ДАСТУРИ ИСТИФОДАБАРАНДА

ХУШ ОМАДЕД БА CОМОНАИ РАСМИИ МАРКАЗИ МИЛЛИИ ҚОНУНГУЗОРИИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН!

КОР БО МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Муҳтарам меҳмонон ва истифодабарандагони сомонаи расмии Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (ММҚ),

Барои оғози кор бо «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) ба блоки бо номи шабеҳ дар сомонаи расмии ММҚ зер кунед. Блоки «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» кушодашаванда буда, ҳамеша дар қисми болои сомона дастрас аст. Шумо инчунин метавонед ба «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) аз феҳристи асосӣ (меню асосӣ) бо зеркунии пайванди «Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» дастрасӣ пайдо намоед.

БЛОКИ «МАХЗАНИ ҚОНУНГУЗОРИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН» (МҚҶТ)

Ҳамаи модулҳо ва имконоти ҷустуҷӯи санадҳо дар «Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон» (МҚҶТ) мустақилона кор мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки ҳангоми кор бо МҚҶТ ворид кардани «Ном»-и санад ва бо ҳамроҳи он интихоб кардани ҳамаи имконоти дигар, масалан «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра ҳатмӣ нест. Аммо барои ҷустуҷӯи васеъ шумо метавонед аз ҳамаи имконоти ҷустуҷӯи санадҳо ба таври дилхоҳ истифода баред. Ҳамаи санадҳое, ки ба МҚҶТ ворид шуданд дар зери «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ», яъне дар «Ҷадвали санадҳо» дастрасанд.

ЛАВҲАИ ИМКОНОТИ ҶУСТУҶӮ

Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ

ҶАДВАЛИ САНАДҲО

ТУГМАҲОИ «ТАТБИҚ КАРДАН» ва «БОЗСОЗӢ»

Тугмаи «Татбиқ кардан»: Баъд аз он ки Шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» имконоти дилхоҳро ворид карда, интиход мекунед, барои намоиш додани натиҷа тугмаи «Татбиқ кардан»-ро зер кунед. Аммо, вақте ки шумо дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» дархостеро ворид мекунед ё имконеро интихоб менамоед, онҳо ба таври худкор дарҳол татбиқ карда мешаванд.

Тугмаи «Бозсозӣ»: Агар хоҳед, ки ҳамаи дархостҳо ва имконотеро дар «Лавҳаи имконоти ҷустуҷӯ» лағв кунед, аз тугмаи «Бозсозӣ» истифода баред.

Агар шумо хоҳед, ки номи санади дақиқро аз санадҳои дар махзан мавҷудбуда ба даст оред, калидвожаи номи санадро ба сатри «Ном» ворид намоед. Ҳамаи санадҳое, ки дорои калидвожаи воридуша мебошанд нишон дода мешаванд. Масалан, агар шумо калидвожаи «дастрасӣ»-ро ворид кунед, санадҳое, ки калимаи «дастрасӣ»-ро дар бар мегиранд, дар «Ҷадвали санадҳо» нишон дода мешаванд (масалан, ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ ҲУҚУҚИ ДАСТРАСӢ БА ИТТИЛООТ)

САТРИ «НОМ»

Шумо инчунин метавонед санадҳоро аз рӯи муҳтаво бо истифодаи сатри «Матни асосӣ» ва полои дилҳол ҷустуҷӯ намоед. Масалан, барои ёфтани санад(ҳо)и дорои калима(ҳо), калидвожа(ҳо) ё ибора(ҳо)и лозимӣ, ба сатри «Матни асосӣ» дархостро ворид намуда, имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед. Санадҳои дархостшуда ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред. Ҳамин тавр аз имкони «Дар бар намегирад» ё имконоти ҷустуҷӯи дигар истифода баред, Масалан, агар шумо ба сатри «Матни асосӣ» калимаи «Интернет»-ро ворид кунед ва имкони «Дар бар мегирад»-ро интихоб намоед, саданҳое, ки дар муҳтавои худ дорои калимаи «Интернет» мебошанд, нишод дода мешаванд.

САТРИ «МАТНИ АСОСӢ»

Сатри «Матни асосӣ»

Шумо метавонед санадҳоро аз рӯи «Ном», «Таснифгар», «Мақомот», «Рақам», «Сана», «Матни асосӣ» ва ғайра алоҳида ё якҷоя ба таври дилхоҳ ҷустуҷӯ намоед.

Масалан, агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо «Аз рӯи моҳ ва сол» ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз рӯи моҳ ва сол» бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Агар хоҳед, ки санадҳоро танҳо дар давраи муайян ҷустуҷӯ кунед, танҳо аз имкони «Аз санаи интихобшуда» ва/ё «То санаи интихобшуда» алоҳида ё якҷоя бо интихоби моҳ ва сол истифода баред. Санадҳо ба таври худкор нишон дода мешаванд. Ё ин ки аз тугмаи «Татбиқ кардан» истифода баред.

Ҳамин тавр Шумо метавонед ҳар гуна санадҳои махзанро алоҳида ё бо интихоби имконоти иловагӣ ҷустуҷӯ намоед ва ба даст оред.

Барои дидани санад ва мутолиа кардани он, аз тугмаи «ДИДАН» истифода баред ва барои пинҳон кардани он, аз тугмаи «ПИНҲОН КАРДАН» истифода баред.

ТУГМАҲОИ «ДИДАН» ва «ПИНҲОН КАРДАН»

Шумо ҳам метавонед, бо зеркунии пайванди номи санад онро дар саҳифаи алоҳида кушоед ё ин ки дар форматҳои Word, PDF ва ZIP аз сомонаи мо боргирӣ намоед.

ЗАМИМА ДАР ФОРМАТҲОИ WORD, PDF ва ZIP (ДАР ҶАДВАЛИ САНАДҲО)

Замима

КОР БО СОМОНАИ РАСМӢ - БАҚАЙДГИРӢ ВА ВОРИДШАВӢ

Ҳамаи маводҳои Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба ахбори омма дахл доранд, дар сомонаи мо дастрасанд. Барои гирифтани маълумот Шумо метавонед аз Феҳристи асосӣ (менюи асосӣ), Харитаи сомона, имкони Ҷустуҷӯ ва Ҷустуҷӯи васеъ истифода баред.
Барои бақайдгирӣ дар сомонаи Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, лутфан ба таври расмӣ муроҷиат намоед. Корбарони бақайдгирифташуда метавонанд аз имкониятҳои иловагӣ истифода баранд, масалан, пайдо кардани дастрасӣ ба лоиҳаҳои санадҳо.

Махзани Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Матни асосӣ:
Дидан

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН «ДАР БОРАИ МУҚОВИМАТ БА ТЕРРОРИЗМ»

Қонуни мазкур принсипҳои асосии муқовимат ба терроризм, асосҳои ҳуқуқӣ ва ташкилии пешгирии терроризм ва мубориза бо он, роҳу усулҳои бартараф намудани оқибатҳои амали террористиро бо мақсади таъмини бехатарии шахс, ҷамъият ва давлат, ҳифзи соҳибихтиёрӣ, тамомияти арзӣ ва амнияти Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

1) амали террористӣ – бевосита содир намудани ҷиноятҳои дорои хусусияти террористӣ дар шакли ба гаравгон гирифтан ва ё боздошт намудани гаравгонҳо, рабудани одамон, суиқасд ба ҳаёти арбоби давлатӣ ва ҷамъиятӣ, намояндагони гурӯҳҳои миллӣ, динӣ, мазҳабӣ, нажодӣ, дигар гурӯҳҳои аҳолӣ, намояндагони давлатҳои хориҷӣ, созмонҳои байналмилалӣ, ғасб намудан, зарар расонидан ва нобуд кардани иншооти давлатӣ ва ё ҷамъиятӣ, амалӣ кардани таркиш, сӯхтор, тирпарронӣ, истифода намудан ва ё таҳдиди истифодаи таҷҳизоти тарканда, моддаҳои радиоактивӣ, биологӣ, тарканда, кимиёвӣ ва дигар маводи заҳролудкунанда, ғасб намудан, ҳай карда бурдани воситаҳои нақлиёти заминӣ, обӣ ва ҳавоӣ, ташкили бетартибӣ ва иғвои он дар ҷойҳои серодам ва ҷамъиятӣ, ҷойҳои маҳрум ва маҳдуд кардан аз озодӣ, ҷойҳои гузаронидани чорабиниҳои оммавӣ, расонидани зарар ба ҳаёт ё саломатии аҳолӣ, молу мулки шахсони воқеӣ ва ё ҳуқуқӣ бо роҳи содир кардани садамаҳо, фоҷиаҳои техногенӣ, паҳн кардани таҳдид бо дилхоҳ восита ва тарзу усулҳо, инчунин, кирдорҳои дигари террористӣ, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, муқаррар шудаанд;

2) амалиёти зиддитеррористӣ – маҷмуи чорабиниҳои муташаккилонаи махсуси оперативӣ-ҷустуҷӯӣ, оперативӣ-ҷангӣ, маъмурию ҳуқуқӣ ва дигар чораҳое, ки баҳри пешгирии амали террористӣ, таъмини амнияти шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, безарар гардонидани террористон, инчунин, то ҳадди камтарин расонидани оқибатҳои амали террористӣ равона шудаанд;

3) гурӯҳи террористӣ – ду ва ё зиёда шахсони воқеӣ, ки бо мақсади амалигардонии фаъолияти террористӣ муттаҳид шудаанд;

4) гаравгон – шахси воқеӣ, ки бо мақсади маҷбур намудани давлат, созмонҳои байналмилалӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ё гурӯҳи шахсон барои иҷро ё худдорӣ намудан аз иҷрои ин ё он ҳаракат ҳамчун шарти озод намудан бо таҳдиди куштан ё расонидани зарар ба саломатии ӯ дастгир ё нигоҳ дошта шудааст;

5) муқовимат ба терроризм – фаъолияти мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ва мақомоти дигар оид ба пешгирии терроризм, аз ҷумла ошкорсозӣ ва минбаъд бартараф намудани сабабу шароитҳои ба содиршавии амали террористӣ мусоидаткунанда, ошкорсозӣ, огоҳонӣ, пешгирӣ, қатъ намудан, кушодан ва тафтиш кардани амали террористӣ, то ҳадди камтарин расонидан ва (ё) бартараф намудани оқибатҳои амали террористӣ;

6) мубориза бо терроризм – фаъолияти мақомоти дахлдор оид ба ошкорсозӣ, огоҳонӣ, пешгирӣ ва қатъ намудани фаъолияти террористӣ, инчунин, кушодан ва тафтиш кардани ҷиноятҳои дорои хусусияти террористӣ;

7) минтақаи гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ – қитъаи алоҳидаи маҳал, воситаи нақлиёт, бино, иморат, иншоот, ҳудуде, ки дар атрофи он амалиёти зиддитеррористӣ гузаронида мешавад;

8) терроризм – мафкураи зӯроварӣ ва таъсиррасонӣ ба қабули қарори мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ё созмонҳои байналмилалӣ, ки бо тарсонидани аҳолӣ ва ё дигар шаклҳои зӯроварии ғайриқонунӣ алоқаманд мебошад;

9) терроризми байналмилалӣ – терроризме, ки амалҳои он дар ҳудуди бештар аз як давлат содир шудаанд, дар як давлат содир шуда, аммо тайёрӣ, банақшагирӣ, роҳбарӣ ё назорати онҳо асосан дар давлати дигар сурат гирифтаанд, дар як давлат содир шуда, вале бо иштироки гурӯҳи террористӣ ё ташкилоти террористӣ, ки фаъолияти ҷиноятиро дар ҳудуди на камтар аз як давлат амалӣ мегардонад, содир шудаанд, дар як давлат содир шуда, оқибатҳои ҷиддии онҳо дар давлати дигар ба вуқуъ омадаанд;

10) террорист – шахси воқеӣ, ки дар амалӣ намудани фаъолияти террористӣ дар ҳама шакл иштирок менамояд ва (ё) мақсади иштирок дар фаъолияти террористиро дорад;

11) ташкилоти террористӣ – ташкилоте, ки бо мақсади амалӣ намудани фаъолияти террористӣ таъсис дода шудааст ё дар фаъолияти худ имконияти истифодаи терроризмро эътироф менамояд. Ташкилот ҳамчунин террористӣ ба ҳисоб меравад, агар яке аз воҳидҳои сохтории он фаъолияти террористиро бо огоҳсозии ақаллан яке аз мақомоти роҳбарикунандаи ин ташкилот анҷом диҳад;

12) фаъолияти террористӣ – фаъолияте, ки ба содир намудани як ва ё якчанд ҷинояти дорои хусусияти террористӣ равона шудааст ва кирдорҳои ташкил, банақшагирӣ, тайёрӣ ва содир намудани амалҳои террористиро дар бар гирифтааст, моил кардан ба содиркунии амалҳои террористӣ, даъвати зӯроварӣ бо ҳадафҳои террористӣ, ташкили гурӯҳҳои ҳарбикардашудаи ғайриқонунӣ ё ташкилоти ҷиноятӣ бо мақсади содир намудани амалҳои террористӣ, инчунин, иштирок намудан дар онҳо, ҷалб кардан, мусаллаҳ намудан ё истифодаи террористон, инчунин, ба онҳо омӯзонидани малакаи террористӣ, маблағгузории ташкилоти террористӣ ё террористон, дар ҳама шакл кумак расондан ба ташкилотҳое, ки фаъолияти онҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон террористӣ эътироф шудааст, таблиғоти ғояҳои терроризм, паҳн кардани мавод ё иттилооте, ки ба амалигардонии фаъолияти террористӣ даъват менамояд ё зарурати амалигардонии чунин фаъолиятро асоснок ё сафед мекунанд, аз ҷумла бо истифодаи шабакаҳои иттилоотию телекоммуникатсионии истифодаи умум ва Интернет, мусоидат кардан ба тайёр ва содир намудани амалҳои террористиро дар бар гирифтааст;

13) фаъолияти террористии байналмилалӣ – фаъолияти террористие, ки аз ҷониби террорист ё ташкилоти террористӣ дар ҳудуди зиёда аз як давлат амалӣ гардонида мешавад ё ба манфиатҳои зиёда аз як давлат зарар мерасонад, аз ҷониби шаҳрвандони як давлат нисбати шаҳрвандони давлати дигар ё дар ҳудуди давлати дигар содир мегардад, берун аз ҳудуди давлатҳое содир шудааст, ки ҳам террорист ва ҳам ҷабрдидаи терроризм шаҳрвандони ин давлатҳо мебошанд;

14) ҷиноятҳои дорои хусусияти террористӣ – ҷиноятҳое, ки дар моддаҳои 179, 1791, 1792, 1793, 181, 182, 184, 1841, 1842, 1843, 1844, 185, 193, 194, 1941, 1942, 1943, 1944, 1945, 310 ва 402 Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи муқовимат ба терроризм

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи муқовимат ба терроризм ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин, аз санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Принсипҳои асосии муқовимат ба терроризм

Муқовимат ба терроризм ба принсипҳои зерин асос меёбад:

1) таъмин ва ҳимояи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд;

2) қонуният;

3) афзалияти чораҳои пешгирии терроризм;

4) муҳофизати ҳаёт, саломатӣ ва ҳуқуқу манфиатҳои қонунии шахсоне, ки дучори хатари террористӣ гардидаанд;

5) ногузирии ҷазо барои амал ва фаъолияти террористӣ;

6) низомнокӣ ва истифодаи маҷмуии чораҳои сиёсӣ, иттилоотию таблиғотӣ, иҷтимоию иқтисодӣ, ҳуқуқӣ, махсус ва тадбирҳои дигари муқовимат ба терроризм;

7) роҳ надодан ба гузашткуниҳои сиёсӣ ба террористон;

8) яккасардорӣ дар роҳбарӣ ба қувваҳо ва воситаҳои ҷалбшаванда ҳангоми гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ;

9) ошкор насохтани ҳайати иштирокчиён, воситаҳои махсус ва тарзҳои гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ;

10) ҳамбастагии тарзҳои ошкоро ва ғайриошкорои муқовимат ба терроризм;

11) мутобиқати чораҳои муқовимат ба терроризм ба хусусият ва дараҷаи таҳдидҳои террористӣ;

12) то ҳадди камтарин расонидан ва (ё) бартараф намудани оқибатҳои амал ва фаъолияти террористӣ;

13) ҳамкории давлат бо созмонҳои байналмилалӣ ва дигар ташкилотҳо, инчунин, бо шаҳрвандон дар муқовимат ба терроризм;

14) кафолати ҳимояи ҳуқуқи шахсоне, ки дар муқовимат ба терроризм мусоидат ва ҳамкорӣ менамоянд.

БОБИ 2. АСОСҲОИ ТАШКИЛИИ МУҚОВИМАТ БА ТЕРРОРИЗМ

Моддаи 4. Салоҳияти мақомоти давлатӣ дар самти муқовимат ба терроризм

1. Салоҳияти Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон:

1) муайян намудани самтҳои асосии сиёсати давлатӣ дар самти муқовимат ба терроризм;

2) амалӣ намудани роҳбарии умумӣ дар самти муқовимат ба терроризм;

3) амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон:

1) роҳбарӣ ба татбиқи сиёсати давлатӣ дар самти муқовимат ба терроризм;

2) қабул ё тасдиқи консепсия, стратегия, барномаи давлатӣ ва нақшаҳоро дар самти муқовимат ба терроризм, иҷрои онҳоро назорат мекунад;

3) андешидани чораҳо ҷиҳати пешгирии терроризм, то ҳадди камтарин расонидан ё бартараф намудани оқибатҳои он;

4) ташкили таъмини фаъолияти мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳотро оид ба муқовимат ба терроризм бо қувваҳо, воситаҳо ва захираҳои зарурӣ;

5) таъмини маблағгузории чораҳо оид ба татбиқи сиёсати давлатӣ дар самти муқовимат ба терроризм;

6) амалӣ намудани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

3. Мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот муқовимат ба терроризмро дар доираи ваколатҳои худ амалӣ менамоянд.

Моддаи 5. Ҳамкорӣ бо мақомоти давлатие, ки ба терроризм муқовимат мекунанд

1. Мақомоти ҳокимияти давлатӣ, ки ба терроризм муқовимат мекунанд, вазифаҳои дар наздашон гузошташударо мустақилона ва дар ҳамкорӣ бо мақомоти давлатии дигар амалӣ мекунанд.

2. Мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, шахсони мансабдор, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, динӣ, ташкилотҳои дигар ва шахсони воқеӣ бояд бо мақомоти давлатӣ, ки ба терроризм муқовимат мекунанд, ҳамкорӣ намоянд.

3. Шаклҳои ҳамкории байни мақомоти ҳокимияти давлатии ба терроризм муқовиматкунандаро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

4. Ҳамкории мақомоти ҳокимияти давлатии ба терроризм муқовиматкунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақомоти дахлдори давлати хориҷӣ дар асоси шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

Моддаи 6. Пешгирӣ намудани фаъолияти террористӣ

1. Бо мақсади пешгирӣ намудани фаъолияти террористӣ анҷом додани амалҳои зерин манъ аст:

1) таъсис ва фаъолияти ташкилотҳое, ки нажодпарастӣ, миллатгароӣ, хусумат, бадбинии иҷтимоӣ, динӣ ва мазҳабиро тарғиб мекунанд ва ё барои бо зӯрӣ сарнагун кардани сохтори конститутсионӣ ва ташкили гурӯҳҳои мусаллаҳ даъват менамоянд;

2) ба роҳ мондани фаъолияте, ки бо таблиғи терроризм алоқамандӣ дорад;

3) ворид шудан ба Ҷумҳурии Тоҷикистон, баромадан ё ба таври транзитӣ гузаштан аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи шахсони дар фаъолияти террористӣ иштироккарда;

4) додани гувоҳномаи иқомат ба шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванди дар фаъолияти террористӣ иштироккарда;

5) ба шаҳрвандии Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул кардани шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванди дар фаъолияти террористӣ иштироккарда;

6) бевосита ё бавосита пешниҳод намудан ё ҷамъ овардани молу мулк (воситаҳо) бо мақсади пурра ё қисман истифода кардани онҳо барои амалӣ намудани фаъолияти террористӣ ва (ё) бо дарки он, ки ин молу мулк (воситаҳо) барои амалӣ кардани фаъолияти террористӣ истифода мешаванд;

7) аз ҷониби кормандони истгоҳҳои нақлиёти автомобилӣ, роҳи оҳан ва фурудгоҳҳо барои нигоҳдорӣ, қабул намудани бағоҷ, бори дастӣ (ба ғайр аз кормандони ба ин мақсадҳо ваколатдорнамудаи бағоҷхонаҳо)-и мусофирон;

8) гузарондани маҷлисҳо, гирдиҳамоиҳо, намоишҳо, роҳпаймоиҳо, пикетгузориҳо ё чорабиниҳои дигари оммавӣ бидуни риоя накардани талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

9) кирдорҳои дигари қасдона, ки барои фаъолияти террористӣ шароити мусоид фароҳам меоранд.

2. Ба мақсади пешгирӣ намудани фаъолияти террористӣ амалҳои зерин анҷом дода мешаванд:

1) ҳангоми гузарондани чорабиниҳои ҷамъиятию сиёсӣ ва чорабиниҳои оммавии дигар, бо мақсади ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ ҷалб намудани қувваю воситаҳои иловагии субъектҳои бевосита ба терроризм муқовиматкунанда;

2) таҳкими чораҳои муҳофизатию реҷавӣ дар мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, дар ташкилотҳое, ки барои ҳаёт ва саломатии инсон ва муҳити зист хатари калон доранд;

3) бо дархости мақомоти салоҳиятдори давлатҳои хориҷӣ тибқи меъёрҳои ҳуқуқи байналмилалӣ ва шартномаҳои байналмилалии Тоҷикистон супурдани шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванде, ки дар фаъолияти террористӣ дар ҳудуди ин давлатҳо иштирок намудаанд;

4) ҷамъоварӣ, таҳлил ва ҷамъбаст намудани маълумот доир ба ташкилотҳои террористӣ ва шахсоне, ки дар фаъолияти террористӣ иштирок мекунанд (иштирок кардаанд) ва ба махзани мутамаркази байниидоравии маълумот доир ба масъалаҳои терроризми назди Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон дохил кардани онҳо.

3. Пешгирӣ намудани фаъолияти террористӣ метавонад амалисозии чораҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистонро низ дар бар гирад.

Моддаи 7. Рӯйхати шахсони бо терроризм алоқаманд

1. Рӯйхати шахсони бо терроризм алоқаманд аз ҷониби Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиб дода мешавад.

2. Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси аризаи Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи қонунгузорӣ ташкилотро (филиал ва (ё) намояндагии онро) ташкилоти террористӣ эътироф менамояд. Шахсони воқеӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои содир намудани ҷиноятҳои дорои хусусияти террористӣ бо ҳукми суд гунаҳгор дониста мешаванд. Нусхаи санадҳои зикргардидаи судӣ барои дохил намудани шахсони воқеӣ ва ташкилотҳо ба рӯйхати шахсони бо терроризм алоқаманд ба Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон фиристода мешаванд.

3. Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчунин ба рӯйхати шахсони бо терроризм алоқаманд шахсони воқеӣ ва ташкилотҳоеро, ки мутобиқи қатъномаи Шурои Амнияти Созмони Милали Муттаҳид ва (ё) санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон террорист ё ташкилоти террористӣ эътироф шудаанд, дохил менамояд.

4. Нусха аз рӯйхати шахсони бо терроризм алоқаманд аз ҷониби Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо маълумоти зарурӣ дар бораи чунин шахсон фавран ба субъектҳои бевосита ба терроризм муқовиматкунанда ва ба мақоми ваколатдори муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом барои иҷрои чорабиниҳои муқовимат ба терроризм, паҳнкунии силоҳи қатли ом ва андешидани чораҳо оид ба ғайрифаъолгардонии маблағҳои пулӣ, коғазҳои қиматнок ё молу мулки дигари шахсони мазкур фиристода мешавад.

5. Аз рӯйхати шахсони бо терроризм алоқаманд хориҷ намудан бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

Моддаи 8. Ҳавасмандгардонии шахсоне, ки ба муқовимат ба терроризм мусоидат менамоянд

1. Шахсоне, ки ба ошкорсозӣ, пешгирӣ ва қатъ намудани фаъолияти террористӣ, кушодан ва тафтиши ҷиноятҳои дорои хусусияти террористӣ, муайян ва дастгир кардани шахсони воқеии тайёркунанда, содиркунанда ё содиркардаи чунин ҷиноятҳо мусоидат менамоянд, аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ бо мукофоти пулӣ ё молӣ қадрдонӣ карда мешаванд.

2. Ҳавасмандгардонӣ бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯӣ» амалӣ карда мешавад.

БОБИ 3. МУҚОВИМАТИ ИТТИЛООТИЮ ТАБЛИҒОТӢ БА ТЕРРОРИЗМ

Моддаи 9. Мақсадҳои муқовимати иттилоотию таблиғотӣ ба терроризм ва уҳдадории мақомоти давлатӣ дар амалигардонии он

1. Муқовимати иттилоотию таблиғотӣ ба терроризм бо мақсадҳои зерин амалӣ карда мешавад:

1) шарҳи хатари терроризм;

2) фошкунии шакл, воситаву тарзҳое, ки бо ёрии онҳо террористон ғояву ақидаҳои худро таблиғ менамоянд;

3) ташаккул додани руҳияи зиддитеррористӣ дар ҷомеа;

4) муттаҳидсозии кӯшишҳои мақомоти давлатӣ, ки ба терроризм муқовимат мекунанд ва ниҳодҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ дар пешгирии терроризм;

5) маҳдуд кардани заминаи иҷтимоии дастгирии терроризм.

2. Мақомоти давлатӣ, ки ба терроризм муқовимат мекунанд, уҳдадоранд:

1) дар доираи ваколатҳои худ муқовимат ба терроризмро ташкил ва ҳамоҳанг созанд;

2) фаъолияти иттилоотию таблиғотии намояндагони воситаҳои ахбори омма, шахсони ҳуқуқӣ ва иттиҳодияҳои диниро дар самти мазкур ҳавасманд намоянд;

3) дар ташаккул додани руҳияи зиддитеррористӣ дар ҷомеа иштирок намоянд.

Моддаи 10. Уҳдадориҳои воситаҳои ахбори омма дар самти муқовимат ба терроризм

1. Воситаҳои ахбори омма ҳангоми шарҳи ҳодисаҳое, ки бо амалҳои террористӣ ва фаъолияти зиддитеррористӣ алоқаманданд, уҳдадоранд:

1) афзалияти ҳуқуқи одамон ба ҳаёт ва амниятро нисбати ҳуқуқ ба озодии дастрасии иттилоот ва паҳнкунии иттилоот ба инобат гиранд;

2) ҳангоми ба даст овардани маълумот оид ба амали террористии тайёршаванда фавран ба мақомоти дахлдори бевосита ба терроризм муқовиматкунанда хабар диҳанд;

3) дар сурати доштани маълумот ё ҳуҷҷатҳои дахлдор вобаста ба фаъолияти террористӣ ва амали террористӣ, онҳоро ба мақомоти давлатии бевосита ба терроризм муқовиматкунанда супоранд.

2. Роҳбарони воситаҳои ахбори омма уҳдадоранд чораҳо андешанд, ки маводи дар ташкилоти таҳти роҳбарии онҳо қарордошта омодашуда фаъолияти террористӣ ва дигар фаъолияти экстремистии ба ҷамъият хавфнокро сафед накунанд, ба чунин фаъолият даъват накунанд ва ё барангезандаи он набошанд, инчунин, кинаву хусумати динӣ, мазҳабӣ, миллӣ ва нажодиро таблиғ накунанд.

Моддаи 11. Масъулияти воситаҳои ахбори омма

Роҳбарон ва кормандони воситаҳои ахбори омма, ки дидаву дониста уҳдадориҳояшонро дар самти муқовимат ба терроризм иҷро намекунанд, мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд ва (ё) фаъолияти чунин воситаҳои ахбори омма дар асоси санади дахлдори судӣ метавонад қатъ карда шавад.

Моддаи 12. Роҳ надодан ба истифодаи шабакаҳои алоқа барои амалигардонии фаъолияти террористӣ

1. Истифодаи шабакаҳои алоқаи барқӣ барои амалигардонии фаъолияти террористӣ манъ аст.

2. Ҳангоми дар шабакаҳои иттилоотию телекоммуникатсионӣ, аз ҷумла дар шабакаи Интернет, ошкор гардидани иттилооте, ки ба бетартибиҳои оммавӣ, амалигардонии фаъолияти экстремистию террористӣ, иштирок дар ҷамъомадҳои оммавӣ бо халалдор сохтани тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ даъват мекунад, инчунин, экстремизм ва терроризмро тарғиб менамояд, дастрасӣ ба чунин иттилоот маҳдуд карда мешавад.

БОБИ 4. ҲИМОЯИ ОБЪЕКТҲО АЗ ТАҲДИДИ ТЕРРОРИСТӢ

Моддаи 13. Низоми чораҳои умумидавлатӣ оид ба ҳимояи объектҳои таҳдиди террористӣ

1. Барои ҳимояи объектҳои таҳдиди террористӣ (ҳимояи зиддитеррористии объектҳо) низоми чораҳои умумидавлатие амалӣ карда мешавад, ки мақсади он баланд бардоштани сатҳи устувории ин объектҳо нисбат ба амали террористӣ ва пурзӯр намудани омодабошии мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо ҷиҳати то ҳадди камтарин расондан ва бартараф намудани оқибатҳои амали террористӣ мебошад.

2. Низоми чораҳои умумидавлатӣ оид ба ҳимояи зиддитеррористии объектҳо чорабиниҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ, муҳандисию техникӣ, ҳарбӣ, махсус, муҳофизатӣ ва ғайраро дар бар мегирад.

3. Вобаста ба хусусиятҳои таҳдидҳои террористӣ мутобиқи Қонуни мазкур метавонад реҷаи ҳуқуқии амалиёти зиддитеррористӣ ҷорӣ карда шавад.

Моддаи 14. Объектҳои таҳдиди террористӣ

Ба объектҳои таҳдиди террористӣ дохил мешаванд:

1) шахсони воқеӣ;

2) объектҳои давлатӣ;

3) ҳудуди ташкилотҳое, ки манбаъҳои эҳтимолии садамаҳои дорои хусусияти техногенӣ мебошанд;

4) маҳалли будубоши оммавии одамон;

5) объектҳои ҳаётан муҳим, аз ҷумла объектҳои об, энергетика, алоқа ва нақлиёт;

6) объектҳои дигаре, ки номгӯи онҳоро Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад муайян намояд.

Моддаи 15. Уҳдадориҳои мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, шахсони мансабдор, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, динӣ, ташкилотҳои дигар ва шахсони воқеӣ дар ҳимояи объектҳои таҳдиди террористӣ

1. Мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ва шахсони мансабдор уҳдадоранд, ки ҷиҳати ҳимояи объектҳои таҳдиди террористӣ чораҳои дахлдорро таҳия ва амалӣ намоянд.

2. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, динӣ ва ташкилотҳои дигар уҳдадоранд талаботи мақомоти ҳокимияти давлатӣ оид ба ҳимояи объектҳои таҳдиди террористиро риоя намоянд.

Моддаи 16. Уҳдадориҳои роҳбарон ва моликони объектҳои таҳдиди террористӣ

Роҳбарон ва моликони объектҳои таҳдиди террористӣ, новобаста ба шакли моликият, уҳдадоранд барои иҷрои талаботи муқарраршуда, меъёр ва қоидаҳо дар самти ҳимояи зиддитеррористии объектҳои ба онҳо боваркардашуда ё тааллуқдошта чорабиниҳоро ба нақша гиранд ва амалӣ гардонанд.

БОБИ 5. СУБЪЕКТҲОИ БА ТЕРРОРИЗМ МУҚОВИМАТКУНАНДА

Моддаи 17. Субъектҳои ба терроризм муқовиматкунанда

1. Муқовимат ба терроризм яке аз вазифаҳои афзалиятноки давлат буда, тавассути ҳокимияти қонунгузор, иҷроия ва судӣ амалӣ карда мешавад.

2. Субъектҳои ба терроризм муқовиматкунанда ба субъектҳои бевосита ба терроризм муқовиматкунанда ва субъектҳои дар муқовимат ба терроризм иштироккунанда тақсим мешаванд.

Моддаи 18. Субъектҳои бевосита ба терроризм муқовиматкунанда

Субъектҳои бевосита ба терроризм муқовиматкунанда инҳо мебошанд:

1) Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

2) Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

3) Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

4) Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

5) Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

6) Агентии назорати маводи нашъаовари назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

7) Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

8) Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Моддаи 19. Ваколатҳои субъектҳои бевосита ба терроризм муқовиматкунанда

1. Субъекти асосии бевосита бар зидди терроризм муқовиматкунанда Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон буда, он чунин ваколатҳо дорад:

1) ошкорсозӣ, огоҳонӣ, пешгирӣ ва қатъ намудани ҷиноятҳои дорои хусусияти террористӣ;

2) ошкорсозӣ, огоҳонӣ, пешгирӣ ва қатъ намудани фаъолияти террористии байналмилалӣ;

3) таъмини амнияти ташкилотҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хориҷа, кормандони ин ташкилотҳо ва аъзои оилаи онҳо бо тартиби муқаррарнамудаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

4) таъмини амнияти объектҳои муҳофизати давлатӣ ва шахсони ҳифзшаванда;

5) ошкорсозӣ, огоҳонӣ, пешгирӣ ва қатъ кардани кӯшишҳои гузаштан аз Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби террористон;

6) пешгирии ҳолатҳои ба воситаи Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ғайриқонунӣ гузаронидани силоҳ, лавозимоти ҷангӣ, маводи тарканда, заҳрнок, радиоактивӣ ва ашёҳои дигаре, ки бо мақсади террористӣ истифода шуданашон мумкин аст;

7) тартиб додани рӯйхати шахсони бо терроризм алоқаманд;

8) бо тартиби муқарраргардида таҳия ва ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани лоиҳаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар самти муқовимат ба терроризм;

9) пешниҳоди ахбор ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон доир ба ҳолати мубориза бар зидди терроризм;

10) ҳамоҳангсозии фаъолияти субъектҳои бевосита ба терроризм муқовиматкунанда;

11) ҷамъоварӣ, таҳлил ва ҷамъбаст намудани иттилоот оид ба ҳолат ва тамоюлҳои терроризм, аз ҷумла иттилооти аз субъектҳои бевосита ба терроризм муқовиматкунанда ба махзани мутамаркази байниидоравии маълумот доир ба масъалаҳои терроризм дохилшуда;

12) бо тартиби муқарраргардида пешниҳод намудани таклифҳо оид ба такмил додани қонунгузорӣ дар соҳаи муқовимат ба терроризм;

13) амалӣ гардонидани ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқовимат ба терроризмро тавассути ошкорсозӣ, огоҳонӣ, пешгирӣ ва қатъ намудани ҷиноятҳои дорои хусусияти террористӣ, ҷамъоварӣ, таҳлил ва коркарди маълумоти омории вобаста ба самти муқовимат ба терроризм, бақайдгирӣ ва баҳисобгирии ҷиноятҳои дорои хусусияти террористӣ ва шахсони чунин ҷиноятҳо содирнамуда амалӣ менамояд.

3. Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқовимат ба терроризмро ба воситаи назорати иҷрои қонунҳо дар самти муқовимат ба терроризм, ошкорсозӣ, огоҳонӣ, пешгирӣ ва тафтиши ҷиноятҳои дорои хусусияти террористӣ, дастгирии айбдоркунии давлатӣ дар судҳо, пешниҳоди аризаҳо ба суд оид ба террористӣ эътироф намудани ҳизбу ҳаракатҳо ва ташкилотҳо, ба роҳ мондани ҳамкории байналмилалӣ дар самти мазкур ва андешидани чораҳои дигар дар доираи ваколатҳояш амалӣ менамояд.

4. Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон амнияти зиддитеррористии фазои ҳавоии Ҷумҳурии Тоҷикистонро таъмин намуда, дар мавридҳои зарурӣ ба мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои тайёр намудан ва гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ кумак мерасонад.

5. Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи ваколатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба терроризм муқовимат менамояд.

6. Агентии назорати маводи нашъаовари назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи ваколатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба терроризм муқовимат менамояд.

7. Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқовимат ба терроризмро тавассути иштирок дар таъмин намудани амнияти зиддитеррористии объектҳои муҳофизати давлатӣ ва ҳифзи шахсони муҳофизатшаванда, инчунин, иштирок дар тайёрӣ ва гузаронидани амалиётҳои зиддитеррористӣ амалӣ менамояд.

8. Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мудофиаи граждании назди Хукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон якҷоя бо мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва субъектҳои дигари ба терроризм муқовиматкунанда ҳангоми бартараф намудани оқибатҳои ҳолатҳои фавқулода амнияти зиддитеррористии маҳалли корҳои анҷомдиҳӣ ва садамаю барқароркуниро таъмин менамояд.

Моддаи 20. Субъектҳои дар муқовимат ба терроризм иштироккунанда

1. Субъектҳои дар муқовимат ба терроризм иштироккунанда Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Хадамоти алоқаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Бонки миллии Тоҷикистон ва дигар мақомоти ҳокимияти иҷроия мебошанд, ки номгӯи онҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

2. Иштирок дар муқовимат ба терроризм бо роҳҳои зерин амалӣ мешавад:

1) Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути назорати фаъолияти оинномавии иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва ҳизбҳои сиёсӣ, ки бо тартиби муқарраргардида ба қайд гирифта шудаанд;

2) Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути гуфтушунид бо давлатҳои хориҷӣ ҳангоми ошкорсозӣ, огоҳонӣ, пешгирӣ ва қатъ намудани фаъолияти террористии байналмилалӣ ва шаклҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян кардааст;

3) Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути пешгирӣ намудани ҳолатҳои аз сарҳади гумрукӣ ғайриқонунӣ гузаронидани силоҳ, лавозимоти ҷангӣ, маводи тарканда, заҳрнок, радиоактивӣ ва дигар ашёҳое, ки мумкин аст ба мақсадҳои террористӣ истифода шаванд, инчунин, мусоидат ба мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муқовимат ба фаъолияти террористии байналмилалӣ;

4) Хадамоти алоқаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути пешгирӣ намудани истифодаи воситаҳои алоқа, аз ҷумла алоқаи барқӣ, ба мақсадҳои террористӣ;

5) Бонки миллии Тоҷикистон тавассути андешидани чораҳои муқовимат ба маблағгузории терроризм мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи муқовимат ба қонунигардонии (расмикунонии) даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастоварда, маблағгузории терроризм ва маблағгузории паҳнкунии силоҳи қатли ом».

3. Судҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муқовимат ба терроризм бо шартҳо ва тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иштирок мекунанд.

БОБИ 6. ГУЗАРОНИДАНИ АМАЛИЁТИ ЗИДДИТЕРРОРИСТӢ

Моддаи 21. Шартҳои гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ

1. Амалиёти зиддитеррористӣ барои қатъ ва то ҳадди камтарин расонидани оқибатҳои амалҳои террористӣ гузаронида мешавад, агар пешгирии онҳо бо қувва ва усулҳои дигар имконнопазир бошад.

2. Қарор дар бораи гузаронидан ва (ё) қатъ намудани амалиёти зиддитеррористиро раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё шахси ӯро ивазкунанда қабул менамояд.

3. Агар барои гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ қувва ва воситаҳои зиёд талаб карда шаванд ва он ҳудудеро фаро гирад, ки шумораи зиёди одамон истиқомат мекунанд, раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё шахси ӯро ивазкунанда дар бораи ҷорӣ намудани реҷаи ҳуқуқии амалиёти зиддитеррористӣ дар ҳудуде, ки дар он амалиёт гузаронида мешавад, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дар мавридҳои зарурӣ, дигар шахсони мансабдорро хабардор мекунад.

Моддаи 22. Роҳбарӣ ба амалиёти зиддитеррористӣ

1. Барои идоракунии амалиёти зиддитеррористӣ раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё шахси ӯро ивазкунанда дар мувофиқа бо Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ситоди оперативиро таъсис медиҳад ва ба он роҳбарӣ мекунад.

2. Роҳбари ситоди оперативӣ:

1) сохтор ва тартиби кори ситоди оперативӣ, инчунин, вазифаҳои шахсони мансабдори ба ҳайати ситод дохилшударо муайян менамояд;

2) қувва ва воситаҳоеро, ки барои гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ заруранд, муайян намуда, дар бораи ба кори ситод ҷалб кардани шахсони дигар қарор қабул мекунад;

3) дар бораи корҳои омодабошӣ ҷиҳати гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ ба ситоди оперативӣ амр медиҳад;

4) бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ қувва ва воситаҳои дар ихтиёри мақомоти марказии иҷроияи ҳокимияти давлатии соҳаи мудофиа, корҳои дохилӣ, адлия, корҳои хориҷӣ, мудофиаи гражданӣ қарордоштаро бо мақсади ҳимояи аҳолӣ ва ҳудуд аз вазъияти фавқулода, таъмини бехатарӣ аз сӯхтор ва амнияти одамон дар объектҳои обӣ барои гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ ва то ҳадди камтарин расонидани оқибатҳои амали террористӣ ҷалб менамояд;

5) намояндаи ситоди оперативиро, ки барои робита бо воситаҳои ахбори омма ва ҷомеа масъул аст, муайян мекунад;

6) дастгоҳи кории ситодро дар давраи амалиёти зиддитеррористӣ таъсис дода, вазифаҳои онро муайян ва роҳбари онро таъин мекунад;

7) ҳудуде (объекте)-ро, ки дар доираи он реҷаи ҳуқуқии амалиёти зиддитеррористӣ ҷорӣ карда мешавад, муайян намуда, маҷмуи чораҳо ва маҳдудкунии муваққатиеро, ки дар қисми 3 моддаи 25 Қонуни мазкур пешбинӣ шудааст, муқаррар менамояд;

8) дар бораи гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ тасмим мегирад ва фармон медиҳад;

9) дигар ваколатҳоро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст, иҷро намояд.

Моддаи 23. Ваколатҳои ситоди оперативӣ

Ситоди оперативӣ дорои ваколатҳои зерин мебошад:

1) бо мақсади муайян кардани хусусият ва миқёси амали террористии тайёршуда ё содиршаванда дар бораи вазъият маълумот ҷамъ меоварад, иттилооти бадастомадаро баҳо дода, таҳлилу ҷамъбаст менамояд;

2) оид ба гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ пешниҳодҳо менамояд;

3) нақшаи гузаронидани амалиёти зиддитеррористиро таҳия ва барои тасдиқ ба роҳбари ситод пешниҳод карда, иҷрои онро таъмин ва назорат менамояд;

4) фармон ва дигар ҳуҷҷатҳоеро, ки тартиби омодагӣ ва гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ, реҷаи ҳуқуқии амалиёти зиддитеррористиро муайян менамоянд, тайёр мекунад;

5) ҳамоҳангсозии қувва ва воситаҳои зиддитеррористии барои гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ ҷалбшавандаро ташкил менамояд;

6) барои гуфтушунид бо террористон иҷозат медиҳад, тактика ва роҳу усулҳои гузаронидани онро тасдиқ менамояд, инчунин, барои гуфтушунид бо террористон шахсони масъулро муайян мекунад;

7) тартиби ба воситаҳои ахбори омма расонидани иттилоот дар бораи амали террористӣ, ҷараён ва натиҷаи гузаронидани амалиёти зиддитеррористиро муайян менамояд;

8) барои то ҳадди камтарин расондан ва бартараф намудани оқибатҳои амали террористӣ чораҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро меандешад.

Моддаи 24. Қувваю воситаҳои барои гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ ҷалбшаванда

1. Амали террористӣ бо қувва ва воситаҳои мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин, қувва ва воситаҳои гурӯҳҳои ташкилшуда қатъ карда мешавад.

2. Барои гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ бо қарори роҳбари ситоди оперативӣ дар ҳайати ҷузъу томҳо ва қисмҳои ҳарбии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар мақомоти салоҳиятдор гурӯҳҳо созмон дода мешаванд.

3. Идоракунии ягонаи қувва ва воситаҳои дар қисми 2 ҳамин модда зикргардидаро роҳбари ситоди оперативӣ ба амал мебарорад. Ҳамаи хизматчиёни ҳарбӣ, кормандон ва мутахассисоне, ки барои гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ ҷалб карда мешаванд, то анҷом ёфтани амалиёти зиддитеррористӣ ба роҳбари ситоди оперативӣ итоат мекунанд.

4. Ҷузъу томҳои мақомоти дар қисми 2 ҳамин модда зикргардида, ки дар амалиёти зиддитеррористӣ иштирок менамоянд, техникаи ҷангӣ, силоҳ ва воситаҳои махсусро мувофиқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода мебаранд.

5. Мувофиқи шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мавридҳои зарурӣ барои пешгирии амали террористӣ ҷузъу томҳои махсусгардонидашудаи давлатҳои хориҷӣ оид ба мубориза бар зидди терроризм ҷалб карда мешаванд.

Моддаи 25. Реҷаи ҳуқуқии амалиёти зиддитеррористӣ

1. Бо мақсади қатъ намудан ва кушодани амали террористӣ, то ҳадди камтарин расонидани оқибатҳои он ва ҳимояи манфиатҳои ҳаётан муҳими шахс, ҷомеа ва давлат бо қарори шахси мансабдоре, ки тибқи қисми 2 моддаи 21 Қонуни мазкур дар бораи гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ қабул шудааст, дар ҳудуди гузаронидани он реҷаи ҳуқуқии амалиёти зиддитеррористӣ дар давраи гузаронидани он ҷорӣ карда мешавад.

2. Қарор дар бораи ҷорӣ намудани реҷаи ҳуқуқии амалиёти зиддитеррористӣ дар минтақаи гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ, ки дар он ҳудуд (номгӯи объектҳо), номгӯи чораҳои татбиқшаванда ва маҳдудиятҳои муваққатӣ муайян карда шудаанд ва қарор дар бораи бекор кардани реҷаи ҳуқуқии амалиёти зиддитеррористӣ бояд бетаъхир интишор ё эълон карда шаванд.

3. Дар минтақаи гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ, ки дар доираи он реҷаи ҳуқуқии амалиёти зиддитеррористӣ ҷорӣ карда шудааст, бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давраи гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ татбиқи чораҳо ва маҳдудиятҳои муваққатии зерин раво дониста мешавад:

1) муваққатан маҳдуд кардан ё манъ намудани ҳаракати воситаҳои нақлиёт ва пиёдагардон дар кӯчаю роҳҳо, роҳ надодани воситаҳои нақлиёт, аз ҷумла воситаҳои нақлиёти намояндагони дипломатӣ ва муассисаҳои консулӣ, инчунин, шаҳрвандон дар минтақаҳо ва объектҳои алоҳида ё баровардани шаҳрвандон аз минтақаҳо ва объектҳои алоҳида, ҳамчунин кашида бурдани воситаҳои нақлиёт;

2) санҷидани ҳуҷҷатҳои шахсони воқеӣ, ки шахсияти онҳоро тасдиқ мекунад ва дар сурати набудани чунин ҳуҷҷатҳо дастгир намудани чунин шахсон барои муайянкунии шахсияти онҳо;

3) дастгир намудани шахсони содиркарда ё содиркунандаи ҳуқуқвайрокунӣ ё амалҳои дигар, ки ба талаботи қонунии шахсони гузаронандаи амалиёти зиддитеррористӣ монеъ мегарданд, инчунин, амалҳое, ки барои бе иҷозат ворид шудан ё кӯшиши ворид шудан ба минтақаи гузарондани амалиёти зиддитеррористӣ алоқаманданд;

4) бемамониат ворид (дохил) шудани шахсоне, ки амалиёти зиддитеррористиро мегузаронанд, ба биноҳои истиқоматӣ ва биноҳои дигари шаҳрвандон, ба ҳудуд ва биноҳои ташкилотҳо, новобаста ба шакли моликият, ба воситаҳои нақлиёт ҳангоми қатъ намудани амали террористӣ, агар кашолкорӣ ба ҳаёт ва саломатии одамон хатари воқеӣ ба вуҷуд орад;

5) азназаргузаронии шахсии шаҳрвандон ҳангоми гузаштан, аз ҷумла бо нақлиёт, ба минтақаи гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ ва ҳангоми баромадан аз он, азназаргузаронии воситаҳои нақлиёт ва бори онҳо, аз ҷумла бо истифодаи воситаҳои техникӣ;

6) истифодаи воситаҳои алоқа, аз ҷумла воситаҳои алоқаи махсуси шаҳрвандон ва ташкилотҳо, новобаста ба шакли моликияташон, бо мақсадҳои хизматӣ;

7) истифода бурдани воситаҳои нақлиёти ташкилотҳо, новобаста ба шакли моликият, ба истиснои воситаҳои нақлиёти намояндагиҳои дипломатӣ, консулӣ ва намояндагиҳои дигари давлатҳои хориҷӣ ва ташкилотҳои хориҷӣ, дар ҳолатҳои таъҷилӣ бошад, воситаҳои нақлиёти шаҳрвандон барои пешгирӣ кардани амали террористӣ, таъқиб ва дастгир намудани шахсони воқеӣ, ки амали террористӣ содир кардаанд ё барои ба муассисаи табобатӣ бурдани шахсони воқеӣ, ки ба ёрии таъҷилии тиббӣ эҳтиёҷ доранд, инчунин, барои рафтан ба ҷойи ҳодиса бо мақсадҳои хизматӣ;

8) пурзӯр намудани ҳифзи тартиботи ҷамъиятӣ, объектҳои таҳти ҳимояи давлат қарордошта ва объектҳое, ки ҳаёту фаъолияти аҳолӣ ва ҳаракати нақлиётро таъмин менамоянд, инчунин, объектҳое, ки арзиши махсуси моддӣ, таърихӣ, илмӣ, бадеӣ ё фарҳангӣ доранд;

9) бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ назорати гуфтугӯҳои телефонӣ ва иттилооти дигаре, ки дар шабакаҳои низоми телекоммуникатсионӣ пахш мешаванд, инчунин, анҷом додани корҳои ҷустуҷӯӣ дар ин шабакаҳо ва муросилоти почтавӣ бо мақсади ошкор намудани иттилоот дар бораи ҳолатҳои содиршавии амали террористӣ, дар бораи шахсони воқеии тайёркунанда ва содиркунандаи он ва бо мақсади пешгирии дигар амалҳои террористӣ;

10) муваққатан боздоштани фаъолияти истеҳсолоти хавфнок ва ташкилотҳо, ки дар онҳо маводи тарканда, радиоактивӣ, ашёҳои хатарноки кимиёвӣ ва биологӣ истеҳсол ё истифода мегарданд, инчунин, истеҳсол ва фурӯши дигар маводе, ки метавонанд дар фаъолияти террористӣ истифода бурда шаванд;

11) боздоштани хизматрасонии алоқа ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ё маҳдуд кардани истифодаи шабакаҳо ва воситаҳои алоқа;

12) муваққатан ба минтақаҳои бехавф кӯчонидани шахсони воқеӣ, ки дар ҳудуди реҷаи ҳуқуқии амалиёти зиддитеррористӣ ҷоришуда истиқомат мекунанд, бо таъмини ҳатмии онҳо бо ҷойи истиқомати муваққатӣ;

13) ҷорӣ кардани карантин, гузаронидани чорабиниҳои санитарию зиддиэпидемиологӣ, байторӣ ва дигар чораҳои беҳдоштӣ;

14) маҳдуд ё манъ кардани фурӯши силоҳ, лавозимоти ҷангӣ, маводи тарканда, воситаҳои махсус ва моддаҳои заҳролудкунанда;

15) дигар чораҳо, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ кардааст.

4. Дар минтақаи гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ фаъолияти кормандони воситаҳои ахбори омма аз тарафи роҳбари ситоди оперативӣ ё шахси таъиннамудаи ӯ танзим карда мешавад.

5. Дар минтақаи гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ иҷро накардани амр ё талаботи қонунии роҳбари ситоди оперативӣ ва ё монеъ шудан ба гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ, инчунин, бе иҷозат ворид ё кӯшиши ворид шудан ба минтақаи гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ боиси ҷавобгарии пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мегардад.

Моддаи 26. Гуфтушунид бо террористон

1. Ҳангоми гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ бо мақсади ҳифзи ҳаёт ва саломатии одамон, неъматҳои моддӣ, инчунин, омӯзиши имкониятҳои қатъ намудани амали террористӣ бе истифодаи қувва, бо террористон гуфтушунид кардан иҷозат дода мешавад. Барои гуфтушунид бо террористон танҳо шахсони аз тарафи ситоди оперативӣ муайянгардида роҳ дода мешаванд.

