираи амали Қонуни мазкур

1. Муқаррароти Қонуни мазкур ба инҳо татбиқ мегардад:

1) ҳуҷҷатҳои электронии мақомоти давлатӣ (ба истиснои ҳуҷҷатҳо оид ба фаъолияти контрразведка, разведка ва оперативӣҷустуҷӯӣ, истифодаи чораҳои криптографию оперативии ҳифзи сирри давлатӣ), шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми анҷом додани аҳдҳои маданию ҳуқуқӣ, инчунин ҳолатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

2) имзои электроние, ки бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур омода карда шудааст:

2. Амали Қонуни мазкур нисбат ба муносибатҳое, ки ҳангоми истифодаи дигар имзои ҳаммонанди дастӣ ба миён меоянд, паҳн намегардад.

БОБИ 2. НАЗОРАТИ ДАВЛАТӢ ДАР СОҲАИ ГАРДИШИ ҲУҶҶАТИ ЭЛЕКТРОНӢ ВА ИМЗОИ ЭЛЕКТРОНӢ

Моддаи 4. Мақомоти ваколатдор оид ба назорати давлатӣ дар соҳаи гардиши ҳуҷҷати электронӣ ва дар соҳаи имзои электронӣ

Мақоми ваколатдор оид ба назорати давлатӣ дар соҳаи гардиши ҳуҷҷати электронӣ (минбаъд - **мақоми ваколатдор дар соҳаи гардиши ҳуҷҷати электронӣ**) ва мақоми ваколатдор оид ба назорати давлатӣ дар соҳаи имзои электронӣ (минбаъд - **мақоми ваколатдор дар соҳаи имзои электронӣ**) аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

Моддаи 5. Ваколати мақоми ваколатдор дар соҳаи гардиши ҳуҷҷати электронӣ

Ба ваколати мақоми ваколатдор дар соҳаи гардиши ҳуҷҷати электронӣ мансубанд:

1) татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи гардиши ҳуҷҷати электронӣ;

2) таҳияи дурнамо, стратегия, консепсия ва барномаҳо дар соҳаи гардиши ҳуҷҷати электронӣ ва ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти дахлдори давлатӣ дар татбиқи онҳо;

3) тасдиқи қоидаҳои намунавӣ дар соҳаи гардиши ҳуҷҷати электронӣ;

4) муқаррар намудани қоидаҳои бойгоникунонӣ ва нигоҳдории ҳуҷҷатҳои электронӣ;

5) амалӣ намудани дигар ваколатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 6. Ваколати мақоми ваколатдор дар соҳаи имзои электронӣ

Ба ваколати мақоми ваколатдор дар соҳаи имзои электронӣ мансубанд:

1) татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи имзои электронӣ;

2) таҳияи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи имзои электронӣ, аз ҷумла таҳияи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ барои таъмини равобити мутақобила байни феҳристҳои сертификатҳои калидҳои имзои электронии ҳифзшудаи марказҳои гуногуни тасдиқкунанда, инчунин имконияти истифодаи нигоҳдошти махсуси калидҳои пӯшидаи имзои электронии ҳифзшуда ва ҳангоми гирифтани имзои электронии ҳифзшуда истифодаи маълумоти шахсии муроҷиаткунандагон, ки дар мақомоти давлатӣ мавҷуданд;

3) расонидани ёрии амалӣ ва методӣ ба мақомоти давлатӣ ва иштирокчиёни дигари гардиши ҳуҷҷатҳои электронӣ;

4) тасдиқи Низомномаи намунавии маркази тасдиқкунанда;

5) тасдиқи қоидаҳои додан, нигоҳдорӣ, бозхонди сертификатҳо ва тасдиқи мансубият ва эътиборнокии калиди кушодаи имзои электронии ҳифзшуда аз ҷониби маркази тасдиқкунанда, аз ҷумла маркази тасдиқкунандаи решавӣ ва марказҳои тасдиқкунандаи мақомоти давлатӣ;

6) тасдиқи қоидаҳои ҳамкории мутақобилаи марказҳои тасдиқкунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо марказҳои тасдиқкунанда ва тарафҳои сеюми бовариноки давлатҳои хориҷӣ;

7) тасдиқи қоидаҳои санҷиши аслияти имзои электронӣ, аз ҷумла тасдиқи аслияти имзои электронии ҳифзшуда дар ҳуҷҷати электронӣ;

8) таҳия ва тасдиқи тартиби ба даст овардан ва истифодабарии сертификатҳои решавии имзои электронии ҳифзшуда;

9) амалигардонии тасдиқи аслияти имзоҳои электронии ҳифзшудаи шахсони ваколатдори марказҳои тасдиқкунанда дар сертификатҳои калиди имзоҳои электронии ҳифзшудаи аз ҷониби онҳо додашуда;

10) додани иҷозатнома ба марказҳои тасдиқкунанда ва муайян намудани талабот ва шартҳои иҷозатномадиҳӣ бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

11) санҷиши фаъолияти марказҳои тасдиқкунанда дар самти риоя ва иҷро намудани талабот ва шартҳои иҷозатномадиҳӣ бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби онҳо;

12) амалӣ намудани дигар ваколатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

БОБИ 3. ШАРТҲОИ ГАРДИШИ ҲУҶҶАТИ ЭЛЕКТРОНӢ

Моддаи 7. Соҳаи гардиши ҳуҷҷатҳои электронӣ

1. Ҳуҷҷати электронӣ метавонад дар тамоми соҳаҳои фаъолият, ки дар онҳо воситаҳои барномавӣ ва техникии барои омода, коркард, нигоҳдорӣ, интиқол ва қабули иттилоот заруранд, истифода шавад.