2. Ҳангоми гуфтушунид бо террористон масъалаи ба террористон супурдани ин ё он шахси воқеӣ, додани силоҳ ва дигар олоту воситаҳо, ки истифодаи онҳо метавонад ба ҳаёту саломатии одамон хатар эҷод кунад, инчунин, масъалаи иҷрои талаботи сиёсии террористон набояд ба сифати шарти қатъ намудани амали террористӣ аз ҷониби онҳо баррасӣ карда шавад.

3. Гуфтушунид бо террористон асос ё шарти аз ҷавобгарии ҷиноятӣ озод гардидани онҳо барои кирдори содиркардаашон шуда наметавонад.

Моддаи 27. Хабардор кардани ҷомеа дар бораи амали террористӣ ва вазъият дар минтақаи гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ

1. Ҳангоми гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ хабардор кардани ҷомеа дар бораи амали террористӣ дар шакл ва ҳаҷме, ки аз тарафи ситоди оперативӣ муайян шудааст, аз ҷониби намояндаи ситоди оперативӣ, ки барои робита бо воситаҳои ахбори омма ва ҷомеа масъул аст, сурат мегирад.

2. Паҳн кардани иттилоот манъ аст, агар он:

1) тарзу усулҳои техникии махсуси гузаронидани амалиёти зиддитеррористиро ифшо намояд;

2) гузаронидани амалиёти зиддитеррористиро мушкил гардонад ва ба ҳаёту саломатии одамоне, ки дар минтақаи гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ ё берун аз он минтақа қарор гирифтаанд, хатар эҷод созад;

3) дар бораи шахсоне бошад, ки ба амалиёти зиддитеррористӣ ҷалб шудаанд ва ё дар гузаронидани чунин амалиёт ҳамкорӣ менамояд.

Моддаи 28. Анҷоми амалиёти зиддитеррористӣ

1. Амалиёти зиддитеррористӣ анҷомёфта ҳисобида мешавад, агар амали террористӣ қатъ шуда бошад ва ё хатар ба ҳаёт, саломатӣ, моликият ё манфиатҳои дигари қонунии одамоне, ки дар минтақаи гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ қарор доранд, аз байн рафта бошад.

2. Қарори анҷоми амалиёти зиддитеррористиро раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё шахси ӯро ивазкунанда қабул мекунад ва аз натиҷаи он ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисобот медиҳад.

Моддаи 29. Тартиби дафни ҷасади террористони дар рафти амалиёти зиддитеррористӣ безараргардонидашуда

Ҷасади террористоне, ки дар рафти амалиёти зиддитеррористӣ безарар гардонида шудаанд, бо тартиби муқарраркардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дафн карда мешавад.

БОБИ 7. МУҚОВИМАТ БА МАБЛАҒГУЗОРИИ ФАЪОЛИЯТИ ТЕРРОРИСТӢ

Моддаи 30. Андешидани чораҳо ҳангоми ба даст овардани маълумот оид ба маблағгузории фаъолияти террористӣ

Субъектҳои бевосита ба терроризм муқовиматкунанда ё субъектҳое, ки ба ин фаъолият ҷалб мегарданд ва ҳуқуқи амалигардонии фаъолияти оперативӣ-ҷустуҷӯиро доранд, ҳангоми ба даст овардани маълумот дар бораи он, ки шахсони воқеӣ ё ҳуқуқии мушаххас ба маблағгузории фаъолияти террористӣ алоқамандӣ доранд, уҳдадоранд бо истифодаи тамоми чораҳои ошкоро ва ғайриошкори пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати санҷиши хабари дохилшуда тадбирҳои таъхирнопазир андешанд.

Моддаи 31. Ғайрифаъолгардонии маблағҳои пулӣ, коғазҳои қиматнок ё молу мулки дигари шахсони бо терроризм алоқаманд

1. Маблағҳои пулӣ, коғазҳои қиматнок ё молу мулки дигари шахсони воқеӣ ва ташкилотҳо, ки ба рӯйхати шахсони бо терроризм алоқаманд дохил карда шудаанд, аз ҷониби ташкилотҳое, ки бо маблағҳои пулӣ, коғазҳои қиматнок ё молу мулки дигар амалиёт анҷом медиҳанд, инчунин, шахсони воқеӣ ва ташкилотҳое, ки аҳду амалиётро мегузаронанд, бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ғайрифаъол гардонида мешаванд.

2. Мусодираи маблағҳои пулӣ, коғазҳои қиматнок ё молу мулки дигари шахсони воқеӣ ва ташкилотҳои бо терроризм алоқаманд тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

3. Шахсони воқеӣ ва ташкилотҳо ҳуқуқ доранд аз рӯи қарорҳо оид ба ғайрифаъолгардонии маблағҳои пулӣ, коғазҳои қиматнок ё молу мулки дигарашон бо тартиби судӣ шикоят намоянд, инчунин, шахсони воқеӣ аз ҳисоби маблағҳои пулӣ, коғазҳои қиматнок ё молу мулки дигари ғайрифаъолгардонидашуда то мусодира гардидани онҳо, оид ба пардохти хароҷоти хизматрасониҳои тиббиву иҷтимоӣ ва таъмини моддию маишии аъзои оилаашон муроҷиат намоянд.

4. Бекор кардани ғайрифаъолгардонии маблағҳои пулӣ, коғазҳои қиматнок ё молу мулки дигари шахсони воқеӣ ва ташкилотҳо, ки ба рӯйхати шахсони бо терроризм алоқаманд дохил карда шудаанд, бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

5. Тартиби гузаронидани чорабиниҳо оид ба манъ ва бекор кардани ғайрифаъолгардонии маблағҳои пулӣ, коғазҳои қиматнок ё молу мулки дигари шахсони воқеӣ ва ташкилотҳо, ки ба рӯйхати шахсони бо терроризм алоқаманд дохил карда шудаанд, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Моддаи 32. Мусодираи молу мулки шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки бо мақсадҳои террористӣ истифода шудаанд ва ё дар натиҷаи фаъолияти террористӣ ба даст омадаанд

Молу мулке, ки бо мақсадҳои террористӣ истифода шудаанд ва ё дар натиҷаи фаъолияти террористӣ ба даст омадаанд, тибқи талаботи Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон мусодира карда мешавад.

БОБИ 8. ҲИМОЯИ ХУҚУҚӢ ВА ИҶТИМОИИ ШАХСОНЕ, КИ ДАР МУҚОВИМАТ БА ТЕРРОРИЗМ ИШТИРОК МЕКУНАНД

Моддаи 33. Шахсони воқеии дар муқовимат ба терроризм иштироккунанда, ки таҳти ҳимояи ҳуқуқӣ ва иҷтимоӣ қарор мегиранд

1. Шахсони воқеии зерин таҳти ҳимояи ҳуқуқӣ ва иҷтимоӣ қарор мегиранд:

1) хизматчиёни ҳарбӣ, кормандон ва мутахассисони мақомоти ҳокимияти иҷроия, ки дар амалиёти зиддитеррористӣ бевосита иштирок мекунанд (кардаанд);

2) шахсони воқеӣ, ки ба субъектҳои бо терроризм муқовиматкунанда дар ошкорсозӣ, огоҳонӣ, пешгирӣ, қатъ намудани фаъолияти террористӣ ва то ҳадди камтарин расонидани оқибатҳои он, инчунин, дар кушодан ва тафтиши парвандаҳои ҷиноятии марбут ба амали террористӣ ба таври доимӣ ё муваққатӣ кумак мерасонанд;

3) шахсони воқеӣ, ки дар бораи фаъолияти террористӣ ва ҳолатҳои дигар маълумот додаанд ва хабари онҳо барои ошкорсозӣ, огоҳонӣ, пешгирӣ ва қатъ намудани фаъолияти террористӣ мусоидат намудааст;

4) аъзои оилаи шахсоне, ки дар ҳамин модда номбар шудаанд, агар зарурати таъмини ҳимояи онҳоро иштироки шахсони номбаршуда дар мубориза бар зидди терроризм ба миён оварда бошад.

2. Чораҳои ҳимояи давлатӣ ва амниятӣ, инчунин, дастгирии иҷтимоии шахсони воқеӣ, ки дар мубориза бар зидди терроризм иштирок ва ҳамкорӣ кардаанд, тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳимояи давлатии иштирокчиёни мурофиаи судии ҷиноятӣ» амалӣ мегардад.

Моддаи 34. Ҷуброни зарари дар натиҷаи амали террористӣ ба ҷабрдидагон расондашуда

1. Ҷуброни зарари ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар натиҷаи амали террористӣ расондашуда, бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ пардохт гардида, бо тартиби даъвои мутақобила (регрессӣ) мувофиқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз шахсе, ки зарар расондааст, ба фоидаи давлат ситонида мешавад.

2. Зараре, ки дар натиҷаи амали қонунӣ ҳангоми пешгирии амали террористӣ ба саломатӣ ва молу мулки шахси воқеии дар амали террористӣ иштироккунанда расонда шудааст ё боиси фавти ӯ гардидааст, ҷуброн карда намешавад.

Моддаи 35. Барқарорсозии иҷтимоии шахсони воқеӣ, ки дар натиҷаи амали террористӣ зарар дидаанд

1. Барқарорсозии иҷтимоии шахсони воқеӣ, ки дар натиҷаи амали террористӣ зарар дидаанд, инчунин, шахсони воқеӣ, ки дар моддаи 33 Қонуни мазкур зикр шудаанд, аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатӣ бо мақсади баргардондани онҳо ба ҳаёти муътадил амалӣ мегардад ва он ёрии ҳуқуқӣ, равонӣ, тиббӣ, барқарорсозии касбӣ, дар ҳолатҳои зарурӣ ба кор барқарор кардан ва ба онҳо додани манзилро дар бар мегирад.

2. Тартиби барқарорсозии иҷтимоии шахсони воқеии аз амали террористӣ зарардидаро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

3. Барои шахсони воқеӣ, ки дар моддаи 33 Қонуни мазкур номбар шудаанд, қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад ба ғайр аз барқарорсозии иҷтимоӣ чораҳои дигари барқарорсозиро пешбинӣ намояд.

Моддаи 36. Баҳисобгирии имтиёзноки собиқаи хизматӣ

1. Ба хизматчиёни ҳарбӣ, кормандон ва мутахассисони мақомоти дахлдори давлатӣ, ки дар ҷузъу томҳои субъектҳои бевосита ба терроризм муқовиматкунанда (муборизабурда) хизмат менамоянд (намудаанд), ба муҳлати собиқаи хизматӣ барои таъмини нафақа – як рӯзи хизмат ҳамчун ду рӯз ва ҳангоми иштирок дар гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ – як рӯзи хизмат ҳамчун се рӯз (агар ин муҳлатҳо тибқи қонунгузорӣ барои онҳо ба андозаҳои бештар ҳисоб карда нашаванд) ҳисоб карда мешавад.

2. Давраҳои иштироки бевоситаи хизматчиёни ҳарбӣ, кормандон ва мутахассисони мақомоти дахлдори давлатӣ дар амалиёти зиддитеррористӣ ҷиҳати баҳисобгирии имтиёзноки собиқаи хизматӣ (собиқаи меҳнатӣ), барои таъини нафақа бо тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд.

БОБИ 9. ХУСУСИЯТҲОИ ҶАВОБГАРӢ БАРОИ ИШТИРОК ДАР АМАЛ ВА ФАЪОЛИЯТИ ТЕРРОРИСТӢ

Моддаи 37. Ҷавобгарии шахсони воқеӣ барои иштирок дар амал ва фаъолияти террористӣ

Шахсони воқеӣ, ки дар амал ва фаъолияти террористӣ дар ҳама шакл иштирок менамоянд, тибқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 38. Ҷавобгарии ташкилотҳо барои фаъолияти террористӣ

1. Таъсисдиҳӣ ва амалисозии фаъолияти ташкилоте, ки мақсад ё амалҳояш ба тарғиб, сафедкунӣ ва дастгирии терроризм ё содиркунии ҷинояти дорои хусусияти террористӣ равона шудааст, манъ аст.

2. Ташкилот бо қарори суд дар асоси аризаи Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар он сурат террористӣ ҳисобида, фаъолияташ манъ карда мешавад, агар ташкил, тайёр ва содиркунии ҷинояти дорои хусусияти террористӣ аз ном ва ба манфиати ташкилот анҷом дода шавад, инчунин, агар амали мазкурро шахси воқеие содир намояд, ки ташкилот таҳти назорати ӯ бошад. Қарори дахлдори суд дар бораи манъи фаъолияти ташкилот ба сохторҳои маҳаллӣ ва сохторҳои дигари он низ паҳн мешавад.

3. Барои аз ҷониби суд террористӣ эътироф гардидани ташкилоти хориҷӣ ё байналмилалӣ (шуъба, филиал, намояндагии он) маводи мавҷудбуда ва ё тибқи шартномаи байналмилалӣ ё дар асоси мутақобила маводи пешниҳодкардаи давлати дахлдор, ки алоқамандии ташкилотро ба фаъолияти террористӣ тасдиқ менамоянд, асос шуда метавонанд.

4. Дар сурати террористӣ эътироф шудани ташкилоти хориҷӣ ё байналмилалӣ (шуъба, филиал, намояндагии он), фаъолияти ташкилоти мазкур дар ҳудуди кишвар манъ мегардад ва он барҳам дода мешавад, молу мулки ба ин ташкилот тааллуқдошта ва ё бевосита ё бавосита дар ихтиёри он қарордошта мусодира карда мешавад. Ҳамчунин, молу мулке, ки барои кумак расондан ба ташкилоти хориҷӣ ё байналмилалии мазкур дар фаъолияти террористӣ истифода шудааст, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мусодира мегарданд.

Моддаи 39. Ҷавобгарӣ барои маблағгузории фаъолияти террористӣ

1. Шахсони воқеӣ, ки дар маблағгузории фаъолияти террористӣ гунаҳгоранд, тибқи қонунгузории ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

2. Фаъолияти ташкилотҳое, ки фаъолияти террористиро маблағгузорӣ мекунанд, бо қарори суд манъ шуда, молу мулки онҳо ба фоидаи давлат мусодира карда мешаванд. Роҳбарон ва кормандони шахсони ҳуқуқии фаъолиятшон манъшуда, ки дар маблағгузории фаъолияти террористӣ бевосита иштирок намудаанд, мувофиқи қисми 1 ҳамин модда ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

3. Тартиби танзими муносибатҳои шаҳрвандони, шаҳрвандони хориҷӣ, шахсони бешаҳрванд ва ташкилотҳо оид ба гузаронидани амалиётҳо бо маблағҳои пулӣ, коғазҳои қиматнок ва молу мулки дигар, инчунин, мақомоти давлатӣ, ки дар ҳудуди гузаронидани амалиёт бо маблағҳои пулӣ, коғазҳои қиматнок ё молу мулки дигарро бо мақсади муқовимат ба маблағгузории фаъолияти террористӣ назорат мекунанд, бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

БОБИ 10. ҲАМКОРИИ БАЙНАЛМИЛАЛӢ ДАР САМТИ МУҚОВИМАТ БА ТЕРРОРИЗМ

Моддаи 40. Мақсади ҳамкории байналмилалӣ дар самти муқовимат ба терроризм

Мақсади ҳамкории байналмилалӣ дар самти муқовимат ба терроризм инҳо мебошанд:

1) ҳимояи шахс, ҷамъият, давлат ва ҷомеаи ҷаҳонӣ аз таҳдидҳои террористӣ;

2) таҳкими ҳамкории байналмилалии зиддитеррористӣ;

3) таҳияи роҳҳои мувофиқашудаи муқовимат ба терроризм, аз ҷумла доир ба масъалаи пешгирии фаъолияти террористӣ;

4) ошкор ва бартараф намудани сабабҳои паҳнгардии таҳдидҳои террористӣ, инчунин, шароите, ки ба амалисозии фаъолияти террористӣ мусоидат мекунанд;

5) ошкорсозӣ, огоҳонӣ, пешгирӣ ва қатъ намудани фаъолияти террористӣ нисбати як ё якчанд давлат ва то ҳадди камтарин расондани оқибатҳои амали террористии содиршуда;

6) таъмини ногузирии ҷавобгарии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои иштирок дар фаъолияти террористӣ;

7) роҳ надодан ба амалияи татбиқи стандартҳои духела дар муқовимат ба терроризм;

8) такмил додани заминаи ҳуқуқии ҳамкорӣ дар муқовимат ба терроризм, рушд ва мутобиқсозии қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба меъёру принсипҳои ҳуқуқи байналмилалӣ;

9) афзун намудани самарабахшии ҳамкории мақомоти давлатӣ оид ба ошкорсозӣ, огоҳонӣ, пешгирӣ, қатъ ва тафтиши ҷиноятҳои дорои хусусияти террористӣ, ошкор ва қатъ кардани фаъолияти ташкилотҳо ва шахсони воқеӣ, ки ба фаъолияти террористӣ алоқамандӣ доранд, инчунин муқовимат ба маблағгузории терроризм.

Моддаи 41. Шаклҳои ҳамкории байналмилалӣ дар самти муқовимат ба терроризм

Шаклҳои асосии ҳамкории байналмилалӣ дар самти муқовимат ба терроризм инҳоянд:

1) мубодилаи иттилоот;

2) таъсис додани махзани махсуси маълумот;

3) ҳамкорӣ дар ошкор, манъ кардан ё ҳабс гузоштан ба маблағҳое, ки барои содир намудани ҷиноятҳои дорои хусусияти террористӣ истифода мешаванд ё барои он пешбинӣ шудаанд, инчунин, мусодираи молу мулке, ки дар натиҷаи содир намудани чунин ҷиноятҳо ба даст оварда шудаанд;

4) супурдани шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, ки ҷиноятҳои дорои хусусияти террористиро содир намудаанд ё дар содиркунии чунин ҷиноятҳо асоснок гумонбар дониста шудаанд;

5) ташкили ҷустуҷӯ, дастгиркунӣ ва ба ҷавобгарии ҷиноятӣ кашидани шахсони воқеӣ, ки барои содир намудани ҷиноятҳои дорои хусусияти террористӣ ва иштирок дар фаъолияти террористӣ дар ҷустуҷӯи байналмилалӣ қарор доранд;

6) расондани ёрии мутақобилаи ҳуқуқӣ, оперативӣ, методӣ, техникӣ, ҳарбӣ ва кумакҳои дигар;

7) амалигардонии чорабиниҳои муштарак ва (ё) ҳамоҳангшудаи оперативӣ, амалҳои тафтишотӣ, машқҳои зиддитеррористӣ ва тадбирҳои дигар;

8) иҷрои дархостҳо дар бораи гузарондани чорабиниҳои оперативӣ, тафтишотӣ ва чорабиниҳои дигар;

9) тайёр кардани кадрҳо, мубодилаи таҷрибаи корӣ ва гузаронидани тадқиқоти илмии муштарак дар самти муқовимат ба терроризм;

10) ҳамкорӣ дар соҳаи ҳарбӣ бо мақсади пешгирии терроризм;

11) иштирок дар таҳияи санадҳои байналмилалии ҳуқуқӣ дар самти муқовимат ба терроризм;

12) фаъолияти муштарак ҷиҳати бартараф ва рафъ намудани сабабу шароите, ки ба содиршавии амалҳои террористӣ мусоидат намудаанд;

13) таҳияи сиёсати мувофиқашуда ва ҳамкорӣ дар таъминоти иттилоотию таблиғотии муқовимат ба терроризм.

Моддаи 42. Ҳамкории байналмилалӣ дар масъалаи супурдани шахсони воқеӣ, ки ҷиноятҳои дорои хусусияти террористиро содир намудаанд ё дар содир намудани онҳо гумонбар шудаанд

1. Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон баҳри иҷрои уҳдадориҳои байналмилалӣ мувофиқи шартномаҳои байналмилалӣ дар самти мубориза бо терроризм ва бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дархости давлатҳои хориҷиро дар хусуси супурдани шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, ки ҷиноятҳои дорои хусусияти террористиро содир намудаанд ё дар содир намудани чунин ҷиноятҳо ба таври асоснок гумонбар дониста мешаванд, баррасӣ менамояд.

2. Дар сурати рад кардани ба давлати хориҷӣ супурдани шаҳрвандони хориҷӣ ё шахсони бешаҳрванд, ки ҷиноятҳои дорои хусусияти террористиро содир намудаанд ё дар содир намудани чунин ҷиноятҳо асоснок гумонбар дониста мешаванд, бинобар сабаби ба ин шахсон додани паноҳгоҳи сиёсӣ ва ё мавҷуд будани асосҳои кофии таъқиби онҳо дар давлати хориҷӣ аз рӯи ангезаҳои сиёсӣ, нажодӣ, динӣ ё мазҳабӣ, чунин шахсон дар асос ва бо тартиби пешбининамудаи қонунгузории ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарии ҷиноятӣ кашида мешаванд.

БОБИ 11. НАЗОРАТИ АМАЛИГАРДОНИИ ФАЪОЛИЯТ ОИД БА МУҚОВИМАТ БА ТЕРРОРИЗМ

Моддаи 43. Назорати амалигардонии фаъолият оид ба муқовимат ба терроризм

Назорати амалигардонии фаъолият оид ба муқовимат ба терроризмро Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти дахлдори дигари давлатӣ дар доираи салоҳияташон анҷом медиҳанд.

БОБИ 12. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 44. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 45. Аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мубориза бар зидди терроризм»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мубориза бар зидди терроризм» аз 16 ноябри соли 1999 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1999, №11, мод. 275; с. 2005, № 3, мод. 116; с. 2007, №5, мод. 355; с. 2008, №10, мод. 802; с. 2012, № 8, мод. 816; с. 2013, № 6, мод. 407; с. 2014, № 11, мод. 647, мод. 648; с. 2015, № 12, қ. 1, мод. 1112) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 46. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

**Президенти**

**Ҷумҳурии Тоҷикистон                          Эмомалӣ РАҲМОН**

***ш. Душанбе, 23 декабри соли 2021, № 1808***

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Қонун	1808	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН «ДАР БОРАИ МУҚОВИМАТ БА ТЕРРОРИЗМ»	Маҷлиси Олии ҶТ	23.12.2021	Амалкунанда	word PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН «ДАР БОРАИ ТАРБИЯИ ҶИСМОНӢ ВА ВАРЗИШ»

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ, иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва таъмини фаъолиятро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

1) агенти варзишӣ – шахси воқеӣ ё ҳуқуқие, ки тавассути иҷрои амалҳои ҳуқуқӣ ва фаъолияти дигар ҷиҳати бо кор таъмин кардани варзишгар ва ё мураббӣ дар клуби касбии варзишӣ мусоидат менамояд;

2) ассотсиатсияи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш – иттифоқи варзишгарони мустақил, федератсияҳои варзишӣ, шахсони ҳуқуқӣ, мақомоти давлатӣ ва дигар ташкилотҳои ҷамъиятии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ;

3) барномаи тайёрии варзишӣ – ҳуҷҷате, ки барои тайёр кардани варзишгарон тибқи талаботи стандартҳои давлатии тайёрии варзишӣ таҳия гардида, самтҳои асосӣ ва шароити тайёрии варзиширо дар ҳар як зинаи он муқаррар менамояд:

4) бозиҳои олимпӣ – мусобиқаҳои варзишӣ дар намудҳои инфиродӣ ва даставии намудҳои олимпии варзиш, ки дар чор сол як маротиба байни варзишгарони панҷ қитъаи ҷаҳон таҳти сарпарастии Кумитаи байналмилалии олимпӣ гузаронида мешаванд;

5) бозиҳои паралимпӣ – мусобиқаҳои байналмилалии зимистона ва тобистонае, ки дар чор сол як маротиба байни варзишгарони маъюби бо осеби аъзои такяву ҳаракаткунанда ва аъзои босира таҳти сарпарастии Кумитаи байналмилалии паралимпӣ гузаронида мешаванд;

6) бозиҳои сурдлимпӣ – мусобиқаҳои байналмилалии зимистона ва тобистонае, ки байни варзишгарони маъюб бо иллати аъзои сомеа (шунавоӣ) гузаронида мешаванд;

7) варзиш – як рукни тарбияи ҷисмонӣ, соҳаи фаъолияти иҷтимоие, ки дар шакли таҷрибаи махсуси тайёрии инсон ба мусобиқаҳо ва фаъолияти мусобиқавӣ бо мақсади ба даст овардани натиҷаҳои варзишӣ ташаккул ёфтааст;

8) варзиши дастоварди олӣ – қисми варзише, ки аз ҷониби варзишгар ё дастаи варзишӣ барои ба даст овардани натиҷаҳои баланди варзишӣ дар мусобиқаҳои расмии ҷумҳуриявӣ ва байналмилалии варзишӣ равона гардидааст;

9) варзиши донишҷӯён – қисми варзише, ки ба тарбияи ҷисмонӣ ва тайёрии ҷисмонии таълимгирандагони муассисаҳои таълимии таҳсилоти миёна ва олии касбӣ барои иштирок дар чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ равона гардидааст;

10) варзиши касбӣ – қисми варзише, ки барои ба даст овардани натиҷаҳои баланди варзишӣ ва гирифтани фоида аз ҷониби шахси воқеӣ ва ё ҳуқуқӣ равона гардидааст;

11) варзиши кӯдакон ва наврасон – қисми варзише, ки ба тарбияи ҷисмонӣ, тайёрии варзишии кӯдакон ва наврасон ва иштироки онҳо дар мусобиқаҳои варзишӣ равона гардидааст;

12) варзиши мактабӣ – қисми варзише, ки ба тарбия ва тайёрии ҷисмонии таълимгирандагони муассисаҳои таълимии таҳсилоти умумӣ ва тайёр намудани онҳо барои иштирок дар чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ равона гардидааст;

13) варзиши оммавӣ – қисми варзише, ки ба тарбияи ҷисмонӣ, солимгардонӣ ва ташаккули ҷисмонии шаҳрвандон, инчунин, иштироки онҳо дар чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва оммавии варзишӣ равона гардидааст;

14) варзишгар – шахси воқеие, ки мунтазам ба намуд ё намудҳои интихобкардаи варзиш машғул шуда, доимо маҳорати варзишии худро баланд мебардорад ва дар чорабиниҳои варзишӣ иштирок менамояд;

15) варзишгар - дастурдиҳанда – варзишгари амалкунандаи дорои натиҷаи баланди варзишӣ, ки узви дастаи ташкилоти тайёрии варзишии ноҳиявӣ, шаҳрӣ, вилоятӣ ва ҷумҳуриявӣ, дорандаи унвони варзишӣ буда, вобаста ба фаъолияти худ музди меҳнат ва ё дигар намуди мукофот мегирад;

16) варзишгари касбӣ – шахси воқеие, ки машғул шудан ба варзиши касбӣ барояш фаъолияти асосӣ буда, тибқи шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ дар соҳаи варзиши касбӣ барои тайёрӣ ба мусобиқаҳои варзишӣ, иштирок дар онҳо ва натиҷаҳои нишондода бо тартиби муқарраргардида музди меҳнат ва ё дигар намуди мукофот мегирад;

17) варзишгари дорои маҳорати олӣ – варзишгари узви дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди муайяни варзише, ки дар мусобиқаҳои варзишӣ бо мақсади ба даст овардани натиҷаҳои баланди варзишӣ иштирок менамояд ва ё дорои унвони варзишии на поён аз «Устоди варзиши Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад;

18) варзишгари маъюб – шахси воқеие, ки дар натиҷаи нуқсёбии саломатӣ бо коҳиши устувори вазифаҳои организм аз беморӣ, ҷароҳат, иллати ҷисмонӣ ва зеҳнӣ боиси маҳдуд шудани фаъолияти ҳаётӣ гардидааст ва ба намуд ё намудҳои дастраси варзиш мунтазам машғул шуда, дар чорабиниҳои варзишӣ иштирок менамояд;

19) дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намуди муайяни варзиш (минбаъд – дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон) – гурӯҳи варзишгарон, инчунин, мураббиёни онҳо, табибон ва дигар мутахассисони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишие, ки дар мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ тайёрӣ мебинанд ва аз номи Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок менамоянд;

20) довари варзиш – шахси воқеие, ки тайёрии махсусро гузашта, соҳиби дараҷаи дахлдори тахассусӣ гаштааст ва аз ҷониби ташкилкунандаи мусобиқаи варзишӣ барои таъмин намудани риояи қоидаҳои намуди варзиш ва низомномаҳо оид ба мусобиқаи варзишӣ ваколатдор гардидааст;

21) захираи варзишӣ – варзишгароне, ки барои ба даст овардани натиҷаҳои баланди варзишӣ иқтидор доранд ва тайёрии варзиширо бо мақсади дохил намудани онҳо ба ҳайати дастаҳои мунтахаби варзишӣ, аз ҷумла дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намудҳои муайяни варзиш, мегузаранд;

22) иншооти варзишӣ – молу мулки ғайриманқуле, ки барои гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва ё чорабиниҳои варзишӣ пешбинӣ гардидаанд;

23) клуб ва толори варзишӣ – ташкилоти тиҷоратӣ ё ғайритиҷоратие, ки новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, моликият, тобеияти идоравӣ ва мансубияти соҳавӣ аз ҷониби шахси воқеӣ ва ё ҳуқуқӣ таъсис дода шуда, барои гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ, варзишӣ ва ё солимгардонӣ пешбинӣ гардидааст;

24) клуби касбии варзишӣ – шахси ҳуқуқие, ки иштирокчии мусобиқаи касбии варзишӣ мебошад ё тибқи тартиби муқаррарнамудаи ташкилкунандаи мусобиқаи касбии варзишӣ оид ба иштирок дар чунин мусобиқа дархост намудааст;

25) қоидаи намуди варзиш – меъёрҳои умумиэътирофшудаи намуди муайяни варзише, ки онҳоро ба роҳбарӣ гирифта, мусобиқаи варзишӣ гузаронида мешавад;

26) лигаи касбии варзишӣ – шахси ҳуқуқӣ, ки дар шакли ташкилию ҳуқуқии муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода шуда, мақсади асосии фаъолияти он ташкил ва ё гузаронидани мусобиқаҳои касбии варзишӣ мебошад;

27) мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш – мақоми иҷроияи марказии ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки функсияҳои махсуси иҷроиявӣ ва функсияҳои дигари дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш муқарраргардидаро анҷом медиҳад;

28) маҳрумсозии (дисквалификатсияи) варзишӣ – ҷазои варзишӣ дар намуди маҳрум намудани варзишгар, мураббӣ, довари варзиш, табиби варзишӣ ва кормандону мутахассисони дигари соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз иштирок дар мусобиқаҳои варзишӣ ва ё аз фаъолияти касбии меҳнатӣ бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва қоидаҳои муқарраргардида мебошад;

29) мураббӣ – шахси воқеии дорои таҳсилоти миёнаи касбӣ ё олии касбии соҳавие, ки чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо мегузаронад, тарбияи ҷисмонӣ ва тайёрии варзишии варзишгаронро ба мусобиқаҳои варзишӣ амалӣ мекунад, инчунин, фаъолияти мусобиқавии онҳоро барои ба даст овардани натиҷаҳои варзишӣ роҳбарӣ менамояд;

30) мусобиқаи варзишӣ – сабқате, ки байни варзишгарон ё дастаҳои варзишгарон оид ба намудҳои гуногуни варзиш (низомҳои варзишӣ) бо мақсади муайян намудани беҳтарин иштирокчии сабқат тибқи низомномаи тасдиқшудаи мусобиқаи варзишӣ гузаронда мешавад;

31) мусобиқаи касбии варзишӣ – мусобиқаи варзишӣ аз рӯи намуди даставии варзише, ки иштирок дар он барои ба даст овардани фоида равона гардида, яке аз шартҳои рухсат додани варзишгар мавҷуд будани муносибатҳои меҳнатӣ бо клуби дахлдори касбии варзишӣ мебошад. Дар намудҳои дигари варзиш ба сифати мусобиқаи касбии варзишӣ мусобиқаи варзишие фаҳмида мешавад, ки иштирок дар он барои ба даст овардани фоида равона гардидааст ва чунин сифат аз ҷониби ташкилкунандагони он мутобиқи низомномаи мусобиқаҳои варзишӣ муайян карда шудааст;

32) назорати маводи барангезандаю неруафзо (допинг) – ҷараёни банақшагирие, ки гузаронидани ташхис, гирифтани намуна барои таҷзия ва кор бо он, таҷзияи лабораторӣ, қарори баъди санҷиш ва пешниҳоди муроҷиатро дар бар мегирад;

33) намуди варзиши ғайриолимпӣ – намуди варзише, ки ба барномаи бозиҳои олимпӣ ва паралимпӣ ворид нагардидааст, дар ҷомеаи варзишии ҷаҳон рушд ёфта, аз ҷониби федератсияи байналмилалии варзиш роҳбарӣ карда мешавад;

34) намуди варзиши миллӣ – намуди варзише, ки таърихан дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун шакли фаъолияти мусобиқавӣ ба вуҷуд омадааст ва хусусияти иҷтимоиву фарҳангӣ дорад;

35) намуди варзиши олимпӣ – намуди варзише, ки ба барномаи бозиҳои олимпӣ ворид гардида, аз ҷониби Кумитаи байналмилалии олимпӣ мутобиқи Хартияи олимпӣ эътироф карда шудааст;

36) намудҳои варзиши техникӣ ва амалӣ – намудҳои варзише, ки тайёрии махсуси варзишгарро ба мусобиқаҳои варзишӣ бо истифодаи лавозимоти техникӣ пешбинӣ менамоянд;

37) намудҳои варзиши ҳарбиву амалӣ ва хизмативу амалӣ – намудҳои варзише, ки асоси онҳоро амалиётҳои махсус, аз ҷумла усулҳои алоқаманд бо иҷрои уҳдадориҳои хизматии хизматчиёни ҳарбӣ ва кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, инчунин, тайёр намудани шаҳрвандони ба хизмати ҳарбӣ даъватшаванда ташкил дода, дар доираи фаъолияти як ё якчанд мақомоти дахлдори давлатӣ рушд меёбанд;

38) низоми варзишӣ – қисми намуди варзише, ки дорои аломатҳои фарқкунанда буда, як ё якчанд намуди варзиш ва барномаи мусобиқаҳои варзиширо дар бар мегирад;

39) рамзҳои чорабинии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ – парчам, нишон, суруд, шиор, номи расмӣ, тамғаи молӣ ва воситаҳои дигари фардикунонии чорабинии тарбияи ҷисмонӣ ё варзишӣ, инчунин, объектҳои ҳуқуқи моликияти зеҳние, ки ташкилкунандагони чорабинии тарбияи ҷисмонӣ ё варзишӣ қабул намудаанд;

40) рекорди варзишӣ – дастоварди олии тасдиқшудаи иҷрои меъёри варзишӣ аз ҷониби варзишгар (варзишгарон);

41) сармураббии дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон – мураббие, ки барои роҳбарӣ, тайёрӣ, ташаккул, банақшагирӣ, ҳамоҳангсозӣ ва иштироки дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мусобиқаҳои байналмилалӣ масъул мебошад;

42) стандартҳои давлатии тайёрии варзишӣ – маҷмуи талаботи таҳия ва тасдиқшудаи тайёрии варзишӣ аз рӯи намудҳои варзише (ба истиснои намудҳои варзиши ҳарбиву амалӣ ва хизмативу амалӣ), ки барои ташкилотҳои амаликунандаи тайёрии варзишӣ ҳатмӣ мебошанд;

43) тайёрии варзишӣ – фаъолияти мақсаднок оид ба тайёр кардани варзишгарон ба мусобиқаҳои варзишӣ бо роҳи ташаккул ва такмили маҳорати варзишии онҳо, ки мувофиқи талаботи стандартҳои давлатии тайёрии варзишӣ ва барномаҳои тайёрии варзишӣ амалӣ карда мешавад;

44) тарбияи ҷисмонӣ – қисми таркибии фарҳанг ва соҳаи фаъолияти иҷтимоӣ буда аз маҷмуи арзишҳои маънавие иборат аст, ки ба таҳкими саломатӣ, инкишофи қобилияти ҷисмонии инсон, инчунин, интихоби тарзи ҳаёти солим равона гардидааст;

45) ташкилоти тайёрии варзишӣ – ташкилоти давлатӣ ва хусусии ғайритиҷоратие, ки фаъолияти асосии онро тайёрии варзишӣ ташкил менамояд ва он ба амалӣ намудани барномаҳои тайёрии варзишӣ равона шудааст;

46) ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ – иттиҳодияҳои ҷамъиятии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ (федератсияҳои варзишӣ) ва иттифоқҳои онҳо, клубҳои варзишӣ, клубҳои касбии варзишӣ, клубҳои тарбияи ҷисмониву варзишӣ, иттиҳодияҳои клубҳои тарбияи ҷисмониву варзишӣ, толорҳои варзишии хусусӣ ва ё давлатӣ, ташкилотҳои тайёрии варзишӣ, иттифоқҳои касбӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, лигаҳои касбии варзишӣ, лигаи варзишии донишҷӯён, ташкилотҳои ҷамъиятии ташкилкунандаи мусобиқаҳо оид ба намудҳои варзиши ҳарбиву амалӣ ва хизмативу амалӣ, новобаста ба шакли моликият ва тобеияти идоравӣ, инчунин соҳибкорони инфиродие, ки дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш фаъолият менамоянд;

47) федератсияи варзишӣ – ташкилоти ҷамъиятии ғайритиҷоратие, ки дар асоси узвият ва бо мақсади рушд додани намуди муайяни варзиш, ташвиқу таблиғи он, ташкил, гузаронидани чорабиниҳои варзишӣ ва тайёр намудани варзишгарон – аъзои дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода шудааст;

48) ҳаракати олимпии Тоҷикистон – қисми таркибии ҳаракати байналмилалии олимпӣ буда, мақсади он тарғибу ташвиқ, ҷорӣ намудани принсипҳои ҳаракати олимпӣ, мусоидат ба рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, таҳкими ҳамкории байналмилалии варзишӣ, иштирок дар бозиҳои олимпӣ ва чорабиниҳои дигари байналмилалие, ки аз тарафи Кумитаи байналмилалии олимпӣ ва ассотсиатсияҳои қитъавии кумитаҳои миллии олимпӣ гузаронида мешаванд, мебошад;

49) ҳаракати паралимпии Тоҷикистон – қисми таркибии ҳаракати байналмилалии паралимпӣ буда, мақсади он мусоидат ба рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиши маъюбон, таҳкими ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи мазкур ва иштирок дар бозиҳои паралимпӣ ба шумор меравад;

50) ҳаракати сурдлимпии Тоҷикистон – қисми таркибии ҳаракати байналмилалии сурдлимпӣ буда, мақсади он мусоидат ба рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиши маъюбон бо иллати узвҳои сомеа (шунавоӣ), таҳкими ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи мазкур ва иштирок дар бозиҳои сурдлимпӣ мебошад;

51) чорабиниҳои варзишӣ – чемпионат ва мусобиқаҳои варзишӣ, ҷамъомадҳои машқиву варзишӣ, чорабиниҳои машқие, ки қисмҳои назариявӣ ва ташкилиро дар бар мегиранд, инчунин, чорабиниҳои дигаре, ки ба тайёрӣ ва иштироки варзишгарон ба мусобиқаҳои варзишӣ равона гардидаанд;

52) чорабиниҳои расмии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ – чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишие, ки ба нақшаи ягонаи тақвимии чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии дохилӣ ва байналмилалӣ ворид карда шудаанд;

53) чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ – машғулиятҳои муташаккилонаи шаҳрвандон ба тарбияи ҷисмонӣ.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин, санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Принсипҳои қонунгузорӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Қонунгузорӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба принсипҳои зерин асос меёбад:

1) масъулияти мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо, ҳамчунин, шахсони масъули вобаста ба таъмини ҳуқуқи шаҳрвандон барои машғул шудан ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;

2) риояи ҳуқуқ ва озодиҳои инсон ва шаҳрванд, таъмини ҳуқуқи ҳар шахс ба дастрасии озод ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, ҳамчун шарти зарурии ташаккули қобилияти ҷисмонӣ, маънавӣ ва равонии шахс;

3) волоияти қонун, таъмини арзишҳои миллӣ, фарҳангӣ ва дар руҳияи ватандӯстиву хештаншиносӣ тарбия намудани шаҳрвандон;

4) ягонагии асосҳои меъёрии ҳуқуқии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;

5) таъмини бехатарии ҳаёт ва саломатии шахсоне, ки ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш машғуланд, инчунин, иштирокдорон ва тамошобинони чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ;

6) эҳтиром ва риояи уҳдадориҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;

7) муқаррар намудани кафолати давлатии ҳуқуқи шаҳрвандон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;

8) манъи табъиз ва зӯроварӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, инчунин, таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаи мусобиқаҳои варзишӣ;

9) таъмини рақобати озод ҳангоми гузаронидани мусобиқаҳои варзишӣ ва интихоби номзадҳо барои иштирок дар мусобиқаҳои варзишии сатҳи байналмилалӣ;

10) ба солимгардонӣ равона гардидани тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, ба варзиш ҷалб кардани ҷавононе, ки дар ҳолатҳои душвори зиндагӣ қарор доранд, инчунин, пешгирии ҳодисаҳои номатлуби иҷтимоӣ, аз ҷумла нашъамандӣ, майзадагӣ ва ҷинояткорӣ дар байни ҷавонон;

11) фароҳам овардани шароит ба ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ҷиҳати дастрасии баробари тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш;

12) дастгирии баробари давлатии ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, новобаста ба шакли ташкилию ҳуқуқиашон;

13) мусоидат ба рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиши маъюбон, шахсони имконияташон маҳдуд ва гурӯҳи дигари аҳолии ба ҳифзи иҷтимоӣ эҳтиёҷманд;

14) ҳамкории мутақобилаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ва дигар субъектҳои соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш.

Моддаи 4. Кафолати давлатии шаҳрвандон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Давлат ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, сарфи назар аз миллат, нажод, ҷинс, забон, эътиқоди динӣ, мавқеи сиёсӣ, таҳсилот, вазъи иҷтимоӣ ва молу мулк, ҳуқуқи машғул шудан ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро кафолат медиҳад ва ба онҳо шароит фароҳам меорад.

2. Ҳуқуқи шаҳрвандон ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш мумкин аст аз рӯи синну сол, вазъи саломатӣ ва нишонаҳои дигар танҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳдуд карда шавад.

3. Давлат оммавияти тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро таъмин намуда, ба ташкил ва рушди инфрасохтори соҳаи варзишии ҷавобгӯ ба стандартҳои байналмилалӣ ва мустаҳкам намудани заминаи моддию техникии тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш мусоидат мекунад.

4. Давлат рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, ҳаракати олимпӣ, паралимпӣ ва сурдлимпиро дастгирӣ карда, чорабиниҳоро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, аз ҷумла чорабиниҳо оид ба тайёр намудани варзишгарон ба бозиҳои олимпӣ, паралимпӣ, сурдлимпӣ ва дигар мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ, инчунин, иштироки онҳоро дар чунин мусобиқаҳои варзишӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағгузорӣ менамояд.

5. Давлат ғолибон ва ҷоизадорони бозиҳои олимпӣ, паралимпӣ, сурдлимпӣ, осиё, олимпиадаи махсуси умумиҷаҳонӣ, чемпионати ҷаҳон ва дигар варзишгарони маҳорати олӣ, инчунин, варзишгарони наврасу ҷавони умедбахшро дастгирӣ намуда, бо мақсади ҳавасмандгардонии онҳо мукофотҳо ва ё стипендияҳо муқаррар менамояд.

6. Давлат ғолибон ва ҷоизадорони бозиҳои олимпӣ, паралимпӣ ва сурдлимпиро бо пардохти моддии моҳонаи якумра таъмин менамояд. Тартиби пардохти моддии моҳонаи якумра ба ғолибон ва ҷоизадорони бозиҳои олимпӣ, паралимпӣ ва сурдлимпӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар ва тасдиқ карда мешавад.

7. Давлат таъминоти тиббӣ, барқарорсозии саломатӣ, хизматрасонии тиббии варзишгарони маъюб, варзишгарони маҳорати олӣ, варзишгарони касбӣ ва варзишгарони аъзои дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар муассисаҳои тиббии давлатӣ кафолат медиҳад, ҳангоми осеб дидан ва ё бемор шудан тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба онҳо кумаки моддию молиявӣ дар давоми фаъолияти варзишӣ мерасонад.

БОБИ 2. СУБЪЕКТҲОИ ТАРБИЯИ ҶИСМОНӢ ВА ВАРЗИШ

Моддаи 5. Субъектҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ба субъектҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дохил мешаванд:

1) Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

2) мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ва сохторҳои маҳаллии он;

3) мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот;

4) Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон;

5) Кумитаи паралимпии Тоҷикистон;

6) Кумитаи сурдлимпии Тоҷикистон;

7) ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ;

8) муассисаҳои таълимӣ, илмӣ ва дигар муассисаҳое, ки дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш фаъолият менамоянд;

9) мақомоти давлатие, ки рушди намудҳои варзиши ҳарбиву амалӣ ва хизмативу амалиро роҳбарӣ менамоянд;

10) шаҳрвандоне, ки ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш машғуланд, варзишгарон ва гурӯҳҳои онҳо (дастаҳои варзишӣ), мураббиён, доварони варзишӣ, агентҳои варзишӣ, методистон, варзишгари дастурдиҳанда ва мутахассисони дигар дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш.

Моддаи 6. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон:

1) мақоми ваколатдори давлатиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш муайян менамояд;

2) фаъолияти мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро назорат ва роҳбарӣ менамояд;

3) дурнамоҳо, консепсияҳо, стратегияҳо, барномаҳои давлатии рушди соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро тасдиқ намуда, барои амалисозии онҳо заминаҳои моддию техникӣ ва молиявиро таъмин менамояд;

4) ташкилотҳои тайёрии варзишӣ, таълимӣ, илмӣ ва дигарро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш таъсис медиҳад;

5) ба ташкил ва гузаронидани бозиҳои олимпӣ, паралимпӣ, сурдлимпӣ, олимпиадаи махсуси умумиҷаҳонӣ, чемпионат ва Ҷоми ҷаҳон, универсиадаи умумиҷаҳонӣ, бозиҳои Осиё ва дигар мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон мусоидат менамояд;

6) стретегияи муштаракро, ки аз ҷониби субъектҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш бо мақсади тайёрии зарурӣ, таъмини иштирок ва ғолибияти варзишгарони Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бозиҳои олимпӣ ва дигар мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ таҳия гардидааст, тасдиқ менамояд;

7) ташаббусҳои ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо барои татбиқи амалиётҳои воридотию содиротӣ, амалӣ кардани барномаву лоиҳаҳо дар соҳаи фаъолияти иқтисодии хориҷӣ, гузарондани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дастгирӣ менамояд;

8) барои ҳавасмандгардонии ғолибон ва ҷоизадорони мусобиқаҳои байналмилалӣ мукофотҳо, стипендияҳо, ҷоизаҳо ва дигар шаклҳои ҳавасмандгардониро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш муайян карда, шакл, андоза ва тартиби супоридани онҳоро муқаррар менамояд;

9) ваколатҳои дигарро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд.

Моддаи 7. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дорои ваколатҳои зерин мебошад:

1) сиёсати давлатиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш амалӣ менамояд;

2) лоиҳаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро таҳия намуда, онҳоро ба баррасии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд;

3) якҷоя бо субъектҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ санадҳои дахлдори тайёрии варзишгарони Тоҷикистонро барои иштирок дар бозиҳои олимпӣ ва дигар мусобиқаҳои байналмилалӣ таҳия, тасдиқ ва амалӣ менамояд;

4) назорати риояи санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ва баҳогузории вазъи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро амалӣ менамояд;

5) фаъолияти ташкилотҳо ва иттиҳодияҳои ҷамъиятии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро бо мақсади татбиқи сиёсати давлатии тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, инчунин, аз ҷониби онҳо дуруст ба роҳ мондани тарбияи ахлоқӣ ва мафкуравии варзишгарон, новобаста ба мансубияти идоравӣ ва шакли моликияташон, ҳамоҳанг месозад;

6) аз рӯи намудҳои муайяни варзиш мусобиқаҳои ҷумҳуриявӣ ва байналмилалиро ташкил мекунад ва мегузаронад;

7) номгӯи намудҳои варзиш ва шакли фаъолияти ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо муқаррар менамояд;

8) намудҳои варзишро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф менамояд;

9) намудҳои варзиши миллиро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян ва дастгирӣ менамояд;

10) пешбурди феҳристи ягонаи ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, ба истиснои ташкилотҳои ҷамъиятии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, феҳристи намудҳои варзиш ва феҳристи ягонаи рекордҳои варзиширо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом медиҳад;

11) назорати манъи истифодаи маводи барангезандаю неруафзоро (допингро) дар варзиш амалӣ менамояд;

12) ҳайати дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистонро аз рӯи намудҳои варзиш бо пешниҳоди федератсияҳои варзишии дахлдор тасдиқ ва тайёрии онҳоро барои иштирок дар мусобиқаҳои байналмилалӣ таъмин менамояд;

13) бозомӯзӣ, такмили ихтисос ва аттестатсияи кормандони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро ташкил ва таъмин менамояд;

14) фаъолияти илмию таҳқиқотиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ташкил ва ҳамоҳанг карда, натиҷаҳои онро дар амалияи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ҷорӣ менамояд;

15) нашри адабиёти илмӣ, методӣ ва оммавиро доир ба масъалаҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ташкил менамояд;

16) дар мувофиқа бо Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкилотҳои тайёрии варзишӣ, таълимӣ ва илмию таҳқиқотии марбут ба соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро таъсис медиҳад;

17) механизми таъмини муассисаҳои таълимӣ бо мутахассисони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро таҳия менамояд;

18) стандартҳои давлатии тайёрии варзиширо таҳия ва тасдиқ менамояд;

19) барномаҳои тайёрии варзиширо дар асоси пешниҳоди федератсияҳои варзишӣ ва ташкилотҳои тайёрии варзишӣ тасдиқ менамояд;

20) қоидаҳои намуди муайяни варзишро тасдиқ менамояд;

21) тартиби иштироки варзишгарон, дастаҳои варзишӣ ва дигар шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар чорабиниҳои байналмилалии варзишӣ таҳия ва тасдиқ менамояд;

22) қоидаҳои одоби касбии варзишгар, мураббӣ, довар ва дигар кормандони соҳаи варзишро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва тасдиқ менамояд;

23) сохтмон ва азнавсозии иншооти варзиширо амалӣ мекунад, талаботро ба таҷҳизот ва лавозимоти варзишие, ки дар чорабиниҳои варзишӣ истифода мешаванд, таҳия ва тасдиқ менамояд;

24) пешбурди омори соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро анҷом медиҳад, аз мақомоти дахлдори давлатӣ ва ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ маълумотҳои омориро талаб менамояд;

25) ваколатҳои дигарро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд.

Моддаи 8. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

1) сиёсати давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро амалӣ менамоянд, ба рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар маҳал мусоидат мекунанд;

2) барномаҳои маҳаллии рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро бо дар назар доштани хусусиятҳои иҷтимоӣ, фарҳангӣ, миллӣ, демографӣ ва дигар хусусиятҳо тасдиқ ва амалӣ мекунанд;

3) соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро аз ҳисоби буҷети маҳаллӣ ва аз ҳисоби дигар сарчашмаҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, маблағгузорӣ менамоянд;

4) ташкилотҳои тайёрии варзишии маҳаллиро таъсис дода, онҳоро аз ҷиҳати молиявӣ ва моддию техникӣ таъмин менамоянд;

5) ба фаъолияти ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, барои таъсис, таъмир ва барқарорсозии иншооти варзишӣ, истеҳсол намудани молҳои таъиноти тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ мусоидат менамоянд;

6) дар рушди намудҳои варзиш, варзиши оммавӣ ва варзиши дастовардҳои олӣ мусоидат менамоянд;

7) дар ташкил ва таъминоти дастаҳои мунтахаби варзишии ҳудудӣ мусоидат менамоянд, дар таъмини тайёрии захираи варзишӣ барои дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок мекунанд;

8) ваколатҳои дигарро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамоянд.

Моддаи 9. Ваколатҳои мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дорои ваколатҳои зерин мебошанд:

1) ба ташкил ва таъминоти дастаҳои мунтахаби варзишии ҳудудӣ мусоидат менамоянд;

2) бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба таъсис, таъмир ва бозсозии иншооти варзишӣ мусоидат менамоянд;

3) дар ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои расмии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ иштирок менамоянд;

4) ба фаъолияти субъектҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиши ҳудуди дахлдор мусоидат менамоянд;

5) бо тартиби муқарраршуда ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии дар ҳудуди шаҳраку деҳот ҷойгиршуда ва ташаббусҳои шаҳрвандонро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дастгирӣ менамоянд;

6) ба рушди намудҳои варзиш, аз ҷумла намудҳои варзиши миллӣ, варзиши оммавӣ, варзиши маъюбон ва шахсони имконияташон маҳдуд, мусоидат менамоянд;

7) ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо таъсис медиҳанд;

8) ваколатҳои дигарро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамоянд.

Моддаи 10. Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон

1. Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар ҳаракати байналмилалии олимпӣ ва дар тамоми чорабиниҳое, ки аз ҷониби Кумитаи байналмилалии олимпӣ ё таҳти сарпарастии он баргузор мегарданд, намояндагӣ мекунад.

2. Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон мутобиқи Хартияи олимпӣ оид ба ҳимояи ҳуқуқи истифодаи рамзҳои олимпӣ, шиор, парчам ва суруд, инчунин, номгӯи бозиҳои олимпие, ки ба Кумитаи байналмилалии олимпӣ тааллуқ доранд, дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон чораҳо меандешад.

3. Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон вобаста ба рушди варзиши дастоварди олӣ ва варзиши оммавӣ, инчунин, оид ба таъмини сатҳи зарурии тайёрии варзишгарони Ҷумҳурии Тоҷикистон барои иштирок дар бозиҳои олимпӣ ва чорабиниҳои дигари байналмилалие, ки Кумитаи байналмилалии олимпӣ, ассотсиатсияҳои қитъавии кумитаҳои миллии олимпӣ мегузаронанд, дар ҳамкорӣ бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, федератсияҳои варзишии ҷумҳуриявӣ ва дигар шахсони воқеию ҳуқуқӣ чораҳои зарурӣ меандешад.

4. Давлат ҳаракати олимпиро эътироф ва дастгирӣ намуда, ба татбиқи мақсад ва вазифаҳои оинномавии Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон мусоидат менамояд.

Моддаи 11. Кумитаи паралимпии Тоҷикистон

Кумитаи паралимпии Тоҷикистон дастаи паралимпии Тоҷикистонро мутобиқан дар бозиҳои паралимпӣ ва дигар чорабиниҳои байналмилалии варзишие, ки таҳти сарпарастии Кумитаи байналмилалии паралимпӣ гузаронида мешаванд, инчунин, дар мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳои давлатӣ ва созмонҳои байналмилалии варзишӣ намояндагӣ мекунад.

Моддаи 12. Кумитаи сурдлимпии Тоҷикистон

Кумитаи сурдлимпии Тоҷикистон дастаи сурдлимпии Тоҷикистонро мутобиқан дар бозиҳои сурдлимпӣ ва дигар чорабиниҳои байналмилалии варзишие, ки таҳти сарпарастии Кумитаи байналмилалии варзиши ношунавоён гузаронида мешаванд, инчунин, дар мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳои давлатӣ ва созмонҳои байналмилалии варзишӣ намояндагӣ мекунад.

Моддаи 13. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ

1. Таъсис, фаъолият, азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешаванд.

2. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, аз ҷумла клуб ва толорҳои варзишӣ, новобаста ба шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва моликият, дар мақомоти дахлдори давлатӣ бо хулосаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба қайди давлатӣ гирифта мешаванд.

3. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ мутобиқи оинномаҳои тасдиқгардидаи муассисон муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 14. Федератсияи варзишӣ

1. Таъсис, фаъолият, азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии федератсияи варзишии ҷумҳуриявӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дар назар доштани муқаррароти пешбининамудаи Қонуни мазкур амалӣ карда мешаванд.

2. Федератсияи варзишии ҷумҳуриявӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо хулосаи дахлдори мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз рӯи намуди варзише, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф гардидааст, ба қайди давлатӣ гирифта мешавад.

3. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯи як намуди варзиш таъсис додани ду ва ё зиёда федератсияҳои варзишии ҷумҳуриявӣ манъ аст. Як федератсияи варзишӣ метавонад танҳо аз рӯи як намуди варзиш таъсис дода шавад, ба истиснои ҳолатҳое, ки аз таҷрибаи созмонҳои байналмилалии варзишӣ бармеоянд.

4. Федератсияи варзишии ҷумҳуриявие, ки бе хулосаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз ҷониби мақомоти бақайдгиранда ба қайди давлатӣ гирифта шудааст, бо пешниҳоди мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз тарафи суд барҳам дода мешавад.

5. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ба федератсияҳои варзишии ҷумҳуриявӣ оид ба намудҳои варзиши олимпӣ ва ғайриолимпие, ки аз номи Ҷумҳурии Тоҷикистон аъзои созмони байналмилалии варзишӣ мебошанд ва ин созмонҳои байналмилалии варзиширо Кумитаи байналмилалии олимпӣ ва Шурои олимпии Осиё эътироф намудааст, инчунин, ба федератсияҳои варзишӣ оид ба намудҳои варзиши миллӣ афзалият медиҳад ва дастгирӣ менамояд.

6. Дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон танҳо як ташкилоти ҷамъиятӣ ба сифати федератсияи варзишии ҷумҳуриявӣ оид ба намуди муайяни варзиш аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз аккредитатсияи давлатӣ гузаронда мешавад. Тартиб, шарт ва қоидаҳои гузарондани аккредитатсияи давлатии федератсияҳои варзиширо низомнома оид ба аккредитатсияи давлатии федератсияҳои варзишие, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ гардидааст, муайян менамояд.

Моддаи 15. Ассотсиатсияи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ

1. Иттиҳодияҳои ҷамъиятии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ҳуқуқ доранд бо тартиби муқарраргардида ассотсиатсияи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо таъсис диҳанд. Ба чунин ассотсиатсия варзишгарони мустақил, федератсияҳои варзишӣ, шахсони ҳуқуқӣ, мақомоти давлатӣ ва дигар ташкилотҳои ҷамъиятии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ҳуқуқи дохил шуданро доранд.

2. Муассиси ассотсиатсияи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ метавонад мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар якҷоягӣ бо федератсияҳои варзишӣ ва дигар ташкилотҳои ҷамъиятии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ бошад.

Моддаи 16. Клуб ва толори варзишӣ

1. Клуб ва ё толори варзишие, ки фаъолияти он барои тарбияи ҷисмонию солимгардонии шаҳрвандон равона гардидааст, метавонад аз ҷониби шахси воқеӣ ва ё ҳуқуқӣ таъсис дода шавад. Таъсиси клуб ва ё толори варзишие, ки фаъолияти он барои тайёр намудани варзишгарони касбӣ равона шудааст, ба шахсони воқеӣ ва ё ҳуқуқӣ дар ҳолате иҷозат дода мешавад, ки яке аз муассисони он як ва ё якчанд федератсияи варзишии расман ба қайди давлатӣ гирифташуда ё барои бақайдгирии давлатӣ пешниҳодшаванда бошад ва ё бо онҳо созишнома дошта бошад.

2. Вазъи ҳуқуқии клуби варзишии муассисаи таълимӣ, ташкилоти тайёрии варзишӣ ва клуби сохтори ҳарбӣ, тартиби фаъолият ва шакли ташкилию ҳуқуқии онҳо мутобиқи Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Моддаи 17. Лигаи касбии варзишӣ

Лигаи касбии варзишӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода шуда, мақсади асосии фаъолияти он ташкил ва ё гузарондани мусобиқаҳои касбии варзишӣ мебошад.

Моддаи 18. Ташкилоти тайёрии варзишӣ

1. Таъсис, азнавташкилдиҳӣ ва барҳамдиҳии ташкилоти тайёрии варзишӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд.

2. Фаъолияти ташкилоти тайёрии варзишӣ бо қонунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим карда мешавад.

Моддаи 19. Довари варзишӣ

1. Тартиби ташкили доварӣ дар мусобиқаҳои варзишӣ, аз ҷумла мусобиқаҳои байналмилалии варзиширо, мутобиқи талаботи байналмилалии варзишӣ оид ба намуди муайяни варзиш ташкилкунандагони чунин мусобиқаҳои варзишӣ муқаррар менамоянд.

2. Довариро дар мусобиқаҳои варзишӣ танҳо довари варзишие, ки соҳиби ҳуҷҷати тасдиқкунанда буда, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дараҷаи дахлдори тахассусиро дорад, амалӣ менамояд.

Моддаи 20. Агенти варзишӣ

Фаъолияти агенти варзишӣ мутобиқи Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, инчунин, меъёрҳои тасдиқнамудаи федератсияи варзишии ҷумҳуриявӣ, лигаи касбии варзишӣ ва бо дар назар доштани талаботи федератсияи байналмилалии варзишӣ оид ба намуди дахлдори варзиш ба роҳ монда мешавад.

БОБИ 3. ТАШКИЛИ ФАЪОЛИЯТ ДАР СОҲАИ

ТАРБИЯИ ҶИСМОНӢ ВА ВАРЗИШ

Моддаи 21. Ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ

1. Дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон тамоми чорабиниҳои варзишие, ки хусусияти касбӣ ва ё байналмилалӣ доранд, инчунин, мусобиқаҳои варзишӣ оид ба намудҳои варзиши миллие, ки аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ё ҳуқуқӣ роҳандозӣ карда мешаванд, бо мувофиқаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ё сохторҳои маҳаллии он гузаронда мешаванд. Чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишие, ки хусусияти оммавию солимгардонӣ доранд, бе мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ё сохторҳои маҳаллии он метавонанд баргузор карда шаванд. Рӯйхати чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии мувофиқашавандаро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тасдиқ менамояд.

2. Ба ташкилкунандагони чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ҳуқуқҳои истисноии истифодаи ном ва рамзи чорабинии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ тааллуқ доранд. Ҳуқуқи ҷой додани рекламаи маҳсулот, кор ва хизматрасонӣ дар макони гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, инчунин, ҳуқуқи муайян кардани истеҳсолкунандагони либоси варзишӣ, таҷҳизот ва лавозимоти варзишии дар чорабинии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ истифодашаванда танҳо ба ташкилкунандагони чорабинии мазкур тааллуқ доранд.

3. Ташкилкунандагони мусобиқаҳои варзишӣ мутобиқи талаботи қонунгузорӣ ва бо дар назар доштани қоидаи намудҳои дахлдори варзиш ҳуқуқ доранд намудҳои ҷазои варзишӣ, аз ҷумла маҳрумсозии (дисквалификатсияи) варзишӣ, тартиби татбиқ ва боздоштани онҳо, тартиби ташкил ва фаъолияти мақоми (шахсони) татбиқкунандаи ҷазои варзиширо, муайян намоянд.

Моддаи 22. Нақшаи ягонаи тақвимии чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Нақшаи ягонаи тақвимии чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш то оғози соли дахлдори тақвимӣ тасдиқ менамояд.

2. Сохторҳои маҳаллии мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар асоси нақшаи ягонаи тақвимии чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии тасдиқгардида уҳдадоранд нақшаи тақвимии чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии маҳаллиро таҳия намоянд.

Моддаи 23. Таъмини рақобати бовиҷдонона ҳангоми ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ

1. Ҳангоми ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ анҷом додани созиш, забоняккунӣ ва амалҳои мувофиқашуда, ки хусусияти маҳдудкунӣ ва зиддирақобатӣ доранд, манъ мебошанд.

2. Шахсоне, ки ба рақобати бевиҷдонона дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, аз ҷумла ҳангоми ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ роҳ додаанд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 24. Таблиғи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, тандурустӣ, маориф ва илм, телевизион ва радио, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, ҳамчунин воситаҳои ахбори омма шакл ва усулҳои таблиғи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро дар байни гурӯҳҳои гуногуни аҳолӣ аз нигоҳи синну сол, касб ва гурӯҳҳои иҷтимоии аҳолӣ муайян намуда, аҳамияти иҷтимоии тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, нақши он дар солимгардонии миллат, дар мубориза бар зидди ҳодисаҳои номатлуби иҷтимоӣ, аз ҷумла истифодаи маҳсулоти тамоку, нашъамандӣ, майзадагӣ, инчунин, пешгирии ҷинояткорӣ дар байни кӯдакону наврасон ва шаҳрвандони дигарро таблиғ ва шарҳ медиҳанд.

2. Воситаҳои ахбори омма тавассути барномаҳои варзишӣ ба рушди варзиши оммавӣ ва дар байни аҳолӣ ба вуҷуд овардани талабот ба машғулият дар машқҳои ҷисмонӣ мусоидат намуда, шавқу рағбати аҳолиро дар бахши беҳдошти саломатӣ боло мебаранд, ба оммавӣ гардонидани маҷмуи машқҳои ҷисмонӣ мусоидат менамоянд, таваҷҷуҳи ташкилотҳои давлатӣ ва аҳли ҷомеаро ба ин масъалаҳо ҷалб мекунанд ва оид ба вазъи варзиш дар ҷумҳурӣ маълумот медиҳанд.

3. Ҳангоми намоиши барномаҳои тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишӣ зарар ва оқибатҳои истеъмоли маводи барангезандаю неруафзо (допинг) фаҳмонида мешаванд.

4. Шабакаҳои телевизионӣ ва радио бо мақсади оммавигардонии варзиш барномаҳои варзишӣ таҳия намуда, намоиши барномаҳои самти тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишидоштаро бо дар назар доштани афзалиятнокии онҳо таъмин менамоянд.

Моддаи 25. Ҳуқуқҳои шаҳрвандон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванди дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон истиқоматдошта ҳуқуқ доранд:

1) ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш машғул шаванд;

2) узви иттиҳодияҳои ҷамъиятии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ бошанд;

3) аз иншоотҳои варзишӣ истифода намоянд;

4) намуди (намудҳои) варзишро интихоб намоянд;

5) дар ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш машғул шаванд;

6) дар чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ иштирок намоянд;

7) аз ҳуқуқҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода намоянд.

Моддаи 26. Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои варзишгарон

1. Варзишгарон ҳуқуқ доранд:

1) намуди (намудҳои) варзишро интихоб намоянд;

2) дар мусобиқаҳои варзишӣ аз рӯи намудҳои интихобнамудаи варзиш бо тартиби муқаррарнамудаи қоидаҳои ин намудҳои варзиш ва низомномаҳои мусобиқаҳои варзишӣ иштирок намоянд;

3) ба ҳайати дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шарти ҷавобгӯ будан ба талаботи муқаррарнамудаи Қонуни мазкур дохил шаванд;

4) ҳангоми иҷро намудани меъёр ва талаботи таснифоти ягонаи варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дараҷа ва унвонҳои варзишӣ сарфароз гарданд;

5) шартномаҳои (қарордодҳои) меҳнатӣ ва шартнома дар бораи гузаштани тайёрии варзиширо тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории меҳнати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дар назар доштани хусусиятҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур ба имзо расонанд;

6) ҳуқуқҳои дигари муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ намоянд.

2. Варзишгарон уҳдадоранд:

1) қоидаҳои бехатариро ҳангоми иштирок дар чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ва ҳангоми қарор доштан дар иншоотҳои варзишӣ риоя намоянд;

2) тартиб ва қоидаҳои намудҳои варзишро риоя кунанд;

3) талаботи барномаҳои тайёрии варзиширо риоя намоянд;

4) низомномаҳои чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзиширо, ки дар онҳо иштирок менамоянд ва талаботи ташкилкунандагони чорабиниҳо ва мусобиқаҳои варзишии мазкурро риоя намоянд;

5) қоидаҳои муқарраргардидаи зиддинеруафзоиро риоя кунанд, инчунин, аз истеъмоли маводи барангезандаю неруафзо (допинг) худдорӣ намоянд;

6) тартиби муқаррарнамудаи гузаштан аз назорати ҳатмии маводи барангезандаю неруафзо (допинг)-ро риоя кунанд ва мутобиқи қоидаҳои зиддинеруафзоӣ оид ба маҳалли ҷойгиршавии худ маълумоти дақиқ пешниҳод намоянд;

7) меъёрҳои Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя намоянд;

8) уҳдадориҳои дигарро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷро намоянд.

Моддаи 27. Унвон ва дараҷаҳои варзишӣ. Унвонҳои фахрии варзишӣ. Дараҷаҳои тахассусии варзишӣ. Таснифоти ягонаи варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон унвонҳои варзишии зерин муқаррар карда мешаванд:

1) устоди варзиши дараҷаи байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

2) устоди варзиши Ҷумҳурии Тоҷикистон;

3) гроссмейстери Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дараҷаҳои варзишии зерин муқаррар карда мешаванд:

1) номзад ба устоди варзиши Ҷумҳурии Тоҷикистон;

2) дараҷаи якуми варзишӣ;

3) дараҷаи дуюми варзишӣ;

4) дараҷаи сеюми варзишӣ;

5) дараҷаи якуми варзишии наврас;

6) дараҷаи дуюми варзишии наврас;

7) дараҷаи сеюми варзишии наврас.

3. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон унвонҳои фахрии варзишии зерин муқаррар карда мешаванд:

1) устоди шоистаи варзиши Ҷумҳурии Тоҷикистон;

2) мураббии шоистаи Ҷумҳурии Тоҷикистон;

3) корманди шоистаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиши Ҷумҳурии Тоҷикистон;

4) довари фахрии варзиши Ҷумҳурии Тоҷикистон.

4. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дараҷаҳои тахассусии зерин барои доварон муқаррар карда мешаванд:

1) довари варзиши дараҷаи ҷумҳуриявӣ;

2) довари варзиши дараҷаи якум;

3) довари варзиши дараҷаи дуюм;

4) довари варзиш;

5) довари варзиши наврас.

5. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дараҷаҳои тахассусии зерин барои мураббиён, методистон ва варзишгар-дастурдиҳандагон муқаррар карда мешаванд:

1) мураббии дараҷаи олӣ;

2) мураббии дараҷаи якум;

3) мураббии дараҷаи дуюм;

4) мураббӣ;

5) методисти дараҷаи олӣ;

6) методисти дараҷаи якум;

7) методисти дараҷаи дуюм;

8) методист;

9) варзишгар-дастурдиҳандаи дараҷаи олӣ;

10) варзишгар-дастурдиҳандаи дараҷаи якум;

11) варзишгар-дастурдиҳандаи дараҷаи дуюм;

12) варзишгар-дастурдиҳанда.

6. Таснифоти ягонаи варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон меъёрҳо ва талаботеро, ки иҷрои онҳо барои сарфароз гардонидан ба дараҷа ва унвонҳои варзишии дахлдор оид ба намудҳои варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон заруранд, инчунин, шартҳои иҷрои меъёрҳо ва талаботи мазкурро муқаррар мекунад. Таснифоти ягонаи варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва низомнома оид ба таснифоти ягонаи варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аз тарафи федератсияҳои варзишии ҷумҳуриявӣ оид ба намудҳои варзиш таҳия гардида, барои тасдиқ ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш пешниҳод карда мешаванд.

7. Тартиби сарфароз гардонидан, маҳрум кардани дараҷаҳои тахассусии варзишӣ ва мазмуни талаботи тахассусӣ ба номзадҳо барои сарфароз гардонидани дараҷаҳои мазкур тибқи низомнома оид ба дараҷаҳои тахассусии варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки онро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тасдиқ намудааст, муқаррар карда мешавад.

8. Барои шахсоне, ки дар назди Ҷумҳурии Тоҷикистон баҳри рушди соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дастовардҳои намоён ва хизматҳои барҷаста доранд, мутобиқи низомнома оид ба унвонҳои фахрии варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки онро мақоми ваколатдори давдатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тасдиқ намудааст, унвонҳои фахрии варзишӣ муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 28. Меъёрҳои миллии тарбияи ҷисмонӣ ва солимии аҳолӣ

1. Меъёрҳои миллии тарбияи ҷисмонӣ ва солимии аҳолӣ асоси барномавӣ ва меъёрии тарбияи ҷисмонӣ ва солимии аҳолӣ ба шумор рафта, талаботи давлатро ба сатҳи тайёрии ҷисмонии аҳолӣ муқаррар менамояд.

2. Тартиб оид ба меъёрҳои миллии тарбияи ҷисмонӣ ва солимии аҳолӣ аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

Моддаи 29. Феҳристи ягонаи ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ

1. Маълумот дар бораи ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, ба истиснои ташкилотҳои ҷамъиятии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, ба феҳристи ягонаи ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ворид карда мешавад.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тартиби пеш бурдани феҳристи ягонаи ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо тасдиқ менамояд.

3. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, ба истиснои ташкилотҳои ҷамъиятии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, уҳдадоранд, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ҷиҳати ба феҳристи ягонаи ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ворид гардидан ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ва сохторҳои маҳаллии он, тибқи маҳалли ҷойгиршавияшон, муроҷиат намоянд. Дар ҳолати дар муҳлати муқарраргардида ба феҳристи ягонаи ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ворид нагардидани ташкилот, мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ва ё сохтори маҳаллии он ба суд ҷиҳати барҳам додани он муроҷиат менамояд.

Моддаи 30. Эътироф кардани намудҳои варзиш ва низоми варзишӣ. Феҳристи намудҳои варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон намудҳои варзиш ва низоми варзишие, ки тибқи тартиби муқаррарнамуда эътироф гардидаанд, ба феҳристи намудҳои варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид карда мешаванд.

2. Тартиби эътироф намудани намудҳои варзиш, низоми варзишӣ, ворид намудани онҳо ба феҳристи намудҳои варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва пешбурди онро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тасдиқ менамояд.

3. Чорабиниҳои расмии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон танҳо оид ба намудҳои варзиш ва низоми варзишие, ки ба феҳристи намудҳои варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид гардидаанд, гузаронида мешаванд.

Моддаи 31. Намудҳои варзиши миллӣ

1. Мақомоти давлатӣ, ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ба рушди намудҳои варзиши миллӣ бо роҳи бунёд ва ба истифода додани иншооти дахлдори варзишӣ, таъмин намудан бо заминаҳои моддию техникӣ ва тайёр намудани варзишгарон оид ба намудҳои варзиши миллӣ шароитҳои зарурӣ фароҳам меоранд.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилотҳои тайёрии варзишӣ якҷо бо федератсияҳои варзишӣ оид ба намудҳои варзиши миллӣ ба ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои байналмилалӣ ва ҷумҳуриявӣ мусоидат намуда, тайёрӣ ва иштироки варзишгарони дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистонро оид ба намудҳои варзиши миллӣ дар чорабиниҳои байналмилалии варзишӣ таъмин менамоянд.

Моддаи 32. Тайёрии варзишӣ

1. Тайёрии варзишӣ дар зинаҳои зерин амалӣ карда мешавад:

1) варзишиву солимгардонӣ;

2) тайёрии ибтидоии варзишӣ;

3) машқиву варзишӣ;

4) мукаммалгардонии маҳорати варзишӣ;

5) маҳорати олии варзишӣ.

2. Мазмуни тайёрии варзишӣ дар ҳар як зина бо барномаҳои тайёрии варзишӣ муайян карда мешавад.

3. Ташкили тайёрии варзишӣ бе истифодаи барномаҳои тайёрии варзишии тасдиқшуда иҷозат дода намешавад. Ташкили тайёрии варзишӣ чорабиниҳои варзиширо дар бар мегирад.

Моддаи 33. Барномаи тайёрии варзишӣ

1. Дар барномаи тайёрии варзишӣ вобаста ба сатҳи маҳорати варзишии варзишгароне, ки аз тайёрии варзишӣ мегузаранд, ташкили гурӯҳҳои машқӣ, реҷа ва ҳаҷми машқҳои иловагӣ дар зинаҳои тайёрии варзишӣ стандарти давлатии тайёрии варзишӣ муқаррар карда мешавад.

2. Барномаи тайёрии варзишӣ аз тарафи ташкилоти тайёрии варзишӣ бо дар назар доштани стандарти давлатии тайёрии варзишӣ татбиқ карда мешавад.

3. Тартиб, муҳлат ва шакли татбиқи барномаи тайёрии варзиширо ташкилоти тайёрии варзишӣ мустақилона муқаррар менамояд.

Моддаи 34. Шартнома дар бораи гузаштани тайёрии варзишӣ

1. Аз тайёрии варзишӣ гузаштани варзишгар дар асоси шартнома дар бораи гузаштани тайёрии варзишие, ки байни варзишгар ё намояндаи қонунии ӯ ва ташкилоти тайёрии варзишӣ ва дигар ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ба имзо расонда мешаванд, амалӣ мегардад.

2. Шартнома дар бораи гузаштани тайёрии варзишӣ мутобиқи талаботи қонунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дар назар доштани муқаррароти шартномаи намунавие, ки шакли он аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тасдиқ гардидааст, ба имзо расонда мешавад.

Моддаи 35. Қоидаи намуди варзиш

1. Қоидаи намудҳои варзиши миллӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш таҳия карда мешавад, дар сурати аз ҷониби федератсияҳои варзишии ҷумҳуриявӣ амалӣ гардидани рушди намудҳои варзиши миллӣ қоидаи онро федератсияҳои мазкур таҳия менамоянд.

2. Қоидаи намуди варзиш, ки ба феҳристи намудҳои варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид карда шудааст, бо дар назар доштани қоидаи тасдиқнамудаи созмонҳои байналмилалии варзишӣ оид ба намуди муайяни варзиш аз ҷониби федератсияи варзишии ҷумҳуриявӣ таҳия карда мешавад (ба истиснои намудҳои варзиши ҳарбиву амалӣ ва хизмативу амалӣ, инчунин, намудҳои варзиши миллие, ки рушди онҳоро федератсияи дахлдори варзишии ҷумҳуриявӣ амалӣ наменамояд).

3. Қоидаи намудҳои варзиши ҳарбиву амалӣ ва хизмативу амалӣ бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз ҷониби мақомоти дахлдори давлатие, ки рушди намудҳои варзиши ҳарбиву амалӣ ва хизмативу амалиро роҳбарӣ менамоянд, таҳия карда мешавад.

БОБИ 4. ТАРБИЯИ ҶИСМОНӢ ВА ВАРЗИШ ДАР СОҲАИ МАОРИФ, ТАНДУРУСТӢ ВА ҲИФЗИ ИҶТИМОИИ АҲОЛӢ, МУДОФИА, МАҚОМОТИ ҲИФЗИ ҲУҚУҚ, ТАШКИЛОТ, МАҲАЛЛИ ЗИСТ ВА ҶОЙҲОИ ФАРОҒАТИИ ШАҲРВАНДОН

Моддаи 36. Тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар соҳаи маориф

1. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи маориф ва илм рушди варзиши кӯдакон ва наврасонро дар муассисаҳои таълимӣ таъмин намуда, ба таълимгирандагон шароити зарурӣ (иншоот ва толорҳои варзишӣ) ва имкониятҳои машғул шудан ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро фароҳам меорад.

2. Муассисаҳои таълимӣ иштироки таълимгирандагонро дар чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, чорабиниҳои байналмилалии варзишӣ, аз ҷумла универсиадаи умумиҷаҳонӣ ва мусобиқаҳои расмии варзишӣ, дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи маориф ва илм таъмин менамоянд.

3. Муассисаҳои таълимии соҳаи маориф бо дар назар доштани шароити маҳаллӣ ва шавқу рағбати таълимгирандагон шаклҳои чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ, воситаҳои тарбияи ҷисмонӣ, намудҳои варзиш ва қобилияти ҳаракатнокӣ, усулҳо ва давомнокии мушғулиятҳои тарбияи ҷисмониро дар асоси стандартҳои давлатии таҳсилот муайян менамоянд.

4. Бо мақсади ҷалби таълимгирандагон ба чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, рушд ва оммавигардонии варзиши мактабӣ, варзиши донишҷӯён дар муассисаҳои таълимӣ, клубҳо, бахшҳо, гурӯҳҳои махсусгардонидашудаи варзишӣ ва лигаҳои варзишӣ ташкил карда мешаванд, ки шахси ҳуқуқӣ набуда, дар асоси оинномаи муассисаи таълимӣ фаъолият менамоянд.

5. Муассисаҳои таълимӣ дар ҳамкорӣ бо ташкилоти тайёрии варзишӣ метавонанд дар заминаи таълимию машқии худ барои хонандагони лаёқатманд ва дорои маҳорати хуби варзишӣ дар доираи имкониятҳои воқеии молиявӣ гурӯҳҳои махсусро оид ба намудҳои муайяни варзиш таъсис диҳанд.

6. Фаъолияти чунин клубҳо, бахшҳо, гурӯҳҳои махсусгардондашудаи варзишӣ ва лигаҳои варзишии соҳаи маориф бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегарданд.

7. Тартиби ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои варзишии лигаҳои варзишии мактабӣ ва лигаи донишҷӯён аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи маориф ва илм муайян карда мешавад.

Моддаи 37. Тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар муассисаҳои таълимии томактабӣ

1. Тарбияи ҷисмонӣ дар муассисаҳои таълимии томактабӣ бо мақсади таҳкими саломатӣ, инкишофи қобилияти ҳаракатнокӣ, шавқу рағбат ва тарбияи ҷисмонии кӯдакони синни томактабӣ тибқи барномаҳои илмии асоснок ва талаботи беҳдоштию саломатӣ ба роҳ монда мешавад.

2. Дар муассисаҳои таълимии томактабӣ шароити зарурии моддию таълимӣ барои тарбияи ҷисмонӣ ва тайёрии варзиши кӯдакон фароҳам оварда мешавад.

3. Дар муассисаҳои таълимии томактабӣ аз ҳисоби маблағҳои дахлдори буҷети маҳаллӣ мумкин аст чорабиниҳои иловагии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ташкил карда шаванд.

Моддаи 38. Тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти умумӣ, ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ

1. Тарбияи ҷисмонӣ дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти умумӣ, ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ як қисми муҳими низоми мунтазами таълим ба шумор рафта, мутобиқи стандартҳои давлатии таҳсилот, нақша ва барномаҳои таълимӣ аз ҷониби мутахассисон татбиқ карда мешавад. Ҳамчунин, бо ҷалб ва дастгирии ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ корҳои беруназдарсии тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишӣ анҷом дода мешаванд.

2. Муассисаҳои таълимии таҳсилоти умумӣ, ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ соле на камтар аз як маротиба сатҳи тайёрии ҷисмонии таълимгирандагонро баҳогузорӣ менамоянд.

3. Таълимгирандагони дорои лаёқати баланди варзишӣ бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи маориф ва илм тайёрии варзиширо берун аз вақти таълимӣ дар иншооти варзишии муассисаҳои таълимӣ мегузаранд.

4. Таълимгирандагони саломатиашон заиф ва дорои иллати инкишофи ҷисмонӣ дар гурӯҳҳои махсуси тиббӣ ва гурӯҳҳои муолиҷавии тарбияи ҷисмонӣ дар асоси барномаҳои махсуси тасдиқшуда оид ба тарбияи ҷисмонӣ машғулият мегузаранд.

Моддаи 39. Тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти олии касбӣ

1. Тарбияи ҷисмонӣ барои донишҷӯёни муассисаҳои таълимии таҳсилоти олии касбӣ як қисми муҳими низоми таълим ба шумор рафта, мутобиқи стандартҳои давлатии таҳсилот, нақша ва барномаҳои таълимӣ аз ҷониби мутахассисон татбиқ карда мешавад.

2. Маъмурияти муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ якҷо бо ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ барои ба даст овардани малакаҳои зарурии варзишӣ, мутобиқи меъёрҳои муқарраргардидаи риояи асосҳои беҳдоштӣ ва дастгирии организми худ шароит фароҳам меоранд.

3. Муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ соле на камтар аз як маротиба сатҳи тайёрии ҷисмонии таълимгирандагонро баҳогузорӣ менамоянд.

Моддаи 40. Тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти иловагии тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишӣ

1. Ба чорабиниҳои мунтазами тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишӣ ҷалб намудани кӯдакон ва наврасону ҷавонон ва таъмини шароит барои такмили ҷисмонии онҳо аз ҷониби бахшҳо, клубҳои варзишӣ, дигар муассисаҳои таълимии таҳсилоти иловагӣ ва беруназдарсии тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишие, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода мешаванд, амалӣ мегарданд.

2. Ҳамоҳангсозии фаъолияти муассисаҳои таълимии таҳсилоти иловагӣ ва беруназдарсии тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи маориф ва илм ва мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш анҷом дода мешавад.

Моддаи 41. Тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар соҳаи тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ

Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ дорои ваколатҳои зерин мебошад:

1) тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро ҳамчун воситаи таҳкими саломатӣ, пешгирӣ ва табобати бемориҳо истифода менамояд;

2) тарғибу ташвиқи тарзи ҳаёти солим вобаста ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро таъмин менамояд;

3) бо тартиби муқарраргардида назорати тиббии шахсонеро, ки ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш машғуланд, анҷом медиҳад;

4) дар ташкил ва баргузории чорабиниҳои тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишӣ иштирок менамояд ва ҳангоми зарурат ёрии аввали тиббӣ мерасонад;

5) дар таъмини кумаки тиббии захираи варзишӣ ва дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон мунтазам иштирок менамояд;

6) бо тартиби муқарраргардида марказҳои барқарорсозии тиббии варзиширо таъсис дода, бо мутахассисони баландихтисоси соҳаи тандурустӣ таъмин менамояд;

7) барои тайёр кардани табибони варзишӣ чораҳои зарурӣ меандешад, аттестатсияи онҳоро мегузаронад ва такмили ихтисоси мутахассисони тандурустиро оид ба масъалаҳои пешгирӣ ва табобати бемориҳо дар байни варзишгарон ба роҳ мемонад;

8) вобаста ба таъсис додани ихтисоси дахлдор оид ба тайёр намудани табибон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш чораҳои зарурӣ меандешад;

9) ваколатҳои дигарро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд.

Моддаи 42. Тайёрии ҷисмонӣ ва варзиш дар Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, воҳидҳои дигари ҳарбӣ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқ

1. Тайёрии ҷисмонии хизматчиёни ҳарбӣ ва кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ бо мақсади иҷрои муваффақонаи уҳдадориҳои хизматии онҳо дар асоси барномаҳои тайёрии ҷисмоние, ки аз ҷониби мақомоти дахлдор тасдиқ шудаанд, амалӣ карда мешавад.

2. Ҳайати роҳбарикунандаи сохторҳои ҳарбӣ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқ уҳдадоранд, ки барои баргузор намудани чорабиниҳо оид ба намудҳои варзиши ҳарбиву амалӣ, хизмативу амалӣ, техникӣ ва амалӣ, якҳарбаҳои варзишӣ, инчунин, барои тайёрии кӯҳнавардии ҳайати шахсии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, воҳидҳои дигари ҳарбӣ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқ шароити зарурӣ фароҳам оранд.

3. Дар назди Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, воҳидҳои дигари ҳарбӣ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқ бо мақсади тайёр намудани шаҳрвандон ба ҳифзи Ватан, ҷалб намудани хизматчиёни ҳарбӣ ва кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ба чорабиниҳои мунтазами тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ таъсис дода шуда, фаъолият менамоянд, ки намудҳои варзиши ҳарбиву амалӣ, хизмативу амалӣ, техникӣ ва амалиро рушд дода, аз рӯи ин намудҳои варзиш варзишгаронро барои иштирок дар мусобиқаҳои маҳаллӣ, ҷумҳуриявӣ ва байналмилалии варзишӣ тайёр менамоянд.

4. Такмили ихтисос, бозомӯзӣ ва аттестатсияи кадрҳо, мураббиён ва мутахассисони дигари соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш оид ба намудҳои варзиши ҳарбиву амалӣ, хизмативу амалӣ, техникӣ ва амалӣ аз ҷониби иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва клубҳои варзишии назди Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, воҳидҳои дигари ҳарбӣ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ба амал бароварда мешаванд.

5. Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, воҳидҳои дигари ҳарбӣ ва мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дастаҳои мунтахаби варзиширо оид ба намудҳои варзиши ҳарбиву амалӣ, хизмативу амалӣ ва техникӣ ва амалӣ ташкил намуда, тайёрии захираи варзиширо барои дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намудҳои дигари варзиш барои иштирок дар чорабиниҳои маҳаллӣ, ҷумҳуриявӣ ва байналмилалии варзишӣ ташкил ва таъмин менамоянд.

6. Тақвими ягонаи чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, инчунин, барномаҳои рушди намудҳои варзиши ҳарбиву амалӣ ва хизмативу амалӣ ва техникӣ ва амалиро аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатие, ки ин намудҳои варзишро рушд медиҳанд, тасдиқ карда мешаванд.

7. Барномаҳои тайёрии ҷисмонии шаҳрвандони ба хизмати ҳарбӣ даъватшаванда, номгӯи намудҳои варзише, ки ба таъмини тайёрии мазкур равона гардидаанд, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи мудофиа муайян ва тасдиқ карда мешаванд.

Моддаи 43. Иштироки мақомоти корҳои дохилӣ дар раванди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Мақомоти корҳои дохилӣ дар асоси дархости субъектҳои соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тартиботи ҷамъиятӣ ва бехатариро ҳангоми гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзишӣ таъмин менамоянд.

2. Дар ҳолати вайрон намудани тартиботи ҷамъиятӣ ва бехатарӣ ҳангоми гузарондани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзишӣ мақомоти корҳои дохилӣ дар доираи ваколатҳои худ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбати вайронкунандагони тартиботи ҷамъиятӣ чораҳои қонунӣ меандешанд.

3. Ҷалби кормандони мақомоти корҳои дохилӣ барои таъмини тартиботи ҷамъиятӣ ҳангоми баргузор намудани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва мусобиқаҳои варзишии ғайридавлатӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ дар асоси шартнома ба роҳ монда мешавад.

Моддаи 44. Тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар ташкилот

1. Корфармо дар ҷойи кор барои инкишофи ҷисмонӣ ва солимгардонии кормандон тамоми шароити заруриро фароҳам меорад.

2. Дар коллективи меҳнатӣ мумкин аст дар асоси ихтиёрӣ ва принсипи соҳавӣ иттиҳодияҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии идоравии муттаҳидкунандаи шахсони воқеӣ ба чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ таъсис дода шаванд. Шакли ташкилию ҳуқуқии иттиҳодияҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ва тартиби фаъолияти онҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд.

3. Тартиби ташкили заминаҳои моддию техникӣ, истифодаи онҳо, таъмини мутахассисон барои ташкили чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар ташкилот дар асоси шартномаҳои коллективӣ, барномаҳои рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзише, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ таҳия гардидаанд, муайян карда мешаванд.

Моддаи 45. Тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар маҳалли зист ва ҷойҳои фароғатии шаҳрвандон

1. Ташкил ва фароҳам овардани шароит барои чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, аз ҷумла бунёд ва ба истифода додани иншооти варзишӣ, ташкили фаъолияти клуб ва бахшҳои варзишӣ дар маҳалли зист, боғҳои фарҳангу истироҳат, мавзеъҳои дигари фароғати оммавии аҳолӣ, инчунин, ташкил ва гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзишӣ ба зиммаи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатие, ки дар навбати худ ба рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар маҳалли зист ва ҷойҳои фароғатии шаҳрвандон мусоидат менамоянд, гузошта мешаванд.

2. Маъмурияти муассисаҳои табобатию истироҳатӣ, истироҳатгоҳҳо ва бунгоҳҳои сайёҳӣ ва кӯҳнавардӣ заминаҳои моддию техникии тарбияи ҷисмонӣ ва шароитҳои дигари заруриро барои гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ фароҳам оварда, уҳдадоранд дар раванди табобат ва истироҳати шаҳрвандон бо мақсади таҳкими саломатии онҳо, пешгирӣ ва муолиҷаи бемориҳои истироҳаткунандагон аз воситаҳои дигар истифода намоянд.

БОБИ 5. ВАРЗИШИ МАЪЮБОН

Моддаи 46. Варзиши маъюбон

1. Ҳадаф аз рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш барои маъюбон ва шахсони имконияташон маҳдуд ҳамгироии иҷтимоӣ, тавонбахшии ҷисмонӣ ва барқарорсозии қобилияти онҳо мебошад.

2. Тавонбахшии ҷисмонӣ ва ҳифзи иҷтимоии варзишгарони маъюб ва шахсони имконияташон маҳдуд бо истифодаи усулҳои мутобиқгардондаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар марказҳои барқароркунӣ, клубҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии маъюбон, ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ амалӣ карда мешаванд.

3. Барои варзишгарони маъюб ва шахсони имконияташон маҳдуде, ки дар муассисаҳои дахлдори таълимӣ таҳсил менамоянд, чорабиниҳо бо истифодаи воситаҳои мутобиқгардондаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, бо дар назар доштани қобилияти инфиродӣ ва вазъи саломатии ин таълимгирандагон ташкил карда мешаванд.

4. Варзишгарони маъюб дар доираи имкониятҳои инфиродӣ аз тамоми ҳуқуқ ва уҳдадориҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода менамоянд. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ таъсиси иншооти махсуси тарбияи ҷисмонию солимгардонӣ ва варзиширо барои варзишгарони маъюб таъмин намуда, барои чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии онҳо дар иншооти истифодаи умум шароитҳои заруриро фароҳам меоранд.

Моддаи 47. Раванди машқиву варзишии маъюбон

1. Раванди машқиву варзишӣ, зинаҳои тайёрии варзишӣ дар ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ барои варзишгарони маъюб дар асоси барномаҳои тайёрии варзишӣ оид ба намудҳои варзише, ки ташкилотҳои дахлдори ҷамъиятӣ оид ба намудҳои варзиши паралимпӣ, сурдлимпӣ ва олимпидаи махсус таҳия ва мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тасдиқ намудааст, амалӣ карда мешаванд.

2. Ташкили чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар низоми ҳифзи саломатии маъюбон ва шахсони имконияташон маҳдуд, аз ҷумла кӯдакони имконияташон маҳдуд, тайёрии кадрҳо, таъминоти тиббию методӣ ва назорати тиббиро, мақомоти ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, маориф, тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз ҳисоби буҷети давлатӣ амалӣ менамоянд.

Моддаи 48. Иштироки маъюбон дар чорабиниҳои варзишӣ

Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, Кумитаи паралимпии Тоҷикистон ва Кумитаи сурдлимпии Тоҷикистон якҷоя бо ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ва федератсияҳои варзишии маъюбон рушди варзиши маъюбон ва шахсони имконияташон маҳдудро таъмин карда, чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо бо иштироки варзишгарони маъюб ва шахсони имконияташон маҳдуд ташкил намуда, ба таъсиси ташкилотҳои тайёрии варзишӣ барои тавонбахшӣ ва ҳифзи иҷтимоии варзишгарони маъюб ва шахсони имконияташон маҳдуд мусоидат карда, барои тайёрӣ ва иштироки дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мусобиқаҳои байналмилалии варзишии байни маъюбон, аз ҷумла дар бозиҳои паралимпӣ, сурдлимпӣ ва олимпиадаи махсуси умумиҷаҳонӣ, шароити заруриро таъмин менамоянд.

БОБИ 6. ВАРЗИШИ ДАСТОВАРДҲОИ ОЛӢ

Моддаи 49. Варзиши дастовардҳои олӣ ва тарбияи варзишгарони дараҷаи олӣ

1. Варзиши дастовардҳои олӣ барои дарёфти натиҷаҳои баланди варзишӣ ва ба даст овардани нишондиҳандаҳои олӣ равона шудааст.

2. Мақомоти давлатӣ барои варзишгарон ва мураббиёне, ки натиҷаҳои баланди варзишӣ ба даст овардаанд ё ба боло бурдани нуфузи байналмилалии варзишии Тоҷикистон мусоидат менамоянд, шароити зарурӣ фароҳам меоранд.

3. Тайёрии захираи варзишӣ ва варзишгарони дараҷаи олиро ташкилотҳои тайёрии варзишӣ ва ташкилотҳои дигари тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ мутобиқи қонунгузорӣ, стандартҳои давлатӣ ва барномаҳои тайёрии варзишӣ оид ба намуди муайяни варзиш амалӣ менамоянд. Тайёрии захираи варзишӣ ва варзишгарони дараҷаи олӣ гузарондани раванди машқиву варзишӣ ва чорабиниҳои варзиширо дар бар мегирад.

4. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш бо мақсади фароҳам овардани шароити мусоид ба аъзои дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон, барои ба ҳам пайвастани чорабиниҳои варзишӣ бо таълим, фаъолияти меҳнатӣ ва хизмати ҳарбӣ метавонад бо ташкилотҳо ва қисмҳои ҳарбие, ки дар онҳо варзишгарон кор мекунанд, таълим мегиранд ё хизмати ҳарбиро адо менамоянд, шартномаҳои дахлдор ба имзо расонад.

Моддаи 50. Дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳайати асосӣ ва захиравӣ иборат мебошанд.

2. Варзишгароне, ки меъёрҳои махсусро иҷро намудаанд, ба ҳайати асосӣ ва захиравии дастаҳои мунтахаб дохил карда мешаванд. Аъзои дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки меъёрҳои муқарраршударо иҷро накардаанд ва уҳдадориҳои худро сарфи назар намудаанд, аз ҳайати дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон хориҷ карда мешаванд.

3. Номгӯи мутахассисони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзише, ки ба ҳайати дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид мешаванд, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш бо пешниҳоди федератсияҳои варзишии ҷумҳуриявӣ оид ба намудҳои дахлдори варзиш тасдиқ карда мешаванд.

4. Рӯйхати номзадҳоро ба дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамасола федератсияҳои варзишии ҷумҳуриявӣ таҳия мекунанд ва онро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тасдиқ менамояд.

5. Дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон барои тайёрӣ ба иштирок ва ширкат дар мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ аз ҳисоби шахсоне, ки ба рӯйхати дахлдори тасдиқгардидаи номзадҳо ба дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид шудаанд, ташкил карда мешаванд.

6. Барои иштирок дар бозиҳои олимпӣ, паралимпӣ, сурдлимпӣ ва чорабиниҳои дигари байналмилалии варзишие, ки аз тарафи Кумитаи байналмилалии олимпӣ, ассотсиатсияҳои қитъавии кумитаҳои миллии олимпӣ, Кумитаи байналмилалии паралимпӣ ва Кумитаи байналмилалии сурдлимпӣ гузаронида мешаванд, аз ҷониби Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон, Кумитаи паралимпии Тоҷикистон ва Кумитаи сурдлимпии Тоҷикистон дар асоси пешниҳоди федератсияҳои варзишии ҷумҳуриявӣ дастаҳои олимпӣ, паралимпӣ ва сурдлимпии Тоҷикистон ташкил ва дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ҳайати онҳо тасдиқ карда мешаванд. Варзишгарон - номзадҳо ба аъзои дастаҳои олимпӣ, паралимпӣ ва сурдлимпии Тоҷикистон, мураббиён ва мутахассисони дигари соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз лаҳзаи тасдиқ гардидани ҳайати дастаҳои олимпӣ, паралимпӣ ва сурдлимпии Тоҷикистон мақоми аъзои дастаҳои олимпӣ, паралимпӣ ва сурдлимпии Тоҷикистонро соҳиб мегарданд.

7. Низомнома дар бораи дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба намудҳои варзиш аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тасдиқ карда мешавад.

Моддаи 51. Ҷалби варзишгари касбӣ, мураббии касбӣ ё дигар мутахассисе, ки дар соҳаи варзиши касбӣ фаъолият менамояд, ба дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Ҳангоми ҷалб гардидани варзишгари касбӣ, мураббии касбӣ ё мутахассиси дигари соҳаи варзиши касбӣ ба ҳайати дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон, ӯ уҳдадор аст дар чорабиниҳои варзишии дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок намояд.

2. Клуби касбии варзишӣ уҳдадор мегардад, новобаста ба мавҷуд будан ё набудани шартнома дар соҳаи варзиши касбӣ, ба варзишгари касбӣ, мураббии касбӣ ё мутахассиси дигари соҳаи варзиши касбӣ барои иштирок дар чорабиниҳои варзишии дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат диҳад.

3. Тартиб ва муҳлати иштироки варзишгари касбӣ, мураббии касбӣ ё мутахассиси дигари соҳаи варзиши касбӣ дар чорабиниҳои варзишии дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш якҷоя бо федератсияҳои дахлдори варзишии ҷумҳуриявӣ оид ба намудҳои варзиш муайян карда мешаванд.

4. Ҳангоми ҷалби варзишгари касбӣ, мураббии касбӣ ё мутахассиси дигари соҳаи варзиши касбӣ ба ҳайати дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон нигоҳ доштани ҷойи кор (вазифа) ва маоши миёна, инчунин, ҷуброни хароҷот, ки бо иштирок намудан дар дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон алоқаманд мебошанд, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории соҳаи меҳнат амалӣ карда мешаванд.

5. Федератсияи варзишии ҷумҳуриявӣ оид ба намуди муайяни варзиш, ки ба ҳайати он дастаи дахлдори мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон дохил мешавад, суғуртаи варзишгари касбӣ, мураббии касбӣ ё мутахассиси дигари соҳаи варзиши касбиро таъмин менамояд.

БОБИ 7. ВАРЗИШИ КАСБӢ

Моддаи 52. Хусусияти танзими фаъолият дар соҳаи варзиши касбӣ

1. Ба субъектҳои асосии варзиши касбӣ федератсияҳои варзишӣ, клубҳои касбии варзишӣ, лигаҳои касбии варзишӣ, доварони варзишӣ, агентҳои варзишӣ, варзишгарон ва мураббиёне, ки дар мусобиқаҳои касбии варзишӣ иштирок менамоянд, дохил мешаванд.

2. Фаъолияти субъектҳои варзиши касбӣ ба рушд додани варзиши касбӣ, варзиши кӯдакон ва наврасон, бо дар назар доштани тайёр намудани захираи варзишӣ, инчунин, мусоидат намудан ба рушди варзиши дастовардҳои олӣ, бо дар назар доштани омодасозии варзишгарон барои иштирок дар мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ, аз ҷумла дар ҳайати дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон, равона карда мешавад.

3. Клубҳои касбии варзишӣ ҳуқуқ доранд дар мусобиқаҳои касбии варзишӣ бо шартҳои муқаррарнамудаи ташкилкунандагони чунин мусобиқаҳо иштирок намоянд, ба ҳайати иштирокдорон, аъзо ва муассисони лигаҳои касбии варзишӣ ворид шаванд, инчунин, ба сифати аъзо ба федератсияҳои варзишӣ мутобиқи оинномаҳои онҳо дохил шаванд.

4. Дар оинномаи федератсияи варзишӣ ва оинномаи лигаи касбии варзишӣ бояд уҳдадорӣ оид ба тасдиқ намудани ҳолати муайянкунандаи шарт ва тартиби гузаштани варзишгар ба клубҳои дигари касбии варзишӣ ё ташкилотҳои дигари тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, инчунин, ҳаҷми пардохти пулӣ, ки бо ин гузариш алоқаманд аст, муқаррар карда шавад, агар уҳдадорӣ оид ба тасдиқ намудани ҳолати мазкур ба федератсияҳои варзишӣ ва ё лигаҳои касбии варзишӣ бо меъёрҳои федератсияи байналмилалии варзишии дахлдор пешниҳод шуда бошад.

Моддаи 53. Маҳрум кардани варзишгари касбӣ аз иштирок дар мусобиқаҳои варзишӣ

1. Клуби касбии варзишӣ уҳдадор аст, ки варзишгари касбиро аз иштирок дар ҳама гуна мусобиқаҳои варзишӣ дар ҳолатҳои зерин маҳрум намояд:

1) маҳрумсозии (дисквалификатсияи) варзишии варзишгари касбӣ;

2) бо талаби созмонҳои байналмилалӣ ва ё федератсияҳои варзишии ҷумҳуриявӣ оид ба намудҳои варзише, ки мутобиқи меъёрҳои тасдиқнамудаи онҳо пешниҳод шудааст;

3) ҳангоми даъват намудан ба дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон;

4) дар асоси хулосаи тиббие, ки иштироки ӯро дар мусобиқаҳои варзишӣ манъ менамояд.

2. Клуби касбии варзишӣ варзишгари касбиро аз иштирок дар ҳама гуна мусобиқаҳои варзишӣ ба тамоми давраи вақт то бартараф намудани ҳолатҳое, ки асос барои чунин маҳрумсозӣ гардидаанд, маҳрум мекунад.

3. Дар давраи маҳрум намудани варзишгари касбӣ аз иштирок дар мусобиқаҳои варзишӣ бо асосҳои пешбининамудаи моддаи мазкур клуби касбии варзишӣ иштироки ӯро дар чорабиниҳои машқӣ ва чорабиниҳои дигар оид ба тайёрӣ ба мусобиқаҳои варзишӣ бо нигоҳ доштани музди меҳнат ба андозаи муайяннамудаи шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ, вале на камтар аз музди ҳадди ақалли тибқи қонунгузорӣ муқарраршуда, таъмин менамояд.