2. Бо ёрии ҳуҷҷатҳои электронӣ метавонанд аҳдҳо ба амал бароварда шаванд (шартномаҳо баста шаванд), ҳисоббаробаркуниҳо, мукотибот, интиқоли ҳуҷҷатҳо ва маълумоти дигар ба роҳ монда шаванд.

3. Маҳдудиятҳо доир ба истифодаи ҳуҷҷатҳои электронӣ метавонанд дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда шаванд.

Моддаи 8. Намудҳо ва сохтори ҳуҷҷати электронӣ

1. Ҳуҷҷатҳои электронӣ ба ҳифзшуда ва одӣ тақсим мешаванд. Ҳуҷҷати электронии ҳифзшуда бо имзои электронии ҳифзшуда имзо карда мешавад. Ҳуҷҷати электронии одӣ бо имзои электронии одӣ ё имзои электронии мукаммал имзо карда мешавад.

2. Ҳуҷҷати электронӣ аз қисмҳои умумӣ ва махсус иборат аст. Қисми умумии ҳуҷҷати электронӣ аз маълумоте, ки мазмуни ҳуҷҷатро ташкил менамояд ва маълумот дар бораи гирандаи мактуб иборат аст. Қисми махсуси ҳуҷҷати электронӣ аз як ё якчанд имзоҳои электронӣ иборат аст.

Моддаи 9. Нусхаи аслии ҳуҷҷати электронии ҳифзшуда

Нусхаи аслии ҳуҷҷати электронии ҳифзшуда танҳо дар шакли электронӣ, ки бо имзои электронии ҳифзшуда имзо шудааст, мавҷуд аст.

Моддаи 10. Эътибори ҳуқуқии ҳуҷҷати электронӣ

1. Ҳуҷҷати электронӣ дар ҳамон вақт имзошуда эътироф карда мешавад, агар ҳангоми имзои он имзои электронӣ истифода шуда бошад.

2. Ҳуҷҷати электронӣ, ки бо имзои электронии ҳифзшуда имзо шудааст (ҳуҷҷати электронии ҳифзшуда) бо ҳуҷҷати ҳомили коғазӣ, ки бо имзои дастӣ имзо шудааст, эътибори ҳуқуқии баробар дорад.

3. Ҳуҷҷати электронӣ, ки бо имзои электронии одӣ ё имзои электронии мукаммал (ҳуҷҷати электронии одӣ) имзо шудааст, дорои эътибори ҳуқуқии баробар бо ҳуҷҷати ҳомили коғазӣ дар сурате эътироф карда мешавад, агар ин ҳолат дар созишномаи байни иштирокчиёни низоми иттилоотӣ ё санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шуда бошад.

4. Дар гардиши ҳуҷҷатҳои электронӣ бо иштироки мақомоти давлатӣ танҳо ҳуҷҷатҳои электронии ҳифзшуда истифода мешаванд.

Моддаи 11. Омода кардан, ба расмият даровардан, нигоҳ доштан ва гардиши ҳуҷҷатҳои электронӣ

Қоидаҳои омода кардан, ба расмият даровардан, нигоҳ доштан ва гардиши ҳуҷҷатҳои электронӣ аз ҷониби мақомоти давлатӣ, инчунин шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шартномаҳои байни иштирокчиёни низоми иттилоотӣ муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 12. Нигоҳдорӣ ва нобуд кардани ҳуҷҷатҳои электронӣ

1. Нигоҳдории ҳуҷҷатҳои электронӣ аз ҷониби ташкилотҳое, ки фаъолияти бойгонӣ, инчунин фаъолиятро оид ба нигоҳдории маълумоти ҳуҷҷатишуда пеш мебаранд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

2. Ҳуҷҷатҳои электронӣ дар бойгониҳои электронӣ нигоҳ дошта мешаванд. Тартиби ташкили бойгонии электронӣ, инчунин тартиби нигоҳдории ҳуҷҷатҳои электронӣ дар бойгониҳои электронӣ ва нобуд кардани онҳо аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Моддаи 13. Ҳифзи ҳуҷҷатҳои электронӣ

Шахсоне, ки ба омода кардан, коркард, қабул, интиқол ва нигоҳдории ҳуҷҷатҳои электронӣ машғуланд, бояд аз воситаҳои барномавӣ ва техникие истифода баранд, ки сатҳи зарурии ҳифзи ин гуна ҳуҷҷатҳоро аз тағйироти беиҷозат таъмин менамоянд.

Моддаи 14. Ҳуҷҷатҳои электронии дорои маълумоти паҳншавиашон манъшуда ё маҳдудшуда

Мазмуни ҳуҷҷатҳои электронӣ метавонад маълумоте бошад, ки дорои сирри хизматӣ ё тиҷоратӣ, инчунин дигар маълумоте бошад, ки паҳн кардани он манъ ё маҳдуд карда шудааст. Қоидаҳои истифода ва чораҳои ҳифзи чунин маълумотро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

Моддаи 15. Фиристодан ва қабули ҳуҷҷати электронӣ

1. Вақти фиристонидани ҳуҷҷати электронӣ лаҳзаи баромадани ҳуҷҷати электронӣ аз низоми иттилоотии ирсолкунанда ҳисобида мешавад.

2. Вақти қабул намудани ҳуҷҷати электронӣ лаҳзаи ворид шудани ҳуҷҷати электронӣ ба низоми иттилоотии қабулкунанда ҳисобида мешавад.

3. Макони фиристодан ва қабул намудани ҳуҷҷати электронӣ ҷойи истиқомат барои шахсони воқеӣ ва суроғаи ҳуқуқӣ барои иштирокчиёни дигари гардиши ҳуҷҷатҳои электронӣ эътироф карда мешавад.

Моддаи 16. Масъулият барои мазмуни ҳуҷҷати электронӣ

Масъулият барои мазмуни ҳуҷҷати электроние, ки бо тартиби пешбининамудаи Қонуни мазкур ба расмият дароварда шудааст, ба зиммаи имзокунандаи ҳуҷҷати электронӣ вогузор мегардад.

БОБИ 4. ШАРТҲОИ ИСТИФОДАИ ИМЗОИ ЭЛЕКТРОНӢ

Моддаи 17. Истифодаи имзои электронӣ

1. Имзои электронӣ ҳангоми ба расмият даровардани ҳуҷҷатҳои электронӣ, аҳдҳо (шартномаҳо), дар ҳолатҳо ва тартиби пешбининамудаи Қонуни мазкур ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода мешавад.

2. Имзои электронӣ метавонад ҳам дар низоми иттилоотии корпоративӣ ва ҳам дар низоми иттилоотии истифодаи умум бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур истифода шавад.

Моддаи 18. Намудҳои имзоҳои электронӣ

1. Ҳангоми тартиб додани ҳуҷҷатҳо ва аҳдҳо (шартномаҳо) метавонанд имзоҳои электронии зерин истифода шаванд:

1) имзои электронии одӣ;

2) имзои электронии мукаммал;

3) имзои электронии ҳифзшуда.

2. Имзои электронии одӣ бо комбинатсияи логин ва парол, рамзи тасдиқкунӣ, тавассути почтаи электронӣ, СМС-паёмак, фармоишҳои UҒҒD ва усулҳои ҳамшабеҳи дигар тасдиқ карда мешавад ва танҳо дар сурате истифода мешавад, ки агар дар созишномаи иштирокчиёни низоми иттилоотӣ имконияти истифодаи он пешбинӣ шуда бошад. Ҳангоми истифодаи имзои электронии одӣ калиди санҷиши имзо, воситаҳои имзои электронӣ ва сертификати калиди санҷиши имзо истифода намешаванд.

3. Имзои электронии мукаммал бо калиди имзои электронӣ тасдиқ карда мешавад. Калиди имзои электронии мукаммал аз ҷониби субъектҳое, ки имзои электронии мукаммалро дар гардиши ҳуҷҷатҳои дохилӣ ё низоми иттилоотии корпоративӣ истифода мебаранд, мустақилона таҳия карда мешавад. Имзои электронии мукаммал бояд маълумот дар бораи дорандаи имзои электронӣ ва силсилаи калидро дар бар гирад. Қоидаҳои сертификатонии имзоҳои электронии ҳифзшуда, ки Қонуни мазкур пешбинӣ намудааст, нисбат ба имзоҳои электронии мукаммал низ татбиқ мегарданд.

4. Истифодаи имзои электронии одӣ, тартиби пешниҳод ва истифодаи имзои электронии мукаммал дар гардиши ҳуҷҷатҳои дохилии субъекти муайян метавонад бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии шахси мансабдор ё мақоми дигари идоракунии ваколатдори ин субъект ба расмият дароварда шавад. Тартиби додан ва истифодаи имзои электронии мукаммал дар низоми иттилоотии корпоративӣ бо созишномаи иштирокчиёни низоми иттилоотии корпоративӣ муқаррар карда мешавад. Субъектони низоми иттилоотии корпоративӣ бояд ҳифзи имзоҳои электронии мукаммал ва истифодаи бехатарии онҳоро таъмин намоянд.

5. Имзои электронии ҳифзшуда танҳо ҳангоми имзои ҳуҷҷатҳои электронии ҳифзшуда истифода мешавад. Ҳуҷҷати электронии ҳифзшуда ва имзои электронии ҳифзшуда бояд маълумот дар бораи дорандаи имзои электронӣ, рақами сертификат ва муҳлати амали онро доро бошанд.