Моддаи 54. Ҷавобгарӣ барои расондани зарар дар соҳаи варзиши касбӣ

1. Зараре, ки ба варзишгари касбӣ аз тарафи варзишгари дигари касбӣ дар вақти тайёрӣ ба мусобиқаҳои варзишӣ ё бевосита ҳангоми иштирок дар онҳо расонда шудааст, ҷуброн карда намешавад, агар муқаррар гардад, ки он дар доираи меъёр ва қоидаҳои варзишӣ расонда шудааст.

2. Зараре, ки ба варзишгари касбӣ, инчунин, ба клуби касбии варзишӣ дар натиҷаи қарори мутобиқи қоидаҳои варзишӣ қабулнамудаи довари касбии варзишӣ расонида шудааст, ҷуброн карда намешавад.

БОБИ 8. ТАЪМИНОТИ ЗИДДИНЕРУАФЗОӢ, ТИББӢ, КАДРӢ,

МОЛИЯВӢ ВА ТАЪМИНОТИ ДИГАР ДАР СОҲАИ ТАРБИЯИ ҶИСМОНӢ ВА ВАРЗИШ

Моддаи 55. Пешгирии маводи барангезандаю неруафзо (допинг) дар варзиш ва мубориза бо он

1. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон пешгирии истифодаи маводи барангезандаю неруафзо (допинг) ва мубориза бо он тибқи қоидаҳои зиддинеруафзоии тасдиқнамудаи созмонҳои байналмилалии зиддинеруафзоӣ ба роҳ монда мешаванд.

2. Маводи барангезандаю неруафзо (допинг) дар варзиш вайрон кардани қоидаи зиддинеруафзоӣ эътироф мешавад. Вайрон намудани қоидаи зиддинеруафзоӣ дар варзиш маънои вайронкунии як ё якчанд қоидаҳои зеринро дорад:

1) истифода ё кӯшиши истифодаи маводи барангезандаю неруафзо (допинг);

2) мавҷудияти маводи барангезандаю неруафзо (допинг), метоболитҳо ё маркерҳои манъшудаи он, ки дар намунаи барои таҷзия аз организми варзишгар дар давраи мусобиқавӣ ё ғайри мусобиқавӣ, инчунин, аз организми ҳайвоноте, ки дар мусобиқаи варзишӣ мутобиқи қоидаҳои намуди варзиш иштирок менамоянд, гирифта шудааст;

3) рад кардани ҳозиршавӣ барои гирифтани намуна барои таҷзия ё бе сабабҳои узрнок пас аз гирифтани огоҳинома мутобиқи қоидаҳои амалкунандаи зиддинеруафзоӣ ҳозир нашудан ҷиҳати гирифтани намуна барои таҷзия, ё ба таври дигар саркашӣ намудан аз гирифтани намуна барои таҷзия;

4) вайрон кардани талаботи амалкунандаи қоидаҳои зиддинеруафзоӣ, ки барои дастрасии варзишгар ба ташхиси беруназмусобиқавӣ таъин карда мешаванд, аз ҷумла пешниҳод накардани иттилооти дархостшаванда дар бораи маҳалли ҷойгиршавӣ ва ҳозир нашудан барои санҷиш;

5) сохтакорӣ ё кӯшиши сохтакорӣ намудан дар ҳама гуна марҳилаи назорати маводи барангезандаю неруафзоӣ (допингӣ);

6) доштани маводи барангезандаю неруафзо (допинг);

7) паҳн кардани маводи барангезандаю неруафзо (допинг);

8) ворид намудан ё кӯшиши ворид намудани маводи барангезандаю неруафзо (допинг) ба ягон варзишгар, истифода ё кӯшиши нисбати ӯ истифода намудани маводи барангезандаю неруафзо (допинг), кумакрасонӣ, ҳавасмандгардонӣ, мусоидат, иғвоангезӣ, пинҳонкунӣ ё шарикӣ дар ҳама гуна шакли вобаста ба вайрон кардан ё ҳама гуна кӯшиши вайрон кардани қоидаҳои зиддинеруафзоӣ.

3. Доштани маводи барангезандаю неруафзо (допинг), истифода ё кӯшиши истифодаи маводи барангезандаю неруафзо (допинг) аз ҷониби варзишгар ё нисбати варзишгар маънои вайрон намудани қоидаи зиддинеруафзоиро надорад, агар дар лаҳзаи содир намудани он иҷозат барои истифодаи муолиҷавии маводи барангезандаю неруафзо (допинг) мавҷуд бошад, ки мутобиқи стандарти байналмилалии Агентии умумиҷаҳонии зиддинеруафзо оид ба истифодаи муолиҷавии маводи барангезандаю неруафзо (допинг) дода шудааст ё тибқи ин стандарти байналмилалӣ ҳолатҳои додани иҷозат баъди содир намудани амалиёти мазкур пешбинӣ шуда бошад.

4. Вайрон кардани қоидаҳои зиддинеруафзоӣ аз ҷониби варзишгарон, мураббиён, мутахассисони тиббӣ, мутахассисони дигари соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, инчунин, истифодаи маводи барангезандаю неруафзо (допинг) нисбати ҳайвоноте, ки дар мусобиқаҳои варзишӣ мутобиқи қоидаҳои намуди варзиш иштирок менамоянд, роҳ дода намешавад. Далели истифодаи маводи барангезандаю неруафзо (допинг) танҳо дар натиҷаи гузаронидани таҳқиқ дар озмоишгоҳҳои ваколатдори назорати маводи барангезандаю неруафзо (допинг) тасдиқ карда мешавад.

5. Федератсияҳои варзишӣ, ташкилотҳои тайёрии варзишӣ ва дигар ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, новобаста ба шакли ташкилию ҳуқуқӣ, уҳдадоранд, ки барои пешгирии истифодаи маводи барангезандаю неруафзо (допинг) ва мубориза бо он чораҳои зарурӣ андешанд.

Моддаи 56. Пешгирии таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ ва мубориза бо он

1. Таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ роҳ дода намешавад.

2. Пешгирии таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ ва мубориза бо он аз инҳо иборатанд:

1) муқаррар намудани масъулият барои таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ;

2) амалӣ намудани маҳрумсозии (дисквалификатсияи) варзишӣ;

3) аз ҷониби федератсияи варзишӣ татбиқ намудани ҷазои варзишӣ нисбати иштирокдорони дигари мусобиқаҳои варзишӣ барои таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои мазкур;

4) манъ намудани иштирок дар бозии идораи букмекирӣ ва хазинаи гаравхона бо роҳи бастани гарав вобаста ба мусобиқаҳои варзишӣ (барои варзишгарон - ба мусобиқаҳои варзишӣ оид ба намуд ё намудҳои варзише, ки онҳо иштирок менамоянд, барои доварони варзишӣ - ба мусобиқаҳои варзишӣ оид ба намуд ё намудҳои варзише, ки доварӣ менамоянд, барои мураббиён - ба мусобиқаҳои варзишӣ оид ба намуд ё намудҳои варзише, ки фаъолияти мураббигиро анҷом медиҳанд, барои роҳбарони дастаҳои варзишӣ - ба мусобиқаҳои варзишӣ оид ба намуд ё намудҳои варзише, ки дастаҳои зери роҳбарии онҳо қарордошта дар ин мусобиқаҳо иштирок мекунанд, барои агентҳои варзишӣ - ба мусобиқаҳои варзишӣ оид ба намуди варзиш, ки онҳо фаъолият менамоянд), инчунин, татбиқи ҷазои варзишӣ барои вайрон кардани манънамоии мазкур аз тарафи федератсияҳои варзишӣ;

5) ба барномаҳои таҳсилоти иловагии таълимии муассисаҳои таълимие, ки дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш фаъолият менамоянд, ворид намудани дарсҳо оид ба пешгирии таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ ва дар бораи масъулият вобаста ба чунин таъсири зиддиҳуқуқӣ;

6) дар воситаҳои ахбори омма ба роҳ мондани таблиғ вобаста ба пешгирии таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ ва мубориза бо он;

7) якҷоя амал кардани субъектҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш бо мақсади пешгирӣ намудани таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ ва мубориза бо он;

8) ҳамкории байналмилалӣ дар самти пешгирии таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ ва мубориза бо он.

3. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш бо мақсади пешгирӣ намудани таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ амалҳои зеринро иҷро менамояд:

1) бо тартиби муқарраргардида амали аккредитатсияи давлатии федератсияи варзишии ҷумҳуриявиро ҳангоми иҷро накардани уҳдадориҳо боз медорад ё қатъ менамояд;

2) ваколатҳои дигарро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд.

4. Федератсияҳои варзишӣ ва лигаҳои касбии варзишӣ бо мақсади пешгирии таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ ва мубориза бо он уҳдадоранд:

1) дар доираи ваколатҳои худ чорабиниҳоеро гузаронанд, ки ба пешгирии таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ ва мубориза бо он равона гардидаанд;

2) варзишгарон, доварони варзишӣ, мураббиён, роҳбарони дастаҳои варзишӣ ва иштирокдорони дигари мусобиқаҳои дахлдори варзиширо ҳангоми муайян намудани таъсири зиддиҳуқуқии онҳо ба натиҷаи мусобиқаи варзишӣ барои иштирок дар мусобиқаҳои варзишӣ роҳ надиҳанд;

3) мақоми ваколатдори давлатиро дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш оид ба ошкор намудани далели таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ хабардор намоянд;

4) ба федератсияи байналмилалии варзишӣ оид ба навъи дахлдори варзиш ва ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар бораи татбиқ намудани ҷазои варзишӣ барои таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ иттилоъ диҳанд;

5) талаботи дигари Қонуни мазкур ва санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистонро, ки барои пешгирии таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ ва мубориза бо он равона гардидаанд, иҷро намоянд.

5. Ташкилкунандагони мусобиқаҳои варзишӣ бо мақсади пешгирии таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои варзишӣ ва мубориза бо он уҳдадоранд ба низомномаи мусобиқаҳои варзишӣ тадбирҳои зеринро дохил намоянд:

- талабот оид ба манъи таъсири зиддиҳуқуқӣ ба натиҷаҳои мусобиқаҳои мазкур;

- талабот оид ба манъи иштирок дар бозии идораи букмекирӣ ва хазинаи гаравхона бо роҳи бастани гарав вобаста ба мусобиқаҳои варзишӣ.

Моддаи 57. Таъминоти тиббӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Таъминоти тиббии шахсоне, ки ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш машғул мебошанд, инҳоро дар бар мегирад:

1) ташхиси мунтазами ҳолати саломатӣ;

2) баҳо додани мувофиқати сарбории ҷисмонӣ ба вазъи саломатӣ;

3) пешгирӣ ва табобати бемориҳо, ҷароҳат ва барқарорсозии тиббӣ;

4) барқарорсозии саломатӣ бо истифода аз мавод ва воситаҳое, ки ҳангоми машғулият дар тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш истифода мешаванд.

2. Ташкилкунандагони чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ уҳдадоранд барои расондани ёрии тиббӣ ба иштирокдорони чорабиниҳо тадбирҳои зарурӣ андешанд.

3. Ташкили расондани ёрии тиббӣ ба шахсоне, ки ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш машғуланд, аз ҷумла ҳангоми тайёрӣ ва гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, муоинаи тиббии шахсоне, ки хоҳиши гузаштани тайёрии варзишӣ, машғул шудан ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ва ё иҷрои меъёрҳои миллии тарбияи ҷисмонӣ ва солимии аҳолиро доранд, таъминоти тиббии шахсоне, ки ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш машғул мебошанд ва таъминоти тиббиву биологии варзишгарони дастаҳои мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешаванд.

4. Дар сурати ташкил накардани ёрии тиббӣ дар чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ҳуқуқ дорад гузаронидани чорабиниҳои мазкурро қатъ намояд.

Моддаи 58. Фаъолияти меҳнатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

Муносибатҳои меҳнатии кормандон ва варзишгарон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим карда мешаванд.

Моддаи 59. Тайёр кардани мутахассисон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Тайёр кардани мутахассисон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ монда мешавад.

2. Таълими мутахассисон дар муассисаҳои таълимие, ки дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш фаъолият менамоянд, аз ҳисоби маблағҳои буҷети дахлдор, маблағҳои сарпарастон, хайрияҳои ихтиёрӣ ва сарчашмаҳои дигари маблағгузорие, ки қонунгузорӣ манъ накардааст, амалӣ карда мешавад.

3. Бо мақсади амиқтар намудани дониш ва малакаи касбӣ, азхудкунии касб ва ихтисоси нав, такмили ихтисос ва бозомӯзии мураббиёни ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ва кормандони дигари соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон давра ба давра, ройгон ва ё дар асоси шартнома пулакӣ амалӣ карда мешавад.

Моддаи 60. Маблағгузории тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Маблағгузории тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш аз ҳисоби маблағҳои пешбинишуда барои соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар буҷети давлатӣ ва сарчашмаҳои дигари маблағгузорие, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, таъмин карда мешавад.

2. Дастгирии давлатии соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар асоси барномаҳои давлатӣ ва маҳаллии рушди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш амалӣ карда мешавад.

Моддаи 61. Иншоотҳои варзишӣ

1. Иншоотҳои варзишӣ ба иншоотҳои инфрасохтори иҷтимоӣ дохил мешаванд.

2. Иншоотҳои варзишӣ метавонанд ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, иттифоқҳои касаба, ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, ташкилотҳои дигар ва шахсони воқеӣ тааллуқ дошта бошанд.

3. Давлат дар маблағгузории сохтмон, таҷдид ва ба истифода додани иншоотҳои варзишӣ иштирок мекунад, инчунин, бо ин мақсадҳо шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро ҷалб менамояд.

4. Нигоҳдории иншоотҳои варзишии маҳалли зисти шаҳрвандон, аз ҷумла таъмири онҳо, ташкили чорабиниҳои оммавию варзишӣ, пардохти музди меҳнати кормандони ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишие, ки бо сокинони маҳалҳо чорабиниҳо мегузаронанд, бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои ҳуқуқии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва шартномаи онҳо амалӣ карда мешавад. Иншоотҳои мазкур, ҳамчунин, аз ҳисоби фондҳои ғайрибуҷетии рушди шаҳру ноҳияҳо, хайрияҳои ихтиёрӣ ва сарчашмаҳои дигаре, ки қонунгузорӣ манъ накардааст, маблағгузорӣ мешаванд.

5. Ба муассисаҳои давлатии таълимӣ ва ташкилотҳои тайёрии варзишӣ ҳуқуқи идораи оперативии иншоотҳои варзишӣ ва молу мулки зарурии дигари таъиноти иҷтимоӣ, фарҳангӣ ва таъиноти дигар барои истифодаи доимӣ вобаста карда мешаванд. Истифодаи иншооти варзишӣ танҳо ба мақсади гузаронидани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, чорабиниҳои фарҳангӣ ва барои хизматрасонии чорабиниҳои мазкур иҷозат дода мешавад.

6. Иншоотҳои варзишӣ барои баргузории мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ ва чорабиниҳои расмии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш мусоидат менамоянд.

Моддаи 62. Эҳсонкорӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ метавонанд тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои рушди соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш иншоотҳои варзиширо сохта, онҳоро бо таҷҳизоти зарурӣ муҷаҳҳаз намоянд, тариқи эҳсонкорӣ молу мулк ва маблағ хайр намоянд. Барои чунин шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ имтиёзҳо муқаррар карда мешаванд, ки тартиб ва андозаи онҳоро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

2. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ маблағи хайрияи аз ҳисоби эҳсонкорон бадастомадаро бо мақсади такмил додани заминаи моддию техникӣ ва беҳтар гардонидани раванди тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш истифода менамоянд.

Моддаи 63. Сарпарастӣ ва фаъолияти соҳибкорӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Сарпарастони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш метавонанд шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ бошанд.

2. Муносибат байни сарпарастон ва ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, дастаҳо, ташкилкунандагони чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ, ба истиснои ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар асоси шартнома танзим мешавад.

3. Сарпарастон ҳангоми маблағгузорӣ намудани чорабиниҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ҳуқуқ пайдо менамоянд мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон зери рамз ё маҳсулоти худ чорабиниҳои мазкурро гузаронанд, инчунин, рекламаи маҳсулоти худро дар ин чорабиниҳо ба роҳ монанд.

4. Мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ метавонанд ба фаъолияти соҳибкорӣ вобаста ба хизматрасонӣ ба ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ ва варзишгарони алоҳида машғул шаванд, маҳсулоти тарбияи ҷисмонию варзишӣ ва молҳои ба он вобастаро истеҳсол намоянд, тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро дар фаъолияти рекламавӣ истифода намоянд.

БОБИ 9. ҲАМКОРИИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ ВАРЗИШӢ

Моддаи 64. Ҳамкории байналмилалӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш

1. Ҳамкории байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш мутобиқи шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

2. Ташкилотҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзишии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муносибат бо ташкилотҳои варзишии давлатҳои хориҷӣ дастур ва талаботи тасдиқнамудаи созмонҳои байналмилалии варзишӣ ва шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя менамоянд.

3. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилотҳои ҷамъиятии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишӣ дар ҳамкории байналмилалӣ оид ба масъалаҳои тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш иштирок менамоянд ва ҳуқуқ доранд бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон чорабиниҳои муштараки тарбияи ҷисмонӣ ва варзиширо гузаронанд.

4. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш, Кумитаи миллии олимпии Тоҷикистон, Кумитаи паралимпии Тоҷикистон, Кумитаи сурдлимпии Тоҷикистон ва ташкилотҳои ҷамъиятии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишие, ки аз тарафи созмонҳои дахлдори байналмилалӣ аз рӯи намудҳои варзиш эътироф шудаанд, Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар созмонҳои байналмилалии варзишӣ, ҳамчунин, дар чорабиниҳои варзишӣ ва чорабиниҳои дигаре, ки созмонҳои байналмилалии варзишӣ мегузаронанд, намояндагӣ мекунанд.

БОБИ 10. МУҚАРРАРОТИ ИНТИҚОЛӢ ВА ХОТИМАВӢ

Моддаи 65. Муқаррароти интиқолӣ

Федератсияҳои варзишии ҷумҳуриявӣ ва дигар ташкилотҳои ҷамъиятии тарбияи ҷисмонӣ ва варзишие, ки то мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур таъсис дода шудаанд, на дертар аз шаш моҳи мавриди амал қарор гирифтани Қонуни мазкур бояд аз нав ба қайди давлатӣ гирифта шаванд.

Моддаи 66. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 67. Дар бораи аз эътибор соқит донистани баъзе санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш» аз 5 марти соли 2007 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2007, №3, мод. 176; с. 2012, №4, мод. 275), Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи варзиши кӯдакон ва наврасон» аз 1 августи соли 2003 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2003, №8, мод. 451; с. 2009, №3, мод. 95; с. 2013, №7, мод. 533) ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тайёрии варзишӣ» аз 19 марти соли 2013 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2013, №3, мод. 196; с. 2016, №3, мод. 149) аз эътибор соқит дониста шаванд.

Моддаи 68. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

**Президенти**

**Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН**

***ш. Душанбе, 23 декабри соли 2021, № 1831***

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
Қонун	1831	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН «ДАР БОРАИ ТАРБИЯИ ҶИСМОНӢ ВА ВАРЗИШ»	Маҷлиси Олии ҶТ	23.12.2021	Амалкунанда	word PDF ZIP

Матни асосӣ:
Дидан

**ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН «ДАР БОРАИ ИСТИФОДАИ ЭНЕРГИЯИ АТОМӢ»**

Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ ва иқтисодии муносибатҳои ҷамъиятиро ҳангоми истифодаи энергияи атомӣ муайян намуда, ба ҳифзи саломатӣ ва ҳаёти одамон, муҳити зист, молу мулк ва таъмини низоми паҳн накардани силоҳи ядроӣ, таҳкими низоми байналмилалии амнияти истифодаи энергияи атомӣ, бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ ҳангоми истифодаи энергияи атомӣ равона карда шудааст.

**БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ**

**Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ**

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

1) аз истифода баровардани дастгоҳ – фаъолияти бо ҳуҷҷатҳо барасмиятдаровардашуда вобаста ба қатъи истифодаи дастгоҳи ядроӣ, радиатсионӣ ва ё электрофизикӣ ва хориҷ кардани он аз санҷиш ва назорати давлатӣ бо таъмини ҳолати ниҳоии дастгоҳи ядроӣ ва майдони ҷойгиркунии он ба талаботи бехатарӣ;

2) амнияти ҷисмонии ядроӣ – ҳолати низоми ягонаи тадбирҳои ташкилӣ ва техникӣ, ки ба пешгирӣ, зоҳиршавӣ ва (ё) эътино ба далелҳои тасарруф, тахрибкорӣ, дастрасӣ бидуни иҷозат, интиқоли ғайриқонунӣ, муносибат ё дигар амалҳои ғайриқонунӣ нисбат ба объектҳои истифодаи энергияи атомӣ ва (ё) истифодабаранда равона карда шудааст;

3) ба истифода додани дастгоҳ – фаъолияти бо ҳуҷҷатҳо барасмиятдаровардашуда ҷиҳати ба ҳолати корӣ овардани ҷузъҳо (қисматҳо) ва низомҳои дастгоҳи ядроӣ, радиатсионӣ ва ё электрофизикӣ пас аз ба охир расидани сохтмони он ва баргузор намудани озмоишҳои зарурӣ;

4) бехатарии ядроӣ ва радиатсионӣ – ҳолати хосиятҳо ва тавсифоти объекти истифодаи энергияи атомӣ, ки дар он бо эҳтимолияти муайян ғайриимкон будани садамаи ядроӣ ва радиатсионӣ таъмин карда мешавад;

5) гӯронидани сӯзишвории ядроии истифодашуда ё партовҳои радиоактивӣ – ҷойгиркунии сӯзишвории ядроии истифодашуда ё партовҳои радиоактивӣ дар нуқтаи гӯронидани онҳо бидуни берункунӣ;

6) давраи ҳаётии дастгоҳи истифодаи энергияи атомӣ – танзими давлатии фаъолият оид ба интихоби майдон, лоиҳакашӣ, сохтмон, ба истифода додан, истифодабарӣ, аз истифода баровардан ва озодкунӣ аз назорати танзимӣ;

7) дастгоҳи радиатсионӣ – таҷҳизоти махсуси ғайриҳастаӣ, аз ҷумла биноҳо, иншоот ва таҷҳизоти марбут ба он, ки дар он муносибат бо манбаъҳои афканишоти ионофар анҷом дода мешавад;

8) дастгоҳи ядроӣ – реакторҳои ядроӣ, аз ҷумла реакторҳои неругоҳҳои атомӣ, дастгоҳҳои кайҳонӣ ва парвозкунанда, воситаҳои нақлиёт, реакторҳои саноатӣ, озмоишии таҳқиқотӣ, стендҳои ядроӣ, ҳама гуна иншооти дигар, маҷмааҳо, дастгоҳи насбшуда, таҷҳизот ва воситаҳои техникӣ барои истеҳсол, истифода, коркард, интиқол ва ҷойгиркунии маводи ядроӣ;

9) дастгоҳи электрофизикӣ - дастгоҳи махсуси ғайриядроӣ ё радиатсионӣ, ки ҳосилкунандаи афканишоти ионофар ё қобилияти ҳосилкунии онро дошта, иншоот, бино ва таҷҳизоти ба он марбутаро дар бар мегирад;

10) истифодабарии объектҳои истифодаи энергияи атомӣ – фаъолияти маъмурӣ, хоҷагидорӣ, муҳандисию техникӣ, ки дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ аз ҷониби шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ анҷом дода мешавад;

11) категорияи хатари радиатсионӣ – хусусияти объекти истифодаи энергияи атомӣ аз рӯи дараҷаи хатари радиатсионии он барои аҳолӣ ва (ё) муҳити зист ҳангоми муносибат бо он ё дар шароити садамаи эҳтимолӣ;

12) маводи махсуси ғайриядроӣ - маводе, ки дорои маводи ядроӣ намебошанд ё онро тавлид карда наметавонанд, аммо метавонанд дар дастгоҳҳое истифода шаванд, ки барои берун кардани энергияи таркандаи дохилиядроӣ (таркиши ядроӣ) пешбинӣ шудаанд;

13) минтақаи назоратӣ – ҳудуди ташкилот ё манбаи афканишоти ионофар, ки дар он сатҳи шуоъхӯрии одамон дар шароити муътадили истифодаи чунин манбаъ метавонад аз меъёрҳои муқарраргардидаи ниҳоии миқдори шуоъхӯрӣ барои аҳолӣ бештар бошад ва дар он реҷаи маҳдуди фаъолияти хоҷагидорӣ муқаррар гардида, назорати радиатсионӣ анҷом дода мешавад;

14) минтақаи муоинавӣ – ҳудуди берун аз минтақаи назоратӣ қарордошта, ки дар он мониторинги радиатсионӣ гузаронида мешавад;

15) муҳофизати ҷисмонӣ – маҷмуи чорабиниҳои маъмурӣ, техникӣ, ҳифзи ҳуқуқӣ, ки муҳофизати маводи ядроӣ ва радиоактивӣ, дастгоҳ ва объектҳои истифодаи энергияи атомӣ, нуқтаҳои нигаҳдорӣ ва гӯронидани партовҳои радиоактивиро аз дастрасии тасодуфӣ ё ғайриқонунӣ, тахрибкорӣ, гумшавӣ, расонидани зарар, дуздӣ, тасарруф, ғайриқонунӣ истифода бурдан ё ба шахси дигар додан таъмин менамоянд;

16) маводи ядроӣ – маводи дорои радионуклидҳои тақсимшаванда (таҷзияшаванда) ё маводе, ки метавонанд онҳоро ҳосил намоянд;

17) макони берун аз дастгоҳ – объекте, ки ба мафҳуми дастгоҳ дохил намешавад ва дар он одатан маводи ядроӣ ба миқдори на зиёдтар аз як килограмми самаранок истифода мешавад;

18) мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи таъмини амнияти ядроӣ ва радиатсионӣ (минбаъд - мақоми ваколатдори давлатӣ) – мақоми иҷроияи ҳокимияти давлатӣ, ки сиёсати ягонаи давлатӣ ва танзими давлатиро дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ татбиқ менамояд;

19) манбаи афканишоти ионофар – таҷҳизот ва (ё) моддаи радиоактивие, ки шуои радиоактивӣ меафканад ё қобилияти чунин афканишотро дорад;

20) маҷмуъҳои бастабандии (борпечи) нақлиётӣ – маҷмуи бастаҳои зарурӣ барои ҷойгир кардан ва нигоҳ доштани моддаҳои радиоактивӣ ҳангоми ҳамлу нақли онҳо, ки метавонанд дорои як ё якчанд зарфҳо, моддаҳои ҷаббанда, конструксияҳои фосилакунонӣ, таҷҳизот барои муҳофизат аз афканишот, барои хунуккунӣ ва изолятсияи ҳароратӣ, амортизаторҳо бошанд;

21) назорат – низоми мониторинги фаъолият ва тасҳеҳи рафтори объектҳои зери назорат бо мақсади мутобиқатии фаъолияти онҳо ба меъёрҳои ҳуқуқ ва ҳадафҳои фаъолияти амалишаванда мебошад;

22) нигоҳдорӣ – ҷойгиркунии муваққатии сӯзишвории ядроӣ, маводи ядроӣ, моддаҳои радиоактивӣ, манбаъҳои радионуклидӣ, сӯзишвории ядроии истифодашуда ва партовҳои радиоактивӣ дар маҳалҳои нигоҳдорӣ, ки эҳтимолияти истихроҷи онҳоро барои муносибати баъдӣ бо онҳо дар назар дорад;

23) нуқтаи гӯронидан – дастгоҳи ядроӣ ё радиатсионӣ, ки барои гӯронидани сӯзишвории ядроии истифодашуда ё партовҳои радиоактивӣ пешбинӣ шудааст;

24) нуқтаи нигоҳдорӣ – дастгоҳи ядроӣ ё радиатсионӣ, ки барои нигоҳдории сӯзишвории ядроӣ, маводи ядроӣ, моддаҳои радиоактивӣ, манбаъҳои радионуклидӣ, сӯзишвории ядроии истифодашуда ва партовҳои радиоактивӣ пешбинӣ шудааст;

25) санҷиш – низоми санҷиши риояи қонунгузорӣ дар раванди амалисозии намудҳои гуногуни фаъолият бо ташаббуси минбаъдаи ба ҷавобгарӣ кашидан ҳангоми вайрон кардани қонунгузорӣ мебошад;

26) сатҳи берункунӣ – қимати бузургиҳои физикии муайянкунандаи хусусиятҳои ядроӣ, радиатсионӣ, геометрӣ ва вазнии объектҳои истифодаи энергияи атомӣ, ки дар меъёрҳои гигиенӣ ва тартиботи техникӣ пешбинӣ шудаанд, ки ҳангоми дар ин қимат ва ё аз он пасттар будани объектҳои истифодаи энергияи атомӣ аз санҷиш ва назорати давлатӣ хориҷ карда мешаванд;

27) сӯзишвории ядроии истифодашуда – сӯзишвории ядроӣ, ки дар реактори ядроӣ шуоъ хӯрда, тамоман аз он хориҷ (берун) карда шудааст;

28) танзими давлатӣ – фаъолияти мақомоти ваколатдори давлатӣ оид ба таҳия, тасдиқ ва дар амал ҷорӣ кардани меъёрҳо ва қоидаҳои бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ, иҷозатномадиҳии намудҳои фаъолият вобаста ба тамоми марҳилаҳои давраи ҳаётии дастгоҳи истифодаи энергияи атомӣ ва амалӣ намудани назорат ва санҷиш;

29) истифодабаранда – шахси воқеӣ ва ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ, ки фаъолияташ бо давраи ҳаётии дастгоҳи истифодаи энергияи атомӣ вобаста мебошад;

30) хавфи радиатсионӣ – эҳтимолияти расонидани зарар ба ҳаёт ва саломатии инсон, молу мулки шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ва соҳибкори инфиродӣ, муҳити зист дар натиҷаи шуоъхӯрӣ бо назардошти вазниншавии оқибатҳои он;

31) энергияи атомӣ – энергияи хориҷшаванда дар реаксияҳои ядроӣ ва ҳангоми коҳиши радиоактивӣ, инчунин, энергияи ҳосилкунандаи афканишоти ионофар.

**Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ**

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин, санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

**Моддаи 3. Принсипҳо ва вазифаҳои асосии танзими ҳуқуқӣ дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ**

1. Принсипҳои асосии танзими ҳуқуқӣ дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ:

1) таъмини бехатарии ядроӣ ва радиатсионӣ ҳангоми истифодаи энергияи атомӣ, ҳифзи аҳолӣ ва муҳити зист аз хатари радиатсионӣ;

2) дастрас, объективӣ ва саривақтӣ будани иттилооти марбут ба истифодаи энергияи атомӣ ва таъсири он ба аҳолӣ ва муҳити зист, агар иттилооти мазкур маълумоти сирри давлатӣ надошта бошад;

3) бозпас гардондани сӯзишвории ядроии истифодашуда ба истеҳсолкунанда;

4) таъмини санҷиш ва назорати давлатии бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ зимни истифодаи энергияи атомӣ;

5) таъмин намудани ҳифзи иҷтимоии кормандони объектҳои истифодаи энергияи атомӣ;

6) ҷуброни зараре, ки аз таъсири радиатсионӣ расидааст.

2. Вазифаҳои асосии танзими ҳуқуқии муносибатҳое, ки зимни амалӣ намудани ҳамаи намудҳои фаъолият дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ ба вуҷуд меоянд, инҳоянд:

1) таъсиси асосҳои ҳуқуқии низоми идораи давлатӣ дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ ва низоми танзими давлатии амният ҳангоми истифодаи энергияи атомӣ;

2) муқаррар намудани ҳуқуқ, уҳдадориҳо ва масъулияти мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳо ва дигар шахсони ҳуқуқию шаҳрвандон.

**Моддаи 4. Субъект ва объектҳои истифодаи энергияи атомӣ**

1. Субъектҳои соҳаи истифодаи энергияи атомӣ инҳо мебошанд:

1) мақомоти ваколатдори давлатӣ;

2) истифодабарандагон.

2. Объектҳои истифодаи энергияи атомӣ инҳо мебошанд:

1) дастгоҳи ядроӣ;

2) нуқтаҳои нигоҳдории маводи ядроӣ ва дигар маводи радиоактивӣ, партовгоҳи радиоактивӣ, объектҳо ва дастгоҳи доимие, ки барои нигоҳдорӣ ё гӯронидани маводи ядроӣ ва дигар маводи радиоактивӣ, инчунин, сӯзишвории ядроии истифодашуда ва партовҳои радиоактивӣ пешбинӣ шудаанд;

3) маводи ядроӣ;

4) сӯзишвории ядроии истифодашуда;

5) партовҳои радиоактивӣ;

6) манбаъҳои афканишоти ионофар бо нишондиҳандаҳои беш аз сатҳи берункунӣ.

3. Амали Қонуни мазкур объектҳоеро, ки дорои маводи ядроӣ ва манбаъҳои дигари афканишоти ионофар бо миқдор, шиддат ва фаъолияти камтар аз талаботи дар меъёрҳо ва қоидаҳои муқарраршудаи давлатӣ дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ ё истифодабарандаи онҳо мебошанд, фаро намегирад.

**БОБИ 2. ТАНЗИМИ ДАВЛАТӢ ДАР СОҲАИ ИСТИФОДАИ ЭНЕРГИЯИ АТОМӢ**

**Моддаи 5. Танзими давлатӣ дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ**

Танзими давлатӣ дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ нисбат ба ҳолатҳои зерин татбиқ мешавад:

1) иҷозатномадиҳии фаъолият вобаста ба тамоми марҳилаҳои давраи ҳаётии дастгоҳи истифодаи энергияи атомӣ;

2) муомилот бо маводи ядроӣ ва дигар маводи радиоактивӣ, аз ҷумла ҳангоми ҷустуҷӯ ва истихроҷи канданиҳои фоиданок, ки дорои чунин мавод ҳастанд ва ҳамчунин ҳангоми истеҳсол, истифода, коркард, интиқол ва нигоҳдории маводи ядроӣ ва дигар маводи радиоактивӣ, сӯзишвории ядроии истифодашуда ва партовҳои радиоактивӣ;

3) баргузор намудани таҳқиқотҳои илмӣ, иҷрои корҳо ва пешниҳод намудани хизматрасониҳо вобаста ба истифодаи энергияи атомӣ, аз ҷумла дар реакторҳои илмию таҳқиқотӣ;

4) муҳофизати ҷисмонии дастгоҳи ядроӣ, нуқтаи нигоҳдорӣ ва гӯронидани маводи ядроӣ ва дигар маводи радиоактивӣ, сӯзишвории ядроии истифодашуда ва партовҳои радиоактивӣ;

5) таъмини бехатарӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ ҳангоми истифодаи энергияи атомӣ;

6) баҳисобгирӣ ва назорати маводи ядроӣ, манбаъҳои афканишоти ионофар, сӯзишвории ядроии истифодашуда ва партовҳои радиоактивӣ;

7) содирот ва воридоти маводи ядроӣ, технологияҳо ва таҷҳизот, маводи махсуси ғайриядроӣ, мавод, технологияҳо ва таҷҳизоти дорои таъиноти дуҳадафа, манбаъҳои афканишоти ионофар;

8) мониторинги вазъияти радиатсионӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;

9) ҳамлу нақли транзитии маводи ядроӣ ва дигар маводи радиоактивӣ тавассути ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;

10) санҷиш ва назорати фаъолияти шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ ҳангоми иҷрои корҳои марбут ба тамоми марҳилаҳои давраи ҳаётии дастгоҳи истифодаи энергияи атомӣ;

11) экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ;

12) омодакунӣ ва аттестатсияи кормандоне, ки дар объектҳои истифодаи энергияи атомӣ кор мекунанд.

**Моддаи 6. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон**

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон салоҳияти зерин дорад:

1) пешбурди самтҳои асосии сиёсати давлатӣ дар соҳаи истифодаи энергияи атомиро таъмин мекунад;

2) мақоми ваколатдори давлатиро дар соҳаи таъмини амнияти ядроӣ ва радиатсионӣ муайян мекунад;

3) қоидаҳои гузаронидани экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроиро тасдиқ мекунад;

4) қоидаҳои интихоби майдони ҷойгиркунии дастгоҳи ядроӣ ва нуқтаи гӯрониданро тасдиқ мекунад;

5) нақшаи миллии эътино ба садамаҳои ядроӣ ва радиатсиониро тасдиқ мекунад;

6) тартиби ташкили низоми давлатии баҳисобгирӣ ва назорати маводи ядроӣ ва манбаъҳои афканишоти ионофарро тасдиқ мекунад;

7) дар бораи пеш аз муҳлат аз истифода баровардани дастгоҳи ядроӣ ё бастани нуқтаи гӯронидан дар сурати ба вуҷуд омадани таҳдид ба амнияти аҳолӣ ва (ё) муҳити зист қарор қабул мекунад;

8) тартиби дохилии ҳамкориҳои мутақобилаи байни ташкилотҳои давлатиро дар вақти санҷишҳои Агентии байналмилалии энергияи атомӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад;

9) тартиби пешниҳоди ҳисоботҳо ва эъломияҳо ба Агентии байналмилалии энергияи атомӣ дар бораи маводи ядроӣ ва дастгоҳи ядроии дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон мавҷудбударо мувофиқи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии аз ҷониби Тоҷикистон эътирофшуда муайян мекунад;

10) дигар салоҳиятҳоеро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст, амалӣ менамояд.

**Моддаи 7. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ**

Мақоми ваколатдори давлатӣ дорои ваколатҳои зерин мебошад:

1) сиёсати давлатиро дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ амалӣ менамояд;

2) ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои таҳия, тағйир ва бекор намудани санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои истифода аз энергияи атомӣ пешниҳодҳо ирсол мекунад;

3) ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи пеш аз муҳлат аз истифода баровардани дастгоҳи ядроӣ ё бастани нуқтаи гӯронидан дар сурати ба вуҷуд омадани таҳдид ба амнияти аҳолӣ ва (ё) муҳити зист пешниҳод ирсол менамояд;

4) дар асос ва баҳри иҷрои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон меъёрҳо ва қоидаҳоеро таҳия, муқаррар ва татбиқ менамояд, ки фаъолияти вобаста ба истифодаи энергияи атомиро ба танзим медарорад;

5) ба фаъолияти вобаста ба тамоми марҳилаҳои давраи ҳаётии иншооти истифодаи энергияи атомӣ иҷозатнома медиҳад;

6) риояи меъёрҳо ва қоидаҳоро дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ таҳти санҷиш ва назорат қарор медиҳад;

7) санҷишҳоро вобаста ба иҷрои ваколати худ баргузор менамояд;

8) мониторинги давлатии вазъи радиатсиониро дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом медиҳад;

9) баҳисобгирӣ ва назорати давлатии маводи ядроӣ ва манбаъҳои афканишоти ионофарро анҷом медиҳад;

10) аз шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ маълумот ва ҳуҷҷатҳоеро, ки барои ҳалли вазифаҳои бар дӯши он гузошташуда зарур ҳастанд, бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ талаб менамояд ва ба даст меорад;

11) пешбурд ва баррасии ҳуқуқвайронкуниҳои маъмуриро барои риоя накардани қоидаҳо, меъёрҳо ва дастурҳои бехатарии радиатсионӣ аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ анҷом медиҳад ва дар мавриди зарурӣ маводро ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ пешниҳод менамояд;

12) бо мақомоти ваколатдори давлатҳои дигар ва созмонҳои байналмилалӣ дар масъалаҳои бехатарӣ, ҳангоми истифодаи энергияи атомӣ, оид ба масъалаҳои паҳн накардани силоҳи ядроӣ ва назорати маводи ядроӣ ҳамкорӣ менамояд;

13) қоидаҳои муҳофизати ҷисмонии маводи ядроӣ ва дастгоҳи ядроиро таҳия ва тасдиқ мекунад;

14) қоидаҳои муҳофизати ҷисмонии манбаъҳои афканишоти ионофар ва нуқтаҳои нигоҳдориро таҳия ва тасдиқ мекунад;

15) қоидаҳои аз истифода баровардани дастгоҳи ядроӣ ва радиатсиониро таҳия ва тасдиқ менамояд;

16) қоидаҳои аккредитатсияи ташкилотҳоеро, ки онҳо экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроиро анҷом медиҳанд, таҳия ва тасдиқ менамояд;

17) қоидаҳои такмили ихтисоси кормандонеро, ки онҳо дар объектҳои истифодаи энергияи атомӣ кор мекунанд, таҳия ва тасдиқ менамояд;

18) қоидаҳои аттестатсияи кормандонеро, ки онҳо дар объектҳои истифодаи энергияи атомӣ кор мекунанд, таҳия ва тасдиқ менамояд;

19) дар амалӣ намудани назорати содирот дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ иштирок менамояд;

20) методикаҳои ҳисобкуниҳои вобаста ба таъмини бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроиро, ки аз ҷониби ташкилоти экспертӣ пешниҳод шудаанд, мувофиқа менамояд;

21) тартиби муайян намудан ва таъсиси минтақаҳои назоратӣ ва муоинавиро таҳия ва тасдиқ мекунад.

22) тартиби тасдиқи конструксияҳои маҷмуъҳои бастабандии нақлиётиро муайян намуда, конструксияҳои маҷмуъҳои бастабандии нақлиётиро тасдиқ кунад, ҳамчунин амали сертификат-иҷозатҳои онҳоро, ки аз тарафи мақомоти ваколатдори кишварҳои дигар тасдиқ гардидаанд, дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон паҳн менамояд;

23) таҳқиқотҳо оид ба бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ, таъмини реҷаи паҳн накардани силоҳи ядроӣ ва мониторинги озмоишҳои ядроиро ташкил менамояд;

24) қоидаҳои ташкили ҷамъоварӣ, нигоҳдорӣ ва гӯронидани партовҳои радиоактивӣ ва сӯзишвории ядроии истифодашударо таҳия ва тасдиқ менамояд;

25) тавсияҳои методиро барои шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ, ки дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ фаъолият мекунанд, роҷеъ ба усулҳо ва роҳҳои тасдиқи мувофиқати объекти истифодаи энергияи атомӣ ба талаботи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ, ки бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ муқаррар карда шудаанд, таҳия ва тасдиқ менамояд;

26) дигар ваколатҳоеро амалӣ менамояд, ки дар Қонуни мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд.

**Моддаи 8. Санҷиш ва назорати давлатӣ дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ**

Санҷиш ва назорати давлатӣ дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор» ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешаванд.

**Моддаи 9. Мустақилияти мақоми ваколатдори давлатӣ**

1. Мақоми ваколатдори давлатӣ аз дигар мақомоти иҷроия ва ташкилотҳо, ки фаъолияти онҳо ба рушд ва истифодаи энергияи атомӣ марбут аст, мустақилияти маъмурию молиявӣ дошта, бояд дорои захираҳои кофии инсонӣ барои иҷрои вазифаҳои дар наздаш гузошташуда бошад.

2. Монеъ шудан ба фаъолияти шахсони мансабдори мақоми ваколатдори давлатӣ ҳангоми иҷрои уҳдадориҳои хизматиашон манъ аст.

**БОБИ 3. ШАРТҲОИ ФАЪОЛИЯТ ВОБАСТА БА ИСТИФОДАИ ЭНЕРГИЯИ АТОМӢ**

Моддаи 10. Иҷозатномадиҳии фаъолият вобаста ба тамоми марҳилаҳои давраи ҳаётии иншооти истифодаи энергияи атомӣ

Иҷозатномадиҳии фаъолият вобаста ба тамоми марҳилаҳои давраи ҳаётии иншооти истифодаи энергияи атомӣ мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи иҷозатномадиҳӣ ба баъзе намудҳои фаъолият» анҷом дода мешавад.

**Моддаи 11. Категорияҳои хатари радиатсионии дастгоҳҳои ядроӣ, радиатсионӣ ва электрофизикӣ**

1. Дастгоҳҳои ядроӣ, радиатсионӣ ва электрофизикӣ ба чор категорияи хатари радиатсионӣ ҷудо мешаванд:

1) категорияи 1 – дастгоҳҳое, ки ҳангоми садама дар онҳо эҳтимолияти таъсири радиатсионӣ ба аҳолии берун аз ҳудуди минтақаи назорати онҳо мавҷуд аст;

2) категорияи 2 – дастгоҳҳое, ки ҳангоми садама дар онҳо таъсири радиатсионӣ дар ҳудуди минтақаи назоратии онҳо маҳдуд аст;

3) категорияи 3 – дастгоҳҳое, ки таъсири радиатсионии онҳо дар майдони ҷойгиркуниашон маҳдуд аст;

4) категорияи 4 – дастгоҳҳое, ки таъсири радиатсионии онҳо танҳо дар бино ё ҷойи корӣ маҳдуд буда, дар он ҷо корҳои марбут ба иҷрои фаъолият бо истифодаи энергияи атомӣ анҷом дода мешаванд.

2. Категорияҳои хатари радиатсионии дастгоҳҳои ядроӣ, радиатсионӣ ва электрофизикӣ аз ҷониби шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкори инфиродӣ, ки дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ фаъолият мекунанд ва (ё) соҳибони дастгоҳҳо мебошанд, мутобиқи талаботи бехатарии ядроӣ ва радиатсионӣ ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ муайян карда мешаванд.

3. Соҳибони дастгоҳҳои ядроии дорои категорияҳои 1 ва 2 хатари радиатсионӣ танҳо шахсони ҳуқуқӣ шуда метавонанд.

**Моддаи 12. Бехатарии ядроӣ ва радиатсионӣ**

1. Ҳама гуна фаъолият марбут ба истифодаи энергияи атомӣ бо шарти таъмини ҳифзи саломатии аҳолӣ ва муҳити зист, ҳимояи молу мулки шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ аз таъсири зараровари афканишоти ионофар анҷом дода мешавад.

2. Бехатарии ядроӣ ва радиатсионӣ аз ҷониби истифодабаранда мутобиқи меъёрҳо ва қоидаҳои муқарраршуда таъмин карда мешавад.

3. Бо мақсади таъмини бехатарии ядроӣ ва радиатсионӣ зери назорат қарор додани таъсири манфии афканишоти ионофар ба кормандон, аҳолӣ ва муҳити зист, дар дастгоҳҳои истифодаи энергияи атомӣ минтақаҳои назоратӣ ва муоинавӣ таъсис дода мешаванд.

**Моддаи 13. Сохтмони дастгоҳи ядроӣ ва нуқтаҳои гӯронидан**

1. Қарор дар бораи сохтмон ва минтақаи сохтмони дастгоҳи ядроӣ ва нуқтаи гӯронидан аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дар назар доштани омилҳои зерин қабул карда мешавад:

1) талабот ба онҳо барои ҳалли вазифаҳои хоҷагидории кишвар ва минтақаҳои ҷудогонаи он;

2) вуҷуд доштани шароити зарурӣ барои ҷойгиркунии объектҳои зикршуда, ки ба талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ ҷавобгӯ ҳастанд;

3) набудани таҳдид ба бехатарии объектҳои зикршуда аз тарафи объектҳои шаҳрвандӣ ва ҳарбии дар наздикӣ ҷойгиршуда;

4) талаботе, ки бо қонунгузории экологии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда шудаанд;

5) оқибатҳои иҷтимоӣ ва иқтисодии эҳтимолии ҷойгиркунии объектҳои зикршуда барои рушди саноат, кишоварзӣ ва иҷтимоии минтақа.

2. Пас аз қабули қарор дар бораи сохтмон ва минтақаи сохтмон корҳо оид ба интихоби майдони ҷойгиркунии дастгоҳи ядроӣ ё нуқтаи гӯронидан анҷом дода мешаванд.

3. Майдони ҷойгиркунии дастгоҳи ядроӣ ё нуқтаи гӯронидан бояд бо дар назар доштани ҳолатҳои зерин муайян карда шавад:

1) таъсири берунаи эҳтимолии хусусияти табиӣ ва (ё) техногенидошта;

2) паҳншавии эҳтимолии моддаҳои радиоактивӣ;

3) имконияти пешгирӣ аз зарар ба аҳолӣ ва муҳити зист дар натиҷаи истифода аз дастгоҳи ядроӣ ё нуқтаи гӯронидан ва ё дар натиҷаи ба вуҷуд омадани ҳодисаҳо ё садамаҳо.

4. Лоиҳакашӣ, сохтмон ва ба истифода додани дастгоҳи ядроӣ ё нуқтаи гӯронидан мутобиқи Қонуни мазкур ва қонунҳои дигари Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи сохтмон анҷом дода мешаванд.

5. Ҳуҷҷатҳои лоиҳавии дастгоҳи ядроӣ ва нуқтаҳои гӯронидан бояд ҳатман аз экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ, ҳамчунин экологӣ ва санитарию эпидемиологӣ гузаранд.

6. Сохтмони дастгоҳи ядроӣ ва нуқтаи гӯронидан танҳо ба шахсони ҳуқуқӣ иҷозат дода мешавад.

**Моддаи 14. Амнияти ҷисмонии ядроӣ**

1. Ҳангоми иҷрои фаъолият дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ истифодабаранда амнияти ҷисмонии ядроиро таъмин мекунад. Санҷиши таъмини муҳофизати ҷисмонии дастгоҳи ядроӣ, манбаъҳои радиатсионӣ, маҳалҳои нигоҳдории маводи ядроӣ ва моддаҳои радиоактивӣ аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ анҷом дода мешавад.

2. Барои таъмини амнияти ҷисмонии ядроӣ муҳофизати ҷисмонии объектҳои истифодаи энергияи атомӣ анҷом дода мешавад, ки бояд ҳолатҳои зеринро таъмин намояд:

1) муҳофизати объекти истифодаи энергияи атомӣ аз берункунии беиҷозат, тасарруфи маводи ядроӣ ва дигар маводи радиоактивӣ ё ғасби ғайриқонунии дастгоҳи ядроӣ;

2) муҳофизати объектҳои истифодаи энергияи атомӣ аз тахрибкорӣ;

3) сабук кардан ё ба ҳадди ақал расонидани оқибатҳои радиологии харобкории эҳтимолӣ дар объектҳои истифодаи энергияи атомӣ.

3. Муҳофизати дастгоҳи ядроии дорои категорияҳои 1 ва 2 хатари радиатсионӣ аз тарафи воҳидҳои махсуси муҳофизатии мақомоти корҳои дохилӣ анҷом дода мешавад.

4. Ҳангоми интиқоли маводи ядроӣ ва дигар маводи радиоактивӣ чорабиниҳо оид ба таъмини муҳофизати ҷисмонӣ анҷом дода мешаванд.

Моддаи 15. Талабот ба таъмини муҳофизати ҷисмонии дастгоҳи ядроӣ, нуқтаи нигоҳдории маводи ядроӣ ва дигар маводи радиоактивӣ ва нуқтаи гӯронидани сӯзишвории ядроии истифодашуда ё партовҳои радиоактивӣ

1. Талабот ба таъмини муҳофизати ҷисмонии дастгоҳи ядроӣ, нуқтаи нигоҳдории маводи ядроӣ ва дигар маводи радиоактивӣ ва нуқтаҳои гӯронидани сӯзишвории ядроии истифодашуда ё партовҳои радиоактивӣ бо меъёрҳо ва қоидаҳо дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ муқаррар карда мешаванд.

2. Муҳофизати ҷисмонии дастгоҳи ядроӣ, нуқтаи нигоҳдории маводи ядроӣ ва дигар маводи радиоактивӣ ва нуқтаи гӯронидани сӯзишвории ядроии истифодашуда ё партовҳои радиоактивӣ бояд мутобиқи уҳдадориҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ амалӣ карда шавад.

3. Истифодаи дастгоҳи ядроӣ, нуқтаи нигоҳдории маводи ядроӣ, маводи радиоактивии дигар ва нуқтаи гӯронидани сӯзишвории ядроии истифодашуда ё партовҳои радиоактивӣ, инчунин, анҷом додани ҳар гуна корҳо оид ба истифода аз маводи ядроӣ ва моддаҳои радиоактивӣ, ки дар ҳар гуна шакл ва дар ҳар марҳилаи истеҳсол, истифода, коркард, интиқол, нигоҳдорӣ ё гӯронидан қарор доранд, манъ аст, агар чораҳо барои иҷрои талабот оид ба таъмини муҳофизати ҷисмонии объектҳои истифодаи энергияи атомӣ андешида нашуда бошанд.