Моддаи 19. Шартҳои эътирофи баробарии имзои электронӣ ва имзои дастӣ

1. Имзои электронии одӣ ва имзои электронии мукаммал бо имзои дастӣ дар ҳолатҳое баробардараҷа эътироф карда мешавад, агар дар созишномаи байни иштирокчиёни низоми иттилоотӣ ё санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шуда бошанд.

2. Имзои электронии ҳифзшуда дар сурати риоя шудани шартҳои зерин бо имзои дастӣ баробардараҷа эътироф карда мешавад, агар:

1) муҳлати амали сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда мансуб ба ин имзои электронӣ ба охир нарасида бошад;

2) аслияти имзои электронии ҳифзшуда дар ҳуҷҷати электронӣ тасдиқ шуда бошад.

Моддаи 20. Шумораи имзоҳои электронии иштирокчиёни низоми иттилоотӣ

Иштирокчиёни низоми иттилоотӣ ҳуқуқ доранд, ки шумораи бемаҳдуди имзоҳои электрониро истифода баранд.

Моддаи 21. Омода кардани имзоҳои электронӣ

1. Имзоҳои электронии одӣ ва имзоҳои электронии мукаммал аз ҷониби иштирокчиёни низоми иттилоотӣ мустақилона бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур омода карда мешаванд.

2. Ҳангоми омода кардани имзои электронии мукаммал субъектҳои истифодабарандаи ин намуди имзо бояд талаботҳои зеринро таъмин намоянд:

1) мавҷудияти мутахассисони дахлдор дар воҳиди кории худ;

2) истифодаи воситаҳои имзои электронӣ, ки бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур сертификатсия шудаанд;

3) пешбурди феҳристи калидҳои имзои электронии мукаммал;

4) нигоҳдории маълумот дар бораи сертификати калидҳои имзои электронии мукаммал. Тартиби нигоҳдории сертификати калидҳои имзои электронии ҳифзшуда, ки Қонуни мазкур нисбат ба марказҳои тасдиқкунанда пешбинӣ намудааст, инчунин нисбат ба субъектҳое, ки чунин калидҳои имзои электронии мукаммалро омода мекунанд, татбиқ мегардад;

5) санҷиши аслияти калиди имзои электронии мукаммал;

6) истифодаи имзои электронии мукаммал танҳо дар гардиши ҳуҷҷатҳои электронии дохилӣ ё дар гардиши ҳуҷҷатҳо байни иштирокчиёни низоми корпоративӣ.

3. Имзои электронии ҳифзшуда аз ҷониби марказҳои тасдиқкунанда дар асоси шартномаи бо иштирокчии низоми иттилоотӣ басташуда омода карда мешавад.

БОБИ 5. ИМЗОИ ЭЛЕКТРОНИИ ҲИФЗШУДА

Моддаи 22. Калидҳои имзои электронии ҳифзшуда

1. Ҳангоми истифодаи имзои электронии ҳифзшуда калидҳои кушода ва пӯшида истифода мешаванд.

2. Калиди кушодаи имзои электронии ҳифзшуда дар маркази тасдиқкунанда нигоҳ дошта мешавад ва барои ҳамаи иштирокчиёни низоми иттилоотӣ дастрас аст. Калиди пӯшидаи имзои электронӣ танҳо аз ҷониби дорандаи он бидуни дастрасии шахсони дигар ба он нигоҳ дошта мешавад ва истифода мегардад.

Моддаи 23. Омода кардани калидҳои имзои электронии ҳифзшуда

1. Дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон калидҳои имзои электронии ҳифзшуда аз ҷониби марказҳои тасдиқкунанда дар асоси шартномаҳои дахлдори бо иштирокчиёни низоми иттилоотӣ басташуда омода карда мешаванд.

2. Ҳангоми омода кардани калидҳои имзоҳои электронии ҳифзшуда, ҳифзи минбаъдаи онҳо ва санҷиши аслияти сертификати калидҳои имзоҳои электронии ҳифзшуда бояд танҳо аз воситаҳои сертификатсияшудаи имзоҳои электронӣ истифода шавад.

3. Ҷуброни зарар вобаста ба омода кардани калидҳои имзоҳои электронии ҳифзшуда тавассути воситаҳои сертификатсиянашудаи имзои электронӣ аз ҷониби марказҳои тасдиқкунандае, ки калидҳои имзои ҳифзшудаи электрониро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон омода кардаанд, амалӣ карда мешавад.

Моддаи 24. Сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда

1. Ҳангоми омода кардани калиди имзои электронии ҳифзшуда ба дорандаи имзои электронии ҳифзшуда сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда дода мешавад.

2. Сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда бояд дорои маълумоти зерин бошад:

1) рақами нодири бақайдгирии сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда;

2) санаи оғоз ва ба охир расидани муҳлати амали сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда, ки дар феҳристи маркази тасдиқкунанда мавҷуд аст;

3) насаб, ном ва номи падари (агар бошад) дорандаи сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда;

4) калиди кушодаи имзои электронии ҳифзшуда;

5) номгӯйи воситаҳои имзои электронии ҳифзшуда, ки дар онҳо калиди кушодаи имзои электронии ҳифзшуда истифода мешавад;

6) маълумот дар бораи маркази тасдиқкунанда, ки сертификати калиди кушодаи имзои электронии ҳифзшударо додааст, аз ҷумла номгӯй, ҷойгиршавӣ ва силсилаи иҷозатнома.

3. Сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда бояд аз ҷониби маркази тасдиқкунанда на дертар аз як рӯз пеш аз оғози муҳлати амали сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда ба феҳристи сертификатҳои калидҳои имзои электронии ҳифзшуда ворид карда шавад.

4. Дар сурати додани сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда дар шакли ҳуҷҷати ҳомили коғазӣ, инчунин сертификат дар бланки маркази тасдиқкунанда ба расмият дароварда шуда, бо имзои дастии шахси ваколатдор ва муҳри маркази тасдиқкунанда тасдиқ карда мешавад.

5. Дар сурати додани сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда ва маълумоти иловагии зикршуда дар шакли ҳуҷҷати электронӣ ин сертификат бояд бо имзои электронии ҳифзшудаи шахси ваколатдори маркази тасдиқкунанда тасдиқ карда шавад.

Моддаи 25. Боздоштан ва бекор кардани амали сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда

1. Маркази тасдиқкунанда уҳдадор аст амали сертификати калиди имзои электронии ҳифзшударо ба муҳлати аз ҷониби дорандаи имзои электронии ҳифзшуда нишондода боздорад.

2. Маркази тасдиқкунанда уҳдадор аст сертификати имзои электронии ҳифзшударо дар ҳолатҳои зерин бекор намояд:

1) баъди ба охир расидани муҳлати амали сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда;

2) бо дархости дорандаи имзои электронии ҳифзшуда;

3) ҳангоми ошкор намудани нодурустии маълумоти дар ариза зикршуда барои гирифтани сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда;

4) бо қарори мақоми ваколатдор дар соҳаи имзои электронӣ;

5) ҳангоми ворид намудани тағйирот ба сертификати калиди электронии ҳифзшуда;

6) дар сурати фавти дорандаи калиди имзои электронии ҳифзшуда ё ғайри қобили амал эътироф шудани ӯ.

3. Дар сурати боздоштан ё бекор намудани сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда, маркази тасдиқкунанда ба феҳристи сертификатҳои калиди имзои электронии ҳифзшуда маълумоти дахлдорро бо нишон додани сана ва вақти боздоштан ё бекор кардани сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда ворид мекунад, инчунин дар ин бора дорандаи имзои электронии ҳифзшуда ё шахси дигареро, ки аз ӯ дастур оид ба боздоштан ё бекор кардани сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда гирифта шудааст, огоҳ менамояд.

Моддаи 26. Уҳдадориҳои дорандаи сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда

Дорандаи сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда уҳдадор аст:

1) дастрасии шахсони дигарро ба калиди пӯшидаи имзои электронии худ роҳ надиҳад;

2) ҷиҳати омода кардани имзои электронии ҳифзшуда калиди пӯшидаро истифода набарад, агар асосҳои далолаткунандаи вайроншавии махфияти калиди пӯшида мавҷуд бошанд;

3) дар сурати гум шудани калиди пӯшида ё мавҷуд будани асосҳое, ки ба халалдоршавии махфияти калиди пӯшида далолат менамоянд, боздоштан ё бекор намудани сертификати калиди имзои электронии ҳифзшударо бетаъхир талаб намояд;

4) сари вақт маркази тасдиқкунандаро дар бораи ҳама гуна тағйирот дар маълумоти шахсии дар сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда мавҷудбуда огоҳ созад;

5) дигар уҳдадориҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур ва шартномаи бо маркази тасдиқкунанда басташударо иҷро намояд.

Моддаи 27. Муҳлат ва тартиби нигоҳдории сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда дар маркази тасдиқкунанда

1. Муҳлати нигоҳдории сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда дар шакли ҳуҷҷати электронӣ ё дар ҳомили қоғазӣ дар маркази тасдиқкунанда тибқи шартномаи байни маркази тасдиқкунанда ва дорандаи сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда басташуда муайян карда мешавад.

2. Пас аз гузаштани муҳлати зикршудаи нигоҳдорӣ сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда аз феҳристи сертификатҳои калиди имзо хориҷ карда шуда, ба реҷаи нигоҳдории бойгонӣ гузаронида мешавад.

3. Муҳлати нигоҳдории бойгонӣ панҷ сол муқаррар карда мешавад. Тартиби додани нусхаҳои сертификатҳои калиди имзо дар давраи нигоҳдории онҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

Моддаи 28. Санҷиши аслияти имзои электронӣ

1. Санҷиши аслияти имзои электронии ҳифзшуда тавассути муроҷиати шахсон ва истифодабарандагони сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда ба маркази тасдиқкунанда бо пешниҳоди маълумот дар бораи сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда анҷом дода мешавад.