**Моддаи 16. Низоми давлатии баҳисобгирӣ ва назорати маводи ядроӣ ва манбаъҳои афканишоти ионофар**

1. Низоми давлатии баҳисобгирӣ, назорати маводи ядроӣ ва манбаъҳои афканишоти ионофар миқдори маводи ядроӣ ва манбаъҳои афканишоти ионофар, маҳалли ҷойгиршавии онҳо, пешгирии талафот, истифодаи беиҷозат ва тасарруф, пешниҳоди иттилооти фаврӣ дар мавриди мавҷудият ва интиқоли маводи ядроӣ ва манбаъҳои афканишоти ионофарро муайян ва таъмин менамояд. Низоми мазкур, инчунин, пешниҳоди маълумотро дар бораи аз ҳисоб хориҷ кардан ва гӯронидани манбаъҳо, содирот ва воридоти манбаъҳо ва маводи ядроӣ ба мақоми ваколатдори давлатӣ ва дар ҳолатҳои пешбининамудаи санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон, ба созмонҳои байналмилалӣ ва давлатҳои дигар таъмин менамояд.

2. Маводи ядроӣ ва манбаъҳои афканишоти ионофар аз тарафи давлат ба ҳисоб гирифта шуда, мавриди назорат қарор дода мешаванд. Барои мақсадҳои мазкур мақоми ваколатдори давлатӣ низоми давлатии баҳисобгирӣ ва назорати маводи ядроӣ ва манбаъҳои афканишоти ионофарро ташкил медиҳад.

3. Истифодабаранда, ки бо истифода аз маводи ядроӣ ва манбаъҳои афканишоти ионофар фаъолият мекунад, баҳисобгирии онҳо ва пешниҳоди маълумоти боэътимодро ба мақоми ваколатдори давлатӣ таъмин менамояд.

**Моддаи 17. Талабот нисбат ба истифодабаранда, уҳдадориҳои истифодабаранда**

1. Истифодабаранда барои амнияти дастгоҳи ядроӣ, манбаи афканишоти ионофар, нуқтаи нигоҳдорӣ ва гӯронидан, инчунин, барои муносибати зарурӣ бо маводи ядроӣ ва дигар маводи радиоактивӣ дорои масъулияти пурра мебошад.

2. Масъулият барои амнияти дастгоҳи ядроӣ, манбаи афканишоти ионофар, нуқтаи нигоҳдорӣ ва гӯронидан ҳатто дар сурати қатъ гардидани амали иҷозатнома ё муфлисшавӣ то гузаштани объектҳои мазкур ба дигар истифодабаранда ё гирифтани иҷозатномаи нав ба зиммаи истифодабаранда ва муассисони он (барои шахсони ҳуқуқӣ) боқӣ мемонад.

3. Истифодабаранда уҳдадор аст:

1) дорои захираҳои зарурии молиявӣ, моддию техникӣ ва кадрӣ бошад, ки барои таъмини амният дар ҳамаи марҳилаҳои давраи ҳаётии дастгоҳи истифодаи энергияи атомӣ кофӣ бошанд;

2) барои иҷрои корҳо ҷиҳати аз истифода баровардани объектҳои истифодаи энергияи атомӣ, солимгардонии ҳудуд, гӯронидани партовҳои радиоактивӣ, бартараф кардани оқибатҳои вазъияти садамавӣ, ҷуброни зарар ба ҳаёт ва саломатии одамон, муҳити зист ва, ҳамчунин, молу мулки шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ тадбирҳо пешбинӣ намояд;

3) мутобиқати маҳсулот ва хизматрасониҳоеро, ки ба бехатарии объекти истифодаи энергияи атомӣ таъсир мерасонанд, санҷиш намояд;

4) фарҳанги бехатариро дар тамоми марҳилаҳои давраи ҳаётии дастгоҳи истифодаи энергияи атомӣ муқаррар ва риоя намояд;

5) талабот ва расмиёт оид ба санҷиши сифати истеҳсолкунӣ ва ё насби ашёи барои бехатарии объект муҳимбударо муқаррар ва риоя намояд.

4. Истифодабаранда талаботи зеринро таъмин менамояд:

1) дастгоҳи ядроӣ, манбаи афканишоти ионофар, нуқтаи нигоҳдорӣ ва гӯронидан танҳо барои мақсадҳои пешбинишуда истифода шаванд;

2) равандҳои таҳия ва иҷрои барномаҳо, таъмини сифат дар ҳама марҳилаҳои давраи ҳаётии дастгоҳи истифодаи энергияи атомӣ ташкил ва ҳамоҳанг шаванд;

3) тадбирҳо барои омодагӣ ба садама ва тадбирҳои зиддисадамавӣ дар дастгоҳи ядроӣ, манбаи афканишоти ионофар, нуқтаи нигоҳдорӣ ва гӯронидан, инчунин, тадбирҳо оид ба кам кардани оқибатҳои манфии садама барои кормандони объектҳои мазкур, аҳолӣ ва муҳити зист таҳия ва андешида шаванд;

4) низоми муайянкунии номутобиқатӣ ва чораҳои ислоҳкунӣ дар тамоми марҳилаҳои давраи ҳаётии дастгоҳи истифодаи энергияи атомӣ таҳия ва амалӣ карда шаванд;

5) низоми идоракунии маъмурӣ бо мақсади таъмини ҳамаи талаботи танзимӣ ташкил ва ҷорӣ карда шаванд;

6) хусусиятҳо оид ба харид бо чунин тарз, ки сатҳи зарурии бехатарии объект таъмин гардад, таҳия карда шаванд;

7) вояи инфиродии афканишоти кормандони объектҳои истифодаи энергияи атомӣ ва амалисозии ҳуқуқи онҳо барои ҷуброн ба ҳисоб гирифта шаванд;

8) кормандон ва сафарбаршудагон аз хавфи таъсири радиатсия тибқи тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ суғурта карда шаванд;

9) уҳдадориҳои дигар, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардаанд, анҷом дода шаванд.

**Моддаи 18. Ташкили назорати содирот дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ**

Ташкили назорати содирот дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи назорати содирот» амалӣ карда мешавад.

Моддаи 19. Интиқоли маводи ядроӣ ва дигар маводи радиоактивӣ, сӯзишвории ядроии истифодашуда ва партовҳои радиоактивӣ

1. Интиқоли маводи ядроӣ ва дигар маводи радиоактивӣ, сӯзишвории ядроии истифодашуда ва партовҳои радиоактивӣ ҳамаи амалиёт ва шароитҳоеро дар бар мегирад, ки ба омодасозӣ ва хизматрасонии маҷмуъҳои бастабандии нақлиётӣ ва, ҳамчунин, омодасозӣ, боргирӣ, фиристодан, интиқол, аз ҷумла нигоҳдории транзитӣ, борхоликунӣ ва қабул дар нуқтаи ниҳоии таъиноти борҳо марбут ҳастанд.

2. Фиристонанда, интиқолдиҳанда ва қабулкунандаи бор барои таъмини иҷрои талаботи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ, ҳамчунин ташкили шароитҳои зарурии иҷрои бехатари интиқол мутобиқ бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон уҳдадор мебошанд.

3. Интиқоли маводи ядроӣ ва сӯзишвории ядроии истифодашуда ҳангоми мавҷуд будани иҷозатнома барои фаъолият вобаста ба тамоми марҳилаҳои давраи ҳаётии дастгоҳи истифодаи энергияи атомӣ ба амал оварда мешавад.

4. Интиқоли маводи ядроӣ ва дигар маводи радиоактивӣ, сӯзишвории ядроии истифодашуда ва партовҳои радиоактивӣ дар маҷмуъҳои бастабандии нақлиётие анҷом дода мешавад, ки сохтори (конструксияи) онҳо аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ бо нишон додани рамз ва навъи бастабандии иҷозатдодашуда барои интиқоли маводи ядроӣ ва радиоактивӣ, сӯзишвории ядроии истифодашуда ва партовҳои радиоактивӣ, шароитҳои интиқол, шумора ва санаи бақайдгирӣ, муҳлати амали онҳо тасдиқ карда мешавад.

**Моддаи 20. Муомилот бо партовҳои радиоактивӣ ва сӯзишвории ядроии истифодашуда**

1. Фаъолият вобаста ба муомилот бо партовҳои радиоактивӣ бо қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ» ва «Дар бораи ҳифзи муҳити зист» танзим карда мешавад.

2. Ҷойгиркунии бехатари сӯзишвории ядроии истифодашуда бояд дар ҳуҷҷати лоиҳавӣ ва истифодабарии фаъолияти мазкур пешбинӣ карда шавад.

3. Ба муомилот бо сӯзишвории ядроии истифодашуда танҳо шахсони ҳуқуқӣ иҷозат дода мешаванд.

4. Муомилот бо сӯзишвории ядроии истифодашуда бояд иҷрои талаботи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроиро мутобиқ бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ ва, ҳамчунин, санадҳои ҳуқуқии байналмилалии аз ҷониби Тоҷикистон эътирофшуда таъмин намояд.

**Моддаи 21. Тахассуси кормандоне, ки дар объектҳои истифодаи энергияи атомӣ машғул ҳастанд**

1. Барои таъмини бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ, омодагӣ ва эътино ба садамаҳои ядроӣ ва (ё) радиатсионӣ кормандоне, ки дар объектҳои истифодаи энергияи атомӣ машғул ҳастанд, бояд дорои тахассуси дахлдор бошанд.

2. Шахсоне, ки дар объектҳои истифодаи энергияи атомӣ машғул ҳастанд, ба категорияҳои зерин ҷудо мешаванд:

1) коргар – корманде, ки басти пурра ё нопурраи кориро дошта ё ин ки муваққатӣ кироя кор мекунад ва ҳуқуқу уҳдадориҳои эътирофшударо нисбати муҳофизати радиатсионии касбӣ (муҳофизати радиатсионии кормандон) дорад, аз ҷумла кафшергарон, челонгарон, механикҳо, электрикҳо, операторони механизмҳо ва дигар кормандони боихтисос;

2) шахси масъул оид ба бехатарии радиатсионӣ – корманде, ки дар масъалаҳои муҳофизати радиатсионӣ вобаста ба намуди муайяни фаъолияти амалӣ салоҳияти техникӣ дорад ва аз ҷониби истифодабаранда барои назорати риояи талаботи дахлдори қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъин гаштааст;

3) коршиноси ихтисосманд – корманде, ки дар асоси аттестатсияи мақоми ваколатдори давлатӣ ё ташкилоти дахлдор иҷозатнома ба фаъолияти касбӣ ё тахассуси академӣ ба даст овардааст ва таҷрибаи муайяни корӣ ва дониши махсуси соҳавӣ дорад;

4) мутахассис оид ба муҳофизат аз афканишот – корманде, ки дорои омодагӣ оид ба муҳофизати радиатсионӣ ва дигар фанҳои ихтисосии кофӣ барои иҷрои баҳодиҳии вазъи радиатсионӣ, барои паст кардани оқибатҳои радиологӣ ё барои назорати вояҳои гирифтаи шахсони эътинокунанда мебошад;

5) мутахассис оид ба баҳодиҳии вазъи радиат-сионӣ - корманде, ки дар мавриди ҳолати садамавии ядроӣ ва радиологӣ ба истифодабарандаи манбаи хатарнок бо роҳи гузаронидани таҳқиқи дозиметрӣ, гузаронидани баҳодиҳии вояҳо, назорати ифлосшавии радиоактивӣ, таъмини муҳофизати радиатсионии кормандони эътинокунанда ва таҳияи тавсияҳо доир ба чораҳои муҳофизатӣ кумак мерасонад;

6) мутахассисон – кормандоне, ки роҳбарони зинаи болоӣ, роҳбарони калон (сардорони шуъбаҳо ва бахшҳо), роҳбарони зинаи поёнӣ (операторҳои калон, сардорони гурӯҳҳои хизматрасонии техникӣ ва дастгирии техникӣ ва муовинони онҳо), кормандони муҳандисӣ ва (ё) илмӣ мебошанд ва фаъолияти онҳо ба истифодабарии объектҳои истифодаи энергияи атомӣ марбут аст;

7) техникҳо – кормандоне, ки техникҳои дастгоҳи назоратию андозагирӣ, техникҳои назорати радиатсионӣ, техникҳои ташхисгоҳи химиявӣ, техникҳо-механикҳо, техникҳо-электрикҳо ва техникҳои дастгоҳи электронӣ ва ҳамчунин дигар кормандони боихтисосро дар бар мегиранд, ки онҳо ба таври мустақим дар корҳои марбут ба истифодаи дастгоҳи ядроӣ машғул ҳастанд.

3. Кормандоне, ки дар объектҳои истифодаи энергияи атомӣ машғули кор мебошанд, бояд ба талаботи тахассусие, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда шудааст, ҷавобгӯ бошанд.

4. Ба шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкори инфиродӣ, ки дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ фаъолият мекунанд, ба объектҳои истифодаи энергияи атомӣ ҷалб кардани кормандони ба талаботи тахассусӣ мувофиқнабуда ва (ё) дорои нишондиҳандаи тиббии барои иҷрои намуди кори изҳоршуда ғайри қобили қабул иҷозат дода намешаванд.

5. Барои дастгирии сатҳи муносиби касбӣ ва қонеъ сохтани талабот оид ба баланд бардоштани сатҳи дониш ва маҳорати кормандоне, ки дар объектҳои истифодаи энергияи атомӣ машғул ҳастанд, шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ фаъолияткунанда такмили ихтисоси кормандонро таъмин мекунанд.

**Моддаи 22. Аттестатсияи кормандоне, ки дар объектҳои истифодаи энергияи атомӣ фаъолият менамоянд**

1. Кормандоне, ки дар объектҳои истифодаи энергияи атомӣ фаъолият менамоянд, ҷиҳати муайян кардани сатҳи мувофиқати ихтисос ва омодагии касбӣ ба вазифаҳои ишғолкарда аз аттестатсия мегузаранд.

2. Мақоми ваколатдори давлатӣ аттестатсияи инҳоро мегузаронад:

1) мутахассисоне, ки ба уҳдадориҳои вазифавии онҳо идоракунии мустақими дастгоҳи ядроӣ, таъмини бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ ҳангоми иҷрои фаъолият дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ дохил мешаванд;

2) кормандони дастгоҳи ядроӣ, ки ба уҳда-дориҳои вазифавии онҳо баҳисобгирӣ ва назорати маводи ядроӣ, манбаъҳои афканишоти ионофар, партовҳои радиоактивӣ, таъмини муҳофизати ҷисмонии дастгоҳи ядроӣ ва маводи ядроӣ дохил мешаванд. Кормандони дигар аз тарафи шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкори инфиродие, ки дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ фаъолият мекунанд, аттестатсия карда мешаванд.

3. Аттестатсияи кормандон ба намудҳои зерин ҷудо мешавад:

1) аттестатсияи аввалия;

2) аттестатсияи давравӣ;

3) аттестатсияи ғайринавбатӣ.

4. Иҷозат ба фаъолияти меҳнатӣ дар иншоотҳои истифодабарии энергияи атомӣ ба корманде, ки хулосаи комиссияи аттестатсиониро оид ба номувофиқатии сатҳи ихтисос ва омодагии касбӣ ба вазифаи ишғолнамудааш гирифтааст, манъ аст.

5. Тартиб ва асосҳои гузаронидани аттестатсияи кормандоне, ки дар объектҳои истифодаи энергияи атомӣ фаъолият мекунанд, аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ муайян карда мешаванд.

Моддаи 23. Аз истифода баровардани дастгоҳ, пеш аз муҳлат аз истифода баровардани дастгоҳи ядроӣ ё радиатсионӣ ва бастани нуқтаи гӯронидан

1. Истифодабаранда дар марҳилаи лоиҳакашии дастгоҳи ядроӣ ё нуқтаи гӯронидан нақшаи ибтидоии аз истифода баровардани дастгоҳи ядроӣ ё бастани нуқтаи гӯрониданро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ таҳия мекунад.

2. Нақшаи ибтидоии аз истифода баровардан дорои тавсифи марҳилаҳои аз истифода баровардани дастгоҳи ядроӣ ё бастани нуқтаи гӯронидан, усулҳои таҷзияи конструксияи асосӣ, арзёбии арзиш ва муҳлатҳои иҷрои кор, захираҳои зарурӣ, тадбирҳо вобаста ба таъмини бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ, меъёрҳо ва хусусиятҳои асосии майдони ҷойгиркунии дастгоҳи ядроӣ пас аз истифода баровардани он ё нуқтаи гӯронидан пас аз бастан мебошад.

3. Ҳангоми истифодаи дастгоҳи ядроӣ ё нуқтаи гӯронидан нақшаи ибтидоии аз истифода баровардан бо дар назар доштани ихтирооти нави техникӣ ва технологӣ, тағйироти талаботи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ, арзиши корҳо ва захираҳои зарурӣ бознигарӣ ва навсозӣ карда мешаванд.

4. Ҳангоми қабули қарор дар бораи аз истифода баровардани дастгоҳи ядроӣ ё бастани нуқтаи гӯронидан истифодабаранда нақшаи ниҳоии аз истифода бароварданро бо дар назар доштани технологияҳо, методика, нишондиҳандаҳои иқтисодӣ, талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ таҳия мекунад. Нақшаи ниҳоии аз истифода баровардан асос барои лоиҳакашӣ ва баргузор намудани корҳо дар хусуси аз истифода баровардани дастгоҳи ядроӣ ё бастани нуқтаи гӯронидан мебошад.

5. Қарор дар бораи қатъ кардани истифодаи дастгоҳ аз ҷониби истифодабаранда ба таври мустақил дар ҳар марҳилаи ҳаётӣ қабул карда мешавад. Дар ин замина истифодабаранда ба мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба қарори қабулшуда, санаи оғоз ва муҳлатҳои иҷрои корҳо оид ба аз истифода баровардани он иттилоъ медиҳад. Истифодабаранда иҷрои корҳоро аз рӯи нақшаи аз истифода баровардан дар ҳаҷми пурра таъмин менамояд.

6. Қарор дар бораи пеш аз муҳлат аз истифода баровардани дастгоҳи ядроӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди мақоми ваколатдори давлатӣ дар сурати вайрон кардани талаботи истифодаи бехатари ядроӣ, ки ба садамаи ядроӣ ва (ё) радиатсионӣ оварда расонидааст ё метавонад оварда расонад ва беқобилиятии асосноки аз ҷониби истифодабаранда таъмин гардидани истифодаи бехатари баъдии дастгоҳи ядроӣ, қабул карда мешавад.

7. Қарор дар бораи бастани нуқтаи гӯронидан аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди мақоми ваколатдори давлатӣ баъди ба охир расидани чорабиниҳо оид ба бастани он қабул карда мешавад. Пешниҳоди мақоми ваколатдори давлатӣ ба чорабиниҳо оид ба бастани нуқтаи гӯронидан, ки аз тарафи истифодабаранда иҷро шудаанд, асоснок карда мешавад, аз ҷумла:

1) солимгардонии ҳудуде, ки дар натиҷаи истифодаи нуқтаи гӯронидан ифлос шудааст;

2) баргузор намудани андозагириҳои назоратии вазъияти радиатсионӣ дар майдони ҷойгиркунии нуқтаи гӯронидан;

3) тартиб додани бастаи ҳуҷҷатҳо барои интиқол ба бойгонӣ бо тавсифи пурраи партовҳои радиоактивии гӯронидашуда, конструксияҳои нуқтаи гӯронидан, хусусиятҳои геотектоникӣ, геологӣ ва геофизикии майдони ҷойгиркунии нуқтаи гӯронидан.

**Моддаи 24. Омодагӣ ва эътино ба садама**

1. Нақшаи миллии эътино ба садамаҳои ядроӣ ва радиатсионӣ бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳолатҳои зерин ҷорӣ карда мешавад:

1) дар сурати хориҷ шудан ё таҳдиди хориҷ шудани омилҳои таъсири садамаи ядроӣ ё радиатсионӣ берун аз ҳудуди майдони ҷойгиркунии дастгоҳи садамавии ядроӣ, радиатсионӣ ё электрофизикӣ;

2) ҳангоми садамаҳои фаромарзии ядроӣ ё радиатсионӣ, ки дар ҳудуди кишвари дигар рух додаанд ва таъсири онҳо ё таҳдиди таъсири онҳо ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон паҳн мешавад.

2. Нақшаи миллии эътино ба садамаҳои ядроӣ ва радиатсионӣ ҳолатҳои зеринро муайян мекунад:

1) ҳуқуқу уҳдадориҳои мақомоти иҷроияи мар-казӣ ва маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ҳамчунин шахси ҳуқуқӣ ва соҳибкори инфиродӣ дар мавриди садамаи ядроӣ ё радиатсионӣ;

2) тартиби амалҳо ва идоракунии чорабиниҳо оид ба омодагӣ ва эътино ба садамаҳои ядроӣ ва радиатсионӣ;

3) ҳамоҳангсозии амалҳои ташкилот ва мақо-моти давлатӣ дар мавриди садамаҳои ядроӣ ё радиатсионӣ ва бартараф кардани оқибатҳои он.

3. Ҳангоми гирифтани иттилоот дар бораи садамаи дахлдори ядроӣ ё радиатсионӣ мақоми ваколатдори давлатӣ фавран дар ин бора ва ҳамчунин дар бораи амалӣ намудани нақшаи миллии эътино ба садамаҳои ядроӣ ва радиатсионӣ ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи мудофиаи гражданӣ иттилоъ медиҳад.

4. Истифодабарандагон нақшаҳои чорабиниҳои зиддисадамавиро тибқи тартиби муқарраргардидаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва тасдиқ мекунанд. Дар нақшаҳои чорабиниҳои зиддисадамавӣ тартиби амалҳо ва чорабиниҳо ҳангоми ҳодисаҳо ва бартараф кардани садамаҳо ва оқибатҳои онҳо барои ба ҳадди ақал расонидани таъсири эҳтимолӣ ба кормандон, аҳолӣ ва муҳити зист мутобиқи категорияҳои хатари радиатсионии дастгоҳи ядроӣ пешбинӣ карда мешавад.

5. Истифодабарандагон дар тамоми марҳилаҳои давраи ҳаётии дастгоҳи истифодаи энергияи атомӣ иҷрои чорабиниҳоро оид ба омодагӣ ва эътино ба садама таъмин менамоянд.

6. Дар сурати рух додани садамаҳо ва ҳодисаҳои фаромарзӣ дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ мақоми ваколатдори давлатӣ ба таври муштарак бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи мудофиаи гражданӣ тадбирҳоро оид ба огоҳсозӣ ва эътино мутобиқ бо санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон меандешанд.

БОБИ 4. ЭКСПЕРТИЗАИ БЕХАТАРИИ ЯДРОӢ, РАДИАТСИОНӢ ВА АМНИЯТИ ҶИСМОНИИ ЯДРОӢ. АККРЕДИТАТСИЯИ ТАШКИЛОТҲОЕ, КИ ЭКСПЕРТИЗАИ БЕХАТАРИИ ЯДРОӢ, РАДИАТСИОНӢ ВА АМНИЯТИ ҶИСМОНИИ ЯДРОИРО АНҶОМ МЕДИҲАНД

**Моддаи 25. Экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ**

1. Экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ бо мақсади анҷом додани арзёбии мустақили амнияти дастгоҳи ядроии категорияҳои 1 ва 2 хатари радиатсионӣ, маҷмуъҳои нақлиётии бастабандӣ дар тамоми давраи вақте гузаронида мешавад, ки дар ин муддат онҳо метавонанд хатари эҳтимолӣ дошта бошанд.

2. Давраи баргузор намудани экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ дар се сол як маротиба мебошад.

3. Экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ аз ҷониби ташкилотҳое гузаронида мешавад, ки онҳо барои иҷрои намуди мазкури фаъолият аз аккредитатсияи мақоми ваколатдори давлатӣ гузашта бошанд. Шахсоне, ки дар муносибатҳои наздики хешовандӣ ё муносиб бо шахсони мансабдори истифодабаранда қарор доранд ва ё дар муносибатҳои меҳнатӣ ё дигар муносибатҳои шартномавӣ бо истифодабаранда қарор доранд, ҳамчун коршинос наметавонанд баромад кунанд.

4. Ҳуҷҷатҳо барои экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ аз ҷониби истифодабаранда пешниҳод карда мешавад, ки баҳрабардории объектҳои истифодаи энергияи атомиро анҷом медиҳад.

5. Аз рӯи натиҷаҳои гузаронидани экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ хулоса дар бораи қобили қабул ва имконпазир будани қабули қарор оид ба амалисозии объекти экспертиза дода мешавад.

6. Гирифтани хулосаи манфии экспертиза истифодабарандаро, ки баҳрабардории объектҳои истифодаи энергияи атомиро анҷом медиҳад ва ҳамаи эродҳои дар хулосаи коршиносӣ зикршударо бартараф намудааст, аз ҳуқуқи муроҷиати такрорӣ барои гузаронидани экспертиза маҳрум намесозад.

7. Маблағгузории экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ аз ҳисоби маблағҳои истифодабаранда, ки баҳрабардории объектҳои истифодаи энергияи атомӣ ё дигар манбаъҳоеро, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ карда нашудаанд, анҷом медиҳад.

**Моддаи 26. Объектҳои экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ**

Ҳуҷҷатҳои зерин мавриди экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ қарор мегиранд:

1) ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ барои интихоби майдонҳои ҷойгиркунӣ ва сохтмони дастгоҳи ядроии дорои категорияҳои 1 ва 2 хатари радиатсионӣ;

2) ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ ва истифодабарии даст-гоҳи ядроии дорои категорияҳои 1 ва 2 хатари радиатсионӣ, маҷмуъҳои бастабандии нақлиётӣ;

3) ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ оид ба навсозии техникии дастгоҳи ядроии дорои категорияҳои 1 ва 2 хатари радиатсионӣ, маҷмуъҳои бастабандии нақлиётӣ;

4) ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ ва истифодабарӣ оид ба аз истифода гирифтани дастгоҳи ядроии дорои категорияҳои 1 ва 2 хатари радиатсионӣ, маҷмуъҳои бастабандии нақлиётӣ.

Моддаи 27. Аккредитатсияи ташкилотҳое, ки экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроиро анҷом медиҳанд

1. Мақоми ваколатдори давлатӣ аккредитатсияи ташкилотҳоеро мегузаронад, ки онҳо экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроиро анҷом медиҳанд.

2. Аз рӯи натиҷаҳои гузаронидани аккредитатсия шаҳодатнома оид ба аккредитатсия дода мешавад. Муҳлати амали шаҳодатнома оид ба аккредитатсия се сол аст. Шаҳодатнома оид ба аккредитатсия соҳаи аккредитатсия, намудҳои корҳо дар соҳаи аккредитатсия, методикаи татбиқшавандаи ҳисобкуниҳо ва воситаҳои барномавию техникиро дар бар мегирад.

3. Ташкилоте, ки экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроиро анҷом медиҳад, бояд ба талаботи зерин ҷавобгӯ бошад:

1) доштани на камтар аз панҷ соли таҷрибаи кори амалӣ дар соҳаи аккредитатсия ё фаъолияте, ки ба таври мустақим ба соҳаи аккредитатсия алоқаманд аст;

2) доштани кормандони боихтисос, ки метавонанд иҷрои корҳоро дар соҳаи муносиби аккредитатсия таъмин намоянд;

3) доштани воситаҳои барномавию техникӣ ва (ё) методикаи ҳисобкуниҳо барои иҷрои намудҳои корҳои зикршуда.

4. Баррасии ҳуҷҷатҳо оид ба аккредитатсия аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар тули сӣ рӯз аз рӯзи қабули онҳо анҷом дода мешавад.

5. Барои рад кардани аккредитатсияи ариза-диҳанда ҳолатҳои зерин асос шуда метавонанд:

1) дар ҳуҷҷатҳои пешниҳодшуда мавҷуд будани иттилооти нодуруст;

2) номувофиқатии ҳуҷҷатҳои пешниҳодшуда ба талаботи муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

3) номувофиқатии ихтисоси кормандони ариза-диҳанда бо соҳаи зикршудаи аккредитатсия;

4) номувофиқатии методикаи ҳисобкунӣ ва воситаҳои барномавӣ бо соҳаи зикршудаи аккредитатсия;

5) мавҷуд будани қарори суд дар бораи манъ кардани фаъолият оид ба намуди зикршуда.

6. Нисбат ба қарор дар бораи рад кардани аккредитатсия тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон шикоят бурдан мумкин аст.

7. Ташкилотҳои аккредитатсияшуда уҳдадоранд:

1) тибқи дархости мақоми ваколатдори давлатӣ ҳуҷҷатҳои марбут ба анҷоми фаъолиятро дар соҳаи аккредитатсия пешниҳод намоянд;

2) иттилооти махфиеро, ки дар рафти иҷрои корҳо ба даст омадааст, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ифшо накунанд.

8. Мақоми ваколатдори давлатӣ рӯйхати ташки-лотҳои аккредитатсияшударо, ки экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроиро анҷом медиҳанд, пеш мебарад.

9. Ташкилотҳои аккредитатсияшуда ҳангоми баргузор намудани экспертизаи бехатарии ядроӣ, радиатсионӣ ва амнияти ҷисмонии ядроӣ методикаи ҳисобкуниҳоеро амалӣ менамоянд, ки бо мақоми ваколатдори давлатӣ мувофиқа карда шудааст.

**БОБИ 5. ҲУҚУҚ ВА УҲДАДОРИҲОИ ШАХСОНИ ВОҚЕӢ ВА ҲУҚУҚӢ**

**Моддаи 28. Ҳуқуқҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ ҳуқуқ доранд:

1) тавассути мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба истифодаи энергияи атомӣ ва воситаҳои ахбори омма дар бораи бехатарии объектҳои барои сохтмон пешбинишуда, объектҳои лоиҳакашӣ, бунёдшаванда, истифодашаванда ва аз истифода баровардашавандаи энергияи атомӣ, дар бораи назорати амалишавандаи вазъияти радиатсионӣ дар маҳалҳое, ки онҳо истиқомат ё кору фаъолият мекунанд, ҳамчунин дар бораи вояи шуоъгирӣ маълумот ба даст оранд;

2) экспертизаи экологии ҷамъиятии ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ ва назорати вазъияти радиатсионии муҳити зистро бо тартиби муқарраргардидаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом диҳанд;

3) ҷуброни дар натиҷаи садамаи ядроӣ ё ради-атсионӣ расонидашударо аз истифодабаранда, ки ба садамаи мазкур роҳ додааст, талаб кунанд.

**Моддаи 29. Уҳдадориҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ уҳдадоранд қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро, ки истифодаи энергияи атомиро ба танзим медарорад, риоя намуда, талаботи меъёру қоидаҳои бехатарӣ дар соҳаи истифодаи энергияи атомӣ ва ҳамчунин талаботи шахсони мансабдори ташкилотҳо оид ба истифода аз энергияи атомиро иҷро намоянд.

**Моддаи 30. Ҷуброни зараре, ки дар натиҷаи истифодаи нолозими объектҳои энергияи атомӣ расонида шудааст**

1. Зарари ба саломатии шахсони воқеӣ расонидашуда ва ҳамчунин зарар ба шахсоне, ки вобаста ба марги саробон дар натиҷаи истифодаи нолозим аз объектҳои энергияи атомӣ ба онҳо расонида шудааст, бояд аз ҳисоби расонандаи зарар дар ҳаҷми пурра бо дар назар доштани дараҷаи аз даст додани қобилияти меҳнатии зарардида, хароҷот барои табобати ӯ, барқарорсозии саломатӣ, нигоҳубини бемор ва кумакпулиҳои таъиншуда мутобиқи қонунгузории амалкунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн карда шавад.

2. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳуқуқ доранд бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз расонандагони зарар ҷуброни пурраи зарари молумулкии вобаста ба истифодаи нолозим аз объектҳои энергияи атомӣ аз ҷониби ташкилотҳо ва шаҳрвандон расида ва хароҷоти ташкилотҳоро новобаста аз шакли моликияти онҳо ва шахсони воқеиро, ки онҳо дар корҳои садамавию наҷотбахшӣ ва бартараф кардани оқибатҳои истифодаи номувофиқ аз объектҳои энергияи атомӣ иштирок намудаанд, талаб намоянд.

3. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки дар истифодаи номувофиқи объектҳои энергияи атомӣ гунаҳгоранд, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон уҳдадоранд зарари ба замин, об, олами набототу ҳайвонот расонидашуда, аз ҷумла хароҷоти солимгардонии замин ва барқарорсозии ҳосилхезии табиии заминро ҷуброн намоянд.

**БОБИ 6. КАФОЛАТҲОИ ЯДРОӢ**

**Моддаи 31. Уҳдадории истифодаи осоиштаи энергияи атомӣ**

1. Маводи ядроӣ ва радиоактивӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон танҳо ба мақсадҳои осоишта ва тибқи уҳдадориҳое, ки аз санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Тоҷикистон бармеояд, истифода мешаванд.

2. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳама гуна фаъолият бо мақсади таҳқиқот, озмоиш, рушд, сохтан, истеҳсол, воридот, воридоти муваққатӣ, содирот, транзит, дар ихтиёр доштан, паҳн кардан, фурӯш, таъмир, ба истифода даровардан, корбаст, иҷора, ҷойгиркунӣ ва тарконидани силоҳи ядроӣ, ҳар гуна таҷҳизоти ядроии тарканда ё таҷҳизоти тарканда бо маводи радиоактивӣ манъ аст.

**Моддаи 32. Низоми кафолатҳои ядроӣ**

1. Дар доираи амалисозии муқаррароти Созишнома оид ба паҳн накардани силоҳи ядроӣ ва Созишнома байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Агентии байналмилалии энергияи атомӣ дар бораи татбиқи кафолатҳо дар робита бо Созишнома оид ба паҳн накардани силоҳи ядроӣ ва Протоколи иловагӣ ба Созишномаи мазкур (минбаъд - Созишнома) мақоми ваколатдори давлатӣ дар сатҳи миллӣ иҷрои уҳдадориҳои Ҷумҳурии Тоҷикистонро ҷиҳати кафолатҳои ядроӣ, ки аз талаботи Созишнома бармеояд, идора ва ҳамоҳанг месозад, аз ҷумла:

1) вобаста ба пешниҳоди иҷозат, санҷиш ва назорати шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ, ки оид ба амалӣ намудани кафолатҳо уҳдадоранд, инчунин, нисбати татбиқи муҷозот ҷиҳати риоя накардани чораҳои барои амалӣ намудани кафолатҳои зарурӣ талабот муқаррар менамояд;

2) барои ворид гаштани намояндагони Агентии байналмилалии энергияи атомӣ ба объектҳо, макони берун аз дастгоҳ ва дилхоҳ майдону маконҳо дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ворид шудан ба онҳо барои амалӣ намудани фаъолияти санҷишӣ дар асоси Созишнома иҷозат дода шудааст, мусоидат мекунад;

3) дар ҳолатҳои муайяншуда нозирони Агентии байналмилалии энергияи атомиро ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти санҷишии онҳо ҳамроҳӣ менамояд;

4) аз мақомоти давлатӣ, шахсони ҳуқуқию соҳиб-корони инфиродӣ ҳамаи маълумотеро, ки барои амалӣ намудани Созишнома зарур аст, талабу ҷамъоварӣ менамояд, пешбурд ва пешниҳоди чунин маълумотро ба Агентии байналмилалии энергияи атомӣ амалӣ менамояд;

5) ҳуҷҷатҳои танзимиро, ки барои иҷрои Созишнома заруранд, қабул менамояд;

6) ҳамкориҳои дахлдорро бо дигар мақомоти давлатӣ дар доираи иҷрои ин уҳдадориҳо амалӣ менамояд.

2. Мақомоти ҳокимияти давлатӣ, шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ уҳдадоранд, ки бо намояндагони Агентии байналмилалии энергияи атомӣ ҳангоми санҷиш дар татбиқи чораҳо оид ба кафолатҳо ҳамкорӣ намоянд.

3. Фаъолият оид ба таҳқиқот ва коркарди марбут ба давраи сӯзишвории ядроӣ, ки ба он талаботи Созишнома паҳн мешавад, танҳо бо огоҳсозӣ оид ба фаъолият ва пешниҳоди маълумоти зарурӣ ва ба даст овардани иҷозати пешакии мақоми ваколатдори давлатӣ метавонад шуруъ шавад.

**БОБИ 7. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ**

**Моддаи 33. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур**

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

**Моддаи 34. Аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи истифодаи энергияи атомӣ»**

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи истифодаи энергияи атомӣ» аз 9 декабри соли 2004 (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2004, №12, қ.1, мод. 696) аз эътибор соқит дониста шавад.

**Моддаи 35. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур**

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

**Президенти**

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

***ш. Душанбе, 23 декабри соли 2021, № 1845***

Пинҳон кардан
Таснифгар	Рақам	Ном	Мақомот	Сана	Ҳолат	Замима
ҚОНУН	1845	ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН «ДАР БОРАИ ИСТИФОДАИ ЭНЕРГИЯИ АТОМӢ»	Маҷлиси Олии ҶТ	23.12.2021	Амалкунанда	WORD PDF ZIP

КОДЕКСИ ШАҲРСОЗИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

^-A A ⁺A

Забон Тоҷикӣ

Замима:

WORD

PDF

ZIP

Таснифгар:

КОДЕКС

Рақам:

933

Мақомот:

Маҷлиси Олии ҶТ

Ҳолат:

Амалкунанда

Сана:

28.12.2012

КОДЕКСИ ШАҲРСОЗИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

(Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2012, №12, қ. 1, мод. 998; Қонуни ҶТ аз 23.07.2016 с., №1348; аз 02.01.2019 с., № 1577; аз 02.01.2019 с., № 1578; аз 02.01.20202 с., №1677)

ФАСЛИ I. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ АСОСӢ

Моддаи 1. Муносибатҳое, ки Кодекси мазкур танзим менамояд

1. Кодекси мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ ва иҷтимоии муносибатҳоро дар соҳаи шаҳрсозӣ муқаррар намуда, ҳуқуқ, ӯҳдадорӣ ва масъулияти мақомоти давлатӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии соҳаи шарҳсозиро муайян карда, муносибатҳои ҳуқуқии ба фаъолияти шаҳрсозӣ вобастаро танзим менамояд.

2. Меъёрҳои Кодекси мазкур асоси фаъолияти шаҳрсозиро ташкил медиҳанд ва риояи онҳо аз тарафи мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳатмӣ мебошад.

Моддаи 2. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Кодекси мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

- шаҳрсозӣ - назарияву амалияи банақшагирӣ, сохтмони бино ва иншоот дар маҳалҳои аҳолинишин, ҳудудҳои байни маҳалҳои аҳолинишин, ки ба амалисозии маҷмӯи чорабиниҳои иҷтимоӣ, сохтмонию техникӣ, меъморию бадеӣ, санитарию беҳдоштӣ ва экологӣ равона шудаанд;

- фаъолияти шаҳрсозӣ - фаъолияти мақомоти давлатӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар соҳаи банақшагирии шаҳрсозии рушди ҳудудҳо, маҳалҳои аҳолинишин, муайян кардани намудҳои истифодаи қитъаҳои замин, истеҳсоли мавод ва маснуоти сохтмонӣ, корҳои ҷустуҷӯию муҳандисӣ, лоиҳакашӣ, сохтмон ва таҷдиди биноҳо ва иншоот;

- дастурҳои шаҳрсозӣ - маҷмӯи қоидаҳои муқарраршудаи сохтмони бино ва иншоот дар маҳалҳои аҳолинишин ва ҳудудҳо, андоза ва намудҳои истифодаи қитъаҳои замин, бино ва иншооти дигари ғайриманқули маҳалҳои аҳолинишин ва ҳудудҳои байни маҳалҳои аҳолинишин ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ;

- кадастри давлатии шаҳрсозӣ - низоми геоиттилоотӣ оид ба ҳисобдорӣ ва ҳифзи иттилооти шаҳрсозӣ, бақайдгирии тартиб ва маҳдудиятҳо, ки дар ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ бо мақсади бақайдгирӣ ва истифодаи минбаъдаи онҳо дар амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ, меъморӣ, сохтмонӣ ва заминсозӣ сабт шудаанд;

- ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ - ҳуҷҷатҳои бо тартиби муқарраршуда тасдиқгардидаи банақшагирии шаҳрсозии рушди ҳудудҳо, маҳалҳои аҳолинишин, сохтмони биноҳо, сохтмон ва таҷдиди объекти мушаххас;

- ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ - ҳуҷҷатҳое, ки маводро дар шакли матнӣ ва дар намуди харита (нақша) дар бар гирифта, хулосаҳои меъморӣ, функсионалию технологӣ, конструктивӣ ва муҳандисии техникиро барои таъмини сохтмони асосӣ, таҷдиди объектҳои сохтмонӣ, қисмҳои онҳо, таъмири асосӣ, агар ҳангоми гузаронидани он ба хусусиятҳои конструктивӣ, дигар хусусиятҳои боэътимодӣ ва амниятии объекти сохтмони асосӣ таъсир расонида шавад, муайян менамоянд;

- минтақабандӣ - тақсими ҳудуд бо таъиноти функсионалӣ ҳангоми банақшагирии шаҳрсозии рушди ҳудуд бо муайян кардани намудҳои истифодаи шаҳрсозӣ ва маҳдудсозӣ барои истифодаи онҳо;

- минтақаи функсионалӣ - қисми ҳудуди маҳалли аҳолинишин, ки дар асоси баҳодиҳии воқеии истифодаи амалӣ ва пешгӯии рушди оянда дар лоиҳаҳои шаҳрсозӣ барои ҳар як намуди фаъолият, тартиб ва маҳдудиятҳои дар фаъолияти шаҳрсозӣ татбиқшаванда муқаррар карда шуда, баъдан дар кадастри шаҳрсозии ҳудуд қайд карда мешавад;

- маҳалли аҳолинишин - ҳудуди муайяни ҷои зисти одамон, ки дар он равандҳои иҷтимоию иқтисодӣ, сохтори иҷтимоию демографии аҳолӣ ташаккул меёбанд;

- ҳудудҳои байни маҳалҳои аҳолинишин - объекти фаъолияти шаҳрсозӣ, ки берун аз сарҳади маҳалҳои аҳолинишин дар байни ду ё зиёда маҳалли аҳолинишин ҷойгир мебошад;

- тарҳи соҳавии рушди ҳудуд - ҳуҷҷатҳои шаҳрсозие, ки самтҳои асосии рушди инфрасохтори муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоии соҳаҳои иқтисодиро дар ҳудуди дахлдор муайян менамоянд;

- тарҳи банақшагирии ҳудуд - ҳуҷҷатҳои шаҳрсозие, ки минтақабандии ҳудуд, самтҳои асосии низоми амалисозии ҷойгиркунонӣ, рушди маҳалҳои аҳолинишин, саноат, кишоварзӣ, инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоии дорои аҳамияти байниминтақавӣ, минтақавӣ ва байни маҳалҳои аҳолинишини ҳудуди дахлдорро муайян менамоянд;

- нақшаи генералӣ - ҳуҷҷати муайянкунандаи самтҳои стратегии рушди иҷтимоӣ-иқтисодӣ ва ҳудудии маҳалли аҳолинишин ё ҳудуди муайян, ки ҳуҷҷати асосии шаҳрсозӣ ба ҳисоб рафта, барои ҳудудҳои шаҳрҳо, дигар маҳалҳои аҳолинишин, қисмҳои алоҳидаи ноҳияҳои маъмурӣ ва ғайраҳо таҳия карда мешавад;

- нақшаи генералии маҳалли аҳолинишин - ҳуҷҷати асосии шаҳрсозӣ ва муайянкунандаи самтҳои асосии стратегии рушди иҷтимоию иқтисодӣ ва ҳудудии маҳалҳои аҳолинишин ё ҳудуди муайян, ки барои ҳудудҳои шаҳрҳо, дигар маҳалҳои аҳолинишин, қисмҳои алоҳидаи ноҳияҳои маъмурӣ ва ғайраҳо таҳия карда мешавад;

- тарҳи генералии ҷойгиркунонӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон -ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ, ки мақсади асосӣ ва роҳҳои рушди низомҳои ҷойгиркунонӣ, истифодаи табиат, рушди иҷтимоию иқтисодии ҳудуд, инфрасохтори муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоии аҳамияти умумидавлатидоштаро муайян менамоянд;

- системаи ҷойгиркунонӣ - самтҳои асосии ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ, ки ботартиб ҷойгиркунонии аҳолиро дар ҳудуди дахлдор бо роҳи рушди маҳалҳои мавҷуда ва бунёди маҳалҳои нави аҳолинишин муайян мекунанд;

- инфрасохтори муҳандисӣ - маҷмӯи коммуникатсионии (системавии) объектҳо ва иншоот, ки ба аҳолӣ расонидани захираҳои ҳаётан муҳим (энергия, алоқа, об ва ғайраҳо)-ро таъмин менамоянд;

- инфрасохтори нақлиётӣ - маҷмӯи системаҳои коммуникатсионӣ ва иншооти нақлиёти шаҳрӣ ва наздишаҳрӣ, инчунин нуқтаҳои фаъолияти онҳо, ки барои таъмини хизматрасонӣ ба аҳолӣ, интиқоли борҳо ва одамон дар ҳудуди шаҳр ва минтақаҳои наздишаҳрӣ зарур мебошанд;

- хати сурх - сарҳаде, ки мутобиқи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ барои аз ҳам ҷудо кардани ҳудуди биноҳо, маҳаллаҳо ва дигар унсурҳои сохтори банақшагирӣ аз кӯчаҳо, майдонҳо ва хиёбонҳои маҳалҳои аҳолинишин пешбинӣ шудаанд;

- хатҳои танзими сохтмонӣ - сарҳадҳои сохтмонӣ, ки ҳангоми ҷойгиркунии бино ва иншоот бо фосила аз хатҳои сурх ё аз сарҳади қитъаи замин бо ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ муқаррар карда мешаванд;

- хатҳои сарҳади шаҳрӣ ва шаҳрак - ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ, ки сарҳади берунаи заминҳои маҳалли аҳолинишини аз категорияи дигари фонди замин ҷудошавандаро муқаррар мекунанд;

- бино - объекти фаъолияти шаҳрсозӣ ва низоми сохтмоние, ки аз конструксияҳои борбардор, панҷарагирӣ ё якҷояшуда иборат буда, ҳаҷми сарбастаро ба вуҷуд меоранд ва вобаста ба таъиноти вазифавӣ барои зист ва будубоши одамон, иҷрои намудҳои гуногуни равандҳои истеҳсолӣ таъин гардидаанд;

- иншоот - объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ, низоми ҳаҷмӣ, сатҳӣ ё хаттии сохтмонӣ, ки аз конструксияҳои борбардор, панҷарагирӣ ё якҷояшуда таркиб ёфта, барои иҷрои намудҳои гуногуни равандҳои истеҳсолӣ, нигоҳдории мавод, маснуот, таҷҳизот, инчунин барои будубоши муваққатии одамон, аз як ҷой ба ҷойи дигар гузаронидани одамон, бор ва ғайра таъин гардидаанд;

- иҷрои корҳои сохтмонӣ - таъмир, таҷдид, бунёди бино ва сохтмони объект (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);

- таъмир - маҷмӯи корҳои сохтмонӣ ва чорабиниҳои ташкилию техникӣ оид ба бартараф намудани фарсудашавии ҷисмонию маънавии бино ва иншоот, ки ба тағйир додани нишондодҳои асосии техникию иқтисодии онҳо вобастагӣ надоранд;

- сохтмони асосӣ - маҷмӯи корҳои сохтмонӣ ва чорабиниҳои ташкилию техникӣ оид ба барқарор намудани бино ва иншоот, конструксияҳо ва системаи таҷҳизоти муҳандисӣ, инчунин нигоҳдории нишондодҳо вобаста ба истифодаи онҳо (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);

- таҷдид - маҷмӯи корҳои сохтмонӣ ва чорабиниҳои ташкилию техникӣ вобаста ба тағйир додани нишондодҳои асосии техникию иқтисодии ҳаҷм (шумора, масоҳат ва ё дигар нишондодҳо) - и бино ва иншоот ва ё таъиноти онҳо бо мақсади беҳтар намудани шароити зиндагӣ, сифати хизматрасонӣ ва зиёд намудани андозаи хизматрасонӣ дар онҳо;

- фармоишгар - маблағгузор ё шахси ваколатдори ӯ, ки барои татбиқи маблағгузории лоиҳавӣ ё иҷрои дигар корҳои пудратии сохтмонӣ пудратчиро дар асоси шартнома ба иҷрои корҳои сохтмонӣ ҷалб менамояд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);

- комиссияи давлатии қабул - мақоми машваратие, ки санҷиши умумии омодагии бино, иншоот (комплекс), озмоиши назоратии таҷҳизоти техникӣ ва системаи муҳандисии қабули объекти сохташударо барои ба истифода додан анҷом медиҳад;

- комиссияи корӣ - мақоми муваққатии машваратие, ки натиҷаҳои санҷиши умумии омодагии объектро ба комиссияи давлатии қабул пешниҳод мекунад;

- экспертизаи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ - арзёбии мутобиқати лоиҳаи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ ба талаботи регламентҳои техникӣ, аз ҷумла ба талаботи санитарию эпидемиологӣ, экологӣ, ҳифзи давлатии бино ва иншооти таърихию фарҳангӣ, бехатарӣ аз сӯхтор, бехатарии саноатӣ, ядроӣ, радиатсионӣ ва натиҷаҳои ҷустуҷӯҳои муҳандисӣ;

- сервитут - маҳдудияти (гаронии) ҳуқуқи истифодаи молу мулки шахси дигар ё қисман маҳдуд кардани ҳуқуқи соҳибмулк дар муносибатҳои муайяни тибқи қонун муқарраршуда;

- таъмири асосӣ - корҳои сохтмонию васлгарӣ бо мақсади барқарор кардани хусусиятҳои истифодабарии конструксияҳои фарсудашуда ё ивазкунии онҳо бо конструксияҳои мустаҳкаму босифат;

- иншооти (биноҳои) муваққатӣ - бино ва иншооти муваққатии дар майдони сохтмон барои пешбурди корҳои сохтмонӣ дар муҳлати иҷрои онҳо истифодашаванда, инчунин иншооти бе таҳкурсии хусусияти ғайриасосидошта, ки конструксияҳои онҳо васлу таҷзияшаванда мебошанд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577).

Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи шаҳрсозӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи шаҳрсозӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Кодекси мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1578).

Моддаи 4. Принсипҳои асосии фаъолияти шаҳрсозӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Фаъолияти шаҳрсозӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- роҳ надодан ба танзиму назорати такроршавандаи фаъолияти шаҳрсозӣ бо шаклу усулҳои гуногун;

- амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ бо риояи меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ;

- масъулияти мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ҷиҳати таъмини шароити мусоиди зиндагии аҳолии ҳудуди дахлдор, барои таъмини маҳалҳои аҳолинишин бо объектҳои инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоии таъиноти истироҳатӣ, сайёҳӣ ва солимгардонии на камтар аз сатҳи меъёру қоидаҳои муқарраршудаи шаҳрсозӣ оид ба хизматрасонии аҳолӣ барои ҳамин намуди маҳалли аҳолинишин, инчунин объектҳои ҳудудҳои ободонӣ (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1578);

- таъмини рушди устувори ҳудудҳо дар асоси банақшагирии ҳудуд ва минтақабандии шаҳрсозӣ;

- эҳтироми ҳуқуқ ва манфиатҳои шаҳрвандон ва дигар субъектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ;

- таъмин намудани шароит барои маъюбон ҷиҳати дастрасии бемонеа ба объектҳои таъиноти иҷтимоӣ ва таъиноти дигар;

- амалӣ намудани сохтмон дар асоси ҳуҷҷатҳои банақшагирии ҳудудӣ ва иморатсозӣ;

- таъмини шароит барои иштироки шаҳрвандон ва иттиҳодияҳои онҳо дар фаъолияти шаҳрсозӣ бо роҳи баррасӣ ва қабули қарорҳо дар соҳаи мазкур;

- амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ бо риояи талаботи амнияти ҳудудҳо, муҳандисию техникӣ, мудофиаи гражданӣ, таъмини огоҳонӣ оид ба ҳолатҳои фавқулоддаи хусусияти табиӣ ва техногенидошта, андешидани тадбирҳо ҷиҳати муқовимат ба амалҳои террористӣ;

- амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ бо риояи талаботи ҳифзи муҳити зист, амнияти санитарию эпидемиологӣ ва экологӣ бо назардошти омилҳои иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва омилҳои дигар;

- амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ бо риояи талаботи нигоҳ доштани объектҳои мероси фарҳангӣ ва ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда;

- ҷавобгарӣ барои риоя накардани қонунгузорӣ дар бораи фаъолияти шаҳрсозӣ;

- дар ҳаҷми пурра ҷуброн намудани зараре, ки ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар натиҷаи риоя накардани талаботи қонунгузорӣ дар бораи фаъолияти шаҳрсозӣ расонида шудааст;

- идора намудани хатарҳо ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ, аз ҷумла бо назардошти дараҷаи хавфнокии объект барои ҳаёт ва саломатии инсон;

- анҷом додани намудҳои алоҳидаи расмиёти маъмурӣ вобаста ба амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ аз рӯи принсипи равзанаи ягона;

- ҳангоми дар мӯҳлатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи муроҷиатҳои шаҳрвандон вобаста ба амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ пешниҳод нагардидани ҷавоби мусбӣ ва ё манфӣ аз ҷониби мақомоти ваколатдори давлатӣ, ҳамчун ҷавоби мусбӣ қабул намудани ин амал.