2. Марказҳои тасдиқкунанда уҳдадоранд дастрасии шахсонро ба махзани сертификатҳои калидҳои имзоҳои электронии ҳифзшуда дар сомонаҳои интернетии худ таъмин намоянд.

3. Қоидаҳои дастрасӣ ба махзани сертификатҳои калидҳои имзоҳои электронии ҳифзшуда аз ҷониби марказҳои тасдиқкунанда муайян карда мешаванд ва бояд дар сомонаҳои интернетии онҳо дастрас бошанд.

Моддаи 29. Воситаҳои имзои электронии ҳифзшуда ва сертификатсияи онҳо

1. Воситаҳои имзои электронии ҳифзшуда бояд инҳоро таъмин намоянд:

1) нодир будани калидҳои пӯшида ва кушодаи омодакардашуда;

2) мураккабии ҳисоббарории зарурӣ доир ба муайян намудани калиди пӯшидаи имзои электронии ҳифзшуда;

3) махфияти калиди пӯшидаи имзои электронии ҳифзшуда;

4) ҳифзи калиди кушодаи имзои электронии ҳифзшуда.

2. Воситаҳои имзои электронии ҳифзшуда тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд ҳатман сертификатсия шаванд. Ба воситаҳои имзои электронии ҳифзшуда сертификати воситаҳои имзои электронии ҳифзшуда дода мешавад.

3. Ба истифодаи имзоҳои электронии ҳифзшудаи сертификатсиянашуда ва калидҳои имзоҳои электронии ҳифзшудаи аз ҷониби онҳо омодакардашуда иҷозат дода намешавад.

БОБИ 6. МАРКАЗИ ТАСДИҚКУНАНДА

Моддаи 30. Вазъи ҳуқуқии маркази тасдиқкунанда

1. Маркази тасдиқкунанда шахси ҳуқуқӣ буда, хизматрасониҳоро вобаста ба додани сертификатҳои калидҳои имзои электронии ҳифзшуда, инчунин хизматрасониҳоро вобаста ба истифодаи имзои электронии ҳифзшуда ва тасдиқи аслияти ҳифзи имзоҳои электронӣ пешниҳод менамояд.

2. Марказҳои тасдиқкунанда метавонанд дар шакли марказҳои тасдиқкунандаи давлатӣ ва ғайридавлатӣ (хусусӣ) таъсис дода шаванд. Марказҳои тасдиқкунандаи давлатӣ ба мақомоти давлатӣ, муассисаҳои давлатӣ ва корхонаҳои давлатӣ хизматрасониҳоро вобаста ба имзоҳои электронии ҳифзшуда пешниҳод мекунанд. Марказҳои тасдиқкунандаи давлатӣ метавонанд ба дигар субъектҳои хоҷагидор низ хизмат расонанд. Марказҳои тасдиқкунандаи ғайридавлатӣ (хусусӣ) ба субъектҳои хоҷагидор, ба истиснои мақомоти давлатӣ, муассисаҳои давлатӣ ва корхонаҳои давлатӣ, вобаста ба имзоҳои электронии ҳифзшуда хизматрасониҳоро анҷом медиҳанд.

3. Бақайдгирии давлатии марказҳои тасдиқкунанда тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

4. Талаботи ба марказҳои тасдиқкунанда пешниҳодшаванда аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди мақоми ваколатдор дар соҳаи имзои электронӣ муайян мегардад.

5. Талаботи асосӣ оид ба таъмини бехатарии низомҳои иттилоотӣ ва телекоммуникатсионии марказҳои тасдиқкунанда, аз ҷониби онҳо истифодаи воситаҳои ҳифзи криптографӣ ва техникии иттилоотро мақоми ваколатдор дар соҳаи имзои электронӣ муқаррар менамояд.

Моддаи 31. Иҷозатномадиҳӣ ба фаъолияти марказҳои тасдиқкунанда

1. Фаъолият оид ба додани сертификатҳои калидҳои имзоҳои электронии ҳифзшуда, хизматрасониҳо вобаста ба истифодаи имзоҳои электронии ҳифзшуда ва тасдиқи аслияти ҳифзи имзоҳои электронии ҳифзшуда тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд таҳти иҷозатномадиҳӣ қарор дода шавад.

2. Фаъолияти субъектҳои хоҷагидор, ки ба омода ва истифода кардани имзои электронии одӣ ва имзои электронии мукаммал равона шудааст, тибқи Қонуни мазкур ҳамчун фаъолияти маркази тасдиқкунанда эътироф карда намешавад ва таҳти иҷозатномадиҳӣ қарор дода намешавад.

Моддаи 32. Шартҳои амалигардонии фаъолият аз ҷониби маркази тасдиқкунанда

Маркази тасдиқкунанда фаъолияти худро дар сурати мавҷуд будани шартҳои зерин амалӣ менамояд:

1) мавҷудияти захираҳои дахлдори молиявӣ, моддӣ, техникӣ ва иҷтимоӣ, ки барои таъмини бехатарӣ, эътимоднокӣ ва муттасилии пешниҳоди хизматрасонӣ оид ба сертификатсияи калидҳои имзои электронии ҳифзшуда, инчунин барои пӯшонидани зараре, ки метавонад дар робита бо пешниҳоди чунин хизматрасонӣ расонида шавад, зарур аст;

2) мавҷудияти калиди сертификатсияшудаи имзои шахси ваколатдори маркази тасдиқкунанда, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ барои сертификатсияи калидҳои имзоҳои электронии ҳифзшуда таъин гардидааст;

3) таъмини бақайдгирии боэътимод ва саривақтии маълумот дар феҳристи сертификатҳои калидҳои имзоҳои электронии ҳифзшуда, аз он ҷумла пешниҳоди саривақтии хизматрасониҳо оид ба боздоштан ва бекор кардани амали сертификатҳои калидҳои имзоҳои электронии ҳифзшуда;

4) таъмини имконияти муайян кардани сана ва вақти додани сертификат, боздоштан ё бекор кардани сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда;

5) мавҷудияти кормандони дорои тахассуси дахлдор, ки барои пешниҳоди хизматрасонӣ оид ба сертификатсияи калидҳои имзоҳои электронии ҳифзшуда заруранд;

6) таъмини бехатарии имзои электронии ҳифзшуда;

7) нигаҳдории маълумот дар бораи сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда бо тартиби пешбининамудаи Қонуни мазкур;

8) мутобиқат ба шартҳои дигари махсуси муқаррарнамудаи мақоми ваколатдор дар соҳаи имзои электронӣ.

Моддаи 33. Ҳуқуқ ва вазифаҳои маркази тасдиқкунанда

1. Маркази тасдиқкунанда ҳуқуқ дорад:

1) сертификатҳои калидҳои имзоҳои электронии ҳифзшударо омода кунад ва пешниҳод намояд;

2) амали сертификатҳои калидҳои имзои электронии ҳифзшударо боздорад, аз нав барқарор намояд, бекор намояд ва тағйироти дахлдорро ба феҳристи сертификатҳои калиди имзои электронии ҳифзшуда ворид намояд;

3) дар асоси шартнома намудҳои дигари хизматрасониеро, ки бо имзоҳои электронии ҳифзшуда алоқаманданд, пешниҳод намояд.

2. Маркази тасдиқкунанда уҳдадор аст:

1) ба эътимодбахшии маълумоте, ки дар дархост оид ба сертификатсияи калиди имзои электронии ҳифзшуда зикр шудаанд, дар асоси ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи чунин маълумот боварӣ ҳосил кунад;

2) мутобиқати маълумоти дар сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда ба маълумоти пешниҳодкардаи дорандаи сертификати калиди имзои электронии ҳифзшударо таъмин намояд;

3) феҳристи сертификатҳои калиди имзои электронии ҳифзшударо пеш бурда, навсозии он ва дастрасии озод ба онро таъмин намояд, маълумоти заруриро дар бораи сертификати калиди имзои электронии ҳифзшуда ба феҳристи сертификатҳои калиди имзои электронии ҳифзшуда на дертар аз як рӯз то оғози муҳлати амали сертификат дохил намояд;

4) санҷиши нодир будани калидҳои имзоҳои электронии ҳифзшударо дар феҳристи сертификатҳои калидҳои имзои электронии ҳифзшуда ва бойгонии маркази тасдиқкунанда анҷом диҳад;

5) дорандаи сертификати калиди пӯшидаи имзои электронии ҳифзшударо дар бораи далелҳои ба маркази тасдиқкунанда маълумшуда, ки аз имконнопазирии истифодаи минбаъдаи калиди пӯшидаи имзои электронии ҳифзшуда далолат менамоянд, инчунин дар бораи боздоштан ё бекор намудани сертификати калиди пӯшидаи имзои электронии ҳифзшуда огоҳ намояд;

6) ба шахсон маълумоти мавҷударо, ки барои тасдиқи аслияти имзои электронии ҳифзшуда зарур мебошанд, пешниҳод намояд;

7) дигар уҳдадориҳоро тибқи Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин шартномае, ки байни маркази тасдиқкунанда ва дорандаи имзои электронии ҳифзшуда ба имзо расидааст, иҷро намояд.

Моддаи 34. Қатъ гардидани фаъолияти маркази тасдиқкунанда

1. Фаъолияти маркази тасдиқкунанда метавонад бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон қатъ карда шавад.

2. Дар сурати қатъ гардидани фаъолияти маркази тасдиқкунанда бо роҳи барҳамдиҳӣ, маркази тасдиқкунанда уҳдадор аст на камтар аз ду моҳ қабл аз қатъи фаъолияти худ ҳамаи дорандагони имзоҳои электронии ҳифзшударо, ки ба онҳо хизмат мерасонад, оид ба ин ҳолат хабар диҳад.