2. Тартиби анҷом додани расмиёти маъмурӣ вобаста ба амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ бо назардошти истифодаи принсипҳои «идора намудани хатарҳо», «равзанаи ягона» ва «розигӣ бе зикр кардан», аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар мегардад.

Моддаи 5. Меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ

1. Меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ таҳия ва тасдиқ карда мешаванд.

2. Меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ барои аз ҷониби мақомоти давлатӣ қабул намудани қарор дар хусуси масъалаҳои вобаста ба ҳуқуқҳои соҳибмулкон ва истифодабарандагони молу мулки ғайриманқул, инчунин ҳуқуқҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки ҳангоми фаъолияти шаҳрсозӣ манфиатҳои онҳо халалдор мегарданд, асос мебошанд.

3. Ба низоми меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ дохил мешаванд:

Ҳуҷҷатҳои меъёрии давлатӣ:

регламентҳои техникии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи сохтмон;
меъёру қоидаҳои сохтмони Ҷумҳурии Тоҷикистон;
стандартҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи сохтмон;
маҷмӯи қоидаҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба лоиҳакашӣ ва сохтмон;
стандартҳои соҳавии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи сохтмон;
шартҳои техникии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба маснуот, конструксияҳо ва масолеҳи сохтмонӣ.

Ҳуҷҷатҳои меъёрии истеҳсолию соҳавӣ:

стандартҳои корхонаҳо (иттиҳодияҳо) ва маҷмааи сохтмонӣ;
шартҳои техникӣ ба маснуот, конструксия ва масолеҳи сохтмонӣ.

Ҳуҷҷатҳои меъёрии байналмилалӣ ва байнидавлатӣ, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сифати санадҳои меъёрии давлатии сохтмон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди амал қарор дода шудаанд:

стандартҳои байналмилалӣ (минтақавӣ) дар соҳаи сохтмон;
меъёру қоидаҳои байнидавлатии сохтмон;
маҷмӯи қоидаҳои байнидавлатӣ оид ба лоиҳакашӣ ва сохтмон;
стандартҳои байнидавлатӣ дар соҳаи сохтмон;
ҳуҷҷатҳои роҳбарикунандаи байнидавлатӣ дар соҳаи сохтмон (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577).

Моддаи 6. Манфиатҳои ҷамъият, давлат, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар соҳаи шаҳрсозӣ

1. Манфиатҳои ҷамъият, давлат, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ аз фароҳам овардани шароити мусоиди зиндагӣ ба сокинони маҳалҳои аҳолинишин, роҳ надодан ба таъсири зараровари фаъолияти хоҷагидорӣ ва дигар фаъолият ба муҳити зист, беҳтар намудани вазъи экологӣ, рушди инфрасохтори муҳандисӣ, нақлиётию иҷтимоии маҳалҳои аҳолинишин ва ҳудудҳои ба онҳо ҳамшафат муҳофизати объектҳои мероси фарҳангӣ тавассути шаҳрсозӣ иборат мебошад.

2. Манфиатҳои давлат дар соҳаи шаҳрсозӣ, ин фароҳам овардани шароити мусоид барои рушди устувори маҳалҳои аҳолинишин ва ҳудудҳои байни маҳалҳои аҳолинишин, фаъолияти инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоӣ, ҳифзи захираҳои табиӣ, ҳифз намудани объектҳои мероси фарҳангӣ ба ҳисоб меравад.

3. Мувофиқати манфиатҳои ҷамъият ва давлатро дар соҳаи шаҳрсозӣ мақомоти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот, ташкилотҳои ҷамъиятӣ таъмин менамоянд.

4. Ба манфиатҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар соҳаи шаҳрсозӣ манфиатҳое дохил мешаванд, ки ба амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ алоқаманданд.

5. Фаъолияти шаҳрсозии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар ҳолате маҳдуд карда мешавад, ки агар он ба амалишавии ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии соҳибмулкон, истифодабарандагони қитъаҳои замини ҳамшафат ва дигар молу мулки ғайриманқул монеъ шавад.

6. Манфиатҳои ҷамъият, давлат, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар соҳаи шаҳрсозӣ бо роҳҳои иҷро кардани талаботи меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ, санадҳои дигари меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳуҷҷатгузории шаҳрсозӣ, инчунин амалӣ намудани назорати иҷрои онҳо таъмин карда мешаванд.

7. Дар сурати ба манфиатҳои ҷамъият, давлат, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ мухолиф будани фаъолияти шаҳрсозӣ, чунин фаъолият бояд қатъ карда шавад.

Моддаи 7. Ҳуқуқи шаҳрванд ба муҳити мусоиди фаъолияти ҳаётӣ ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ

1. Ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ ҳар як шаҳрванд ба муҳити мусоиди фаъолияти ҳаётӣ ҳуқуқ дорад.

2. Ҳуқуқи шаҳрванд ба муҳити мусоиди фаъолияти ҳаётӣ ҳангоми иҷрои фаъолияти шаҳрсозӣ бо роҳҳои зерин таъмин карда мешавад:

- танзими давлатии фаъолияти шаҳрсозӣ;

- банақшагирии шаҳрсозии рушди ҳудуд ва маҳалҳои аҳолинишин;

- иштирок дар амалишавии фаъолияти шаҳрсозӣ;

- сертификатсияи маводи сохтмонӣ ва маснуот дар соҳаи сохтмон;

- назорати давлатӣ ва ҷамъиятӣ оид ба риояи қонунгузорӣ дар бораи шаҳрсозӣ;

- бо тартиби муқарраргардида ҷуброн намудани зараре, ки ба шаҳрвандон расонида шудааст ва боиси бад гардидани шароити зиндагии онҳо шудааст, инчунин ҷуброни зараре, ки дар натиҷаи риоя накардани қонунгузорӣ дар бораи шаҳрсозӣ ба ҳаёт, саломатӣ ва молу мулки шаҳрвандон расонида шудааст;

- ба ҷавобгарӣ кашидани шахсони барои риоя накардани қонунгузорӣ дар бораи фаъолияти шаҳрсозӣ гунаҳкор.

Моддаи 8. Талаботи асосии фаъолияти шаҳрсозӣ

Талаботи асосии фаъолияти шаҳрсозӣ инҳоянд:

- аз ҷониби ҳамаи субъектони фаъолияти шаҳрсозӣ риоя кардани меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ;

- ҳифзи ҳудуд ва маҳалҳои аҳолинишин аз таъсири ҳолатҳои фавқулоддаи хусусияти табиӣ ва техногенидошта;

- риояи талаботи ҳифзи муҳити зист, амнияти экологӣ, инчунин меъёру қоидаҳои санитарӣ;

-риояи талаботи нигоҳдории бино ва иншооти таърихию фарҳангӣ ва ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда;

- таъмини шароити мусоиди зисти сокинони ҳудуди дахлдор, таъмини маҳалҳои аҳолинишин бо объектҳои инфрасохтори муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоии таъиноти истироҳатӣ, сайёҳӣ ва солимгардонии на камтар аз сатҳи меъёру қоидаҳои муқарраршудаи шаҳрсозӣ оид ба хизматрасонии аҳолӣ барои ҳамин намуди маҳалли аҳолинишин, инчунин объектҳои ободонии ҳудудҳо (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1578);

- фароҳам овардани шароит барои иштироки шаҳрвандон, ташкилотҳои ҷамъиятӣ дар муҳокима ва қабули қарорҳо дар соҳаи фаъолияти шаҳрсозӣ;

- ҷуброни зараре, ки ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ дар натиҷаи риоя накардани талаботи қонунгузорӣ дар бораи шаҳрсозӣ расонида шудааст;

- таъмини маҳалҳои аҳолинишин бо иншооти муҳандисӣ, нақлиётӣ ва инфрасохтор, инчунин бо инфрасохтори таъиноти иҷтимоӣ.

Моддаи 9. Ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ

1. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ ҳуқуқ доранд:

- аз мақоми давлатӣ иттилоот, маълумот ва ҳуҷҷатҳои дахлдорро, ки барои фаъолияти шаҳрсозӣ зарур мебошанд, дархост ва дастрас намоянд;

- дар баррасӣ ва қабули қарорҳои ба фаъолияти шаҳрсозӣ вобаста иштирок намоянд;

- лоиҳаҳои шаҳрсозӣ ва ҳуҷҷатҳои лоиҳавии сохтмонро таҳия намоянд;

- муаллифи асарҳои меъморӣ бошанд;

- вазифаҳои сармоягузор, фармоишгар ва пудратчиро иҷро кунанд, намояндагони онҳо бошанд, ҳамчун истифодабарандаи объектҳои шаҳрсозӣ баромад намоянд;

- манфиатҳои фармоишгарро намояндагӣ кунанд ва бо супориши ӯ дар ташкил ва (ё) гузаронидани музоядаҳо, тендерҳо, озмунҳо ва бастани шартномаҳо мусоидат намоянд;

- назорати муаллифии сохтмонро амалӣ намоянд ё бо супориши фармоишгар дар сохтмони объектҳо намояндаи ӯ бошанд, сифати маводи сохтмон, сифат ва ҳаҷми корҳои сохтмонию васлкуниро назорат кунанд;

- нисбат ба хулосаҳои мақомоти бамеъёрдарории лоиҳаҳои шаҳрсозӣ ва сохтмонӣ шикоят кунанд; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1677)

- бекор кардани қарор дар бораи ҷойгиркунӣ, лоиҳакашӣ, сохтмон, таҷдид ва ба истифода додани бино, иншоот ва дигар объектҳоро ҳангоми риоя накардани қонунгузорӣ дар бораи шаҳрсозӣ талаб намоянд;

- маҳдуд намудан, боздоштан ё манъ кардани фаъолияти муассисаҳо, ташкилотҳо инчунин истифодаи объектҳои дигари ғайриманқулро, ки истифодаи онҳо бо риоя накардани қонунгузории шаҳрсозӣ амалӣ мегардад, талаб намоянд;

- оид ба ҷуброни зараре, ки ба ҳаёт, саломатӣ ва молу мулки шаҳрвандон, инчунин молу мулки шахсони ҳуқуқӣ ва ташкилотҳои ҷамъиятӣ вобаста ба риоя накардани қонунгузории шаҳрсозӣ расонида шудааст, ба суд муроҷиат кунанд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ба ҷавобгарӣ кашидани шахсонеро, ки қонунгузории шаҳрсозиро риоя накардаанд, талаб намоянд;

- экспертизаи мустақили ҳуҷҷатҳои шаҳрсозиро пеш аз тасдиқи онҳо аз ҳисоби маблағи худ анҷом диҳанд;
- барои иштирок намудан дар таҳияи қарорҳои соҳаи шаҳрсозӣ таклифҳо пешниҳод намоянд;

- дигар ҳуқуқҳои тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраршударо амалӣ намоянд.

2. Ҳуқуқҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ оид ба фаъолияти шаҳрсозӣ танҳо дар сурате метавонанд маҳдуд карда шаванд, агар амалӣ гардидани онҳо ба ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии дигар шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ монеа гарданд.

3. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ ӯҳдадоранд:

- муҳити зистро ҳифз кунанд;

- риояи ҳуҷҷатгузории шаҳрсозӣ, меъёру қоидаҳои иморатсозии маҳалҳои аҳолинишин ва ҳудудҳо (минбаъд - қоидаҳои иморатсозӣ)- ро таъмин намоянд;

- талаботи ҳифзи муҳити зист, амнияти экологӣ, инчунин меъёру қоидаҳои санитариро риоя намоянд;

- ба муҳити зист, объектҳои мероси фарҳангӣ, манзараҳо, объектҳои инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоӣ, ободонии ҳудудҳо таъсири зарарнок нарасонанд, ба манфиати қонунии шахсони сеюм дахолат накунанд ва ба амалӣ намудани ҳуқуқҳои соҳибмулкон ё истифодабарандагони қитъаҳои замини ҳамшафат ва дигар молу мулки ғайриманқул монеъ нашаванд;

- қитъаҳои замин ва дигар молу мулки ғайриманқулро дар доираи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва бо риояи дастурҳои шаҳрсозӣ истифода намоянд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1578);

- супоришҳои мақомоти давлатиеро, ки риояи қонунгузорӣ дар бораи шаҳрсозиро назорат мекунанд, иҷро намоянд;

- ба шахсони мансабдори мақомоти давлатӣ, ки риояи қонунгузорӣ дар бораи шаҳрсозиро назорат мекунанд, мусоидат намоянд;

- ба мақоми пешбарандаи кадастр ва мониторинги давлатии шаҳрсозӣ ва объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ ва ба ташкилотҳое, ки баҳисобгирии техникии объектҳоро мегузаронанд, дар бораи тағйироти объекти ба онҳо мансуб маълумоти боэътимод пешниҳод намоянд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуҷҷатҳои шаҳрсозиро ба сохторҳои дахлдори мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ пешниҳод намоянд.

Моддаи 10. Сервитутҳо ва маҳдуд гардонидани ҳуқуқҳо ба қитъаҳои замин ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ

1. Сервитутҳо ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ дар мавридҳое муқаррар карда мешаванд, ки манфиати соҳибмулкони бино ва иншоот барои амалҳои зерин наметавонад бе маҳдуд намудани ҳуқуқи истифодаи қитъаи замини бегона таъмин карда шаванд:

- сохтмон, таҷдид ва таъмири бино ва иншоот;

- сохтмон, таҷдид, таъмир ва ба истифода додани объектҳои инфрасохторҳои муҳандисӣ;

- гузаронидани корҳо оид ба ҳифзи ҳудудҳо аз зериобмонӣ ва қисман зериобмонӣ;

- гузаштан тавассути қитъаи замини бегона;

- эҳтиёҷоти дигари соҳибмулкони бино ва иншоот.

2. Гаронии ҳуқуқҳо барои қитъаҳои замин ҳангоми амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ, ӯҳдадориҳо ва маҳдудсозиҳои ҳуқуқҳои истифодабарандагони қитъаҳои заминро дар бар мегиранд ва дар асоси ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ, меъёру қоидаҳои сохтмонӣ муқаррар карда мешаванд.

3. Тартиби муқаррар намудан ва қатъ кардани сервитутҳо ва гаронии ҳуқуқҳои истифодабарандагони қитъаҳои заминро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

БОБИ 2. ТАНЗИМИ ДАВЛАТИИ ФАЪОЛИЯТИ ШАҲРСОЗӢ

Моддаи 11. Танзими давлатии фаъолияти шаҳрсозӣ

1. Танзими давлатии фаъолияти шаҳрсозӣ тавассути татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи шаҳрсозӣ ва амалӣ намудани идоракунии давлатӣ таъмин карда мешавад.

2. Самтҳои асосии сиёсати давлатӣ ва танзими фаъолияти шаҳрсозӣ инҳоянд:

- таҳия ва татбиқи самтҳои асосии сиёсати давлатии шаҳрсозӣ;

- таҳия ва татбиқи стратегияҳо ва барномаҳои давлатию соҳавӣ дар соҳаи шаҳрсозӣ;

- гузаронидани таҳқиқоти илмӣ;

- қабул кардани санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар соҳаи шаҳрсозӣ;

- банақшагирии шаҳрсозӣ ва минтақабандии ҳудудҳо;

- таъсис ва пешбурди кадастри шаҳрсозӣ;

- назорати таҳия ва татбиқи лоиҳаҳои шаҳрсозӣ;

- бамеъёрдарории техникӣ ва стандартонии фаъолияти шаҳрсозӣ;

- иҷозатномадиҳӣ ба намудҳои алоҳидаи фаъолияти шаҳрсозӣ;

- муқаррар намудани нархҳо;

- экспертизаи давлатии лоиҳаҳои шаҳрсозӣ, меъморӣ ва ҳуҷҷатҳои сохтмонӣ;

- назорати давлатии сохтмон;

- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ намудани дигар чорабиниҳо дар соҳаи шаҳрсозӣ.

3. Идоракунии давлатии фаъолияти шаҳрсозии Ҷумҳурии Тоҷикистонро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ, сохторҳои маҳаллии он ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ амалӣ менамоянд.

Моддаи 12. Салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба идоракунии давлатии фаъолияти шаҳрсозӣ

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади идоракунии давлатӣ дар соҳаи фаъолияти шаҳрсозӣ:
- барномаҳои шаҳрсозиро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва амалӣ менамояд;
- санадҳои меъёрии ҳуқуқиро дар соҳаи фаъолияти шаҳрсозӣ қабул ва тасдиқ менамояд;
- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозиро муайян менамояд;
- тартиби амалӣ гардидани назорати давлатиро ҷиҳати риояи қонунгузории шаҳрсозӣ муқаррар менамояд;
- тарҳи генералии ҷойгиркунониро дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва тарҳи банақшагирии ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳо, ҳуҷҷатҳои шаҳрсозии объектҳои фаъолияти шаҳрсозии танзими махсуси аҳамияти умумидавлатидошта, инчунин тарҳи соҳавии рушди ҳудудҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ва лоиҳаҳои рушди инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоиро тасдиқ менамояд;
- нақшаҳои генералии шаҳрҳо ва маркази ноҳияҳоро, ки тибқи қонунгузорӣ ба салоҳияти он вогузор карда шудаанд, тасдиқ менамояд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);
- сарҳадҳои минтақаҳои наздишаҳрии шаҳрҳоро тасдиқ мекунад;
- сарҳади объектҳои фаъолияти шаҳрсозии танзими махсуси аҳамияти умумидавлатидошта ва тартиби танзими фаъолияти шаҳрсозиро дар ҳудудҳои объектҳои дахлдор муқаррар менамояд;
- тартиби пешбурди кадастри давлатии шаҳрсозӣ ва мониторинги объектҳои фаъолияти шаҳрсозиро муқаррар менамояд;
- тартиби маблағгузории таҳияи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозии объектҳои аҳамияти умумидавлатидошта, корҳои таҳқиқотию илмӣ дар соҳаи шаҳрсозӣ, инчунин таҳияи меъёру қоидаҳои шаҳрсозиро муайян менамояд;
- тартиби иҷозатномадиҳиро дар соҳаи фаъолияти шаҳрсозӣ муқаррар менамояд;

- номгӯи объектҳои дорои аҳамияти ҷумҳуриявӣ ва стратегӣ, инчунин номгӯи муфассали объектҳои дорои аҳамияти ҷумҳуриявӣ ва стратегиро тасдиқ менамояд;

– қоидаҳои муайян намудани объектҳои сохтмонашон нотамом ва ба муомилоти гражданӣ баровардани онҳоро муқаррар менамояд;

низомномаҳои мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозиро тасдиқ менамояд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);

- тартиби ташкил ва гузаронидани экспертизаи давлатии ҳуҷҷатҳои шаҳрсозиро муқаррар менамояд;

қоидаҳои нархгузории корҳои сохтмониро муайян менамояд (ҚҶТ аз 23.07.16 с., №1348); - мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дигар ваколатҳоро амалӣ мегардонад.

Моддаи 13. Ваколатҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ

1. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ дорои ваколатҳои зерин мебошад:

- ташкили таҳияи нақшаи генералии ҷойгиркунӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, лоиҳаи банақшагирии ҳудудҳои Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳо, ҳуҷҷатҳои лоиҳавии иншооти махсуси аҳамияти умумидавлатидошта, инчунин корҳои илмию таҳқиқотиро дар соҳаи шаҳрсозӣ амалӣ менамояд;

- нисбат ба лоиҳаи нақшаи генералии шаҳрҳо ва марказҳои ноҳияҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон хулоса пешниҳод менамояд;

- нисбат ба лоиҳаҳои нақшаҳои муфассали тарҳрезии қисмҳои марказӣ ва маҳалҳои аҳолинишини шаҳру ноҳияҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон хулоса медиҳад;

- объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ ва рушди инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоиро интихоб ва ҷойгир менамояд;

- ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи муқаррар намудани ҳудудҳо барои объектҳои фаъолияти шаҳрсозии танзими махсуси аҳамияти умумидавлатидошта пешниҳод манзур менамоянд;

- меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ, маводи методӣ оид ба экспертизаи давлатии ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ, инчунин дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии шаҳрсозиро, ки ба салоҳияти он вобаста аст, тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия ва тасдиқ менамояд;

- назорати давлатии шаҳрсозиро ташкил ва таъмин менамояд;

- риояи меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ, регламентҳои техникии сифати технологии корҳои сохтмонӣ, мавод ва маснуоти сохтмонӣ, инчунин дигар санадҳои қонунгузории шаҳрсозиро назорат менамояд;

- стандартонии соҳаи сохтмонро анҷом медиҳад;

- бамеъёрдарории техникӣ ва танзими низоми нархгузориро дар соҳаи шаҳрсозӣ амалӣ менамояд; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1677)

- кадастр ва мониторинги давлатии шаҳрсозии объектҳои фаъолияти шаҳрсозиро пеш мебарад ва анҷом медиҳад;

- тартиби амалисозии мониторинги татбиқи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозиро муайян менамояд;

- барои амалисозии намудҳои алоҳидаи фаъолияти шаҳрсозӣ иҷозатнома медиҳад;

- ба аҳолӣ дар бораи фаъолияти шаҳрсозӣ мунтазам иттилоъ мерасонад;

- баҳсҳои байни фармоишгарон, таҳиягарони ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ ва дигар ташкилотҳоро оид ба масъалаҳои ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ баррасӣ менамояд;

- фаъолияти фармоишгар ва таҳиягарони ҳуҷҷатҳои шаҳрсозиро оид ба амалисозии назорати техникӣ ва муаллифӣ ҳамоҳанг месозад ва бо тартиби муқарраргардида ҳангоми ба роҳ мондани назорати нодурусти техникӣ ва муаллифӣ чораҳои дахлдор меандешад;

- баррасии парвандаҳо ва андешидани чораҳоро оид ба ҳуқуқвайронкунӣ дар соҳаи шаҳрсозӣ мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил ва таъмин менамояд;

- барои оғози корҳои сохтмонӣ дар объектҳои дорои аҳамияти ҷумҳуриявӣ ва стратегӣ, ки номгӯи онҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ намудааст, иҷозат медиҳад;

- иштироки намояндаи худро дар кори комиссияи давлатии қабул ва ба истифода додани объектҳои баитмомрасида таъмин менамояд;

- дигар ваколатҳоро тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамояд.

2. Ба сохтори мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ инҳо дохил мешаванд:

- дастгоҳи марказии мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ ва сохторҳои тобеи он;

- сохторҳои маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳрҳо ва ноҳияҳо.

3. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ инчунин метавонад мақомоти тобеъ дошта бошад, ки аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода шуда, ба нақшаи идоракунии он дохил карда мешавад.

4. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ ваколатҳои худро мутобиқи Низомнома, ки онро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мекунад, амалӣ менамояд.

Моддаи 14. Ваколатҳои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳри Душанбе дар соҳаи фаъолияти меъморӣ ва шаҳрсозӣ

Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳри Душанбе дар соҳаи фаъолияти меъморӣ ва шаҳрсозӣ дар доираи ваколатҳои худ:

- риояи қонунгузорӣ дар бораи шаҳрсозиро назорат ва нигоҳдории фонди манзил, бино ва иншооти таъиноти ҷамъиятӣ ва истеҳсолиро таъмин менамоянд;

- масъалаҳои ҷойгиркунонии аҳолӣ ва рушди инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоиро ҳал мекунанд;

- вазифаҳои фармоишгарро оид ба таҳияи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ барои сохтмони объектҳои аҳамияти маҳаллидошта иҷро намуда, маблағгузории онҳоро таъмин мекунанд;

- дар бораи сохтмони бино ва иншоот қарор қабул мекунанд;

- дар ҳудуди худ фаъолияти шаҳрсозиро, ки ба талаботи Кодекси мазкур ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқ нест, маҳдуд месозанд, бозмедоранд ва манъ менамоянд. Маҳдудсозӣ, боздоштан ва манъ намудани фаъолияти шаҳрсозии субъектҳои соҳибкорӣ бо тартиби судӣ амалӣ карда мешавад, ба истиснои ҳолатҳои маҳдудсозӣ ва боздоштани фаъолият дар мӯҳлати на беш аз даҳ рӯзи корӣ бо сабаби пешгирии ба вуқӯъ омадани ҳолатҳои фавқулодда, эпидемияҳо ва дигар таҳдидҳои воқеӣ ба ҳаёт ва саломатии аҳолӣ;

- нақшаҳои генералии шаҳрҳо ва марказҳои ноҳияҳои ҳудуди дахлдорро таҳия ва бо тартиби муқарраргардида барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамоянд;

- нақшаҳои генералии шаҳракҳо, маҳалҳои аҳолинишини деҳот, лоиҳаҳои муфассали банақшагирии қисмҳои ҳудудҳои маҳалҳои аҳолинишин (минбаъд - нақшаҳои муфассали банақшагирӣ) ва нақшаҳои иморатсозии маҳаллаҳо ва дигар унсурҳои сохтори банақшагирии маҳалҳои аҳолинишинро маъқул дониста, дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ ба Маҷлиси вакилони халқи дахлдор барои тасдиқ пешниҳод менамоянд;

- таҳия ва татбиқи тарҳи банақшагирии ҳудудҳои Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳо, тарҳ ва лоиҳаҳои рушди инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоӣ, инчунин ободониро амалӣ мекунанд;

- лоиҳаҳои банақшагирии ноҳия (гурӯҳи ноҳияҳо) - ро тасдиқ мекунанд;

- сарҳади объектҳои фаъолияти шаҳрсозии танзими махсуси аҳамияти маҳаллидошта ва тартиби танзими фаъолияти шаҳрсозиро дар ҳудудҳои объектҳои дахлдор муқаррар менамоянд;

- маблағгузорӣ ва таҳияи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозии маҳалҳои аҳолинишин, таҳқиқоти илмӣ дар соҳаи шаҳрсозӣ, пешбурди кадастри давлатии шаҳрсозӣ, мониторинги объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ, гузаронидани таҳқиқоти маҷмӯии муҳандисӣ, таҳияи харитаҳои сейсмикии маҳалҳои аҳолинишин, мониторинги татбиқи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ ва гузаронидани экспертизаи онҳоро таъмин менамоянд;

- ба аҳолӣ дар бораи қарорҳои қабулшаванда оид ба фаъолияти шаҳрсозӣ мунтазам иттилоъ медиҳанд;

- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дигар ваколатҳоро амалӣ менамоянд.

Моддаи 15. Ваколатҳои мақомоти дигари иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳрҳо, ноҳияҳо, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар соҳаи фаъолияти меъморӣ ва шаҳрсозӣ

1. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳрҳо ва ноҳияҳо дар соҳаи фаъолияти меъморӣ ва шаҳрсозӣ ваколатҳои зерин доранд:

- нигоҳдории фонди манзил, бино ва иншооти таъиноти ҷамъиятӣ ва истеҳсолиро таъмин менамоянд;

- масъалаи ҷойгиркунонии аҳолӣ, рушди инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоиро ҳал менамоянд;
- оид ба таҳияи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ барои сохтмони иншооти таъиноти маҳаллидошта вазифаи фармоишгарро иҷро намуда, маблағгузории онҳоро таъмин менамоянд;

- дар мувофиқа бо сохторҳои мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ дар бораи сохтмони бино ва иншоот қарор қабул мекунанд;

- дар ҳудуди худ фаъолияти шаҳрсозиро, ки ба талаботи Кодекси мазкур ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқ нест, маҳдуд месозанд, бозмедоранд ва манъ менамоянд. Маҳдудсозӣ, боздоштан ва манъ намудани фаъолияти шаҳрсозии субъектҳои соҳибкорӣ бо тартиби судӣ амалӣ карда мешавад, ба истиснои ҳолатҳое, ки маҳдудсозӣ ва боздоштани фаъолият дар мӯҳлати на беш аз даҳ рӯзи корӣ бо сабаби пешгирии ба вуҷуд омадани ҳолатҳои фавқулодда, эпидемияҳо ва дигар таҳдидҳои воқеӣ ба ҳаёт ва саломатии аҳолӣ;

- вайрон кардани объектҳои худсарона сохташударо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил менамоянд;

- нақшаҳои генералии шаҳрҳо ва марказҳои ноҳияҳои тобеи ҷумҳуриро таҳия ва бо тартиби муқарраргардида барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамоянд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);

- нақшаҳои генералии шаҳрҳо, маркази ноҳияҳо ва шаҳракҳоро таҳия намуда, ба баррасии Маҷлиси вакилони халқи дахлдор пешниҳод менамоянд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);

- нақшаҳои муфассали банақшагирии қисмҳои ҳудуди маҳалҳои аҳолинишин ва нақшаҳои иморатсозии маҳалҳо ва дигар унсурҳои сохтори банақшагирии маҳалҳои аҳолинишинро таҳия намуда, дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ барои баррасӣ ба Маҷлиси вакилони халқи дахлдор пешниҳод менамоянд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);

- баҳисобгирии ҳолати техникии бино, иншоот ва объектҳои дигари маҳалҳои аҳолинишинро ташкил менамоянд;
- ба аҳолӣ дар бораи қарорҳои вобаста ба фаъолияти шаҳрсозӣ қабулшаванда мунтазам иттилоъ медиҳанд;

- дигар ваколатҳоро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамоянд.

2. Муқаррароти сархати ҳафтуми қисми 1 моддаи мазкур нисбат ба мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии ноҳияҳои ба ҳайати шаҳрҳо дохилбуда татбиқ намегарданд.

3. Мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар соҳаи шаҳрсозӣ ваколатҳои зерин доранд:

- дар ҳудуди худ нигоҳдории фонди манзил, объектҳои таъиноти ҷамъиятӣ ва истеҳсолиро таъмин менамоянд;

- вобаста ба масъалаи ҷойгиркунонии аҳолӣ, рушди инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоӣ, оид ба таҳияи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ барои сохтмони объектҳои таъиноти маҳаллидошта ба мақомоти ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳо маводи заруриро пешниҳод менамоянд;

- дигар ваколатҳоро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамоянд.

Моддаи 16. Ваколатҳои мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳри Душанбе дар фаъолияти шаҳрсозӣ

1. Мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳри Душанбе ваколатҳои зерин доранд:

- таҳияи тарҳҳои банақшагирии ҳудудҳо ва лоиҳаҳои банақшагирии ноҳияҳо (гурӯҳи ноҳияҳо), нақшаҳои генералии маҳалҳои аҳолинишин, нақшаҳои муфассали банақшагирӣ ва дигар ҳуҷҷатҳои шаҳрсозиро ташкил менамоянд;

- назорати риояи қонунгузорӣ дар соҳаи шаҳрсозиро амалӣ менамоянд;
- дар таҳияи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ оид ба рушди ҳудуд иштирок менамоянд;

- оид ба амалӣ намудани ҳуҷҷатҳои шаҳрсозии рушди ҳудуди дахлдор тадбирҳо меандешанд;

- объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ ва рушди инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоиро интихоб ва ҷойгир менамоянд;

- ба мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии дахлдор оид ба ҷойгиркунонии объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ ва рушди инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоӣ пешниҳодҳо манзур менамоянд;

- барои тасдиқи лоиҳаҳои бино ва иншоот розигӣ медиҳанд;

- ҳамоҳангсозии корҳои лоиҳавӣ ва бозёфтҳои маҷмӯии муҳандисиро оид ба объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ дар ҳудуди дахлдор ва назорати муаллифии таҳиягарони ҳуҷҷатҳои шаҳрсозиро амалӣ менамоянд;

- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дигар ваколатҳоро амалӣ менамоянд.

2. Мақоми маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозии шаҳри Душанбе барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ иҷозат медиҳад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577).

Моддаи 17. Ваколатҳои мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозии шаҳру ноҳияҳо

Мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозии шаҳру ноҳияҳо ваколатҳои зерин доранд:

- оид ба таъмини маҳалҳои аҳолинишин бо ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ пешниҳод манзур менамоянд;

- оид ба амалӣ намудани нақшаҳои генералии маҳалҳои аҳолинишин, нақшаҳои муфассали банақшагирӣ ва дигар ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ чораҳо меандешанд;

- барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ иҷозат медиҳанд;

- ба мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба ҷойгиркунонии объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ ва рушди инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоӣ дар ҳудуди дахлдор пешниҳод манзур менамоянд;

- назорати риояи қонунгузорӣ дар соҳаи шаҳрсозиро амалӣ менамоянд;

барои тасдиқи лоиҳаи биноҳо ва иншоот розигӣ медиҳанд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);

- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ваколатҳои дигарро амалӣ менамоянд.

Моддаи 18. Ваколатҳои мақоми экспертизаи давлатии лоиҳаҳои шаҳрсозӣ

1. Мақоми экспертизаи давлатии лоиҳаҳои шаҳрсозӣ:

- бо тартиби муқарраргардида экспертизаи давлатии лоиҳаҳои шаҳрсозиро, ки Кодекси мазкур пешбинӣ намудааст, дар хусуси мувофиқати онҳо ба талаботи меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон мегузаронад;

- оид ба масъалаҳои экспертизаи давлатии лоиҳаҳои шаҳрсозӣ ҳуҷҷатҳои дастурӣ таҳия менамояд;

- барои гузаронидани экспертизаи давлатии лоиҳаҳои шаҳрсозӣ бо тартиби муқарраргардида ташкилотҳои лоиҳавӣ, илмию таҳқиқотӣ ва дигар ташкилотҳо, инчунин мутахассисонро ҷалб менамояд;

- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дигар ваколатҳоро амалӣ менамояд.

2. Хулосаи мақоми экспертизаи давлатии лоиҳаҳои шаҳрсозӣ ба ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ, ба истиснои ҳуҷҷатҳое, ки тибқи моддаи 64 Кодекси мазкур аз экспертизаи давлатӣ гузаронидани онҳо ҳатмӣ нест, барои тасдиқи онҳо бо тартиби муқарраргардида асос мебошад.

3. Коршиносони мақоми экспертизаи давлатии лоиҳаҳои шаҳрсозӣ барои додани хулосаи экспертизаи мусбӣ ба лоиҳаҳои шаҳрсозие, ки бо риоя накардани талаботи меъёру қоидаҳои лоиҳакашӣ иҷро шудаанд, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 19. Ваколатҳои мақоми давлатии назорати меъморӣ ва шаҳрсозӣ

Мақоми давлатии назорати меъморӣ ва шаҳрсозӣ:

- назорати давлатии шаҳрсозиро амалӣ месозад;

- ба риоя гардидани талаботи меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ, регламентҳои техникӣ, сифат ва иҷрои технологияи корҳои сохтмонӣ, маводи сохтмонӣ ва маснуот аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, новобаста ба шакли ташкилию ҳуқуқӣ, назорат мебарад;

- кор ва фаъолияти фармоишгаронро оид ба амалӣ намудани назорати техникӣ месанҷад ва бо тартиби муқарраргардида оид ба андешидани чораҳо нисбат ба онҳо дар ҳолатҳои бурдани назорати техникии бесифат пешниҳод манзур менамояд;

- истеҳсол, фурӯш ва истифодаи маводи сохтмонӣ ва маснуот, иҷрои минбаъдаи корҳои сохтмонию васлгариро ҳангоми ошкор намудани риоя накардани регламентҳои техникӣ, шартҳои техникӣ, талаботи меъёрӣ ва қарорҳои лоиҳавии тасдиқгардида, ки боиси паст шудани хусусияти пойдорӣ ва устувории объектҳои мегардад, инчунин дар ҳолатҳои таҳдид намудани садама ба бино ва иншооти худсарона сохташударо ба мӯҳлати сӣ рӯзи корӣ бозмедорад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);
- парвандаҳо оид ба ҳуқуқвайронкунӣ дар соҳаи шаҳрсозиро баррасӣ менамояд ва мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон чораҳо меандешад;

- дар кори комиссия оид ба қабул ва ба истифода додани объектҳои сохтмонашон баитмомрасида иштирок ва риоя гардидани қоидаҳои қабули иншоотро барои истифода назорат менамояд;
- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дигар ваколатҳоро амалӣ менамояд.

Моддаи 20. Танзими махсуси фаъолияти шаҳрсозӣ

1. Фаъолияти шаҳрсозӣ дар ҳолатҳое таҳти танзими махсус қарор мегирад, агар ин фаъолият бе ҷорӣ намудани қоидаҳои махсуси истифодаи ҳудудҳо дар соҳаи шаҳрсозӣ имконнопазир ё мушкил бошад.
2. Объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ, ки таҳти танзими махсус (минбаъд - объектҳои фаъолияти шаҳрсозии танзими махсус) қарор мегиранд, метавонанд аҳамияти умумидавлатӣ ва маҳаллӣ дошта бошанд. Мансуб донистани объектҳои мазкур ба объектҳои аҳамияти умумидавлатӣ ва маҳаллидошта мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

3. Фаъолияти шаҳрсозӣ дар ҳолатҳои зерин таҳти танзими махсус қарор мегирад, агар:
- ҳудуд ва маҳалҳои аҳолинишин гирифтори таъсири ҳолатҳои фавқулоддаи дорои хусусияти табиӣ ва техногенӣ бошанд;

- ҳудудҳо бо моддаҳои кимиёвӣ ва биологӣ, микроорганизмҳои заҳрноки зичияшон беш аз ҳадди имконпазир, маводи радиоактивии дар ҳаҷми беш аз ҳадди сатҳи имконпазир олуда шуда бошанд;

- дар ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда амалӣ карда шавад.

4. Ба объектҳои фаъолияти шаҳрсозии танзими махсус метавонанд инҳо дохил шаванд:

- ҳудуҳое, ки дар онҳо объектҳои дорои аҳамияти ҷумҳуриявӣ ва стратегӣ ҷойгир шудаанд ва номгӯи онҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ намудааст; (ҚҶТ аз 02.01.20 с., №1677)

–ҳудудҳое, ки дар онҳо объектҳои мероси фарҳангӣ мавҷуданд;

- минтақаҳои истироҳатӣ ва мавзеъҳои сайёҳӣ (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1578);

- ҳудуди мамнӯъгоҳҳо;

- ҳудудҳои рушди дурнамои инфрасохтори нақлиётӣ, муҳандисӣ, сарҳадӣ ва гумрукие, ки дорои аҳамияти ҷумҳуриявию байнидавлатӣ мебошанд;

- маҳалҳои аҳолинишини реҷаи махсуси фаъолияти ҳаётидошта (шаҳракҳои ҳарбӣ ва дигар ҳудудҳои реҷавӣ, минтақаҳои озоди иқтисодӣ, маҳалҳои аҳолинишин дар мамнӯъгоҳҳои давлатӣ, боғҳои миллӣ ва дигар ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда).

5. Сарҳадҳои объектҳои фаъолияти шаҳрсозии танзими махсус метавонанд бо сарҳадҳои воҳидҳои маъмурию ҳудудӣ мувофиқат накунанд ва мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577).

6. Танзими махсуси фаъолияти шаҳрсозӣ дар ҳудудҳо ва маҳалҳои аҳолинишин бо роҳи ҷорӣ намудани қоидаҳои махсуси истифодаи ҳудуд амалӣ карда мешавад, ки инҳоро дар бар мегирад:

- меъёру қоидаҳои махсуси шаҳрсозӣ;

- тартиби махсуси таҳия ва тасдиқи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ;

- додани иҷозати махсус барои сохтмони объектҳо.

7. Танзими махсуси фаъолияти шаҳрсозӣ дар ҳудудҳо ва дар маҳалҳои аҳолинишини гирифтори ҳолатҳои фавқулоддаи хусусияти табиӣ ва техногенидошта бо роҳҳои зерин амалӣ карда мешавад:

- таҳияи тарҳ ва лоиҳаҳои махсуси ҳифзи ҳудуд ва маҳалҳои аҳолинишин аз таъсири мазкур;

- манъи таҳия, тасдиқ ва амалӣ намудани ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ бе баҳисобгирии натиҷаҳои ҷустуҷӯҳои маҷмӯии муҳандисӣ.

8. Ҳудудҳои бо моддаҳои кимиёвӣ ва биологӣ, микроорганизмҳои заҳрноки беш аз ҳадди зичии мавҷуда, моддаҳои радиоактивии ба миқдори беш аз ҳадди зарурӣ олудашуда дар ҳолатҳое, ки агар зисти аҳолӣ ва амалисозии фаъолияти хоҷагӣ ва фаъолияти дигар дар чунин ҳудудҳо ба ҳаёт ва саломатии инсон таҳдид намояд, боиси мавқуф гузоштан ва коркарди махсус бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мегардад. Вобаста ба дараҷаи олудашавӣ ва усулҳои солимгардонии ҳудудҳои мазкур Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад реҷаи махсуси истифодабарии онҳоро ҷорӣ ё таъиноти дигари вазифавии онҳоро муқаррар намояд.

9. Дар ҳудуду маҳалҳои аҳолинишин, ки объектҳои мероси фарҳангӣ, ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда мавҷуданд, сарҳадҳои минтақаҳои муҳофизатӣ муқаррар карда мешаванд, ки дар доираи онҳо фаъолияти хоҷагӣ ва дигар фаъолияте, ки ба объектҳои мероси фарҳангӣ, ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда таъсири бад мерасонад ё вазъи онҳоро бад мекунад, мукаммал ва беосеб нигоҳ доштани онҳоро риоя намекунад, манъ карда мешаванд.

10. Сарҳадҳои минтақаҳои муҳофизати объектҳои мероси фарҳангӣ, ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда бо ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ муқаррар гардида, мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд.

БОБИ 3. ОБЪЕКТ ВА СУБЪЕКТҲОИ ФАЪОЛИЯТИ ШАҲРСОЗӢ

Моддаи 21. Объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ

1. Объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ ҳудудҳо ва қисми ҳудудҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳудудҳо ва қисми ҳудудҳои маҳалҳои аҳолинишини низоми ҷойгиркунии умумидавлатӣ ва минтақавӣ, қитъаҳои замин, бино ва иншоот, маҷмӯи ҳудудию истеҳсолӣ, шаҳрсозӣ ва манзаравӣ, минтақаҳои истироҳатӣ, мавзеъҳои сайёҳӣ ва истеҳсолӣ, объектҳои мероси фарҳангӣ ва минтақаҳои муҳофизатии онҳо, акваторияҳо, коммуникатсияҳои муҳандисию нақлиётӣ дар сарҳадҳои маҳалҳои аҳолинишин ва дар ҳудудҳои байни маҳалҳои аҳолинишин мебошанд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1578).

2. Барои объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ таҳия карда мешаванд.

Моддаи 22. Субъектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ

1. Субъектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ мебошанд.
2. Субъектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ метавонанд ба ҳайси зерин баромад кунанд:

- фармоишгарон;

- таҳиягарони ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ;

- пудратчиён;

- истифодабарандагони объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ.

3. Субъектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ ҳуқуқ доранд аз мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ оид ба таҳия ва қабули қарорҳои вобаста ба банақшагирии дар пешистода, сохтмон ва таҷдиди маҳалҳои аҳолинишин, низом ва ҳудудҳои онҳо, ки қобилияти таъсир расониданро ба фаъолияти шаҳрсозии онҳо дорад, иттилоот гиранд.

4. Субъектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ вазифадоранд мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон қитъаҳои замини ба онҳо барои истифодаи таъиноти мақсаднок додашударо истифода баранд, инчунин ба объектҳои мероси фарҳангӣ, манзараҳои табиӣ ва сунъӣ зарар нарасонанд, ба амале, ки муҳити зистро вайрон мекунад, ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии субъектҳои дигари фаъолияти шаҳрсозиро халалдор менамояд, роҳ надиҳанд.

Моддаи 23. Фармоишгарони фаъолияти шаҳрсозӣ, ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои онҳо

1. Фармоишгарони фаъолияти шаҳрсозӣ метавонанд мақомоти давлатӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ бошанд.

2. Фармоишгарони фаъолияти шаҳрсозӣ ҳуқуқ доранд:

- таҳиягарони ҳуҷҷатҳои шаҳрсозиро бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб намоянд ва барои таҳияи онҳо шартнома банданд;

- пудратчиёни сохтмони объектҳоро интихоб намоянд ва бо онҳо шартнома банданд;

- тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти дигарро амалӣ намоянд.

3. Фармоишгарони фаъолияти шаҳрсозӣ ӯҳдадоранд:

- қонунгузории соҳаи шаҳрсозиро риоя намоянд;

- лоиҳаи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозиро, ба истиснои ҳуҷҷатҳое, ки тибқи моддаи 64 Кодекси мазкур аз экспертиза гузаронидани онҳо ҳатмӣ нест, барои гузаронидани экспертизаи давлатӣ бо тартиби муқарраргардида ба мақомоти экспертиза пешниҳод намоянд;(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);

- назорати техникии ҷараёни таҳияи лоиҳа, мутобиқати корҳои иҷрошудаи сохтмониро ба лоиҳа ва сифати сохтмон таъмин намоянд;(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);

- ҳангоми татбиқ намудани ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ назорати муаллифиро ба роҳ монанд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);

- экспертизаи лоиҳаҳои ҳуҷҷатҳои шаҳрсозиро, ба истиснои ҳуҷҷатҳое, ки тибқи моддаи 64 Кодекси мазкур аз экспертиза гузаронидани онҳо ҳатмӣ нест, бо тартиби муқарраргардида таъмин намоянд;

- ҷараёни лоиҳакашӣ ва назорати техникии сифати сохтмонро назорат кунанд;

- иҷрои назорати муаллифиро ҳангоми татбиқ намудани ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ таъмин намоянд;

- тайёрии саривақтии ҳуҷҷатҳои ибтидоию иҷозатдиҳӣ ва тасдиқи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозиро таъмин намоянд.

4. Фармоишгарони фаъолияти шаҳрсозӣ метавонанд мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои дигар ҳуқуқу ӯҳдадориҳо бошанд.

Моддаи 24. Таҳиягарони ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ, ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои онҳо

1. Таҳиягарони ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ метавонанд шахсони воқеӣ ва ё ҳуқуқӣ бошанд, ки фаъолияти худро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамоянд.

2. Таҳиягарони ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ ҳуқуқ доранд:

- таркиб ва ҳаҷми ҳуҷҷатҳои шаҳрсозии таҳияшавандаро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян созанд;

- дар озмунҳои таҳияи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ иштирок намоянд;

- назорати муаллифиро ҳангоми татбиқи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ амалӣ намоянд;

- дар бораи боздоштан ё манъ кардани корҳои сохтмонӣ, васлгарӣ ва корҳои махсус, ки ба ҳаёт ва саломатии шаҳрвандон зарар мерасонанд ва барои аз байн бурдани объектҳои мероси фарҳангӣ таҳдид менамоянд, ҳангоми риоя накардани ҳуҷҷатҳои лоиҳавии тасдиқгардида ва талаботи меъёрӣ, инчунин ба манфиати ҷамъият, давлат, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ зарар мерасонанд, пешниҳод манзур намоянд;

- ҳангоми зарурат ба ҳуҷҷатҳои шаҳрсозии тасдиқшуда дар мувофиқа бо фармоишгар, мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозӣ ва экспертизаи ҳуҷҷатҳои лоиҳавии шаҳрсозӣ бо тартиби муқарраргардида тагйиру иловаҳо ворид намоянд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);

- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дигар амалҳоро иҷро кунанд.

3. Таҳиягарони ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ ӯҳдадоранд:

- таҳияи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозиро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин намоянд;

- бо тартиби муқарраргардида ҳуҷҷатҳои шаҳрсозии барои фармоишгарон таҳиянамударо бо онҳо ва дигар мақомоти дахлдор мувофиқа намоянд.

4. Таҳиягарони ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ метавонанд мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои ҳуқуқу ӯҳдадориҳои дигар низ бошанд.

Моддаи 25. Пудратчиёни фаъолияти шаҳрсозӣ, ҳуқуқу ӯҳдадориҳои онҳо

1. Пудратчиёни фаъолияти шаҳрсозӣ метавонанд шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ бошанд, ки фаъолияти худро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мекунанд.

2. Пудратчиёни фаъолияти шаҳрсозӣ ҳуқуқ доранд:

- дар таҳияи қарорҳои нави конструктивии биноҳо, иншоот ва дигар объектҳои иштирок намоянд;

- дар мувофиқа бо таҳиягарони ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ, мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозӣ,

фармоишгарон ва мақомоти экспертизаи ҳуҷҷатҳои лоиҳавии шаҳрсозӣ ба ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ тағйироте ворид намоянд, ки ба беҳтар намудани нишондиҳандаҳои техникию иқтисодӣ бе паст кардани симои меъморию бадеӣ ва ҳалли конструктивии биноҳо, иншоот ва объектҳои дигар равона гардидаанд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);

- аз таҳиягарони ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ маслиҳатҳои техникии заруриро гиранд;

- мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дигар амалҳоро иҷро намоянд.

3. Пудратчиёни фаъолияти шаҳрсозӣ ӯҳдадоранд қонунгузории шаҳрсозиро риоя кунанд.

Моддаи 26. Истифодабарандагони объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ ва ҳуқуқу ӯҳдадориҳои онҳо

1. Истифодабарандагони объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ метавонанд мақомоти давлатӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ бошанд.

2. Истифодабарандагони объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ ҳуқуқ доранд:

- аз мақомоти давлатӣ иттилоот, маълумот ва ҳуҷҷатҳои дахлдори дигарро, ки барои истифодаи объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ заруранд, дархост намоянд ва дастрас кунанд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар баррасӣ ва қабули қарорҳои вобаста ба истифодаи объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ иштирок намоянд;

- бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳдуд намудан, боздоштан ё манъ кардани фаъолияти корхонаҳо, муассисаҳо, ташкилотҳои дигар, инчунин истифодаи бино ва иншооти дигарро, ки истифодаи онҳо бо поймол кардани ҳуқуқҳои истифодабарандагони объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ амалӣ мегардад, талаб намоянд.

3. Истифодабарандагони объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ ӯҳдадоранд:

- қонунгузории соҳаи шаҳрсозиро риоя намоянд;

- риояи ҳуҷҷатгузории шаҳрсозӣ, меъёру қоидаҳои иморатсозии маҳалҳои аҳолинишин ва ҳудудҳоро таъмин кунанд;

- талаботи ҳифзи муҳити зист, амнияти экологӣ, инчунин меъёру қоидаҳои санитариро риоя намоянд;

- амалҳоеро, ки ба муҳити зист, объектҳои мероси фарҳангӣ, манзараҳои шаҳрӣ ва деҳот, иншооти инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоӣ, ободонии ҳудудҳо таъсири зарарнок мерасонанд, ба ҳуқуқҳои қонунии шахсони сеюм дахолат мекунанд ва ба амалӣ намудани ҳуқуқҳои соҳибмулкон, соҳибон ё истифодабарандагони объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ монеъ мешаванд, содир накунанд.

4. Истифодабарандагони объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ метавонанд мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои дигар ҳуқуқу ӯҳдадориҳо бошанд.

БОБИ 4. КАДАСТРИ ДАВЛАТИИ ШАҲРСОЗӢ ВА МОНИТОРИНГ

Моддаи 27. Кадастри давлатии шаҳрсозӣ

1. Кадастри давлатии шаҳрсозӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис ва пеш бурда мешавад, ки он нисбат ба унсурҳои ба низомҳои кадастрӣ ва бақайдгирии давлатии дигар дохил набуда (объектҳои бо риояи талаботи рушди шаҳрсозӣ ва истифодаи ҳудудҳо ва объектҳои дигар ба лоиҳа гирифташаванда ва сохташаванда), вазифаи бақайдгириро иҷро менамояд.

2. Кадастри давлатии шаҳрсозиро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ ва сохторҳои маҳаллии он аз рӯи низоми барои Ҷумҳурии Тоҷикистон ягона аз ҳисоби маблағҳои буҷетҳои ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ ва маблағҳои дигари бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манънагардида пеш мебаранд.

3. Кадастри давлатии шаҳрсозӣ инҳоро дар бар мегирад:

- маводи топографию геодезӣ ва харитасозӣ;

- маълумот дар бораи вазъи экологӣ, муҳандисию геологӣ, сейсмикӣ ва гидрогеологии ҳудудҳо;

- маълумот дар бораи объектҳои инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоӣ, инчунин ободонии ҳудуд;

- маълумот дар бораи банақшагирии шаҳрсозии рушди ҳудуд, маҳалҳои аҳолинишин ва иморатсозии онҳо;

- маълумот дар бораи минтақабандии ҳудуд ва дастурҳои шаҳрсозии минтақаҳои ҳудудӣ;

- маълумот дар бораи вазъи техникии фонди манзил;

- маълумоти мониторинги объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ.

4 . Иттилооте, ки дар кадастри давлатии шаҳрсозӣ сабт гардидааст, бо мақсадҳои таъмини корҳои зерин истифода бурда мешавад:

- татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи фаъолияти меъморӣ, шаҳрсозӣ ва сохтмонӣ;

- қабули қарор оид ба низоми оқилонаи истифодаи функсионалии ҳудуд;

- таҳияи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ ва лоиҳавӣ барои сохтмон;

- таҳияи дурнамо ва барномаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии ҳудуд;

- амалӣ намудани намуди дигари фаъолияте, ки доир ба ҳудуд маълумоти дақиқро талаб менамояд.
5. Иттилооти дар кадастри давлатии шаҳрсозӣ мавҷудбуда ба таркиби захираҳои иттилоотие дохил мешавад, ки аҳамияти давлатӣ доранд.

6. Мақом ва шахсони мансабдоре, ки кадастри давлатии шаҳрсозиро пеш мебаранд, вазифадоранд мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шахсони манфиатдор дастрас намудани маълумоти дахлдорро аз кадастри давлатии шаҳрсозӣ таъмин намоянд.

Моддаи 28. Мониторинги шаҳрсозӣ

1. Мониторинги шаҳрсозӣ нисбат ба объектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ ва амалӣ намудани ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ, инчунин гузаронидани экспертизаи он бо мақсади назорати истифодаи дурусти ҳудуд ва натиҷаҳои амалисозии лоиҳаҳои шаҳрсозӣ пеш бурда мешавад.
2. Мониторинги шаҳрсозӣ аз маълумоти оморӣ ва маводи таҳқиқоти махсус иборат мебошад.
3. Натиҷаҳои мониторинги шаҳрсозӣ бояд ба кадастри давлатии шаҳрсозӣ дохил карда шаванд.
4. Мониторинги шаҳрсозиро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ ва сохторҳои маҳаллии он бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ мегардонанд.
5. Мониторинги шаҳрсозӣ метавонад аз ҷониби иттиҳодияҳои соҳавӣ гузаронида шавад.

ФАСЛИ II. ФАЪОЛИЯТИ ШАҲРСОЗӢ

БОБИ 5. МИНТАҚАБАНДИИ ҲУДУДҲО ВА ИСТИФОДАИ ЛОИҲАҲОИ МАҲАЛҲОИ АҲОЛИНИШИН

Моддаи 29. Қоидаҳои иморатсозӣ

1. Қоидаҳои иморатсозӣ тартиби амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозиро дар ҳудудҳои дахлдор ва дар маҳалҳои аҳолинишин муқаррар менамоянд.

2. Қоидаҳои иморатсозӣ тибқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ ва дастурҳои шаҳрсозии ҳар як ҳудуд таҳия карда мешаванд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1578).

3. Иҷозат барои сохтмони объектҳое, ки то мавриди амал қарор додани қоидаҳои иморатсозӣ дода шудааст, дар давоми мӯҳлати дар он нишондодашуда амал мекунад, ба истиснои ҳолатҳое, ки амали чунин иҷозат ба амнияти аҳолӣ таҳдид мекунад.

Моддаи 30. Минтақабандии ҳудудҳо

1. Минтақабандии ҳудудҳо барои таъмини муҳити мусоиди зиндагӣ, ҳифзи ҳудудҳо аз таъсири ҳолатҳои фавқулоддаи хусусияти табиӣ ва техногенидошта, пешгирии зичии аз ҳад зиёди аҳолӣ ва истеҳсолот, ифлосшавии муҳити зист, муҳофизат ва истифодаи ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда, аз ҷумла манзараҳои табиӣ, инчунин объектҳои мероси фарҳангӣ, ҳудудҳои заминҳои таъиноти кишоварзӣ ва ҷангалзор равона гардидааст.

2. Маҳдуд намудани ҳуқуқи истифодаи ҳудуд барои амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ дар минтақаҳои зерин муқаррар карда мешавад:

- минтақаҳои ҳифзи объектҳои мероси фарҳангӣ, мамнӯъгоҳҳо;

- минтақаҳои ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда;

- беҳдоштӣ;

- минтақаҳои муҳофизатӣ;

- минтақаҳои санитарию муҳофизатӣ;

- минтақаҳои хатҳои муҳофизати об ва назди соҳил;

- минтақаҳои ҳифзи санитарии сарчашмаҳои таъминоти об;

- қабати сарватҳои зеризаминӣ;

- минтақаҳои гирифтори таъсири ҳолатҳои фавқулоддаи хусусияти табиӣ ва техногенидошта;
- минтақаҳои ҳолатҳои фавқулоддаи экологӣ ва фалокатҳои экологӣ;

- минтақаҳои бо шароити табиию иқлими ғайриоддӣ.

3. Маҳдудият дар истифодаи ҳудудҳо барои амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ метавонад дар дигар минтақаҳо низ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда шавад.
4. Таъиноти вазифавии ҳудуд ва истифодаи самараноки онҳо бо назардошти маҳдуд намудани истифодаи ҳудуд муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 31. Минтақаҳои худудии маҳалҳои аҳолинишин

1. Дар ҳудудҳои маҳалҳои аҳолинишин метавонанд минтақаҳои ҳудудии зерин муқаррар карда шаванд:

- истиқоматӣ;

- ҷамъиятию корӣ;

- истеҳсолӣ;

- инфрасохторҳои муҳандисӣ ва нақлиётӣ;

- истироҳатӣ ва сайёҳӣ (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1578);

- истифодаи кишоварзӣ;

- таъиноти махсус;

- объектҳои ҳарбӣ ва ҳудудҳои реҷавии дигар;

- наздишаҳрӣ.

2. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ мутобиқи шароити маҳал метавонанд минтақаҳои дигари ҳудудиро муқаррар намуда, ба онҳо қитъаҳои замин ва дигар объектҳоро бо назардошти меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ ҳамроҳ намоянд.

3. Сарҳади минтақаҳои ҳудудии маҳалҳои аҳолинишин бо назардошти хатҳои сурх, ҳудудҳои муқаррарии объектҳои табиӣ, сарҳади қитъаҳои замин ва дигар сарҳадҳо муайян карда мешаванд.

4. Реҷаи ҳуқуқӣ барои ҳар як минтақаи ҳудудии бо дастурҳои шаҳрсозӣ муқарраргардида, бо андозаи баробар ба ҳамаи қитъаҳои замин, биноҳо, иншоот ва объектҳои дигари дар он ҷойгиршуда татбиқ мегардад.

5. Дар минтақаҳои ҳудудие, ки дар сарҳади он фаъолияти шаҳрсозии танзими махсус зарур аст, мумкин аст талаботи иловагиро барои лоиҳакашӣ ва сохтмони биною иншооти алоҳида ва иншооти дигар муқаррар карда шавад.

Моддаи 32. Минтақаҳои истиқоматӣ

1. Минтақаҳои истиқоматӣ барои сохтмони хонаҳои истиқоматии бисёрошёна, миёна, камошёна ва инфиродӣ пешбинӣ карда мешаванд.

2. Дар минтақаҳои истиқоматӣ ҷойгиронии иншооти таъиноти иҷтимоӣ ва фарҳангию маишӣ, биноҳо барои гузаронидани расму оинҳо, таваққуфгоҳҳо барои нақлиёти автомобилӣ, объектҳои саноатӣ, коммуналӣ ва анборҳо, ки барои онҳо муқаррар намудани минтақаҳои санитарию муҳофизатӣ талаб карда намешаванд ва фаъолияти онҳо ба муҳити зист таъсири манфӣ намерасонанд (боиси сар задани ғавғо, ларзиш, майдони магнитӣ, таъсири радиатсионӣ, олудашавии хок, ҳаво, об ва дигар таъсири зараровар намегардад), иҷозат дода мешавад.

3. Ба минтақаҳои истиқоматӣ инчунин ҳудудҳои ҷамъиятҳои боғу токпарварӣ ва сабзавоткорӣ, ки берун аз сарҳади маҳалҳои аҳолинишин ҷойгир шудаанд, дохил мешаванд.

Моддаи 33. Минтақаҳои ҷамъиятию корӣ

1. Минтақаҳои ҷамъиятию корӣ барои ҷойгиронии марказҳои корӣ, тиҷоратӣ, фаъолияти ҷамъиятӣ, иншооти тандурустӣ, фарҳангӣ, савдо, хӯроки умумӣ, хизматрасонии маданию маишӣ, муассисаҳои таълимӣ, маъмурӣ, илмию таҳқиқотӣ, бино ва иншооти динӣ ва ғайра, инчунин таваққуфгоҳҳои нақлиёти автомобилӣ таъин гардидаанд.

2. Ба номгӯи объектҳое, ки барои ҷойгиронии минтақаҳои ҷамъиятию корӣ иҷозат дода шудаанд, мумкин аст хонаҳои истиқоматӣ, меҳмонхонаҳо, таваққуфгоҳҳои зеризаминӣ ё бисёрошёна ҳамроҳ карда шаванд.

Моддаи 34. Минтақаҳои истеҳсолӣ

1. Дар минтақаҳои истеҳсолӣ объектҳои саноатӣ, коммуналӣ, анборҳо, инфрасохторҳои объектҳои муҳандисӣ ва нақлиётӣ, ки барои таъмини фаъолияти онҳо зарур мебошанд, ҷойгир карда шуда, инчунин минтақаҳои санитарию муҳофизатии чунин объектҳо муқаррар карда мешаванд.

2. Дар минтақаҳои санитарию муҳофизатии объектҳои саноатӣ, коммуналӣ ва анборҳо, ҷойгиронии хонаҳои истиқоматӣ, муассисаҳои таълимӣ, тандурустӣ, истироҳатӣ, сайёҳӣ, варзишию солимгардонӣ, варзишӣ, ҷамъиятҳои боғу токпарварӣ ва сабзавоткорӣ, инчунин истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ иҷозат дода намешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1578).

3. Ободонии ҳудудҳои минтақаҳои истеҳсолӣ аз тарафи соҳибмулкони объектҳои дар ин минтақаҳо ҷойгиршуда амалӣ карда мешавад.

Моддаи 35. Минтақаҳои инфрасохторҳои муҳандисӣ ва нақлиётӣ

1. Минтақаҳои инфрасохторҳои муҳандисӣ ва нақлиётӣ барои ҷойгиронӣ ва фаъолияти иншоот ва коммуникатсияи нақлиёти ҳавоӣ, роҳи оҳан, автомобилӣ, баҳрӣ, дарёӣ, қубурӣ, таҷҳизоти алоқа ва муҳандисӣ таъин гардидаанд.

2. Бартараф намудани таъсири зараровари иншоот ва коммуникатсияи нақлиёт, таҷҳизоти алоқа ва муҳандисӣ ба муҳити фаъолияти ҳаётӣ бо риояи масофаи зарурӣ аз чунин иншоот то ҳудуди истиқоматӣ, минтақаҳои ҷамъиятию корӣ ва фароғатӣ ва дигар талабот мутобиқи меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ, инчунин бо меъёру қоидаҳои махсуси иморатсозӣ таъмин карда мешавад.

3. Ободонии ҳудудҳои дар сарҳадҳои қитъаҳои замини иншоот ва коммуникатсияи нақлиёт, алоқа, таҷҳизоти муҳандисӣ ва минтақаҳои санитарию муҳофизатии онҳо воқеъгардидаро соҳибмулкони онҳо амалӣ мекунанд.

4. Ҷойгиронии иншоот ва коммуникатсияи нақлиёт, алоқа ва таҷҳизоти муҳандисӣ, ки истифодаи онҳо бевосита ба ҳаёт ва саломатии шаҳрвандон таъсири бад мерасонад, дар ҳудуди маҳалҳои аҳолинишин иҷозат дода намешавад.

Моддаи 36. Минтақаҳои истироҳатӣ ва мавзеъҳои сайёҳӣ

(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1578)

1. Минтақаҳои истироҳатӣ барои ташкили ҷойҳои истироҳати аҳолӣ таъин гардида, ҷангалзорҳои шаҳрӣ, боғҳои ҷангалзор, объектҳои наздисоҳилӣ ва объектҳои дигарро дар бар мегиранд. Ба минтақаҳои истироҳатӣ метавонанд ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда ва объектҳои табиӣ ҳамроҳ карда шаванд.

2. Дар ҳудуди минтақаҳои истироҳатӣ ва мавзеъҳои сайёҳӣ, сохтмон ва васеъ кардани объектҳои амалкунандаи саноатӣ, коммуналӣ ва анборҳо иҷозат дода намешаванд, агар онҳо бевосита ба истифодаи объектҳои истироҳатӣ, сайёҳӣ ва таъиноти солимгардонӣ вобаста набошанд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1578).

Моддаи 37. Заминҳои истифодаи кишоварзӣ

1. Ба заминҳои истифодаи кишоварзӣ дар шаҳр заминҳои корхонаю ташкилотҳои кишоварзӣ, ки дар ҳудуди заминҳои маъмурии шаҳр воқеанд, дохил мешаванд.

2. Ҳудудҳои минтақаҳои мазкур то лаҳзаи тағйир додани намудҳои истифодаи онҳо мувофиқи нақшаи генералӣ ва қоидаҳои иморатсозӣ метавонанд бо мақсадҳои пешбурди кишоварзӣ истифода шаванд.

Моддаи 38. Минтақаҳои таъиноти махсус

1. Минтақаҳои таъиноти махсус барои ҷойгиркунии қабристон, гӯристони ҳайвонот, партовҷои пасмондаҳои маишӣ ва дигар иншооте, ки истифодаи онҳо бо истифодаи дигар намудҳои минтақаҳои ҳудудии маҳалҳои аҳолинишин вобаста нест, ҷудо карда мешаванд.

2. Тартиби истифодаи минтақаи ҳудудҳои таъиноти махсус бо қоидаҳои иморатсозӣ бо назардошти талаботи меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ, инчунин меъёрҳои махсус муқаррар карда мешавад.

Моддаи 39. Минтақаҳои объектҳои ҳарбӣ ва дигар ҳудудҳои реҷавӣ

Минтақаҳои объектҳои ҳарбӣ ва дигар ҳудудҳои реҷавӣ барои ҷойгиркунии объектҳое, ки нисбат ба ҳудудҳои он реҷаи махсус муқаррар карда мешавад, таъин гардидаанд. Тартиби истифодаи ҳудудҳои минтақаҳои мазкурро дар доираи ҳудудҳои шаҳр ва шаҳракҳо бо дарназардошти қоидаҳои сохтмонӣ, меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

Моддаи 40. Минтақаҳои наздишаҳрӣ

1. Ба минтақаҳои наздишаҳрӣ заминҳои берун аз сарҳади шаҳр, ки бо шаҳр ҳудудҳои ягонаи иҷтимоӣ, табиӣ, хоҷагӣ доранд ва барои рушди ҳудудҳои ҳамин шаҳр, ҳудудҳои маҳалҳои аҳолинишин, ҳудудҳои байни маҳалҳои аҳолинишин, ки ба минтақаҳои наздишаҳрии ҳамин шаҳр (ҳудуди захираҳои рушди шаҳр) ва барои ҷойгиронии иншооти саноатӣ, коммуналӣ ва анборҳо, иншооти инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоӣ таъин гардидаанд, қитъаҳои замини барои боғу токпарварӣ ва сабзавоткорӣ, ҷойи истироҳати аҳолӣ, инчунин барои пешбурди кишоварзӣ ва иҷрои вазифаҳои муҳофизатӣ ва санитарию беҳдоштӣ мансуб мебошанд.
2. Сарҳадҳои минтақаҳои наздишаҳрӣ дар асоси ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ ва заминсозӣ мутобиқи Кодекси мазкур ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба замин муқаррар карда мешаванд.

Моддаи 41. Истифодаи ҳудуди минтақаҳои наздишаҳрӣ

1. Истифодаи ҳудуди минтақаҳои наздишаҳрӣ ва фаъолияти шаҳрсозӣ дар ҳудудҳои он бо назардошти манфиати сокинони маҳалҳои аҳолинишин, ҳудудҳои байни маҳалҳои аҳолинишин, ки ба минтақаҳои наздишаҳрӣ дохил мебошанд, инчунин манфиати субъектҳои дигари фаъолияти шаҳрсозӣ амалӣ карда мешаванд.
2. Минтақабандии ҳудуди минтақаҳои наздишаҳрӣ дар тарҳи банақшагирии ҳудуди вилоятҳо, лоиҳаҳои банақшагирии ноҳия (гурӯҳи ноҳияҳо), инчунин дар нақшаҳои генералии шаҳрҳое, ки якҷоя бо минтақаҳои онҳо таҳия карда мешаванд, муайян мегардад.
3. Дар минтақаҳои наздишаҳрӣ минтақаҳои сабз ҷудо карда мешаванд, ки вазифаҳои санитарӣ ва истироҳатиро иҷро мекунанд. Дар минтақаҳои сабз амалӣ намудани фаъолияти хоҷагӣ ва фаъолияти дигаре, ки ба муҳити зист таъсири бад мерасонад, манъ аст.
4. Сохтмон, таҷдид ва васеъ кардани бино, иморат ва дигар объектҳо дар доираи ҳудуди рушди шаҳр дар сарҳади минтақаҳои наздишаҳрӣ дар мувофиқа бо мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ амалӣ карда мешаванд.

Моддаи 42. Талаботи шаҳрсозӣ нисбат ба истифодаи қитъаҳои замин дар маҳалҳои аҳолинишин

1. Талаботи шаҳрсозӣ нисбат ба истифодаи қитъаҳои замин бо нақшаи генералии маҳалҳои аҳолинишин, нақшаҳои муфассали банақшагирӣ, лоиҳаҳо, меъёру қоидаҳои иморатсозӣ муқаррар карда мешаванд.
2. Ҳангоми додани қитъаҳои замин раисони ноҳияву шаҳрҳо фармоишгаронро дар бораи талаботи шаҳрсозӣ барои истифодаи қитъаҳои замин бо иттилоот таъмин менамоянд, аз ҷумла:

- мақсади истифодаи қитъаҳои замин;

- ҷойгиршавии қитъаҳои замин;

- сарҳадҳои лоиҳавии қитъаҳои замин;

- таъмин будани қитъаҳои замин бо инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоӣ.
3. Ҳангоми истифодаи қитъаҳои замин барои иморатсозӣ аз ҷониби шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ бояд талаботи пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба риоя намудани мӯҳлатҳои сохтмони объектҳо ва ободонии ҳудуди истифодаи умум риоя карда шаванд.

4. Талаботи дар қисми 3 моддаи мазкур пешбинишуда дар ҳолатҳои гузаштани ҳуқуқи истифодаи қитъаи замин ба шахси дигар нигоҳ дошта мешаванд.

5. Ҳангоми додани қитъаи замин ё тағйир додани сарҳад ва андозаҳои он бояд хати сурх, хати танзими иморатсозӣ ва талаботи дастурҳои шаҳрсозӣ нисбат ба андозаҳои ҳадди камтарини қитъаи замин риоя карда шаванд.
6. Дар ҳолатҳои тақсим кардани бино, иморат ва дигар объектҳо бояд шартҳо барои амалӣ намудани қисмҳои он ҳамчун объекти мустақил таъмин карда шаванд.

БОБИ 6. ҲУҶҶАТҲОИ ШАҲРСОЗӢ

Моддаи 43. Таҳия ва тасдиқи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ

1. Ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ аз ҷониби таҳиягарони ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ дар асоси шартнома ва супорише, ки аз тарафи фармоишгар дода мешавад ва бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ мувофиқа мегардад, таҳия карда мешавад.

2. Ҳуҷҷатҳои шаҳрсозии дар сархати якуми банди 2) ва сархати якуми банди 3) қисми 1 моддаи 44 Кодекси мазкур пешбинишуда дар шакли коғазӣ ва электронӣ таҳия ва тасдиқ карда мешаванд.
3. Ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ бояд аз экспертизаи давлатӣ гузаронида шуда, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда шаванд, ба истиснои ҳуҷҷатҳое, ки тибқи моддаи 64 Кодекси мазкур аз экспертизаи давлатӣ гузаронида намешаванд. Як нусхаи ҳуҷҷатҳои тасдиқгардидаи шаҳрсозии дар қисми 1 моддаи 44 Кодекси мазкур пешбинишуда бояд ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ дода шавад.

4. Тағйиру иловаҳо ба ҳуҷҷатҳои тасдиқгардидаи шаҳрсозӣ, ки дар қисми 3 ҳамин модда пешбинӣ шудаанд, бо қарори мақомоти онҳоро тасдиқнамуда ворид карда мешавад. Тағйиру иловаҳое, ки ба устуворӣ ва зилзилатобоварии иншоот таъсир мерасонанд, пас аз гузаронидани экспертизаи давлатӣ ворид карда мешаванд.
5. Тартиби таҳия ва тасдиқи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозиро қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим менамояд.
6. Дастрасӣ ба ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин карда мешавад.

Моддаи 44. Таркиби ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ

1. Ба ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ дохил мешаванд:

1) Ҳуҷҷатҳо дар бораи банақшагирии рушди тамоми ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз ҷумла:

- тарҳи генералии ҷойгиркунонӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- тарҳи банақшагирии рушди қисмҳои ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ҳудуди ду ва ё зиёда минтақаҳо ва дигар ҳудудҳоро дар бар мегирад (минбаъд - тарҳи муттаҳидгардонидаи банақшагирии шаҳрсозӣ);
- тарҳи банақшагирии ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- тарҳи соҳавии рушди ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон.

2) Ҳуҷҷатҳо дар бораи банақшагирии ҳудуди Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳрҳо ва ноҳияҳо:

- тарҳи банақшагирии ҳудуди Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳо;

- лоиҳаи банақшагирии ноҳия (гурӯҳи ноҳияҳо).

3) Ҳуҷҷатҳо дар бораи рушди ҳудуди маҳалҳои аҳолинишин:

- нақшаҳои генералии маҳалҳои аҳолинишин;

- лоиҳаи хатҳои сарҳади шаҳрӣ ва шаҳрак;

- тарҳи соҳавии рушди ҳудуди маҳалҳои аҳолинишин.

4) Ҳуҷҷатҳо дар бораи иморатсозӣ дар ҳудудҳои маҳалҳои аҳолинишин:
- нақшаи муфассали тарҳрезии шаҳрсозӣ;

- лоиҳаи иморатсозӣ;

- ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ барои сохтмони иншоот.

2. Мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд дигар намудҳои ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ муқаррар карда шаванд.

Моддаи 45. Тарҳи генералии ҷойгиркунонӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Тарҳи генералии ҷойгиркунонӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон инҳоро муайян менамояд:
- муқаррароти асосии рушди низоми ҷойгиркунонӣ, истифодабарии табиат ва қувваҳои истеҳсолӣ мутобиқи дурнамоҳои рушди иҷтимоию иқтисодии ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- тадбирҳо оид ба беҳтар намудани вазъи экологӣ дар минтақаҳои истифодаи оқилона ва ҳифзи замин, нигоҳ доштани ҳудуди объектҳои мероси фарҳангӣ, рушди инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоии аҳамияти умумидавлатидошта;

- ҳудудҳои барои рушди низоми ҷойгиркунӣ мусоид;

- ҳудудҳои табиии махсус муҳофизатшаванда;

- минтақаҳои муҳофизати иншооти обӣ;

- ҳудудҳои истироҳатӣ ва мавзеъҳои сайёҳӣ (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1578);

- ҳудудҳои таъиноти кишоварзӣ ва хоҷагии ҷангал;

- ҳудудҳои дорои шароити табиату иқлими ғайриоддӣ;

- ҳудудҳои дучори таъсири ҳолатҳои фавқулоддаи дорои хусусиятҳои табиӣ ва техногенӣ гардида;

- ҳудудҳои дорои сарватҳои зеризаминӣ;

- ҳудудҳое, ки барои онҳо мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дигар намудҳои истифодаи шаҳрсозӣ ва маҳдудсозии истифодаи ҳудуди мазкур барои амалӣ намудани фаъолияти шаҳрсозӣ муқаррар карда мешаванд;

- дигар қарорҳо оид ба рушди ҳудуд.

2. Тартиби таҳияи тарҳи генералии ҷойгиркунониро дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.

Моддаи 46. Тарҳи муттаҳидгардонидаи банақшагирии шаҳрсозӣ

1. Бо тарҳи муттаҳидгардонидаи банақшагирии шаҳрсозӣ инҳо муайян карда мешаванд:

- минтақабандии ҳудуд;

- тадбирҳо ҷиҳати рушди низоми ҷойгиркунии минтақаҳо;

- тадбирҳо ҷиҳати рушди инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоии аҳамияти байниминтақавӣ ва минтақавидошта;

- тадбирҳо ҷиҳати истифодаи оқилонаи табиат;

- таъмини захираҳо бо мақсади рушди маҷмӯии ҳудудҳо;

- дигар қарорҳо оид ба рушди ҳудуд.

2. Тартиби таҳияи тарҳи муттаҳидгардонидаи банақшагирии шаҳрсозии қисмҳои алоҳидаи Ҷумҳурии Тоҷикистонро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.

Моддаи 47. Тарҳи банақшагирии ҳудудҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳри Душанбе

1. Бо тарҳи банақшагирии ҳудудҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳри Душанбе инҳо муқаррар карда мешаванд:

- минтақабандии ҳудуд;

- самтҳои асосии такмилдиҳии низоми ҷойгиркунӣ, рушди маҳалҳои аҳолинишин;
- самтҳои асосии рушди саноат, кишоварзӣ, инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоии дорои аҳамияти минтақавӣ ва байни маҳалҳои аҳолинишин;

- сарҳади маҳалҳои аҳолинишин ва минтақаҳои наздишаҳрӣ ва шаҳрҳо;

- тадбирҳои ҳифзи ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон аз таъсири ҳолатҳои фавқулоддаи хусусияти табиӣ ва техногенидошта, беҳтар намудани вазъи экологӣ, нигоҳ доштани ҳудудҳои объектҳои мероси фарҳангӣ бо воситаҳои шаҳрсозӣ;

- дигар қарорҳо оид ба рушди ҳудуди дахлдор.

2. Тартиби таҳияи тарҳи банақшагирии ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистонро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

Моддаи 48. Тарҳи соҳавии рушди ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Бо тарҳи соҳавии рушди ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон андозаҳои асосӣ ва қарорҳои банақшагирӣ оид ба инҳо муайян карда мешавад:

- рушди таъминоти барқ, газ, соҳаи алоқа, обёрӣ, таъминоти об ва корез;

- рушди нақлиёти ҳавоӣ, роҳи оҳан, автомобилӣ, дарёӣ, қубургузар ва намудҳои дигари нақлиёт;

- ҳифзи ҳудуд аз равандҳои хатарноки геологӣ ва гидрогеологӣ;

- ҳифзи муҳити зист;

- ҷойгиронии қувваҳои истеҳсолии соҳаи иқтисодиёт;

- дигар масоили рушди ҳудуд.

2 . Тартиби таҳияи тарҳи соҳавии рушди ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистонро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро муайян менамояд.

Моддаи 49. Лоиҳаи банақшагирии ноҳия (гурӯҳи ноҳияҳо)

Бо лоиҳаҳои банақшагирии ноҳия (гурӯҳи ноҳияҳо) инҳо муайян карда мешаванд:

- самтҳои асосии рушди ҳудуди ноҳия (гурӯҳи ноҳияҳо) бо назардошти хусусиятҳои рушди иҷтимоию иқтисодӣ, шароитҳои табиию иқлимӣ ва дурнамои шумораи аҳолӣ;

- минтақабандии ҳудуд ва сохтори банақшагирии он;

- тадбирҳо ҷиҳати ҳифзи ҳудудҳои ноҳия (гурӯҳи ноҳияҳо) аз таъсири ҳолатҳои фавқулоддаи хусусияти табиӣ ва техногенидошта;

- самтҳои рушди инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоии дорои аҳамияти байни маҳалҳои аҳолинишин;

- ҳудудҳои эҳтиётӣ барои рушди маҳалҳои аҳолинишин;

- ҳудудҳо барои сохтмони манзили инфиродӣ, ҷойгиркунии ҷамъиятҳои боғу токпарварӣ ва сабзавоткорӣ;

- ҳудудҳо барои ташкили ҷойҳои истироҳати аҳолӣ;

- сарҳадҳои маҳалҳои аҳолинишин ва минтақаҳои наздишаҳрии шаҳрҳо;

- дигар қарорҳо оид ба рушди ҳудудҳои ноҳия (гурӯҳи ноҳияҳо).

БОБИ 7. БАНАҚШАГИРИИ ШАҲРСОЗИИ МАҲАЛҲОИ АҲОЛИНИШИН

Моддаи 50. Намудҳои маҳалҳои аҳолинишин

1. Маҳалҳои аҳолинишин ба шаҳрӣ (шаҳрҳо, шаҳракҳо) ва деҳаҳо ҷудо мешаванд.

2. Вобаста ба шумораи аҳолӣ маҳалҳои аҳолинишини шаҳрӣ (шаҳрҳо, шаҳракҳо) чунин ҷудо мешаванд:

- бузург - дорои шумораи аҳолии зиёда аз панҷсад ҳазор нафар;

- калон - дорои шумораи аҳолии аз сад ҳазор то панҷсад ҳазор нафар;

- миёна - дорои шумораи аҳолии аз панҷоҳ ҳазор то сад ҳазор нафар;

- хурд - дорои шумораи аҳолии то панҷоҳ ҳазор нафар.

3. Вобаста ба шумораи аҳолӣ, маҳалҳои аҳолинишини деҳаҳо чунин ҷудо мешаванд:

- бузург - дорои шумораи аҳолии беш аз панҷ ҳазор нафар;

- калон - дорои шумораи аҳолии зиёда аз як ҳазор то панҷ ҳазор нафар;

- миёна - дорои шумораи аҳолии аз дусад то як ҳазор нафар;

- хурд - дорои шумораи аҳолии то дусад нафар.

4. Гурӯҳи бино ва иншооте, ки аҳамияти муваққатӣ ва ҳайати аҳолии ғайридоимӣ дошта, объектҳои таъиноти хизматии соҳаи дахлдори иқтисодӣ (шаҳракҳои муваққатӣ (вахтавӣ) ва хонаҳои газунефтчиён ва таҳқиқотчиён) мебошанд, инчунин хонаҳои яккае (назоратчиёни роҳи оҳан, ҷангалбонон, бошишгоҳҳои саҳроӣ ва ғайра), ки ин бино ва иншоот вобаста ба муносибатҳои маъмурӣ, истеҳсолӣ ва ҳудудӣ дар ихтиёри субъектҳои фаъолияти шаҳрсозӣ мебошанд.

5. Ҷойгиркунонии маҳалҳои аҳолинишини нав ва рушди маҳалҳои аҳолинишини мавҷуда мутобиқи шаклҳои маҳалҳои аҳолинишин, дурнамои иҷтимоию иқтисодӣ ва шаҳрсозӣ, тарҳи генералии ҷойгиркунонӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, тарҳҳои банақшагирии ҳудуд ва лоиҳаҳои банақшагирии ноҳиявӣ (гурӯҳи ноҳияҳо), бо нақшаҳои генералӣ, инчунин лоиҳаҳои банақшагирӣ ва иморатсозии маҳалҳои аҳолинишин амалӣ карда мешавад.

6. Бунёд ва дигаргунсозии маҳалҳои аҳолинишин, тағйир додани мақом ва сарҳадҳо дар асоси ҳуҷҷатҳои тасдиқгардидаи шаҳрсозӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

7. Танзими истифодаи заминҳои ҳудуди маҳалҳои аҳолинишин, ки дар ихтиёри мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ мебошанд, тибқи нақшаи тасдиқшудаи генералӣ аз ҷониби худи онҳо амалӣ карда мешаванд.

8. Талаботи шаҳрсозӣ ба шароитҳо ва тартиби истифодаи заминҳои маҳалҳои аҳолинишин бо Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

Моддаи 51. Нақшаи генералии маҳалли аҳолинишин

1. Бо нақшаи генералии маҳалли аҳолинишин инҳо муайян карда мешаванд:

- самтҳои асосии рушди ҳудуди маҳалҳои аҳолинишин бо назардошти хусусияти рушди иҷтимоию иқтисодӣ, шароити табиию иқлимӣ ва дурнамои шумораи аҳолӣ;

- минтақабандии ҳудуд ва бонавбат будани иморатсозии онҳо;

- тадбирҳо ҷиҳати ҳифзи ҳудуди маҳалҳои аҳолинишин аз таъсири ҳолатҳои фавқулоддаи хусусияти табиӣ ва техногенидошта, рушди инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоӣ;

- таносуби ҳудудҳои маҳалҳои аҳолинишини бунёдгардида ва бунёднагардида;

- ҳудудҳои захиравӣ барои рушди маҳалҳои аҳолинишин;

сарҳадҳои маҳалҳои аҳолинишин;

- дигар масъалаҳои вобаста ба рушди ҳудудҳои маҳалҳои аҳолинишин.
2. Нақшаи генералии шаҳр ва лоиҳаи банақшагирии минтақаҳои наздишаҳрӣ метавонанд ҳамчун ҳуҷҷати ягона дар асоси созишнома миёни мақомоти иҷроияи маҳалии ҳокимияти давлатии ҳудудҳои ҳамсарҳад таҳия карда шаванд.

3. Нақшаи генералии маҳалҳои аҳолинишини шаҳрҳои хурд ва деҳаҳои калон метавонад якҷоя бо нақшаҳои муфассали банақшагирӣ ҳамчун ҳуҷҷати ягона таҳия карда шавад.

4. Ҳангоми таҳияи нақшаи генералии маҳалҳои аҳолинишине, ки дар ҳудуди он объектҳои мероси фарҳангӣ мавҷуданд, нақшаи таърихию меъмории маҳалли аҳолинишин ва минтақаҳои ҳифзи объектҳои мероси фарҳангӣ ба назар гирифта мешавад.

5. Нақшаҳои генералии шаҳрҳо ва маркази ноҳияҳоеро, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба салоҳияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон вогузор кардааст, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо иштироки раисони Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳо тасдиқ менамояд.

Нақшаи генералии шаҳракҳо ва маҳалҳои аҳолинишини деҳотро дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи шаҳрсозӣ раисони Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон ва вилоятҳо ба Маҷлиси вакилони халқи дахлдор барои тасдиқ пешниҳод менамоянд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577).

6. Қоидаҳои асосии лоиҳаи нақшаҳои генералии маҳалҳои аҳолинишин то тасдиқи онҳо бо тартиби муқарраргардида бо вазорату идораҳои дахлдор ва ташкилотҳои соҳавӣ мувофиқа карда мешаванд.
7. Дар давраи таҳияи нақшаи нави маҳалҳои аҳолинишин масъалаҳои вобаста ба ҷудо кардани қитъаи замин барои сохтмон дар ҳудуди маҳалҳои аҳолинишин бояд тибқи тартиби муқарраргардида бо таҳиягари он мувофиқа карда шаванд.

8. Банақшагирӣ ва сохтмони объектҳо дар ҳудуди маҳалҳои аҳолинишин бе мавҷуд будани нақшаи генералӣ ва дигар ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ манъ аст.

Моддаи 52. Лоиҳаҳои сарҳади шаҳр ва шаҳрак

1. Лоиҳаи сарҳади шаҳр ва шаҳрак дар асоси тарҳи банақшагирии ҳудуд, лоиҳаи банақшагирии ноҳия (гурӯҳи ноҳияҳо) ва нақшаи генералии маҳалли аҳолинишин таҳия карда мешавад.
2. Лоиҳаҳои сарҳади шаҳрии маҳалҳои аҳолинишини шаҳрҳои хурди дорои аҳолии то панҷоҳ ҳазор нафар, инчунин лоиҳаи сарҳади шаҳракҳои маҳалҳои аҳолинишини деҳот метавонанд дар таркиби нақшаи генералии маҳалҳои аҳолинишини мазкур таҳия карда шаванд.

Моддаи 53. Тарҳҳои соҳавии рушди ҳудудҳои маҳалҳои аҳолинишин

1. Бо тарҳҳои соҳавии рушди ҳудуди маҳалҳои аҳолинишин нишондиҳандаҳои асосӣ ва қарорҳои банақшагирии зерин муайян карда мешаванд:

- рушди таъминоти барқ, газ, соҳаи алоқа, обёрӣ, таъминоти об ва корез;

- рушди намудҳои нақлиёт;

- ҷойгиркунии объектҳои соҳаи иқтисодиёт;

- ҳифзи ҳудуд аз равандҳои хатарноки геологӣ ва гидрогеологӣ;

- мудофиаи граждании аҳолӣ;

- ҳифзи муҳити зист;

- ҳифзи объектҳои мероси фарҳангӣ;

- ободонӣ ва кабудизоркунии ҳудуд;

- дигар масъалаҳои рушди ҳудуд.

2. Тартиби таҳияи тарҳи соҳавии рушди ҳудудҳои маҳалҳои аҳолинишин бо қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.

Моддаи 54. Нақшаҳои муфассали банақшагирӣ

1. Нақшаҳои муфассали банақшагирӣ дар асоси нақшаи генералии маҳалҳои аҳолинишин барои қисмҳои ҳудуди маҳалҳои аҳолинишин таҳия карда шуда, инҳоро муайян менамоянд:

- хатҳои сурх;

- хатҳои танзими иморатсозӣ ва истифодаи қитъаҳои замин;

- сарҳадҳои истифодаи замин;

- минтақабандии ҳудуд ва иморатсозии бонавбати онҳо;

- реҷаи истифодаи минтақаҳои муҳофизатӣ;

- андозаи кӯчаҳо, роҳравҳо, минтақаҳои пиёдагард, инчунин иншоот ва шабакаҳои нақлиёт, алоқа, таҷҳизоти муҳандисӣ ва ободонии ҳудудҳо;

- таркиб ва ҷойгиронии объектҳои таъиноти иҷтимоӣ ва фарҳангию маишӣ;

- ҳалли ҳаҷмию фазоӣ ва меъморию тарҳкашии иморатсозӣ, зичӣ ва андозаҳои иморатсозӣ, қабатнокӣ, шаклҳои бино ва иншоот.

2. Нақшаҳои муфассали банақшагирӣ барои таҳияи лоиҳаи иморатсозӣ асос мебошад.

Моддаи 55. Лоиҳаҳои иморатсозӣ

1. Лоиҳаҳои иморатсозӣ дар асоси нақшаҳои муфассали банақшагирӣ дар сарҳадҳои бо хати сурх муқарраршуда ё сарҳади қитъаҳои замин таҳия карда мешаванд.

2. Бо лоиҳаҳои иморатсозӣ инҳо муайян карда мешаванд:

- хати танзими иморатсозӣ;

- ҷобаҷогузории бино ва иншоот, қабатнокии онҳо, шакл ва дигар хусусиятҳо;

- қарори меъмории иморатсозӣ;

- низоми таҷҳизоти муҳандисӣ, алоқа ва ободонӣ, инчунин шароити пайвастшавии низоми мазкур ба иншоот ва шабакаҳои танзими муҳандисӣ, алоқа ва ободонии берун аз қитъаи замин, маҳаллаҳо ва дигар унсурҳои сохторҳои банақшагирии маҳалҳои аҳолинишин ҷойгиршуда;

- ташкили ҳаракати воситаҳои нақлиёт ва пиёдагардон;

- ҳудудҳои истифодаи умум.

3. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳо ҳуқуқ доранд вобаста ба шароитҳои маҳал нисбат ба лоиҳаҳои иморатсозӣ талаботи иловагии ба меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ мухолифатнадоштаро, аз ҷумла талаботи вобаста ба лоиҳакашӣ ва сохтмон дар минтақаҳои ҳифзи объектҳои мероси фарҳангӣ, кабудизоркунии ҳудудҳо, ҷойгиронии объектҳои меъмории шаклҳои хурд, рекламаҳо, овезаҳо ва дигар талаботро пешниҳод намоянд.

БОБИ 8. СОХТМОНИ МАНЗИЛИ ШАХСӢ

Моддаи 56. Ҳуқуқи шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сохтмони манзили шахсӣ

1. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон барои сохтмони манзили шахсӣ дар қитъаи замине, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ин мақсад дода шудааст, ҳуқуқ доранд.
2. Ҳуқуқи шаҳрвандон барои сохтмони манзилҳои шахсӣ бо роҳи инкишоф додану ҳифз намудани фонди мавҷудаи манзилҳои шахсӣ аз ҷониби давлат, мусоидат ба сохтмони манзилҳои шахсӣ, тақсимоти одилонаи қитъаҳои замин тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин карда мешавад.

Моддаи 57. Фонди манзили шахсӣ

1. Фонди манзили шахсӣ дар шаҳру деҳаҳо дар заминаи хонаҳои истиқоматии мавҷуда ва сохтмони хонаҳои нави шахсӣ, аз ҷониби шаҳрвандон ба моликияти шахсӣ харидани манзилу хонаҳое, ки ба мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, муассисаҳои давлатӣ ва дигар ташкилотҳо мансубанд, дар музояда ва фурӯшгоҳҳо харидани хонаҳои истиқоматии шахсӣ ва манзилҳо дар хонаҳои бисёрошёна ва бо тартиби дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, ташаккул меёбад.
2. Манзилҳои истиқоматии шахсӣ пас аз ба истифода додан бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта мешаванд.

Моддаи 58. Меъёри масоҳати истиқоматӣ ва умумии манзили истиқоматии шахсии сохташаванда

1. Андозаи калонтарини масоҳати истиқоматӣ ва умумии хонае, ки аз ҳисоби маблағи шаҳрвандон сохта мешавад, танҳо бо қитъаи замине, ки мутобиқи лоиҳаи бо мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ мувофиқашуда барои сохтмони хонаи истиқоматӣ дода шудааст ва ба меъёрҳои зиддисӯхтору санитарӣ ҷавобгӯ мебошад, маҳдуд мегардад.

2. Хонаи истиқоматии шахсӣ мутобиқи шароити маҳалли сохтмон бояд обод ва андозаи ҳадди ақали масоҳати истиқоматӣ ва умумӣ ба талаботи муқарраргардидаи санитарию техникӣ ҷавобгӯ бошад.

Моддаи 59. Ҷудо кардани қитъаҳои замин барои сохтмони манзилҳои шахсӣ

1. Додани (ҷудо кардани) қитъаи замин бо муайян намудани масоҳати он барои сохтмони манзилҳои шахсӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.
2. Тартиби ҷудо кардани қитъаи заминро барои сохтмони манзилҳои шахсӣ Кодекси замини Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунанд.
3. Дар ихтиёри шаҳрвандон мавҷуд будани манзили истиқоматии шахсӣ, манзил дар асоси ҳуқуқи моликияти шахсӣ ё манзил дар хонаҳои фонди давлатӣ ва ҷамъиятӣ дар асоси шартномаи иҷора барои надодани қитъаи замин сабаб шуда наметавонад.

Моддаи 60. Тартиби оғоз намудани сохтмони манзили шахсӣ

Мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозии шаҳру ноҳияҳо дар асоси қарори дахлдори мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ҷиҳати ҷудо кардани қитъаи замин мувофиқи нақшаи генералии тасдиқшуда ва лоиҳаи мувофиқагардидаи сохтмон бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои оғоз намудани сохтмон иҷозат медиҳанд.

Моддаи 61. Лоиҳаи иморатсозӣ дар қитъаи замин

1. Ба лоиҳаи иморатсозӣ, ки пас аз гирифтани қарор дар хусуси додани қитъаи замин таҳия мешавад, ҳуҷҷатҳои зерин дохил мешаванд:

- нақшаи генералии қитъаи замин;

- лоиҳаи намунавӣ ё инфиродии хонаи истиқоматӣ, ки дар мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозии шаҳру ноҳияҳо бо назардошти шароити маҳаллии муҳандисию геологии сохтмон мувофиқа шудааст;
- лоиҳаи намунавӣ ё инфиродии биноҳои хоҷагии ёрирасон.

2. Шаҳрванд ҳуқуқ дорад, ки таҳияи лоиҳаи инфиродии хонаи истиқоматиро ба ҳар шахси воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки дорои иҷозатномаи фаъолияти лоиҳакашию таҳқиқотӣ мебошад, супориш диҳад.
3. Ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметавӣ, ки ташкилотҳои лоиҳакашӣ ё шахсони алоҳида бе доштани иҷозатнома анҷом додаанд, беэътибор дониста мешаванд.

Моддаи 62. Хизматрасонӣ ва таъмири хонаҳои фонди манзилҳои шахсӣ

1. Хизматрасонӣ ва таъмири хонаҳои фонди манзилҳои шахсӣ аз ҳисоби маблағи худи молик сурат мегирад.
2. Хизматрасонӣ ва таъмири хонаҳои фонди манзилҳои шахсӣ метавонанд дар асоси шартнома бо ташкилоту корхонаҳои сохтмонӣ, инчунин бо шахсони алоҳида амалӣ карда шаванд.

БОБИ 9. ТАҲИЯ ВА МУВОФИҚАСОЗИИ ҲУҶҶАТҲОИ ЛОИҲАВӢ, ИҶОЗАТ БА ОҒОЗ НАМУДАНИ КОРҲОИ СОХТМОНИИ БИНО ВА ИНШООТ

Моддаи 63. Таҳия ва мувофиқасозии ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ барои сохтмони бино ва иншоот

1. Сохтмони биноҳо, иншоот, маҷмааи онҳо ва қисмҳои алоҳидаи онҳо, иншооти инфрасохтори иҷтимоӣ, истеҳсолӣ, нақлиётӣ, муҳандисӣ ва ободонии ҳудудҳо дар асоси ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ ба сохтмон, ки бо ташаббуси фармоишгар ва аз ҳисоби ӯ таҳия мегардад, амалӣ карда мешавад.
2. Таркиб, тартиби таҳия, мувофиқасозӣ ва тасдиқи ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ барои сохтмони бино ва иншоот аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ муқаррар карда мешавад.
3 . Фармоишгар бе ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ дар мувофиқа бо мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ метавонад корҳои зеринро анҷом диҳад:

- бунёди иморатҳои муваққатӣ дар қитъаҳои замини наздиҳавлигии манзилҳои шахсӣ ё қитъаҳои замини ҷамъиятҳои боғу токпарварӣ ва сабзавоткорӣ, инчунин биноҳои истиқоматӣ ва (ё) хоҷагию маишӣ барои корҳои мавсимӣ ва чаронидани чорво дар чарогоҳ;

- дигаргунсозии биноҳои аз ҷиҳати техникӣ номураккаб, ки барои истифодаи шахсии шаҳрвандон пешбинӣ шудаанд. Қарор оид ба дохил намудани бино ва иншооти аз ҷиҳати техникӣ номураккаб аз ҷониби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ қабул карда мешавад;
- сохтмони биноҳои хоҷагию маишии иловагӣ ба иморатҳои мавҷудаи заминҳои наздиҳавлигӣ ё заминҳои ҷамъиятҳои боғу токпарварӣ ва сабзавоткорӣ, ободонии онҳо, ҳамчунин васлкунии иншооти оҳании муваққатӣ дар ин ҳавлиҳо дар ҳолате, ки онҳо манфиати шахсони дигар ё манфиати давлатро маҳдуд намесозанд, бе мувофиқа бо мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозӣ амалӣ карда мешаванд.
4. Иморатсоз ҳуқуқ дорад бо ташаббуси худ тайёр кардани ҳуҷҷатҳои лоиҳавии дар қисми 3 моддаи мазкур пешбинишударо таъмин намояд.

5. Намуди корҳо оид ба тайёр кардани ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ, ки ба амнияти бино ва иншоот таъсир мерасонад, бояд танҳо аз тарафи шахсони воқеӣ ё ҳуқуқие иҷро карда шаванд, ки иҷозатномаи дахлдор доранд.
6. Барои омода намудани ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ аз ҷониби иморатсоз ё фармоишгар тибқи шартнома ба таҳиягари лоиҳа ҳуҷҷатҳои зерин пешниҳод карда мешаванд:

- ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи ҳуқуқи истифодаи қитъаи замин;

- супоришҳои меъморию банақшагирӣ;

- ҳуҷҷати тасдиқкунандаи таҳқиқоти муҳандисию геологӣ ва муҳандисию геодезӣ (ҳангоми зарурат);
- шартҳои техникӣ (дар ҳолатҳое, ки агар фаъолияти объекти сохтмонии ба лоиҳа гирифташаванда бе васл кардани чунин объект ба шабакаҳои таъминоти муҳандисию техникӣ имконнопазир бошад).
7. Таҳиягарони ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ барои қабули қарор оид ба масъалаҳои лоиҳавӣ ва мутобиқати онҳо ба санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва техникӣ масъул мебошанд.

8. Қоидаю тартиби пешбурди корҳои пудратӣ ҳангоми иҷрои ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ (лоиҳавию сметавӣ) мувофиқи қонунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Кодекси мазкур муқаррар карда мешаванд.
9. Дар як вақт таҳияву экспертизаи лоиҳаҳо ва иҷрои корҳои сохтмонӣ дар бино ва иншооти аҳамияти ҷумҳуриявидошта дар ҳолатҳои истисноӣ бо иҷозати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешаванд.

10. Ҳуҷҷатҳои лоиҳавие, ки аз рӯи онҳо дар давоми се сол ва зиёда аз он пас аз таҳияи ин ҳуҷҷатҳо корҳои сохтмонӣ шурӯъ нагардидаанд, метавонанд барои татбиқ пас аз гузаронидани экспертизаи нав ва тасдиқкунии нав бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур истифода бурда шаванд.

11. Ташкилотҳое, ки шабакаҳои муҳандисиро истифода мекарданд, вазифадоранд дар мӯҳлати муқарраргардида ба аризадиҳанда мувофиқи шароити техникии он пайвасткунии иншооти сохтмонии сохташуда ё таҷдидгардидаро ба шабакаҳои муҳандисӣ таъмин намоянд.

12. Қоидаҳои пайвастшавӣ ба шабакаҳои муҳандисӣ ва хизматрасонии коммуналиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

Моддаи 64. Экспертизаи давлатии ҳуҷҷатҳои лоиҳавии шаҳрсозӣ

1. Ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ барои сохтмони объектҳо бояд ҳатман аз экспертизаи давлатӣ гузаронида шаванд, ба ғайр аз ҳолатҳои пешбининамудаи моддаи мазкур.

2. Экспертизаи давлатии ҳатмии ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ дар ҳолатҳое гузаронида намешавад, ки мутобиқи Кодекси мазкур барои сохтмон, таҷдид, таъмири асосии объектҳо, тайёр намудани ҳуҷҷатҳои лоиҳавии сохтмон ҳатмӣ набошад ва гирифтани иҷозат барои сохтмон талаб карда нашавад.
3. Гузаронидани экспертизаи давлатии ҳатмӣ нисбат ба ҳуҷҷатҳои лоиҳавии объектҳои сохтмоние, ки хулосаи мусбии экспертизаи давлатиро гирифтаанд ва такроран татбиқ мегарданд ё дар ҳолатҳои такмил додани чунин ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ, ки ба хусусиятҳои конструктивӣ ва дигар хусусиятҳои боэътимодӣ ва амнияти иншоот таъсир намерасонад, талаб карда намешавад.

4. Номгӯи объектҳои сохтмониеро, ки барои ҳуҷҷатҳои лоиҳавии он гузаронидани экспертизаи давлатӣ зарур нест, мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ дар мувофиқа бо ташкилотҳои соҳавӣ тасдиқ менамояд.