3. Тартиби истифодаи маълумоти маркази тасдиқкунанда баъд аз қатъ гардидани фаъолияти он аз ҷониби мақоми ваколатдор дар соҳаи имзои электронӣ муайян карда мешавад.

БОБИ 7. ЭЪТИРОФ НАМУДАНИ СЕРТИФИКАТИ ХОРИҶИИ КАЛИДИ ИМЗОИ ЭЛЕКТРОНӢ

Моддаи 35. Эътироф намудани сертификати хориҷии калиди имзои электронӣ

1. Эътироф намудани сертификати хориҷии калиди имзои электронӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва шартномаҳои байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

2. Имзои электроние, ки тибқи ҳуқуқи давлати хориҷӣ омода карда шудааст, дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун имзои электроние эътироф карда мешавад, ки аломатҳояш тибқи Қонуни мазкур ба чунин намуди имзои электронӣ мутобиқ мебошад.

3. Имзои электронӣ ва ҳуҷҷати электроние, ки бо он имзо шудааст, танҳо дар асоси он, ки сертификати калиди имзои электронӣ тибқи ҳуқуқи давлати хориҷӣ дода шудааст, эътибори ҳуқуқӣ надошта ҳисобида намешавад.

4. Тартиби эътирофи имзои электронӣ, ки тибқи ҳуқуқи давлати хориҷӣ омода карда шудааст, аз ҷониби мақоми ваколатдор дар соҳаи имзои электронӣ муайян карда мешавад.

БОБИ 8. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 36. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқарраргардидаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 37. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҳуҷҷати электронӣ" ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи имзои электронии рақамӣ"

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҳуҷҷати электронӣ" аз 10 майи соли 2002 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2002, №4, қ.1, мод. 308; с. 2005, № 12, мод. 637; с. 2012, № 12, қ.1, мод. 1002; с. 2013, №7, мод. 523; с. 2014, №12, мод. 828) ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи имзои электронии рақамӣ" аз 30 июли соли 2007 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2007, №7, мод. 682; с. 2010, №7, мод. 560; с. 2011, №3, мод. 166) аз эътибор соқит дониста шаванд.

Моддаи 38. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш. Душанбе,

аз 15 марти соли 2023, № 1965

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон	1965	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҶҶАТИ ЭЛЕКТРОНӢ ВА ИМЗОИ ЭЛЕКТРОНӢ	Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон	15.03.2023	Амалкунанда	word pdf zip

Январ 2020

^-A A ⁺A

KHOVAR.TJ

АГЕНТИИ МИЛЛИИ ИТТИЛООТИИ ТОҶИКИСТОН «ХОВАР»
WWW.KHOVAR.TJ

«ХОВАР FM»

Садриддин Айнӣ (1878 – 1954): Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳо, ки ба 29 забони хориҷӣ нашр шудаанд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба асосгузори адабиёти муосири тоҷик Садриддин Айнӣ унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Бобоҷон Ғафуров (1909 – 1977): Олим, академики Академияи Илмҳои ИҶШС, арбоби ҳизбӣ ва давлатӣ, муаллифи китоби оламшумули «Тоҷикон» ва зиёда аз 300 асару мақолаҳо.
Солҳои 1944-1946 котиби дуюм, с.1946-1956 котиби якуми КМ Ҳизби комунистии Тоҷикистон, 1956 – 1977 сарвари Пажуҳишгоҳи шарқшиносии ИҶШС.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба таърихшинос ва шарқшиноси шинохтаи тоҷик, академик, муаллифи китоби «Тоҷикон» Бобоҷон Ғафуров унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Мирзо Турсунзода (1911-1977): Шоири халқӣ, раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ, Раиси Кумитаи якдилии халқҳои Осиё ва Африқо. Барои достонҳои «Қиссаи Ҳиндустон»(1948), «Ҳасани аробакаш», «Чароғи абадӣ», «Садои Осиё»,(1960) «Ҷони ширин» (1963) бо ҷоизаҳои давлатии ИҶШС, ҶШС Тоҷикистон ва байналмилалии ба номи Ҷ. Неҳру (1967) сарфароз шуда буд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 07 майи соли 2001 ба шоири халқии Тоҷикистон, ходими намоёни ҷамъиятӣ Мирзо Турсунзода унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Эмомалӣ Раҳмон: Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, солҳои 1999, 2006 ва 2013 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардидаст.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат.
Бо қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 11 декабри соли 1999 барои мустаҳкам намудани давлатдории соҳибистиқлол ва пойдории сулҳ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” мукофотонида шудааст.
Нусратулло Махсум (1881 – 1938): Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1924-1926 раиси Кумитаи инқилобии ҶМШС Тоҷикистон, солҳои 1926-1933 раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Нусратулло Махсум унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” дода шудааст.
Шириншоҳ Шоҳтемур (1899 – 1937): Ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1929-1931 котиби Ҳизби коммунистии ҶШС Тоҷикистон, солҳои 1933-1937 Раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Шириншоҳ Шоҳтемур, унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шудааст.