5. Мақсади гузаронидани экзпертизаи давлатии ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ, ба истиснои ҳуҷҷатҳое, ки тибқи қисмҳои 2, 3 ва 4 моддаи мазкур аз экспертиза гузаронидани онҳо ҳатмӣ нест, баҳодиҳии мутобиқати ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ ба талаботи регламентҳои техникӣ, аз ҷумла санитарию эпидемиологӣ, экологӣ, ҳифзи давлатии объектҳои мероси фарҳангӣ, бехатарии сӯхторнишонӣ, саноатӣ, ядроӣ, радиатсионӣ ва дигар намудҳои бехатарии бо санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраргардида мебошад.
6. Ба ваколати истисноии мақоми экспертизаи давлатӣ гузаронидани экспертизаи асосноккунии сармоягузориҳо, асосноккунии ҳалҳои техникию иқтисодӣ ва ҳисобӣ кардани ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ барои сохтмони объектҳое (маҷмааҳое) дахл доранд, ки:

- аз ҳисоби сармоягузориҳои давлатӣ ё бо иштироки онҳо бунёд мешаванд, ҳамчунин бе иштироки сармояи давлатӣ бунёд мегарданд, вале мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳиссаи моликияти давлатиро дар ҳаҷми маҳсулоти истеҳсолшаванда ё хизматрасонӣ пешбинӣ мекунанд;
- мутобиқат ба талаботи меъёрҳои давлатӣ оид ба бехатарии санитарӣ, экологӣ, сӯхторнишонӣ, таркиш, ҳифзи меҳнат, устувории конструксияҳо, пойдории фаъолият дар ҳолати хатарнокии потенсиалӣ ва объектҳои аз ҷиҳати техникӣ мураккаб, таъмин намудани дастрасии объектҳои инфрасохтори иҷтимоӣ, нақлиёт ва истироҳатиро ба маъюбон, новобаста ба сарчашмаҳои маблағгузории сохтмон талаб мекунанд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577).

7. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки барои гузаронидани экспертизаи давлатии ҳуҷҷатҳои лоиҳавии сохтмон ҷалб карда мешаванд, инчунин мақомоти ваколатдори анҷомдиҳандаи экспертизаи давлатӣ вазифадоранд махфияти экспертизаи гузаронидашударо риоя намуда, сирри тиҷоратии лоиҳаи баррасишавандаро таъмин намоянд, агар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигарро пешбинӣ накарда бошанд.

8. Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки барои гузаронидани экспертизаи давлатии ҳуҷҷатҳои лоиҳавии сохтмон ҷалб карда мешаванд (аз ҷумла экспертизаи давлатӣ), бояд дар фаъолияти худ нисбат ба таҳлил, арзёбӣ ба манфиатнокии маблағгузориҳо ва сифати лоиҳаҳо аз субъектони фаъолияти меъморию шаҳрсозӣ ва сохтмонӣ вобаста набошанд.

9. Тасдиқ намудани ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ ё лоиҳаи ба озмун омодашуда, додани иҷозат барои оғоз намудани сохтмон ва амалӣ гардонидани лоиҳаҳои меъморӣ, шаҳрсозӣ ва сохтмонӣ бе хулосаи мусбии экспертизаи давлатӣ иҷозат дода намешавад. Ворид намудани тағйирот ба лоиҳаҳои тасдиқшудаи меъморӣ, шаҳрсозӣ ва сохтмонӣ танҳо баъд аз мувофиқаи онҳо бо мақомоти ваколатдори экспертизаи давлатӣ, ки лоиҳаҳоро аз экспертиза мегузаронанд, иҷозат дода мешавад.

10. Тартиби гузаронидани экспертизаи байнидавлатӣ мувофиқи шартномаҳои байналмилалӣ муқаррар мегардад.

11. Талаб намудани гузаронидани дигар экспертизаҳои давлатӣ ё мувофиқасозии ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи моддаи мазкур ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи экспертизаи экологӣ» иҷозат дода намешавад.

12. Мӯҳлати гузаронидани экспертизаи давлатии объектҳо набояд аз як моҳи тақвимӣ зиёд бошад.

13. Мӯҳлати гузаронидани экспертизаи давлатии объектҳои мураккаб ва калонҳаҷм тавассути шартномаи тарафайн муқаррар карда мешавад.

14. Асосҳо барои рад кардани қабули ҳуҷҷатҳои лоиҳавии барои экспертизаи давлатӣ пешниҳодшуда инҳо мебошанд:

- нопурра будани ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ;

- тайёр кардани ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ аз тарафи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, ки иҷозатномаи фаъолияти таҳияи лоиҳаҳоро надоранд.

15. Натиҷаи экспертизаи давлатии ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ, хулосаи мувофиқ будан (хулосаи мусбӣ) ё мувофиқ набудани (хулосаи манфии) ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ ба талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

16. Баҳсҳо оид ба хулосаи экспертизаи давлатӣ бо роҳи судӣ ҳал карда мешаванд.
17. Фармоишгар ҳуқуқ дорад ҳуҷҷатҳои лоиҳавиро пас аз ворид намудани тағйироти зарурӣ ба он такроран барои экспертиза пешниҳод намояд.

Моддаи 65. Экспертизаи ғайридавлатии ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ

1. Шахсони воқеӣ ва ҳукуқӣ метавонанд новобаста ба ҳатмӣ будан ё набудани экспертизаи давлатии ҳуҷҷати дахлдори лоиҳавӣ онро дар асоси шартнома барои экспертизаи ғайридавлатӣ пешниҳод намоянд.
2. Экспертизаи ғайридавлатии ҳуҷҷатҳои лоиҳавиро шахсони ҳуқуқӣ, ки дорои аккредитатсия мебошанд, дар асоси шартнома бо фармоишгар (сохтмончӣ) ё шахсе, ки дар асоси шартнома бо сохтмончӣ ё фармоишгар ҳуҷҷатҳои лоиҳавиро тайёр мекунад, мегузаронанд.

3. Тартиби гузаронидани эксперизаи ғайридавлатӣ ва аккредитатсияи коршиносонро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.

Моддаи 66. Иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ

1. Иҷозат барои оғози корҳои сохтмонӣ мувофиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи низоми иҷозатдиҳӣ» дода мешавад.

2. Сохтмон, таҷдиди объектҳо, инчунин таъмири асосии онҳо, агар ҳангоми гузаронидани он ба хусусиятҳои конструктивӣ ва дигар хусусиятҳои боэътимодӣ ва бехатарии чунин объектҳо таъсир нарасад, дар асоси иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ амалӣ карда мешавад, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи моддаи мазкур.

3. Иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ дар объектҳои дорои аҳамияти ҷумҳуриявӣ ва стратегӣ, ки номгӯи онҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ намудааст, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ дода мешавад. Иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонии дигар объектҳо аз ҷониби мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад.

4. Шахс бо мақсади гирифтани иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ, таҷдид, таъмири асосии объектҳои дахлдор ба мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозӣ ариза пешниҳод менамояд. Ба ариза бояд нусхаи ҳуҷҷатҳои зерин замима карда шаванд:

- қарори мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ (ба истиснои ноҳияҳои шаҳри Душанбе) дар бораи сохтмони бино ва иншоот (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577);

- ҳуҷҷати тасдиқкунандаи ҳуқуқи истифодаи қитъаи замин (сертификати ҳуқуқи истифодаи замин);

- ҳуҷҷати лоиҳавии тасдиқшуда;

- хулосаи мусбии экспертизаи ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ дар ҳолати тибқи моддаи 64 Кодекси мазкур ҳатмӣ будани экспертизаи давлатии ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ;

- хулосаи экспертизаи давлатии экологӣ.

5. Талаб кардани дигар ҳуҷҷатҳое, ки дар моддаи мазкур пешбинӣ нашудаанд, манъ аст.

6. Мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозӣ дар давоми се рӯзи корӣ аз рӯзи гирифтани ариза дар бораи додани иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ:

- мавҷуд будани ҳуҷҷатҳои ба ариза замимагардидаро месанҷад;

- мутобиқати ҳуҷҷатҳои лоиҳавиро ба талаботи қонунгузории шаҳрсозӣ муайян менамояд;

- мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ барои корҳои сохтмонӣ иҷозат медиҳад ё бо нишон додани сабабҳои асоснок аризаро дар бораи додани иҷозат рад мекунад.

7. Мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозӣ дар давоми се рӯз аз рӯзи додани иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ нусхаи онро ба мақомоти ваколатдори назорати давлатии назорати меъморӣ ва шаҳрсозӣ мефиристонад.

8. Мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозӣ метавонад танҳо дар ҳолати мавҷуд набудани ҳадди ақал яке аз ҳуҷҷатҳои пешбининамудаи қисми 4 моддаи мазкур ё мутобиқ набудани ҳуҷҷатҳои пешбинишуда ба талаботи қонунгузорӣ оид ба шаҳрсозӣ, додани иҷозатро барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ рад намояд.

9. Гирифтани иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонии бино ва иншооте, ки тибқи қисми 3 моддаи 63 Кодекси мазкур барои сохтмони онҳо омода ва мувофиқа намудани ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ ҳатмӣ нест, талаб карда намешавад.

10. Иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ барои объекти мушаххас бо нишон додани мӯҳлати давомнокии сохтмони ин объект дода мешавад.

11. Мӯҳлати амали иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ дар асоси аризаи соҳиби иҷозат, ки на кам аз як моҳи тақвимӣ то ба охир расидани мӯҳлати амали он пешниҳод шудааст, аз ҷониби мақоме, ки онро додааст, тамдид карда мешавад. Ариза дар бораи тамдиди мӯҳлати амали иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ танҳо дар ҳолате мумкин аст рад карда шавад, агар сохтмон, таҷдид, таъмири асосии объекти сохтмон то ба охир расидани мӯҳлати пешниҳоди чунин ариза шурӯъ нагардида бошанд.

12. Ҳангоми гузаштани ҳуқуқи истифодаи қитъаи замин ва объектҳои сохтмонӣ ба дигар шахс, мӯҳлати амали иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ, ки пеш аз гузаштани ҳуқуқи истифодаи қитъаи замин ва объектҳои сохтмонӣ гирифта шудааст, нигоҳ дошта мешавад.

13. Додани иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ дар объектҳое, ки маълумот дар бораи онҳо дорои сирри давлатӣ мебошад, мутобиқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи сирри давлатӣ амалӣ карда мешавад.

14. Дар ҳолати рад гардидани ариза оид ба додани иҷозат барои оғоз намудани корҳои сохтмонӣ ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ ва ё суд шикоят кардан мумкин аст.

БОБИ 10. НАЗОРАТ ВА ИҶОЗАТНОМАДИҲӢ ДАР СОҲАИ ШАҲРСОЗӢ

Моддаи 67. Назорат дар соҳаи шаҳрсозӣ

1. Назорат дар соҳаи шаҳрсозӣ бо мақсади таъмини риояи талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби иштирокчиёни фаъолияти шаҳрсозӣ ҳангоми омодагӣ ба сохтмон, таҳияи ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ, иҷрои корҳои сохтмонӣ, қабули объекти сохтмонаш ба итмомрасида, инчунин дар раванди истифодаи он дар давраи мӯҳлати кафолатдодашуда амалӣ карда мешавад.

2. Дар соҳаи шаҳрсозӣ намудҳои зерини назорат амалӣ карда мешаванд:

- назорати давлатӣ;

- назорати техникӣ;

- назорати муаллифӣ;

- намудҳои дигари назорат, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудааст.

Моддаи 68. Назорати давлатӣ дар соҳаи шаҳрсозӣ

1. Назорати давлатиро дар соҳаи шаҳрсозӣ мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ, сохторҳои маҳаллии он ва мақоми ваколатдори давлатии назорати меъморӣ ва шаҳрсозӣ мутобиқи низомномаи худ, ки бо тартиби муқарраргардида тасдиқ гардидааст, амалӣ менамоянд.

2. Мақоми ваколатдори давлатии назорати меъморӣ ва шаҳрсозӣ ваколатҳои зерин дорад:

- ба лоиҳаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаи сохтмон хулоса пешниҳод менамояд;

- риояи расмиёти муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи фаъолияти шаҳрсозиро ҳангоми таҳия ва тасдиқ намудани ҳуҷҷатҳои банақшагирии ҳудуд, қоидаҳои заминистифодабарӣ ва иморатсозӣ, ҳуҷҷатҳо оид ба банақшагирии ҳудуд, нақшаҳои генералии маҳалҳои аҳолинишин назорат менамояд;

- риояи талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва техникӣ, ҳуҷҷатҳои лоиҳавии тасдиқгардидаро аз ҷониби иштирокчиёни фаъолияти шаҳрсозӣ, инчунин мутобиқати мавод, маснуот ва конструксияҳои дар сохтмон истифодашавандаро ба ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ ва сертификатҳо назорат менамояд;

- амалӣ намудани назорати техникӣ ва назорати муаллифии ҷараёни сохтмон ва назорати сифат дар объектҳои сохтмон;

- ваколатҳои дигари пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамояд.
3. Шахсони мансабдори мақоми ваколатдори давлатии назорати меъморӣ ва шаҳрсозӣ ҳуқуқ доранд:

- фаъолияти мақомоти давлатӣ, корхонаҳо, муассисаҳо, дигар ташкилотҳо ва сохторҳои тобеи онҳоро оид ба риояи қонунгузории шаҳрсозӣ назорат кунанд;

аз роҳбарон ва дигар шахсони мансабдори мақомоти давлатӣ, корхонаҳо, муассисаҳо ва дигар ташкилотҳо додани ҳуҷҷатҳо, мавод ва маълумоти зарурӣ, инчунин ҷудо намудани мутахассисонро барои ошкор намудани масъалаҳои бамиёномада талаб намоянд;

- аз шахсоне, ки ба риоя накардани қонунгузории шаҳрсозӣ роҳ додаанд, баёнот гиранд.
4. Шахсони мансабдори мақоми ваколатдори давлатии назорати меъморӣ ва шаҳрсозӣ дар ҳолатҳои ошкор намудани далелҳои аз ҷониби шахсони мансабдори мақомоти давлатӣ, корхонаҳо, муассисаҳо, дигар ташкилотҳо риоя накардани қонунгузории шаҳрсозӣ, ӯҳдадоранд:

- ба мақомоти дахлдори давлатӣ, корхонаҳо, муассисаҳо, дигар ташкилотҳо дар бораи бартараф намудани ҳолатҳои ошкорнамудаи риоя накардани қонунгузории шаҳрсозӣ ва муқаррар намудани мӯҳлати бартараф кардани он амрнома диҳанд;

- ба мақомоти прокуратура дар бораи далелҳои риоя накардани қонунҳо ҷиҳати андешидани чораҳо маълумот фиристонанд;

- барои ба ҷавобгарии муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон кашидани роҳбарон ва дигар шахсони мансабдори мақомоти давлатӣ, корхонаҳо, муассисаҳо, дигар ташкилотҳо чораҳо андешанд.

5. Шахсони мансабдори мақомоти давлатӣ, корхонаҳо, муассисаҳо, дигар ташкилотҳо ӯҳдадоранд:

- бо дархости мақомоти ваколатдори давлатии назорати шаҳрсозӣ ҳуҷҷат ва маводи барои назорат зарурро пешниҳод намоянд;

- нусхаи ҳуҷҷатҳои банақшагирии ҳудудӣ, қоидаҳои заминистифодабарӣ ва иморатсозиро дар давоми 10 рӯзи корӣ пас аз тасдиқи онҳо дар шакли ҳомили коғазӣ ё электронӣ ба мақомоти ваколатдори давлатии назорати шаҳрсозӣ пешниҳод намоянд;

- ба кори шахсони мансабдори мақомоти ваколатдори давлатии назорати шаҳрсозӣ мусоидат намоянд.

Моддаи 69. Назорати техникӣ

1. Фармоишгар ё шахси ваколатдори он вазифадор аст, ки назорати техникии иҷрои корҳои сохтмониро анҷом диҳад. Амалӣ кардани назорати техникӣ вазифаи фармоишгар мебошад.
2. Вобаста ба шароити сохтмон фармоишгар метавонад назорати техникиро мустақилона ё дар асоси шартнома бо ҷалб намудани муҳандис (ташкилоти муҳандисӣ) анҷом диҳад.

Моддаи 70. Назорати муаллифии сохтмон

1. Назорати муаллифии сохтмон ҳатмист ва онро таҳиягари лоиҳаи меъморӣ ё сохтмонӣ бо мақсади таъмини мутобиқати хулосаҳои меъморию сохтмонӣ, технологӣ, дигар қарорҳои техникӣ ва нишондиҳандаҳои техникию иқтисодии объектҳои сохтмонии ба истифода додашаванда ба қарори лоиҳавӣ ва нишондиҳандаҳои он анҷом медиҳад.

2. Назорати муаллифии сохтмон дар асоси шартномае, ки байни фармоишгар ва таҳиягари лоиҳаи меъморӣ ё сохтмонӣ баста шудааст, анҷом дода мешавад.

Моддаи 71. Иҷозатномадиҳӣ ба фаъолияти шаҳрсозӣ

Иҷозатномадиҳӣ ба фаъолияти шаҳрсозӣ мувофиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи иҷозатномадиҳӣ ба баъзе намудҳои фаъолият» амалӣ карда мешавад.

БОБИ 11. ҚАБУЛ ВА ИСТИФОДАБАРИИ ОБЪЕКТҲОИ СОХТМОН. МӮҲЛАТИ ИСТИФОДАИ ОБЪЕКТҲОИ СОХТМОН

Моддаи 72. Қабули объектҳо барои истифода

1. Қабули объектҳои сохташуда барои истифода тибқи талаботи қонунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад.

2. Дар ҳолатҳои алоҳида, ки дар моддаи 73 Кодекси мазкур пешбинӣ шудаанд, объекти сохтмониро барои истифода соҳибмулк (фармоишгар, сармоягузор ё иморатсоз) мустақилона қабул мекунад.

3. Санади комиссияи давлатии қабул дар бораи ба истифода қабул кардани объекти сохташуда ҳангоми бақайдгирии давлатии ҳуқуқи моликият ба объекти мазкур асос мебошад.

4. Санади комиссияи давлатиро дар бораи ба истифода додани объекти сохташуда бояд мақоме, ки комиссияи давлатии қабулро таъин намудааст, дар мӯҳлатҳои зерин тасдиқ кунад:

- барои объектҳои таъиноти истеҳсолӣ дар мӯҳлати на зиёда аз 5 рӯзи корӣ аз рӯзи ба имзо расонидани санад;

- барои объектҳои таъиноти манзилию шаҳрвандӣ дар мӯҳлати на зиёда аз 3 рӯзи корӣ аз рӯзи ба имзо расонидани санад.

5. Санаи ба истифода додани объекти қабулнамудаи комиссияи давлатии қабул санаи тасдиқ шудани санад дар бораи ба истифода қабул кардани объект аз тарафи мақоме, ки комиссияро таъин кардааст, ба ҳисоб меравад.

6. Истифодаи объекти сохташуда бе хулосаи мусбии комиссияи давлатии қабул, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи моддаи 77 Кодекси мазкур, иҷозат дода намешавад.

Моддаи 73. Объектҳое, ки соҳибмулк метавонад мустақилона ба истифода қабул намояд

(ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577)

Соҳибмулк (фармоишгар, сармоягузор ё иморатсоз) ҳуқуқ дорад объектҳои сохтмонашон анҷомёфтаи зеринро мустақилона барои истифода қабул намояд:

- таҷдиди (азнавтарҳрезии, азнавтаҷҳизонидани) бинои истиқоматӣ ва ғайриистиқоматӣ (ба истиснои биноҳои бисёрҳуҷрадор), ки бо тағйирдиҳии конструксияи асосӣ ва деворҳои бино, системаҳои муҳандисӣ ва таҷҳизот, инчунин азнавбашаклдарории (тағйир додани таъиноти вазифавии) бино вобаста намебошанд;

иншооти (биноҳои) муваққатӣ;
иморатҳои хоҷагию маишӣ дар ҳудуди қитъаҳои инфиродии наздиҳавлигӣ, хонаҳои шахсӣ, иморатҳо дар қитъаҳои замини ҷамъиятҳои боғу токпарварӣ, ва сабзавоткорӣ, унсурҳои ободонии ҳудудҳои назди бино ё қитъаҳои заминҳои наздиҳавлигӣ (боғҳо);

- азнавтарҳрезии (азнавтаҷҳизонидани) биноҳои таъиноти ғайриистеҳсолӣ, ки дар биноҳои мавҷудбуда анҷом дода мешавад ва тағйир додани конструксияи асосии биноро талаб наменамояд;

шаклҳои хурди меъморӣ, майдончаҳои кушоди варзишӣ, роҳравҳо, ободонӣ, сангфарш кардани атрофи биноҳо (иншоот) ва тавора кашидани ҳудуди замини тибқи ҳуҷҷатҳои ҳуқуқмуайянкунанда ба соҳибмулк вобастагардида;
бино ва иншооти дар қисми 3 модцаи 63 Кодекси мазкур зикргардида.

Тартиби мустақилона барои истифода қабул намудани бино ва иншоотро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577).

Моддаи 74. Комиссияи давлатии қабул

1. Объекти сохташудаи ба истифода омодаро, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи моддаи 73 Кодекси мазкур, комиссияи давлатии қабул, ки мақоми коллективӣ, муваққатӣ ё доимоамалкунанда мебошад, дар мӯҳлатҳои муайянгардида, дар асоси лоиҳаи тасдиқшуда ва ҳангоми мавҷуд будани хулосаи мусбии комиссияи корӣ барои истифода қабул мекунад.

2. Комиссияи давлатии қабулро вобаста ба аҳамият ё арзиши сохтмони объекти барои истифодабарӣ қабулшаванда мақомоти зерин таъин менамоянд:

- Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ ё мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳрҳо ва ноҳияҳо;

- мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ;

- мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳрҳо ва ноҳияҳо.

3. Тартиби кори комиссияҳои давлатии қабул, ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои онҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

Моддаи 75. Бақайдгирии объектҳои сохтмон

1. Объектҳои сохташуда ва сохтмонашон нотамом, инчунин ҳуқуқҳо ба онҳо бояд ба қайди давлатӣ гирифта шаванд.

2. Бақайдгирии давлатии объектҳои сохташуда ва сохтмонашон нотамом, инчунин ҳуқуқ ба онҳо бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи бақайдгирии давлатии молу мулки ғайриманқул ва ҳуқуқҳо ба он» амалӣ карда мешавад.

Моддаи 76. Мӯҳлати меъёрии истифодаи объектҳои сохтмон

1. Объектҳои сохташуда бояд ба талаботи бехатарӣ барои ҳаёт ва саломатии шаҳрвандон, беосеб нигоҳ доштани молу мулки шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ, бехатарии экологии ҷараёни мӯҳлати меъёрии истифодаи он мутобиқ бошад. Мӯҳлати меъёрии истифодаи объектҳои сохтмонро мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ муқаррар менамоянд.

2. Мӯҳлати меъёрии истифодаи объекти сохтмон дар ҳуҷҷатҳои лоиҳавии сохтмон пешбинӣ карда мешаванд.

3. Таҳиягари ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ ва пудратчӣ бехатарии объекти сохтмонро дар ҷараёни мӯҳлати меъёрии истифодаи он кафолат медиҳанд.

Моддаи 77. Истифодаи объекти сохтмон дар мӯҳлати кафолат

1. Агар дар шартномаи пудратии сохтмон тартиби дигар пешбинӣ нагардида бошад, пудратчӣ дар мӯҳлати муқарраргардидаи кафолат имконпазирии истифодаи объекти сохтмонро кафолат медиҳад.
2. Фармоишгар, соҳибмулки объекти сохтмон то ба охир расидани мӯҳлати кафолат вазифадоранд объекти сохтмонро давра ба давра дар мӯҳлати муқарраргардида, вале на кам аз як маротиба дар се сол аз назари техникӣ гузаронанд, санад тартиб дода, дар он ҳолати техникӣ ва норасоиҳои ошкоргардидаро нишон диҳанд. Ҳангоми зарурат фармоишгар, соҳибмулки объекти сохтмон ҳуқуқ доранд намояндагони пудратчӣ, мақомоти ваколатдори давлатии назорати меъморӣ ва шаҳрсозӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатиро ҷиҳати иштирок дар азназаргузаронӣ ҷалб намоянд.

3. Ҳангоми гузаштани ҳуқуқи моликият (ҳуқуқи истифодабарӣ) бо ташаббуси соҳибмулки (истифодабарандаи) нав метавонад пеш аз мӯҳлат азназаргузаронии техникӣ анҷом дода шавад.
4. Талабот дар бораи рафъи нуқсонҳо аз ҷониби фармоишгар, соҳибмулки объекти сохтмон дар ҷараёни мӯҳлати кафолат ба пудратчӣ пешниҳод карда мешавад. Пудратчӣ нуқсонҳоро дар мӯҳлатҳое, ки бо фармоишгар, соҳибмулки объекти сохтмон ба мувофиқа расонида шудааст, бартараф менамояд.
5. Агар пудратчӣ аз бартараф кардани нуқсонҳо саркашӣ кунад ё мӯҳлати мувофиқашудаи рафъи нуқсонҳоро ба таъхир андозад, фармоишгар ҳуқуқ дорад нуқсонҳоро бо гузаронидани маблағи хароҷот аз ҳисоби пудратчӣ мустақилона бартараф намояд.

6. Андозаи маблағи хароҷоти вобаста ба рафъи нуқсонҳо дар асоси нархҳое муайян карда мешавад, ки ҳангоми иҷрои корҳои дахлдори сохтмонӣ амал мекарданд.

Моддаи 78. Ӯҳдадориҳои соҳибмулкон ва истифодабарандагон ҳангоми истифодаи объекти сохтмон

1. Соҳибмулкон ва истифодабарандагони объектҳои сохтмон вазифадоранд объектҳоро мувофиқи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин таъиноти мақсаднок ва функсионалии он истифода баранд.
2. Агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад, соҳибмулкон ва истифодабарандагони объектҳо ҳангоми истифодаи онҳо ӯҳдадоранд:

- тарҳи меъмории объектҳои сохтмонро нигоҳ доранд;

- ҳолати техникии объектҳои сохтмонро аз назар гузаронанд;

- объектҳои сохтмонро дар ҳолатҳои дахлдори техникӣ, санитарию эпидемологӣ, зиддисӯхторӣ, экологӣ ва меъморию эстетикӣ нигоҳ доранд;

- талаботи соҳаи ҳифзи муҳити зистро риоя намоянд;

- дар тамоми мӯҳлати кафолати истифодаи объектҳои сохтмон ҳуҷҷатҳои лоиҳавии онҳоро нигоҳ доранд.

3. Агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигареро муқаррар накарда бошад, соҳибмулк ва истифодабарандаи объектҳои сохтмон вазифадоранд давра ба давра таъмири объектҳои истифодашавандаро гузаронанд, талаботи мақомоти маҳаллии меъморӣ ва шаҳрсозӣ ва дигар мақомоти давлатиеро, ки назорати истифодаи объектҳои сохтмонро дар мӯҳлатҳои кафолати истифодаи онҳо амалӣ месозанд, иҷро намоянд.

4. Таъмири давра ба давраи объектҳои сохтмонро қоидаҳои истифодаи он муқаррар менамоянд.

БОБИ 12. БОЗДОШТАН ВА МАВҚУФ ГУЗОШТАНИ СОХТМОН, ТАҶЗИЯ ВА ВАЙРОН НАМУДАНИ БИНО ВА ИНШООТ

Моддаи 79. Боздоштан ва мавқуф гузоштани сохтмон

1. Боздоштани сохтмон - муваққатан қатъ намудани иҷрои корҳои сохтмонӣ вобаста ба ҳолатҳое мебошад, ки ба танаффусҳои технологӣ дар сохтмон (иҷрои корҳои сохтмонӣ) вобаста нестанд ва боиси ҳатман бекор кардани шартномаи пудратии сохтмонӣ намегарданд.

2. Сохтмон бо қарорҳои зерин метавонад боздошта шавад:

- мақоми ваколатдори давлатии назорати меъморӣ ва шаҳрсозӣ, мақомоти дигари давлатӣ дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- пудратчӣ - ҳангоми имконнопазир будани иҷрои минбаъдаи корҳои сохтмонӣ дар ҷараёни беш аз як моҳ бо сабабҳои муваққатан мавҷуд набудани масолеҳи сохтмонӣ ва (ё) таҷҳизоте, ки фармоишгар бояд фароҳам орад ё аз ҷониби фармоишгар дар мӯҳлатҳои муайяннамудаи шартномаи пудрати сохтмонӣ напардохтани маблағи корҳои иҷрошуда;

- фармоишгар - бо мақсади мавқуф гузоштани объекти сохтмон ё минбаъд қатъ намудани сохтмон, инчунин дар кори пудратчӣ ошкор намудани норасоиҳое, ки метавонанд боиси таҳдид ба бехатарӣ ва эътимоднокии объекти сохтмон гарданд.

3. Боздоштани сохтмон инчунин метавонад аз ҷониби мақомот ё шахсони ваколатдор мутобиқи асосҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) шартнома амалӣ гардад.
4. Мавқуф гузоштани объекти сохтмонаш нотамом - боздоштани сохтмон ба мӯҳлати беш аз нӯҳ моҳ мебошад, ки бо тартиби муқарраргардида ба расмият дароварда шуда, боиси бекор кардани шартномае гардидааст, ки сохтмон дар асоси он сурат мегирад.

5. Мавқуф гузоштани объекти сохтмонаш нотамом инҳоро дар бар мегирад:

- қатъи иҷрои корҳои сохтмонӣ, ки ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ барои сохтмон пешбинӣ намудаанд;

- амалӣ намудани чораҳои зарурӣ оид ба таъмини беосеб нигоҳ доштани объекти сохтмон;

- ба охир расидани ҳисоббаробаркунии фармоишгар, маблағгузор бо пудратчӣ барои иҷрои корҳои сохтмонӣ ва бекор кардани шартномаи пудратии сохтмон;

- аз ҷониби фармоишгар, сармоягузор, муҳандис (ташкилоти муҳандисӣ) давра ба давра аз назар гузаронидани объекти сохтмонаш нотамоми мавқуфгузошта барои таъмини беосеб нигоҳ доштан ва бехатарии он.

6. Қарор оид ба мавқуф гузоштани объекти сохтмонаш нотамом дар ҳолатҳои зерин қабул карда мешавад:

- ошкор намудани номутобиқатии лоиҳа ба талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва регламентҳои техникӣ дар ҷараёни сохтмон;

- ошкор намудани нуқсон дар ҳуҷҷатҳои лоиҳавии сохтмон, ки моҳиятан тағйир додани онро талаб менамояд;

- набудани маблағи фармоишгар барои маблағгузории минбаъдаи сохтмон;
- бо асосҳои дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ё шартномаи пудратии сохтмон пешбинӣ намудаанд.

7. Қарорро оид ба мавқуф гузоштани объекти сохтмонаш нотамом инҳо қабул менамоянд:
- Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ё мақоми ваколатдори давлатии назорати меъморӣ ва шаҳрсозӣ оид ба объекти сохтмонашон нотамоме, ки аз ҳисоби маблағи буҷети ҷумҳуриявӣ сохта мешаванд;
- мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ - оид ба объектҳои сохтмонашон нотамоме, ки аз ҳисоби маблағи буҷети маҳаллии дахлдор сохта мешаванд;

- фармоишгарони дигар - оид ба дигар объекти сохтмонаш нотамом.

8. Ҳангоми ба мӯҳлати беш аз се моҳ боздоштани сохтмон, шахсони дар моддаи мазкур пешбинигардида вазифадоранд дар давоми як моҳи пас аз гузаштани мӯҳлати боздоштани сохтмон дар хусуси мавқуф гузоштани объекти сохтмонаш нотамом қарор қабул намоянд.

9. Дар қароре, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатии назорати меъморӣ ва шаҳрсозӣ оид ба объекти сохтмонаш нотамом, фармоишгар ва ё дигар шахси ваколатдор оид ба мавқуф гузоштани объекти сохтмонаш нотамом қабул карда мешавад, бояд санаи боздоштани корҳо, манбаи маблағгузорӣ, мӯҳлати таҳияи ҳуҷҷатҳое, ки барои мавқуфгузорӣ заруранд, инчунин тадбирҳо ҷиҳати таъмини беосеб нигоҳ доштани масолеҳи сохтмон ва таҷҳизот бо зикри шахсе, ки масъули беосеб нигоҳ доштани он мебошад, муқаррар карда шаванд.

10. Фармоишгар ё пудратчӣ дар давоми 14 рӯз аз санаи қабули қарор дар бораи мавқуф гузоштани объекти сохтмонаш нотамом маводи зеринро таҳия менамояд:

- санади мавқуфгузории объекти сохтмонаш нотамом, бо зикри арзиши нархномавии ҳаҷми корҳои иҷрошуда то лаҳзаи мавқуф гузоштани сохтмон, ки ба он рӯйхати масолеҳи сохтмонии истифоданашуда ва таҷҳизоти васлнагардида замима карда мешавад;

- номгӯи корҳо ва хароҷоте, ки барои таъмини беосеб нигоҳ доштани объекти сохтмонаш нотамоми мавқуфгузошташуда ё унсурҳои конструктивии он заруранд.

11. Дар асоси номгӯи корҳо ва хароҷоте, ки барои таъмини беосеб нигоҳ доштани объекти сохтмонаш нотамоми мавқуфгузошта ё унсурҳои конструктивии он заруранд, таҳиягари ҳуҷҷати лоиҳавӣ бо назардошти чорабиниҳо оид ба таъмини беосеб нигоҳ доштани объекти сохтмонаш нотамом ва ҳуҷҷатҳои техникӣ дар хусуси мавқуфгузории он харҷнома таҳия менамояд.

12. Корҳои сохтмонӣ оид ба мавқуфгузории объекти сохтмонаш нотамом, ки дар харҷнома инъикос ёфтаанд, аз ҷониби пудратчӣ мутобиқи созишномаи иловагӣ ба шартномаи пудратии сохтмон сурат мегиранд, ки дар он мӯҳлати иҷрои корҳо, мӯҳлати ба фармоишгар супоридани объекти сохтмонаш нотамоми мавқуфгузошташуда ё унсурҳои конструктивии он пешбинӣ мегарданд.

13. Пудратчӣ вазифадор аст ба фармоишгар объекти сохтмонаш нотамоми мавқуфгузошташударо дар мӯҳлати мувофиқагардида супорад, зарари бо гуноҳи ӯ расонидашударо ҷуброн намояд ва фармоишгар бояд ин объектро қабул кунад.

14. Объекти сохтмонаш нотамом метавонад дар ҳолати мавқуфгузорӣ на беш аз панҷ сол қарор дошта бошад. Пас аз рафъи сабабҳое, ки боиси мавқуфгузории объекти сохтмонаш нотамом гардидааст, бояд дар бораи аз нав оғоз намудани сохтмон қарор қабул карда шавад. Объекти сохтмонаш нотамом мутобиқи санад ва хулосаи таҳиягари ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ оид ба ҳолати техникии он ба пудратчӣ супорида мешавад. Идома додани сохтмон бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.

15. Дар мӯҳлати мавқуфгузории объекти сохтмонаш нотамом фармоишгар вазифадор аст барои бартараф намудани сабабҳое, ки боиси мавқуфгузорӣ гардидаанд, тадбирҳо андешад, тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон сохтмони объектро ба охир расонад ё бо дигар роҳ имконияти ба охир расонидани сохтмонро ҳал кунад (фурӯшад, ба дигар кас диҳад ва ғайра).

16. Бо гузаштани мӯҳлати муайяншудаи мавқуфгузории объекти сохтмонаш нотамом фармоишгар вазифадор аст объектро таҷзия намояд ё вайрон кунад ва қитъаи барои сохтмон ҷудошудаи заминро тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳолати аввала баргардонад.

17. Дар ҳолати иҷро нашудани талаботи қисми 13 ҳамин модда аз ҷониби фармоишгар тибқи аризаи мақоми ваколатдори давлатии назорати шаҳрсозӣ суд метавонад дар бораи вайрон кардани объекти сохтмонаш нотамоми мавқуфгузошташуда ва пардохтани хароҷоти вобаста ба он аз тарафи фармоишгар қарор қабул намояд.

Моддаи 80. Таҷзия ва вайрон намудани бино ва иншоот

1. Бино ва иншоот ё як қисми онҳо таҷзия ва вайрон карда мешаванд, агар:

- дар қитъаи замини худсарона ишғолнамуда сохта шуда бошанд;

- дорои нуқсоне бошанд, ки ба ҳаёт ва саломатии шаҳрвандон, беосеб нигоҳ доштани молу мулки шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ таҳдид кунанд ва ин норасоиҳо наметавонанд дар ҷараёни таъмир ё азнавсозӣ бартараф карда шаванд;

- қитъаи замине, ки дар он бино ва иншоот ҷойгир шудаанд, дар ҳолатҳои пешбининамудаи Кодекси замини Ҷумҳурии Тоҷикистон барои эҳтиёҷоти давлатӣ ё ҷамъиятӣ гирифта шавад.

2. Қарор дар бораи таҷзия ва вайрон кардани бино ва иншоот бо асосҳои пешбининамудаи қисми 1 моддаи мазкур бо пешниҳоди мақомоти дахлдори давлатӣ аз ҷониби суд, инчунин соҳибмулк ё мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ қабул карда мешавад.

3. Зарари дар натиҷаи қатъ шудани ҳуқуқи молумулкӣ ҳангоми вайрон намудани бино ё иншоот расонидашуда, бо назардошти нархи бозорӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳолатҳои зерин ҷуброн карда мешавад:

- гирифтани қитъаи замин барои эҳтиёҷоти давлатӣ ё ҷамъиятӣ аз ҳисоби фармоишгар (бо ҷалби нархгузори мустақил);

- дар натиҷаи амали (беамалии) ғайриқонунии мақомоти давлатӣ ва шахсони мансабдори он.

4. Таҷзия ва вайрон намудани бино, иншоот аз ҳисоби соҳибмулк дар ҳолатҳои пешбининамудаи сархатҳои якум ва дуюми қисми 1 моддаи мазкур амалӣ карда мешаванд. Дар ҳолати аз ҷониби соҳибмулк таҷзия ва вайрон накардани бино ва иншоот, мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳо дар асоси талаботи сархати шашуми қисми 1 моддаи 15 Кодекси мазкур таҷзия ва вайрон кардани бино ва иншоотро ташкил менамоянд (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577).

5. Дар ҳолати пайдо шудани баҳсҳо нисбат ба қарори оид ба таҷзия ё вайрон кардани бино, иншоот ва (ё) қисми онҳо қабулшуда инчунин дар хусуси пардохт намудани товони зарар ва хароҷоти пешбининамудаи қисмҳои 2 ва 3 ҳамин модда ба суд шикоят кардан мумкин аст. То лаҳзаи аз ҷониби суд моҳиятан қабул гардидани қарор, иҷрои қарор оид ба таҷзия ва ё вайрон кардани бино, иншоот ё қисми онҳо боздошта мешавад.

БОБИ 13. ҶАВОБГАРӢ БАРОИ ВАЙРОН КАРДАНИ ҚОНУНГУЗОРӢ ДАР БОРАИ ФАЪОЛИЯТИ ШАҲРСОЗӢ ВА ҶУБРОНИ ЗАРАР

Моддаи 81. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Кодекси мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Кодекси мазкур, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 82. Ҷуброни зарари ба ҳаёт ва саломатии шахсони воқеӣ, молу мулки шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҳангоми амалӣ намудани банақшагирии ҳудудӣ ва минтақабандии шаҳрсозӣ расонидашуда

1. Ҷуброни зарари ба ҳаёт ва саломатии шахсони воқеӣ, молу мулки шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ расонидашуда, ки дар натиҷаи тасдиқ намудани ҳуҷҷатҳои ба талаботи регламентҳои техникӣ ҷавобгӯнабудаи банақшагирии ҳудудии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба амал омадаанд, дар ҳаҷми пурра барқарор карда мешавад.

2. Ҷуброни зарари ба ҳаёт ё саломатии шахсони воқеӣ, молу мулки шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ расонидашуда, ки дар натиҷаи тасдиқ намудани ҳуҷҷатҳои ба талаботи регламентҳои техникӣ ҷавобгӯнабудаи банақшагирии ҳудудии воҳидҳои маъмурию ҳудудии Ҷумҳурии Тоҷикистон, қоидаҳои истифодаи замин ва иморатсозӣ ба амал омаданд, дар ҳаҷми пурра барқаррор карда мешавад (ҚҶТ аз 02.01.2019 с., № 1577).

Моддаи 83. Ҷуброни зараре, ки дар натиҷаи норасоиҳо дар кори вобаста ба таҳқиқоти муҳандисӣ, таҳияи ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ, сохтмон, таҷдид, таъмири асосии объектҳои сохтмони асосӣ расонида шудаанд

1. Ҷуброни зараре, ки дар натиҷаи норасоиҳо дар кори вобаста ба таҳқиқоти муҳандисӣ ба амал омадааст, аз ҷониби шахсе, ки ин корро ба анҷом расонидааст, барқарор карда мешавад. Дар баробари он ташкилоте, ки экспертизаи ҳуҷҷатҳои лоиҳавиро гузаронида, ба он хулосаи мусбӣ додааст, ҷавобгарии субсидиарӣ дорад.

2. Ҷуброни зараре, ки дар натиҷаи норасоиҳо дар кори вобаста ба таҳияи ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ ба амал омадааст, аз ҷониби шахсе, ки ин корро ба анҷом расонидааст, барқарор карда мешавад. Ҳамчунин ташкилоте, ки экспертизаи ҳуҷҷатҳои лоиҳавиро гузаронида, ба он хулосаи мусбӣ додааст, дар сурати ба талаботи регламентҳои техникӣ ё натиҷаи таҳқиқоти муҳандисӣ мувофиқат накардани он, ҷавобгарии субсидиарӣ дорад.

3. Ҷуброни зараре, ки дар натиҷаи норасоиҳо дар кори вобаста ба сохтмон, таҷдид, таъмири асосии объекти сохтмони асосӣ ба амал омадааст, аз ҷониби шахсе, ки ин корро ба анҷом расонидааст, барқарор карда мешавад. Ҳамчунин агар зарар дар натиҷаи ба талаботи регламентҳои техникӣ ё ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ мутобиқат накардани объекти сохташуда, таҷдид ё таъмири асосӣ кардашуда ва (ё) корҳое, ки дар давраи сохтмон, таъмиру таҷдид, таъмири асосии объекти сохтмони асосӣ ба ҷо оварда шудаанд ба амал омада бошад, мақоми ваколатдори давлатии назорати меъморӣ ва шаҳрсозӣ, ки ба ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ хулосаи мусбӣ додааст, оид ба ин масъала ҷавобгарии субсидиарӣ дорад.

БОБИ 14. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 84. Таъминоти молиявии фаъолияти шаҳрсозӣ

1. Фаъолияти шаҳрсозӣ аз ҳисоби маблағи буҷети давлатӣ, худӣ ва маблағи бадастовардаи фармоишгар, саҳмгузории шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои рушди инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоӣ, инчунин маблағи дигаре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, маблағгузорӣ карда мешавад.

2. Маблағгузории фаъолияти шаҳрсозӣ аз ҳисоби маблағи буҷети давлатӣ дар ҳолатҳои зерин амалӣ карда мешавад:

- ҳангоми таҳияи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозие, ки дар қисми 1 моддаи 44 Кодекси мазкур пешбинӣ карда шудаанд;

- ҳангоми гузаронидани мониторинг ва корҳои илмию таҳқиқотии фаъолияти шаҳрсозӣ, таҳияи меъёру қоидаҳои шаҳрсозӣ;

- таҳия ва татбиқи барномаҳои мақсадноки умумидавлатии рушди ҳудуди ҳолатҳои фавқулоддаи экологӣ ва фалокатҳои экологӣ, масканҳои таърихӣ, инфрасохторҳои муҳандисӣ, нақлиётӣ ва иҷтимоии дорои аҳамияти умумидавлатӣ, дигар барномаҳои мақсадноки умумидавлатӣ, инчунин пешбурди кадастри давлатии шаҳрсозӣ.

3. Истифодаи маблағи шаҳрсозӣ барои маблағгузории фаъолияти дигари шаҳрсозӣ дар ҳолатҳое амалӣ карда мешавад, ки агар азхудкунии ҳудудҳои шаҳрсозӣ ба манфиати давлатӣ, байниминтақавӣ ё манфиати гурӯҳҳои маҳалҳои аҳолинишин таъсир расонад.

4. Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ҳангоми ташаккул додани рӯйхати мушаххаси ҳарсолаи сохтмонӣ вазифадоранд аз ҳисоби буҷети маҳаллӣ маблағгузории корҳои зеринро пешбинӣ намоянд:

- таҳия, мувофиқасозӣ ва гузаронидани экспертизаи ҳуҷҷатҳои шаҳрсозӣ, ки бандҳои 2), 3) ва 4) қисми 1 моддаи 44 Кодекси мазкур пешбинӣ намудааст, ба истиснои ҳуҷҷатҳои лоиҳавӣ барои сохтмони объектҳо;

- гузаронидани таҳқиқоти маҷмӯии муҳандисӣ;

- таҳияи харитаи сейсмикии маҳалҳои аҳолинишин;

- таҳияи тарҳи маҷмӯии ҳудудии ҳифзи табиат;

- назорати муаллифӣ ба иморатсозиҳои ҷорӣ ва мониторинги татбиқи нақшаи генералии маҳалҳои аҳолинишин.

Моддаи 85. Дастрасии иттилоот дар соҳаи шаҳрсозии Ҷумҳурии Тоҷикистон

1. Ҳар як субъекти фаъолияти шаҳрсозӣ ҳуқуқи дастрас кардани иттилоотро дар соҳаи шаҳрсозӣ, аз ҷумла дар бораи ҳолати муҳити зист, бо назардошти тағйироти он, нақшаҳои генералии маҳалҳои аҳолинишин, сохтмон, таҷдиди объектҳои таъиноти манзилию шаҳрвандӣ, ободонии ҳудуд, сохтани шабакаҳои муҳандисӣ ва нақлиётӣ ва иттилооти дигарро дар бораи фаъолияти шаҳрсозӣ доранд.

2. Мақомоти давлатӣ вазифадоранд дар доираи ваколатҳои худ дастрас будани иттилоотро дар соҳаи шаҳрсозӣ ба субъектони фаъолияти шаҳрсозӣ бо тартиби пешбининамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳуқуқи дастрасӣ ба иттилоот» таъмин намоянд.

3. Мақомоти давлатӣ вазифадоранд санадҳои меъёрии ҳуқуқиро дар бораи фаъолияти шаҳрсозӣ дар ҷойҳои дастрас ва назаррас (дар тахтаи эълонҳо) ҷойгир намоянд.

4. Пудратчӣ вазифадор аст дар бораи объекти сохташаванда бо нишон додани фармоишгари он ё пудратчӣ, дар бораи мӯҳлати шурӯъ кардан ва ба анҷом расидани сохтмон ва дигар маълумоти зарурӣ дар ҷойҳои намоён иттилоот ҷойгир намояд.

5. Мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи меъморӣ ва шаҳрсозӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ вазифадоранд ба шаҳрвандон тавассути воситаҳои ахбори омма дар бораи фаъолияти шаҳрсозӣ, баррасии ҷамъиятии лоиҳаҳои шаҳрсозӣ, ташкили низоми намоиш, намоишгоҳҳо ва дигар чорабиниҳо ахбор диҳад.

6. Иттилоотонии шаҳрвандон ва иттиҳодияҳои онҳо дар бораи фаъолияти шаҳрсозӣ аз тарафи мақомоти давлатӣ тавассути воситаҳои ахбори омма, инчунин тавассути гузаронидани таҳлилҳои ҷамъиятӣ, ташкили низоми намоиш ва намоишгоҳҳо амалӣ карда мешавад.

7. Мақомоти давлатӣ вазифадоранд дар доираи ваколатҳои худ муроҷиати шаҳрвандон, иттиҳодияи онҳо ва иттиҳодияҳои соҳавиро баррасӣ намоянд ва дар мӯҳлати муқарраргардида ба онҳо ҷавоби асоснок диҳанд.

Моддаи 86. Ҳалли баҳсҳо дар бораи фаъолияти шаҳрсозӣ

Баҳсҳо дар соҳаи фаъолияти шаҳрсозӣ бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳал карда мешаванд.

Моддаи 87. Муқаррароти хотимавӣ

1. Иҷозати иҷрои корҳои сохтмон ва дигар ҳуҷҷатҳои барои фаъолияти шаҳрсозӣ зарур, ки то мавриди амал қарор додани Кодекси мазкур гирифта шудаанд ва то ба охир расидани мӯҳлат ё то аз ҷониби соҳибони ин ҳуҷҷатҳо мутобиқи Кодекси мазкур ба таври ихтиёрӣ таҷдид намудани онҳо эътибор доранд.

2. Минбаъд то мутобиқ кардани қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Кодекси шаҳрсозии Ҷумҳурии Тоҷикистон онҳо дар қисме татбиқ мешаванд, ки хилофи меъёрҳои Кодекси мазкур нестанд.

Моддаи 88. Аз эътибор соқит донистани баъзе санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2 июли соли 1994 «Дар бораи сохтмони манзилҳои шахсӣ» («Садои мардум» аз 27 августи соли 1994, №70 (693), Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 15 майи соли 1997 «Дар бораи масъулияти иқтисодии корхонаҳо, ташкилоту муассисаҳо барои қонуншиканӣ дар соҳаи сохтмон ва саноати масолеҳ, конструксия ва маснуоти бинокорӣ» (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 1997, №10, мод. 150, №23-24, мод. 333, фасли XXX), Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 20 марти соли 2008 «Дар бораи фаъолияти меъморӣ, шаҳрсозӣ ва сохтмонӣ» (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2008, №3, мод. 199) аз эътибор соқит дониста шаванд.

Моддаи 89. Мавриди амал қарор додани Кодекси мазкур

Кодекси мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ РАҲМОН

ш.Душанбе, 28 декабри соли 2012,

№ 933

Русский

KHOVAR.TJ

АГЕНТИИ МИЛЛИИ ИТТИЛООТИИ ТОҶИКИСТОН «ХОВАР»
WWW.KHOVAR.TJ

«ХОВАР FM»

Садриддин Айнӣ (1878 – 1954): Адиб, олим ва асосгузори адабиёти муосири тоҷик. Аввалин Президенти Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Муаллифи асарҳои «Таърихи амирони манғитияи Бухоро», «Таърихи инқилоби фикрӣ дар Бухоро», «Намунаи адабиёти тоҷик», «Дохунда», «Ғуломон», «Ёддоштҳо» ва дигар асарҳо, ки ба 29 забони хориҷӣ нашр шудаанд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба асосгузори адабиёти муосири тоҷик Садриддин Айнӣ унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Бобоҷон Ғафуров (1909 – 1977): Олим, академики Академияи Илмҳои ИҶШС, арбоби ҳизбӣ ва давлатӣ, муаллифи китоби оламшумули «Тоҷикон» ва зиёда аз 300 асару мақолаҳо.
Солҳои 1944-1946 котиби дуюм, с.1946-1956 котиби якуми КМ Ҳизби комунистии Тоҷикистон, 1956 – 1977 сарвари Пажуҳишгоҳи шарқшиносии ИҶШС.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 08 сентябри соли 1997 ба таърихшинос ва шарқшиноси шинохтаи тоҷик, академик, муаллифи китоби «Тоҷикон» Бобоҷон Ғафуров унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Мирзо Турсунзода (1911-1977): Шоири халқӣ, раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ, Раиси Кумитаи якдилии халқҳои Осиё ва Африқо. Барои достонҳои «Қиссаи Ҳиндустон»(1948), «Ҳасани аробакаш», «Чароғи абадӣ», «Садои Осиё»,(1960) «Ҷони ширин» (1963) бо ҷоизаҳои давлатии ИҶШС, ҶШС Тоҷикистон ва байналмилалии ба номи Ҷ. Неҳру (1967) сарфароз шуда буд.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз 07 майи соли 2001 ба шоири халқии Тоҷикистон, ходими намоёни ҷамъиятӣ Мирзо Турсунзода унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шуд.
Эмомалӣ Раҳмон: Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон раиси Шўрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 6 ноябри соли 1994 бори аввал, солҳои 1999, 2006 ва 2013 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардидаст.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат.
Бо қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 11 декабри соли 1999 барои мустаҳкам намудани давлатдории соҳибистиқлол ва пойдории сулҳ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” мукофотонида шудааст.
Нусратулло Махсум (1881 – 1938): Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1924-1926 раиси Кумитаи инқилобии ҶМШС Тоҷикистон, солҳои 1926-1933 раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Нусратулло Махсум унвони олии “Қаҳрамони Тоҷикистон” дода шудааст.
Шириншоҳ Шоҳтемур (1899 – 1937): Ходими давлатӣ ва ҳизбӣ. Солҳои 1929-1931 котиби Ҳизби коммунистии ҶШС Тоҷикистон, солҳои 1933-1937 Раиси Кумитаи Иҷроияи Марказии ҶШС Тоҷикистон.
Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июни соли 2006 ба фарзанди барӯманди халқи тоҷик Шириншоҳ Шоҳтемур, унвони олии «Қаҳрамони Тоҷикистон» дода шудааст.